ACADEMISCH ERFGOED IN VLAANDEREN

Een voorlopige syntheseAntwerpen, 4 mei 2012

• Stijgende interesse voor erfgoed• Crisis van academisch erfgoed

(nieuwe vormen van onderwijs en onderzoek, universiteit als erfgoedbeheerder?)

• Nieuwe modellen/standaarden voor academisch erfgoed (vb. SAE, UMAC, Universeum)

• Belang van interuniversitaire samenwerking (registratie, ontsluiting, expertise)

• Plaatsbepaling binnen Vlaamse erfgoedbeleid

WAAROM EEN DOORLICHTING?

• Visibiliteit van academisch erfgoed vergroten (registratie, website)

• Identificatie van sterktes en zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen

• Onderzoek en vorming van een erfgoedgemeenschap (incl. Vlaamse overheid, academische instellingen,…)

• Eerste stap naar een academisch erfgoedbeleid

DOELSTELLINGEN

• Academisch erfgoed in dit onderzoek beperkt tot ‘museale’ collecties met directe link naar onderwijs en/of onderzoek (wat met archiefstukken, documenten, correspondentie, digitaal erfgoed,…?)

• Nadruk op ‘historisch’ erfgoed (wat met ‘hedendaags’ erfgoed?)

• Academisch erfgoed benaderd als collecties met historische of institutionele samenhang (wat met individuele stukken? Wat met collectiebeheer?)

UITGANSPUNTEN

1. Analyse van de huidige toestand SWOT

2. Aanzet tot beleid

VOORLOPIGE CONCLUSIES

• Grote diversiteit• Visueel attractief• Verankering in stabiele en grote

instellingen• Gesitueerd in stedelijke

omgeving met toeristische waarde

• Potentieel grote erfgoedgemeenschap (universitaire gemeenschap, alumni, media, scholen, publiek)

• Wat nog steeds bestaat, heeft al een geschiedenis (=selectie) doorgemaakt

• Link met onroerend erfgoed

STERKTES

• Weinig bekend• Thema is ‘moeilijk’• Universiteiten zijn geen musea beperkte

toegankelijkheid, ontbreken van (centraal) erfgoedbeleid, weinig (virtuele) zichtbaarheid

• Verlies van ‘academische’ functie• Presentatie weinig publieksgericht• Weinig visuele documentatie• Geen of verouderde inventaris• Publieksgerichte context ontbreekt vaak• Combinatie van inhoudelijke expertise met

erfgoedbeheer en –ontsluiting • Afhankelijk van vrijwilligers• Geen gecoördineerd beleid (universiteit,

Vlaamse overheid,…)• Weinig contact met doelgroepen buiten de

universiteit

ZWAKTES

• Groeiende interesse voor erfgoed• Internationale voorbeelden• Mogelijkheid voor universiteiten om

meer zichtbaar te worden (o.a. bij rekrutering en alumni-netwerken)

• Inzet bij wetenschapscommunicatie en wetenschapseducatie

• Aansluiting bij erfgoedbeleid binnen bibliotheken en archieven

• Ontwikkeling van digitale databanken (Move, Erfgoedplus, Europeana, Archiefbank Vlaanderen,…)

• Interesse vanuit city-marketing• Erfgoeddag, herdenkingen,

cultuurbeleid,…

OPPORTUNITEITEN

• Nieuwbouw, verhuizingen• Ontbreken van depotruimte• Isolement t.o.v. andere

universitaire opdrachten• Plaatsbepaling t.o.v. industrieel,

technisch en wetenschappelijk erfgoed

• Aandacht voor topstukken of topcollecties leidt tot verwaarlozing van andere (ook in vergelijking met buitenland)

BEDREIGINGEN

Drie doelstellingen:• Structurele ondersteuning• Duurzame expertise-opbouw• Verankering in erfgoedgemeenschap

Op te splitsen naar:• Vlaamse Overheid• Universiteiten/hogescholen• Erfgoedbeheerders

Door• Vastleggen prioriteiten• Uitwisseling en coördinatie van

expertise• Publieksgerichte context ontwikkelen

AANZET TOT BELEID

• Bouwen aan een interuniversitair overleg• Website www.academischerfgoed.be• Bijeenbrengen van expertise• Bevorderen van dialoog met overheid,

universiteiten en erfgoedbeheerders

IUPAE