LEVENSLOOP-PSYCHOLOGIEIlse Mariën, CVO-SSH

LESDAG 1Praktische uitlegWat is ontwikkelingspsychologie?Babyfase

PRAKTISCHE AFSPRAKEN

Doel van het vak• Inzicht verwerven in hoe ontwikkeling verloopt• Inzichten kunnen toepassen in de dagelijkse omgang met

kinderen• Aanbod van de organisatie kunnen optimaliseren vanuit

opgedane inzichten

Praktische afspraken• 6 lesdagen: 9u25 tot 15u• Boek is cursusmateriaal• Powerpoint als ondersteuning

Beoordeling• Paper tegen examen waarin je inzichten van de cursus

meeneemt naar eigen praktijk en vandaaruitverbetervoorstellen doet: 1/3 van het totaal

• Schriftelijk examen om verworven kennis en verwerking te toetsen

Paper• Inhoud:

• Beschrijf kort een kind waar nu iets voor wat “kopzorgen” bij de ouders: opvoeders zorgt

• Omschrijf de theoretische delen die je wil toepassen om dit gedrag beter te begrijpen

• Schrijf een plan van aan pak uit (vanuit de theoretische inzichten) om dit kind en opvoeders:ouders zich beter te laten voelen

Paper • Max. 5 blz• In te dienen ten laatste voor aanvang van het examen• Doel: aantonen dat je opgedane inzichten kan koppel en

aan de opvoedingspraktijk

Inhoud• Wat is ontwikkeling?

• Theoretische modellen• Werken met ontwikkeling

• Babyfase• Peuter• Kleuter• Lagere schoolkind• Adolescentiefase• Volwassenheid (bijkomende tekst)

WAT IS ONTWIKKELINGS-PSYCHOLOGIE?

InleidingBelang van ontwikkelingWat is ontwikkeling?Wat is psychologie?Hoe ontstaat ontwikkeling?Verschillende stromingen

Omgaan met ontwikkelingOntwikkelingsfasenOntwikkelingsgebieden

Inleiding

1. Belang van rekening houden met ontwikkeling2. Wat is ontwikkeling?3. Wat is psychologie?4. Hoe ontstaat ontwikkeling? 5. Verschillende stromingen in

ontwikkelingspsychologie6. Omgaan met ontwikkeling7. Ontwikkelingsfasen8. Ontwikkelingsgebieden

Belang van ontwikkeling• babbelen• bijleren

• een opbouw van vaardigheden en ervaringen die ons latere functioneren beïnvloeden

• een verder bouwen op wat in de vorige levensfasen al verworven, geleerd is

Wat is ontwikkeling?• Ont-wikkeling is het veranderen van een structuur,

lichaam en geest• een geleidelijke verandering die steeds verder gaat en

dus niet zich herhaalt, maar verder bouwt op wat al “ontwikkeld” is

Wat is psychologie?

• de studie van het innerlijke leven van de mens• Deeldisciplines

Hoe ontstaat ontwikkeling?

• Nature• Nurture

• oxana malaya

• Zelfbepaling• De gulden middenweg

• Oefening: geef een voorbeeld van “ontwikkeling” en hoe de verschillende factoren daarin invloed uitoefenen

Verschillende stromingen in ontwikkelingspsychologie

• Psychodynamisch perspectief• Behaviorisme• Cognitivisme• Evolutionair of ethologisch perspectief• Contextueel of ecologisch perspectief• Eclectisme

Omgaan met ontwikkeling

• Werken in de zone van naaste ontwikkeling • Vygotsky

• http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=I9CnZoFUlT0&NR=1

• Welbevinden en betrokkenheid

• welbevinden en betrokkenheid• meetinstrument kind en gezin

Ontwikkelingsfasen• Ongeboren baby, geboorte en pasgeborene• Baby• Peuter• Kleuter• Lagere school kind• Adolescent• Volwassenheid

Ontwikkelingsgebieden• Lichamelijk• Motorisch• Zintuiglijk• Socio-emotioneel• Cognitief• Taal• Tekenen• Spel• School• Seksueel• Moreel• Persoonlijkheid

ONTWIKKELINGSFASE 1: BABY

BabyLichamelijke ontwikkeling

• Groeien• Eten • Slapen

BabyMotorische ontwikkeling

• Van boven naar beneden, van binnen naar buiten

• Kijkstadium (0-3mnd)• Grijpstadium (3-6mnd• Zitstadium (6-9mnd) • Kruipstadium (9- 12 mnd)• Loopstadium (12 -18 mnd)

Babyperceptuele ontwikkeling• Zien

• Perceptuele constantie• diepteperspectief

• Horen• Voelen• Geur en smaak• Stimulerende omgeving

• Oriënterend versus defensieve respons• Stimulatie• Gewenning

BabySeksuele ontwikkeling• Kinderseksualiteit?

• Ontdekking eigen lichaam• Huidcontact basisveiligheid

• Seksuele ontwikkeling volgens Freud• Fasen waarin genot centraal staat en die op verschillende delen

van het lichaam gericht is• Orale fase• Anale fase• Fallische fase• Latentiefase• Genitale fase• Fixatie: indien in een bepaalde fase niet voldoende “bevrediging”

kan gevonden worden…

Baby – seksuele ontwikkeling• Seksuele ontwikkeling bij de baby

• Directe behoeftebevrediging• Pregenitaal niveau• Orale fase• Auto-erotisch gedrag

BabyfaseSocio-emotionele ontwikkeling• Hechting en hechtingsgedrag

• Harlow –experiment

• Sensitieve responsiviteit

• Gehechtheidstheorie volgens Bowlby:• gedragsregulerend systeem• Intern werkmodel, het gehechtheidswerkmodel

Baby - Socio-emotionele ontwikkeling

• Gehechtheidspatronen• strange situation test van Ainsworth• Veilige hechting• Onveilige hechting

• Vermijdend• Afwerend• gedesoriënteerd

Baby- Socio-economische ontwikkeling

• Vreemdenangst• Transitioneel object• Social referencing

• filmpje

Baby – cognitieve ontwikkeling• Cognitieve ontwikkeling volgens Piaget

• Piaget vertelt...• Zelfsturend proces• Vier fasen:

• Sensori-motorische fase• Piaget - sensorimotorische fase

• Pre-operationele fase• Concreet operationele fase• Formeel operationele fase

• Adaptatie – assimilatie - accommodatie • filmpje• oefening

Baby – cognitieve ontwikkeling• Sensori-motorische fase

• handelen is denken• Pasgeborene: reflexen combineren• 1 mnd: Herhalen

• Primaire circulaire reacties

• 4- 8 mnd: relatie tussen handelen en effecten• Secundaire circulaire reacties

• 8 -12 mnd: intentioneel handelen• 12- 18 mnd: actief experimenteren• 18 -24 mnd: Tertiair circulaire reacties

Baby – cognitieve ontwikkeling• Sensorimotorische fase

• Vermogen tot mentale representaties• Beginnend zelfbesef• objectpermanentie

Baby - taalontwikkeling• Taalbegrip versus taalproductie• Huilen• Prelinguale periode

• Vocaliseren• vocaliseren

• Brabbelen• Brabbelen, tweeling

• Vroeglinguale periode• Eenwoord-zinnen• eenwoordzinnen

Baby - spelontwikkeling• Wat is spelen en spelontwikkeling?

• Spelen is activiteiten die kinderen met materialen en elkaar al handelend, zich in rollen en situaties verplaatsend ondernemen.

• Spelen verandert naarmate kinderen ontwikkelen en spellen is noodzakelijk voor de ontwikkeling

• Spelontwikkeling bij de babybewegingsspelletjes

Baby – persoonlijkheidsontwikkeling• Erikson: psychosociale ontwikkeling

• Acht fases met eigen conflict dat (zo goed mogelijk) moet opgelost worden

• Tijdens babyfase: • vertrouwen versus wantrouwen

• Genderverschillen• Ondanks kleine lichamelijke verschillen, verschil in benadering

Globaal overzicht baby en peuterperiode

Ontwikkelingstaken Kenmerkend gedrag opvoedingstaken

Fysiologische zelfregulatieVeilige hechtingExploratieAutonomie en individualisatie

VoedingsproblemenSlaapproblemenScheidingsangstAngst voor vreemden, donker, geluiden

Soepele verzorging, sensitieve en responsieve interactie; beschikbaarheid, ruimte en steun bieden