Schildersfamilie Kruseman: kundig

Beeldende kunst

Kruseman. Kunstbroedersuit de romantiek.Museum Jan Cunen, Oss.T/m 15 maartInl: www.museumjancunen.nl*4

CornelisKr usemanwasg ro n d l e g ge rk u n s te n a a r s -dynastie

Jan Adam Kruseman (1804-1862) was een van de bekendste Krusemans: links zijn schilderij van De wijze en de dwaze maagden, rechts Rustend meisje

Door Bram de Klerck

‘Niet de Staten, maar gij, gij, gij’,zou Philips II, bij zijn vertrekuit de Nederlanden, hebbengezegd tegen Willem van

Oranje. De Spaanse koning en de Hollandserebellenleider troffen elkaar in 1559 in Vlis-singen waarbij Philips het punt maakte dathij niet de regering maar de lokale adel,aangevoerd door de Oranjeprins , als zijnbelangrijkste tegenstander zag. Een grootschilderij met daarop die scène, is vanuithet gebouw van de Tweede Kamer naar Oss

getransporteerd, ter gelegenheid van detentoonstelling in Museum Jan Cunen vanwerk van telgen uit het negentiende-eeuw-se schildersgeslacht Kruseman. Het ruimtwee en een halve meter hoge werk is eenmooi staaltje van romantische historie-schilderkunst van de grondlegger van dekunstenaarsdynastie, Cornelis Kruseman(1797-1857 ).

In het schilderij grijpt de Spaanse ko-ning de jonge prins met een hand bij depols en zwaait met de wijsvinger van deandere beschuldigend naar de in zijn ogenverraderlijke opstandeling. De compositiemet veel figuren, gevarieerde gezichtsuit-drukkingen en onderhoudende bijfigurenals de twee jongens met een hond linkson-der, verraadt Cornelis’ belangstelling voorde Italiaanse schilderkunst van de Renais-sance. Het is het meest ambitieuze werk inde tentoonstelling; Cornelis is verdervooral bekend geworden met genretafe-reeltjes die een beeld moeten oproepenvan het ongerepte, misschien ook wat on-

deugende leven op de het platteland rondRome, de stad waar hij zelf enkele jarenve r b l e e f.

Cornelis Kruseman en de iets jongereJan Adam (1804-1862) zijn de bekendstekunstenaars uit een wijdvertakte Holland-se familie waarin telkens weer neven enachterneven opdoken die zich wijddenaan de schilderkunst. De tentoonstelling inOss, die ook naar het Stedelijk MuseumAlkmaar gaat, geeft daarvan met zo’n zes-tig schilderijen en prenten een mooibeeld, dat de hele negentiende eeuw om-spant. Zo is er van de gevierde Jan Adameen reeks knappe portretten van ledenvan de gegoede burgerij en aristocratie,van een groot, levendig portret van eenaandoenlijke knaap van elf jaar met blon-de kuif en tennisracket, tot een formeelstaatsieportret van koning Willem II. OokFrederik Marinus (1816-1882) en Jan Theo-door Kruseman (1835-1895) verstondenhun vak, al beperkte hun productie zichvooral tot verdienstelijke maar verder wei-

nig opwindende ijs- een zeegezichten. Ver-rassender zijn de biografie en het werk vanHendrik Dirk, die zich naar de achterna-men van zowel zijn vader als zijn moederKruseman van Elten noemde (1829-1904).Na omzwervingen in Gelderland en Dren-the, Zwitserland en Tirol, vestigde hij zichin 1865 in New York. Daar zou hij zo goedals zijn hele verdere leven blijven wonenen werken. Omdat hij pas in Amerika voorhet eerst begon met het maken van etsennoemde hij zichzelf ‘an American etcher’.Het is fascinerend te volgen hoe deze‘Amer ikaanse’ schilder en etser Hollandset h e m a’s met bijvoorbeeld windmolensblijft combineren met on-Europese, verla-ten en weidse landschappen met de cow-boyachtige sfeer van drenkende paarden,en soms de ingenieurswerken van de ne-gentiende-eeuwse Nieuwe Wereld. Hen-driks portret werd omstreeks 1900 ge-schilderd door een laatste loot aan de stamvan de schildersfamilie, zijn dochterB essy.

Museum Jan Cunen in Oss toont in zestig schilderijen een portret van een kunstenaarsfamilie en de 19de eeuw