136e Themadag NBV

Wat betekent deEU-Bodemstrategievoor Nederland?

Aaldrik Tiktak

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 2

EU-bodemstrategie: een actueel onderwerp:

• Bodembeleid is volop in beweging

• Nederland: Beleidsbrief Bodem (2003)– van bodembescherming naar duurzaam bodembeheer– beleid wordt nu geïmplementeerd (uitvoeringsprogramma)

• Op Europees niveau ontbreekt momenteel allesomvattend bodembeleid– de EU-bodemstrategie moet dit gat vullen– de Europese Commissie zal haar voorstel op 24 mei

presenteren– ook veel (nieuwe) EU-lidstaten ontberen bodemwetgeving.

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 3

Is een EU-bodemstrategie nodig?

• “Er is al regelgeving voor water, lucht, landbouw en stoffen”– bodem kan hierop ‘meeliften’ …

• “Bodemproblemen kunnen nationaal worden opgelost”– bodem ‘stroomt’ niet, dus geen effecten over de grens ...– subsidiariteitsbeginsel

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 4

Maar bodem(beleid) heeft veel raakvlakken

Soil

Ground Water

Biodiversity

Open Water

AirBiomass Production(e.g. food chain)

Human Health

W.E.H. Blum, 2004

Culture

Integratie van bodem in ander beleid noodzakelijk• voorkomen van afwenteling• in bestaand beleid rekening houden met bodem

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 5

Rol Milieu- en Natuurplanbureau

• Zodra commissievoorstel uit is maken we een beoordeling– normaal evalueren we het NL beleid, bijvoorbeeld de

jaarlijkse MilieuBalans– omdat EU-wetgeving steeds belangrijker wordt doen we dit

ook voor nieuwe commissievoorstellen

• Nederland tegen een richtlijn op grond van subsidiariteitsbeginsel– centrale vraag: “wat kan er met de huidige wetgeving wel en

niet worden bereikt”

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 6

Towards a Thematic Soil Strategy (2002): de EU benoemt acht bedreigingen

• afname van organische stof• verdichting• verharding• verontreiniging (diffuus en lokaal)• aardverschuivingen• afname van (bodem)biodiversiteit• erosie (wind en water)• verzilting

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 7

Over bodemverontreiniging is in Nederland veel (meer dan in andere EU-landen) bekend

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 8

Over nieuwe bedreigingen, bijvoorbeeld afname organische stof, weten we veel minder

Voorraden kennen we wel, maar systematische monitoring om trends te bepalen ontbreekt

Wat is bijvoorbeeld het effect van het mestbeleid op de voorraad organische stof?

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 9

Lage gehalten organische stof: vooral een probleem in Zuid Europa

Zuid-Europa < 2%:toenemende gevoeligheid voor erosie en verwoestijning

In Nederland zijn de gehalten hoog door intensief gebruik meststoffen (in het algemeen geen landbouwkundige problemen)

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 10

Is er in Nederland wel een afname van organische stof?

Veengebieden in hoog Nederland verzanden:

• toename gevoeligheid voor winderosie

• bodemvruchtbaarheid?

Geen systematische monitoring

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 11

Afname organische stof speelt wel in veenweidegebieden

• Niet te weinig organische stof, maar wel:– diepe ontwatering waardoor maaivelddaling;– door mineralisatie van veen extra druk op halen

waterkwaliteitsdoelen;– emissies van broeikasgassen (4% van Nederlandse

hoeveelheid die onder Kyoto gerapporteerd moet worden)

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 12

Veenweidegebieden risicogebieden in concept KRB?• “Within seven years, in the risk areas identified,

Member states shall adopt, at appropriate level, targets on risk reduction and a programme of measures to reach these targets …..

• …in organic matter decline areas, account shall be taken to the measures listed in Annex IIB: ‘rise water table to restore cultivated or afforested peat soils’….

• …such programmes may build on obligations and plans already set up in other community lesgislation…”

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 13

In dat geval kan hier een opgave liggen…

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 14

Daarom zitten we hier in Zegveld

• Veel problemen rond duurzaam bodembeheer• Mogelijk risicogebied voor een KRB• Enige praktijkcentrum wereldwijd op veengrond

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 15

Het ochtendprogramma

• Niek de Wit (EU-Commissie): “De hoofdlijnen van het Europese bodembeleid”

• Hugo von Meijenfeldt (VROM): “Europese bodemstrategie ja, Europese Kaderrichtlijn nee”

• Paul Römkens (Alterra): “Wat betekent de bodemstrategie voor de Nederlandse landbouw”

• Frits Kragt (MNP): “Waterbeleid kruipt het land op”• Christy van Beek (Alterra): “Bijdrage van de

landbouw en de bodem aan de oppervlaktewaterkwaliteit in het veenweidebied”

• Jan van den Akker (Alterra): “Verdwijnend veen”

Presentatie van hetEuropese

en Nederlandse beleid

Bodembedreigingen inNederland

Nadruk op interactiebodem- en

waterkwaliteit

Introductie in deveenweideproblematiek

Aaldrik Tiktak, MNP. Wat betekent de EU-Bodemstrategie voor Nederland? 16

Het middagprogramma

• Karel van Houwelingen:‘Boeren op veen’

• Matheijs Pleijter:‘Zoeken naar het oorspronkelijke veen’

• Jan van den Akker:‘Maatregelen om bodemdaling te voorkomen’

• Caroline van der Salm:‘Maatregelen om ophoping van fosfaat en verontreiniging van het oppervlaktewater te voorkomen’

136e Themadag NBV

Wat betekent deEU-Bodemstrategievoor Nederland?

Aaldrik Tiktak