1

Part of HDP Group of Services

28/01/2008

Basisvorming veiligheid GO!

BeeldschermwerkBeeldschermwerk

AristA, uw welzijnspartner

Externe Dienst voor Preventie en Bescherming

Lic. Glenn BISCOP (Eur.Erg.)

2

Part of HDP Group of Services

Schema

1. Wetgeving

2. Risicofactoren

3. Nieuwe trends

4. Ergonomische hulpmiddelen

3

Part of HDP Group of Services

1. Wetgeving

Codex over het welzijn op het werk:

Titel VI (arbeidsmiddelen)

Hoofdstuk II

Afdeling I: Beeldschermen

+ Bijlage

Eur.richtlijn 90/270 van 1990 => KB 27/8/1993

4

Part of HDP Group of Services

1. Wetgeving

Wettelijk kader

beeldschermwerkpost: het geheel dat bestaat uit beelschermapparatuur, interface mens/machine, bepaalde programmatuur, facultatieve accessoires, nevenapparatuur met inbegrip van de schijveneenheid, een telefoon, een modem, printer, documenthouder, een stoel en een werktafel of werkvlak, alsmede de onmiddellijke werkomgeving.

5

Part of HDP Group of Services

1. Wetgeving

Beeldschermwerkpost

– Informatica apparatuur

– Telefoon, printer…

– Meubilair

– Onmiddellijke werkomgeving

6

Part of HDP Group of Services

1. Wetgeving

• Risicoanalyse

• Opleiding

• Minimumeisen (bijlage)

• Evaluatie gezichtsvermogen, spieren en beendergestel

7

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Beeldschermwerkpost

• Informaticamateriaal

• Programmatuur

• Meubilair

• Opstelling

• Fysische omgevingsparameters

• Werkorganisatie

8

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Informaticamateriaal

• Beeldscherm– Reflectie, flikkering

• Toetsenbord– Mat, licht hellend,verplaatsbaar

• PC muis– Plat,lange kabel,vlot beweegbaar

9

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Programmatuur

• Zelfbeschrijvend

• Tolerant ten aanzien van fouten

• Duidelijke structuur

• Aanpasbaar aan de individuele gebruiker

10

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Meubilair

• Werktafel– Afmeting– Vorm– Hoogte

• Bureaustoel– Criteria

11

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

MEUBILAIR

• Heeft het werkvlak voor beeldschermwerk een MINIMALE diepte

van 80 cm?

• Is de hoogte van het werkvlak aangepast aan de gebruiker?

• Is het werkoppervlak mat en heeft het een heldere kleur?

12

Part of HDP Group of Services

Bureaustoel in hoogte aanpasbaar

13

Part of HDP Group of Services

Zithouding

14

Part of HDP Group of Services

DE STOEL AFSTELLEN OP EEN GOEDE HOOGTE

JUIST

Bekken tegen rugleuning, welving rugsteun tegen bekkenrand

(broeksriem), bovenbenen zijn horizontaal en de voeten plat op de

grond.

FOUT

•Stoel te hoog = druk op de boven-benen thv de rand van de zitting.

•Stoel te laag = druk aan de achterzijde van het zitvlak.

15

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Opstelling

– Beeldscherm– Toetsenbord– PC muis– Documenten

16

Part of HDP Group of Services

Werkpost

17

Part of HDP Group of Services

AFSTAND BEWAREN VAN 50 TOT 70 CM VAN HET SCHERM

JUIST

Aanbevolen afstand:14’’scherm : 50-70 cm

17’’scherm: 60 – 85 cm

FOUT

Minimum afstand niet gerespecteerd. Dit kan aanleiding geven tot

vermoeidheid van de ogen

18

Part of HDP Group of Services

PLAATS HET SCHERM RECHT VOOR U

JUIST

Scherm en toetsenbord zo opgesteld dat draaiing van romp

en/of hoofd niet nodig zijn.

FOUT

Romp en/of hoofd moeten gedraaid worden om het scherm te kunnen lezen. Deze houding

kan leiden tot lichamelijke klachten.

19

Part of HDP Group of Services

PLAATS HET SCHERM OP DE GOEDE HOOGTE

JUIST

Het scherm is op de goede hoogte als de bovenrand van het scherm

gelijk is aan de ooghoogte.

FOUT

Het scherm is te hoog geplaatst. Men moet omhoog kijken en het

hoofd achterover gekanteld houden. Romp en/of hoofd moeten gedraaid worden om het scherm te kunnen lezen. Deze houding kan leiden tot

lichamelijke klachten.

20

Part of HDP Group of Services

HET TOETSENBORD ZO PLAT MOGELIJK OPSTELLEN

JUIST

Voorarm en pols liggen op één rechte lijn.

FOUT

Er is een hoekstand tussen voorarm en pols. De pols is

geplooid.

21

Part of HDP Group of Services

LAAT VOOR HET TOETSENBORD PLAATS VRIJ VOOR VOORARMEN EN POLSEN

JUIST

Er is voldoende plaats om de voorarmen en polsen te laten

rusten op de werktafel.

FOUT

De voorarmen en polsen steunen maar op een klein

oppervlak of zijn niet ondersteund.

22

Part of HDP Group of Services

DE ZONE VOOR DE BENEN NIET VERSPERREN

JUIST

Er is plaats voor de benen. Men kan zich correct opstellen ten opzichte van beeldscherm en

toetsenbord.

FOUT

Beperkte bewegingsruimte. Men moet een gedraaide houding

van romp en/of hoofd aannemen om te kunnen werken.

23

Part of HDP Group of Services

SCHERM LOODRECHT PLAATSEN TEN OPZICHTE VAN DE VENSTERS

JUIST

Het scherm is goed geplaatst, er is geen weerkaatsing van het

invallende op het beeldscherm.

FOUT

Invallend licht komt van vanachter, weerkaatsing.

Invallend licht van vooraan, verblinding.

24

Part of HDP Group of Services

GEBRUIK MAKEN VAN ZONNEWERING

JUIST

Een zonnewering schermt af tegen weerkaatsing en

verblinding.

FOUT

Geen zonnewering = men kan niet afschermen tegen weerkaatsing en

verblinding.

25

Part of HDP Group of Services

NAGAAN OF DE VOETEN OP DE GROND STEUNEN

JUIST

De voeten plat op de grond door een goede stoelhoogte of door

gebruik van een voetsteun.

FOUT

Kleine personen: de voeten rusten niet plat op de grond bij

een goede stoelhoogte.

26

Part of HDP Group of Services

NIET TE LANG IN DEZELFDE HOUDING BLIJVEN ZITTEN

JUIST

Neem een dynamische zithouding

aan, beweeg regelmatig.

FOUT

8 uur in dezelfde houding blijven zitten = vastgroeien aan de

werkstoel.

27

Part of HDP Group of Services

REGELMATIG PROPER MAKEN VAN HET BEELDSCHERM

JUIST

Gebruik een schoonmaak kit of een simpele doek.

FOUT

Het beeldscherm nooit proper

maken.

28

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

• Fysische omgevingsparameters• Klimaat

– Warmte,tocht,airco

• Luchtkwaliteit– Schimmels,stof, CO2

• Geluid• Verlichting

– Verlichtingssterkte,luminatie

29

Part of HDP Group of Services

Klimaat !

30

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Klimaat

• Overdreven warmteStralingswarmte,overbezetting,apparatuur….

• Tocht en koudeAirco

PMV-PPD (NBN ISO 7730:2005)

• Luchtvochtigheid

31

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Luchtkwaliteit

• Ongezonde lucht

– CO2 gehalte,ozon

– Schimmels,stof…

• Geurhinder

– tabak

32

Part of HDP Group of Services

Klimaat

Winterperiode (periode waarin verwarming aan staat):

-  Droge temperatuur tussen 20 en 24°C

- Het verschil in temperatuur van de lucht ter hoogte van de enkels (0,1 m van de grond) en van het hoofd (1,1 m van de grond) moet minder zijn dan 3°C.

- Temperatuur van de vloer tussen 19 en 26 °C, behalve bij vloerverwarming, hier mag temperatuur oplopen tot 29°C

-  De relatieve vochtigheid van de lucht tussen 30 en 70% .

33

Part of HDP Group of Services

Klimaat

Zomerperiode:

-  Droge temperatuur tussen 23 en 26°C

- Het verschil in temperatuur van de lucht ter hoogte van de enkels (0,1 m van de grond) en van het hoofd (1,1 m van de grond) moet minder zijn dan 3°C.

-  De relatieve vochtigheid van de lucht tussen 30 en 70%.

34

Part of HDP Group of Services

Plaatselijke onbehaaglijkheid

Klasse Algemeen

comfort

Temperatuur (°C) Luchtsnelheid

(m/s)

Stralingsassymetrie

PP

D (

%)

PM

V (-)

Zo

me

r

Win

ter

Zo

me

r

Win

ter

Ve

rtic

aa

l

tem

pe

ratu

urs

ve

rschil (

°C)

Vlo

ert

em

pe

ratu

ur

(°C

)

Wa

rm p

lafo

nd

Ko

ud

e m

uu

r

Ko

ud

pla

fon

d

Wa

rme

muu

r

A <6 -0,2 -

+0,2

24,5±1,0 22,0±1,0 0,12 0,10 <2 19-

29

<5 <10 <14 <23

B <10 -0,5 -

+0,5

24,5±1,5 22,0±2,0 0,19 0,16 <3 19-

29

<5 <10 <14 <23

C <15 -0,7 -

+0,7

24,5±2,5 22,0±3,0 0,24 0,21 <4 17-

31

<7 <13 <18 <35

35

Part of HDP Group of Services

Klimaat

CO2 in ppm Verluchting/h/pers. Advies

< 800 > 50 Voldoende verluchting

800 - 1000 30 – 50 Beperkte verluchting, mogelijke klachten

1000 - 1400 20 – 30 Onvoldoende verluchting

> 1400 < 20 Onaanvaardbare toestand

36

Part of HDP Group of Services

Geluid= hinderlijk geluid (< 80 dB(A))

• Fysiologische (niet auditieve) effecten

– Reflexmatig – stresssituatie

– Hoge bloeddruk

– Nervositeit

– Hoofdpijn

– Slaapstoornissen

• Spraakverstaanbaarheid

• Concentratiestoornis

•

•

2. Risicofactoren

37

Part of HDP Group of Services

Geluid= hinderlijk geluid (< 80 dB(A))

• Fysiologische (niet auditieve) effecten

• Spraakverstaanbaarheid

– Goed verstaanbaar: omgeving < 5dB(A) boven spraak

– > 10 dB(A) => men zal luider spreken

– Informatief ruis

– Visueel contact

• Concentratiestoornis

•

•

2. Risicofactoren

38

Part of HDP Group of Services

Geluid= hinderlijk geluid (< 80 dB(A))

• Fysiologische (niet auditieve) effecten

• Spraakverstaanbaarheid

• Concentratiestoornis

– Hoeveelheid

– Aard (informatie, voorspelbaarheid, taakgebonden)

– Persoonsgebonden

– Taakinhoud

•

•

2. Risicofactoren

39

Part of HDP Group of Services

Verlichting

• Verlichtingssterkte: 400 – 800 lux

• Luminantieverhouding: 1 : 3 : 10

• Kleurtemperatuur: 3000 – 4000 K

• Kleurweergave index: >80

NBN-EN12464-1

2. Risicofactoren

40

Part of HDP Group of Services

Verlichting

Taak Voor de docent Voor de leerling

1. Schrijven op het schoolbord Lezen en overnemen wat op het bord wordt geschreven

2. Spreken voor in de klas Opletten op wat de leraar vertelt

3. Tonen van een presentatie a. dia’s, overheads, enz. b. TV-programma’s

a. kijken naar projectiescherm b. kijken naar een TV-scherm

4. Opletten wanneer de klas een taak uitvoert

Schrijven, lezen, tekenen, enz.

5. Beeldschermwerk begeleiden Kijken naar een beeldscherm en op papier

6. Voorbereiden of uitwerken van lessen Niet aanwezig

41

Part of HDP Group of Services

Verlichting

taak Verlichtingseisen Verlichtingssterkte

1 Voldoende licht op de wand waar het schoolbord hangt en op het werkvlak van de bureau van de leerlingen.

250 lux verticaal

2 Voldoende licht voor in de klas en voldoende algemene verlichting.

300 lux

3 Lokaal moet in voldoende mate kunnen worden verduisterd.

300/10 lux

4 Voldoende algemene verlichting in de klas en op het werkvlak van de bureaus van de leerlingen.

300 lux

5 Voldoende algemene verlichting zonder hinderlijke spiegeling in beeldscherm van ramen of armaturen.

300 lux

6 Voldoende verlichting voor in de klas. 300 lux

42

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Werkorganisatie

• Beeldschermwerk minder dan 4 uur per dag?• Duur van het beeldschermwerk minder dan 2 uur

na elkaar?• Werkritme aanpasbaar door de gebruiker?• Regelmatige verandering van werkhouding

(opstaan, zich verplaatsen)?• Piekbelasting

43

Part of HDP Group of Services

2. Risicofactoren

Werkgerelateerde overbelastingsletsels van het bovenste lidmaat

• Houding• Kracht• Herhaling• Trillingen• Precisie• Ontbreken van pauzes• Hoge werkdruk• Hoge taakeisen• Gebrek aan controle• Gebrek aan steun

44

Part of HDP Group of Services

Beeldschermergonomie

45

Part of HDP Group of Services

3. Ergonomische hulpmiddelen

•PC muis•Muismat•Klavier•Beeldschermfilter•Pauze software•Bureaustoel•Headset•PC instellingen

46

Part of HDP Group of Services

PC muis

47

Part of HDP Group of Services

PC muis - werkhoudingen

48

Part of HDP Group of Services

PC muis - werkhoudingen

49

Part of HDP Group of Services

PC muis - werkhoudingen

50

Part of HDP Group of Services

Documenthouder

51

Part of HDP Group of Services

Polssteunen

52

Part of HDP Group of Services

Polssteunen

53

Part of HDP Group of Services

Voetsteun - beeldschermfilter

54

Part of HDP Group of Services

Headset

55

Part of HDP Group of Services

4. Nieuwe trends

56

Part of HDP Group of Services

4. Nieuwe trends

57

Part of HDP Group of Services

4. Nieuwe trends

58

Part of HDP Group of Services

Kantoorergonomie

59

Part of HDP Group of Services

Werkhouding

60

Part of HDP Group of Services

Werkhouding

61

Part of HDP Group of Services

62

Part of HDP Group of Services

Literatuur

– Handboek Ergonomie 2004; P. Voskamp; Kluwer; 2004; ISBN 90 13 01253 1

– Kantoorergonomie; G. Biscop en A. Boschmans; Kluwer 2006; ISBN 9046507904

– Praktijkboek Arbo in kantoren; R.H. Hagen; Kluwer, 2003; ISBN 90 13 00457 1