Statenwarmte/BES

Presentatie resultaten actie-onderzoek

Tom Egyedi

17 april 2019

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�1

Deze versie is voor internet enigszins aangepast.

Agenda1. Achtergrond onderzoek Statenwarmte

2. Opzet en activiteiten onderzoek3. Voorlopige resultaten4. Conclusies en aanbevelingen5. Vragen, opmerkingen, discussie:

• Wethouder energietransitie: Liesbeth van Tongeren

• CE Delft: Jasper Schilling

• Statenwarmte: Tom Egyedi (Van Slingelandtstraat)

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�2

1. Achtergrond • Ambitie van de gemeente Den Haag: 2030 aardgasloos

• Maar … hoe verwarmen en koken we zonder aardgas?

• Over ons heen laten komen? Nee

• Invloed uitoefenen? Ja

• Actie-onderzoek Statenwarmte … gaat over:

• wensen, betrokkenheid en de rol van bewoners

• mogelijke oplossingen (techniek, financiën, organisatie)

• hoe organiseren

• Van bewoners, voor bewoners, door bewoners

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�3

Rollen bij het onderzoek• Opdrachtgever: Wijkoverleg Statenkwartier

• Initiatiefnemer: Buurtenergie Statenkwartier/BES

• Uitvoering: Publieke Versnellers, IMI, BES, wijkbewoners

• Financiële ondersteuning: Provincie Zuid Holland,

Gemeente Den Haag

• Inhoudelijke ondersteuning: CE Delft en een dertigtal

organisaties via interviews

• Dank allen!

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�4

Tijdlijn van de ambities

• 2050: Nederland 80-95% minder uitstoot

• 2030: Den Haag ambitie aardgasloos

• 2021: wijkwarmteplannen (wettelijke verplichting), wanneer van het aardgas af en welk alternatief

• Als we invloed willen uitoefenen: nu actie

ondernemen

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�5

2. Opzet onderzoek• Actie-onderzoek: niet alleen het wat en hoe, maar

ook een netwerk in de wijk creëren

• Inhoudelijke hoofdvraag:

Welke duurzame warmteoplossingen zijn voor het Statenkwartier haalbaar? Wat is de meest interessante optie voor het Statenkwartier om op in te zetten in termen van duurzaamheid, financiële rentabiliteit, draagvlak en haalbaarheid?

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�6

Thema’s onderzoekA. Communicatie en draagvlakB. Technische optiesC. Financiële consequentiesD. Organisatie en zeggenschap

Wat hebben we allemaal gedaan?

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�7

3. Voorlopige resultatenEnquêtes en interviews

• Interpretatie resultaten: richting-gevend

• Enquête kan nog worden ingevuld

• Percentages tellen niet altijd op tot 100%

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�8

Ad A: Enquête en interviewsStat4nWarmt4

www.statenwarmte.nlNaar een aardgasloos Statenkwartier

�9

Criteria voor nieuwe warmteoplossing

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�10

Criterium Op een schaal van 1 - 10 (totaal niet - zeer belangrijk)

goede voorlichting over het proces 9duurzame warmte 8maandelijkse kosten 8geluidsoverlast 8zelf/de wijk inspraak op methode verwarmen en de prijs

8

gedoe in de woning 5straat open 3

Andere criteria? O.a., veilig, toegankelijk, snelheid, bewezen techniek, keuzevrijheid

Wie moet een nieuwe warmteoplossing regelen?

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�11

Wie moet het regelen? Samen met onze wijk en de gemeente 62%Zelf regelen 12%Samen met buren 11%Gemeente (dus zelf voorlopig niets doen) 8%Anders … 8%

Wat opvalt: • ‘Anders’, b.v. ‘weet niet’, of herformulering van andere keuzes• laag percentage dat het zelf wil regelen, ondanks wens

keuzevrijheid

Wat voor type oplossing? Voorkeur voor collectief of individueel?

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�12

Individueel/collectief?Collectieve oplossing, b.v. warmtenet 61%Anders, … 15%Individuele oplossing (b.v. warmtepomp of infraroodpanelen)

11%

Semi-collectieve, b.v. Warmte-Koude-opslag 9%

Wat opvalt: • hoog percentage ‘Anders’, b.v.: alternatief gas, houden zoals het is,

ik heb er te weinig verstand van, combinaties van verschillende oplossingen …

Bereid om mee te investeren in collectieve voorziening? Zonder en met rendement en/of garantie op geld terug.

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�13

Investeringsbereid % personen Gemiddeld bedrag

0% rendement, met garantieregeling 72% € 7.0002% rendement, met garantieregeling 73% € 10.0005-8% rendement, geen garantie 57% € 9.000

Wat opvalt: • hoog percentage mensen dat kennelijk geld beschikbaar heeft

of wil maken• ‘ik hou wel van een gokje’

Andere reacties, o.a. Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�14

• Kritiek op de ambitie van de gemeente om aardgasloos te worden in 2030

• Kritiek op Statenwarmte dat we u “willen verplichten om warmtepompen aan te schaffen”; “Idealistisch groepje dwingt mij

tot maatregelen”

• Suggesties om het gasnet in stand te houden t.b.v. alternatief gas

• Niet overhaast beslissingen nemen

• “Offer options”

• “Op gas blijven koken”

• …

Ad B: Technische optiesStat4nWarmt4

www.statenwarmte.nlNaar een aardgasloos Statenkwartier

�15

De optiesStat4nWarmt4

www.statenwarmte.nlNaar een aardgasloos Statenkwartier

�16

>70°C 50 - 60°C

b.v. biogas of waterstof b.v. warmtepomp of infraroodpanelenb.v. geothermie b.v. (‘afval’)water

>70°C 40 - 50°C

ben je bereid en in staat om in je woning te investeren (isolatie, extra ‘afgifte’)

sta je open voor iets anders dan gas

wil je je eigen warmte opwekken

Ja, dan kun je naar lagere temperaturen warmte Nee, dan heb je hogere

temperaturen warmte nodig

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

Voor- en nadelen verschillende opties

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

Betaal-baar

Haalbaar-heid (2030)

Gedoe in de woning

Warmtenet hoge temperatuur

+ + +

Warmtenet midden temperatuur

+ + +/-

Alle electric, individueel

+/- + +/-

Alternatief gas +/- ? ++�17

No regret maatregelenOnafhankelijk van wat er komt … dit zijn verstandige maatregelen:

• cv-ketel op 60 graden zetten om te testen of uw woning

comfortabel blijft (komende winter)

• dakisolatie

• vloerisolatie

• dubbel glas (HR++)

• zonnepanelen (PV)

• inductiekookplaat

• vloerverwarming

Gaat u verbouwen? Grijp die kans!

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�18

Ad C: Financiële consequenties

• Alle getallen die hierna worden genoemd zijn indicatief en alleen bedoeld om een beeld te geven.

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�19

Referentie: Statenkwartierwoning op aardgas

• Referentiewoning: herenhuis* 250 m2, steensmuren (geen spouw)plat dak, verbruik 2.000 m3 aardgas voor warmte

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

* Dameshuis mag ook�20

Vergelijking optiesStat4nWarmt4

www.statenwarmte.nlNaar een aardgasloos Statenkwartier

Kosten per maand nu

(2019)

Kosten per maand in

2030

Bij een indexering per jaar van

Aardgas (referentie) € 135 € 220- € 270 3%- 5%

Warmtenet hoog € 260 3%

Warmtenet midden € 260 3%

Alle electric, individueel € 260 - € 330 3%

N.B.1: richtinggevend. De prijs van gas, elektra en warmte is op dit moment koffiedikkijken. N.B.2: kosten zijn inclusief afschrijving op investeringen

�21

Indicatief, als de tijdshorizon wordt aangepast

veranderen de getallen en gaan WHT en WMT uit

elkaar lopen. Hoe verder weg, hoe gunstiger het

uitpakt voor WMT.

Ad D: Organisatorisch/zeggenschap

• Hier wordt in het eindrapport (juni) meer aandacht aan besteed.

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�22

Conclusies1. Er zijn drie robuuste technische oplossingsrich6ngen:

warmtenet HT (>70°C), warmtenet MT (50-60°C) en individueel ‘all electric’. Alterna6ef gas lijkt nog te onzeker.

2. Collec6eve oplossingen (warmtenet) bieden het meeste perspec6ef in termen van draagvlak en kosten.

3. Er lijkt een aanzienlijke bereidheid te bestaan om als wijkbewoner mee te investeren in collec6eve oplossingen.

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�23

Aanbevelingen1. Nader onderzoek door een gespecialiseerd bureau

is wenselijk naar bronnen en business case voor een warmtenet (geothermie, warmterivier, biomassa).

2. Belangenbundeling vanuit de wijk is verstandig, ook met het oog op de aanstaande wijkwarmte-plannen van de gemeente Den Haag.

3. No regret-maatregelen in eigen woning zijn al6jd goed. Doen!

Stat4nWarmt4www.statenwarmte.nl

Naar een aardgasloos Statenkwartier

�24