Sl aaf k o pe n is zó ou d er wetsZo r g d a t d ie mens en zi ch v oo r tp l anten, d an zijn ze gr a tis

© Eeuwenlange vulde hetleger de slavenpopulatie aanmet krijgsgevangenen.

© Dat verandert. Fokkerijwordt steeds populairder.Tot ergernis van handelaren.

Door Petrus TæfferRoma. De acht mannen en drie vrou-wen hebben hun gezicht naar degrond gericht. Het elftal is met zwarekettingen om hun voeten tot elkaarveroordeeld. Het lijkt er niet op dat zebegrijpen wat de handelaar over henroept. „Germanen te koop! Hardwer-kende Germanen!”

Bij een bezoek aan het Forum Ro-manum, in het hart van Rome zijn se-natoren te zien die redevoeringenhouden, of met elkaar discussiërenover beleid. Maar het Forum Roma-num is ook de plaats waar slavenhan-del wordt gedreven. Slaven uit allehoeken van het Rijk zijn hier te koop.De slaven zijn veelal krijgsgevange-nen die door het leger zijn verkocht.Vaak reizen handelaren mee met hetleger om ter plekke de waar te keuren.Sommige slavenhandelaren makenzich echter zorgen dat deze eeuwen-lange traditie gaat verdwijnen.

Slavenhandelaar Claudius Philetuszit al vijftien jaar in het vak. Hij is ge-wend dat mensen zich neerbuigenduitlaten over zijn beroep. „Ze zeggendat we gewetenloos zijn. Ja, ja. Maarondertussen profiteren die hypocrie-ten wel van het werk van slaven”,moppert Claudius. Hij verkoopt perweek enkele tientallen slaven, die hijzelf heeft uitgekozen.

Claudius ziet de slavernij niet ver-dwijnen. Zowel in de stad als op hetplatteland is veel werk te verrichtenwaar slaven geschikt voor zijn. De sla-venhandelaar vreest dat slavenfokke-

rij populairder gaat worden. „Steedsvaker hoor ik van mensen dat hunslaaf de nakomeling is van een andereslaaf’, vertelt hij. „Straks hoeven zehun slaaf dus niet meer te kopen,mensen moeten er alleen voor zorgendat de slaven zich voortplanten. Datbetekent dat we het leger niet eensmeer nodig hebben voor nieuwe sla-ven. Dan raak ik mijn handel mis-schien wel kwijt.”

De verkoop van krijgsgevangenenis al eeuwen een van de belangrijkstemanieren waarop de slavenpopulatiewordt aangevuld. Bij elke nieuwe

Aa n t a l k r i jg s g e va n g e n e n d a t n a u i t b r e i d i n gva n h e t Ri jk a l s s l a a f i s v e r k o c h t

Fo t o AFP

O c e a a n

Roma

500 k m

50.000

Sardiniërs10.000 20.000

30.000 30.000

Carthagenen

Spanjaarden

700 inwoners

van Liguria150.00

inwoners van Epirus

5.000

2.0002.500

Hirpini

Inwoners van Lilybaeum

Inwoners van Tarentum

inwoners v an Boeotia

Macedoniërs

NRC 241210 / YS / Bron: Zvi Yave� – Slaves and Slavery in Ancient Rome (1988)

Herkomst v an slav en

veldslag die het Romeinse leger wint,worden krijgsgevangenen verkocht.Vijfentwintig jaar geleden werdennog 44.000 krijgsgevangenen van hetSalassi-volk verkocht als slaven.

De toevoer is sterk afhankelijk vanhoeveel krijgsgevangenen het legermaakt. „De dag dat het Romeinse le-ger stopt met veroveren is de dag datik mijn handel kan opdoeken”, zegtslavenhandelaar Claudius. Hij merktdat er in rustige periodes minder sla-ven op de markt komen. Toch is vero-vering niet de enige manier waarophet aantal slaven wordt uitgebreid.

Soms worden slaven gekocht van bar-baarse volken buiten de grenzen vanhet Rijk, soms worden ze gevangen-genomen door piraten.

Ook besluiten sommige burgersdie diep in de schulden zitten omzichzelf te verkopen. „S l av e n h a n d e lzal echt niet verdwijnen”, zegt sla-veneigenaar Valerius Julianus, diemeer dan honderd slaven bezit. „Mis-schien dat er een tijdje meer slavenworden gefokt dan verkocht, maar deverschillende aanvoermiddelen zul-len elkaar afwisselen.” Hoeveel sla-ven er in het Rijk zijn, is niet bekend.Volgens een ruwe schatting waren ereen halve eeuw geleden in Italië al-leen al twee tot drie miljoen slaven opeen bevolking van acht tot veertienmiljoen. Per jaar zijn in het hele Rijkelk jaar ongeveer een half miljoennieuwe slaven nodig. De Griekse his-toricus en geograaf Strabo, ongeveer64 jaar oud, zegt dat op het eiland De-los dagelijks 10.000 slaven wordenv e r k o ch t .

Voor grootschalige ontsnappings-pogingen van slaven hoeven slavenei-genaren niet te vrezen. „Ik zou nietdurven ontsnappen”, zegt de Ger-maanse slaaf Nicia in gebrekkig La-tijn. Nicia wil niet met de naam vanzijn eigenaar in de krant uit angstvoor lijfstraffen. Revoltes zijn on-

waarschijnlijk sinds 73 jaar geledende Thracische slaaf Spartacus pro-beerde om een opstand te regisseren.Zijn slavenleger van tienduizendenopstandelingen faalde omdat hethem niet lukte de steun van de boe-renbevolking te krijgen.

„Misschien dat mijn eigenaar ooitzo goed wil zijn om me vrij te laten?”Ook hoopt Nicia dat keizer Augustus,nu 27 jaar aan de macht, het lot van deslaven zal verbeteren. „Heeft u ge-hoord wat de keizer met die PubliusVedius Pollio heeft gedaan?” De rijkeman Vedius Pollio behoorde tot deridderstand en was wreed tegenoverzijn slaven. Tijdens een etentje waarAugustus bij was, liet hij een slaaf dieeen glas had gebroken, voor de mure-nen, agressieve vissen, gooien. Deslaaf smeekte de keizer om hulp. Dathielp, de keizer zorgde voor vrijla-ting .

Of Augustus echt zo goed voor sla-ven is, moet nog blijken. Vooralsnoglijkt het moeilijker te worden voorslaven om vrij te komen. Twee jaar ge-leden voerde Rome een wet in waarinhet aantal slaven dat iemand magvrijmaken, werd beperkt. Iemand dieniet meer dan tien slaven heeft magmaximaal de helft vrijlaten. Een sla-veneigenaar met honderd tot vijfhon-derd slaven, mag slechts eenvijfdevan zijn slaven vrijlaten. De wet is in-gevoerd om slaveneigenaren te sti-muleren alleen slaven die zich goedgedragen vrij te laten.

Daarentegen vullen vrijlatingen deschatkist: een slaveneigenaar moet de

staat vijf procent van de geschattewaarde van een slaaf betalen bij vrijla-ting. Op slavenhandel zelf wordtgeen belasting geheven. Een pogingvan het triumviraat veertig jaar gele-den om een slavenhandeltaks in tevoeren, mislukte. Bronnen rondomde keizer melden echter dat hier op-nieuw over nagedacht wordt. Moge-lijk zou zo’n belasting al binnen ze-ven jaar kunnen worden ingevoerd.

Dit artikel is gebaseerd op de boeken ‘Deoudheid is nog niet voorbij’ van Fik Meijer,‘Slavery and society at Rome’ van KeithBradley en ‘Slavery from Roman times tothe early transatlantic trade’ van WilliamD. Philips.

Br o n n en r o n d o md e keizer meld en:s l aven han d el t ak swo rdt missch ient och in ge v o erd §