Screening van
gedragsproblemen en
consequenties hiervan op effect
van interventies
Walter Matthys
Preventie en behandeling
Wezenlijk verschillend?
Voorbeeld:
Coping Power (Minder boos en
opstandig) bij kinderen met ODD en CD
Korte termijn effect op agressief gedrag (Van de Wiel, Matthys, Cohen-Kettenis, Maassen, Lochman, & van
Engeland, 2007).
4 jaar follow-up: preventief effect op
cannabis en nicotine gebruik (Zonnevylle-Bender, Matthys, van de Wiel, & Lochman, 2007)
Behandeling: persoon zoekt contact op met hulpverlener
Preventie: persoon wordt uitgenodigd door hulpverlener
Verschil tussen preventie en
behandeling
Wie uitnodigen?
Universele, selectieve en geïndiceerde preventie
Inclusiecriteria
Voor geïndiceerde preventie is in onderzoek
gebruikelijk de ondergrens van 70e – 80e percentiel
voor gedragsproblemen
Is dit adequaat?
Maar eerst: wat is het effect van behandeling en
van preventie?
Effect verschilt tussen
behandeling en preventie
McCart, Priester, Davies, & Azen (2006): meta-analyse
Effect BPT als behandeling: d = 0.47
Effect CGT als behandeling: d = 0.35
Als vergelijking: Leucht, Hierl, Kissling, Dold, & Davies (2012)
meta-analyse
Psychiatrische medicatie: d = 0.49
Somatische medicatie: d = 0.45
Menting, Orobio de Castro, & Matthys (2013): meta-analyse
Incredible Years (BPT)
Effect als behandeling: d = 0.50
Effect als geïndiceerde preventie: d = 0.20
Effect als selectieve preventie: d = 0.13
Waarom een relatief laag effect van geïndiceerde preventie?
Matige ernst
Geringere motivatie bij deelname
Overigens ook zeer wisselende
motivatie bij werving
Fast Track
Meest intensieve en langdurige
geïndiceerde preventie ooit, beginnend met
6 jaar
Preventieve effect op externaliserende
stoornis en antisociaal gedrag met 15 jaar (Conduct Problems Prevention Research Group, 2007)
Significant effect bij hoogst risicogroep (bovenste 3
percentielen = ‘clinical range’)
Geen significant effect bij risicogroep lager dan
bovenste 3 percentielen
Screening bij geïndiceerde
preventie
Gebruikelijk in onderzoek: vanaf 70e of 80e
percentiel
Drempel veel hoger leggen!
Vroeg screenen (6 jaar) leidt tot meer vals-
positieven dan iets later screenen (8 jaar) (Lochman & The Conduct Problems Prevention Research Group, 1995; Bennett & Offord,
2001).
Bovendien: het doel van geïndiceerde preventie bij
kinderen met gedragsproblemen verbreden vanuit
een ander perspectief op gedragsproblemen en
gerelateerde stoornissen
Een breder perspectief op
gedragsproblemen
Oppositionele opstandige stoornis: gemengde
stoornis van gedrag en emotie/stemming (Matthys & Van West, 2014; Matthys, 2018)
Risico niet alleen voor externaliserende
problemen/aandoeningen maar ook voor
internaliserende aandoeningen (Matthys, 2018)
Dunedin study: ODD/CD de enige aandoening op
de kinderleeftijd die een risico vormde voor alle
aandoeningen in de volwassenheid (Kim-Cohen, Caspi, Moffitt, Harrington, Milne, & Poulton, 2003)
Betekenis voor preventie
Isoleer gedragsproblemen niet van andere
typen problematiek en hieraan gerelateerde
stoornissen
Geïndiceerde preventie bij kinderen met
gedragsproblemen is ook relevant voor
internaliserende problemen
Voorstel
Ondergrens van screening met oog op aanbieden
van een arbeidsintensieve effectief bewezen
interventie: 90e percentiel (zie ook herziening van Richtlijn Ernstige gedragsproblemen NJI, verschijnt in najaar 2018)
Beneden 90e percentiel: bied psycho-educatie aan
en pedagogische adviezen (vb. Matthys & Boersma, 2017)
Behalve een percentielscore is ook het oordeel van
de ouders/leerkrachten van belang aangaande de
nadelige gevolgen van het gedrag voor het kind/de
jongere zelf, de ouders, het gezin en de school
Literatuur
Bennett, K.J. & Offord, D.R. (2001). Screening for conduct problems: does the
predictive accuracy of conduct disorder symptoms improve with age? Journal
of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 40, 1418-1425.
Conduct Problems Prevention Research Group (2007). Fast Track
randomized controlled trial to prevent externalizing psychiatric disorders:
Findings from grades 3 to 9. Journal of the American Academy of Child and
Adolescent Psychiatry, 46, 1250-1263.
Kim-Cohen, J., Caspi, A., Moffitt, T.E., Harrington, H., Milne, B.J., & Poulton,
R. (2003). Prior juvenile diagnoses in adults with mental disorder:
Developmental follow-back of a prospective-longitudinal cohort. Archives of
General Psychiatry, 60, 709-717.
Leucht, S., Hierl, S., Kissling, W., Dold, M., & Davis, J. M. (2012). Putting the
efficacy of psychiatric and general medicine medication into perspective:
Review of meta-analyses. British Journal of Psychiatry, 200, 97–106.
Lochman, J.E. & The Conduct Problems Prevention Research Group (1995).
Screening of child behavior problems for preventive programs at school entry.
Journal of Consulting and Clinical Psychology, 63, 549-559.
Literatuur vervolg
Matthys, W. (2018). Belangrijke wijzigingen voor de oppositionele-opstandige
stoornis in DSM-5 en de introductie van de disruptieve
stemmingsdisregulatiestoornis. Kind en Adolescent (in druk).
Matthys, W. & Boersma, C. (2017). Gedragsproblemen bij kinderen:
Wegwijzer voor ouders van kinderen met brutaal, boos en agressief gedrag.
Amsterdam: Hogrefe.
Matthys, W. & van West, D. (2014). Gedragsstoornissen. In Kinder- en
jeugdpsychiatrie (F.C. Verhulst, F. Verheij & M. Danckaerts, Red.) (pp. 255-
280). Assen: Koninklijke Van Gorcum.
McCart, M.R., Priester, P.E., Davies, W.H., & Azen, R. (2006). Differential
effectiveness of behavioral parent-training and cognitive-behavioral therapy
for antisocial youth: A meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology,
34, 527-543.
Menting, A.T., Orobio de Castro, B., & Matthys, W. (2013). Effectiveness of
the Incredible Years parent training to modify disruptive and prosocial child
behavior: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 33, 901-913.
Literatuur vervolg
Van de Wiel, N.M.H., Matthys, W., Cohen-Kettenis, P., Maassen, G., H.,
Lochman, J.E., & van Engeland, H. (2007)The effectiveness of an
experimental treatment when compared with Care as Usual depends on the
type of Care as Usual . Behavior Modification, 31, 298-312.
Zonnevylle-Bender, M.J.S., Matthys, W., van de Wiel, N.M.H., & Lochman,
J.E. (2007) Preventive effects of treatment of DBD in middle childhood on
substance abuse and delinquent behavior. Journal of the American Academy
of Child and Adolescent Psychiatry, 46, 33-39.
Top Related