Download - OHM Vani Lustrumeditie 2003

Reëel en Spiritueel

Hollands hindoeïsme

Felicitaties van kijkers en luisteraars

Tien jaar OHM

OHM

OHMvani Lustrum_editie '03 DEF. 23-09-2003 09:08 Pagina 1

2 - OHM oktober 2003

Dit is een uitgave van de OHM ter gelegen-heid van het tienjarig bestaan.

Niets uit deze uitgave mag worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijketoestemming van Stichting OHM.

EindredactieSoeshma Pandohi – MishreCaspar Dullemond

AuteursD.H.A. Kolff Raj MohanCaspar DullemondG.A. NandoeJan VermeulenB. HelfenrathKaran A. DoekhiRohiet BudjhawanD. Gangaram Panday

Met dank aanR. ChanderR. RamnathDhiren Gangaram Panday TAVSB.Lalbahadoersing C.Mathura Life Foundation Sawitri Marhe

Fotografie: D. Gangaram Panday

Grafische verzorging & Fotomontages:Adri Segaar

Stg. OHM Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon 035 - 6260920Fax: 035 - 6280843E-mail OHM: [email protected] OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Colofon



pagina 4

Pagina 5

pagina 8

pagina 10

pagina 14

pagina 20

pagina 22

Pagina 25

pagina 27

OHM is vraagbaak

Interview directeur Chander

De OHM kijkt naar de toekomst

Interview regisseur Jonne Severijn

Impressies jubileumuitzending

Gedicht: Hollands hindoeïsme

Spanning tussen geloof en rede?

Een gids op weg naar vrede

Reacties van kijkers en luisteraars

Inhoud



VoorgeschiedenisDe OHM is nu tien jaar in de lucht. Maar aan de eerste uitzending, in oktober 1993, waseen lange periode van, soms moeizame, voorbereidingen vooraf gegaan. Al in 1979 hadde Vereniging Sanatan Hindoe Parishad Nederland (SHPN) bij de toenmalige Omroepraadom een zendmachtiging gevraagd. Het verzoek werd ondersteund met een handtekenin-genlijst, waarop zo'n vijfhonderd namen van personen en organisaties stonden.

De Omroepraad heeft toen uitgesproken dat ook de Hindoes recht hebben op eenzendmachtiging. De Omroepraad die inmiddels omgedoopt was tot het CvdM weigerdeechter, niet slechts de SHPN maar de gehele breedte van de Hindoe-gemeenschap inNeder-land zou de zendmachtiging moeten krijgen, ook de Arya Samaj moest betrokkenworden. Na lange gesprekken, die vele jaren duurden, kwam een representatief samen-werkingsverband tot stand door enerzijds de SHPN, de SSDMS en de SSDS als SanatanDharm organisaties en anderzijds Fas-Ned, de overkoepelende organisatie van de AryaSamaj tot stand. De heer K.B. Tewarie RA, speelde bij de bemiddeling een belangrijke rol.Een gezamenlijke aanvraag werd ingediend én gehonoreerd. Toen was het inmiddels1992. De bedoeling was dat de omroep SHON zou gaan heten: Stichting Hindoe OmroepNederland. De naam Ohm, Organisatie voor Hindoe Media is door dhr. C.Choenni via dewoordvoerder van Fas-Ned aan de intermediair doorgegeven. Deze naamgeving werddoor alle deelnemende organisaties unaniem aanvaard.

Ik kijk met tevredenheid terug op wat wij in dietienjaar bereikt hebben", zegt R. Ramnath, de voor-zitter van het OHM-bestuur: "Vroeger, tot in de jarentachtig, hadden de meeste mensen in Nederlandgeen idee wat hindoeïsme inhield. Het werd geasso-cieerd met voodoo en het aanbidden van vele goden.Kennis was er bijna niet." Nu is dat anders, aldusRamnath, en de OHM heeft daar een belangrijkebijdrage aan geleverd: "De OHM is een vraagbaakvoor scholen, overheidsinstituten en maatschappe-lijke organisaties, maar bijvoorbeeld ook voor deomroepen."

Doordat de kennis van en de waardering voor het hindoeïsme zoveel groter is gewor-den, is ook het zelfbewustzijn van hindoes in Nederland enorm gegroeid, zegt de voor-zitter: "Mensen zijn trots op hun geloof en hun traditie, op waar ze vandaan komen.Dankzij de OHM leren de mensen de bakermat en de bron van hun geloof kennen."

"OHM is vraagbaak"

R. R

AMNA

TH



De OHM had toen net zijn eerste uit-zendingen er op zitten. De 13 uur tele-visie en 52 uur radio per jaar werdengemaakt door een bevlogen team, datechter maar één ervaren programmama-ker telde. Er werd hard gewerkt, maarof er altijd raak geschoten werd?

Hoe anders is de situatie nu. De OHM isin tien jaar uitgegroeid tot een efficiënteorganisatie met een ervaren staf, meteen goed bereik onder de eigen achter-ban én daarbuiten, en enige vermaard-heid als het om de programma's gaat.De zendtijd is uitgebreid naar 20 uurtelevisie en 104 uur radio.

Ruud Chander is blij met hetgeen er indie tien jaar is bereikt: "OHM is eenbegrip geworden in de Nederlandsesamenleving. We maken programma'swaar mensen wat aan hebben. Ze puttener inspiratie uit en worden erdoor aanhet denken gezet. Die impact is belang-rijk: ik denk dat wij met onze program-ma's de wereld een beetje rijker enmooier hebben gemaakt." Hij somt eenaantal hoogtepunten op: Het land vanRama, Tulsidas, Taal van het hart,[email protected], de serie met MansukhPatel, de serie over hindoes in de dia-spora… "En laten we de radioprogram-ma's niet te kort doen. Daar zijn ook

CASP

ARDU

LLEM

OND

DI R E C T E U R CH A N D E R B L I K T T E R U G B I J T W E E D E L U S T R U M:

"OHM spiritueel maarook reëel"

"We zijn al heel lang geen beginners meer", zegt de directeur

van de stichting Omroep Hindoe Media (OHM) met zichtbare

tevredenheid. Hij heeft het over de OHM, en misschien ook

wel een beetje over zichzelf. Toen hij, Ruud Chander, bijna

tien jaar geleden bij de OHM werd benoemd, was hij direc-

teur van een basisschool geweest en bestuursadviseur bij de

gemeente Den Haag. Niet per se een loopbaan die richting

Hilversum wijst. "Ik wist niets van media en maar een beetje

van het hindoeïsme", zegt hij terugblikkend.



prachtige dingen gemaakt. En DeLotusvijver is natuurlijk schitterend."Niet dat de OHM-directeur nu achter-over kan gaan leunen. Er valt nog veelte doen. Zendtijduitbreiding zou fijnzijn, zegt hij, "want het is woekeren omalle groepen te bedienen." En nu hijtoch met een wensenlijstje bezig is:vaker jong talent een kans geven. Meercoproducties. Meer samenwerking, ookinternationaal. Optimaal gebruik makenvan de elektronische media. Maar juistdat laatste lijkt een probleem te zijn, nude bezuinigingen die de hele omroepboven het hoofd hangen, zichtbaar wor-den: "We zijn kwetsbaar".

De programma's van OHM zijn in deloop van die tien jaar behoorlijk vankarakter veranderd. "Vroeger legden we

uit: dit is het hindoeïsme en dit doenwe allemaal. We laten nu meer zien water in de achterban aan ontwikkelingenplaatsvindt. Wat gebeurt er? Waar lopenmensen tegenaan? Wat zijn de vragendie ze stellen? We zijn niet alleen meerspiritueel, maar ook reëel: wij willenlaten zien wat de veranderingen in desamenleving zijn, en wat deze voor onshindoes betekenen."

Een voorbeeld? "De band van jongerenmet het geloof is losser geworden. Zeaccepteren niet meer zomaar alle ritu-elen. Sommige rituelen, zoals rond dehuwelijkssluiting, vinden ze niet meervan deze tijd, en soms is dat ook welzo." Hij vervolgt, met enige nadruk: "Ikheb niets tegen tradities die eengemeenschap helpen om verder te

Ruud Chander



komen. Ik heb niets tegen tradities diehet leven kleuren. Maar ik heb wel wattegen tradities die pijn en verdriet ver-oorzaken, die ongelijkheid en onderdruk-king en vooroordelen in stand houden."

Het behouden van vroeger is geen keuzevoor ons, zegt de directeur. "Het gaaterom: hoe kunnen we de hindoecultuurtoepasbaar maken op de samenleving?Zelfstandig denken, daar gaat het om:verschillende meningen naast elkaarlaten zien, kritische vragen stellen als deeigen cultuur en traditie belemmerendwerken. Mensen hebben, meer daneerst, zelf toegang tot de schriften. Hetgaat niet meer zoals vroeger om de ritu-elen, maar ook om de ideeën. Via defilosofie krijgt het ritueel nieuwe beteke-nis. Wij als omroep hebben daar een rolen die rol is niét het bedrijven van theo-logie. De waarheid heeft verschillendeverschijningsvormen, en wij laten diezien."

Dat moet voor de achterban af en toewel slikken zijn. Ruud Chander knikt:"Er is een groep die vindt dat we te snelgaan. Het is voor sommigen moeilijk teverteren dat we knabbelen aan het ver-trouwde." Zoals het voor de oudere ach-terban ook niet eenvoudig is dat de aan-dacht steeds minder op Surinamegericht is. "De groep die in Surinamegeboren is, wordt kleiner", zegtChander. "Ze vragen ons: vergeten jullieons niet? En dat begrijp ik wel. Metenige regelmaat besteden we aandachtaan deze roots, maar het is niet onzetaak om de geschiedenis van deHindoestanen levend te houden. Daar isde NOS voor. Wij zijn een levensbe-schouwelijke omroep, geen etnische."

Al die veranderingen, binnen de hin-doe-gemeenschap én in het medialand-schap, maken dit tot een fantastischebaan, zegt Chander: "Ik ben er in dietijd ongelofelijk rijker van geworden,niet materieel maar geestelijk. Ik hebveel mensen ontmoet die boeiende ver-halen hadden, die door hun werk eninzet mij inspireerden, die mijn kennishebben verruimd en mijn kijk op hetleven hebben veranderd. Zo weet ik veelmeer over mijn eigen cultuur dan toenik hier tien jaar geleden binnenstapte. Ikben mij er meer in gaan verdiepen, enheb gemerkt hoeveel er nog onbekendis. De hindoecultuur is enorm rijk aangedachten, filosofieën en cultuuruitin-gen waarmee je je eigen leven en datvan anderen kan verrijken. Ik heb ookgezien dat er een groot verschil is tussenwat er in de geschriften staat en depraktijk. Je ziet scherper waar de voor-oordelen zitten en hoe mensen in eenpatroon denken dat moeilijk te doorbre-ken is. Je leert relativeren."

Ook in zijn eigen leven heeft hij datgeleerd. Hij is nu 58, heeft het nodigemeegemaakt, ook privé. "Ik ga bewusterom met allerlei zaken." Misschien dathij ook daarom zo geniet van zijn werk,denkt hij. "Om aan deze creatieve clubleiding te mogen geven is heerlijk. Nee,met de uitvoering bemoei ik me nauwe-lijks. Dat kunnen ze zelf veel te goed."



beschouwing) en www.documentaire.nlAls een van de eerste publieke omroe-pen is OHM begonnen met experimen-teren op het mobiele telefoonplatform Imode. Hier bieden we actuele program-ma-informatie aan.

Van ons Tulsidas symposium stellen wede toespraken in beeld en geluid ondemand beschikbaar, als eerste experi-ment met webcasting. Dit betekent datwe een programma via de website uit-zenden. De bedoeling is om dit in detoekomst vaker te gaan doen.

Naast een compleet ‘gelayoute’ nieuws-brief werken we aan diensten via hetsms platform.

Ook worden de mogelijkheden bekekenvoor radio en televisie uitzendingen op

OHM-net (www.ohmnet.nl) is onze cor-porate website van de omroep met heelveel programmagerelateerde en serviceinformatie. Daarnaast heeft de site eendigitaal archief van radio- en televisiep-rogramma’s in beeld en geluid. OYP(www.oyp.nl) is onze jongeren commu-nity, waar het accent ligt op interactivi-teit en eigen input van de jongerendoel-groep. Naast tekst is hier steeds meerbeeld en geluid te vinden.

Over bijzondere thema’s en TV serieshebben we eigen webspecials met denodige achtergrondinformatie en ver-dieping. (bijv. Taal van het hart, Landvan Rama, Tulsidas, Immigratie, etc.)

OHM levert ook structureel bijdragenaan omroepoverstijgende websites alswww.omroep.nl (multicultuur en levens-

De OHM kijkt naar de toekomst

De OHM is reeds enkele jaren actief op het internet.

Eerst heel voorzichtig met een eenvoudige website,

maar nu steeds grootser qua opzet. Zo zijn er inmiddels

meerdere websites en webspecials.

DHIR

ENGA

NGAR

AMPA

NDAY



een apart internetkanaal. Nederland gaatsteeds meer over op breedband. Dekwaliteit van beeld en geluid wordteveneens steeds beter. Dit zijn goedefundamenten voor het succes van te lan-ceren themakanalen via internet. OokOHM kan haar missie op deze wegrealiseren.

In de toekomst zal OHM ook meegaanmet de technische ontwikkelingen.Komt nu nog de bezoeker bij OHMlangs om een videostream op te vragenin de toekomst sturen wij het gevraagdeop naar de bezoeker. Die kan er rustigin zijn of haar eigen tijd naar kijken.Niet meer verplicht dus van 13.00 tot13.30 uur, maar wanneer u dat wilt.

Een greep uit de mogelijkheden:

• Korte filmpjes op maat aanleveren via digitale telefoonplatforms (Imotion enz).

• Via een kastje met een toetsenbord direct live meediscussiëren tijdens een televisieprogramma.

• Wereldwijde symposia via streaming en interactiviteit.

• Grote festivals live streamen (en on demand beschikbaar stellen).

Zo ziet u maar, er is nog heel wat moge-lijk en als het aan ons ligt zullen we demogelijkheden benutten.



Was dit project een opdracht vanOHM of wilde jij het zelf?

Uiteindelijk werd het natuurlijk formeeleen opdracht van OHM, maar ikbeschouw mijzelf wel als de initiatiefne-mer. Ik wilde dit onderwerp aanpakkenvanuit een soort noodzaak. Ik vond dater een heel belangrijke boodschap inzit,voor iedereen die er maar een beetjevoor open staat. Maar de eerlijkheidgebiedt mij er meteen bij te vertellen dathet project in oorsprong wel degelijkaangestuurd is.

Hoe bedoel je dat?

We waren in Suriname Land van Ramaaan het voorbereiden, Ruud Chander enik, en ik was nog steeds bezig deHindoestaan en zijn cultuur te lerenkennen. We zaten op een veranda inafwachting van een afspraak later op demiddag. In de auto hadden we die och-tend gepraat over de hindoereligie. Ik

had naar aanleiding van gesprekken enobservaties – van Mandirs, puja’s - nogaleigenwijs opgemerkt dat ik de geloof-spraktijk erg ritualistisch vond en ik hadvragen gesteld over de achtergrond vanhet Hindoeïsme, –vragen die nog nie-mand genoegzaam voor me had beant-woord. Het was broeierig warm, hetwachten zou nog lang duren en ik wasal een eind op weg om lekker een dutjete doen op de sofa. Maar Ruud Chander,die zijn mensen overdag niet graag zietslapen, kwam met een Amerikaans poc-ketboek aanzetten: The Upanishads, eenbewerking van Eknath Easwaran. "Kijkhier maar eens in, vooral de inleiding.Misschien heb je er wat aan." Vooral uitplichtsbesef, beleefdheid en respect vooronze arbeidsverhouding begon ik telezen, maar het verlangen om te slapen,hoe intens ook, verdween al gauw. Ikraakte volledig in de ban van deze lec-tuur. Wat een ontdekking, deUpanishaden! Ruud Chander is dus deeigenlijke initiator, wil ik maar zeggen.

RE G I S S E U R UPA N I S H A D E N

"Laten zien hoe we aande overkant komen"

Scenarioschrijver en regisseur Jonne Severijn

(o.a. Land van Rama) maakte drie programma’s over

de Upanishaden. Wij spraken met hem.



Als hij me op dat moment dat boek niethad gegeven, was dit project waarschijn-lijk nooit ontstaan.

Wat maakt dat een Hollander in de ban kan raken van zoiets oer-hindoeïstisch als deUpanishaden?

Ik kan natuurlijk alleen voor mezelfspreken. Van jongs af aan heb ik hetmoeilijk gehad met het christelijkgeloof. Ik kon in het huis van het chris-telijk geloof niet goed leven. Het vol-deed niet. Ik miste het dak boven mijnhoofd. Dat was niet af, of niet dicht. Tja,en dan zit je alsnog in de kou. Of in dedrup van de regen.

Ik vind het een aardig beeld, maar je pro-bleem wordt me nog niet echt duidelijk.

Nee, dat snap ik. Laat ik het andersomproberen: de Upanishaden vormen deoverkapping die ik miste en die kap isvolgens mij zo groot en zo ruim datieders geloofshuis eronder past – zelfsdat van een ongelovige. DeUpanishaden brengen je het besef bijdat alles wat leeft - en dus ook allematerie - de energie van de bron in zichdraagt. Je bent vrij om het goddelijk tenoemen, of scheppende of kosmischeenergie of wat je maar wil, als je je maarrealiseert dat alles dat leeft en alles datbestaat in wezen deel uitmaakt van ééngrote kosmische familie. Alles en ieder-een bestaat bij de gratie van dat geza-menlijke energetische element waaruitwij zijn voortgekomen. Dat besef leverteen heel andere relatie en een heel ande-re verantwoordelijkheid op dan de rela-tie tot een verpersoonlijkte God die



door zijn schepselen gediend wenst teworden, die alles en iedereen in degaten houdt en die straft met hel en ver-doemenis. Ik stel het expres watextreem om het verschil te benadruk-ken, maar ik denk dat de steeds meer inverwarring gebrachte mens van vandaagmeer rust, vrede en levensdoel kan vin-den binnen zijn eigen verantwoordelijk-heid, als hij beseft wie en wat hij inwezen is en als hij zich bewust is vanzijn intense verbondenheid met alles omhem heen.

Wie probeert te leven naar de leer vande Upanishaden, komt met geen enkelgeloof in conflict. Integendeel, denk ik.Woorden en beelden schieten altijdtekort, maar ik heb de leer van deUpanishaden wel eens vergeleken meteen enorme kristallen stolp die overalles heen past, ongeacht wat je wel ofniet gelooft. Je gaat jezelf en de wereldanders zien. Het is alsof alles in eenander licht komt te staan, zoals een pris-ma het licht opsplitst in de afzonderlijkekleuren waaruit het bestaat. De oeroudeteksten van de Upanishaden zijn boven-dien volgens mij juist zo verhelderendfris en effectief omdat zij zo oud zijn,omdat zij uit "de dageraad van de mens-heid" stammen. Daardoor zijn zij nogzuiver en in zekere zin ook nog eenvou-dig, want zij zijn nog betrekkelijk onbe-zoedeld.

Je praat er heel bevlogen over. Heb je ook zo bevlogen gefilmd?

Nou, we hebben in India met zijn allenzoveel tegenslagen te verwerken gekre-gen dat het meer een kwestie werd vanhozen of verzuipen. Maar dat is achteraf

misschien niet zo erg geweest, want metal je bevlogenheid ga je ook gemakkelijkzweven. Het voortdurende gevecht omde zaak ondanks alle problemen tochnog een beetje behoorlijk op tape tekrijgen liet dat niet toe. "Ieder nadeelheeft zijn voordeel", zoals Johan Cruijffpleegt te zeggen.

Wat vind je zelf bijzonder aan dezeprogramma’s?

Het bijzondere zit hem in het concept,de vorm die ik gekozen heb. In demeeste programma’s over de hindoe-reli-gie en -filosofie zie je dat de een ofandere Zeer Verlichte Swami voor decamera wordt gehaald. Hoe waardevolzijn boodschap ook mag zijn, zo’n manpraat vanuit een staat die hij wel bereiktheeft en die wij kijkers niet bereikt heb-ben, en die wij hoogstwaarschijnlijk ooknooit zullen bereiken. Dat schept eenkloof en werkt naar mijn gevoel nietecht bevorderend voor de overdracht.Toen ik mijn plannen toelichtte bijOHM heb ik het beeld gebruikt van eenman die ons vanaf de overkant van eenwoest kolkende rivier staat te vertellenhoe goed het daar toeven is, maar hoemoeten we aan die overkant komen?Wij kunnen immers niet wat hij blijk-baar wel kon.

Ik wilde het daarom juist eens anders-om benaderen. Ik wilde aan onze kanteen gids of een coach neerzetten die onswil helpen bij onze pogingen een brugte bouwen naar de overkant van dierivier. Hij weet weliswaar iets meer danwij en hij is al een stuk verder dan wij,maar hij staat nog altijd heel dicht bijons. Ik wilde de stof, de inhoud, van de



heilige berg naar bene-den halen en ondergewone mensen bren-gen.

Daarom heb ik ookgekozen voor een gedra-matiseerde vorm, metacteurs dus, die overi-gens van mij niet moch-ten acteren, maar dieherkenbare, echte men-sen moesten zijn. Zemoesten dus eigenlijkzichzelf blijven. Dat zijnallemaal keuzes om eensterkere identificatie bijde kijkers te bereikendan met zo’n meergebruikelijke documen-taire vorm bereikt kanworden. En natuurlijkook om op basis van die identificatie en"gewoonheid" te bereiken dat de bood-schap beter overkomt.

In feite is daarmee het hele concepthybridisch en misschien zelfs paradoxaal.Het is gedramatiseerd, maar het zijn geendramaprogramma’s. Het zijn educatieveprogramma’s, maar dan wel op een onge-wone en zelfs onderhoudende manier. Indat opzicht is deze serie ronduit experi-menteel en of het is gelukt moet blijkenuit de reacties van het publiek. Ik denkdat de kijkers deze vorm op zijn minstals fris en oorspronkelijk zullen ervaren.Wat het daarbovenop nog meer zal doen,kan ik zelf niet beoordelen, maar ik hoopveel mensen te kunnen verleiden tot hetlezen, bestuderen en uiteindelijk ookbeleven van de Upanishaden – datnatuurlijk wel, daar gaat het me om.

Hoe dan ook: net als indertijd bij Landvan Rama moet ik opnieuw met nadrukvermelden hoezeer ik het waardeer datbestuur en directie van deze kleineomroep de durf hebben gehad om mijhun vertrouwen te geven en de volleruimte om dit project naar mijn eigeninzichten te realiseren. Dat legde mijwel een extra zware verantwoordelijk-heid op, maar die belasting had ik ergraag voor over.

De uitzendingen over de Upanishaden

vinden plaats op de zondagen 2, 9 en 16 november om

13.00 uur. De herhalingen zijn op de zaterdagen 8, 15 en

22 november om 10.30 uur. In de reguliere uitgave van

OHM Vani vindt u een beschouwing over de Upanishaden

van dr. W.H. van Vledder. Zie ook www.upanishads.nl



Tulp en lotus komen samen bij vrolijke jubileumviering

Het was vooral een vrolijke bijeen-komst. Duizend gasten waren naarStudio 24 in het HilversumseMediapark gekomen om het tweedelustrum van de Omroep Hindoe Mediate vieren. Zij kregen een uitgebreidmaar flitsend programma voorgescho-teld met veel muziek en dans.

Toespraken waren er natuurlijk ook. Dr.L.M. Singhvi, lid van het Indiase parle-ment, was speciaal naar Nederlandgekomen om "de tulp en de lotussamen te brengen". Hij typeerde deOHM als een organisatie die bruggenvan begrip bouwt tussen mensen.

Minder bloemrijk, maar zeker niet min-der hartelijk, waren de woorden deheer H. Kramer van het ministerie vanOCW. Namens de staatsecretaris wenstehij de hindoe-omroep een "fijne verjaar-dag". De OHM, aldus Kramer, neemteen bijzondere plaats in binnen hetomroepbestel, omdat zij de discussieover de belangrijke zaken in dit levenstimuleert. De heer R. Bierman, lid vande Raad van Bestuur van de publiekeomroep sloot zich hierbij aan. Met haarbijzondere aandacht voor de vragen vanzingeving, is de OHM "uniek". Een spe-ciaal waarderend woord had hij overvoor het televisiedrama dat de OHMmaakt. Hij had ook een voorzichtigeboodschap voor de omroep: in deze tijdvan bezuinigingen komt het de kwali-teit ten goede als de levensbeschouwe-lijke omroepen meer zouden samen-werken, bijvoorbeeld op het gebied vanmarketing en van productie.

OHM-voorzitter R. Ramnath reageerdemet een pleidooi voor meer zendtijd envoor zendtijd op een aantrekkelijkertijdstip. "Dan kunnen we er een sterke-re omroep van maken". Niet dat er alniet veel bereikt is: "De OHM is in tienjaar een begrip bij hindoes én bij ande-re kijkers geworden." Hij concludeerde:"De OHM staat zijn mannetje binnenhet omroepbestel."

(De foto’s werden gemaakt door DhirenGangaram Panday en TAVS)



arya’s en sanaatan’snog kijvend om geloofvergroten steeds verderde generatiekloofpandits, pandita’sgeen discriminatieeen formele opleiding“geloofsinnovatie”

Hindoescholen afgedwongen andere basisvormingwordt het nu een achterstandof toch cultuurverrijking

kinderen met vragenén in het Nederlandsmaken vaak bij pandits zonder Hindi weinig kans

voor jongeren geen katha’s,geen hawans maar vragenweken zich los vandogmatische spagaten

bespreken van aidsgebruik van condoomseen nieuw Hindoeïsmeen niet meer zo Rooms

reciteren uit de Gita doha’s, kwatrijnenzingen wij mantra’s en lezen handlijnen

de Ramayana uitgedieptkundalini opgewektbij geaktiveerde chakra’smantra’s opgezegd

kinderen van de Gangesgescheiden van hun wortelszoeken licht met lemen lampjesin opgeklaarde tempels

Hindoes oud en nieuw zuiveren stiekem Waal en Rijnmoeder India, zij bleef achtermet spijt en fantoompijn

Hollands Hindoeïsme

Rituelen leunen op schouders van dogma’s uit een ver verledenkabaal van schelphoorns, klankschalen, ghanti’s herinneren aan God, aan ons Hindoe zijn een eeuw, nog meer verwijderd van de bron antwoorden zoeken over leven en dood de weg naar Brahma, Vishnu en Shiva.

Ramayana voor velen de Veda’s voor anderenmet liederen en teksten je leven veranderen

trots op z’n afkomst de Hindoestaanse Hindoe verklaart ook hier heilig de Hollandse melkkoe

Dayananda’s lessengeen shudra’s of brahmanennu nog minder regels voor geslaagde Hindoestanen

diensten vaak bijgewoonddoor oud’ren en bejaardenklampen vast aan resten vanhun religieuze waarden

een ingekorte versie van de huwelijksceremoniede popband start zo eerdermet de openingsmelodie

de pooja van drie urenmet de helft geslonkenen kort erna de alcoholrijkelijk ingeschonken

een pilsje na de poojaach, dat maakt toch niet veel uitShiva neemt toch ook wel eenseen borrel op z’n tijd

aangepast aan Hollanderswij gaan mee met de tijdonze ouders weggemoffeldin tehuizen zonder spijt

RAJ

MOH

AN



Ons geloof komt tot stand uit tweebronnen. Ten eerste is er de traditiewaarin wij zijn opgegroeid, datgene watwij hebben meegekregen en wat wijhebben opgesnoven in onze kinderja-ren. Wij kunnen het vaak niet echtberedeneren; het is de vertrouwde nest-geur, soms dierbaar zonder meer, somsook vol van herinneringen waar wij onsongemakkelijk bij voelen, waartegen wijrebelleren. Want die herinneringen aanthuis zijn nogal eens verbonden met deverwachtingen die onze opvoeders vanons hadden en met de vanzelfsprekend-heden die zij ons voorleefden, maarwaarvan wij de zin niet zagen en die onsverbonden leken met een ver voorbij enachterhaald verleden. De geur van hetoude thuis kan ons beklemmen enschijnt ons te beperken in onze vrijheid.Onder hindoes, bij wie de godsdienst ineerste instantie thuis in de familie wordtbeleefd en vorm krijgt, en pas daarna inde mandir, is dat zeker zo. Toch zijn wijaan die oude sfeer met zijn reuk enkleuren gehecht. Wij zouden er wel onseigen geloof van willen maken, als hetniet te veel op het geloof van een anderegeneratie leek, iets dat automatisch,gehoorzaam en onkritisch aan ons was

doorgegeven, maar nooit eens tegen hetlicht van deze tijd gehouden. Wij zou-den het wel omhelzen, zoals dat heet,als wij het volop op ons eigen levenkonden betrekken, zodat het zin zougeven aan onze toekomst. Aan sommi-gen van ons lukt dat niet, zodat zijbesluiten alles wat "hindoe" is af te zwe-ren en het voorgoed achter zich probe-ren te laten. Maar dat betekent eengroot verlies aan cultuur en veroorzaaktveel verdriet. Daarom is het belangrijk,dar er, zoals ik al aangaf, nog een twee-de bron is van geloof, die, vooral in dehindoe traditie, kan helpen dat verlies tevermijden. Het is de ratio of rede, dekennis of het weten, kortom het ver-stand.

Volgens de hindoe traditie is immersonze eigen ziel, dat wat het meest wareen intieme in ons is, in de verte verwantaan God. Of, zoals de denkers het heb-ben gezegd, het atman en het Brahmanzijn in laatste analyse identiek. Het ismoeilijk die eenheid ook persoonlijk teervaren. Maar in de wirwar die dewereld is, zijn er wegen om onze intimi-teit met het absolute Brahman te lerenervaren. Een van die wegen is die van

D.H.

A. K

OLFF

Een spanning tussen hindoe geloof

en rede?



het weten, de jnanamarga. Bij ons zoekennaar kennis omtrentonze diep verborgenverwantschap met Godoverwinnen wij geleide-lijk onze onwetendheid,onze oude vooroordelen.Het is waar, dat er ookeen weg is van liefde enéén van dienst en opof-fering, d.w.z. van zorg.Niemand kan echterzonder zijn verstand tegebruiken, dus onna-denkend, datgene vin-den wat hem of haarmet het eeuwige ver-bindt. Op de jnanamarga, de weg van deratio, veranderen wij onsbewustzijn, ons denken, over tal vandingen die vroeger maar voor één uitlegvatbaar leken. Die weg vraagt disciplineen vasthoudendheid of, in hindoe ter-men, askese en yoga. Dat is maar goedook, want wij willen ons niet door mak-kelijke oplossingen laten verleiden enafhaken voordat wij de nabijheid vanons doel hebben ervaren.

Het is mogelijk dat, naarmate wij dieweg gaan - vooral door te luisteren, telezen, bij ons geweten te rade te gaan enons te durven uitspreken over wat onshart raakt, en door van alles te vragenen zelfs te ondergraven, met liefde enzonder hen die geloven te kwetsen - delen van de oude traditie nieuwe zinvoor ons krijgen, een diepere ratio. Zokan een ritueel plotseling een stralendegestalte aannemen, een plichtmatigereeks gebaren tot een vreugdevol spelen

worden, een ernstig spel van onze zielmet Brahman, met God. Als dat gebeurt,eigenen we ons dat stukje traditie toe of,om het anders te zeggen, kiezen weervoor ondanks alle twijfel en kritiekhindoe te zijn. Misschien zullen sommi-ge gewoontes ons blijven ergeren, maarnu en dan zullen we ook die voor liefnemen, omdat ze nu door zoveel zinvolszijn omgeven.

Die twijfel en kritiek, die ik net noem-de, zijn nooit helemaal weg te werken.Er ligt immers altijd nog een stukje vande weg van het weten, van de jnanamarga, voor ons. Ons onderzoek vaneigen geweten en van de verwarrendeveelheid van de wereld om ons heengaat steeds door. Daarom is het goed dater ook de wegen van de liefde en dievan de dienst (seva) zijn om ons gaandete houden als wij op de jnana marga


loos voor je waren, jezullen lijken te vullenmet nieuwe energie enje in beweging kunnenbrengen uit een vastge-roeste positie. Voor wiedat overkomt zullenkennis, liefde en zorgniet meer apart staan,maar elkaar volmaken.

Zou dat dan zomaarineens gebeuren, als jewat volhoudt? Is er danniet, om tot "geloof" tekomen, een laatstesprong nodig, een zichgeven aan wat geenmensenverstand vattenkan? Ja, dat is ookwaar, maar naar mijn

overtuiging alleen voor dat laatste, heelkleine stukje van de lange weg. Eenmens moet zich tenslotte ook eens dur-ven geven of bij een enkele bijzonderegelegenheid zich in vertrouwen stortenin de armen van een ander mens enzeker ook in de armen van wat al hetmenselijke omvat en er de ziel van uit-maakt, dat is Brahman. Maar daar hoe-ven we ons geen zorgen over te maken.Dat overkomt ons allen te zijner tijd, alswe maar op weg gaan.

even lijken te zijn vastgelopen. Dat isook een kostbaar deel van het hindoeerfgoed: dat er meerdere scenario’snaast elkaar zijn en dat wij er aan wor-den herinnerd dat wij mogen wisselenvan het ene naar het andere, omdat hetBrahman, als het ware, ons in meer danéén toonaard aanmoedigt en aanroept.En tenslotte blijkt dan misschienbovendien nog dat de verschillendewegen met elkaar versmelten en tijdenshet laatste traject één worden.

Ik denk niet, dat die laatste ervaringmaar aan weinigen is gegund of dat jeer bijzonder religieus voor moet zijnaangelegd. Wie met overgave zoekt naarwat echt is in de hindoe filosofie enreligie, zal vanzelf merken, dat hij of zijin beweging komt op alle wegen die wijhebben genoemd. Het zal soms voorko-men, dat rituelen die eerst betekenis-


hindoe geloof en rede?OHMvani Lustrum_editie '03 DEF. 23-09-2003 09:10 Pagina 24


Als ik om me heen kijk, zie ik dat hetvooral voor jonge mensen een hele uit-daging is om vrede te hebben met zich-zelf en de wereld waarin ze leven. Ikherinner me dat ik in Kenia eens thuiskwam uit school. Het was tijdens deMau Mau opstand en ik voelde me diepgekwetst en verslagen door de manierwaarop mensen elkaar pijn deden endoor de verwoesting die werd aange-richt. Mijn moeder keek me vol begripaan toen ik de deur binnenkwam.Omdat ik geen interesse toonde in dechapatti’s die ze voor me had klaarge-maakt, nam ze me mee naar buiten. Ikkon niet onder woorden brengen wat ermis was, maar ik wist dat ze het voelde.Even later stond ze op en verdweenachter het huis. Binnen vijf minutenkwam ze terug met haar armen vol bla-deren. Ze legde ze voor me neer enkwam toen naast me zitten. Ze gebaar-

de me te kijken en zonder een woord tespreken bleven we zitten. Al gauwpakte de wind enkele bladeren en bliesze zachtjes van de stapel over de grond.Even later een volgend blad. En nogéén... en nog één... Terwijl ik toekeekhoe de stapel bladeren langzaam doorde wind werd meegenomen, veranderdeer iets in mij. Na een uur waren ze ver-dwenen. “Chapatti?” vroeg mijn moedermet een glimlach. Later besefte ik welkeschat ze mij met die ervaring had mee-gegeven. De stilte en de natuur om jeheen zijn de grootste helende krachtenin je leven. Daarom raad ik iedereenaan om zo vaak mogelijk de rust van denatuur op te zoeken.

Zoals de bladeren die mijn moeder voormij had neergelegd mijn pijn wegna-men, zo gaven de bladzijden van deBhagavad Gita mij niet lang daarna de

Een gids op weg naar vrede

MAN

SUKH

PATE

L

Vrede begint met het besef dat je een kind van God

bent. Hoe jong of oud je ook bent, waar je ook woont,

welke religie je ook van je ouders hebt meegekregen, je

kunt niet in vrede leven met anderen als je niet in vrede

leeft met jezelf.



moed en wijsheid om mijn levensop-dracht te ontdekken. Mijn vader wasdegene die mij hierin begeleidde en hijdeed dit met grote vaardigheid. Steedsweer liet hij me zien dat de Gita geenstarre tekst is, maar je beste vriend, dieniets liever wil dan dat jij vrede en vrij-heid vindt in jezelf. Op een dag zei hij:"Als je de Bhagavad Gita bestudeert,word je als een boom. Terwijl elkhoofdstuk zich in jou nestelt, wordt eengroot aantal goddelijke gaven in je tak-ken geboren." Hij legde uit hoe allegoddelijke eigenschappen die de Gitabelicht, zoals kennis, waarheid, mede-dogen, vriendelijkheid en toewijdingzich in je kunnen ontwikkelen. Door zein praktijk te brengen, vorm je devruchten die vele anderen zullen voe-den. Op deze manier verspreid je vredevan binnenuit en word je een licht voorde mensen om je heen.In mijn ervaring

laat de Bhagavad Gita geen enkel pro-bleem of vraagstuk onopgelost.Daarmee is zij is een bijzonder hand-boek voor het leven en een uitstekendegids op je weg naar vrede.

Ter gelegenheid van het tweede lustrumvan de Stichting OHM wil ik hetbestuur en alle medewerkers van hartegelukwensen met hun succes. Mijnoprechte dank gaat uit naar hen diezich inzetten om de oude traditie opbegrijpelijke wijze vorm te geven vooreen nieuwe generatie. Mijn beste wen-sen voor de komende jaren. Namasté.

Mansukh Patel werd in 1955 in Kenia geboren. Zijnouders waren volgelingen van Mahatma Gandhi. Zijnleven staat volledig in het teken van vrede: innerlijke vredeen vrede in de wereld. In Nederland is hij mede bekendgeworden door zijn TV-documentaires over de BhagavadGita die in de afgelopen jaren zijn uitgezonden doorOHM. voor meer informatie: zie www.lifefoundation.nl.


"Een vergroting van mijn kennis"

Beste OHM,

Allereerst van harte gefeliciteerd met hetbehalen van dit resultaat. Het vieren vaneen tweede lustrum voor een organisatie dievan de kinderschoenen tot volwassenheidmoet worden gebracht, is absoluut geensinecure.

In de afgelopen tien jaren heeft OHM deHindoestaanse gemeenschap zowel in alsbuiten Nederland op een interessante wijzein beeld gebracht.Dit heeft in elk geval bijmij tot een vergroting van mijn kennis overde Hindoestaanse cultuur in de meest bredezin des woords, geleid. Hiervoor mijn dank.

Lovenswaardig zijn tevens de inspanningendie OHM zich heeft getroost om met namede jonge generatie in Nederland opgroeien-de Hindoestanen zowel actief als passief bijen in hun programmering te betrekken.Programma´s als [email protected] en het doenvan verslag over activiteiten van diversehindoe jongerenverenigingen geven op eenluchtige en educatieve wijze weer tot welkesuccessen een actieve houding kan leiden.Wellicht dat dit voor sommige kijkers enstimulans kan zijn om daarin te verdiepen.Hoe het ook zij, OHM is naar mijn beschei-den mening erin geslaagd de hindoecultuurin haar diverse facetten op een veelzijdigewijze te portretteren. Wellicht dat zij zichbij de verdere invulling en overdracht daar-

van meer kan laten inspireren door dekennis uit de eeuwenoude hindoegeschriftenen door tradities zonder zich te laten mee-slepen door populistische stromingen ensemi-trendy visies uit de huidige samenle-ving. Veel succes met de verdere ontwikke-ling van OHM.

Geeta Nandoe

��

Gedicht

Om…

Een klank welt op

en vult mijn mond;

- bolvormig

neemt hij mij mee

uitdijend-

het universum in.

Mijn middelpunt is overal;

Mijn omtrek nergens meer…

Om…

(Wat de moedermantra al 20 jaar betekent voor iemand die zich geen

Hindoe noemt…)

Jan Vermeulen

Reacties van kijkers en luisteraars




"Schoonhei, wijsheid, humor"

OHM bestaat tien jaar! Een mooie gelegen-heid om te feliciteren.Behalve een goede wens zou ik jullie graagwillen laten weten hoe waardevol jullievoor mij zijn. De Lotusvijver ontdekte ikheel toevallig op een zondagmiddag en hetwas liefde op het eerste gezicht. Nu, jarenlater, is het niet anders. Alles, de onderwer-pen, wijze van presenteren en muziek,maken dat ik elke zaterdag aan DeLotusvijver zit, geniet, luister en leer. Vaakvraag ik me af hoe de redactie aan die inte-ressante mensen komt. Hoe spelen ze hetklaar om in zo een korte tijd die kwaliteitte leveren. Even graag kijk ik naar de OHM televisieprogramma, want naast de levensbeschou-welijke thema’s ben ik ook geïnteresseerd inde cultuur, mensen en hun leven. De humoren de zelfspot van de jonge programmama-kers is heerlijk verfrissend. Ook hier geldt:zo’n rijkdom in een half uur! Om maarover jullie mooie, gracieuze presentatricesmet hun sierlijke sari’s te zwijgen. Sinds eenjaar ontvang ik OHM Vani, ik bewaar zeom bepaalde artikelen opnieuw te kunnenlezen.

Kortom: OHM is uniek binnen het omroep-bestel. Dank voor de schoonheid,wijsheid,humor en iets wat ik eigenlijk niet kan ver-woorden, een soort Bijzonder ToegevoegdeWaarde. Ik wens jullie veel geluk, inspiratiewijsheid en verder succes! De programma’svan OHM beginnen en eindigen zo bijzon-der met Namaskaar. Laat ik al mijn woor-den met die prachtige groet eindigen.Namaskaar!

B. Helfenrath (Nuenen)

��

Wat OHM voor mij betekent

Geboren en getogen in Nederland, ga je opeen gegeven moment toch op zoek naar jeeigen cultuur. De zogeheten roots. Je voeltje aangetrokken tot Hindoestaanse sprekersop tv, tot Hindoestaanse bladen en evene-menten. Dit is een heel normaal moment inhet leven van een persoon. Iedereen wilweten waar hij vandaan komt.

Het land waarin wij leven wordt wel geken-merkt als een multiculturele samenleving.Ik wou graag meer weten over mijn cultuur,het hindoeïsme. Waarom doen we sommigedingen niet, en andere weer wel, in vergelij-king met de culturen waarnaast we leven?Waarom eren we bepaalde personen? Ditzijn vragen die OHM zowel via de televisie,als via het OHM kwartaalblad aan de ordestellen.

Natuurlijk krijg je als kind, in je opvoeding,een heleboel informatie over je cultuur enachtergrond mee, maar er zijn van dievraagstukken, waar velen geen antwoordop hebben. Denk aan het verhaal achterSwami Tulsidas. Als zeer geïnteresseerde inmijn geloof, het hindoeïsme, heb ik de leer-zame afleveringen gevolgd van de serie, enkan nu met trots zeggen dat ik weet watSwami Tulsidas voor leven heeft gehad, hoehij op de plek is gekomen, waar mensenzoals wij hem eren. Maar niet alleen religi-euze aspecten worden belicht door OHM,ook culturele, zoals bijvoorbeeld de afleve-ringen over muziek.

OHM draagt, voor mij, en ik weet zekerook voor velen andere jongeren, bij aan deopvoeding van de Hindoestaanse jongeren.OHM is als het ware het DiscoveryChannel voor de Hindoestaanse gemeen-

kijkers en luisteraarsOHMvani Lustrum_editie '03 DEF. 23-09-2003 09:10 Pagina 28


schap in Nederland. Ik denk dat OHM,door zijn brede doelgroep, veel mensenbereikt, en dat is alleen maar goed, voorjong tot oud is OHM in de afgelopen jarenuitgegroeid tot een informatief medium.Samen met zowel ouders als grootouderskun je genieten van de programma’s vanOHM en toch wat opsteken van je cultuuren achtergrond. Want dat is, waar het uit-eindelijk toch om draait: iets opsteken vanje cultuur en achtergrond!

Karan A. Doekhi (student)

��

Bewustwording

OHM heeft voor mij persoonlijk een grotebijdrage geleverd aan de bewustwordingvan het Hindoestaan-zijn. Naast de uitzen-dingen van filosofische aard, waar onze

religie van doordrongen is, waren het voor-namelijk de documentaries over de Indiasediaspora die mij inzicht hebben verschaft inhet behoud van je identiteit in een vreemdeomgeving. Een omgeving die zich, in hetalgemeen, van nature steviger profileertdan wij gewend zijn. De situatie waarinonze mede-Hindoestanen in de wereld ver-keren, waren zeer herkenbaar en gaven eengevoel van eenheid. Voor opgroeiende kin-deren, die in een kwetsbare levensfase ver-keren, biedt OHM houvast. Juist deze groepheeft moeite om zich staande te houden inde stroomversnelling van normvervaging engemis aan waarden waarin de westerse cul-tuur zich bevindt.Als verbeterpunt wil ik voorstellen dat meeraandacht komt voor het stimuleren van deHindoestaanse identiteit bij kinderen. DeHindoestaanse media hebben hierin een ver-antwoordelijkheid. Programma’s als OHM


30 - Lustrum-uitgave OHM oktober 2003

zijn essentieel voor het verschaffen vaninzicht in elkaars cultuur en daarmeebevorderend voor de integratie. Het is ver-der van wezenlijk belang dat meer zendtijdwordt vrijgemaakt voor etnisch gekleurdeprogramma’s. Het aandeel dat momenteelwordt ingenomen is bij lange na niet wat hetop basis van de bevolkingssamenstelling zoumoeten zijn. De media hebben een grote rolin de beeldvorming die de verschillendebevolkingsgroepen van elkaar hebben. Doorhet relatief grote invloed van autochtone,mannelijke programmamakers is dit vaakeenzijdig. Programma’s die door de etnischegroepen zelf worden gemaakt, geven beterinzicht in de desbetreffende culturen.Willen wij ons aandeel in de media opeisen,dan is participatie in culturele besturen eennoodzaak. Ik wil hierbij mijn waarderinguitspreken voor het ATANA-programmavan QRA in Amsterdam. Zij is tot op heden

zeer succesvol in hetbevorderen van diversiteitin de culturele sector doorhet verzorgen vanbestuursopleidingen entraining van jongeallochtonen. Voor mij wasdit het startsein om actiefte opereren in culturele,autochtone, besturen. Ik wil de makers van hetprogramma OHM en hetblad OHM-vani vanharte feliciteren met hettienjarig jubileum en henbedanken voor de veleplezierige halfuurtjes. Ikhoop dat dit in de toe-komst uren zullen wor-den. Nogmaals, dit zullenwij zelf moeten bewerkstel-ligen.

Rohiet Budjhawan (Almere)

��

Reacties van kijkers



31 - Lustrum-uitgave OHM oktober 2003

Positieve energie

Als reactie op jullie lezersoproep, naar aan-leiding van jullie tienjarig bestaan, is ditéén van mijn bijzondere herinneringen: dereeks die Mansukh Patel presenteerde overBhagavad Gita! Het waren 18 uitzendin-gen, want… 18 hoofdstukken. Ik heb zeallemaal op video en heb er zo vaak naargekekendat sommige tape-gedeelten al hele-

maal "ondergesneeuwd" zijn. Bijna kapotgekeken, zeg maar. Mansukh is één van deliefste mensen die ik ooit al heb gezien.Ongelofelijk! Z'n positieve en helende ener-gie kwam telkens zó de huiskamer binnen!

Ik had in het najaar van 1999 een zwaaremotionele periode, en hij krikte me échtop. Een zin die me toen enorm hielp was:"Pain, crisis and struggle are put on yourpath by light, to make you grow!" Verdriet"kneedt", boetseert, hervormt. En na de"winter" komt de "lente" (geduld). Ook eenmooie zin is die waarin hij Krishna verge-lijkt met een chirurg die met een fijn pincetal "het kwade", "het duistere" uit onshaalt… Ja, OHM en Mansukh zal ik altijddankbaar blijven voor die mooie, leerrijkeen zalvende lessen!

Nellie van Meel (48)

��

en luisteraars

Wedstrijd programmavoorstel

In de vorige OHM Vani vroegen we u als lezers om ideeën aan te dragen voor onzeradio- en televisieprogramma's. We kregen enkele interessante voorstellen binnen, ende komende tijd zullen onze programmamakers hier naar kijken. In de volgendeOHM Vani leest u er meer over!

