1 2 0 2 0 | 1 s p i e g e l d e r z e i l v a a r t s p i e g e l d e r z e i l v a a r t 2 0 2 0 | 1 2

Gehaktmolen

Hetdoelvandezetrainingis,naasthetopdoenvan‘basiskennis’,ookdebewustwordingvanhetaspectveiligheidaanboord.Detechnischeaspecten van het zeilen komen zowel theo-retisch als praktisch aan bod: het leggen engebruikenvanknopen,hethijsenenstrijkenenopdoekenvandezeilen,dehelefabriekindemachinekamer,dewerkingvandezeillier,zwaardlieren en ankerlier, het koers zetten,sturen,overstaggaanengijpenentenslottehet afvaren en aanmeren. Al deze techniekis reuze interessant, maar in het gebruikooknietgeheelongevaarlijk.Nietvoornietswordtdezeilliernogweleenswatplastischde‘gehaktmolen’genoemd.Geeninstrumentvoorongeoefendegastenomeensmeetegaanexperimenteren.Zekeralsjeditwerkberoepsmatigwiltgaandoenishetnietonverstandigomstiltestaanbijdeverantwoordelijkheidenaansprakelijk-heiddiejeaanboordhebt,alsschippermaar

ookalsmaat.AdvocaatYnkeOoijkaas,gespe-cialiseerdinmaritiemrechtenhuisadvocaatvandeBBZ,gafhierovereenhelderenover-tuigend gastcollege aan boord. De schipperdraagt uiteraard een grotere verantwoorde-lijkheidenaansprakelijkheidopzijnofhaar

ningZeilvaart’aanboordvandetjalkRes Nova,benieuwdnaarwathentewachtenstaat.Dathetgeenvakantietripjezalwordenwetenwealwel:eenprogrammavanvijfdagenmeteenochtend-,middag-énavondgedeeltebetekentdaterserieusgewerktmoetworden.Entoch

Het weerbericht is winters: te koudvoor de tijd van het jaar, regen,wind en onweer... dat belooft wat.

DikingepakttegendeelementenverschijnenveertiencursistenindeHavenvanLelystad.Zij schepen in voor de vijfdaagse ‘Basistrai-

hebbenweonsallemaalvrijwilligvoordezevijfdaagsecursusingeschreven.DeBasistrai-ning Zeilvaart is bedoeld voor wie zich wiloriënterenofvoorbereidenopdefunctievan‘maat’aanboordvaneenzeilendcharterschipendanmoetjewelvanwantenweten.Een beetje onwennig nog warmen wij onsaandekoffiemetkoekenmakenalvastken-nismetelkaar.Hetiseenzeerdiversegroepmensen, in leeftijd variërend van 20 tot 65,fifty/fifty mannen en vrouwen. Bij de voor-stelrondeblijkaldatergroteverschillenzijninvoorkennisenervaring.Ookdemotivatieommetdezetrainingmeetedoenendever-wachtingentenaanzienvandetraininglopensterkuiteen.Interessant:watgaatdatbeteke-nen voor deze intensieve vijfdaagse samen-werking?Zalhetvoordeéénnietveeltesnelgaanenvoordeanderjuisttelangzaam?Zalerbegripzijnvoordeonderlingeverschillen?

Twee schepen

Alsnelblijktdatheteendrietaligevijfdaagsemoetworden:naastNederlanderszijnerookcursistenuitDuitslandenuitEngeland,watdeuniciteitvandezebasistrainingnogeensonderstreept.Ookdatis,naasttoeval,alvasteengoedevoorbereidingopdepraktijk:ookde gasten van wat in de volksmond nog deBruineVlootheetkomenuitallerleilanden.Danishethandigwanneerjealsmaatvoor-bereid bent op het geven van instructies inverschillende talen, ondersteund door aan-wijzingenmethandgebaren.De Basistraining Zeilvaart wordt al 15 jaarverzorgd door trainer Peter Lock, maar ditjaarvoorheteerstinéénblokvanvijfdagen.Hetiseenintensievekennismakingmetwathetwerkenalsmaatopeencharterschipvanje vraagt. Uiteraard ben je in vijf dagen noggeen volleerde maat, maar je hebt wel metalle aspecten van dit werk kunnen oefenenenkunnenervarenofhetbijjepast.Deeerstevierdagenoefenenweopdeklassie-keeenmasttjalkRes Nova,delaatstedagopdedwarsgetuigde brigantijn Bounty. Een goedekeuzevandecursus-organisatieommettweeheel verschillende schepen te varen; beideschepenhebbenheelanderevaareigenschap-penenbedienenbovendieneenheelanderemarkt. De tjalk Res Nova doet meerdaagsetochtenenheeftookslaapaccommodatie.Debrigantijn Bounty heeft een grote lounge enuitgebreidekeukenendoetalleenmaardag-tochten.Daardoortrekkendezeschepenookeen verschillend publiek aan. Als toekom-stigemaatishetgoedomjeaftevragenwatbeterbijjepast.

schip.InderegelheeftdeschippereenP&I-scheepsverzekering (protection & indemnity)voorpersoneelenopvarenden.Maarookdemaat heeft een eigen verantwoordelijkheid.Ynke’s dringende advies is om als maat deafsprakenoverjewerkgoedoppapiervastteleggen.Datkanindevormvaneenarbeids-overeenkomstals je in loondienstgaatwer-kenofmeteenzogehetenOvereenkomstvanOpdracht als je als zelfstandige meewerkt.Je regelt daarin de afspraken over werkda-gen, BTW, uurloon, bruto/netto uitbetaling,vakantiedagen, verzekering en rechtsbij-stand.HetisgoedtewetendatmatentegengereduceerdtarieflidkunnenwordenvandeBBZ,dievoorbeeldcontractenvoormatenterbeschikkingheeft.

Omgang met gasten

Detechniekaanboordiséénding,maarhetomgaan met mensen is in de chartervaartminstenszobelangrijk.Gedurendehetvaar-

seizoen stapt elke paar dagen een volgendegroep aan boord met onwennige mensen,dienognietwetenhoezo’nschipwerkt,watzezelfmogendoenenwaarzevooralvanafmoetenblijven.Datvraagtomeendienstver-lenendeinstellingenomvoortdurendealert-heid.Hiermoetjeweltegenopgewassenzijn.Iedere schipper en iedere maat ontwikkeltdaarvoorzijnofhaareigenmanierenleertdatdoorgaansindepraktijkdoorhettedoen.Eensterkpuntindezebasistrainingisdeaandachtvoorditbasaleonderdeelvanhetvak.AlopdeeerstedagmerkttrainerPeterLockopdatslechtecommunicatiedoorgaansdeoor-

zaakisvandingendiemisgaanaanboord.Hoewaardatishebjenognietdirectindegaten,maargaandewegtoontzichdatsteedsweer.Hetregelmatighoudenvanevaluatiesiseengoedemanieromjesteedsbewustertewor-denvanhetbelangvaneengoedecommuni-catieaanboord.Hetzitheminogenschijnlijkkleine dingen, zoals het even melden dat jevanboordgaatofeenhalfuurtjeonderdelui-kenblijft;altijdfijnomtewetendatiemandinelkgevalnietoverboordgevallenis.Een ander voorbeeld is het geven van eenbevestigingaandeschipperalseenopdrachtgoed is uitgevoerd, bijvoorbeeld als je als

Wie zich wil oriënteren of voorbereiden op de functie van ‘maat’ aan boord van een zeilend charterschip kan sinds 15 jaar terecht bij de ‘Basistraining Zeilvaart’. Als Martine van Lier aan boord stapt blijkt het te gaan om een intensieve vijfdaagse cursus die, dankzij cursisten uit Engeland en Duitsland, inmiddels ook drietalig is. Door: Martine van Lier

Leren omgaan met de zeillier, een instrument waarmee de maat moet kunnen lezen en schrijven

Team, Taal en Tekens

boven: Een cursus in het vroege voorjaar betekent soms donkere wolken en dik inpakken

rechtsboven: Lijnen beleggen op de nagelbank, Peter Lock (op de rug gezien) legt uit

rechts midden: Werken met lifelines voor de bewust-wording rondom veiligheid aan boord

3 2 0 2 0 | 1 s p i e g e l d e r z e i l v a a r t s p i e g e l d e r z e i l v a a r t 2 0 2 0 | 1 4

die het afgelopen jaar meededen aan dezeBasistrainingZeilvaart?Lennekeheeftdetheorie-opleidingzeezeilenop de Enkhuizer Zeevaartschool al gedaan,maar wil ook ervaring opdoen met binnen-schepen.Zeheeftnogdeparttimezorgvoorschoolgaandekinderenenwerktnualsbrug-en sluiswachter. Ze is geïnspireerd geraaktdoor de duurzame zeilende vrachtvaart enheeft geholpen met het opknappen van deTres Hombres.Zijhooptopparttimewerkalsmaat, zodat ze dat kan combineren met dezorgvoorhaarkinderen.Carolienwerktalindechartervaartalskok,gastvrouwenreisgidsaanboordenmerktdatklantgerichtheid en gastvrijheid aan boordsteedsbelangrijkerworden.Zelfwilzijmeerallroundinzetbaarzijn,zodatzijookafentoekaninvallenalsmaatofschipper.Zijheeftallevaarbewijzen al, evenals haar marifoon- enradarbewijsenzeheefteentheoretischezeil-modulegehaald.Maarvoorhaarisduidelijkdatalleentheorienietvolstaat;praktijkerva-ringopdoenisvoorhaareenvoorwaarde.Zijraadtelkemedewerkerenaspirantmedewer-kerindechartervaartaanomdezepraktischeBasistrainingZeilvaarttedoen.Niels, Laurens en Arik zijn de jongsten vandegroepenwetenalledriezekerdatzijmaatwillenworden.Sterker,tweevandedrieheb-benaleenafspraakmeteenschipperstaan.Zij

zienhetalseenmooieontwikkelingomalsjongemateneenaantaljarenseizoenswerktedoen,nuzenognietteduurzijn.Alshetzeilenechthunroepingblijkt,willenzelatermis-schienwelgaanwerkenalsschipper.Vindenzijhetloonvaneenmaatniettelaag?Ach,zekunnenheternunogvandoen.Zerealiserenzichdatdereizenduurderwordenalshetloonvandemedewerkershogerwordt,waarmeede goedkopere reizen en eenvoudiger sche-penmisschienvandemarktverdwijnen.Hethelespectrumvangoedkooptotduurenvanbasic totluxezouinhunogenmoetenkun-nenblijvenvaren,ookalbetekentditeenlaagloon voor de maat. Wat een mooie socialegedachteisdat!

Fysiek zwaar

Wilfriedwilnaeenverblijfineenafkickkli-nieknietslieverdanre-integreren.Hijkwamvia de dagbestedingsstichting “De WildeVaart”bijcharterschipperenrederRemydeBoerterecht.Wilfriedkanbijhemaandeslagmetscheepsonderhoudenalsmaat.Wilfriediszeergemotiveerdenkomterwel.Doordezeervaring is zijn advies aan de afkickkliniek:Overbrugdeperiodenadekliniekmetdagbe-stedingenuitzichtopwonen,werken,lerenendoenwatjeechtwilt.Descheepvaartbiedthiervoorgoedemogelijkheden.Nelwilkijkenofzijalsmaatbrederinzetbaarkanzijn,maariserindezetrainingalsnelach-ter gekomen dat het werk op een zeilschipfysiektezwaarvoorhaaris.Zijheeftaleenafspraak om als medewerker mee te varenopeenfietsvakantieschip.Eenpaardagennaafloopvandetrainingstuurdezijalfoto’svanhaareerstereismetditschip,waarzijhele-maalophaarplekis.Claire is samen met haar man Gabriël detrotsenieuweeigenaarvaneeneigenscheeps-werf.BeidenzijnafgestudeerdaandeTUDelften leggen zich nu toe op de nieuwbouw,ombouwenreparatievanklassiekezeilendeberoepsvaartuigen.Clairewilindezetrainingvooral zelf ervaren wat schippers en matenmeemakenalszijaanboordvanchartersche-pen werken met alle machines en techniekaanboord,vooralalsdaarooknogonervarengastenomheenlopen.Zijheeftvooralgeke-kenwaarderisico’sliggenenhoehetgesteldismetdeveiligheidvanpassagiersenmede-werkersaanboord.

maathetvoorschipmeteenvoorspringhebtvastgelegd. De schipper weet dan zeker dathet schip vastligt en kan gas bij geven omhetachterschipnaardekanttekrijgen.Eenheikelpuntisvooralhetverplaatsenvandebakstagen,wantdatkanjeeenmastkostenalsjedattevroegdoet:hetismaargoeddatwedatflinkvaakgeoefendhebben.

Dromen

’sAvondsnawerktijdsprekenwemetelkaaroverhoehetzouzijnommaattezijn.Opwatvoorsoortschipzoujewillenwerkenenmetwat voor schipper? Zou je het hele seizoeninzetbaar zijn, of alleen als invaller, of bij-voorbeeldmeteencollega-maatineentwee-

weken-optwee-weken-afrooster?Hoekunjeeenseizoenalsmaatcombinerenmetanderetaken,bijvoorbeeldalsjenogkinderenthuishebt?Hoekunjeseizoenswerkdoenentochooknogverdienenindewinterperiode?Wantvanjeinkomenalsmaat,eenhalfjaarperjaar,kunjedoorgaansnietleven.Daaromzijnmatenvaakstudenten,dieeenpaarjaaralsbijbaanwerkenalsmaat.Alszijgegrepenwordendoorhetzeilen,willensom-migenuiteindelijkeeneigenschip,waarmeezij zorgen voor de nieuwe aanwas onder deschippers.Mededankzijhenkandewereld-wijdberoemdeNederlandsechartervlootmethaarbijzondere,historischeschepeninstandblijven.Watzijndedromenvandemensen

Owain tenslotte is speciaal voor deze trai-ningovergekomenuitWales.Nuwerkzaamalstuinmanweethijzekerdatzijntoekomstligtindescheepvaart.ToenhijvorigjaaralsgastmeevoermethettallshipBessie Ellen,eenkits uit 1904, was hij verkocht: toen schip-perNikkihemvroegomterugtekomenalsscheepsmaatbedachthijzichgeenmoment.EenvrienduitHarlingenweeshemopdezeBasistraining Zeilvaart; voor hem de idealevoorbereidingopzijnnieuwebaanalsmaatopdeBessie Ellen.Voor ons allen, inclusief de daadkrachtigeschipperMaartenvanNieuwlandvandeRes Nova en de enthousiaste schipper Alex vanKlaverenvandeBounty,dewijzetrainerPeter

boven: De twee zeer verschillende cursusschepen - links de Bounty en rechts de Res Nova - zorgen duidelijk voor een meerwaarde van de Basistraining. Ze zijn niet alleen heel anders getuigd maar varen ook met andere gastengroepen

links: Aan de open lus waarmee de landvast wordt geworpen herken je een goede maat

NIEUWE CURSUSWie denkt dat deze Basistraining Zeilvaart

iets voor haar of hem is kan ook in 2020

terecht. De volgende training start op 23

maart 2020. De training is geschikt voor

mensen van alle leeftijden en alle niveaus;

onderlinge verschillen in de groep blijken

vaak juist nuttig te zijn. Je helpt elkaar

vooruit en leert van elkaar, maar je leert

ook het geleerde weer door te geven. Het

gaat immers niet om het halen van het

hoogste cijfer. Het gaat om het opdoen van

zelfkennis - en dat bleek voor alle veertien

cursisten van afgelopen jaar onbetaalbaar.

De training werd ontwikkeld in samenwer-

king met de Maritieme Academie Harlin-

gen en kost e 595,- p.p. inclusief leerboek,

certificaat, maaltijden en overnachtingen.

Zie ook: www.chartercrew.nl/basistrai-

ning_zeilvaart

LockendebedachtzamekokJannyvanderKlooster,wasditeenleerzameenplezierigevijfdaagse.Naasttechnischekennisenprakti-scheervaringvormdedebewustwordingvanveiligwerkeneenrodedraaddoordetraining.Ditgaatverderdanwetenhoeeenlierwerkt.Deuitspraak‘communicatie,communicatie,communicatie’ zullen we vast nooit meervergeten. Communicatie door duidelijkeopdrachtenenbevestigingenbrengtrustenveiligheid aan boord. Maar het brengt ookrespectvoorelkaar,tussenschipperenmaat,tussen de bemanning en de gasten. Goedecommunicatiezorgtvooreengoedeverstand-houdingeneenvriendelijkesfeeraanboord:goedvoorbeelddoetgoedvolgen.

rechts: Nogmaals oefenen op het droge, en nogmaals, en nog een keer...

linksonder: Hoe doek je snel en handig de voorzeilen op, staand in het kluivernet?

rechtsonder: Met z’n tweeën aan het werk bij de bakstagen om te leren helder te communiceren