moe & vamoe & va

3

Ellie Uyttenbroek en Ari VersluisExactitudes: Carry daddies RotterdamMothercare Casablanca

Geïnspireerd door een gedeelde interesse in opvallende kledingcodes van verschillende sociale groepen documenteren fotograaf Ari Versluis en styliste Ellie Uyttenbroek al 14 jaar identiteiten.

“Deze werken zijn een interessante combi­natie, omdat een groot contrast getoond wordt tussen het omgaan met kinderen in de westerse wereld en elders. Wij gaan met kinderen om alsof het prinsen en prinsessen zijn en focussen ons op hen. Terwijl kinderen in andere landen op een meer natuurlijke manier onderdeel zijn van het leven van volwassenen. Zij slepen ze bij wijze van spreken achter zich aan alsof het een tas is.”

Hoe belangrijk is een kind voor jou in je leven?

3

Beeldende kunst laat je anders naar dingen kijken. Je komt op nieuwe ideeën en mooie verhalen.

Bekijk samen met je kind(eren) een kunstwerk. Gebruik hierbij de vragen die op het bordje bij het kunstwerk staan.

In dit boekje lees je meer informatie over ieder kunstwerk. Extra vragen in dit boekje prikkelen om na te denken over moeder of vader zijn (of iemand die deze rol vervult).

Je kunt hierover aan je kind vertellen, maar het kan ook interessant zijn om een mening van je kind te horen. We hopen in ieder geval dat jullie veel met elkaar praten.

Zo roept ieder kunstwerk een verhaal en ook een emotie op. Van deze emotie kan het kind een sticker in zijn/haar kunstboekje plakken. Dan weten jullie later nog waar jullie aan moesten denken bij dat kunstwerk en kan het gesprek nog een vervolg krijgen.

Moeders & Vaders is een tentoonstelling van Villa Zebra.

Taco Anemauit: Honderd Hollandse huishoudens, 2002-2009

“Chaos in mijn hoofd wanneer ik met mijn camera bij een huishouden over de drempel stap: het huis, de bewoners, de lichtval, de inrichting, mijn gedachtes, ervaringen en ideeën, oordelen en vooroordelen over en weer. In de uren die volgen klikt de sluiter tien keer en laat telkens 2 seconden familieleven door. Eenmaal op straat heb ik 20 seconden uit het leven van een willekeurige familie uit Nederland. Wat heb ik gezien?”

Hoe (complex) is jullie gezin samengesteld? Op welke plaats in huis zouden jullie graag gefotografeerd willen worden met elkaar?

Vittorio RoeradeMensenmensenmens

Roerades nieuwsgierige houding is mis schien nog wel het beste te zien in zijn schets boekjes. In ontelbare ragfijne notities obser veert hij, schakelt hij motieven aan elkaar, tast hij mogelijkheden voor toekomstige werken af en doet hij verslag van existentiële twijfels en alledaagse beslommeringen. Ieder werk van Roerade is op te vatten als een universum in zichzelf, waarin de beschouwer als ontdekkingsreiziger kan ronddwalen.

Wat zou jij willen ontdekken over jezelf en je gezin tijdens het bezoek aan deze tentoonstelling?

Anneke Hilhorstuit: Nesten

Dorine (19) en Amayah (1,5).

Hoe is jouw leven veranderd toen je een kind kreeg?

4 5

6

Thea SchulzZonder titel

“Het thema in mijn werk is alles wat er in een mensenleven gebeurt: leven, liefde en lijden.Bestaande voorwerpen en situaties zijn vaak het uitgangspunt. Door associatie en toeval worden ze een andere werkelijkheid. Een ultieme waarheid is er niet. Schoonheid en verval liggen dicht bij elkaar.”

Je bent veilig als je maar in de buurt van je moeder blijft.

Hoe zorg jij er voor dat je kind zich veilig voelt?

Thea Schulz Het lijmen is al weer niet gelukt

Het leven als een puinhoop, maar toch wel ‘mooi’.

Waarover maak je ruzie met je kind? Hoe probeer je er samen uit te komen?

Paul de ReusZonder titel

“Heel herkenbaar zo’n kind dat zich verbergt onder moeders rok. Hij is eigenlijk al niet bang meer. In plaats daarvan probeert hij ons bang te maken door zijn gezicht in de stof te drukken. De moeder lacht; kan betekenen dat het kind haar kietelt of dat ze gelukkig is te weten dat ze nog bescherming biedt.”

Waar wil jij kinderen tegen beschermen? Hoe doe je dat?

Paul de Reus Oude man

“In een Pipo de Clown verhaal is er sprake van een verjongingsdrank. Een oude man drinkt het en verandert in een baby. Dit gaat ook over de vervreemding die je voelt als je bedenkt dat je ooit zo klein bent geweest.”

Zou je meer op je kind willen lijken?

7

Wat is een moeder?

Wat is moeder?

Thea SchulzZonder titel

Relaties worden verbroken en er wordt veel thee gedronken.

Waarom kiezen moeders en vaders er soms voor om niet (meer) bij elkaar te blijven?

Bert Sissingh Local colors

Bert Sissingh en Sjoukje BoersmaFacts of life

Een scène uit een modale Nederlandse familiegeschiedenis waarin ernst en ironie strijden om voorrang. De toeschouwer wordt betrokken bij de reconstructie van een uiterst persoonlijk en tegelijk algemeen geldend levensverhaal. Het perspectief lijkt zich te ontvouwen vanuit de belevingswereld en herinneringsfragmenten van de kleine Bert.

Hoe zag jouw leven eruit toen je klein was?

Michel Szulc­Krzyzanowskiuit: Henny zelf

Henny groeide op in een gezin van zes kinderen met hardwerkende ouders. Henny stopte op vijftienjarige leeftijd met school en ging werken. Zij zou nooit in de belangstelling van het publiek zijn gekomen als zij niet op jonge leeftijd zou zijn uitgekozen als hoofdrolspeelster in een fotoboek over haar leven.

Henny over haar leven in relatie tot haar zes gehandicapte kinderen: “Ik word geleefd. Ik weet dat ik ze op de wereld heb gezet. Ben er verantwoordelijk voor en dat verantwoordelijkheidsgevoel is voor mij een hele hoop. Dus op het moment dat ze mij nodig hebben, of ze nou zeventien, twintig of vier zijn, dan moet ik er zijn. […] Ik heb ze op de wereld gezet. Niet jij en niet de buurvrouw. […] Mijn tijd komt nog wel.”

Wat zou je graag willen doen, maar moet nog even wachten omdat je kinderen hebt?

10 11

Nadine van HulstIk en mijn ‘familie’

“Ik ben geadopteerd en zo ook mijn broer en zus. Alleen zij komen uit het buitenland. Heel veel mensen vragen of ik het niet gek vind om in zo’n familie te leven. Niet dus, ons gezin is ook een gezin.”

Het werk verbeeldt de zoektocht van de fotografe naar een voor haar ideaal gezin. Ze zoekt, ondanks dat elk gezin al zijn vaste samenstelling heeft, een plaatsje waar ze tussen past.

Hoe is jullie gezin samengesteld? Zou daar nog iemand bij passen?

Ellen VombergClan

“In 1928 kreeg mijn opa deze tafel toen hij trouwde met mijn oma. Zij, hun kinderen en hun kleinkinderen, hebben allemaal rond deze tafel gezeten en geleefd. In 1978 kreeg ik de tafel. Regelmatig wenste ik dat de tafel zou kunnen vertellen over de dingen waar mijn familie moeite mee had om over te praten. Er waren behoorlijk veel spanningen en ruzies.Gelukkig was er ‘tante’ Lies: geen familie maar zij stond zo dichtbij alle generaties dat ze als zodanig beschouwd werd. Eerst was zij de steun van mijn oma, die jong weduwe werd. Daarna hielp ze mijn moeder, oom en tante: zij hadden geen vader meer. Als laatste steunde ze mij, mijn broer en zus, omdat we geen moeder meer hadden.Met deze groep aan tafel zitten is in het echt nooit gebeurd, er waren al teveel familie leden overleden. Het is wel een wens van me, ik had dit graag mee willen maken.”

Is er in jullie gezin een persoon die heel belangrijk is, maar geen bloedverwant? Wat betekent deze persoon voor jullie?

1312

15

Naro SnackeyDe vreemde bruiloft

“Het werk komt uit een serie waarin ik heb gewerkt aan familieportretten. Ik verzamelde daarvoor oude familiefoto’s van neven, nichten, ooms en tantes. Deze mensen waren toen op de foto’s zelf nog kinderen. De kinde­ren op de foto’s zijn nu volwassen. Ik vind het mooi om stil te staan bij dat gegeven; dat volwassenen ook ooit klein zijn geweest. Het is een document van iets dat ooit geweest is. Foto’s zijn stilstaande beelden waarop mensen voor altijd jong of oud zijn, voor altijd hun verjaardag zullen vieren en net als op deze bruiloftsfoto voor altijd zullen blijven trouwen.

De kinderen hebben een soort van ruimte­pakjes aan, ze ademen hun eigen zuurstof en zij zijn in ieder geval beschermd voor iets dat misschien ooit zal gaan gebeuren.”

Hoe ben jij vroeger geweest?

Marianne Theunissen en Chris BaatenOp z’n kop

“Gaan de man en de vrouw in de film verhuizen? Zijn de kinderen uit huis en willen ze nu zelf een beetje spelen? Is er iets fout gegaan waardoor het hele huis nu los zit en rammelt? Hebben ze wel goed overlegd en hebben ze er wel aan gedacht dat de kastjes en spullen uit de keuken best zwaar zijn? Misschien spelen ze wel een droom na of ze zijn gewoon wat in de war. Is het wel hun huis en weten ze de weg, of zijn ze andermans huis opnieuw aan het inrichten? Oei, daar valt het keteltje en de kast komt er achteraan, wat een gedoe zeg!”

Doet jouw kind wel eens iets wat jij vreemd vindt?

14

17

Marianne Grootenboer & Minne SmitsGeneratiepanoraam

De installatie is een samenwerkingsproject van Marianne Grootenboer (moeder) en Minne Smits (zoon). Beiden zijn beeldend kunstenaar.

“Het gezegde: ‘Onder moeders rokken kruipen’, ligt ten grondslag aan het idee van het beeld. Onder moeders rokken zijn drie generaties vertegenwoordigd, namelijk de moeder (1941), de zoon (1963) en de kleinkinderen (2010). De generaties worden verbeeld door foto’s van speelgoed uit deze drie periodes.”

Hoe geef jij je kind een gevoel van vrijheid? Waarmee heb jij vroeger gespeeld?

Philip HuygheDouble portrait

Je ziet een dubbelportret van de kunstenaar en zijn moeder. Met hulp van een plastisch chirurg werd een siliconenmasker ontworpen waarin het gezicht van de kunstenaar en van zijn moeder samenvloeien. Ondanks de handige maskerade wordt Philip nooit de dubbelganger van zijn moeder. Het resultaat van deze enscenering is een beeld van moeder naast moeder, van vertrouwdheid naast vervreemding.

Zelf omschrijft de kunstenaar zijn werk als ‘een passage tussen realiteit en fantasie’: de relatie met de realiteit wordt doelbewust verstoord. De kunstenaar bevraagt de tegenstrijdigheden van ervaringen, en de rol die het onderbewuste speelt in het waarnemen en interpreteren van de werkelijkheid. (Naar tekst van M HKA.)

Waarin lijk jij op jouw vader of moeder?Met welke overeenkomsten ben je blij en met welke niet?

16

18 19

Toine KlaassenGo Go Go Ghost

1+1=1 Bescherming in bescherming door bescherming.

“Naakt worden onze kinderen geboren en dan worden ze blootgesteld aan waar we ze liever tegen zouden willen beschermen. Ze zijn heel kwetsbaar en we willen ze koesteren. De cirkelvormige kooi houdt het wereldse geweld nog even op afstand. Een reservaat voor onze kinderen dat is voortgekomen uit mijn verlangen naar een aards paradijs of eeuwig durende vrijheid voor mijn kinderen.”

Hoe ziet het aards paradijs voor je kind er uit?

Netty van OschRuzie in overvloed

“In het verlangen naar eenheid – en je toch willen onderscheiden – ontstaan de grootste ruzies. Je ziet een berg van wezens die veel gemeen hebben, maar zich ook onderscheiden in hun uniciteit. De ruzie ontstaat als beide kinderen dezelfde unica willen bezitten. Iedereen wil uniek zijn, en dit niet delen met anderen, dan zou het namelijk niet meer uniek zijn. Het is vechten om hetzelfde, maar niet hetzelfde willen zijn.”

Waarin is jouw kind uniek?Vind jij het belangrijk dat je kind uniek is?Waarover hebben kinderen ruzie?Hoe reageer jij als kinderen ruzie hebben?

20 21

Go de KroonOndine fecit

In 1973 maakte Go de Kroon in emaille een portret van zijn dochter Ondine samen met een tekening die zij maakte. De vader heeft vol trots zijn 8 jarige dochter geportretteerd als ware zij een kunstenaar.

Ondine de KroonCorridor

Dit zijn portretten van de grootouders, ouders en de broer van Ondine de Kroon. Het behang benadrukt de herhaling en de herkenning, de voortplanting als ultieme manier van repro­ductie. De kinderen worden uitgenodigd in de schoenen te gaan staan en zich in de spiegel te bekijken. Is dit een blik in de toekomst? Gedurende de tentoonstelling zullen portretten gemaakt worden waarmee de lege lijstjes gevuld worden. Zo ontstaat er een nieuw behangpatroon.

Hoe zou jij je kind portretteren?Waar ben je trots op?

Arie & Guido de GrootOnze wonderbaarlijke wereld

Arie: “Ik verwonderde me over veel dingen als kind, vooral over plaatjes en tekeningen. Het getekende was een soort voedsel voor me: ik werd er erg blij van. In een omgeving met veel modder en mest werkte dat op me als een soort wonder. Alsof je plotseling in de verte prachtige muziek hoort. Ik was erg verheugd dat ik bij Guido mijn zoon, toen hij klein was, dezelfde liefde voor het tekenen ontdekte.”

Guido: ”Mijn vader verzamelt strips. Wij hadden een grote houten kast propvol stripboeken. Toen ik zelf eindelijk kon lezen, pakte ik elke avond een stapeltje strips om te lezen in bed. Ik begon al snel zelf stripjes te tekenen met eigen figuurtjes zoals Badgie Bulger en Amazing King Willempie. Ik teken tegenwoordig cartoons in plaats van strips, omdat ik dat leuker vind en beter kan. Momenteel lees ik mijn eigen zoon van twee voor uit Bruintje Beer.”

Waarin lijkt jouw kind op jou, maar zijn jullie toch ook verschillend?

20

Heeft het met liefde te maken?

Heeft het liefde

maken?

Stefan Serneels My teddy

“De teddybeer, met zijn uitgetrokken armen, verwijst als beeld wel direct naar een teddybeer, maar is toch vervreemdend. De jongen die op het matras ligt heeft dezelfde vorm vast als de vrouw achteraan in het beeld. Deze geeft hem aan de schim van een kind dat bij haar staat. In de schaduw van het kind is de knotsvorm veranderd in een schim van een teddybeer.”

Welk verhaal uit jouw leven roept dit werk op?

waarom?

25

S.P.A.M. van GriensvenLittle Impreza

“Mijn vader ziet eruit als een gewone man maar zodra hij in zijn Subaru Impreza (impreza = imposant) rijdt valt hij op en kijkt men hem na. De auto van mijn vader verbindt mij met hem. Ik herken het gevoel van anders zijn dan anderen, je vreemd voelen. Het masker dat ik, zittend naast mijn vader, draag op het schilderij en in de film beeldt ook het gevoel uit van anders zijn dan normaal.”

De korte film laat twee werelden zien, de realiteit en de fantasie. Het is als wegdromen terwijl je onderweg bent en de Subaru Impreza is het vervoermiddel naar je fantasiewereld.

Wat is jouw passie? Wanneer voel jij je vreemd of heb je het gevoel dat je opvalt?

Stefan SerneelsHet groene lek

“Trappen kunnen leiden naar een onbekende plaats, bijvoorbeeld een zolder of een kelder. De spullen die er aanwezig zijn, zijn vaak achter ­gelaten en vergeten. Dit worden onbekende voorwerpen die, teruggevonden, ongemakke lijke beteke nissen kunnen oproepen. Het zijn ook vaak zolders en kelders waar zich het onbekende thriller of horror­element bevindt.”

Wat heb jij in huis ver weg gestopt?

Stefan SerneelsThe shadow

“De vrouw in de hoek van de kamer lijkt omhelst te worden door een schaduw. Harde schaduwen komen veel voor in de ‘film noir’. Zoals in Nosferatu, waarin je niet ziet dat de vampier de slapende vrouw bijt, maar wel zijn schaduw over haar ziet vallen. Daardoor weet je dat ze zijn slachtoffer is.”

Welk verhaal uit jouw leven roept dit werk op?

24

Wat is een vader?

Wat is een vader?

Anneke Hilhorstuit: Nesten

“Hoe is het thuis bij gezinnen met jonge kinderen, hoe gaat het daar op een gewone doordeweekse dag?” Dat was de vraag die Hilhorst zich stelde toen zij begon aan haar fotoproject over het leven van jonge gezinnen in allerlei milieus. Zij is in ieder gezin 24 uur onafgebroken aanwezig geweest en kon er zo het dagelijkse leven fotograferen.

“Deze selectie toont het contact tussen kind en ouders. Afwisselend is sprake van verzorgen, spelen, koesteren, leren en/of genieten. Je vraagt je af: wie neemt het initiatief, de ouder of het kind? Bij het bekijken van de foto’s kun je het niet altijd weten. Het initiatief van de een kan ook door de ander zijn overgenomen.”

Op welke manier hebben jij en je kind graag lichamelijk contact met elkaar?

Paul de ReusMoederland en vaderaarde

“Ik weet zelf ook niet precies waar een beeld zoals ‘Moederland en vaderaarde’ over gaat. Misschien ligt de aanleiding wel in het verhaal van Christian Boltanski. Zijn vader verborg zich tijdens de oorlog onder de vloer, terwijl de rest van het gezin boven diezelfde vloer gewoon door ging met hun leven. Dit gezin speelt een rollenspel, want iedereen speelt iets.“

Welke rol heb jij als vader of moeder? Spelen jullie soms een spel met elkaar?

Inez OdijkPixelman 2009

“De huid van de figuren van deze familie is van textiel dat bedrukt is met houtsneden; kleine en grote blokjes, soms in lagen over elkaar. Het bedrukken van stof met houten stempels is een heel oude techniek. Vroeger werden alle stoffen uit Indonesië, India of Japan op deze manier bedrukt.

Iedere figuur heeft een ander patroon van blokjes op de huid; soms klein, soms groot, licht of donker. Dit patroon doet denken aan computerpixels, maar het zouden ook cellen kunnen zijn. Ondanks de verschillen onderling, lijken de figuren erg op elkaar. De ene figuur komt soms uit de ander voort; het patroon van blokjes is opnieuw gebruikt met daaraan een nieuw patroon toegevoegd of is net iets veranderd. In een kring staan ze met hun gezicht naar buiten gekeerd; ze lijken ergens naar te kijken of op iets te wachten.”

Wat heb jij doorgegeven aan je kind?

2928

30

Agnes RoothaanHet familiearchief

Een plastic krat, tot de rand gevuld met papieren mensjes: ‘Het familiearchief’. Een klein onderdeel van het familiearchief is hier te zien; een dorp genaamd ‘Kute bij de Dam’.

“Het archief vertelt het verhaal van zeven kinderen die nieuwe werelden maakten van papier. De oudste kinderen van de familie begonnen ermee, de jongere voegden zich in en namen het later over. Het was niet zo dat de wereld waarin ze leefden niet goed genoeg was. Maar ze konden het en daarom deden ze het. Ze begonnen met losse individuen waar vaders en moeders bij getekend werden, en zo ontstond een familie. Al snel ontstonden groepen van families en soms hele dorpen: honderden families werden getekend, uitgeknipt en besproken, duizenden ‘mensen’ van namen en leeftijden voorzien.”

Welke vader of moeder zou jij willen zijn?

Moeders & Vaders is mogelijk gemaakt door:

beeld voor Taco Anema beeld achter Anneke Hilhorst grafisch ontwerp Art Collart drukwerk Lecturis oplage 6000 jaar 2010 / 2011

Johan Gielen en Brechtje SchoofsIk en de dingen

‘Ik en de dingen’ onderzoekt of door het verzamelen van gegevens een identiteit kan worden blootgelegd en veronderstellingen kunnen worden bevestigd. Komt de gecreëerde identiteit overeen met de realiteit?

Het doel van dit project is om de kinderen op een onderzoekende manier te laten kijken naar de groepen waarin ze misschien vallen, wie aan hen verwant zijn, en waar juist de verschillen zitten tussen zichzelf en de ander. Die identiteit bestaat overigens niet alleen uit ‘ik’, maar ook uit ‘moeder’ en ‘vader’.

Zou je willen dat je kind bij een bepaalde groep hoort? Wat voor een groep?

ders ders