vrijwilligers geen Boomfeestdag, kwaliteitsmeter, basispaken productendatabase, Samenwerkende waddencentra, AaNME-centra op intranet, ZON-netwerk: strategie en praktijkboarder education, Leerlijn water, Voorlichting over biologislandbouw en voeding, Scholen voor Duurzaamheid, Watch, in Zeeland, Uitwisselingsdag Vlaamse en Zeeuwse natuurouKinderen ontdekken de natuur als heks, Samen verantwoorRecreatie in de IJsseldelta, Schouwen in de wijk: Tholen, Otvival, Minisymposium voor bestuurders en ambtenaren, beprogramma, Gebiedsgerichte aanpak De Eem, Duurzame Di2005, Fietsvriendinnen, IVN Nationaal, Samenwerkingsprojbewonersdagen Drentsche Aa, Meerjarenplan, maar dan ‘esders…, Week van de zee, Lespakket ‘Torenhoog en MijlenbrOttersurvival, Ontwaakwandeling, Eerste Oneindige Kanoto
Opleiding vrijwilligers bezoekerscentrum De Trekvogel, Serpunt Natuur- en Milieuvrijwilligers, Samen inkleuren, Groenmaand in September, Echte Energie en IVN planten bos, Grvacaturebank, Watergidsen, Nacht van de Nacht, Bloeiendenen, NatuurNetwerk, Samen De Natuur in, Woesteland, ZonJaarverslag
2005
Jaar van samenwerking
Als ik terugkijk op 2005 dan zie ik dat de synergie tussen de beroepsorganisatie en de vrij-willigersvereniging van het IVN een centrale plek heeft ingenomen. De kracht van het IVN zit in de bundeling van enthousiasme en professionaliteit. In de belangstelling, de liefde en kennis voor natuur en milieu van onze leden. Want wat een toewijding, leergierigheid en betrokken-heid schuilt er in onze natuurgidsen, schoolgidsen en andere vrijwilligers. Hierin ondersteund door onze beroepskrachten met hun professionaliteit en kennis van de verschillende disciplines.
De passie voor de natuur is wat het IVN onderscheidt. Wij zijn geen protestorganisatie, maar laten juist zien wat leuk is! En dat doen we het best door op alle fronten samen te werken. Afdelingen werken samen binnen lokale netwerken. Ik vind het project ‘Bloeiende Bermen’ een geslaagd voorbeeld van een initiatief waarbij alle Limburgse afdelingen zich samen heb-ben ingespannen. Dit idee is overal zo goed ontvangen dat ook in andere delen van het land dit voorbeeld wordt overgenomen.
Onze passie voor natuur vertaalt zich niet alleen in publieksactiviteiten, maar ook in beleids-beïnvloeding, met name op gemeentelijk en provinciaal niveau. Zowel vrijwilligers als beroeps-krachten geven als gesprekspartner gestalte aan die samenwerking met overheden en andere organisaties. Het aantal organisaties waarmee IVN’ers samenwerken, breidt zich elk jaar uit. Het project ‘Samen inkleuren’ is een voorbeeld waarbij het IVN samen met andere natuur- en milieuorganisaties en met migrantenorganisaties het initiatief heeft genomen om met alloch-tone bevolkingsgroepen in discussie te gaan over natuur- en milieuonderwerpen. Het samen-werken en elkaar opzoeken geeft meer begrip voor elkaars achtergronden en standpunten.
In veel projecten waarover u in dit jaarverslag kunt lezen, heeft het IVN diverse partijen bij elkaar gebracht om samen te werken aan een duurzame samenleving en zo met elkaar een stapje dichterbij een groene en leefbare toekomst te komen.
Peter Rombouts, Voorzitter IVN
Duizend bloemen
Trots voel ik bij deze bloemlezing uit de ruim duizend projecten en programma’s die het IVN in twaalf provincies in 2005 heeft gerealiseerd. In veel gevallen gebeurt dat met (en ook voor) de IVN-vrijwilligers in het hele land! De projecten in dit jaarverslag zijn veelkleurig: van natuur-recreatie, groene evenementen en campagnes tot netwerkbijeenkomsten, watereducatie en bedrijfsgerichte recreatie. Steeds gaat het om voorlichting, educatie en communicatie, met als doel mensen te betrekken bij hun leefomgeving. Dit klinkt allemaal eenvoudig, maar de praktijk is weerbarstig en vol dynamiek. Educatie is niet alleen informatieoverdracht maar ook een lange-termijn-leerproces, gericht op het individu, op mensen in sociale verbanden (familie, buurt) en in institutionele rollen (werk, positie en functie). Betrekken bij de leefomgeving bete-kent inspireren tot verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de samenleving.
Zulke leerprocessen beginnen in de ‘eigen achtertuin’, door natuurbeleving en educatie in de directe leefomgeving. Omgevingsgericht werken past in een rijke onderwijs- en IVN-traditie. Het is dé manier om nieuwe generaties en mensen met verschillende culturele achtergronden te betrekken bij de duurzaamheid van de samenleving. En wie zijn er nu meer betrokken dan al die mensen die tijd en energie ter beschikking stellen om hun kennis van en liefde voor de leefom-geving te delen met anderen? Deze duizenden IVN-vrijwilligers zijn een inspirerend rolmodel voor het brede publiek dat zij weten te bereiken met steeds weer nieuwe activiteiten.
Naast trots ben ik dankbaar, dat wij mógen (mee)werken aan de duurzame kwaliteit van de leefomgeving . Dank dus aan alle opdrachtgevers, subsidiënten/fi nanciers en de Nationale Postcode Loterij voor hun vertrouwen en steun! Jurr van Dalen, Algemeen directeur
1
Mensen meer kennis bijbrengen over natuur, milieu en landschap. Hen bewust maken van
de eigen leefomgeving. De betrokkenheid bij een duurzame samenleving vergroten. Dat zijn
thema’s waar het IVN zich op allerlei manieren voor inzet. Dit resulteert in een breed scala aan
producten die variëren van educatieve waterprojecten tot Duurzame Dinsdag, van een cursus
burgerparticipatie tot een vleermuizenexcursie.
Actief voor natuur, milieu, landschap en leefomgeving
Bij het IVN werken ruim 17.000 vrijwilligers en 125 beroepskrachten. De 176 lokale vrijwil-
ligersafdelingen bereiken met hun activiteiten een breed publiek. Zij organiseren excursies,
lezingen en tentoonstellingen, en ondersteunen natuur- en milieuonderwijs. Daarnaast zetten
ze zich in om op allerlei manieren en bij diverse groepen bewustwording te activeren rond
natuur, milieu en landschap.
De beroepskrachten werken vanuit provinciale consulentschappen en het bureau van IVN
Nederland in Amsterdam. Ze bieden advies, trainingen, cursussen en praktische ondersteu-
ning op het gebied van natuur- en milieueducatie, -communicatie en natuurrecreatie. Zij on-
dersteunen (vrijwilligers)groepen en voeren projecten uit in opdracht van en in samenwerking
met overheden, onderwijsinstellingen, organisaties voor natuur- en milieueducatie, bedrijven
en maatschappelijke organisaties.
De vrijwilligers en beroepskrachten van het IVN zetten zich met passie en professionaliteit
in voor natuur en leefomgeving en zijn goed aangesloten op lokale, regionale en landelijke
netwerken. Dat maakt het IVN dé spil in Nederland voor natuur- en milieueducatie en -commu-
nicatie.
InhoudsopgaveIn dit jaarverslag een keuze uit projec-
ten en activiteiten die het IVN in 2005
heeft uitgevoerd.
Met, door en voor vrijwilligers
IVN voor professionals natuur- en
milieueducatie
IVN voor het onderwijs
IVN voor overheden, bedrijven en
burgers
Nationale Postcode Loterij, Organisatie
en Financiën
2
10
12
16
24
CO LO FO N Uitgave: IVN Vereniging voor natuur-en milieueducatie, juni 2006
Eindredactie/coördinatie: Afdeling Communicatie IVN • Ontwerp: En-i, communicatieconcepten - Nijmegen • Fotografi e: Tineke de
Jong; Emile Samson; Stichting Nationale Boomfeestdag; IVN-consulentschappen; Natuur-en Milieu Overijssel; Alexandra Brouwer;
Simon Olbertijn; Andre Brasse; Nationale Parken; Martine Sprangers; Biologica (Pieter Ouddeken), WoesteLand, NME-centrum de
Liemers, Jeroen Putmans; Cover: Zeefdruk Loes Heebrink • Druk: SHD Grafi media - Swalmen
IVN-vrijwilligers en -beroepskrachten ontmoeten elkaar op
de jaarlijkse IVN-dag die in 2005 plaatsvond in Almere
2
Honderden excursies, lezingen, cursussen en tentoonstellingen worden
jaarlijks door IVN-afdelingen georganiseerd. Ook zetten zij zich actief in voor
‘groene’ publieksevenementen en campagnes waarmee een nieuw publiek
wordt aangesproken dat met de reguliere natuuractiviteiten lastiger te
bereiken is. IVN-vrijwilligers kunnen bij de beroepsorganisatie terecht voor
scholing, training en andere vormen van ondersteuning. Dat varieert van
hulp bij het opzetten van cursussen tot de organisatie van uitwisselings-
dagen waarop de afdelingen kennismaken met elkaars activiteiten.
Met, door en voor vrijwilligers
De afgelopen 40 jaar heeft het IVN ruim 13.000 gidsen opgele
vaardigheden aan de orde die nodig zijn om natuur- en milieu
De opleiding wordt afgesloten met een examen en een erkend
opleidingen en cursussen tot bijvoorbeeld schoolgids, excursi
180 nieuwe natuurgidsen, 14 schoolgidsen en 8 watergidsen
3
> FLE VO L A ND
Opleiding vrijwilligers bezoekers-centrum De Trekvogel Het IVN Consulentschap Flevoland heeft
in opdracht van het Flevolandschap de
vrijwilligersopleiding voor het bezoekers-
centrum De Trekvogel ontwikkeld.
De Trekvogel, nabij Almere, is een van de
drie bezoekerscentra van Het Flevoland-
schap. Het Flevolandschap wil de be-
staande groep vrijwilligers uitbreiden om
meer activiteiten te kunnen ontwikkelen
voor zijn gasten en het bezoekerscentrum
vaker open te stellen. De vrijwilligers
worden opgeleid tot gastvrouw/heer voor
het bezoekerscentrum en begeleider van
(school)excursies naar de vogelkijkhut,
het Wilgenbos en de Lepelaarsplassen.
De opleiding, met zestien deelnemers,
wordt verzorgd door IVN Consulentschap
Flevoland en Het Flevolandschap.
Betty Kooistra,IVN-Natuurgids in Fryslân
GELIJKGE S T EMDEN Betty Kooistra is bij
het IVN gekomen door het volgen van
een IVN-natuurgidsencursus. “Het leek
me altijd al leuk om met gelijkgestem-
den door de natuur te trekken. De enige
mogelijkheid om dat voor elkaar te krij-
gen was het volgen van de cursus en dat
kon bij het IVN. Van het een kwam het
ander. De cursus was nog niet afgelopen
of ik zat in het bestuur van IVN Noord-
Oost Fryslân. Educatie vind ik een van
de sterke punten van het IVN. Het IVN is
geen protestorganisatie dat spreekt mij
aan. Ik heb mee gewerkt als IVN’er aan
een kruidencursus voor boeren. Dat wij
een onafhankelijke organisatie zijn was
voor ‘mijn’ boeren een groot pluspunt.”
A NDEREN BE T REK K EN “Buiten zijn en je
verwonderen over wat er groeit en bloeit
is nog steeds het mooiste. Het is fantas-
tisch om daar ook anderen bij te betrek-
ken. Het IVN voorziet op het gebied van
educatie en opleiding in een behoefte
die je bij de anderen niet vindt. Ik kan
nog steeds mijn ei kwijt bij het IVN.”
in het veld
> UT RECHT
Servicepunt Natuur- en Milieu-vrijwilligers
De website www.natuurwerk.nl. is in
Utrecht in 2002 gestart als een geza-
menlijke activiteit van de zes provinciale
Utrechtse natuur- en milieuorganisaties.
Dat gebeurde door de oprichting van een
gezamenlijk Servicepunt voor Natuur- en
Milieuvrijwilligers. Inzet was de samenwer-
king op het gebied van vrijwilligers-
ondersteuning in de provincie, vooral op
het gebied van werving en scholing, beter
te organiseren. De Provincie Utrecht
verleende hiervoor een driejarige subsidie.
Dat heeft geresulteerd in een zeer goed
bezochte Utrechtse website (op dit mo-
ment zijn er maandelijks meer dan 4000
bezoekers in Utrecht), waarop momenteel
113 Utrechtse natuur- en milieugroepen
zich presenteren en vacatures plaatsen.
De vrijwilligers zijn tevreden met het uit-
gebreide cursusaanbod en er klinken veel
positieve geluiden van organisaties die
nieuwe vrijwilligers via de website hebben
verkregen. Toen de subsidieperiode in de
zomer van 2005 afl iep besloten vier van
de zes provinciale organisaties dan ook om
het Servicepunt uit eigen middelen voort
te zetten.
> ZUID - HO LL A ND
Samen inkleurenIn een aantal plaatsen organiseerde het
IVN Consulentschap Zuid-Holland bijeen-
komsten onder de naam Wereldcafé’s . De
Wereldcafé’s maken deel uit van het pro-
ject ‘Samen werken aan interculturalisatie
en duurzame ontwikkeling’. Het IVN werkt
hierin samen met allochtonenorganisaties,
wijk- en opbouwwerk, IVN-vrijwilligers en
andere natuur- en milieuorganisaties. In
de Wereldcafé’s gaan mensen met elkaar
in gesprek en onderzoeken welke moge-
lijkheden er zijn voor samenwerking rond
natuur- en milieuonderwerpen.
Over de eerste ervaringen in de samen-
werking en tot welke initiatieven dat heeft
geleid is de brochure ‘Samen inkleuren’
verschenen.
In december vond in Rotterdam de afslui-
tende bijeenkomst plaats waarop ook de
brochure gepresenteerd werd.
De brochure ‘Samen inkleuren’ kwam tot stand met steun van de Provincie Zuid-Holland en Fonds 1818.
id. In de opleiding komen kennis en
educatieve activiteiten te organiseren.
diploma. IVN-afdelingen verzorgen ook
eleider, en watergids. In 2005 zijn
opgeleid.
4
Veranderend LandschapIn de Groene Maand vonden ruim 700 groene activiteiten plaats die bijna allemaal georgani-
seerd werden door vrijwilligers die gek zijn op de natuur en de bijzondere plekken in ons land
goed kennen. Zij vertellen graag over de typische ‘septembernatuur’.
Met het thema van 2005 ‘Veranderend Landschap’, werd aandacht gevraagd voor de snelle en
heftige veranderingen in het Nederlandse landschap in de afgelopen decennia. Het inspireerde
de deelnemende organisaties, waaronder veel IVN-afdelingen, tot veel bijzondere activiteiten.
Minister Veerman: “We maken Nederland mooier én toegankelijker.”Op donderdag 1 september 2005 opende Directeur Generaal André van der Zande namens mi-
nister Veerman (ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) de Groene Maand met
een stelling over de veranderingen in ons landschap. “Als we Nederland mooier willen maken,
dan zullen wat dat met z’n allen moeten bewerkstelligen. Ik heb er alle vertouwen in. Ik denk
dat we in de toekomst nog trotser zullen zijn op ons landschap dan nu. Omdat we het zelf
hebben weten te behouden en versterken. Omdat we alle veranderingen, of ze nou maatschap-
pelijk, klimatologisch of economisch zijn, goed hebben weten om te zetten in een nog mooier
landschap: We maken Nederland mooier én toegankelijker.” Deze stelling was aanleiding voor
een discussie tussen beleidsmedewerkers en directeuren van natuur-en milieuorganisaties
over het ‘Veranderend Landschap’.
Zeven regionale openingen Op zondag 4 september werd de Groene Maand feestelijk geopend met zeven publieksevene-
menten in verschillende provincies. Bij alle zeven openingen stond dezelfde stelling over het
landschap centraal: ‘Over 10 jaar is het landschap mooier dan nu’.
Bij de opening in Heeg lichtte burgemeester Reitsma toe waarom hij het eens is met deze stel-
ling: “Je ontkomt niet aan veranderingen in het landschap, dit hoeft niet negatief te zijn. Als
natuurwaarden behouden blijven biedt een verandering in het landschap ook kansen.”
Tijdens de opening op Stayokay hostel Nijverdal werd het startschot voor de Groene Maand
gegeven door Piet Jansen, lid van het college van Gedeputeerde Staten van Overijssel. “Ik ben
van mening dat we zelf in de hand hebben of het landschap over 10 jaar mooier is dan nu”,
zei Jansen. “De samenleving moet er wel iets voor over hebben. Bij de moeilijke keuzes die het
komende decennium gemaakt zullen worden, helpt draagvlak bij de samenleving ten gunste
van het landschap.”
Ook bij de andere vijf evenementen werd gediscussieerd over het landschap. Naast discussie
waren er leuke en informatieve publieksactiviteiten: een voorproefje van de bijzondere natuur-
activiteiten in september.
Het IVN is projectleider en hoofdpartner van de Groene Maand die in 2005 voor de zesde
keer werd georganiseerd. De Groene Maand nodigt alle Nederlanders uit om in september
de natuur te ontdekken. Het doel is een breed publiek te betrekken bij natuur, milieu en land-
schap. Uitgaande van het principe zien, inzien, ontzien wil de Groene Maand recreanten ver-
welkomen in de natuur. De 35 organisatoren die zich inzetten voor natuur, milieu, landbouw,
recreatie en toerisme bieden samen honderden ‘groene’ activiteiten aan om Nederlanders te
betrekken bij de natuur.
Groene Maand in september Buiten is het steeds weer anders
Acteur tijdens opening in Heemskerk
IVN-gids tijdens opening in BunnikWorkshop tijdens landelijke opening
5
John Rozema,Vrijwilligersconsulent in Brabant
PR ACHT IGE CUR SUS “Samen De Natuur
In’ is zo’n bijzonder project omdat het
initiatief helemaal vanuit een afdeling
komt. Daar was een groep vrijwilligers
die geloofde in dit product en zij zijn er
enthousiast mee aan de gang gegaan.
Het is een prachtige cursus geworden.”
O NGEK ENDE PA SSIE “Vrijwilligers van het
IVN hebben een ongekende passie voor
de natuur en dat niet alleen, ze willen
deze passie graag delen met anderen.”
UNIEK E O RG A NIS AT IE “Het IVN is de
enige natuurorganisatie in Nederland
met een netwerk dat zowel bij ministe-
ries als in klaslokalen komt. Dat maakt
het werk van het IVN zo uniek. Het nog
meer betrekken van mensen bij natuur
en landschap maakt het werken bij het
IVN inspirerend, het geeft het energie,
kortom een geweldig gevoel! De uit-
daging daarin voor mij is de mensen
blijven te verbinden, enthousiasmeren,
maar ook prikkelen en uitdagen.”
in het veld
> BR A B A NT
Groene vacaturebankIn Brabant zijn veel natuur- en milieuorga-
nisaties actief. Het IVN heeft er 36 afde-
lingen en ongeveer 4000 vrijwilligers. De
website www.natuurwerk.nl is gelanceerd
door het IVN Consulentschap Brabant en
de Brabantse Milieufederatie, de twee
Brabantse koepelorganisaties voor natuur-
en milieugroepen. Ongeveer drie weken
na de openstelling van de website hadden
zich al achtien natuur- en milieuorgani-
saties aangemeld en waren ruim twintig
vrijwilligersvacatures geplaatst. Deze
Brabantse site is nog in ontwikkeling maar
heeft eind 2005 al de eerste succesvolle
matches opgeleverd.
Echte Energie en IVN planten bosIn 2005 organiseerden IVN en het energie-bedrijf Echte Energie een prijsvraag onder vrijwilligers en klanten om een geschikte locatie te vinden voor het planten van een bos van 1 ha. Dit bos is bedoeld als zicht-bare bijdrage aan de compensatie voor de CO2 uitstoot. Als winnende locatie kwam Stoutenburg bij Amersfoort uit de bus. Op het terrein van het Utrechts Landschap hebben vrijwilligers ruim 4000 jonge boompjes in de grond gezet.
> GRO NINGEN
Watergidsen In de Provincie Groningen zijn tweeëntwin-
tig cursisten dit jaar gestart met de Water-
gidsencursus. IVN-Watergidsen worden
opgeleid om een breed publiek, variërend
van toeristen, wijk- en dorpsbewoners tot
scholieren, te betrekken bij water in dorp,
stad en buitengebied. Watergidsen kennen
de functie en waarde van stromend, stil-
staand, zoet, brak en zout water voor mens
en natuur in ons land. Samen met anderen
organiseren zij bijvoorbeeld cursussen,
excursies, tentoonstellingen en dragen
bij aan plannen voor nieuwe natte natuur,
recreatie of educatieve activiteiten voor de
schooljeugd rond sloot en plas.
Tijdens de cursus zijn ook de specifi eke
kenmerken behandeld die kenmerkend
zijn voor Groningen zoals de overgang
zout-zoet, zoute kwel, waterberging, gevolg
gaswinning voor waterlandschap, maat-
regelen voor bovenlopen, Blauwe Stad en
waterrecreatie. Het docententeam bestond
uit IVN’ers, docenten afkomstig van de
Rijksuniversiteit Groningen en waterschap-
pen.
6
> FLE VO L A ND
Oostvaardersplassen by nightIn Flevoland gaven gidsen van de IVN-
afdeling Almere drie excursies langs de
Oostvaardersplassen. Op de uitkijkheuvels
keek men uit over de Oostvaardersplassen.
De zestig deelnemers maakten kennis met
de geluiden en geuren van de nacht en de
stilte, die soms ruw verstoord werd door
reeën of herten in het bos.
> UT RECHT
Workshop NachtbelevingIn de Nacht van de Nacht bood het IVN
Consulentschap Utrecht het publiek een
nachtbelevingsactiviteit aan. Tijdens de
excursie zijn vele nachtdieren gehoord.
Bij het kampvuur en de warme chocolade-
melk, werd door een ervaren verhalenver-
telster een schitterend verhaal verteld over
dieren, duisternis en vuur.
Om gidsen voor te bereiden op de Nacht
van de Nacht, organiseerde IVN Consulent-
schap Utrecht een workshop Nachtbele-
ving. Het programma werd ‘s avonds buiten
uitgevoerd. Uit de evaluaties bleek dat de
deelnemers zeer enthousiast waren en
dankbaar gebruik hebben gemaakt van
de door hen opgedane ideeën.
Veel IVN-afdelingen deden mee aan de eerste landelijke Nacht van de Nacht die eind oktober
plaatsvond, het hoogtepunt van de campagne Laat het donker, donker! van Stichting Natuur
en Milieu. IVN-consulentschappen werkten mee aan de provinciale organisatie.
> OV ERIJSSEL
Daverend succes!In Overijssel werden op acht locaties tal
van activiteiten georganiseerd. Mede
dankzij het mooie weer was er veel publiek
en konden de mensen met speciaal opge-
stelde telescopen de sterrenhemel en de
planeet Mars bewonderen. Daarnaast heeft
de gemeente Hengelo bedrijven benaderd
met de vraag om tijdens de Nacht van
de Nacht de lichten te doven.Tenminste
negentien bedrijven hebben hier gehoor
aan gegeven.
Met de Nacht van de Nacht is veel publiek
bereikt dat normaal gesproken niet deel-
neemt aan excursies.
De organisatoren zijn zeer enthousiast en
hebben volop plannen om volgend jaar met
het onderwerp verder aan de slag te gaan
Niet alleen de belangstelling van bezoe-
kers was overweldigend, maar ook van de
pers.
Nacht van de Nacht> ZUID - HO LL A ND
Ongebruikelijke nachtactiviteitenHet IVN Consulentschap Zuid-Holland is
zeer actief geweest met de organisatie van
activiteiten voor de Nacht van de Nacht.
Juist in het drukke Zuid-Holland wordt het
belangrijk ervaren om bewoners te wijzen
op de gevolgen van te veel verlichting via
educatieve en aansprekende activiteiten.
In Delft kwamen zo’n tachtig ouders en
kinderen bijeen om ingewijd te worden in
de geheimen van de nacht. Een spannend
programma met onder andere schrijven
van nachtpoëzie, nachtwandelingen. Met
behulp van batdetector konden vleermui-
zen worden opgespoord.
In de Rotterdamse wijk Schiebroek
ervoeren vijfentwintig deelnemers het
verschil tussen licht en donker aan den
lijve, tijdens een uitgebreide excursie van
de Vogel-, Vleermuis en Vogelwerkgroep
Noordrand. In Zoetermeer deden zo’n
veertig mensen mee aan een wandeling
van IVN-afdeling Zoetermeer. Tijdens deze
wandeling, door afwisselende buitengebie-
den, werd aandacht besteed aan diverse
diersoorten. In Dordrecht kregen de deel-
nemers een combinatieprogramma van IVN
Dordrecht en de sterrenwacht Mercurius.
Bloeiende KernenVanuit IVN NatuurNetwerk deden veel IVN-afdelingen mee met de zaaiactie Bloeiende Kernen, een initiatief van Stichting de Nationale Proeftuin. Op 2 april werden in ruim twintig gemeenten braakliggende terreinen en kale bermen door vrijwilligers ingezaaid.
7
> DRENT HE
Natuurontwikkeling dichtbijIVN Westerveld heeft met een bijdrage van
het NatuurNetwerkfonds twee speciale ex-
cursies georganiseerd voor oudere, minder
mobiele bewoners om ook hen de natuur-
ontwikkelingen in Het Drents Friese Wold te
laten zien. Hiervoor is nauw samengewerkt
met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer
en Het Drents Landschap. Met de Bosbus
reden zij een route van Diever naar Wate-
ren. Onderweg werd op verschillende plaat-
sen gestopt om te zien hoe Staatsbosbe-
heer bezig is met bosomvorming, wat het
Waterschap en Natuurmonumenten doen
> LIMBURG
Estafette B(l)oeiende Bermen In maart is in het noorden en het zuiden
van Limburg gestart met een excursie-
estafette. Elk weekend, tot oktober, vonden
er aansluitende excursies plaats onder
leiding van IVN-gidsen, van de ene naar de
andere IVN-afdeling. Tijdens de wandeling
gaf de gids uitleg over ecologische verbin-
dingen, biodiversiteit en bermbeheer. Ten-
minste 1000 wandelaars hebben meege-
daan aan de 44 wandelingen. Acht etappes
werden door bevriende natuurorganisaties
georganiseerd. Op 30 oktober werden de
laatste twee etappes afgelegd en vond de
afsluiting van de campagne plaats met een
grote slotmanifestatie georganiseerd door
de IVN-afdelingen in de regio Westelijke
Mijnstreek.
De gouverneur enJurr van Dalen, directeur
van het IVN namen daar de estafettestok-
jes in ontvangst. De gouverneur droeg
het estafettestokje meteen over aan een
drielandenparkgids uit Aken die er met zijn
collega gidsen de euregio mee zal door
trekken. Jurr van Dalen zal ervoor zorgen
dat andere IVN-regio’s het Limburgse initia-
tief voortzetten.
> ZUID - HO LL A ND
Van fi etstocht tot visieIVN Leiden heeft in 2005 vanuit co-fi nan-
ciering van het NatuurNetwerkfonds een
fraai boekje uitgegeven met vier stadswan-
delingen door de groene verbindingen in
de stad. Deze uitgave kreeg veel aandacht
in de lokale media. Als vervolg richt zij zich
op een herdruk van het boek Beleef het
Duin.
IVN Alphen aan den Rijn heeft NatuurNet-
werk-geld ingezet om aandacht te vragen
voor de groenblauwe dooradering van
Alphen en omgeving, onder meer in het
kader van ruimtelijke ordeningsplannen
rondom de Oude Rijnzone. IVN Alphen re-
aliseert zich dat bepaalde ontwikkelingen
niet tegen te houden zijn, maar zet zich in
om de ‘groene agenda’ nadrukkelijk bij de
transformatieplannen zichtbaar te maken.
Voorzitter Walter van der Vorst bood hier-
toe minister Dekker op 20 juni, tijdens haar
bezoek aan de Stuurgroep Oude Rijnzone,
namens de afdeling de IVN-visie aan.
Met de campagne IVN NatuurNetwerk wil het IVN-publiek en bestuurders bewust maken van de
mogelijkheden om in de eigen leefomgeving wegen voor de natuur te creëren. IVN-afdelingen
brengen (het belang van) ecologische verbindingen onder de aandacht en kunnen hiervoor
een bijdrage aanvragen bij het NatuurNetwerkfonds. Sinds de start van de campagne in 2003
zijn er 111 projecten ingediend. De activiteiten zijn zeer gevarieerd: van fi etstochten, het bou-
wen van vleermuizenbunkers en workshops beleidsbeïnvloeding tot het aanleggen van mini
stapstenen in woonwijken, een cursus over bermplanten of natuurlijk tuinieren.
IVN NatuurNetwerk wordt fi nancieel mogelijk gemaakt door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Nationale Postcode Loterij
NatuurNetwerk
rond de Tilgrup en de Vledder AA en hoe de
heide onderhouden wordt. De deelnemers
waren zeer enthousiast en in diverse plaat-
selijke kranten werd aandacht aan de tocht
besteed. De organisatie is van mening dat
dergelijke excursies bijdragen aan draag-
vlakverbreding van de natuurontwikkeling
en de afdeling Westerveld gaat in overleg
met Nationaal Park Het Drents Friese Wold
om na te gaan of de excursie vast in het
programma kan worden opgenomen.
> BR A B A NT
Samen de natuur InIVN Eindhoven en zorginstelling Meare ne-
men deel aan het project ‘Samen de natuur
in’, dat natuuractiviteiten ontwikkelt voor
mensen met een verstandelijke beperking.
Op het terrein van Meare heeft de IVN-
afdeling de beschikking gekregen over een
eigen ruimte. In ruil hiervoor heeft het IVN
het beheer van de vlindertuin op het terrein
van Meare op zich genomen. IVN-vrijwilli-
gers worden hierbij geassisteerd door
bewoners van het complex. Deze samen-
werking zet zich voort met het project
‘Samen de natuur in’. Hierbij krijgen men-
sen met een verstandelijke beperking een
speciaal op hen afgestemde natuurcursus
van tien bijeenkomsten aangeboden die
afgesloten wordt met een natuurdiploma.
IVN-afdeling Oisterwijk heeft als eerste dit
project gedraaid en in 2005 al de tweede
natuurcursus afgerond.
Meare en IVN Eindhoven zijn erg enthousi-
ast over dit project. Eind 2005 is een groep
vrijwilligers aan de slag gegaan met de
voorbereidingen van een cursus deskun-
digheidsbevordering voor IVN-gidsen, de
informatieavond over de natuurcursus voor
de bewoners van Meare en uiteraard de
natuurcursus zelf.
IVN Nederland en het IVN Consulentschap Brabant ondersteunen Meare en IVN-afde-ling Eindhoven bij de voorbereidingen en uitvoering van dit project dat fi nancieel on-dersteund wordt door SNS Reaal, Nationale Postcode Loterij, VSB-Fonds en het Wereld NatuurFonds.
WoesteLand2005 was een succesvol jaar voor Woeste-
Land, de jongeren van het IVN. De in 2004
ingezette vooruitgang is voortgezet, en
daarnaast zijn er binnen de organisatie
enkele belangrijke stappen gezet. De naam
luidt nu offi cieel ‘WoesteLand, de jongeren
van het IVN’. In 2005 heeft Woesteland
een forum in gebruik genomen om de
onderlinge communicatie te verbeteren en
dat werkt erg goed. Er zijn tevens nieuwe
kampbegeleiders geworven en opgeleid,
maar het aantal actieve vrijwilligers (kamp-
begeleiders) is nog steeds laag. Dit is voor
2006 een belangrijk punt van aandacht.
Henk Jelsma, IVN-lid en lid Raad van Advies IVN Consulentschap Flevoland GROT E INZE T “Ik ben trots op de grote in-
zet voor de natuur en het milieu en dan
met name door de vele vrijwilligers. Ik
denk daarbij aan de publiekswandelin-
gen, de groen- en gidsencursussen, de
natuurpaden, maar ook aan de Groene
Maand. En voor de wat grotere projecten
aan ‘leren voor duurzaamheid’.”
UNIEK E PROV INCIE “Ik zit in een leuke
groep vrijwilligers met hart voor de
natuur en een enthousiaste groep mede-
werkers op het consulentschap, dat
maakt het werken plezierig. We zitten in
een unieke provincie en moeten daarom
ons unieke consulentschap in ere
houden. Samen maken we het verschil.
Een club die zo met de natuur en het
milieu bezig is moet ‘natuurlijk’ blijven
bestaan.”
in het veld
WoesteLand organiseerde afgelopen jaar
zeven zomerkampen, drie winterkampen
en vier werkweekeinden. Dit waren gezel-
lige, educatieve, actieve en geslaagde
activiteiten.
De zomerkampen vonden plaats in Ierland,
Polen, België, de Biesbosch, de Utrechtse
Heuvelrug en de Drentse Aa. Voor het eerst
sinds lange tijd werden er winterkampen
georganiseerd. Twee op Schiermonnikoog,
en één in ‘de Pannenhoef’ in Noord-Bra-
bant. Verspreid over het land werden er
tenslotte ook nog vier succesvolle werk-
weekeinden georganiseerd in Ruurlo, Rui-
nerwold, Singraven en het Zwanenwater.
8
9
> BR A B A NT
Blauwe BrigadeIn 2005 is ook in Brabant, in navolging van
Overijssel, Drenthe, Fryslân en Gelder-
land, een Blauwe Brigade opgericht, een
samenwerking van vrijwilligers, terreinbe-
heerders, De Vlinderstichting, Provincie
Noord-Brabant en het IVN Consulentschap
Brabant. De Blauwe Brigade voert in
verschillende natuurterreinen beheer-
maatregelen uit om het gentiaanblauwtje
en de klokjesgentiaan te behouden. Het
gentiaanblauwtje wordt met uitsterven
bedreigd. Om dit te voorkomen heeft De
Vlinderstichting een beschermingsplan
opgesteld voor dit blauwe vlindertje en zijn
leefomgeving: natte heide en blauwe gras-
landen. De Blauwe Brigade maakt deel uit
van dit plan. Het Consulentschap coördi-
neert het project en de provincie fi nanciert.
Op dit moment zijn er drie groepen actief,
De verwachting is dat er meer groepen zul-
len volgen, want er is nog veel te doen in
deze heiderijke provincie.
> GELDERL A ND
Zonder vrijwilligers geen Boomfeestdag Het IVN is binnen veel gemeenten ac-
tief betrokken bij de organisatie van de
boomfeestdag. Zoals in Gelderland waar
de Boomfeestdag al jarenlang uitbundig
wordt gevierd. In 80% van de deelnemende
gemeenten worden bomen geplant en in
82,5% van die gemeenten verzorgen vooral
vrijwilligers een educatief programma.
Met het 2005-thema ‘Bomen en dieren’
konden de IVN-afdelingen goed uit de voe-
ten. In tien Gelderse gemeenten verzorgden
zij een educatief programma met een grote
verscheidenheid aan werkvormen waarbij
ook het lesmateriaal van de Stichting Nati-
onale Boomfeestdag werd gebruikt.
In Nijmegen was de viering extra feestelijk.
De schoolgidsen van IVN Rijk van Nijme-
gen organiseren daar op verzoek van de
gemeente al ruim 25 jaar de Boomfeestdag
met bijeenkomsten op de scholen, as-
sistentie bij het planten en een educatief
spel.
Marije Freriks, Schoolgids van De Maasduinen
CO NTAC T “Ik heb gekozen voor het IVN-
werk, vanuit mijn liefde voor de natuur.
Bij het IVN heb ik de mogelijkheid de
verwondering en mijn liefde voor de
natuur met mensen en kinderen te delen
en hen door de vele projecten en excur-
sies bewust te laten worden dat wij niet
zonder deze natuur kunnen. Ik ben blij
met het IVN, omdat juist deze organi-
satie op het gebied van voorlichting en
educatie een belangrijke bijdrage levert
om de mens in contact te laten staan
met de natuur.”
UNIEK E GRO EIMO GELIJK HEDEN “Er zijn
meerdere organisaties die zich inzetten,
echter de diversiteit aan projecten die
het IVN aanbiedt voor jong, oud en men-
sen met beperkingen, is uniek. Daarom
hoop ik dat het IVN nog lang zal voort
blijven bestaan. Voor mij persoonlijk is
het werk bij het IVN inspirerend door de
mogelijkheid te leren van elkaar en het
scholingsaanbod. Op deze wijze kun je
als vrijwilliger groeien in het werk.”
in het veld
Het IVN is actief met de jaarlijkse Nationale Boomfeestdag. Onderzoek in2006 be-nadrukte nog eens de positieve bijdrage vanuit IVN-afdelingen en IVN-consulent-schappen. Ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van onze koningin in 2005 is als extra activiteit het BeatrixJubile-umbos in Schijndel aangeplant. Koningin Beatrix ontving speciaal daarvoor kinderen uit Aruba, de Antillen en alle provincies op paleis Noordeinde.
Bij de viering in Doesburg was Commissaris van de Koningin Clemens Cornielje aanwezig
10
Het IVN ondersteunt professionals uit het beroepsveld van natuur- en
milieu-educatie (NME) met advies en training en bevordert samenwerking en
kennisontwikkeling. Tussen de IVN-consulentschappen is veel uitwisseling
van kennis en ervaring. Zo wordt binnenkort de in Gelderland ontwikkelde
kwaliteitsmeter binnenkort ook uitgevoerd in Zuid-Holland en Utrecht en
gaat Gelderland aan de slag met een in Utrecht ontwikkeld boekings-
systeem. In Flevoland oriënteren bezoekerscentra zich, op initiatief van het
IVN Consulentschap, op een nauwere samenwerking naar het voorbeeld van
de Kring van Gelderse bezoekerscentra. Het IVN-Projectenbureau houdt het
NME-werkveld op de hoogte van trends en ontwikkelingen via de website
Podiumonline, het vakblad Podium, informatieoverzichten en netwerk-
bijeenkomsten.
Voor professionals natuur- en milieueducatie
11
> UT RECHT
Aanbod NME-centra op internetIVN Consulentschap Utrecht is voorzitter
van het UNO (Utrechts Natuur en Milieu
Overleg). In het kader hiervan is er de
afgelopen tijd een aantal projecten in gang
gezet in samenwerking met de NME-cen-
tra. Het aanbod aan lessen, excursies,
leskisten, materiaalzendingen en projecten
van bijna alle NME-centra in de Provincie
Utrecht staan in een aanbodcatalogus op
internet. Elk centrum heeft een eigen cata-
logus die 24 uur per etmaal in te zien is.
De catalogus heeft veel handige toepas-
singen. Zo kan een school bijvoorbeeld
meteen zien of een leskist beschikbaar is
en een reservering kan online worden vast-
gelegd. Men kan ook op allerlei manieren
zoeken binnen de catalogus, bijvoorbeeld
op type aanbod, op klasniveau of op
trefwoord. Een school kan ook zijn eigen
‘bestelhistorie’ inzien. De catalogus neemt
ook de NME-centra veel werk uit handen.
Voor een belangrijk aantal producten wor-
den automatisch uitleenroosters gemaakt
en kan men overzichten maken van de af te
halen lesmaterialen op één bepaalde dag.
Nog een stap verder is het koppelen van
bijvoorbeeld de factuurgegevens aan de
database.
> ZUID - HO LL A ND
ZON-netwerk: strategie en praktijk ZON is het Zuid-Hollands Overleg van
tweeëntwintig NME-diensten. In 2005 heeft
men zich gebogen over een strategisch be-
leidstraject. Belangrijke uitkomst was dat
het komende jaar stevig aan de profi lering
van de NME-diensten gewerkt moet gaan
worden. Naast strategie was er aandacht
voor praktische zaken. Zoals het scree-
nen van ruim 40 producten van veertien
NME- diensten in de kwaliteitsmeter en het
organiseren van intervisiebijeenkomsten
voor de medewerkers Voortgezet Onderwijs
in het ZON. Het IVN Consulentschap was
als adviseur in Spijkenisse en Gorinchem
en organiseerde voor NME Prinsenbos
in Naaldwijk een didactische training.
Ook is een bemiddelingsrol vervuld voor
Milieucommunicatie Den Haag om Sarah’s
Wereld, een duurzaamheidsspel voor groep
zeven en acht van het basisonderwijs, ver-
der te helpen ontwikkelen en in te voeren.
> FRYSL Â N
Samenwerkende waddencentraHet afgelopen jaar is het laatste projectjaar
geweest van WadCom (waddencommu-
nicatie). Dit gezamenlijk project van IVN
Consulentschap Fryslân en EcoMare is de
afgelopen jaren door het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
gefi nancierd vanuit de Regeling Draag-
vlak Natuur. Daarbij stonden kwaliteit,
deskundigheidsbevordering, uitwisse-
ling en samenwerking rond voorlichting,
educatie en informatie in het waddenge-
bied centraal. Zo werd er een geslaagde
scholingstweedaagse voor excursieleiders
georganiseerd, waarbij nieuwe inspiratie
voor strandexcursies werd opgedaan en
ideeën en ervaringen werden uitgewisseld.
Daarnaast vertaalde de jarenlange samen-
werking van de waddenbezoekerscentra
zich eind oktober in de ondertekening van
het ‘Verdrag van Vlieland’. Daarin spraken
de waddencentra van de eilanden af dat
ze zich in gezamenlijkheid sterk maken
voor aantrekkelijke publieksprojecten om
bewoners en bezoekers van de waddenre-
gio te betrekken bij de unieke waarden van
het gebied. IVN Consulentschap Fryslân is
gevraagd deze samenwerking vanaf 2006
te coördineren.
> GELDERL A ND
Kwaliteitsmeter, Basispakket en productendatabaseNME-centra uit het hele land tonen belang-
stelling voor de in Gelderland ontwikkelde
Kwaliteitsmeter en het Basispakket. Centra
uit Utrecht en Zuid-Holland hebben in 2005
via themamiddagen en een cursus, provin-
ciebreed aansluiting gezocht. De Kwali-
teitsmeter en het Basispakket zijn gemaakt
voor het basisonderwijs. De Kwaliteitsme-
ter beschrijft criteria voor NME-producten,
het Basispakket vaardigheden.
Ook de Gelderse productendatabase trekt
belangstelling van buiten de provincie.
Individuele centra uit andere provincies
hebben zich aangesloten. Zij brengen bij
de start minimaal vijf eigen producten in,
nemen net als de Gelderse centra een jaar-
abonnement en kunnen dan de concepten
en handleidingen van lesmaterialen uit de
database overnemen.
Momenteel oriënteren de Limburgse cen-
tra, verenigd in het POEL, Noord-Brabant
en Noord-Holland zich op aansluiting bij de
database en scholing over het gebruik van
Kwaliteitsmeter, Basispakket en database.
Voor opleidingen (bijv. PABO’s) en IVN-
afdelingen, zijn spelregels gemaakt, zodat
ook zij gebruik kunnen maken van de
materialen uit de database. IVN-afdelingen
kunnen via het abonnement van het IVN
Consulentschap uit hun provincie gebruik
maken van de database.
12
Enit Scholtens, Programmaleider bezoekerscentra
BRUGGENBO UWER “Als IVN’er voel ik
mij op en top een netwerker en een
bruggenbouwer. Bijvoorbeeld door
onze ‘onafhankelijke’ positie binnen de
Nationale Parken en het netwerk bezoe-
kerscentra, zijn wij in staat om partijen
met verschillende belangen bij elkaar te
brengen en hen te laten samenwerken.”
CO NCRE T E PROJEC TEN “Mijn trots zit ‘m
niet per se in een bepaald project, er
zijn immers zoveel verschillende pro-
jecten die niet met elkaar te vergelijken
zijn. Waar ik wel trots op ben is dat het
IVN een organisatie is die de afgelopen
jaren grote sprongen voorwaarts heeft
gezet tot het vormen van een eenheid
met meer uitwisseling van kennis en
het verbreden van de doelgroepen. Het
IVN is voor mij een fl exibele organisatie
waarbinnen ik mijn ambities prima kan
waarmaken en kan ontplooien. Ik krijg
binnen het IVN de mogelijkheid om kan-
sen die ik zie om te zetten in concrete
projecten.”
> LIMBURG
Crossboarder educationHet IVN Consulentschap Limburg is project-
leider van ‘Crossboarder education’. In de
euregio Maastricht-Heerlen, Hasselt-Genk,
Aken en Luik (de MHAL-regio) bevindt zich
een groot aantal natuur- en milieueduca-
tieve centra en bezoekerscentra. Dit project
verbindt deze centra tot een netwerk ter
behoud en versterking van educatieve en
voorlichtende activiteiten. Op deze manier
kan gezamenlijk worden gewerkt aan het
behoud van het regiokarakteristieke land-
schap en de open ruimte tussen en rondom
de grote steden.
In 2005 is ter ondersteuning van het
netwerk de website www.MHALedunature.
net opgezet en zijn de eerste vijfentwintig
drielandengidsen opgeleid. Zij hebben
het certifi caat drielandenparkgids ont-
vangen na een vijfdaagse cursus. Deze
Nederlands-, Duits- en Franstalige gidsen
begeleiden excursies door alle deelgebie-
den van de MHAL-regio. Hierbij staan na-
tuur- en cultuurhistorie en de bedreigingen
van het open landschap door onder andere
stedelijke druk centraal.
Crossborder Education is daarmee een van de onderdelen van het Europese program-ma Sustainable Open Space.
in het veld
Onderwijs
13
Om jeugd en jongeren te betrekken bij natuur en leefomgeving zoekt het IVN
samenwerking met scholen voor primair en voortgezet onderzijs. Het IVN
biedt advies, trainingen, bevordert onderlinge uitwisseling en ontwikkelt
educatieve producten. Het IVN staat voor uitdagend onderwijs dat jongeren
nieuwsgierig maakt en actief betrekt.
Een goed voorbeeld is het project ‘Scholen voor Duurzaamheid’. Het suc-
ces van de werkwijze in Fryslân, Drenthe en Groningen vindt al navolging in
Gelderland, Utrecht, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg.
Leerlijn water‘Wie Weet Wanneer Wat van Water’Het IVN ontwikkelde een doorlopende
leerlijn water om het effect van educatie
over water te vergroten. Een leerlijn is een
educatief systeem dat aangeeft ‘wat moet
iemand op welke leeftijd over een bepaald
thema weten’. Binnen de leerlijn is er
ruimte om eigen, lokale of nieuwe program-
ma’s een plaats te geven.
NME-professionals, pedagogische centra
en docenten kunnen met de leerlijn water
hun eigen aanbod structureren. Ook krijgen
zijn inzicht in goed bruikbare voorbeeld-
programma’s over water.
Door educatieve waterproducten op te
nemen in een leerlijn, ontstaat er:
• duidelijkheid wat de leerling op welk
moment moet weten, en waar een
volgende docent op voort kan borduren;
• zicht op de relatie met de kerndoelen
en tussendoelen;
• een gestructureerd aanbod van edu-
catieve producten en activiteiten rond
het thema water voor het onderwijs;
• meer inzicht voor welke bouw (onder,
midden of boven) je producten het
beste kunt aanbieden.
> ZEEL A ND
Voorlichting over biologische land-bouw en voeding Het IVN Consulentschap Zeeland is samen
met de Zeeuwse Milieufederatie initiator
van het project voorlichting over ‘biologi-
sche landbouw en voeding op aanvraag’.
Het aanhalen van de contacten tussen
boer en consument en het vergroten van de
kennis bij een grotere groep mensen is een
vereiste om biologische voeding de kans te
geven die het verdient.
Uit onderzoek bleek er behoefte te zijn
naar meer informatie over biologische
landbouw en voeding, met name bij vrou-
wengroepen en bij het voortgezet middel-
baar onderwijs. Ook bleken Zeeuwse boe-
ren een grotere rol te willen spelen in de
voorlichting. Deze onderzoeksuitkomsten
waren aanleiding voor het project dat de
komende jaren de informatievoorziening
rond biologische landbouw en voeding wil
professionaliseren.
Het IVN Consulentschap houdt zich bezig
met de op voortgezet onderwijs gerichte
projectonderdelen en de cursus ‘Communi-
catie en Presentatie’ voor de uit vrijwilligers
en boeren bestaande voorlichtingspool
biologische landbouw en voeding. Het con-
sulentschap verzorgt ook de nascholingen.
14
‘Scholen voor Duurzaamheid’ betrekt jongeren actief bij de duurzame inrichting van de maat-
schappij via contacten met vertegenwoordigers van bedrijven, overheden en maatschappelijke
organisaties. ‘Scholen voor Duurzaamheid’ onderhoudt in elke regio structurele relaties met
bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden én met scholen. Vanuit deze structure-
le relaties die ingebed zijn in de regio worden modulen ontwikkeld over verschillende thema’s.
De modulen vormen samen een jaarprogramma voor de scholen.
Educatief Evenement Ruimtelijke ontwikkeling
‘Educatief Evenement’ is een jaarlijks
terugkerend evenement waarbij jongeren
na een intensief onderwijstraject, hun
ideeën presenteren aan experts. Zo vond in
april als afsluiting van de module ‘Ruim-
telijke Ontwikkeling’ het jongerencongres
‘Jongeren zoeken de ruimte’ plaats. Tiental-
len jongeren namens negentien scholen,
presenteerden hun plannen voor de regio
Groningen-Assen en de Zuiderzeelijn aan
een team deskundigen en een zaal met
ruim 400 belangstellenden.
Droge Voeten ‘Droge Voeten’ is een Gronings-Drents on-
derwijsproject waarbij jongeren de impact
van het nieuwe, integrale waterbeheer
in hun regio onderzoeken en op internet
publiceren.
Bijna 500 leerlingen uit Groningen en
Drenthe speurden naar nieuws en feiten
over het toekomstige waterbeheer in de
regio. Via www.droge-voeten.nl kwamen ze
in contact waterexperts van waterschap-
pen, natuurorganisaties en overheden en
publiceerden ze een afgewogen reportage.
over hun uitvoerlocatie.
Scholen voor Duurzaamheid Innovatieve onderscheidende formule
> GELDERL A ND
Duurzaam ontwikkelen schoolgebouwIn Gelderland participeerden 37 organi-
saties en deden 51 scholen mee aan het
programma rond de thema’s zwerfafval,
duurzame inrichting van gemeente en wijk
en waterbeheer.
Gedurende twee dagen zijn 11 klassen
aan de slag geweest met het ontwerpen
van een nieuwe duurzame schoollocatie.
Aangezien de school in de ecologische wijk
Eva-Lanxmeer ligt, moest de nieuwe locatie
daar wel bij aansluiten. Leerlingen gingen
uitzoeken wat ‘duurzaam’ is. Hoe kun je
daar nu beter achterkomen dan door de be-
woners zelf te raadplegen? Na wat schroom
en verlegenheid kwamen ze erg veel te
weten. Ook de gemeente Culemborg had
informatie voor de leerlingen. De eerste
dag werd afgesloten met een voorstel voor
de gemeenteraad.
Flows
De onderwijsmodule ‘Flows’ is uitgevoerd
in Fryslân, Groningen en Flevoland. Twintig
schoolklassen verdiepten zich in water-
overlast en ontwierpen kunstwerken over
dit thema. Deze presenteerden zij aan
Peter Timofeeff. Twee kunstwerken worden
echt gerealiseerd in Urk en in Sneek
Het IVN Consulentschap Fryslân kreeg van Wetterskip Fryslân de opdracht voor het voortgezet onderwijs gedeelte van het inter-nationale project Flows.
> FRYSL Â N , GRO NINGEN , DRENTHE
In de drie noordelijke provincies deden in 2005 zestig partners mee: overheden, maatschap-
pelijke organisaties en bedrijven, waaronder de Gasunie, NAM, VNO-NCW, Essent en de water-
schappen. Er blijkt bij de maatschappelijke partners veel enthousiasme te zijn om jongeren op
deze wijze te benaderen. Aan het programma namen zestig scholen voor voortgezet onderwijs
deel en zij besteedden aandacht aan thema’s als duurzame energie, duurzaam ondernemen,
duurzaam bouwen, ruimtelijke ordening, duurzame consumptie, duurzame recreatie, klimaat,
waterbeheer.
15
> ZEEL A ND
Uitwisselingsdag Vlaamse en Zeeuwse natuuroudersBegin jaren negentig is, op initiatief van het
IVN Consulentschap Zeeland, op Walche-
ren en Schouwen-Duiveland gestart met
natuurouderwerk. Sinds begin jaren 90 zijn
in Zeeland ruim 600 natuurouders opgeleid
door de regionale centra voor natuur- en
milieueducatie. Zij ondersteunen de school
en leerkrachten bij de organisatie en uit-
voering van veldwerk en kunnen betrokken
worden bij projecten rond bijvoorbeeld
water, energie en afval. Geïnspireerd door
het Zeeuwse succes zijn in Oost- en West-
Vlaanderen ook zo’n 250 natuurouders
actief.
In het najaar ontmoetten 140 Natuurou-
ders uit Zeeland en Oost- en West-Vlaan-
deren elkaar op de 4e Interprovinciale
Natuurouderdag. Er was uitgebreid ruimte
om andere natuurouders te ontmoeten,
ervaringen uit te wisselen, inspiratie op te
doen en kennis te maken met provinciale
en landelijke ontwikkelingen. De organisa-
tie van deze dag, waar 140 natuurouders
aanwezig waren, was in handen van IVN
Consulentschap Zeeland en Natuur&Zo.
Watch
Watch is het IVN-project over water
voor kinderen tussen 8 en 12 jaar. Het
Watch-project blijft groeien: van 8.500
kinderen in 2004 naar 11.000 kinde-
ren die in 2005 het water in de buurt
onderzochten. Daarbij komen nog de
leerkrachten, ouders en inwoners die
met Watch zijn bereikt.
Naast basisscholen doen ook steeds
meer Vmbo-scholen mee met Watch.
Het materiaal en het deel van de web-
site speciaal voor de onderbouw van
het Vmbo is vernieuwd. Ook wordt
Watch door steeds meer IVN-afdelingen
en jeugdgroepen zoals Scouting ingezet.
De website www.watchweb.nl is in 2005
grondig vernieuwd. In een oogopslag
zijn nu alle waterrapporten zichtbaar op
de kaart van Nederland. Aan de kleur
is te zien waar een goede en waar een
matige waterkwaliteit is gemeten.
In 2005 waren er zeven actieve Watch-
provincies: Groningen, Utrecht, Brabant,
Gelderland, Drenthe, ZO Fryslan, Zuid-
Holland. Eind van het jaar is Zeeland
daar bijgekomen, met een speciale brak-
water versie van Watch. In oprichting
zijn Flevoland, Limburg en Noord-Hol-
land.
Watch wordt mogelijk gemaakt door fi nanciële ondersteuning van Vodafone.
> ZEEL A ND
Watch in ZeelandWatch is ontwikkeld voor zoet, enigszins
stromend water en dat is er in Zeeland
nauwelijks. Daarom krijgt Zeeland zijn
eigen ‘Watch Brak-water-pakket’. Een fraaie
educatieve brak water-poster markeerde de
start van Watch-Brak. Het Regioteam Zuiver
Zeeuws Water gaf de poster uit samen met
het IVN Consulentschap en op 25 novem-
ber 2004 reikte de natuurgedeputeerde,
de heer Kramer, het eerste exemplaar uit
aan een basisschool in Zierikzee.
Naast het Regioteam Zuiver Zeeuws Water
en het IVN Consulentschap doen ook de
NME-centra, het Regionaal Pedagogisch
Centrum Zeeland en de Stichting het
Zeeuwse Landschap mee. Voor de kerstva-
kantie ging de eerste Watch-krant de deur
uit om proefscholen te werven. Dat leverde
zeven proefscholen op, terwijl andere
scholen aangaven in een later stadium aan
te willen sluiten.
Financiële bijdragen uit het provinciale programma ‘Leren voor duurzame Ontwik-keling’, het Regioteam Zuiver Zeeuws Water en Nationaal Park Oosterschelde.
Simon Olbertijn,Consulent-coördinator IVN Consulentschap Drenthe
DRENT SE FO R MULE “Ik ben trots op de
wijze waarop de noordelijke provincies
ondersteuning geven aan het scholen-
netwerk. De scholen die wij eenmaal
begeleiden gaan niet meer weg, maar
blijven in het netwerk. Er zijn zelfs
scholen bij die al 15 jaar door ons
worden begeleid. Deze scholen zijn blij
met de steeds weer nieuwe inspirerende
informatie voor het lesprogramma van
het basisonderwijs. Daarbij vinden wij
het belangrijk dat er niet alleen mooie
producten worden gemaakt. De formule
die wij hebben ontwikkeld kijkt niet al-
leen naar het product, maar ook naar de
methodiek en de wijze waarop het aan
het onderwijs wordt aangeboden.”
WEDER ZIJDS GENO EGEN “Een andere
belangrijke ontwikkeling is de steeds
beter wordende samenwerking met o.a.
De Landschappen, Natuurmonumenten
en Staatsbosbeheer. Deze samenwer-
king maakt projecten voor het onderwijs
beter, mooier en interessanter. Tot
wederzijds genoegen.”
in het veld
16
Overheden, bedrijven en burgers
> OV ERIJSSEL
Kinderen ontdekken de natuur als heksHeksen en magie werken op de fantasie
van kinderen. Natuur en Milieu Overijs-
sel speelt hierop in door kinderen op een
spannende manier de natuur te laten
beleven.
Kinderen gaan met de materialen uit de
leskist Heksendiploma A de natuur (met
name de plantenwereld) bekijken vanuit
de invalshoek van heksen. Zo krijgen ze
zicht op de belangrijke rol van planten: hun
geneeskrachtige werking of juist giftige
eigenschappen, bijzondere geuren en
kleuren of eetbaarheid.
Door die plantenwereld te bestuderen,
kunnen kinderen een ‘Heksendiploma’
halen. Maar daarvoor moeten ze natuurlijk
wel veel doen. Zo kunnen ze toverspreuken
maken van Latijnse namen. Ze gaan op
zoek naar geneeskrachtige planten in hun
omgeving om een ‘heksen-EHBO-doos’
te kunnen maken. En ze gaan speciale
planten in een natuurgebied in de om-
geving zoeken. Natuurlijk zijn er allerlei
spannende opdrachten: spinnen en andere
‘griezelige’ dieren zoeken en aanraken, een
slak over je bril laten lopen en een eerste
vliegles. Om hun heksendiploma te halen
moeten ze zelf brandnetelsoep maken,
kruiden zoeken voor hun kruidenthee en
geheime brieven schrijven met hekseninkt.
Het belangrijkste van de leskist is echter
dat kinderen ontdekken hoeveel leuke
dingen er te weten zijn over planten. En ter
geruststelling: de heksenleskist leidt niet
op tot occulte magiërs, maar tot kinderen
met een sterke bewondering voor en be-
trokkenheid bij de natuur.
IVN Natuurwerk JuniorIVN NatuurNetwerk Junior is een onder-deel van de landelijke campagne IVN NatuurNetwerk. Met IVN NatuurNetwerk Junior nemen kinderen op een speelse manier een kijkje in de wereld van ecolo-gische verbindingen. Daarnaast leren ze op welke manier zij zelf een steentje kun-nen bijdragen aan het behoud, herstel of de aanleg van ecologische verbin-dingen/groene wegen. Het programma is gemaakt voor kinderen van 10-12 jaar, maar met enige aanpassingen ook geschikt voor wat jongere en oudere kinderen. Het is speciaal ontwikkeld voor jeugdnatuurgroepen van het IVN, maar ook bruikbaar voor andere jeugdnatuur-clubs, scouting of lessen van school-gidsen voor de bovenbouw van het basisonderwijs.
17
Het IVN bevordert bewustwording van natuur, landschap en leefomgeving
op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. De overheid, maatschap-
pelijke organisaties en in toenemende mate bedrijven zijn hierin belangrijke
partners. Hoe zorgen we samen voor een duurzame omgang met natuur en
leefomgeving? Het IVN adviseert, voert uit en bevordert uitwisseling van
kennis en ervaring tussen groepen, zoals natuurvrijwilligers en agrariërs,
politici en burgers, gemeentebestuur en wijkbewoners.
> OV ERIJSSEL
Recreatie in de IJsseldeltaNatuur en Milieu Overijssel heeft samen
met vrijwilligers in opdracht van de provin-
cie een fi etsroute ontwikkeld voor Natio-
naal Landschap de IJsseldelta. De IJsseldel-
ta is een unieke zoetwaterdelta, één van de
meest bijzondere van Noordwest-Europa.
De route leidt de fi etser langs de grenzen
van het gebied. In het routeboekje staan
ook twee leuke gezinsroutes met opdrach-
ten. De bedoeling is dat de bewoners
van het gebied en recreanten een grotere
waardering en betrokkenheid krijgen bij de
toekomstige ontwikkelingen in de IJsseldel-
ta. Behalve de fi etsroute heeft Natuur en
Milieu Overijssel samen met het Oversticht
diverse projectideeën ontwikkeld. Bijvoor-
beeld een ‘schatkaart’ van de IJsseldelta
waarop alle bekende en onbekende na-
tuur-, historische en cultuurgerichte schat-
ten worden weergegeven. Of een goede
inventarisatie van de bestaande routestruc-
tuur; met kansen voor de witte vlekken op
het gebied van wandelen, fi etsen, kanoën
of skaten. In het deelproject ‘Kunst van de
IJsseldelta’ geven bewoners met foto’s,
gedichten, schilderijen of andere vormen
van beeldende kunst, geven zij uiting aan
hun kijk op het gebied.
Samen verantwoordelijkSamen Verantwoordelijk is een samenwer-
kingsproject van het IVN en Natuurlijk Plat-
teland Nederland. Het doel is de kwaliteit
van agrarisch natuur- en landschapbeheer
te verbeteren door uitwisseling van kennis
en ervaring tussen natuurvrijwilligers en
agrariërs. De rol van agrariërs als be-
heerders van het landelijk gebied krijgt
hierdoor een extra impuls.
Het project is een voortzetting van de Lim-
burgse pilot ‘IVN’ers de boer op’. In 2005
vonden regionale bijeenkomsten plaats
en verschenen een nieuwsbrief en een
handleiding. Deze handleiding is bedoeld
om het veldwerk te ondersteunen waarbij
koppels van agrariërs en natuurvrijwilligers
samen optrekken. Het project, dat door-
loopt tot 2006, wordt uitgevoerd in Noord-
en Zuid-Holland, Brabant en Limburg.
Het project is mede mogelijk door fi nanciële steun van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het VSB-fonds en de Rabobank.
18
> UT RECHT
Minisymposium voor bestuurders en ambtenaren Het burgerinitiatief, dualisme, referenda
en participatie staan de laatste jaren sterk
in de belangstelling. De praktijk laat zien
dat de meeste gemeenten weinig vernieu-
wend zijn in het vormgeven, stimuleren
en begeleiden van effectieve burgerparti-
cipatieprocessen. Vaak valt men terug op
vertrouwde middelen zoals inspraak- en
voorlichtingsbijeenkomsten. Maar er zijn
andere initiatieven. Enkele praktische
voorbeelden daarvan zijn onder de loep
genomen tijdens een minisymposium op
de locatie van IVN Consulentschap Utrecht.
Drie wethouders en een ambtenaar ver-
zorgden in totaal vier korte presentaties en
gingen in op vragen van deelnemers.
De organisatoren, IVN Consulentschap
Utrecht en Natuur- en Milieufederatie
Utrecht, zijn zelf ook gebaat bij goed op-
gezette vormen van burgerparticipatie. Zij
vertegenwoordigen immers beide een grote
achterban van actieve vrijwilligers die een
rol kunnen en willen spelen in het maat-
schappelijke en politieke proces.
Het minisymposium werd bezocht door
dertig bestuurders en ambtenaren van
Utrechtse gemeenten. Het merendeel van
de aanwezigen gaf aan interesse te hebben
in een vervolgbijeenkomst waar dieper
op bepaalde methodieken kon worden
ingegaan.
> ZEEL A ND
Schouwen in de wijk: TholenOp verzoek van de Provincie Zeeland en de
gemeente Tholen organiseerde het Consu-
lentschap Zeeland een waterschouw in de
Thoolse wijk Poortvliet.
De vernieuwing van de riolering in deze
wijk heeft de gemeente aangegrepen om
de opvang van regenwater af te koppelen
van het riool. Het openbare verharde deel
van de wijk, de straten en stoepen, wordt
daarbij aangesloten op het zogenaamde
schoonwaterriool. Een groot deel van het
regenwater wordt echter afgevoerd via
regenpijpen op daken en schuren en dat
is particulier terrein. Met de waterschouw
wilde de gemeente de bewoners onder an-
dere inzicht geven in de waterhuishouding
in hun wijk en motiveren om hun afwate-
ring aan te sluiten op het schoonwaterriool.
De bewoners vertelden veel over het water
in de wijk vroeger, dachten mee over de
nieuwe riolering, het schoonhouden van
het regenwater en maakten hun wensen
over de beplanting en inrichting van de
wijk kenbaar.
De gemeente kon veel opmerkingen
en wensen verwerken in het plan. Het
resultaat was dat alle daken die naar de
straatkant gericht zijn afgekoppeld konden
worden! Een maand na de waterschouw
werden de waterbesparende pakketten
uitgereikt en dit vormde een feestelijke
afsluiting van de waterschouw.
> DRENT HE
Hof van SaksenHet IVN Consulentschap Drenthe heeft
op verzoek van het bungalowpark ‘Hof
van Saksen’, in de buurt van Rolde, een
programma opgesteld voor natuurgerichte
recreatie op en om het park. De Hof van
Saksen wil zich van andere parken onder-
scheiden door aandacht voor natuur en
natuurrecreatie. Dit jaar zijn opdrachtkaar-
ten voor kinderen gemaakt om hen te laten
kennismaken met verschillende aspecten
van de natuur rond het park. Ook zijn door
het IVN Consulentschap twee parkmede-
werkers geschoold als gebiedsgebonden
excursieleider. Voor het volgend jaar staan
wandel- en fi etstochten op de agenda.
Ine van Huët,Consulent-coördinator IVN Consulentschap Limburg
IDEËLE D O EL S T ELLING “Het IVN is een
maatschappelijke organisatie die vanuit
een ideële doelstelling werkt en kracht
en kennis van mensen wil inzetten,
mensen wil motiveren een bijdrage
te leveren aan de samenleving. Als
netwerkorganisatie is IVN verankerd
in de samenleving en in staat om mee
te werken aan het zoeken naar betere
oplossingen voor gebiedsvraagstuk-
ken. Het IVN is in staat op alle niveaus
mensen te betrekken bij hun omgeving.”
I JZER S TERK E PRODUC TEN “Persoonlijk
zie ik de nieuwe ontwikkelingen rondom
gebiedsgericht werken als een kans
voor het IVN. Het IVN heeft ijzersterke
projecten die veel mensen enthousiast
hebben gemaakt voor hun omgeving.
Zeker nu de druk op de kwaliteit en
kwantiteit van natuur en landschap zo
groot is, is het van belang dat het IVN
werkt aan het bewust maken van men-
sen, en zorgt voor draagvlak voor natuur
en landschap. Dat vind ik belangrijk.”
in het veld
19
> UT RECHT
BedrijfsprogrammaBij bedrijven leeft steeds meer het besef
van de relatie tussen hun handelen en
milieu en landschap. Het IVN Consulent-
schap Utrecht organiseerde en begeleidde
drie bedrijfsprogramma’s waarbij aan-
dacht aan cultuurhistorie, het verband
tussen ecologie en ruimtelijke inrichting
en natuurontwikkeling werd besteed in
relatie tot het werkveld van de bedrijven.
Zowel educatieve als actieve werkvormen
werden hierbij ingezet. De programma’s
voor de bedrijven Rabobank Groen en IKEA
en een gemeentelijke afdeling van de stad
Utrecht vonden plaats op respectievelijk
een historisch landgoed, in de stad Utrecht
en in het landelijk gebied. De medewerkers
waren enthousiast en met de bedrijven
wordt gekeken en afgesproken hoe derge-
lijke programma’s ook komend jaar kunnen
bijdragen aan het realiseren van hun maat-
schappelijk verantwoord ondernemen,
bedrijfsvisie, kennisuitwisseling of verste-
vigen van hun landelijk netwerk. Thema’s
betreffen ondermeer milieuverantwoord
voedsel, landschap, water, luchtkwaliteit,
gezondheid en energie.
Duurzame Dinsdag 2005 ‘Bagage voor een Duurzame samenleving’
was het thema van Duurzame Dinsdag
2005. Duurzame Dinsdag vindt jaarlijks
plaats op de eerste dinsdag in september
en doet een appèl op politici om naast
de inhoud van het fi nanciële koffertje het
belang van duurzame ontwikkeling te
betrekken in politiek en beleid. Symbolisch
gebeurt dit door het Duurzame Koffertje
aan een vertegenwoordiger van de politiek
te overhandigen.
Dit jaar overhandigde Jurr van Dalen het
koffertje aan minister Rita Verdonk. In dit
koffertje zaten bijna tachtig initiatieven
en meer dan vijftig voorstellen, wensen
en ideeën van Nederlandse burgers en
organisaties. De minister zegde toe de initi-
atieven in de ministerraad te bespreken en
de resultaten in 2006 met de organisatoren
van Duurzame Dinsdag te evalueren.
Duurzame Dinsdag is georganiseerd door IVN in samenwerking met de Alliantie voor de Decade of Education for Sustainable Development, De Nederlandse Vrouwen Raad, SME Advies, Provincie Zuid-Holland, Nationale Jeugdraad en Forum.
> UT RECHT
Gebiedsgerichte aanpak De EemIn opdracht van de Provincie Utrecht advi-
seerde IVN Consulentschap Utrecht over
mogelijkheden om de bijzondere aspecten
van rivier de Eem en landschap onder de
aandacht te brengen van omwonenden,
recreanten, beroeps- en pleziervaart en
hen zo meer te betrekken bij toekomstige
ontwikkelingen in het gebied. Niet alleen
waterkundig en als belangrijke vaarweg,
maar ook vanuit het oogpunt van o.a.
historie, landbouw, recreatie, ecologie,
aardkundig, economie en archeologie
biedt de rivier aanknopingspunten om het
belang van een gezond beheer en inrich-
ting onder de aandacht te brengen. Het IVN
Consulentschap deed een aantal voorstel-
len met inbreng van en overleg met betrok-
ken organisaties, waaruit de Provincie, de
provinciale vaarwegbeheerder, gemeente
Amersfoort en het Waterschap vijf projec-
ten voor uitvoering selecteerde.
Eén daarvan is de omgevingskaart waar-
mee bezoekers van het gebied vanaf de
regionale fi etsboot op de Eem gericht naar
hun omgeving leren kijken en de opbouw
van het landschap met haar karakteristieke
waarden en onderlinge relaties inzichtelijk
wordt gemaakt.
Fietsvriendinnen Fietsvriendinnen is een van de ingedien-de initiatieven op Duurzame Dinsdag door Landelijk Steunpunt Fiets. Minister Verdonk werd door cabaretière Funda Müjde op ludieke wijze uitgenodigd om op Internationale Vrouwendag met haar en andere Fietsvriendinnen aan deze fi etstocht deel te nemen. En ondanks de stromende regen klom minister Verdonk op 8 maart 2006 op de fi ets voor een tocht door de duinen met ruim tachtig andere vrouwen. Met deze sportieve daad ondersteunde de minister de lan-delijke aftrap van ‘Fietsvriendinnen’, dat autochtone en allochtone vrouwen via fi etsen met elkaar in contact brengt.
20
IVN InternationaalDe afdeling Internationaal van het IVN
is in diverse landen werkzaam met een
verscheidenheid aan projecten. Een aantal
voorbeelden:
• Albanië: in opdracht van de Stichting
Milieukontakt en samen met diverse
Albanese instellingen is het IVN
Consulentschap Zeeland betrokken bij
de training van medewerkers en leer-
krachten en bij de opzet van een NME-
centrum bij de dierentuin van Tirana.
• Bulgarije: advisering bij de opzet en
uitbouw van een NME-centrum nabij
Vlahi in het zuidwesten van Bulgarije,
en daarnaast ondersteuning bij NME-
deskundigheidsbevordering van mede-
werkers en vrijwilligers van de
Bulgarian Society for the Protection of
Birds (BSPB).
• Roemenië: projectontwikkeling vanuit
het IVN Consulentschap Brabant en
de gemeente Boxtel, in opdracht van
de Hogere Agrarische School Brabant:
Focus Eco Center in Târgu Mure.
• Tjechië: voortzetting kennisuitwisse-
ling tussen de regionale NME-organi-
satie SEVER in Bohemen en het Consu-
lentschap werkveld Zuid-Holland.
• Polen: werkbezoek georganiseerd in
samenwerking met IVN Consulentschap
Drenthe van Poolse docenten over NME
in het onderwijs en in Nationale Parken,
via het Regional Environmental Centre
(Boedapest).
• Madagaskar: voortzetting van de
NME-samenwerking tussen IVN-
Internationaal en de NGO ORMANO in
de oostelijke provincie Tamatave:
uitreiking internationale eerste prijs
van Yves Rocher voor inzet vrouwen
voor natuur voor deze samenwerking.
• Senegal: uitvoering van door ministerie
Buitenlandse Zaken goedgekeurd
project over NME in het onderwijs
en de rol van natuurgidsen daarbij,
samen met de Stichting Yoff.
• Zuid-Korea: organisatie van werk-
bezoek van vertegenwoordigers van
universiteiten en Nationale Parken in
Zuid-Korea, aan de Nationale Parken
Zuid-Kennemerland en Duinen van
Texel.
Nationale Parken
21
Het IVN geeft vorm en inhoud aan communicatie, voorlichting en educatie
binnen zeventien Nationale Parken. Coördinatoren en educatief medewer-
kers stellen de beleids- en uitvoeringsplannen op voor de
voorlichting en educatie binnen de Nationale Parken. Het IVN
coördineert de samenwerking tussen alle betrokken partijen:
terreinbeheerders, overheden, waterschappen en recreatiebedrijven. Samen
met hen initieert het IVN activiteiten en producten die de betrokkenheid van
bewoners, onderwijs en recreanten bij een Nationaal Park bevorderen.
SamenwerkingsprojectenIn 2005 heeft het IVN een bijdrage geleverd
aan het landelijk ‘Communicatiekader’
voor alle betrokkenen in samenwerking
met het SNP (Samenwerkingsverband
Nationale Parken). Voor het SNP heeft het
IVN ook een aantal concrete uitwerkingen
van ideeën aangereikt (van t.v.-serie tot
‘Natuurbelevingskaart’) voor gezamenlijke
projecten die ook het stelsel kunnen
promoten.
Het project Kennisuitwisse-
ling en Kwaliteitszorg voor
coördinatoren communicatie
en educatie heeft diverse
concrete producten op-
geleverd: kwaliteitszorg-
pakket, bijscholing kwaliteits-
zorg, uitwisseling succes-
producten en opzet van
gezamenlijke producten en
activiteiten.
Dankzij de gezamenlijke inzet van alle
partners bezochten in 2005 in totaal
ongeveer een miljoen mensen de bezoe-
kerscentra in de Nationale Parken en zijn
door informatiekranten ca. 900.000 direct
betrokken bewoners en bezoekers bereikt.
Met speciale intensieve programma’s voor
scholieren over het Nationaal Park zijn in
2005 ruim 45.000 jongeren bereikt.
En wat dat allemaal concreet inhield in
2005? Het woord is vooral aan de Natio-
nale Parken zelf: van ‘bewonersdagen’ tot
‘eindeloze kanotocht’!
22
> N AT IO N A A L PA RK UT RECHT SE
HEU V ELRUG
Lespakket ‘Torenhoog en Mijlenbreed’Een maquette maken over het ontstaan
van de Utrechtse Heuvelrug? Of je eigen
informatiecentrum voor het Nationaal
Park inrichten? Het zijn onderwerpen die
aan bod komen in het nieuwe lespakket
‘Torenhoog en Mijlenbreed’ van Nationaal
Park Utrechtse Heuvelrug, speciaal voor de
groepen 7 en 8 van de 65 basisscholen in
de omgeving. De werkvorm is gebaseerd op
de methodiek van ‘Verhalend ontwerpen’
die eigen initiatief van de leerlingen vraagt:
zelf onderzoeken en erop uit. En dat werkt!
Een presentatie voor medescholieren en
ouders vormt het sluitstuk.
> N AT IO N A A L PA RK O OS T ER S CHELDE
Week van de ZeeNationaal Park Oosterschelde doet natuur-
lijk, gecoördineerd door het IVN, uitbundig
mee aan de jaarlijkse Week van de Zee. Op
28 mei maakten zo’n 100 kinderen plus
hun ouders kennis met wat er leeft in en
om de Oosterschelde. Vrijwilligers hielpen
de bezoekers zoeken naar ‘zoutwater-
schatten’: beestjes in het slik en onder
en tussen stenen in het zoute water. De
Nederlandse Onderwatersport Bond trok
veel bekijks, ook van de doorgewinterde
duikers zelf, met haar aquaria vol kleurig
onderwaterleven.
> N AT IO N A A L PA RK DRENT S CHE A A
Bewonersdagen Drentsche AaBetrokkenheid van gebiedsbewoners bij de
woon- en leefomgeving staat ook hoog op
de prioriteitenlijst van het Nationaal Beek-
en Esdorpenlandschap Drentsche Aa. In
2005 heeft het IVN daarom twee bewoners-
dagen voor het Nationaal Park georgani-
seerd. Meer dan tweehonderd bewoners
zijn met een touringcar en wandelend door
hun eigen woonomgeving rondgeleid.
Tijdens de busrit en de excursies werden
de deelnemers geïnformeerd over natuur,
geschiedenis, heden, toekomst en beleid
van het Nationaal Park. Gezien de enorme
hoeveelheid enthousiaste bedankjes, voor-
zien deze dagen in een grote behoefte en
hebben beide dagen vele nieuwe gebieds-
ambassadeurs opgeleverd.
> N AT IO N A LE PA RK EN IN LIMBURG ,
DE MEINWEG , DE GRO OTE PEEL
EN DE M A A SDUINEN
Meerjarenplan, maar dan ‘es anders…Eén van de taken van het IVN in een Natio-
naal Park is de coördinatie van het meerja-
renplan. Voor de drie Nationale Parken in
Limburg, De Meinweg, De Groote Peel en
De Maasduinen is nu eens gekozen voor
een nieuwe aanpak van het meerjarenplan
2005-2010. In werkgroepbijeenkomsten
met alle betrokkenen is de essentie per
park bepaald en rolden daar de speci-
fi eke, concrete ‘boodschappen’ aan de
bezoekers uit voort. Natuurbeleving van
de unieke waarden per park werd daarvoor
‘als vanzelf’ het uitgangspunt.
23
Thea Peters, Coördinator educatie en voor-lichting van Nationaal Park De Weerribben
GELIJKGE S T EMDEN “Ik ben trots op de
samenwerking met de andere Nationaal
Park-coördinatoren. Het gaat hier om
een samenwerking van gelijkgestemden
die zich allemaal vol energie en enthou-
siasme inzetten voor de parken en het
IVN. Het levert niet alleen inhoudelijk
kennis- en ervaringsuitwisseling op,
maar ook praktische tips.
De samenwerking functioneert zo goed
dat we zelfs in onze vrije tijd bij elkaar
op bezoek gaan. In 2005 hebben we
met elkaar korhoenders gespot op de
Sallandse Heuvelrug.”
DAV EREND SUCCE S “Een project uit 2005
waar ik met veel plezier op terugkijk is
de ‘Oneindige Kanotocht’. Een daverend
succes met veel leuke reacties. In 2006
gaan we daar mee verder.”
in het veld
> N AT IO N A A L PA RK DE A LDE FE A NEN
OttersurvivalVoor jonge onderzoekers en avonturiers is
er nu de ‘Ottersurvival’ in Nationaal Park
De Alde Feanen. Het IVN Consulentschap
Fryslân ontwikkelde deze ‘survivalton’,
inclusief een spannende vaarroute. Met de
kano of een fl uisterboot gaan de kinderen
zelf onderzoeken of De Alde Feanen ge-
schikt zijn voor de terugkeer van de otter.
Naast een traditionele papieren versie is er
ook een GPS uitvoering van deze ontdek-
kingsreis beschikbaar. Het product is
ontwikkeld in nauwe samenwerking met
vijf recreatiebedrijven in het gebied. De
survivaltocht is mogelijk gemaakt door
fi nanciële steun van Mopark, een Europees
project dat innovatie en natuurgerichte re-
creatie in Nationale Parken wil stimuleren.
> N AT IO N A A L PA RK DUINEN VA N T E X EL
OntwaakwandelingIn Nationaal Park Duinen van Texel kan
je het ontwaken van de natuur ervaren
bij zonsopkomst. Op je letterlijk nuchtere
maag krijg je een programma aangeboden
waarin alle zintuigen gebruikt worden om
de kraakverse morgen te ontdekken en te
ervaren. Aan het eind wacht en lokt een
heerlijk uitgebreid bio-ontbijt, uiteraard
buiten geserveerd. Dit programma is in
samenwerking met Ecomare gemaakt en is
geïnspireerd op de methodiek van ‘Earth
Education’, maar dan gericht op gezinnen.
Een welkome, nieuwe mogelijkheid voor
alle Nationale Parken.
> N AT IO N A A L PA RK DE WEERRIBBEN
Eerste Oneindige Kanotocht Het initiatief van Natuurmonumenten, een
eerste vierdaagse ‘Oneindige Kanotocht’,
gecoördineerd door de IVN-coördinator van
het Nationaal Park De Weerribben, bleek
een schot in de roos. De tocht was al snel
volgeboekt.
Varend over meren, door kanalen en survi-
valachtige dichtgegroeide sloten konden
de deelnemers genieten van het grootste
zoetwatermoeras in West-Europa: De
Wieden en De Weerribben. Naast het varen
was er een afwisselend programma, over-
dag én ’s avonds op de overnachtingsplek.
Door de weersomstandigheden was het
voor menigeen soms ‘afzien’, maar men
had het voor geen goud willen missen.
24
IVN Vereniging
Landelijke BestuurVoorzitterDe heer P.J.M. Rombouts
Secr.PenningmeesterDe heer J.H. Eigeman
Vice-voorzitterMevrouw B.K. van Dam
Landelijke RaadDe heer F. Colnot (Gr)
Mevrouw I. Roest (Gr)
De heer G. Mensing (Dr)
De heer A.A. Hilderink (Ov)
De heer H. Kaptein (Gld)
De heer J. Duivenvoorden( Gld)
Mevrouw G. Donders-Scheepstra (Fl)
Mevrouw H. Langedoen (Fl)
Mevrouw C. van Zon (Utr)
De heer J. Röntgen (ZH)
De heer W. Klaassen (ZH)
De heer T. Bakker (NB)
De heer A. Duwel (L)
De heer A. Boersma (L)
Mevrouw M. Geel (WoesteLand)
De heer J. Groothuismink (WoesteLand)
Ellen Damsma, Managing director Nationale Postcode Loterij
Sinds 1996 steunt de Nationale Postcode Loterij het werk van IVN
Nederland met een totaalbedrag van 11 miljoen euro. Dankzij de
deelnemers van de Postcode Loterij levert het IVN een belangrijke
bijdrage aan het behoud van de natuur, het landschap en de bij-
behorende cultuurhistorie in elke provincie. Een vraaggesprek met
Ellen Damsma, als managing director verantwoordelijk voor de groei
en bloei van Nederlands grootste goede doelen loterij.
HO E V EEL DR A AGT DE P OS TCO DE LOT ERIJ A F A A N HE T GO EDE D O EL?
“Vijftig procent van elk verkocht lot gaat rechtstreeks naar de goede
doelen van de Postcode Loterij. Dit zijn organisaties die zich inspan-
nen op het gebied van natuur en milieu, ontwikkelingssamenwerking
en mensenrechten. Wij zijn er trots op dat wij sinds de oprichting
van de Postcode Loterij in 1989 ruim twee miljard euro hebben ge-
schonken aan inmiddels 52 goede doelen organisaties, zoals Artsen
zonder Grenzen, Natuurmonumenten, Novib en natuurlijk het IVN.”
WA A ROM IS JUIS T HE T O NDER S T EUNEN VA N ‘ N AT UUR EN MILIEU ’ VO O R
DE P OS TCO DE LOT ERIJ ZO BEL A NGRIJK? “De Postcode Loterij steunt
structureel ruim eenentwintig goede doelen op het gebied van na-
tuur & milieu. Hier bovenop steunt de Postcode Loterij een gezamen-
lijk klimaatproject van onze goede doelen. Uit de opbrengst van de
extra trekking 2005 is een bedrag van 16,3 miljoen euro toegekend
aan deze unieke samenwerking.
Met steun van de loterij laten onze goede doelen ons de komende
jaren zien hoe wij kunnen anticiperen op het veranderende klimaat.
ivn en de nationale postcode loterij
Met gezamenlijke projecten in binnen- en buitenland, variërend van
rampenpreventie, duurzaam waterbeheer, landbouw in droge gebie-
den, energiebesparing, etc. Op www.hier.nu kunt u hier meer over
lezen en ook zien wat de bijdrage van het IVN aan dit initiatief is.”
BENT U ZELF EEN N AT UUR MENS EN HO E GENIE T U HE T MEE S T E VA N
DE N AT UUR? “Als managing director van de Postcode Loterij heb ik
de mooiste baan van de wereld; ik geef de dagelijkse leiding aan
collega’s die zich met veel passie inzetten om loten te verkopen voor
het goede doel. Een uniek concept waarbij het commerciële aspect
gecombineerd wordt met het maatschappelijke. Maar uiteraard
brengt mijn werk ook veel hektiek met zich mee. Ik vind het dan ook
heerlijk om me in natuur te ontspannen en me weer ‘op te laden’
door te tuinieren en lange wandelingen te maken.”
WAT V INDT U VA N HE T I V N? “Het IVN is dit jaar al tien jaar partner
van de Postcode Loterij. Het IVN is een belangrijke vereniging in
ons land omdat ze op deskundige en toegankelijke manier mensen
weet te betrekken bij natuur, milieu en landschap. Wij zullen ons als
loterij graag blijven inzetten om dit ook in de toekomst mogelijk te
houden!”
Organisatie
25
IVN Stichting
Raad van ToezichtDe heer P.J.M. Rombouts (voorzitter)De heer J.H.Eigeman
Mevrouw B.K. Van Dam
De heer M.Dooms
De heer A.J. Kock
Algemene directieDe heer J.A. van Dalen, algemeen directeur
De heer H. Bunte, plv.directeur
Regiodirecties/projectenbureauMevrouw R. Smit, IVN Consulentschappen
Groningen, Fryslân en Drenthe
Mevrouw A.J. Adema, IVN Consulent-
schappen Flevoland, Utrecht, Gelderland
(Overijssel)
De heer E. Briët, IVN Consulentschappen
Noord- en Zuid-Holland
De heer B. Huisman, IVN Consulentschap-
pen Zeeland, Noord-Brabant en Limburg
Mevrouw D.M. Reiche, projectenbureau
Innovatie en Duurzaamheid BV/SME AdviesDe heer H.P.M. van Nispen tot Pannerden,
directeur
Balans van het IVN ( x € 1.000)ActivaMateriele vaste activa
Financiele vaste activa
Voorraad voorlichtingsmateriaal
Vorderingen
Onderhanden werk
Liquide middelen
PassivaEigen vermogen:
Algemene reserve
Bestemmingsreserve projecten
Overige reserves
Voorzieningen
Kortlopende schulden
Totale exploitatie van het IVN ( x € 1.000)Verdeling van inkomstenSubsidies provincies (regulier)
Subsidie LNV inzake Nationale Parken
Bijdrage Nationale Postcode Loterij
Overige subsidies en bijdragen
Omzet
Directe kosten afgewikkelde projecten
Mutatie onderhanden werk
Overige baten
Toegevoegde waarde
Verdeling van uitgavenPersoneelskosten
Afschrijving
Huisvesting
Bureau/ en organisatiekosten
Rente/ en bankkosten
Bestemming projecten
Toevoeging reserve IVN-consulentschappen
Toevoeging algemene reserve
De omzet van het IVN, inclusief die van
de IVN-consulentschappen bedraagt in
2005 bijna € 10 miljoen. De toename
ten opzichte van vorig jaar is veroor-
zaakt door projectsubsidies i.v.m. de
deelneming in SME Advies. De fi nanciële
verantwoording van de projecten vindt
plaats op het moment dat ook de eindaf-
rekening wordt opgemaakt.
Door de van toepassing verklaarde
subsidievoorwaarden van ministeries en
de provinciale overheden worden alle
activiteiten als projecten gedefi nieerd.
Het subsidie van het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
inzake de Nationale Parken heeft betrek-
king op de personeelkosten van de IVN
medewerkers in de Nationale Parken
evenals enkele programmakosten.
Het IVN is een van de benifi ciënten van
de Nationale Postcode Loterij. In 2005
ontvingen wij een bedrag van € 1,5
miljoen uit de opbrengst van deze goede
doelen loterij. De deelnemers van de
loterij spelen onder meer mee om goede
doelen te realiseren.
Totaal IVN • 2005
187
23
170
1.594
2.780
1.527
6.281
1.124
645
397
2.166
240
3.875
6.281
2.202
1.193
1.500
4.834
9.729
-2.498
-703
5
6.533
5.292
127
462
464
-37
203
-7
29
6.533
Totaal IVN • 2004
201
0
143
1.601
3.053
1.599
6.597
1.095
896
404
2.395
363
3.839
6.597
2.090
1.206
1.500
3.761
8.557
-2.609
723
20
6.691
4.975
122
393
494
-34
502
26
213
6.691
SA MENGE VO EGDE J A A RREK ENING 20 05 V ERENIGING EN S T ICHT ING I V N
Financiën
IVN is lid van de World Conservation Union IUCN
en de Vereniging NOV (Nederlandse Organisaties
Vrijwilligerswerk).
IVN NederlandPostbus 20123
1000 HC Amsterdam
tel. (020) 6228115
e-mail: [email protected]
www.ivn.nl
IVN Consulentschap Drenthe Postbus 125
9400 AC Assen
tel. (0592) 371740
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Groningen Postbus 1020
9701 BA Groningen
tel. (050) 3135933
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Fryslân Postbus 538
8901 BH Leeuwarden
tel. (058) 2890463
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Utrecht Oostbroek, Bunnikseweg 39
3732 HV De Bilt
tel. (030) 2210599
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap FlevolandBotter 11-37
8232 JN Lelystad
tel. (0320) 258980
e-mail: consulentschap.fl [email protected]
IVN Consulentschap GelderlandJansbuitensingel 13
6811 AB Arnhem
tel. (026) 3512927
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Noord-HollandDorpsstraat 65
1901 EJ Castricum
tel. (0251) 650783
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Zuid-HollandOchterveltstraat 41b
3015 XL, Rotterdam
tel. (010) 4779669
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Zeeland Postbus 334
4460 AS Goes
tel. (0113) 211675
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Brabant Postbus 883
5280 AW Boxtel
tel. (0411) 614111
e-mail: [email protected]
IVN Consulentschap Limburg Godsweerderstraat 2
6041 GH Roermond
tel. (0475) 386460
e-mail: [email protected]
Natuur en Milieu Overijssel Stationsweg 3
8011 CZ Zwolle
tel. (038) 4250960
e-mail: [email protected]
www.ivn.nl
www.podiumonline.nl
Top Related