Gedragsbeïnvloeding  in  de  prak2jk  

Dr.  Bert  Pol  Vennoot  Tabula  Rasa  Behavioral  Science  Ins2tute  Radboud  University  Psychologie  Maastricht  University  

 

Beeld  van  de  mens  

•  Mens  vaak  gezien  als  blanco,  geïsoleerde  informa2everwerkende  machine:    •  Je  stopt  hem  vol  met  argumenten:  op  basis  daarvan  beslist  hij  en  gedraagt  hij  zich  

Maar  zo  werkt  het  helaas  zelden  

•  Gedrag  zelden  bewust  en  ook  niet  gedreven  door  ra2onele  argumenten    

•  Keuze  nylons    

•  Ra2onalisa2e  achteraf    

•  Mensen  hebben  heel  slecht  inzicht  in  hun  drijfveren    

   

   

Bewust  gedrag  vs  automa2sch  gedrag  

•  Automa2sch  gedrag  (zoals  95%  van  ons  gedrag)    •  Je  denkt  er  niet  over  na,  je  doet  het  …  

 •  …  omdat  het  al;jd  zo  doet  (gewoontegedrag)  

 •  Of  omdat  je  reageert  op  externe  prikkels    (woorden,  beelden,  

sociale  patronen)    

•  Bij  automa;sch  gedrag  zijn  argumenten  niet  effec;ef      

•  Hoe  kun  je  automa;sch  gedrag  beïnvloeden?    

 Twee  manieren    •  Automa2sch  gedrag  doorbreken:  

     

•  Is  in  de  prak2jk  vaak  moeilijk  toepasbaar:  deel  provincie  onder  water  zeQen  om  mensen  bewust  te  maken  van    de  gevaren  van  het  water?  

Juist  gebruik  maken  van  het  feit  dat  het  gedrag  automa2sch  is  

•  In  het  geval  van  automa2sch  gedrag  handelen  mensen  zonder  erbij  na  te  denken    

•  Daardoor  is  hun  gedrag  juist  ook  goed  in  de  gewenste  rich2ng  te  sturen  /  van  de  ongewenste  rich2ng  af  te  houden    

•  zonder  dat  ze  dat  in  de  gaten  hebben    

•  Op  voorwaarde  dat  je  gebruik  maakt  van  de  juiste  technieken  

Wat  je  bijvoorbeeld  zeker  niet  moet  doen!  

•  Het  foute  gedrag  laten  zien  met  de  bedoeling  om  mensen  bewust  te  maken  van  hun  gedrag    

•  Dan  wordt  de  puinhoop  namelijk  steeds  groter    •  Gedrag  is  namelijk  zéér  besmeQelijk,  ook  slecht  gedrag  

 

   

     

Enkele  voorbeelden  van  effec2eve  gedragsinterven2es  Tabula  Rasa  op  de  ‘plaats  delict’  

•  Overlast  door  meeuwen    

 

Bestaande  Katwijkposter  

Basisbord:  gewoon  de  boodschap  zonder  meer  als  experimentele  condi2e  

Gebruik  van  sociaal  patroon:  de  meeste  mensen  doen  het  goede  (descrip2eve  norm)  

Resultaten  interven2es  meeuwenoverlast  

Beïnvloeding  bijplaatsingsgedrag  

•  Vuilniszakken  naast  de  (ondergrondse)  container  zeQen,  in  plaats  van  ze  erin  te  gooien  

Dit  dus  niet  doen!  

•  Het  foute  gedrag  van  veel  mensen  laten  zien    

   

   

     

Interven2es  Tabula  Rasa  /  D&B  

Klein  verzoek:  s2ckertje  plakken  (commitment  and  consistency)  

Bord  met  groter  verzoek  

Gedragsinterven2es  voor  Brandweer  Nederland  

•  Brandveilig  gedrag  studenten  s2muleren  

Doe  dit  niet!  

Interven2e  brandpreven2e  studentenhuizen    

•  Descrip2eve  norm  

•  Gebruik  maken  van  het  feit  dat            mensen  doorgaans  doen  wat  de          meeste  anderen  doen,  vooral            mensen  die  op  hen  lijken.  Dat  is  het          normale  gedrag,  de  norm.  •  Door  te  communiceren  over  wat  de            meeste  mensen  doen,  ac;veer  je  de            deze  norm.  •  Gecombineerd  met  het  saillant            maken  van  het  belang  van  anderen.  

Resultaten  

•  S2cker  met  rookmelder:    •  Hoofdentree  en  extra  vluchtroutes  vaker  vrij  van  obstakels  (van  

73%  naar  90%)  •  Aanwezige  installa;es  in  de  keuken  leverden  minder  vaak  gevaar  

op  (van  48%  naar  92%)  •  Verbeterde  hygiëne  met  oog  op  brandveiligheid  (33%  van  de  huizen  

verschoof  van  slecht  tot  redelijk  naar  goed)  

Tweede  interven2e  brandpreven2e  studentenhuizen  

•  Injunc2eve  norm  •  Wat  maatschappelijk  verwacht  en            geaccepteerd  wordt  •  Door  te  communiceren  over  hoe  we          in  onze  samenleving  vinden  dat  het            hoort,  ac;veer  je  deze  norm  •  Gecombineerd  met  een  licht            nega;eve  insteek  en  het  saillant            maken  van  het  belang  van  anderen  

 

Resultaten  

•  Injunc2eve  norm  •  Extra  vluchtroutes  vaker  vrij  van  obstakels  (van  42%  naar  74%)  

   

   Vraag  gemeente  en  stadsregio  Amsterdam  •  Veel  onveilig  fietsgedrag,  zoals  door  rood  rijden  •  Hoe  kun  je  gedrag  fietsers  beïnvloeden?    

 

Effec2eve  prompt  

Resultaten  

             

     

•  In  Amsterdam  17%  minder  fietsers  door  rood  

•  Bij  de  VU  daling  van  60%  naar  32%  na  2  weken  

   

Voor  degenen  die  meer  willen  weten