Boek Methodisch begeleidenISBN 978-90-85241-49-2

Thema 4. BegeleidenParagraaf 4.3 Begrippen begrepen

4.4 Wat behoeften zijn en hoe ze ontstaan4.5 Van begeleidingsbehoefte naar begeleidingsactiviteit

Docent Ben de GeusWerkvormen 1. Uitleg Begrippen begrepen

2. Opdracht Ons verhaal3. Uitleg Wat behoeften zijn en hoe…4. Opdracht Jan Hissink

1. Begrippen begrepen

In het boek staan al een aantal begrippen duidelijk omschreven. De uitleg spreekt voor zich. Er zijn echter begrippen die regelmatig in de praktijk worden gebruikt.

Te denken valt aan:

Holistische mensvisie Opvatting dat de mens bestaat uit een lichamelijk en een psychisch deel en altijd deel uit maken van een sociale context (omgeving)

Zelfzorg De wijze waarop mensen voor zichzelf zorgen om een gezond evenwicht te krijgen tussen lichaam, psyche en hun sociale omgeving.

Therapeutische zelfzorg De persoon is zelf in staat om het tekort in de zelfzorg op te lossen (kan bijvoorbeeld naar de apotheek gaan of een vriend of familielid vragen om hem te helpen )

Tekort in de zelfzorg Als het de persoon aan mogelijkheden door ziekte of handicap ontbreekt bovenstaand evenwicht te realiseren en daar ook geen mantelzorger voor kan vragen. Hij gaat naar een professionele hulpverlener

Cure en Care Cure = behandelen, genezen; medicijnen voorschrijvenCare =verplegen, verzorgen; medicijnen Toedienen

Ontschotting Wegvallen “muren” tussen intra en semi murale zorg

Cure Behandelen van een handicap of ziekte door een arts, fysiotherapeut, pedagoog etc.

Care Verzorgen, verplegen, begeleiden van een cliënt met een lichamelijke of psychische aandoening of handicap.

Potentiëren Ondersteunen van de behandelaar (medicijnen,

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

1

gesprekken etc.)

Opdracht 2 Ons verhaal.

Bedenk met 4 medestudenten in 30 minuten een kort verhaal waarin de volgende begrippen voorkomen en lees dit vervolgens voor aan de andere studenten:

- behandelen

- begeleiden

- verzorgen

- hulpverlenen

- therapeutische zelfzorg

- tekorten in de zelfzorg

- Zelfzorg

- mantelzorg

- cure en care

- potentiëren

Je kunt bijvoorbeeld een ziektebeeld van één persoon als uitgangspunt gebruiken.

Opdracht 3 Wat behoeften zijn en hoe ze ontstaan/ 4.5 Van begeleidingsbehoefte naar begeleidingsactiviteit

De paragrafen 4.4 en 4.5 hebben zoveel met elkaar te maken dat deze in één keer worden behandeld. Het is de bedoeling dat de piramide van Maslow een praktisch invulling krijgt in het begeleiding- en behandelingsmodel van Dorothea Orem.

In het boek wordt geschreven over de innerlijke behoeften en de behoeften die ontstaan vanuit je omgeving. Bij innerlijke behoeften valt te denken aan de piramide van Maslow die uitgaat van 3 soorten innerlijke behoeften:

Basisbehoeften Ontwikkelingsgebonden behoeften Situationele behoeften

Er wordt in het boek gezegd dat de behoefte theorie van Maslow nog steeds wordt gezien als een bruikbaar hulpmiddel. Wat ontbreekt in het boek is hoe je deze innerlijke behoeften hiërarchie van Maslow terugziet in de dagelijkse praktijk van verzorgen, verplegen en begeleiden van cliënten.

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

2

Het is de verdienste van Dorothea Orem om een werkwijze te bedenken waarmee hulpverleners tot van een diagnose naar een begeleiding- behandelingsplan kunnen komen.

De werkwijze gaat uit van het begrip zelfzorg. Zelfzorg is niets bijzonders, of toch wel? Zelfzorg is gericht op het bevredigen van de menselijke behoeften. Om aan die behoeften tegemoet te kunnen komen, is het noodzakelijk dat mensen activiteiten verrichten, de zogenaamde zelfzorgactiviteiten. Anders gezegd. De mens streeft steeds naar een evenwicht tussen zijn lichamelijke en psychisch welbevinden en de manier waarop hij deel uit maakt van zijn “sociale omgeving”. Bij sociale omgeving moet je denken aan familie, gezin, werk, vereniging, kerkgenootschap etc. In schema1 1-1-3 wordt aangegeven hoe en op welke manier zelfzorg tot stand komt bij een persoon.

1 Met zorg verplegen, deel 1A

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

3

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

4

- Historische factoren Een mens leert van zijn eerdere ervaringen. Zowel positief als negatief.

- Socio cultureel Een mens houdt bij zijn zelfzorgactiviteiten ook altijd rekening met zijn afkomst, religie, geaardheid etc.

- Situationeel Iedere situatie is verschillend. Zelfzorgactiviteiten kunnen worden beïnvloed door de situatie of omgeving waar je verblijft of woont. Medische zorg in Nederland ziet er geheel anders uit dan in Somalië.

- Persoonlijk Verschillen in intelligentie, karakter, sekse, leeftijd en gezondheidstoestand kunnen van invloed zijn op de zelfzorgactiviteiten van een persoon.

Alle zelfzorgactiviteiten zijn dus gericht op een “Gezond en zinvol leven”

In het zelfzorgmodel van Orem2 wordt duidelijk gemaakt hoe mensen zog dragen voor een gezond en zinvol leven en wat er gebeurt als er tekorten in de zelfzorg ontstaan.

Ieder begeleiding- of behandelplan bestaat altijd uit een aantal vaste stappen die moeten worden doorlopen om de interventie of behandeling te beschrijven en het effect ervan te kunnen evalueren.

2 Theorieën en modellen in de verpleegkunde, Aggleton en Chalmers Bohn, Scheltem & Holkema, 1986

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

5

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

6

5. Praktijksituatie Jan Hissink

Schrijf naar aanleiding van de situatie beschrijving een begeleiding- behandelplan voor Jan Hissink.

Jan heeft nog niet zo lang geleden gehoord dat hij suikerziekte heeft. Hier kwam hij pas achter na een bezoek aan zijn huisarts. Deze heeft het vermoeden dat Jan, gezien zijn klachten van voortdurende moeheid, slechter zien en jeuk aan de genitaliën, suikerziekte heeft. Om zeker van zijn diagnose te zijn, stuurt de huisarts Jan naar het ziekenhuis voor een grondiger onderzoek. Het vermoeden van de huisarts is juist. Jan heeft suikerziekte.Jan is 35 jaar, ongehuwd en woont in een vrijgezellen woning. In het verleden heeft Jan een IQ test gedaan en daar is uitgekomen dat hij zwakbegaafd is. Hij is gezien zijn gewicht en omvang een opvallend persoon. Nu bekend is dat hij suikerziekte is zijn eerste opdracht om af te vallen. Jan zelf ziet dat niet zo zitten. Als hij pillen krijgt, is het probleem toch weer opgelost. Jan is een gezelligheidsmens en is vaak in het café op de hoek te vinden. Het komt regelmatig voor dat hij aangeschoten thuis komt. Jan weet niet dat alcohol gebruik een slechte invloed heeft op zijn suikerziekte.Jan is niet trouw met het innemen van zijn medicatie. Deze moet hij in de ochtend, middag en bij het avondeten innemen. Op willekeurige momenten van de dag vergeet hij dat wel eens. Als de diabetes verpleegkundige hem hier op aan spreekt, haalt hij zijn schouders op.

Opdracht vlgs Orem:

Jan heeft niet helemaal goed inzicht in zijn situatie en hoe hij hiermee om te gaan. Kom tot een plan door de volgende stappen te doorlopen als je weet dat Jan zwakbegaafd is:

1. schrijf de tekorten in de zelfzorg van jan op

2. schrijf op waar de tekorten in de zelfzorg ontstaan?- gebrek aan kennis- gebrek aan vaardigheden- gebrek aan motivatie- beperkte gedragsmogelijkheden

3. schrijf op welke interventie/ planning mogelijkheden er zijn- volledig compenseren- gedeeltelijk compenserend- educatief/ ontwikkelingsgericht (aan- leren)

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

7

4. schrijf bij iedere geplande interventie de acties op (wat je gaat doen)- doen of handelen voor een ander- begeleiden van een ander- verlenen van fysieke steun- verlenen van psychische steun- scheppen van een omgeving die ontwikkeling stimuleert- instructie en/ of voorlichting

5. Schrijf de valkuilen op die mogelijk de interventie bij Jan in de weg kunnen staan.

Boek Methodisch begeleidenThema 4. Begeleiden

Them

a 4

Bege

leid

en, p

arag

raaf

4.4

3 en

4.4

8