zorgen voor over -overmorgent o e ko m s t v e r ke n n i n g n a a r z o rg e n z o rg h u i s v e s t i n g

N V Z – w e r k g r o e p Va s t g o e d o n t w i k k e l i n g z i e k e n h u i z e n

1 8 j u n i 2 0 1 5

zo r g e n v o o r o v e r o v e r m o r g e n

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De gezondheidszorg is een dynamische sector die zich

continu ontwikkeld.

Thema’s als kwaliteitsverbetering, kostenbesparing,

procesoptimalisatie, gastvrijheid en regionalisering bepalen

de agenda’s van de ziekenhuisbestuurders van vandaag.

Maar wat kunnen zij morgen verwachten, of volgend jaar of

in 2025?

2

t h e f u t u r e i s n o w

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De technologie van vandaag konden wij 30 jaar geleden niet

bedenken. Inmiddels hebben we deze toekomst bereikt. Wat

ooit Star Wars leek is inmiddels bewezen technologie:

Technologie wordt kleiner en bevindt zich steeds meer op en

geïntegreerd in ons lichaam. Pleisters meten hartritme en

hersenactiviteit, de stethoscoop wordt vervangen door een

draagbare echo en we printen nieuwe lichaamsdelen in 3D.

Dat is nu. Maar de vraag is: hoe kunnen wij de trends van

vandaag vertalen naar de zorg van overovermorgen?

En hoe definieert dit het ziekenhuis van 2025?

3

h o e b i g d a ta o n s g e zo n d h o u d t ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De technologische vooruitgang maakt dat we over

steeds meer gegevens beschikken. En dat we deze

gegevens kunnen inzetten om de wereld om ons heen

te begrijpen, te voorspellen, te verbeteren: Big Data.

Ook de gezondheidszorg plukt de vruchten van de

micronalisering van technologie. Devices meten onze

gezondheidstoestand en geven ons de informatie om

gezonder te leven, ons tijdig te laten onderzoeken of te

laten opereren.

4

h o e b i g d a ta o n s g e zo n d h o u d t ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De combinatie van deze twee ontwikkelingen gaat de zorg

veranderen. Het stelt ons niet alleen in staat real time, continu onze

gezondheidstoestand te kennen en te beïnvloeden.

Door de gegevens die we verzamelen te delen en te analyseren geven

ze ons inzicht in het ontstaan en verloop van ziektes en de effectiviteit

van behandelingen. Met deze kennis ontwikkelen we betere,

persoonlijk toegesneden medicijnen en kunnen we beter overwogen

keuzes maken om wel of niet te behandelen.

Maar bovenal maakt het ons bewuster van de invloed die we zelf op

onze gezondheid hebben. Zo wordt de zorg effectiever en efficiënter.

5

e e n g e zo n d h e i d s a b o n n e m e nt va n G o o g l e ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Nieuwe technologie brengt nieuwe verdienmodellen met zich

mee. En nieuwe aanbieders.

Een telefoonabonnement wordt gecombineerd met het

nieuwste toestel, streaming audio leidt tot het faillissement van

de platenzaak en een harde schijf huur je inmiddels in de cloud.

Tastbare producten worden aansprekende diensten.

Eenmalige aankopen maken plaats voor abonnementen.

We betalen voor gebruik, niet voor bezit.

6

Flickr: Gabriel Jorby

Flickr: dolphinsdock

e e n g e zo n d h e i d s a b o n n e m e nt va n G o o g l e ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Als we deze trend vertalen naar de zorg, kunnen we ook hier een nieuw verdienmodel verwachten.

We verzekeren ons niet meer tegen een schadelast bij ziekte, maar abonneren ons bij die partij die

ons helpt gezond te blijven of weer gezond te worden. Met de kennis van onze genetische opbouw

en leefstijl en feedback over onze medische status, krijgen we zelf de regie om gezond te blijven.

De beste dienstverlening staat centraal, maar ook de mogelijkheden om met de laatste kennis

en technologie onze gezondheid te monitoren en bij te sturen.

De zorg zal van het ziekenhuis naar thuis verplaatsen.

De leverancier die dit kan bieden is de zorgaanbieder

van morgen. Hierbij hebben aanbieders uit de wereld

van de retail en technologie een voorsprong door

hun klantgerichte attitude.

7

va n i n s t i t u u t n a a r c o l l e c t i e f ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De afgelopen jaren heeft het publiek het vertrouwen in de

financiële wereld en overheid verloren. Deels doordat

producten steeds complexer zijn geworden, maar vooral

omdat handelswijzen ondoorzichtig blijken en niet gericht

op betere dienstverlening aan de klant.

Op zoek naar transparantie richten we collectief onze

nieuwe wereld in: we financieren projecten via

crowdfunding, we verzekeren ons tegen

arbeidsongeschiktheid middels broodfondsen en voor

onze duurzame energie kopen we aandelen in

windmolens.

8

Flickr: Rocío Lara

va n i n s t i t u u t n a a r c o l l e c t i e f ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Ook de zorg is momenteel verre van transparant. Dezelfde ingrepen kosten

bij een aanbieder 20% meer dan bij een andere. De consument heeft hier

geen zicht op. Ook de kwaliteit van zorg is, ondanks een aantal goede

initiatieven, nog niet voldoende inzichtelijk en verschilt per ziekenhuis. En

zorgverzekeringen zijn nog lastiger te vergelijken dan een

telefoonabonnement.

Dit versterkt de vraag naar transparante zorgaanbieders. En het schept een

markt voor collectieve zorginkoop: mensen die elkaar vinden om gezamenlijk

de beste zorg in te kopen bij partijen die ze vertrouwen. Het is maar de vraag

of zorgverzekeraars zoals we ze nu kennen in 2025 nog bestaan.

Het biedt kansen voor ziekenhuizen als spinnen in het zorgweb om de zorg

optimaal te organiseren voor de mensen in hun verzorgingsgebied; maar

zullen zij in staat zijn om de wensen van de klant goed te vertalen?

9

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : d e p a t i ë nt ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

patiënt wordt gezondheidsregisseur

Met de technologie van morgen en kennis van onze genetische

eigenschappen weten we hoe gezond we zijn, voorspellen we

wanneer we ziek worden en gebruiken we deze informatie om zo

gezond mogelijk te blijven.

We krijgen de kans om actief onze gezondheidstoestand te

beïnvloeden.

Tegelijkertijd stelt nanotechnologie ons in staat om bij ziekten in te

grijpen op moleculair niveau en genezing op maat te creëren.

10

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : d e p a t i ë nt ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

patiënt wordt gezondheidsconsument en -participant

De verantwoordelijkheid voor zijn eigen gezondheid maakt dat

de patiënt van de toekomst inzicht eist op de kwaliteit van de

zorgproducten en van de zorgverlener bij wie hij ze afneemt.

Actieve deelname aan zijn herstel is essentieel.

Dr. Google, Dr. Apple en Dr. Samsung maken hem een

volwaardige sparringpartner voor de dokter.

Samen komen zij tot de oplossing die het best past

bij de individuele zorgvraag.

11

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : d e a a n b i e d e r s ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Goede zorg leveren alleen is niet meer voldoende. De

zorgaanbieder van morgen is in staat om een

patiëntenpopulatie aan zich te binden en hun gezondheid

te monitoren en te voorspellen.

De stappen van Apple, Samsung en Google om de

zorgmarkt te betreden met hun technologische kennis,

ligt daarmee voor de hand.

Maar juist ook nieuwkomers kunnen snel nieuwe markten

creëren en veroveren. Met nieuwe innovatieve producten

veranderen ze het zorgaanbod fundamenteel.

12

Theranos

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : d e a a n b i e d e r s ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

generalisatie versus specialisatie

Het verlenen van zorg verandert. De nadruk op

preventie vraagt naast een specialist om een generalist.

De geneesheer van morgen is een health coach

die je helpt jouw diagnose te interpreteren en

te adviseren hoe hier optimaal mee om te gaan.

Tegelijkertijd zullen de specialisten zich verder specialiseren. Hier geldt:

medische kennis divergeert, ervaring concentreert. Om de kwaliteit te

waarborgen zullen bijzondere verrichtingen steeds meer geconcentreerd

worden bij een beperkt aantal zeer kundige specialisten. Voor hen wordt

multidisciplinaire samenwerking de standaard.

13

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : h u i sv e s t i n g ( 1 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Ziekenhuizen zoals wij ze kennen bestaan in 2025 niet meer.

Werkprocessen zullen fundamenteel veranderen. Taken

zullen verdwijnen, nieuwe taken worden ontwikkeld.

Preventieve zorg staat centraal en wordt plaats en tijd

ongebonden. Monitoring op afstand maakt het mogelijk dat

het herstelproces buiten het ziekenhuis plaats vindt.

Je huis wordt het nieuwe ziekenhuis.

Thuis, onderweg of op kantoor: je zult altijd in staat zijn je

gezondheidstoestand te monitoren en waar nodig een

zorgprofessional te raadplegen.

14

Microsoft Hololens

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : h u i sv e s t i n g ( 2 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Ziekenhuizen blijven geconcentreerde specialistische centra,

maar zullen veel kleiner zijn dan nu.

Ondanks de stijgende zorgvraag, maken de verplaatsing van

diagnostiek, de opkomst van virtuele consulten en de

samenwerking tussen de eerstelijnszorg en tweedelijnszorg

dat de polikliniek leeg loopt.

Hoe en vooral wanneer dit zich zal ontvouwen, blijft lastig in

te schatten. Dit vraagt om flexibele huisvestingsoplossingen

die het mogelijk maken om elke 5-10 jaar de huisvesting aan

te laten sluiten bij de zorgvraag.

15

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : h u i sv e s t i n g ( 3 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

De nadruk op preventie leidt er op termijn toe dat minder

behandeling nodig is.

Daarbij komt dat door de inzet van ICT-toepassingen de

zorgprocessen strakker gestuurd en daarmee efficiënter worden.

Verder doorontwikkelde behandelmethoden maken dat verblijf

in het ziekenhuis wordt gereduceerd en dat patiënten relatief

zieker zijn gedurende hun verblijf.

Dit vraagt een gemiddeld hoger opleidingsniveau van de

zorgprofessionals en meer inzet van mantelzorgers en om

kwalitatief hoogstaande verblijfsruimtes, zowel in de kliniek als

op de polikliniek.

16

beeld: EGM Architecten

g e zo n d h e i d s zo rg i n 2 0 2 5 : h u i sv e s t i n g ( 4 )

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g

Het ziekenhuis in 2025 is een fysiek baken van het zorgnetwerk

dat de gezondheid van haar populatie gezamenlijk bewaakt en

waar nodig herstelt. Heldere profilering van de verschillende

zorgpartners en keuzes maken in de te leveren zorg zijn hierbij

van groot belang.

Om de beste zorg te kunnen blijven leveren, dienen

zorggebouwen zo ingericht te worden dat ze fysieke en

virtuele ontmoetingen tussen patiënten en medisch

professionals optimaal faciliteren.

De basis van de zorg van de toekomst blijft echter het blijven

luisteren naar patiënten en samen met hen de zorg vorm te

geven.

17

beeld: EGM Architecten

z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g18

ir. J. Willems

partner/adviseur

pieterse terwel grevink

E jwi@ptg-advies.nl

I www.ptg-advies.nl

L nl.linkedin.com/in/joostwillems

@joost_willems