Zoeken naar evidence - BSL Cursussen & Congressen Congres... · Evidence-based zoeken is het op...

1

Zoeken naar Zoeken naar evidenceevidence

Faridi van Faridi van EttenEtten--JamaludinJamaludinClinicalClinical librarianlibrarian

Medische Bibliotheek AMCMedische Bibliotheek AMC2 december 20082 december 2008

EvidenceEvidence BasedBased PracticePractice??

Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best beschikbare bewijs basis van het best beschikbare bewijs ((evidenceevidence)) in in samenhang met kennis/ervaring zorgverlener en de samenhang met kennis/ervaring zorgverlener en de voorkeur van de pativoorkeur van de patiëëntnt

DeDe evidenceevidence is verkregen door systematisch onderzoekis verkregen door systematisch onderzoek

EBP grote vlucht in gezondheidszorgEBP grote vlucht in gezondheidszorg

2

EvidenceEvidence--basedbased beslissingenbeslissingen

Patiënt

wensen, voorkeur

Arts, verpleegkundige

klinische expertise

Evidence

Keuze, beslissing

EvidenceEvidence--basedbased werkenwerken

Uiteindelijk doel: Uiteindelijk doel: kwaliteit patikwaliteit patiëëntenzorg verbeterenntenzorg verbeteren

3

Wetenschappelijk bewijs verkregen Wetenschappelijk bewijs verkregen via gedegen systematisch via gedegen systematisch literatuuronderzoekliteratuuronderzoek

Maar wat is Maar wat is evidenceevidence??

HiHiëërarchie van rarchie van evidenceevidence

Verschil in mate van Verschil in mate van evidenceevidence

Sterke Sterke --> zwakke> zwakke

Niveau van bewijskracht Niveau van bewijskracht ((level of level of evidenceevidence))

Soms moet de beslissing genomen worden op zwakke Soms moet de beslissing genomen worden op zwakke evidenceevidence

4

Niveaus van bewijskracht Niveaus van bewijskracht voor therapievoor therapie

Systematische Systematische reviewreview (SR) van (SR) van RCTRCT’’ssGeGerrandomisseerdeandomisseerde gegeccontroleerde ontroleerde ttrialrial (RCT)(RCT)CohortonderzoekCohortonderzoekNietNiet--vergelijkend onderzoekvergelijkend onderzoekMening van deskundigenMening van deskundigen

Bew

ijskracht

Vertekening

Systematische Systematische reviewreview

Hoogste niveau bewijskrachtHoogste niveau bewijskrachtGestructureerd enGestructureerd en overzichtlijkoverzichtlijk gezocht naar gezocht naar originele studies voor bepaalde vraagoriginele studies voor bepaalde vraagGoed geformuleerde PICOGoed geformuleerde PICOUitgebreide zoekactieUitgebreide zoekactieKritisch beoordeeld op kwaliteitKritisch beoordeeld op kwaliteitBasis Basis evidenceevidence--basedbased richtlijnenrichtlijnen

5

Wat zijn de voordelen van EBPWat zijn de voordelen van EBP??

Verbetering kwaliteitszorgVerbetering kwaliteitszorgProfessionalisering verpleegkundig beroepProfessionalisering verpleegkundig beroepVerantwoording zorg verbeterenVerantwoording zorg verbeterenAfname van variatie in zorgAfname van variatie in zorgProfessionalisering van multidisciplinaire Professionalisering van multidisciplinaire communicatiecommunicatie

EBP: 5EBP: 5--staps methodestaps methode

1.1. Vertaal klinisch probleem in goede zoekvraagVertaal klinisch probleem in goede zoekvraag

2.2. Zoek efficiZoek efficiëënt naar beste bewijsnt naar beste bewijs

3.3. Beoordeel gevonden Beoordeel gevonden evidenceevidence kritischkritisch

4.4. Pas toe in eigen praktijksituatiePas toe in eigen praktijksituatie

5. 5. Evalueer regelmatigEvalueer regelmatig

Evidencezoeken =

stap 1en 2

6

Uit EBMUit EBMHulpmiddel om vraag helder krijgenHulpmiddel om vraag helder krijgenVraag opdelen in opzoekbare Vraag opdelen in opzoekbare componentencomponenten

Formuleren zoekvraag Formuleren zoekvraag PICOPICO

Patiënt, Probleem, Populatie

Interventie

Comparison, Vergelijking

Outcome, Uitkomst

PICOPICO

PICO

7

Voorbeeld Voorbeeld PICOPICO--casuscasus

Een patiEen patiëënt vraagt: nt vraagt: ““Mijn zoon ligt op dit moment thuis in bed met een flinke Mijn zoon ligt op dit moment thuis in bed met een flinke verkoudheid. Hij heeft binnenkort tentamens en moet verkoudheid. Hij heeft binnenkort tentamens en moet eigenlijk hard aan de studie.eigenlijk hard aan de studie.Kan hij extra Kan hij extra vitamine Cvitamine C innemen zodat hij sneller innemen zodat hij sneller opknapt en zich daardoor weer goed kan concentreren opknapt en zich daardoor weer goed kan concentreren op zijn tentamens?op zijn tentamens?””

PICO?PICO?

P.P. PatiPatiëënt, probleem:nt, probleem:

I.I. Interventie:Interventie:

C.C. Vergelijking (Vergelijking (comparisoncomparison):):

O.O. Uitkomst (Uitkomst (outcomeoutcome):):

Verkoudheid, verkouden patiëntEngels: cold, common cold

Vitamine CEngels: vitamin c

Niets, placebo of geen vitamine C

Bekorting duur verkoudheid

Heeft vitamine C invloed op de duur van verkoudheid?

8

Is een PICO altijd nodig?Is een PICO altijd nodig?

PICO nietPICO niet::AchtergrondvragenAchtergrondvragenAlgemene vragen, over een ziektebeeld, Algemene vragen, over een ziektebeeld, kennisvragenkennisvragen

PICO wel: PICO wel: VoorgrondvragenVoorgrondvragenBepaalde specifieke patiBepaalde specifieke patiëëntengroepntengroepVoor Voor -- en nadelen en nadelen ééne behandeling t.o.v. anderene behandeling t.o.v. andere

PICOPICO??

Wat zijn de verschijnselen van een deliriumWat zijn de verschijnselen van een delirium??

Wat zijn de complicaties bij Wat zijn de complicaties bij asthmaasthma??

Kunnen verpleegkundige kraanwater gebruiken Kunnen verpleegkundige kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of is een voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter?fysiologische zoutoplossing beter?

Heeft een Heeft een antianti--decubitusmatrasdecubitusmatras de voorkeur boven de voorkeur boven het verhogen van het aantal wisselliggingen?het verhogen van het aantal wisselliggingen?

9

EvidenceEvidence--based based zoekenzoeken

Op Op systematischesystematische en en transparantetransparante wijzewijzezoekenzoeken naarnaar de de ´́bestebeste´́ evidence evidence uituit de de literatuurliteratuur

OnderdeelOnderdeel van van EBPEBP

Nodig bij zoekenNodig bij zoeken

Toegang online databases Toegang online databases Computerkennis en enige ervaringComputerkennis en enige ervaringWoordenboek NE, ENWoordenboek NE, ENWellicht eerst cursus zoeken volgenWellicht eerst cursus zoeken volgenWellicht advies bibliotheek/informatiespecialist Wellicht advies bibliotheek/informatiespecialist

10

Systematische reviews

Samenvattingen beoordeelde evidence

Richtlijnen

ZoekenZoeken

Originele artikelen

Informatie over ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)

Voorbewerkte

evidence



Richtlijnen

Originele artikelen

Ziektebeeldenachtergrondinformatie, mening

Ned. Tijdschr. voor EBPEvidence Based Nursing

Cochrane LibraryPubMed SR-filter

PubMed, CINAHL, Invert

Invert, NAZ, Verpleegkundig

Vademecum

WIP, Werkgroep Infectie PreventieCBOOncolineLevv

ZoekenZoekenEenvoudigerzoeken

Complexerzoeken

11

Zoeken aan de hand van Zoeken aan de hand van voorbeeldvoorbeeld--casussencasussen

Vraag 1Vraag 1::

U wilt weten of u in het ziekenhuis voor U wilt weten of u in het ziekenhuis voor de dagelijkse patide dagelijkse patiëëntenzorg uw handen ntenzorg uw handen alleen hoeft te reinigen met water en alleen hoeft te reinigen met water en zeep, of dat een handalcohol nodig is om zeep, of dat een handalcohol nodig is om infectieverspreiding te verminderen.infectieverspreiding te verminderen.

12

PICO?PICO?



C.C. Vergelijking:Vergelijking:

O.O. Uitkomst (Uitkomst (outcomeoutcome):):

Handreiniging, handhygiëne

Handalcohol

Vermindering infectieverspreiding, overdracht micro-organismen

Water en zeep



Richtlijnen

Originele artikelen


Werkgroep Infectie Preventie, WIPCBOOncolineLevv

ZoekenZoeken

13

www.wip.nl

Kan ik voor de dagelijkse patiKan ik voor de dagelijkse patiëëntenzorg in het ziekenhuisntenzorg in het ziekenhuis mijn handen reinigen mijn handen reinigen met water en zeep, of is een handalcohol aanbevolen om infectiemet water en zeep, of is een handalcohol aanbevolen om infectieverspreiding verspreiding te verminderen?te verminderen?

14

Vraag 2Vraag 2

Kunnen verpleegkundigen kraanwater Kunnen verpleegkundigen kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of gebruiken voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter?is een fysiologische zoutoplossing beter?

15



Richtlijnen

Originele artikelen


Nederlands Tijdschrift voor EBP

ZoekenZoeken

17

Vraag 3 Vraag 3

Kan sucrose worden toegepast als Kan sucrose worden toegepast als pijnbestrijdingsmiddel bij pasgeborenen pijnbestrijdingsmiddel bij pasgeborenen die een pijnlijke ingreep moeten die een pijnlijke ingreep moeten ondergaan, zoals een hielprik?ondergaan, zoals een hielprik?

PICO?PICO?



C.C. Vergelijking:Vergelijking:

O.O. Uitkomst:Uitkomst:

Pasgeborene die pijnlijke ingreep ondergaat

Geen of ander middel

Pijnvermindering

Sucrose

18

Originele artikelen


Synthesis & synopsisvan evidence

Richtlijnen

CBO

ZoekenZoeken

Richtlijnen CBO www.cbo.nl

19

Is er een systematische Is er een systematische reviewreviewte vinden?te vinden?

20

PubMedPubMed

MEDLINE: grootste internationale (bio)medische database

Gratis toegankelijk: Gratis toegankelijk: www.pubmed.govwww.pubmed.gov

> 17 miljoen referenties, ± 5000 vnl. Engelstalige (bio)medische tijdschriften

Sterk in verpleegkundige literatuur, verpl. tijdschriften

Up to date: bijna dagelijks nieuwe referentiesUp to date: bijna dagelijks nieuwe referenties

www.pubmed.gov

21

PubMedPubMed ClinicalClinical QueriesQueries: : SystematicSystematic ReviewsReviews

Scroll naar beneden naar

de optie:

FindSystematic

Reviews

onder de Clinical Queries

22

Cochrane review

CochraneCochrane ReviewReview

Systematische Systematische ReviewReview van van therapietherapie--studiesstudiesKwalitatief goedKwalitatief goedGeschreven door medische deskundigenGeschreven door medische deskundigenRegelmatig Regelmatig geupdategeupdate

23

Vraag 4Vraag 4

U hoorde dat het niet meer nodig is om U hoorde dat het niet meer nodig is om te doen aan te doen aan borstzelfonderzoek.borstzelfonderzoek.Het zou namelijk niet de sterftekans Het zou namelijk niet de sterftekans verminderen. U bent verrast, want verminderen. U bent verrast, want jarenlang werd dit toch juist aangeraden?jarenlang werd dit toch juist aangeraden?

24



Richtlijnen

Originele artikelen

Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)

ZoekenZoekenOncolineCBO

26

CBO richtlijn mammacarcinoom CBO richtlijn mammacarcinoom 20082008

27



Richtlijnen

Originele artikelen

Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)

Wij zoeken de verwijzing opWij zoeken de verwijzing op

Cochrane LibraryPubMed SR-filter

29

SamenvattingSamenvatting

EvidenceEvidence--basedbased werken heeft als uiteindelijk werken heeft als uiteindelijk doel: patidoel: patiëëntenzorg verbeterenntenzorg verbeteren

EvidenceEvidence--basedbased zoeken is het ozoeken is het op p systematischesystematischeen en transparantetransparante wijzewijze zoekenzoeken naarnaar de de ´́bestebeste´́evidence evidence uituit de de literatuurliteratuur

Links en bronnenLinks en bronnen

–– WIP WIP www.wip.nlwww.wip.nl//–– OncolineOncoline www.oncoline.nlwww.oncoline.nl//–– LEVVLEVV www.levv.nl/www.levv.nl/–– CBOCBO www.cbo.nlwww.cbo.nl–– PubMedPubMed www.pubmed.govwww.pubmed.gov–– Nederlands Tijdschrift voor EBPNederlands Tijdschrift voor EBP ((abonnement, BSL)abonnement, BSL)

–– CochraneCochrane LibraryLibrary ((abonnementabonnement, , WileyWiley))

–– Praktische handleiding Praktische handleiding PubMedPubMedFaridi van Faridi van EttenEtten--JamaludinJamaludin, , RikieRikie Deurenberg. Deurenberg. BSLBSL, 2e , 2e herzherz. . drdr, 2008. , 2008. ISBN 9789031351794ISBN 9789031351794

Zoeken naar evidence - BSL Cursussen & Congressen Congres... · Evidence-based zoeken is het op...

Documents

Transcript of Zoeken naar evidence - BSL Cursussen & Congressen Congres... · Evidence-based zoeken is het op...