Donderdag 31 jdnuari 1963 - No. 715

Verslag Sociaal­economische conferentie te Amsterdam

(Zie pag. 4 en 5)

CONGRES • MET CLIMAX Waarde Partijgenoten,

I n het oude Rome was Miner­de godin . der wijsheid.

Iets van Jie klassieke wijsheid heeft zatenlag meegetrild in het pavil­joen, dat der godinne naam draagt. Nuchter gezegd: de sociaal-econo­mische conferentie, georganiseerd door de vijf Kamercentrales in het Minerva-paviljoen te Amsterdam, is een overtuigend succes geworden.

Succes voor de inleiders: Staats­secretaris E. G. Stijkel, prof. dr. H. J. Witteveen en mr. H. van Riel. Succes voor de stellers van groten­deels actuele en pittige vragen. Suc­ces niet in de laatste plaats voor mr. J. van Someren, de voorzitter der· Kamercentrale Amsterdam.

Zijn nooit ,,gewichtige" of zwaar­wichtige, maar in wezen zeer straffe leiding zorgde· voor een· vlot ver­loop. De bijeenkomst was trouwens door conferentie-secretaris H. J. L. Vonhoff uitnemend voorbereid.

Dit sociaal-:-economisch VVD-con­gres had öovenal ten doel: menings­vorming binnen de kTing van de partij. Zo heeft men van gedacl:J.ten gewisseld over het concept-verkie­zingsprogram 1963. Een program dus, dat nog geenszi!ls vaststaat. En dat op de algemene vergadering van 29 maélrt en 30 maart zijn defini­tieve vorm zal vinden.

* * * I n een gedegen en doorwrocht

betoog heeft staatssecretaris Stijkel aan "het liberalisme en de EEG" een goed relief gegeven. In­derdaad, de EEG is "liberaal". Het neerhalen van barrières tusfi{!n de zes landen van Europa wordt im­mers in de aanhef van het verdrag één der hoofddoeleinden van de ge-meenschap genoemd. ·

Natuurlijk wilde men ter ·congres­s.e gaarne vernemen, h.óe, gezien de hardnekkige Franse tegenstand te­gen Groot-Brittannië, Zijne Excel­lentie de naaste ontwikkeling zag. ~ven natuurlijk moest de inleider zich in zijn antwoord ten zeerste beperken. Hij is niet slechts Kamer­candidaat, maar. hij draagt ook re­geringsverantwoordelijkheid. Zo sprak hij als zijn overtuiging uit, dat Engeland binnen een niet nader te definiëren periode zal toetreden tot de EEG. Daarmede kon men, neen, m o e s t men tevreden zijn.

Een bundeling van krachten in de EEG moet .:__·aldus de heer Stijkel - het mogelijk maken de protec­tionistische tendenzen van anderen tegen te gaan. Men mag niet uit het oog verliezen, dat de gedachte van een vrije internationale handel en scheepvaart door sommige mogend­heden slechts met woorden beleden Wordt. In de practijk leven zij zich rustig en lustig uit.

Dit blijkt uit de beperking van landingsrechten voor de luchtvaart en uit discriminatoire maatregelen voor de zeescheepvaart. Gezien deze inbreuk op vroegere vrijheden zal Nederland - zo de heer Stijkel -meer nog dan tevoren zijn indu­striële capaciteiten moeten vergroten. Dit kan binnen het ruimer verband van de EEG.

Zoals vanzelf spreekt, werd uit vele hoeken van de vergadering ge­vraagd, of in deze visie handel en scheepvaart niet teveel worden te­ruggedrongen. Daartegenover stelde de staatssecretaris, dat voortschrij­dende industrialisatie een stimulans vormt voor deze aloude Nederlandse hedrijvigheden. Wij voor ons ho­pen slechts op een economische ac­tiviteit, waarbij zowel industrie en landbouw, als handel en scheep­vaart "welvarend" zijn.

* * * Conjunctuurpolitiek" was het

onderwerp dat . prof. Witte­veen voor zijn rekening genomen had. Een moeilijke en complexe zaak, die vooral de economisch niet­geschoolde menige harde noot te kraken geeft. Des te meer lof voor de inleider, dat de conferentie zijn betoog in de stilte van de legenda­rische muizen heeft aangehoord.

Als kern van dit relaas zien wij de volgende stelling: er moet een conjunctuur-politiek zijn, gericht op een evenwichtige ontwikkeling van 't economische leven. Stoornissen van dit economisch evenwicht moeten zoveel . mogelijk worden tegen­gegaan. Er zijn tweeërlei gevaren: aan de ene kant, depressie en werk­loosheid. Aan de andere kant, prijs­stijging en inflatie. Een vrije prijs­vorming behoort normaal te zijn. . Dit beginsel wenst de heer Witte­

veen ·slechts in één geval doorbro­ken te zien. Nl. wanneer "een ern­stige overspanning op de arbeids­markt" tijdelijk een loonstop of een loonpauze noodzakelijk maakt. Het Kabinet-De Quay heeft, onder toe­juiching van de inleider, systema­tisch zijn begratingspolitiek ge­plaatst in het kader van de groei van het nationale inkomen. Door deze groei ontstaat pas "ruimte" voor het te volgen financiële beleid. De overheids-uitgaven moet men "beheersen" door een juiste afwe­ging van die uitgaven tegenover de belastingen.

Het rapport van de Telders-stich­ting heeft aanbevolen de ontwikke­ling van de overheidsuitgaven ge­durende . een aantal jaren na te gaan. Bovendien moet men gebruik maken van een lijst van prioriteiten De urgente verlaging van de inkom­stenbelasting voor de middengroepen

heeft recht op een hoge prioriteit. Tot zover prof. Witteveen.

Desgevraagd bleek. de hooggeleer­de. spreker zich van één zaak be­wust: ·degenen, die conjunctuur-po­litiek en een "bijsturen" van de economie bepleiten, begrijpen, hoe

·oeilijk een en ander realiseerbaar .,; in de praktijk. De inleider bracht dit alles onder de noemer van "evo­lutie der gedachten".

Hoe dit ook zij, in dit zeer goed sluitend betoog lag de stof tot fi­nancieel-economische bezinning bij balen opgehoopt.

* * * Tenslotte mr. Van Riel. De

voorzitter van de VVD-Eer­ste kamerfractie sprak over "men­selijke ontplooiïngskansen." En dit gezien onder de hoek van sociale mo­biliteit. Reeds ·bij zijn inleiding -dus in eerste termijn - hoorde men een overtuigend pleidooi voor ruime plaats en ruime onderwijs­mogelijkheden juist voor de "mid­delbaar" begaafden. Betoog, dat met tal van sailhmte opmerkingen was gekruid. Maar het was vooral bij de flitsende beantwoording v,an vragen, dat naar onze vaste overtui­ging de climax der conferentie werd bereikt. Hier hoorde men een bril­jant spreker, die in een minimum van ·woorden een maximum aan ra­ke, sociologische en psychologische observaties ten beste gaf.

Het gaat - zo mr. Van Riel -­niet om de genieën". Die komen in elke ·maatschappijvorm op hun plaats terecht. Het grote probleem is echter om de normaal begaafde mensen vooruit te brengen. In dit tijdsgewricht en in het nieuwe Euro­pa liggen de kansen voor het grij­pen. Een 1 i b er a 1 e onderwijs-po­litiek vraagt gelijke kánsen voor iedereen. Dus ook voor het arbei­derskind.

Er zijn ontelbare mogelijkheden tot ontplooiïng, in het bijzonder voor vakkundige specialisten. Soci­ale mobiliteit is een probleem van de allerhoogste orde. Maar men moet niet vergeten, dat slechts bij hoge uitzondering die mobiliteit sprongsgewijze verloopt. Bijna al­tijd vindt zij plaats bij opeenvolgen­de groepen.

In ieder geval bestaat ook in on­ze twintigste eeuw bij onze grote on­dernemingen nog betrekkelijk veel nepotisme en favoritisme. Zulks is lijnrecht tegengesteld aan het ada­gium: gelijke ontplooiïngskansen voor iedereen. Ziehier een bij uit­stek liberaal ideaal.

Aldus het pakkend slot van een conferentie, waar de vrije menings­vorming volop haar kansen kreeg.

L.M.

De tijd gaat snel. Weer zijn vier jaar voorbij gegaan en de zo uiterst belangrijke Kamerver­kiezingen staan voor de deur.

Wij zijn naar mijn stellige ·overtuiging met onze interne vernieuwing en verjonging wee1~

op de goede weg. Maar we moe­ten dit het Nederlandse volk duidelijk maken en onze finan-· ciële positie is zeer ernstig.

Men placht vroeger · ook in Berlijn te zeggen, dat de poli­tieke toestand ernstig maar niet hopeloos was, terwijl men daar­entegen in Wenen zeide, dat "de toestand hopeloos maar niet ern­stig was.

Wat de financiële positie van .onze Partij betreft, deze is in­derdaad niet gunstig. Ik heb op de vorige jaarvergadering een voorstel gedaan,. dat aangenomen is, om onze contributies te ver­

.hogen. De resultaten van deze verhoging zullen eerst geleide-· lijk in 1963 binnenkomen. De kostenstijgingen gaan echter voortdurend door en de televisie­uitzendingen die wij thans om de zes weken kunnen houden, hebben een nieuwe aanmerkelijke druk op onze financiën uitge­oefend.

Wij komen naar wij allen ho-· pen en verwachten met een ver­jongde partij zowel wat leiding, Kamerfraètie als bestuur betreft.· Er zal binnenkort een verkie­zingsprogramma verschijnen dat onze beginselen zal inhouden, aangepast aan de eisen van deze tijd en waarin u stellig de ver­vulling van vele van uw wensen zult aantreffen.

Het zal echter nodig zijn. voor dit alles een belangrijke actie in het gehele land te ontwikkelen. Dit is bij de tegenwoordige toe­stand van onze financiën uitge­sloten en alleen als u allen voor uw Partij bereid zult zijn het grootst mogelijke offer te bren­gen, kan er iets gebeuren en mo­gen wij hopen op betere resul­taten bij de verkiezingen op 15 mei a.s.

Iedere gift, ook de kleinste, is welkom en zal, alleen onder ver­melding van initialen, in dit weekblad worden verantwoord. Ons gironummer is 67880 ten na­me van de Secretaris van de V.V.D. te 's-Gravenhage. Ik wil er nog op wijzen, dat bij giften van enigszins grotere bedragen aftrek van belastingen mogelijk is. Wij kunnen u daarover desge­wenst inlichten.

Helpt allen mede om de V.V.D wederom in opgaande lijn te brengen.

SIDNEY J. v. d. BERGH

Januari 1963.

TBLTHEID EN DEl\-IOCRATIE 31 JANUARI 1963- PAGINA 2

I. L. M. -D EB AT I N T W E E 0 E KA M E R WIJ LEVEREN

DOZEN uit Massief Carton

Ook in de Kamer moeten uit psy­c:hologische overwegingen wel

eens zaken aan de orde worden gesteld, die men zuiver verstandelijk gezien op dat o.genblik eigenlijk beter nog niet zou hebben besproken

Een voorbeeld daarvan vormt het KLM­debat.

Volkomen begrijpelijk was en is ons volk geschokt door de gebeurtenissen bij de KLM. Zoals de koopvaardij en de Ko­ninklijke Marine vanouds een bijzondere plaats in ons hart innemen, gold dat se­dert de oprichting en de verbazingwek­ke!llde vlucht van de KLM ook voor de luchtvaart.

De zeevaart en de luchtvaart spreken nu eenmaal tot de verbeelding en appe­leren aan onze nationale gevoelens. Haar wel en wee, haar prestaties en haar te­genslagen worden meegevoeld en meege­lee~d als stukjes nationale belevenis.

Daarom was het goed, dat minister Korthals zijn nota inzake de KLM in­diende en was het ook onvermijdelijk, dat daarover op korte termijn in de Kamer werd gesproken.

Als uitlaat voor de geschok-te gevoe­lens was het Kamerdebat van vorige week dus wel onvermijdelijk. Zuiver ver­standelijk gezien echter was het. zoals onze geestverwant mr. Van Leeuwen te­recht be-toogde, echter weinig opportuun.

* *

Over één ding waren de heren Von­deling (PvdA) en Van Leeuwen

het eens: dat de nota wel een uitsteken­de samenvatting van de feitelijke gang van zaken in de afgelopen maanden was, maar dat zij weinig "Nieuws" bevatte en nauwelijks een grondslag voor het de­bat vormde.

De heer Van Leeuwen achtte dat ook wel juist. Ook hij vond het begrijpelijk, dat men hierover in het pubHek wilde spreken, al was het alleen reeds omdat er ook financiële belangen van het rijk bij zijn betrok!ken.

Hij achtte het debat op dit ogen­b lik echter bepaald niet opportuun. Hij had er altijd bezwaren tegen als een mi­nister in de Kamer tot voortijdige ver­klaringen werd gedwongen. "Een vast­geprate minister is een gevaar voor het

land", aldus de heer Van Leeuwen. "Wij moeten de directie niet voor de voeten lopen", wa.s de waarschuwing van dr. Diepenhorst (CH). Hij za.g geen reden om in paniek te geraken en wist in deze overigens droevige omstandigheden nog een grapje te vinden: "Met Van Speyk wil ik zeggen: dan .liever de lucht in."

* *

De minister moet zich niet vastpra­

ten", zo waarschuwde mr. Van Leeuwen. Welnu, "vastgepraat" heeft minister Korthals zich beslist niet, al trachtte prof. Vondeling <PvdA) hem door het stellen van alle-rlei vragen wel in die richting te dringen.

En toch waren de beschouwingen van minister Korthals en staatssecretaris Stijkel van dien aard, dat de Kamer zich in overgrote meerderheid voorlopig wel bevredigd toonde en de nota voor ken­nisgeving aanvaardde, in afwachting van het ogenblik, dat volledige opening van zaken zou kunnen worden gegeven.

De minister meende, dat hij wel ge­toond had te beseffen, dat de Kamer zo goed mogelijk wenste te worden inge­licht. Daarom had hij op 8 januari de vaste commissie v,an Verkeer en Water­staat op de hoogte gesteld van de situ­atie en had hij enkele dagen later zijn nota ingezonden.

De KLM moet vechten voor haar be­staan. De regering-snota • ..,as inderdaad sober gehouden, omdat het hier nu een­maal gaat om een zich in een concurren­tiestrijd-op-wereldniveau bevindende on­derneming. Zo kon, waar het om beslis­singen gaat, de nota bovendien toch slechts die inhouden, welke op dat ogenblik waren genomen en die betrof­fen alleen nog maar de directie en nog niet de verdere organisatie en het lijnen­stelsel.

Het is de nieuwe directie, die daarover na ernstige overweging zal hebben te beslissen. De regering 21al daarbij niet op de stoel van de direcHe mo•gen gaan zit­ten. Veel rumoer rondom de KLM kan ongunstige gevoLgen · hebben voor het vertrouwen in de maatschappij. Zij be­vindt zieh bovendien in een onderhande­lingspositie.

Minister Korthals had dat vertrouwen

GELDERSE LANDBOUWDAG 1963

VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

De Landbouwcommissie voor Gelderland van de V.V.D. heeft ook voor dH jaar weer een .landbouwdag georganiseerd voor geheel Gelderland. Deze dag is vastgesteld op:

VRIJDAG 8 FEBRUARI 1963 aanvang 10.15 uur - Einde J6.00 uur

in het "SONSBEEKPAVILJOEN" te Arnhem - Zijpendaalseweg 30

In de morgenvergadering zal spreken de lijstaanvoerder van de V.V.D. voor de Tweede Kamerverkiezingen 1963

Minister Mr. E. H. TOXOPEUS, over het onderwerp: "De politieke toestand".

In de middagvergadering spreekt kandidaatlid bij de Kamerverkiezing 1963:

Ir. D. G. TUYNMAN, over het onderwerp: "Een liberale visie op de landbouwpolitiek".

Na beide redevoeringen is er gelegenheid tot het stellen van vragen.

Niet alleen leden van de V.V.D., doch ook alle andere belangstellenden zijn van harte welkom.

Tijdens de middagpauze, welke gehouden zal worden van 12.30 uur tot 13.30 uur, zijn lunchpakketten verkrijgbaar.

Bij het Sousbeekpaviljoen is een parkeerterrein beschikbaar, terwijl ook auto's en autobussen geparkeerd kunnen worden langs de Zijpendaalseweg.

Namens de Landbouwcommissie voor Gelderland van de V.V.D.,

Ir. W. KOOY, voorzitter. Ir. H. J. H. HENDRIKX, secretaris.

bepaald wel en vestigde er de a·andacht op, dat bij de Scandinavische SAS wel was gebleken wat met reorgani&atie is te bereiken. De KLM is namelijk ook niet bepaald de enige luchtv.aartmaatschappij, die zich in moeilijkheden bevindt en de overgrote meerderheid wordt zwaar ge­subsidieerd.

Minister Korthals sloot zich gaarne aam bij die sprekers in de Kamer, die hun waardering voor en hun vertrouwen in de nieuwe directeur, de heer E. H. La­rive, hadden uit,gesproken

* * De nieuwe directie wacht thans een

zware taak. Prof. Vondeling had het betreurd, dat nog geen eindconclusie kon worden getrokken, maar de minis­ter achtte dat volkomen verklaarbaar omdat wij pas staan aan het begin van de nieuwe oriëntering van de KLM.

Ook de structuur van het lijnenstelsel zal thans in de beschouwingen worden betrokken. Dat vereist echter de meest nauwkeurige overweging, omdat hetgeen men afunijdt ook voorgoed verloren is en het gat, dat aldus ontstaat, onmiddellijk door anderen wordt gevuld.

Omtrent de resultaten over 1962 kon de bewindsman nog geen definitieve mede­delingen doen, maar het stond wel vast, dat die ongunsbi.ger zullen blijken te zijn geweest dan de prognoese waren. Het verlies zal zeker meer dan f 70 miljoen bedragen.

Het verlies van de basislijn naar Dja­karta was destijds prachtig opgevangen, maar allerlei bijkomende factoren, die de minister nog eens de revue liet passe­ren, hebben de maatschappij in een po­sitie gebracht welke heroriënta,tie nood­zakelijk maakt.

Het personeelsvraa,gstuk zal grote aan­dacht hebben van de nieuwe directie en de minister gaf desgevraagd de verzeke­ring, dat me•t de organisaties en met de vereni,gingen v,an KLM-personeel ze­ker zal worden overlegd.

* *

S taassecTetaris S tij k el vestigde er de aandacht op, dat in het voor­

jaar 1959 was besloten, dat de KLM zich

* Speciaal voor export.

* N.V. Stroocartonfabriek v/h

E. Free & Co. OUDE PEiiELA

Telefoon 05978 - 2233, 2 lijnen

Eigen modern ingericht laboratorium.

uit de besprekingen over samenwerking in de Air Union, waartoe de KLM zelf het initiatief had genomen, zou terug­tn~kke.n. Dit bleek de staatssecreta­ris toen hij in zijn functie optrad en hij nam aan, dat dit besluit wel mede in overleg met het vorige Kabinet was ge­nomen.

Ondertussen is de Air Union er nog steeds niet en hij was het met dr. Die­penhorst eens, dat het speculeren over percentages van de KLM-quote geen zin heeft. Dat afbreken van de onderhande­lingen van de zijde der KLM was des­tijds niet geschied wegens de onaanvaard• baarheid van de gedachte quoten, maar omdat deze moesten worden aanvaard zonder dat de verdere overeenkomst was gepreciseerd.

De staatssecretar•is vestigde er eveneens de aandacht op, dat het destijds uitslui­tend ging om een afspraak tussen samen­werkende maatschappijen in 'n veel meer commerciële sfeer. Thans gaat het om een overkoepelend verdrag te sluiten door de desbetreffende regeringen.

De onderhandelingen over de Air Uni­on zullen, zo meende de staatssecretaris wel binnenkort worden hervat en ver­wacht wordt dat het moment, waarop Nederland bij het overleg kan worden betrokken, niet ver meer verwijderd is. Dan pas zal men ook een goede indruk hebben van de merites van deze samen~ werking. De mogelijkheid van overeen­stemming in Air Union-verband zal ern­stig onder het oog moeten worden gezien.

GEZONDHEIDSZORG IN ENGELAND

Hoewel een reorganisarie van onze ge­zondheidszorg momenteel niet tot de openlijke verlangens van enige partij behoort, blijft het toch goed op de hoog­te blijven van de ontwikkelingen, die de National Health Service in Engeland doormaakt.

Zonder twijfel is deze dienst geduren­de de 14 jaar dat ze nu is ingevoerd, zeer populair geworden blij het merendeel der bevolking. De woorden die Chur­chill sprak bij de introductie van de Nat. Health Act - de ontdekkingen van de medische wetenschap dienen 'n ieders er,fdeel te zijn, gelijk de brandweer klaar staat voor hut of paleis - blijken nog steeds van kracht. Men spreekt dan ook alleen nog over het wegwerken van enkele schoonheidsfoutjes en de buiten­staander werpt toch wel eens een ja­loerse blik op deze organisatie.

Edoch, - er is een beweging zicht­baar geworden, die al zal ze de libera­len niet verbazen, groot onbehagen wekt en die het voortbestaan van de dienst zeker in gevaar zal kunnen bren­gen. Er is n.l. een exodus van de jonge medici gaande - de besten met de mees­te ondernemings2lin blijken na de vol­tooiing van hun studie te emigreren en wel op zo'n schaal, dat men b.v. in de ziekenhuizen bijna geen Engelse dokto­ren meer werkzaam vindt ond"er de 40 jaar.

Hun plaats wordt weliswaar ingeno­men door Indiase en Pakistaanse artsen, doch 7Jij, in wie een staatsbelegging plaats wnd gedurende hun opleidings-

jaren, verdwijnen. De Brüish Medica! Joumal geeft nog meer getallen, die ik hier laat volgen.

Tussen 1950 en 1959 bleek 27 procent van alle in Nieuw Zeeland ingeschreven doktoren opgeleid te zijn op Britse roe­dical schools en bijna allen waren En­gelse onderdanen. Per jaar kwamen tussen 1957 en 1961 ongeveer 225 Engelse doktoren in Australië aan; ook hier was een kwart van alle nieuw ingeschreven artsen opgeleid in Engeland.

Tussen 1956 en 1960 kwamen ';)Q in

INGEZONDEN

Engeland opgeleide artsen voor goed naar de Verenigde Staten, tussen 1953 en 1960 203 in Canada. Tussen 1956 en 1960 zijn 1060 En.gelse doktoren in Australië geregistreerd, 749 in de Ver­enigde Staten, 1071 in Canada, 184 in Nieuw Zeeland 466 in Zuid-Afrika en Rhodesia. Gemiddeld werden in deze landen tezamen 600 artsen geregistreerd, d.w.z. 1/3 van de jaarlijks in Groot Brittanië en Ierland a:llgestudeerde me­dici.

De National Health heeft blijkbaar vergeten de werkers te inspireren, zo­dat een barst blijkt te zijn ontstaan daar waar we die niet verwacht hadden. Met belangstelling zien we de verdere ont­wikkeling tegemoet.

MEDICA

VRIJHEID EN DEl\-IOCRATIE

Minister Toxopeus te Strfien:

ERNSTIG BEROEP OP DE JONGEREN

Op de bijzonder koude dag van de Elfstedentocht, luisterden 's avonds enige honderden leden van de J.O.V.D. en de V.V.D. in de Hoeksche Waard in het "Wapen van Strijen" te Strijen naar een rede van minister E. H. Toxopeus.

de Nieuw-Guinea-kwestie heeft doorge­maakt, zo vroeg spr. Daarbij herinnerde hij aan de stormen, die zijn opgegaan in ons land na de z.g. cocktail-party, waar­bij minister-president De Quay de idee van de internationalisatie van het Nieuw­Guinea-probleem had gelanceerd. De praktijk hee,Jlt de premier achteraf volle­dig in het gelijk gesteld.

De avond werd georganiseerd door de J.O.V.D., afdeling Hoekscl1e Waard en de Ondercentrale Hoeksche Waard van de V.V.D. De organise­rende besturen, mochten, gezien de zeer slechte weersomstandigheden, zeer tevreden zijn over de grote opkomst, een tevredenheid, waarvan zowel de voorzitter van de J.O.V.D., de heer J. Verhagen Jr., als die van de Onder­centrale, de heer W. P. J. Goosens, uiting gaven.

Sprekende over de toekomst van de V.V.D. zeide de minister, dat de partij zich over verschillende zaken zeer duide­lijk zal moeten uitspreken. Daarom is er in de komende maanden veel werk aan de winkel. De le.den zouden meer discus­sieg-roepen moeten zijn dan leden van een kiesvereniging. De jongeren kunnen in de ze discussies belangrijke bijdragen leve­ren. De belangstelling voor de politiek en voor het parlement zal op deze wijze ver­groot kunnen worden, waar de pas over­leden Tweede Kamer-voorzitter, dr. Kor­tenhorst steeds ernstig naar heeft ge­streefd.

Minbter Toxopeus behandeLde in grote trekken de werkzaamheden van het zit­tende kabinet gedurende de afgelopen drie en een half j•aar, waarbij hij stelde, dat de uitslag van de verkiezingen in mei mede beslissend za,l zijn voor de rege­ringscombinatie, welke na de verkiezin­gen zal worden gevoerd.

De V.V.D. zal niet bedelen om weer mee te mogen doen in de regering, maar zij is daar wel toe bereid, als de omstandig­heden er reden toe geven. Spr. was het eens met minister Zijlstra, die heeft op­gemerkt, dat hij het zou betreuren als de regeringscombinatie, die nu aan het be­wind is, niet nogmaals zou kunnen optre­den. De huidige regering zou dan geen ge­legenheid krijgen te oogsten wat zij heeft gezaaid.

Omgebogen beleid Ondanks alle kritiek, die er op de rege­

ring is geweest, meende spr. te kunnen zeggen, dat de arbeid van de regering­De Quay constructief is geweest. Het beleid is omgebogen en het heeft 'n meer liberale tendens gehad dan tijdens de rooms-rode regeringen. Op sociaal terrein is er veel werk verzet en ook op het ge­bied van de vrijere loonvorming zijn vor­deringen gemaakt. De stelling, eens door de heer Suurhoff verkondigt, dat er een heel dik huurkonijn samen in een hok zou worden gezet met een loonkonijn en dat er voor dit laatste weinig of geen plaats zou overblijven, is niet bewaarheid.

Spr. wees er op, dat het in vele geval­len moeilijker regeren is in een tijd van stijgende conjunctuur dan in een periode, waarin de conjunctuur een dalende lijn vertoont. In dit verband merkte minister

. Toxopeus op, dat er steeds kabinets­politiek is gevoerd en dat bij heel wat de ministers moeten verdedigen, de minister van financiën, die soms minder op de voorgrond treedt, de belangrijkste figuur is. Het streven van het kabinet is even­wel een financiële situatie op te bouwen, die gezond is voor de toekomst.

Minister Toxopeus sneed het steeds mee optredende verschijnsel aan van de ver­tegenwoordigers der vakcent.ralen, die deelnemen aan het overleg met de over­heid en die als Kamerlid ook weer met de ministers in contact - dikwijls in het strijdperk - treden. Dit schept soms moeilijke situaties, zoals dit met pressie­groepen vrijwel altijd het geval is. Spr. vroeg zich af of een Kamerlid, dat tevens vertegenwoor-diger is van een vakcentrale, wel steeds kan voldoen aan de eis in de

Kamer te stemmen en te handelen "zon­der last of ruggespraak", zoals de wet dit stelt.

Sociale rechtvaardigheid Men heeft van socialistische zijde steeds

beweel.'d, dat er samen met de liberalen geen sociaal beleid te voeren is. Spr. meende nu te kunnen zeggen, dat he,t te­gendeel bewezen is. De liberalen hebben dit beleid niet mee gevoerd, omdat zij moesten, maar omdat uit he·t liberale be­ginsel voortvloeit: sociale rechtvaardig­heid. In dit verband wees spr. er op, dat het in de vorige eeuw de liberalen zijn geweest, die het eerst met sociale maatre­gelen gekomen zijn, waarbij hij namen noemde als Van Houten, Goeman, Borge­sius, enz.

Met een ervaring van 31/z jaar als lid van de regering zeide spr. er verheugd over te zijn, dat het kabinet geen bin­dende afspraken heeft gemaakt met de partijen, die haar steunen, zoals de P.v.d.A. dit zo graag wil. Wat zou daar van terecht gekomen zijn als we alleen maar denken aan de ontwikkeling, die

Vrijheid ook voor anderen Spr. noemde versohillende punten, die

nu en in de toekomst de belangstelling zullen moeten hebben en hij kwam ten­slotte tot de conclusie, dat de liberalen in Nederland, ook al heeft de partij bij twee verkiezingen gevoeUge slagen moeten in­casseren, nog steeds een grote toekomst voor zich hebben, omdat het liberalisme ook vandaag de wereld nog iets te bieden hee:llt, dat niet gemist kan worden, t.w. vrijheid, vrijheid in gebondenheid, vrij­heid gebonden aan de verantwoordelijk­heid voor eigen gezin en onderneming, maar óók voor anderen.

ROTTERDAM- 23 FEBRUARI

Tweede Liberale Sociaal-Economische Conferentie

Op ZATERDAG 23 FEBRUARI a.s. zal om 11 uur voormiddag in de

BLAUWE ZAAL, BEURSGEBOUW, ingang Meent 110 te Rotterdam,

de tweede conferentie worden gehouden, die gewijd zal zijn aan de toe­

komstige sociaal-economische politiek, die door de partij zal worden

gevoerd.

Aan de orde zullen o.m. komen: de WONINGBOUW, de RUIMTE­

LIJKE ORDENING en SPORT en RECREATIE.

In het nummer van 7 februari a.s. zullen wij nadere gegevens bekend­

maken over de inleiders en verdere organisatorische bijzonderheden van

deze bijeenkomst.

Voor de opgave tot deelneming kunt u zich wenden tot het secretariaat

van de afdeling Rotterdam van de V.V.D., Mathenesselaan 186, Rotter­

dam-2, Tel. (010) 5 72 44, b.g.g. (010) 12 73 24.

31 JANUARI1963- PAGINA I

UW HAAR ZIT

van vroeg tot laat

in weer en wind

mef;nt • LT • .naarcreme

Forse tube f 1 ,75.

Uitsluitend bij

de kapper

verkrijgbaar!

Wist ·prof. Vondeling niets belers?

De heer Corn. M. Hage te Delft schrijft ons:

Het Partijcongres van de P.v.d.A. werd gesloten met een toespraak van prof. Vondeling de voorzitter van de Tweede Kamerfractie. De televisiekij­kers mochten dit :men en horen. Pro­fessor had twee aanklachten bewaard als slotvuurwerk

Eerste klacht: Sinds 1 januari zijn de grondprijzen vrij en zowaar in Gronin­gen werd al duizenden guldens meer be­taald voor landbouwgrond en dat kun­nen de boeren niet betalen!

J>ret "uitgerekend" de Groningse land­bouwers, die bekend staan als de meest welvarenden.

Tweede klacht: De wet op de water­verontreiniging is nog steeds niet aan­genomen en om de grote nood te illus­treren liet de spreker glazen met Rot­terdams drinkwater serveren.

Iedere ter zake kundige had kunnen vertellen, dat de slechte smaak van het Rotterdamse water door geen enkele Nederlandse wet verbeterd kan worden. De geringe hoeveelheid water, die de laatste maanden via Lobith ons land bin­nenstroomt is belast met dezelfde hoe­veelheden chloor en phenol, die de Franse en Duitse bedrijven daarop lo­zen. Dit is een internationale kwestie waaraan de in voorbereiding zijnde Ne­derlandse wet niets kan veranderen.

Prof. Vondeling moet wel een ontstel­lend gebrek aan argumenten hebben ge • had om voor de deskundige televisie­kijkers zo'n armzalig figuur te slaan.

STALEN

MEUBELEN

GISPEN CULEMBORG

Activiteit in Friesland

OP dinsdag 22 januari heb­ben VVD-sters - van alle

kanten uit Friesland (o.a. uit Harlingen, Grouw, Heerenveen, Gorredijk en Hardegarijp) bij­eengekomen in een vergadering te Leeuwarden onder leiding eengekomen in een vergadering van de nieuwgekozen centrale­vertegenwoordigster, mevr. mr. E. Veder-Smit - besloten een provinciale dag voor de Friese VVD-vrouwen te organiseren.

"Wij zijn een kleine groep", schrijft mevr. Brouwers-Wijk, "maar allen zijn enthousiast".

Zo moeten wij het hebben.

Landdag i111 Brc·da

R eeds in oktober en no­vember hebben wij het

bekend gemaakt, maar nu het naderbij komt, vestigen wij er nog eens de aandacht op:

gaande verzuiling in de kunst met inachtneming van de prin­cipieel aanvaarde verschillen in goede banen zou kunnen leiden. Men kwam hier natuurlijk niet uit. ,,Ik geloof, dat wij het Con­tact het beste ons beginselpro­gramma kunnen sturen", schrijft mevr. Huese "wij hak­ken immers dagelijks met dit bijltje".

die overal werken, zeer actief zijn, stemmen er meestal enige miljoenen vrouwen meer dan mannen. Spreekster keurde de negatieve mening over Ameri· ka van velen hier die het land nooit bezochten, fel af en prees de grote gastvrijheid en waar­dering daarginds voor de me­ning van anderen. Zij verzocht de Amerikanen in Nederland gastvrij tegemoet te treden.

Alle zeilen zullen worden bijgezet om deze eerste dag te doen slagen. Als datum werd gekozen 2 mei. Nadere berich­ten volgen spoedig.

Wilt U de datum vast note­ren?

Enthousiasme in Ezinge A Is een der eerste stuurde

de vrouwengroep Ezin­ge het gezamenlijk antwoord op de vragenlijst IX over ra­dio en televisie.

Op vrijdag 26 april hopen wij in Breda geen kleine groep, maar een zaal vol enthousiaste vrouwen bijeen te zien. Bijzon­derheden komen later, maar wilt ·u nu alvast met anderen in Uw omgeving afspreken er heen te gaan?

Verzuilings- en vrijgezellenproblemen

E n nu weer een paar gre­pen uit het verslag van

mevr. Huese-Laming over de laatste vergadering van de Na­tionale Vrouwen Raad.

Copie voor de:re rubriek te %en­den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

Cultureel Contact. Dit is een overkoepeling van meer dan 100 verenigingen op het gebied van muziek, toneel of andere kunstuitingen en ook hier zoekt men naar een nieuwe werkwij­ze, omdat de verzuiling een grote versnippering van geld en energie betekent. Pater van Straaten bracht het onderwerp in discussie hoe men de verre-

Na de lunch moest mej. mr. J. Hefting à !'improviste inval­len wegens het uitvallen door ziekte van een spreekster. Zij vertelde over de vrouwen in Amerika die er niet veel beter voorstaan dan de Nederlandse wat gelijke benoemings- en promotiekansen betreft. Onze 10 % in de volksvertegen­woordiging halen zij niet. In Den Haag wordt aan de am­bassade nu voor het eerst een vrouwelijke attaché voor ar­beid benoemd.

iEr bestaat in de USA geen stem- of opkomstplicht en daar de Leagues of Wamen Voters,

Daarna sprak mej. J. L. Hij­mans naar aanleiding van het 10-jarig bestaan van de Ned. Vrijgezellenbond, die op de bres staat voor de belangen van de vrijgezel zowel op maat­schappelijk als financieel ter· rein. De vrijgezel wil gelijke kansen op huisvestingsgebied; de kleine winst; die gemaakt werd op de belastingaanslag is alweer teniet gedaan door nieu­we bepalingen. Denkt toch niet dat. deze vereniging een huwe­lijksmarkt is; een minister en kamerleden staan op de leden­lijst.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 31 JANUARI 1963- PAGINA 4

Geslaagde Sociaal-Economische Conferentie te Amsterdam,

Vruchtbare discussies verdiepten het inzicht Knap pleidooi van mr. Van Hiel voor de normaal begaafden

De V.V.D. heeft zaterdag i.l. in Amsterdam met ziin Sociaal-Economische Conferentie voor een frisse aanpak gezorgd. Er was een prima opkomst en de gehele organisatie was in één woord voor­treffelijk.

Het initiatief van deze conferentie was uitgegaan van viif Kamercentrales, de Amsterdamse, de Haarlemse, de Helderse, de Leidse en de Utrechtse, met als spil de secretaris van de afdeling Am­sterdam, de heer H. J. L. Vonhoff.

Onder de aanwezigen zagen wij o.a. minister Toxopeus, de Kamerleden mej. Ten Broecke Hoekstra, mevr. Van Someren, de heren Corver, Couzy, Visser en mr. Geertsema. Voorts mej. Van Everdingen en het oud-lid van de Tweede Kamer mevr. Fortanier-De Wit, zomede dr. K. van Dijk, wethouder te Groningen en tevens Kamerkandidaat.

Men kan hier met recht spreken van een geslaagd evenement. Er werden drie onderwerpen behandeld. Z.Exc. d1·s. E. G. Stijkel,

staatssecretaris van verkeer en waterstaat, behandelde "het Liberalisme en de E.E.G."; prof. dr. H. J. Witteveen, "de conjunctuurpolitiek", en de heer Van Riel besprak de "menselijke ontplooiingskansen".

Mr. Van Riel stelde voorop, dat de sociale beweeglijkheid (de mogelijkheid dus om qua milieu en positie te stijgen) in ons land klein is. Dat is ook een po­litiek probleem, waar men wel wat aan kan doen. ·

Maar daarbij gaat het niet om de genie­·en. Die zijn weinig aanwezig en boven­dien kwamen en komen die er altijd. Het is dus geen kwestie van ontplooien van uitgesproken talenten, maar van nor­maal begaaMen. Ook hier dus een vraag­stuk binnen feitelijke grenzen.

Een ander fe~t is, dat rnen geen grote sprong kan (laten) maken. Behalve bij het genie dan. Het gaat er dus niet om de zoon van de ongeschoolde arbeider professor te maken. Het. gaat er om de zoon van de "Ongeschoolde arbeider, ge­schoolde arbeider of kleine m~ddenstan­der te maken, waarna voor diens zoon verder mogelijkheden in h~t verschiet liggen. Anders gezegd: geen sprongen van groep 7 naar groep 1, maar van groep 5 naar groep 3.

Wij moeten er voor zorgen, dat de pro­motiekansen ten onzent niet achter lig­gen bij diie in andere landen' De heer Van Riel merkte in dit verband op, bij alles wat achter het IJzeren Gordijn niet vrij is, de promotie(kans) wel vrij is. Die vrijheid wordt achter het Gordijn afge­wogen tegen die welke men daar mist en hier kent. De keuze valt dan niet in ons voordeel uit. Dit moeten wij ons in de internationale situatie heel goed be­wust zijn.

Het onderwijs zag de heer Van Riel in deze als zijn hooJ1donderwerp. Naar zijn mening bepaalt het vakonderwijs de ont­plooiingsmogelijkheden en dus het nut van de mens voor de samenleving, zijn inkomen en zijn geluk.

"In begaafdheid is er tussen de ver­schillende bevolkingsgroepen geen ver­schil. Alles wat er over geschreven is, is niet juist. Dat klinkt wát apodictisch, maar U kunt het gerust van mij aanne­men." Aldus de heer Van Riel. We,l is er een groot verschil ·in mogelijkheid om Nederlandse examens te doen. Daarbij spelen woordkennis, uitdruk.kingsvaar­digheid, e.d. een grote rol. Het gesprek thuis is van overwegende betekenis bij al deze dingen. Het milieu is de stimulans (of niet) bij de studie. Nogmaals, niet voor genieën, maar vo.or de normaal be­gaafden. "Wij moeten ons goed realise­ren,. u en ik", zo zei de inleider, "dat wij leven bij .de gratie van de belang, stelling van onze oudern voor onze opvoe­ding."

De H.B.S. en het gymnasium zijn geen oplossing voor het normaal begaafide ar-

Prof. Witteveen:

beider&kind. Daarom moet men een an­dere weg volgen. Die van het vaMech­nisch onderwijs, waarbij het aankomt niet op uitdrukkingsvaardigheid, maar op handvaardigheid. In de latere jaren kan men specialiseren en praktisch selecte­ren voor een hogere opleiding. Die we.g is langer, inderdaad, maar nu gaan tien­duizenden kansen voorbij, tot schade van indivi~du en maatschappij.

Zeker in de Europese Gemeenschap kunnen de "bovenste groepen" de aantal­len middelbare en hogere specialisten, die nodig zijn niet leveren. Daarom zal men de weg als aangegeven moeten gaan. Doet men anders, dan handelt men moreel onveranrtwoord, politiek in hoge mate onverstandig en zeker niet liberaal. A~dus mr. Van Riel, die het vraagstuk ook vanuit de onderneming bekeek en ernstig waarschuwde tegen nepotisme en favori~tisme in de bedrijven.

Een orlgE~ele suggestie

Na deze voortreffelijke inleiding volg­den tal van vragen. Eén ervan ging over de beurzen.

De heer Van Houten dacht aan een be­loning na een prima examen. De heer Van Riel had daartegen bezwaren. Dat is w.eer discriminatie. Het gaat niet om de knappe, het gaat om de normaaJ. begaaf­de. Bovendien is dit ac<hteraf, waar moet men voor het examen van rondkomen?

Een suggestie werd door de heer Van Riel als origineel ·begroet en overgedra­gen aan de programma-commissie. Een deelneemster ste1de voor in arbeiderswij­ken studielokalen op te riohten, waar in aLle rust kan worden gestudeerd.

Mr. Van Riel verzette zich voorts tegen al te geforceerd laten studeren van fi­nancieel weinig draa.g<krachtigen. In het werkstudentschap zag hij het be2lwaar van wat hij noemde "voontijdig opslij­ten". S;pr, had in zijn sylabus de moge­lij,kheid van spaarregelingen aangestipt, waarbij het naar zijn oordeel in vele ge­vallen dienstig kan zijn daaraan enig winstaandeel te verbinden, mits dat winst­aandeel verband houdt met de eigen pres­taties en niet leidt tot ongerechtvaardig­de bevoordeling van werknemers in toe­vallig zeer kapitaal-intensrieve of bui­tengewoon knap en oorspronkelijk gelei­de bedrijven.

Prof. Witteveen ging daar in zijn inlei­ding op in. Hij meende drut men winstde­ling en presta•tiebeloning als twee zaken moet zien. Wil men winstdeling, dan moet het geen verkapt loon zijn en dan moet het met de winst op en neer gaan. Voor dit aspect moet men in arbeiders­kringen meer oog krijgen.

Prompt werd daarop gevraagid hoe het dan met de ambtenaren stond. Hier is ech­ter een principieel verschil te constateren. De arbeidsvoorwaarden kunnen op ande­re terreinen weer aantrekkelijker zijn en dat zijn ze ook wel.

De heer Van Riel kreeg verder de vraag te verwerken of de promotiekansen voor ambtenaren wel zo gr.oot zijn, met ande­re woorden of zijn schet's vran mobiliteit ook voor die categorie opging. Hij dacht van ·wel. Alleen de eisen zijn anders, in zekere zin aantrekkelijker omdat karak­tereigenschappen bij ambtelijke promo­ties belangrijker zijn dan elders.

In het kader van het gesprek van de gehele dag werd de heer Van Riel ten­slotte gevraagd, hoe de V.V.D. de arbei­ders kan binden. Het probleem, zo an1t· WOOl"dde deze, is niet hoe ze te binden, maar hoe ze te winnen. Daarvoor is no­dig; dat de arbeiders lereri beseffen, dat naast sociale voorzieningen (die misschien nog niet voldoende zijn) vrijheidsbele­ving een groot goed is. Zover is de arbei­der nog niet en dat" is zijn schuld niet. Daarom .is het winnen een kwestie van jaren~ Maar er is nog een groot ander werkterrein. Daar liggen onze kansen.

Een kwestie van zijn of niet zijn is voor onze maatschappij, of de kans op ontwikkeling en ontplooiing de bevol­king bevredigrt. En onze taak is niet al­leen de kansen werkelijk te scheppen, maar ook het duidelijk maken, dat ze er zijn.

CONJUNCTUURPOLITIEK NIET ALLEEN EEN ECONOMISCHE Wij staan op een keerpunt

Wij staan op een keerpunt, waar de kansen voor het grijpen liggen maar men moet ze zieri en willen grijpen. Dat is trouwens immer een liberaal idee ge­weest, gelijke kanse·n. scheppen voor al­len. Dat wij daarbij misschien teveel hebben gedacht aan de talenten en te weinig aan de normaal begaafden, kan geen verwijrt zijn. Het inzicht is in deze dingen verdiept, het zou wel een fout zijn niet naar de nieuwste inzichten te handelen.

Ontplooiingsmogelijkheden voor de normaal begaafden zag .de .heer Van Riel vooral in het vlak van de zelfstandigen. Wij moeten bereid zijn om een nette man, die zuinig wil leven en die capabel en ijverig is, krediet te verlenen, ook wan­neer wij niet voor honderd proeen t elk risico kunnen uitsluiten.

Een grote fout van deze tijd achtte de heer Van Riel, dat jonge mensen teveel kansen zien en zich niet tot één onder­werp bepalen. Daardoor stranden ·veel jongeren. Zij leiden aan een betrekkelijke overschatting van de eigen mogelijkhe­den. Daarom moet men naast stimuleren 001k afremmen, hoe paradoxaal het mo­ge klinken.

KWESTIE, DOCH OOK VAN GROOT SOCIAAL BELANG

De begrotingspolitiek dient in het kader van de te verwachten groei van het nationaal i'1kumen te worden geplaatst. De ruimte, die door de groei der belastingopbrengsten beschikbaar komt, dient daarbij telkens bewust te worden verdeeld tussen een verhoging van de uitgaven en een verlaging van de belastingen.

Om deze afweging verantwoord te kunnen verrichten en tevens om tegen een ongemotiveerde stijging der uitgaven te waken, dient de griffie van de Staten-Generaal te worden uitgebreid met vijf of zes deskundigen, die het verloop van alle categorieën van Rijksuitgaven kunnen onder­zoeken.

Deze belangweliJkende suggestie - ge­baseerd op een stu,die van de Telders­stichting - deed prof. Witteveen in zijn inleiding op de Sociaal-Economische Con­ferentie. Spr. behandelde de "conjunc­tuurpolitiek"', die zoals hij zei, het cen­trale punt moet zijn van de sociaal-eco-

nomische politiek. Conjunctuurpolitiek is niet alleen een economische kwestie, maar stellig ook van groot sociaal be­lang.

Prof. Witteveen zette uiteen, dat de conjunctuurpolitiek er op gericht is een evenwichtige ·ontwikkeling van het eco-

nomische leven te bereiken. Aan de ene kant moet werkloosheid worden voorko­men, aan de andere kant moet de waar­devermindering van het geld worden te­gengegaan.

Tegen prijsverstarring De conjunctuurpolitiek zal zoveel mo­

gelijk g l o b aal moeten zijn. Zij zal zo weinig mogelijk moeten ingrijpen in de details van het economisch leven. De nadruk moet daarom vallen op de mone­taire (kredietverlening) en de begrotings­poli.tiek. De loon- en prijsvorming dient in beginsel vrij te zijn. Prijsverstarring neemt de dynamiek van het economische leven weg. De prijs zij het kompas in het produktieproces!

AHeen in het geval, dat de globale middelen een ernstige overspanning van

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 31 JANUARI 1963- PAGINA 5

Staatssecretaris Stfj hel:

MACHT EN WELVAART AFHANKELIJK VAN TECHNI!CH KUNNEN

Ook de heer Stijkel die "het Liberalisme en de E.E.G. behandelde, brak een lans voor een vrijer loon- en prijsbeleid. Slechts daarmee, zo stelde hij vast, kunnen de grotere kansen voo; onze welvaart, die de E.E.G. ge­

heel in overeenstemming met de liberale denkbeelden schept door het opheffen van de belemmeringen aan de grenzen, ten volle worden benut.

Met name zal een geleidelijke, doch verder gaande aanpassing van ons loonpeil aan dat van onze partners moeten volgen. Het E.E.G.-verdrag· werkt zulks trouwens in de hand. De aanpassing moet zonder schokken gaan.

De heer Stijkel had tevmen een schets gegeven van de ontwikkeling. Daarbij had hij geconstateerd, dat de situatie in de wereld in de laatste decennia grondig is gewijzigd. De toon wordt - helaas -niet langer aangegeven door landen, die zich toeleggen op handel en scheepvaart. De macht en de w e 1 va ar t zijn afhan­kelijk geworden van technisch kunnen en industriëel produktievermogen. Wil Europa, wil ook ons land in de wereld een blijvende rol spelen, dan moet de industriële capaciteit zowel in de breedte als vooral ook in de d i e p t e worden vergroot.

Mogelijkheden van de E.E.G. De EEG schept daartoe de mogelijk­

heid. De exploratie en de ontwikkeling van nieuwê. technische mogelijkheden gaat met dergelijke inspanningen ge­paard, dat deze, a:Dgezien van overheids­financiering, slechts in zeer grote indu­striële ondernemingen. dan wel in ge­specialiseerde kleinere bedrijven kunnen worden op-gebracht. Grotere eenheden kunnen beter tot ontwikkeling komen bim1en een gmte, niet door kunstmatig overheidsingrijpen gesplitste markt. Een grote markt bevordert tevens de speciali­satie.

Nederland, dat - aldus de staatssecre­taris - wat industriële ontwikkeling be­treft een achterstand vertoont, kan deze dankzij de EEG inlopen. Dan moet ech­ter het loon- en prijsbeleid de mogelijk­heden niet te niet doen. Na de oorlog is

de m·'J~~idsmarkt niet kunnen voorkomen, moet de r;ogering bevoegd zijn de vrije loo!1Vorming tij de 1 ijk op te schorten door het afkondigen van een "loon­pauze" of een "loonstop". Ook ten aan­zien van de prijzen slechts in een uit­zonderingssituatie - dus tijdelijk overheidsingrijpen. Op den duur werpt dit ook voor de consument de beste vruchten af, indien de overheid tenmin­ste waakt voor een redelijke concurren­tie.

Het regeringsbeleid is in de afgelopen jaren gericht geweest op de door prof. Witteveen wenselijk geachte afweging van uitgavenverhoging en belastingver­laging tegen de achtergrond van de groei van het nationale inkomen. Het Rijk heeft daarbij belangrijke grotere bespa­ringen gevormd dan het geval was vóór 1958, dat wil zeggen vóór het optreden van het kabinet De Quay. Deze structu­rele ruimte op de begroting zal - aldus prof. Witteveen, die dit beleid prees -kunnen worden gebruikt zodra de con~ junctuur zich ontspant. Daarbij zal priori­teit gegeven moeten worden aan:

a. verlaging van de loon- en inkom­stenbelasting met name voor de mid­dengroepen;

b. vermindering van de dubbele be­lasting op uilgekeerde dividenden van naamloze vennootschappen.

Om de begratingspolitiek sneller te kunnen gebruiken voor het bijsturen van de economie bepleitte prof. Witteveen de mogelijkheid om bepaalde belastingta­rieven binnen tevoren vastgestelde gren-

- en dat was eerst ook begrijpelijk -ons loon- en prijspeil kunstmatig laag gehouden. Wanneer dat te lang duurt, gaat men echter in eigen vlees snijden. Terecht heeft de regering De Quay dan ook een beleid gevoerd tot vermindering van het verschil in loonniveau hier en in de omringende landen.

Het · bezwaar van een relatief laag loon- en prijspeil is volgens drs. Stijkel, dat het op den duur een verwerpelijke maatstaf vormt voor het investeringsbe­leid van de ondernemingen, waardoor dit verkeerd gericht gaat worden. Men blijft zich n.l. te veel richten op relatief arbeidsinlerrsieve produktiewijzen en diepte-investeringen komen daardoor on­voldoende tot stand. Dat is niet gunstig, omdat in talrijke ,.jonge" landen derge­lijke produktiewijzen tot ontplooiing ko­men tegen nog veel lagere loonkosten. De aangewezen oplossing voor ons land is een technisch-industriële "vlucht naar boven".

Nieuw continentaal stelsel? De heer Stijkel ging .ook nader in op

een zeker in deze tijd veel gehoorde kri­tiek, n.l. dat de EEG-samenwerking ons afsluit van de "buitenwereld." Is hier geen sprake van een nieuw continen­taal stelsel?, zo vraagt men zich nogal eens af. Inleider wees er nogmaals op, dat handel en scheepvaart - relatief ge­sproken - in ons volksbestaan niet de­zelfde rol kunnen blijven spelen als in het roemruchte verleden. Absoluut mag de betekenis natuurlijk niet afnemen.

zen met een bijzondere parlementaire procedure te laten variëren.

Prof. Wi,tteveen trad nogmaals in het krijt voor de mogelijkheid om het be­drijfsleven belastingvrije conjunctuurre­serves te laten vormen. Zo'n regeling kan een aanvulling vormen van de fiscale in­vesteringsfaciliteiten, zo meende hij.

Doel: evenwichtige economie Bij de discussie vroeg de heer Laten­

stein 1lich af, of het gepropageerde sy­steem geen onzekerheid betekent voor de belastingbetaler. Inderdaad, zo beaamde prof. Witteveen, maar geen systeem is zonder nadelen. Die onzekerheid is de prijs en die prijs is gezien het doel - een evenwichtige economie - niet te hoog. De heer Latenstein zag ook gevaar in de belastinghoogte. Hoge belasting (in een bepaalde conjuncturele situatie) leidt toch tot hoge staatsuitgaven. Dat behoort niet zo te zijn, was het bescheid, en dat was ook niet zo bij de politiek van de regering-De Quay.

De heer Kramer ha,d bezwaar tegen het moeten wachten op een conjunctureel gunstig tijdstip voor belastingverlaging. Als de "hausse'' eens tien of vijftien jaar duurt? Prof. Witteveen vertrouwde daar niet op, maar bovendien is een wezen van het systeem, dat de belasting achter­blijft bij de groei van het nationaal in­komen.

Een andere, principiëlere vraag: griffie­deskundigen bezien de uit.gaven en gaan aan het afwegen, is dat democratisch verantwoor,d? Nee, het besteden van de ruimte is een politieke beslissing en dat

STAATSSECRETARIS STIJKEL

We moeten intussen vc.slstellen, zo zei de staatssecretaris, cl at de bedreiging van deze wereldwijde interessen niet zo­zeer uit Europa komt, als wel van daar­buiten. Onze luchtvaart wordt over a 1 ter wereld gehinderd door protectionis­me. Onze zeescheepvaart heeft meer en meer te kampen met - veelal in navol­ging van Am e r i ka - vlagdiscrimina­tie.

is het terrein van de Kamer. Prof. Witte­veen wil - ten behoeve van de Kamerle­den - een deskundige voorlichting vanuit de griffie. Is dat geen taak voor de we­tenschappelijke bureaus van de partijen, zo vroeg Kamerlid J. C. Corver daarop. Prof. Witteveen vond van niet, die kun­nen speciaal werk doen ten behoeve van één fractie. Een tweede suggestie, het Centraal Planbureau, vond bij de inlei­der meer onthaal, al liet hij zijn denk­beeld er niet voor varen.

Prof. Witteveen kreeg natuurlijk een groot aantal vragen te beantwoorden op het gebied van lonen en prijzen. Hij ver­duidelijkte zijn mening, dat in principe lonen en prijzen vrij moeten zijn. Hij ging bovendien in op de aanpassing van het Nederlandse loonniveau aan dat van de ons O·mringende landen.

In dit verband had hij reeds hulde ge­bracht aan het besluit van de regering­De Quay tot revaluatie. Hierd.oor is het loon- en prijspeil aangepast zond~r te leiden tot belangrijke prijsstijgingen. Dit is vooral van betekenis voor de verge•en groepen. Prof. Witteveen vergat ook nu

De wereld buiten Europa is niet langer het oord, waar - dankzij de Britse in­vloed - vrijheid van handel en vervoer regel zijn. De enige mogelijkheid, en een heel goede, is een nauwe samenwerking - ook politiek - tussen Europese sta­ten.

Levendig debaû< Een flink aantal vragenstellers werd

duidelijk gemaakt, dat er geen sprake is van minder achten van handel en scheepvaart, maar in verhouding tot de industrie zal hun betekenis afnemen.

De heer Stijkel vertelde zijn gehoor groot respect te hebben voor onze "ver­edelingsindustrie"', maar veredeli'ngsin­dustrie hang,t samen met handel en ver­keer en waar het nu in de toekomst om gaat, is om "zwaardere" industrie. Hoe belangrijk de positie en de functie van de veredelingsindustrie ook zal (moe­ten) blijven, alwee1· in verhouding zal de betekenis afnemen. ·

Het gesprek met de heer Slijkel spitste zich echter op een ander punt toe. De de­mocratie in Europa was vooral de zorg van de heer Van Emde Baas. Wij moe­ten de sociale en economische politiek in Europa niet los zien van de ontwikke­ling van de staatkundige, zo zei hij, en er is een crisis in dit denken. Wanneer de sociaal-economische on•twikkeling ten koste van de democratie gaat, b.v. wan­neer Engeland uit de EEG wordt :;ehou­den, wat moet dan de houding van de VVD zijn?

Voorwaar geen eenvoudige vraag en een zeer principiële. De heer Stijkel had er reeds op gewezen, dat de verdere in­tegratie moet geschieden op grond van nauwkeurig te omschrijven ver-dragen, die democratische instellingen moeten kennen. Het Europese Parlement moet de waarborg zijn voor de Europese de­mocratie, daartoe moe·t zijn bevoégdheid worden uitgebreid en zijn doelstelling nader worden gepreciseerd. Dan is de beste garantie verkregen en dan is de . .regionale" ontwikkeling secundair, al is de Engelse richting in de democratie meer ·"safe" dan de Franse.

niet er op te wijzen, dat het geen groep is, maar dat het gaat om individuën, die geen druk kunnen uitoefenen en die recht hebben op waardevast geld. Dat de hui­dige regering de inflatie in de hand heeft weten te houden is een bijzonde,re en misschien te vaak vergeten verdienste.

Keerzijde van de revaluatie Natuurlijk, de revaluatie heeft ook te­

genkanten. De concurrentiepositie is er door verzwakt, de winstmarges zijn daardoor kleiner geworden en dat treft het meest de arbeidsintensieve bedrijven. Men kan zeggen, dat onze export tien procent is achtergebleven bij de gemid­delde groei van de uitvoer van onze part­ners.

Het gaat er ook bij het aanpassen van het Nederlandse loonniveau aan het bui­tenlandse om het juiste evenwiehit te be­waren. Aanpassing wil beslist niet zeggen gelijkschakeling van lonen. Ook in de VS komen verschillen voor, veroorzaakt door allerlei omstandigheden. Dat kan ook in Europa het geval zij.n en blijven.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

MOEDERT JE OVERHEID

ALS FALENDE ONDERNEEMSTER

Naar wij in Het Vaderland la-zen, besloot de Haagse ge­

meenteraad 10 jaar geleden, 'n eigen zelfstandig beheerde, gemeentelijke

drukkerij in het leven te roepen, waardoor men een beter inzicht kreeg in de werkelijke kosten van het gemeentelijk drukwerk.

Alle drukwerk, blanco papier, registers, stempels e.d. van alle ge­meentelijke diensten en instellingen moesten voortaan bij deze gemeente­lijke drukkerij besteld worden, het­geen door verschillende fracties voor­deliger geacht werd dan bestellen bij het particuliere bedrijf.

De eerste jaren maakte deze ge­meentelijke drukkerij inderdaad een

winst, doch de laatste jaren worden de verliezen elk jaar wat groter.

Uit het thans verschenen jaarver­slag over 1961 blijkt dit verlies te

zijn gestegen van f i2.000,- in 1960

tot f 16.400,-. Tot zover de mededelingen ont­

leend aan Het Vaderland. Wij ken­nen de oorzaken van de telkenjare

geleden verliezen van de Haagse ge­nl.eentelijke drukkerij niet, doch hoe men het ook keert of wendt: hier is toch wel sprake van een zeer on­gezonde toestand.

Moedertje overheid heeft zich hier kennelijk op een terrein begeven

waar zij niet thuishoort. Wat vele

partikuliere bedrijven steeds gelukt, schijnt voor haar een onmogelijke

taak te zijn. Het: schoenmaker blijf bij je leest,

lijkt ons een waarschuwing, die niet misplaatst is.

Concurreren met het particuliere

initiatief schijnt van de overheid niet altijd de sterkste zijde te zijn.

OBSERVATOR ROTTERDAM V ASTELAND 30 TELEFOON 1115 20

FABRIKANTE VAN:

NAUTISCHE INSTRUMENTEN MANOMETERS, THERMOMETERS, PYROMETERS, T ACH OM ETERS.

Agenten voor Zeekaarten en Nautische boeken.

REPARATIES OP KORTSTE TERMIJN

Boele~s Scheepswerven en Machinefabriek N. V.

BOLNES !BIJ ROTTERDAM)

• Reparatie en nieu,wbouw

• TELEFOON 195100 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-BOLNES

N. V. RIJNSTAAL v/h J. W. Oonk & .Co. Telefoon 24941 I 45 - Arnhem Postbus 42

FABRIKANTE VAN

NAADLOZE EN

GELASTE STALEN BUIZEN

31 JANUARI 1963- PAGINA 6

N.V.AANNEMERSBEDRIJFv/hJ.STAM TWINTIGHOEVENWEG 13 te DORDRECHT

TELEFOON 01850-5839

• \VONINGBOUW

SECRETARIS LIBERALE

BEZOCHT ONS LAND

De secretaris-generaal van de Liberale Internationale, de heer Richard Moore, heeft voor verschillende afdelingen van het Genootschap Nederland-Engeland in ons land lez.ingen gehouden over de hui­dige Engelse politiek, in het bijzonder in verband met de onderhandelingen te Brussel over de toetreding van Engeland tot de EEG.

De lezing in Den Haag in de Rolzaal was, de weersomstandigheden in aanmer­king genomen, vrij goed bezocht. De al­gemeen secretaris van de Part.ij, de heer D. W. Dettmeijer, woonde de vergade-· ring bij en had na afloop een bespreking

INTERNATIONALE

met de heer Moore over verschillende activiteiten van de Liberale Internatio­nale.

ALGEMEEN SECRETARIAAT V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Grave nhage

Telefoon (070) 60 48 03 (3 lijnenl

Giro 67880

ABRAHAM VAN STOLK & ZOONEN KONINKLIJKE HOUTHANDEL N. V. STO BE-bekistings platen Timmerfabr.iek • Boards •

Houtbereiding

Rotterdam - Telefoon 35400 - Postbus 1100

De Rotterdamsche

Werft leden voor de V.V.D.!

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 31 JANUARI 1963- PAGINA 7

houding van het N.C.C.-bestuur in deze aangelegenheid te achten.

lederlands Cultureel Contact ging duidelijk standpunt omtrent commerciële televisie uit de weg

In een kort voorwoord van de be­stuursgedelegeerde van het N.C.C. wordt de verwachting uitgesproken, dat de artikelen van het onderhavige nummer een aansporing zullen zijn tot zelfstandig nadenken over de door de schrijvers aangesneden pro­blemen.

Slechts tegenstanders kwanten aan het woord

Het Nederlands Cultureel Contact doet in het algemeen als pleitbezorger van het Nederlandse culturele leven voortreffelijk werk. Als overkoepelende organisatie van een groot aantal landelijke organisaties, die zich met de cul­tuur en de volksontwikkeling bezighouden, heeft het N.C.C. zich in het ver­leden door het voeren van een voorzichtige politiek een gezag verworven, groot genoeg om de door hem geuite mening in het algemeen te beschouwen als de stem van het Nederlandse culturele leven in zijn bonte verscheiden­heid.

In het algemeen, maar helaas niet steeds, zoals blijkt uit de inhoud van een extra-nummer van het "N.C. Contact'', het officiëel orgaan van deze organisatie, waarin zeer speciaal "De culturele taak van de televisie" aan de orde wordt gesteld.

In dit nummer geven de hooglera­ren dr. R. C. Kwant en dr. E. J. Leemans in bezadigde artikelen, de intellectueel eigen, en de heren Ber­nard Verhoeven, J. Kassies en J. Tj. Piebenga in bewogen en soms fana­tieke bijdragen hun visies op het fenomeen der T.V. en met name op de commerciële televisie. Een aantal citaten uit de artikelen van de drie laatstgenoemden mogen hier volgen, opdat men zich een mening kan vor­men· over de geladenheid, die be­trokken stukken kenmerkt.

Zo schrijft de heer Bernard Ver­hoeven, oud-lid van de Tweede Ka­mer voor de K.V.P., onder meer:

"Wij zijn hier nog niet aan het Pujadisme · toe, maar de Telstar van de Commerciële Televisie is al aan de hemel venezen. Onder Pujadisme in óns, gematigd kli­maat en binnen het bestek, dat nu aan de orde is, versta ik: de geest van oververhitte publiciteit, sen­satie, reclame, ster-cultus, jacht op topprestaties, kortorn alle vormen van geestelijk commercialisme. Dit is de geest, die sommige kranten beheerst en maar weinige geheel onberoerd laat."

Pujadisme dus volgens de heer Verhoeven ook bij ons. Ik kan dit ge­heel met hem eens zijn, maar ik vraag mij dan wel af wie tot de vor­ming van dit Pujadisme hebben bij­gedragen. Het bedrijfsleven toch ze­ker niet, doch veeleer zekere omroep­verenigingen, die zo hoog van de to­ren blazen over hun culturele taak, maar die weinig nalaten om de con­currentie te overtroeven met sen­satie, ster-cultus - of wat daar voor door moet gaan - en jacht op top­prestaties.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Weekblad Yan 4e VolkapariU Yoor

VriJbelG en Democrallo.

Voorzitter Redactie-commissie: mr. L. Meijer.

Redactie-secretaris: G. Stempher. Adres: Gooiergracht 163, tel. 02953 -'-35 63, Laren (N.H.)

Administratie: Postbus 43, Amers­foort, tel. 1 71 44.

Voor het zenden van advertentie­gelden: Postgiro no. 245 103 ten na­me yan de Penningmeester van de Stichting "Vrijheid en Democratie" te Amersfoort.

Losse nummers 20 cent.

Voor advertenties wende men zich tot de administratie.

\.: .J

Mening van de heer Piebenga

De heer Piebenga, hoofdredacteur van de Leeuwarder Courant, houdt er onder meer de volgende mening op na:

"Vrijheid van meningsuiting ver­onderstelt een grote mate van ge­nerositeit, verdraagzaamheid, le­venskunst. Reclame in de aether loopt uit op de overwinning van het keiharde eigenbelang, van de van alle ethische noties verstoken zakelijkheid, van het grootkapitaal. Een uiterst gevoelig en kwetsbaar medium als de T.V. moet echter, om der wille van de vrijheid des volks, uit zulke ruwe handen weg­gehouden worden."

Om der wille van de vrijheid des volks moet reclame voor margarine en televisietoestellen mirabile dictu - worden geweerd, moeten crypta-politieke uitzendingen worden gestimuleerd en gesubsidiëerd door de overheid. Vreemd is het steeds weer, dat in de discussie over de commerciële televisie het punt, dat de overheid de huidige omroepvereni­gingen geldelijk zwaar steunt wordt genegeerd.

Men vindt het in bepaalde kringen blijkbaar een normale zaak om met de steun van de overheid in de rug anderen het recht op een plaats on­der de zon te ontzeggen, anderen, die ruwere handen hebben - ongetwij­feld komt dat dan door het hardere werken - dan de huidige televisie­magnaten.

De heer J. Kassies, secretaris van de Raad voor de Kunst, tenslotte trekt alle registers van het socialis­tisch ressentiment ten opzichte van de huidige samenleving open met de volgende opmerkingen:

"Zeggenschap van de commercie betekent het toekennen van nóg meer rechten aan degenen, die in de jungle van voortbrenging en distributie naar boven zijn geko­men door afkomst of toeval, door bekwaamheid of slimheid en soms ook nog door andere dingen, maar nooit met het doel om de commu­nicatie, de educatie en de recreatie te dienen.

Ik hoop, dat ik niet wordt mis­verstaan: dit oordeel gaat over het stelsel en de structuur, niet over personen: ik acht hen niet bozer of beter dan anderen, goedheid en slechtheid zijn geleidelijk over de verschillende sociale groepen ver­deeld. ( ... : ) Historisch gezien is het recht op vrije meningsuiting de overwinning op een stuk tyrannie. Het zou dwaas zijn, haar in te rui­len voor of aan te vullen met in-

spraak van hen, die de tyrannen zijn van de twintigste eeuw."

Machtig is dat die "tyrannen van de twintigste, eeuw", volgens mijn vriend Kassies blijkbaar in Neder­land rondlopen en niet achter het IJzeren Gordijn en de Pyreneeën. De liberalen zijn blijkbaar min of meer die tyrannen, niet de communisten en fascisten, die inquisiteurs van de twintigste eeuw. Maar Kassies heeft meer gelijk dan hij beseft.

Inderdaad is historisch - en voor­al niet materialistisch - het recht op vrije meningsuiting de over\vinning op een stuk tyrannie. Het zijn de liberalen geweest, die dit recht -ook voor Kassies en zijn politieke vrienden - hebben bevochten en veilig gesteld; hoe de socialisten het hanteerden was nooit om "over naar huis te schrijven''. De heer Kassies als medewerker aan bepaalde V ARA­programma's kan dat weten. Er komt daar zelden of nooit een niet-socialist aan te pas.

N.C.C.-bestuur in gebreke

Maar minder schokkend dan de persoonlijke visies van de schrijvers, die in een liberale maatschappij -temidden der tyrannen - levend, moreel gerechtigd zijn zich scherp uit te drukken en zelfs het wettelijk recht hebben een onjuiste voorstel­ling van zaken te geven, mits men maar niet persoonlijk wordt, is de

Men wrijft zich dan wel even de ogen uit, want . van een zelfstandig positie kiezen door het NCC-bestuur is objectief gezien geen sprake ge­weest, nu men slechts tegenstanders van de commerciële televisie aan het woord liet komen. Nog wonderlijker wordt het geheel indien gesteld wordt, dat een zesde auteur niet in staat was tijdig zijn bijdrage af te leveren, een schrijver waarvan ver­wacht mocht worden, dat hij meer positief tegenover de commerciële televisie zou staan dan met de thans aan het woord gelaten auteurs het geval was. Men had dan toch een ander dan de oorspronkelijk aange­zochte om een bijdrage kunnen ver­zoeken vooropgesteld, dat dan die ander er geen bezwaar in zou hebben gezien als eenling voor de wolven van de overgrote meerderheid te / worden gesmeten.

Eenzijdig geschrift

Hoe men ook denkt over commer­ciële televisie - geen liberaal zou haar zonder duidelijke. waarborgen een kans willen geven, maar het be­grip "concessie" houdt judirisch ge­zien die door de overheid gestelde waarborgen in- wat het N.C.C.-be­stuur hier als algemene repl'€sentant van ons culturele leven ten beste heeft gegeven met dit eenzijdige ge­schrift had niet mogen gebeuren.

Niet zozeer om der wille van de commerciële televisie als wel om de integere plaats, die het N.C.C. in ons culturele leven inneemt, of beter ge­zegd - en dat spijt mij oprecht -behoort in te nemen.

Mr. H. J. ZEEVALKING

GROTE TREK UIT DE LANDBOUW Het aantal landarbeiders in Nederland is vanaf 1947 tot de helft geslon­

ken. Meer dan 100.000 hebben het agrarische bedrijf verlaten. Het aantal boerenzoons dat op het ouderlijk bedrijf werkzaam is, daalde tot 55%.

In 194 7 waren 110.000 boerenzoons op het ouderlijk bedrijf werkzaam, in 1960 nog 60.000. Het aantal landbouwbedrijven daalde in de periode 1950-1959 met 23.000 stuks of wel 12 Yz o/o.

Men kan rustig aannemen, dat deze dalingen zich in de jaren 1961 en 1962 in versterkte mate hebben voortgezet. Deskundigen menen dat het tempo in die jaren zeker tweemaal zo hoog heeft gelegen.

Men kan dit zien als een droevig ver­schijnsel. De boerenzoon verlaat het erf, omdat hij daa.r geen bestaan meer kan vinden. Hij, die gebonden aan bedrijf en grond, daar gaarne had willen blij­ven, moet in den vreemde zijn bestaan zoeken.

Wij kunnen dat volkomen meevoelen. Men zal echter moeten toegeven, dat de huidige tijd vraagt om concentratie, om grotere eenheden, om inschakeling van

machines en minder arbeidskrachten për eenheid van het pmdukt. Ons vertrou­wen in het gezond verstand van de boer hee:ft er ons niet aan doen twijfelen, dat ook de boer 'dit inzag.

Daarom hebben wij een direct ingrij­pen van de Overheid steeds veroordeeld. Dit is een te moeilijk menselijk vraa,gstuk om hier met Overheidsmaatregelen te werken.

Wel kan het de·gene, die de landbouw wil verlaten, gemakkelijk worden ge-

maaM, door voor hem andere mogelijk­heden te openen en hem financieel te helpen. Dit laatste is in het verleden te weinig gebeurd. Men heeft hem met ar­moede laten vertrekken.

Door de lage beloning en moeilijke om­standigheden is de trek bevorderd.

Dit is niet de jll!iste we-g. Men zal de boer voor zijn nuttige arbeid op zijn on­misbaar bedrijf een goede beloning moe­ten gunnen, doch degene, voor wie het niet mogelijk is om zijn bedrijf rendabel te maken, moeten steunen om naar de an­dere werkkring over te stappen.

Velen zullen nog beter werknemer in de landbouw kunnen zijn, dan onderne­mer. Het is nodig, dat men daaraan meer aandacht besteedt. Door vorming en scholing zal men technisch bekwame landarbeiders moeten opleiden, ZJodanig dat vele boerenzoons zich daartoe voelen aangetrokken. En men zal de landarbeid goed moeten belonen. De grond, die daar­door vrij komt, kan dan weer bij de an­dere bedrijven worden gevoegd. Zodoende kan men het. inkomen van de boer ver­hogen, hetgeen noodzakelijk is, wil een krachtige en zelfstandige boerenstand blijven bestaan. L. G. 0,

De Nederlandse dieselmotor

met een wereldreputatie!

I 00- 1200 p.k. voor scheeps- en stot•onoire doeleinden. Vraagt· prospectus I

N. V. Appingedammer Bronsmotorenfabriek

Appingedam

BETONKEIEN en·

BETON· ANTl .. ·KRUIPSTEEN· In kleuren grijs en. heiderood

• Voldoen aan de hoogste eisen Keur en a·cceptatie op het werk

• N. V. Heesseltsche Steent:::ibriek- · · v /h W. P. DE VRIES en ~::».

Heesselt (Gem. Va rik) - T elefoc:>n Ophemert K 3445-271

Spinners· en Twijners van

Weef- en Tricotgarens

I

ReiJnann-Stok & Kersken~s V ereenigde Expeditiebedrijven N. V.

OPGERICHT 1836

HOOFDKANTOOR: Amsterdam, O.Z. Voorburgwal 157/59 Telefoon: 66771 (11 lijnen) · Telex 12176

FILIALEN: Aalsmeer, Almelo, Arnhem, Enschede, Den Haag, Groningen, Hillegom, Leeuwarden, Maastricht, Olden­zaal, Roosendaal, Rotterdam. Schiphol, Tilburg, Venlo.

Internationale Expeditie· Autotransport. Groupage· Opslag - Luchtvervoer.

N.V. STROOSTOFFABRIEK

~~·PH 0 E N.;l X~~ . VEENDAM·

·~·.

· Gebleekte .stro~éllulose voor fijnpapier

Sedert 1894

beton

~A· . ,_ ~· bedriJfavloeren .~

~

Twee Torens

N.V. LIJM- EN GELATINEFABRIEK

TELEFOON 25242 - DELFT