Kom verder. Saxion.

Leergang Didactiek in een digitale leeromgeving

Zeven principes voor effectief onderwijs met ICT

Kom verder. Saxion.

Effectief onderwijs met ICT

• Digitale didactiek* beschrijft7 principes, voor succesvol ICTgebruik.

• Principes ≠ garantie voor succes

• Wel factoren die invloed hebbenop studiesucces.

*) Baars, J.A., Verkuijl-Wieland, A., Deinum, J.F., Ven, M.J.J.M. van den, D’haese, I.L.G. & Linde, E.M. van. (2009) Digitale didactiek: Praktische stappen voor het gebruik van ICT in het hoger onderwijs. Den Haag: Uitgeverij LEMMA

Kom verder. Saxion.

Effectief onderwijs met ICT

• Digitale didactiek* beschrijft7 principes, voor succesvol ICTgebruik.

• Principes ≠ garantie voor succes

• Wel factoren die invloed hebbenop studiesucces.

*) Baars, J.A., Verkuijl-Wieland, A., Deinum, J.F., Ven, M.J.J.M. van den, D’haese, I.L.G. & Linde, E.M. van. (2009) Digitale didactiek: Praktische stappen voor het gebruik van ICT in het hoger onderwijs. Den Haag: Uitgeverij LEMMA

Kom verder. Saxion.

Effectief onderwijs met ICT

• Zeven principes:1. Zorg voor afstemming tussen leerdoelen,

werkvormen en toetsvormen.2. Zorg voor een goede voorbereiding en

informatievoorziening.3. Gebruik activerende werkvormen.4. Kom tegemoet aan verschillen tussen

studenten.5. Maak onderwijs toegankelijk voor alle studenten6. Stimuleer de ontwikkeling van vertrouwen in

het eigen studiesucces.7. Wees benaderbaar en zichtbaar voor studenten.

Kom verder. Saxion.

Principe 1

• Leerdoelen werk- en toetsvormen

• Leerdoelen zijn (over het algemeen) afgeleid van opleidingsdoelen.

“Zorg voor een goede afstemming tussen leerdoelen, werkvormen en toetsvormen.”

richtinggevend

Kom verder. Saxion.

Studentopdracht:Schrijf een Beleidsplanvoor een zorginstellingt.a.v.

Principe 1: voorbeeld

Kom verder. Saxion.

Studentopdracht:Schrijf een Beleidsplanvoor een zorginstellingt.a.v.

Principe 1: voorbeeldLeerdoel:

Studenten kunnen een beleidsplan

schrijven

Kom verder. Saxion.

Studentopdracht:Schrijf een Beleidsplanvoor een zorginstellingt.a.v.

In de les

Principe 1: voorbeeld

Oefenen: beleidsplan

leren schrijven.

Leerdoel:Studenten kunnen

een beleidsplan schrijven

Kom verder. Saxion.

Studentopdracht:Schrijf een Beleidsplanvoor een zorginstellingt.a.v.

In de les

Principe 1: voorbeeld

Dus niet alleen

aanbieden theorie via hoorcolleges

Oefenen: beleidsplan

leren schrijven.

Leerdoel:Studenten kunnen

een beleidsplan schrijven

Kom verder. Saxion.

In de les

toetsing

Principe 1: voorbeeld

Studentopdracht:

Schrijf een beleidsplan voor de praktijk t.a.v. …

Dus niet alleen

aanbieden theorie via hoorcolleges

Oefenen: beleidsplan

leren schrijven.

Toetsen is beoordelen

beroepsproduct

Leerdoel:Studenten kunnen

een beleidsplan schrijven

Kom verder. Saxion.

In de les

toetsing

Principe 1: voorbeeld

Studentopdracht:

Schrijf een beleidsplan voor de praktijk t.a.v. …

Dus niet alleen

aanbieden theorie via hoorcolleges

Oefenen: beleidsplan

leren schrijven.

Toetsen is beoordelen

beroepsproduct

Dus niet reproduceren

theorie via kennistoets

Leerdoel:Studenten kunnen

een beleidsplan schrijven

Kom verder. Saxion.

Principe 2

• Informeer studenten tijdig over hetgeen van hen wordt verwacht:– leerdoelen– werkvormen en rooster– leerstof (incl. informatie t.b.v. voorbereiding)– gehanteerde begeleidingsvormen– regels en sancties– toetsvormen, toetsrooster, toetscriteria

“Zorg voor een goede voorbereiding en informatievoorziening.”

Kom verder. Saxion.

• Voorbeeld: studiehandleiding op Blackboard.

Principe 2: voorbeeld

Kom verder. Saxion.

Principe 3

• Hoger onderwijs: – Groot aandeel hoorcolleges met afsluitend

tentamen of verslag.– Reden: organisatorisch en financieel interessant.

• Kanttekening: – zijn hoorcolleges wel effectief genoeg?

• Variatie: leren versus oefenen:– Afwisseling leersituaties gericht op kennis

verwerving en leersituaties gericht op het opdoen van ervaring.

“Gebruik activerende werkvormen.”

Kom verder. Saxion.

Principe 3: voorbeeld

• Tijdens de les:– Gebruik ‘student response systems’ (stemkastjes).– Studenten bij de les te betrekken:

c) plenaire discussie rondom stellingenb) meten voorkennisc) afnemen oefentoets

• Buiten de les:– Inzet discussieforum Blackboard.– Individuele of groepsdiscussie

over thema’s uit de les.Stemkastjes Activote

Kom verder. Saxion.

Principe 4

• Verschillen – t.a.v. leervoorkeuren, voorkennis, motivatie,

ambitie, culturele achtergrond.• Inspelen op verschillen:

– Geen “eenduidig recept”– Handvatten:

a) gebruik authentieke (video)casuïstiekb) varieer in werkvormen en ICT-middelen.

“Kom tegemoet aan verschillen tussen studenten.”

Kom verder. Saxion.

Principe 4: voorbeeld

• Authentieke opdrachten/casuïstiek– o.a. streaming video van TV-uitzendingen.– http://www.hebikietsgemist.nl– http://www.uitzendinggemist.nl

• Minor Integrale schuldhulpverlening (AMM)– Gebruik TV-uitzendingen Netwerk

over mensen die (mede) door de crisis grote schulden hebben.

– Voorbeeldmateriaal of input voordiscussie en/of opdrachten. [bron: Hendrikx, 2011]

Kom verder. Saxion.

Principe 5

• Rekening houden met functiebeperkingen– onderwijs(materialen) geschikt voor studenten

met een functiebeperking.• Inzet ICT-middelen:

– Focus op meerdere zintuigen (audio, video, tekst)– Stel zoveel mogelijk materiaal digitaal

beschikbaar.– Richtlijnen supportpagina Blackboard.

• Internationale richtlijnen voor ‘accessibility’– Zie:

“Onderwijs toegankelijk voor alle studenten.”

http://www.accessibility.nl/toetsing

Kom verder. Saxion.

Principe 5: voorbeeld

• Gebruik afbeelding in Blackboard– Visueel gehandicapten kunnen afbeeldingen

moeilijk of niet zien!– Gebruik tekstuele beschrijving bij afbeeldingen– Alternative text wordt zichtbaar

als de student de muis over deafbeelding beweegt.

• Zie voor meer informatie:– Saxion Blackboard-supportpagina

Kom verder. Saxion.

Principe 6

• Studiesucces beïnvloed door:– Zelfvertrouwen en goede verwachtingen t.a.v.

behalen positief studieresultaat.

• Leeromgeving– Aanbod oefeningen, toetsen en feedback op

niveau.– Focus bij oefeningen en digitale toetsen op het

leerproces en niet op het beoordelen.– Aandacht voor werkdruk

“Stimuleer de ontwikkeling van vertrouwen in het eigen studiesucces.”

Kom verder. Saxion.

Principe 6

• Aandachtspunten:– Laat studenten een instaptoets maken met tips

gebaseerd op de resultaten.– In leeromgeving informatie over toetsvormen, -

eisen en beoordelingscriteria (zie principe 2).– Zet digitale oefentoetsen in met

(geautomatiseerde) feedback om studenten inzicht te geven in hun studievorderingen.

“Stimuleer de ontwikkeling van vertrouwen in het eigen studiesucces.”

Kom verder. Saxion.

Principe 6: voorbeeld

• Instaptoets/0-meting in Blackboard

Kom verder. Saxion.

Principe 7

• Motivatie en leerproces beïnvloed door:– Reduceren fysieke en psychologische afstand

tussen docent en student• Toegankelijk, docent:

– is bereikbaar voor studenten.– staat open voor o.a. vragen.

• Zichtbaar, studenten:– ‘zien’ dat docent ‘aanwezig’ is.

“Wees benaderbaar en zichtbaar voor studenten.”

[Bron: Dori, 2006 (public domain)]

Kom verder. Saxion.

Principe 7

• Inzet ICT:– Vormen: E-mail, chat, discussieplatform.– Pluspunt: toename communicatiemogelijkheden.– Risico: vervangen face to face onderwijs door

ICT-middelen beperkt de directe communicatie:

:-)

:-(

Kom verder. Saxion.

Principe 7

• Aandachtspunten:– Verwelkom studenten in een digitale

leeromgeving.

– Geef als docent persoonlijke informatie (evt. foto).

– Vermeld wanneer je bereikbaar bent voor eventuele vragen (in de digitale leeromgeving).

– Informeer studenten over de wijze waarop je wilt worden benaderd.

– Plaats regelmatig nieuw materiaal in de digitale leeromgeving

Kom verder. Saxion.

Principe 7: voorbeeld

• Gebruik item ‘welkom’ in Blackboard course.

Kom verder. Saxion.

Leergang Didactiek in een digitale leeromgeving

Peter Blijleven

E I N D E