wt201002_geeninlog

7
WT• Afvalwater www.wtafvalwater.net nr. 2 • jaargang 10 Tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift voor de inzameling, het transport en de behandeling van afvalwater en afstromend hemelwater Experimenten met tracer-materiaal in stromend water • Zuiveringsslib: kostenpost, energiedrager of grondstof? • Materiaalonafhankelijke rioolrenovatiebestekken • Duurzame stikstofverwijdering uit afvalwater met de NAS-technologie

description

http://nieuws.holapress.com/uploaded_files/maandbladen/pdf/wt201002_geeninlog.pdf

Transcript of wt201002_geeninlog

Page 1: wt201002_geeninlog

WT• Afvalwater

www.wtafvalwater.net

nr. 2 • jaargang 10

Tweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift

voor de inzameling, het transport en de behandeling

van afvalwater en afstromend hemelwater

Experimenten met tracer-materiaal in stromend water

•Zuiveringsslib:kostenpost,energiedragerofgrondstof?•Materiaalonafhankelijkerioolrenovatiebestekken•DuurzamestikstofverwijderinguitafvalwatermetdeNAS-technologie

Page 2: wt201002_geeninlog

WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

VOOR AL UW INFORMAT I EBRONNEN!

Infobron_www 160x240.indd 1 09-02-2010 15:30:00

Page 3: wt201002_geeninlog

WT

• A

fva

lwa

ter

jaa

rga

ng

10

, n

r 2

, m

ei

20

10

ww

w.W

T-a

fva

lwa

ter.

ne

t

Onder redactie van:

Egbert Jan BaarsProf. dr. ir. Jean BerlamontProf. dr. ir. Bart Van der BruggenProf. dr. ir. François ClemensIng. Michiel GeiseProf. ir. Jaap van der Graaf (voorzitter Afvalwaterwetenschap)Ing. Jack JonkIr. Kees de KorteIr. Michel MoensDr. ir. Ingmar NopensDr. ir. Hardy TemminkDr. Chris ThoeyeDr. ir. Guido VaesIr. Wicher Worst (voorzitter Rioleringswetenschap)

WT-Afvalwater staat open voor bijdragen met betrekking tot wetenschappelijke, technische, bestuurlijke en uitvoeringsas-pecten van de rioleringssector. Bijdragen kunnen uitsluitend op persoonlijke titel en op basis van exclusiviteit worden geleverd en gepubliceerd. Ingezonden brieven e.d. vallen niet onder het begrip ‘bijdrage’. Bijdragen dienen te worden aangeleverd als document in Word én als PDF-bestand. De auteur levert ook een korte samenvatting in het Nederland en Engels, inclusief kop en trefwoorden. Tevens een kort profiel van de auteur(s) en e-mailadressen. Bijdragen kunnen worden gestuurd naar de individuele redactieleden of aan het redactiesecretariaat van Rioleringswetenschap: [email protected]. Per post kan ook: HoLaPress Communicatie, t.a.v. Frank van de Ven, Postbus 130, 5550 AC Valkenswaard.

j a a r g a n g 1 0 , n r 2 , a p r i l 2 0 1 0

WT• AfvalwaterTweemaandelijks wetenschappelijk tijdschrift

voor de inzameling, het transport en de behandeling

van afvalwater en afstromend hemelwater

ONDER R EDAC T I E VANWWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

R ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET

• WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.

R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLER ING .NET • WWW.R IOLE -

VOOR AL UW INFORMAT I EBRONNEN!

Infobron_www 160x240.indd 1 09-02-2010 15:30:00

Page 4: wt201002_geeninlog

INHOUD

Pagina83RedactioneelWaterkennisalsexportproduct?Onlangs ben ik weer eens in Japan geweest. Ik was daar op uitnodiging van het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI). Nu is Japan een buitengewoon interessant land om te bezoeken. Alle deprimerende verhalen in de Westerse pers ten spijt blijft Japan de tweede economie van de wereld.

Pagina85DuurzamestikstofverwijderinguitafvalwatermetdeNAS-technologieDoor de strengere regelgeving voor het lozen van stikstof (N) op oppervlaktewater neemt de aandacht voor het verregaand verwijderen van N uit zowel communaal als industrieel afvalwater en het digestaat van vergisters toe.

Pagina92Experimenten met tracer-materiaal in stromend waterMet behulp van track & trace technieken bestaat de mogelijkheid om objecten op afstand te volgen. Track & trace technieken kennen legio toepassingen, bijvoorbeeld het volgen van postpakketten, auto’s, voedingsmiddelen etc.

Pagina101Afstudeerwerken2008-2010Marianne Kruger-van de GriendtHeleen de Man- van der VlietGerdien SterkJojanneke DirksenTonny Schuit

Pagina110DeRWZIalsEnergiefabriekDe Unie van Waterschappen daagde de 26 waterschappen in Nederland uit om ‘fris en wild’ mee te denken over vernieuwende initiatieven binnen het project WaterWegen. De Waterschappen willen over 10 jaar een sterke netwerkorganisatie zijn, sturend in de ruimtelijke ontwikkeling en verbonden met de omgeving.

Pagina122VerslagvanhetNanoparticleandParticleSeparationcongresDuke University, gelegen in de buurt van Durham in de staat North Carolina, heeft een zeer hoge repu-tatie; in een onlangs verschenen wereldranglijst van beste universiteiten komt Duke op plaats 9.

Pagina126Zuiveringsslib:kostenpost,energiedragerofgrondstof?De huidige methoden voor slibverwerking in Nederland zijn in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw ontwikkeld en gerealiseerd. Mede dankzij deze ontwikkeling is er op dit moment een stabiele en veilige verwerking ontstaan voor deze belangrijkste reststof uit de rioolwaterzuivering.

Pagina138MateriaalonafhankelijkerioolrenovatiebestekkenBij rioolrenovatieprojecten worden in toenemende mate liningen aangebracht. Het besef dat die linin-gen aan kwaliteitseisen moeten voldoen is groeiende. Voorwaarde voor het bereiken van voldoende kwaliteit is een adequaat bestek waarin de eisen eenduidig zijn omschreven.

ww

w.w

tafv

alw

ate

r.n

et

WT

• A

fva

lwa

ter

jaa

rga

ng

10

, n

r 1

, fe

bru

ari

20

10

Page 5: wt201002_geeninlog

83

WT

• A

fva

lwa

ter

jaa

rga

ng

10

, n

r 2

, m

ei

20

10

ww

w.w

tafv

alw

ate

r.n

et

WT -AFVALWATER

Onlangs ben ik weer eens in Japan geweest. Ik was daar op uitnodiging van het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie (METI). Nu is Japan een buitengewoon interessant land om te bezoeken. Alle deprimerende verhalen in de Westerse pers ten spijt blijft Japan de tweede economie van de wereld. Het welvaartsniveau is buitengewoon hoog, hetgeen de Japanners voor een groot deel te danken hebben aan hun geweldige arbeidsmoraal en het uitstekende onderwijssysteem (op Japanse scholen leert men nog heel veel zaken, dit in tegenstelling tot de Nederlandse scholen waar men voornamelijk talenten en vaardigheden probeert te ontwikkelen). Als men in Japan iets aanpakt, dan gebeurt dit ook en wel met een enorme voortvarendheid en een hoog tempo. Zo rijden er al meer dan 30 jaar hogesnelheids-treinen, is de kilometerheffing al weer bijna achterhaald, loopt het openbaar vervoer op een minutieus tijdschema en is de kaartjescontrole volledig geautomatiseerd. Alleen de pinautomaten werken er nog niet op buitenlandse pasjes. Kortom, best een beschaafd land.

Ook op watergebied heeft Japan de zaken redelijk op orde. Het drinkwater is van goede kwaliteit (getuige het feit dat zelfs in de betere restaurants het water uit kannen wordt geschonken), de afvalwa-terzuivering past moderne principes toe en op rioleringsgebied heeft men een geweldige inhaalslag bijna voltooid. Feit was namelijk dat tot voor 25 jaar de riolering in de volkswijken nog ontbrak; men han-teerde toen nog het bekende tonnetjessyteem (gescheiden inzameling!) in combinatie met decentrale zuiveringssysteempjes, maar dat gaf toch veel milieu-overlast en praktische en hygiënische problemen. Dus heeft men 25 jaar geleden besloten tot volledige riolering van woongebieden en centrale zuivering. Ook op het gebied van hergebruik heeft Japan een unieke positie gecreëerd. Door de watertoevoer van grote gebouwen tot een bepaalde limiet te beperken, is in vele situaties de noodzaak ontstaan om het in een gebouw gebruikte water meerdere malen te gebruiken. In de kelders wordt het gebruikte water opgevangen en gezuiverd, dikwijls in MBR’s, en weer gebruikt als toiletspoelwater of koelwater voor de airco’s. Hier vindt dus een optimalisatie op gebouwniveau plaats (en dat al tientallen jaren). Japan heeft aldus een redelijk ver ontwikkelde waterindustrie.

De vraag doet zich dan ook voor of er voor Japan exportkansen liggen op watergebied. Japan ziet in de landen om zich heen, China, India, Korea, Indonesië, Vietnam, dat er de komende jaren een geweldige inhaalslag moet plaatsvinden op het gebied van drinkwater en afvalwater; en daar wil men natuurlijk ook zijn voordeel meedoen. Overigens is Japan daarin niet alleen, want ook Singapore manifesteert zich uitdrukkelijk, maar ook andere landen zoals Frankrijk met zijn waterbedrijven, Veolia en Suez, Duitsland, Verenigde Staten en zelfs Nederland zien op watergebied exportkansen. En dat valt niet mee want drinkwater en afvalwater zijn typisch lokale business! Desondanks heeft Japan water als een van de speerpunten in zijn exportstrategie benoemd. Om dit te organiseren, is dit speerpunt ondergebracht bij een aparte organisatie, NEDO (New Energy and technology Development Organisation), die de komende vijf jaar 250 M€ mag besteden. In nauwe samenwerking met industriële partners worden tal van nieuwe ideeën verder ontwikkeld tot toepasbare technologieën; centrale thema is ‘water conserving and recy-cling systems’, waarmee ook al een duidelijke focus is aangebracht.

In februari jongstleden vond in Tokio een symposium plaats als start van dit project. Hieraan namen circa 1.000 personen deel, afkomstig uit alle geledingen van de Japanse watersector. Naast het presen-teren van de specifieke deelprojecten werd ook ruime aandacht besteed aan de ervaringen in andere lan-den. Experts uit Frankrijk, Duitsland, Verenigde Staten, Australië, China, Singapore, het Midden Oosten, India vertelden hun ervaringen. In Nederlandse inbreng werd door ondergetekende verzorgd. Bij vrijwel alle presentaties kwam naar voren dat ondanks de geweldige behoefte aan sanitatievoorzieningen over de hele wereld, er toch maar beperkte exportkansen zijn en die liggen dan wel op specifieke kennis en producten. Oftewel, je moet iets speciaals hebben, want anders ben je niet interessant. Dat speciale kan

Waterkennis als exportproduct?

Page 6: wt201002_geeninlog

Helaas kunnen wij u geen verdere toegang geven.

U dient daarvoor ingelogd te zijn.

Als u abonnee bent, gebruik dan uw inlogcode.

Bent u geen abonnee, klik dan hier.

Page 7: wt201002_geeninlog

Helaas kunnen wij u geen verdere toegang geven.

U dient daarvoor ingelogd te zijn.

Als u abonnee bent, gebruik dan uw inlogcode.

Bent u geen abonnee, klik dan hier.