1

Social Architectsof Meaning

Connectivity creates abundance

www.samenergiek.be

2

Collectieve energieprojecten als lokaal kapitaalBetrekken van de kritische belanghebben

Lieven CallewaertCo-founder SAMenergiek

www.samenergiek.be

3

DE MAATSCHAPPELIJKE VIJFHOEK

Samen bouwen: met wie?

Wat is de weg vooruit, wat niet…

Is niet:• Gestuurd en gedreven door

overheid en subsidies

• Een overlegplatform voor organisatiebelangen

• Vrijblijvend

Is wel:• Gedragen door actieve

actoren die meerwaarde willen re-genereren

• Een co-creatieplatform met duidelijke samenwerkingsafspraken

• Vrijheid om te handelen, vanuit gemeenschappelijk belang

Collectieve paradigmashift: naar de gouden vijfhoek toe

Van fragmentatie

Naar ontmoeting en co-creatieBurgers

Sociale actoren

Kennis-instellingen

Financiele wereld

communities

Dienst- en product

verleners

overheid

Dit vraagt een doorbraak op

• Mentaliteitsniveau: handelen vanuit gemeenschappelijk belang en samen met: van rug aan rug naar zij aan zij

• Middelenniveau: investeren in een lange-termijn, vanuit de basisbehoeften van de maatschappij en de burger: van “subsidie” naar “pre-financiering”

• Structuurniveau: gebouwd op vrijheid en ondernemerschap: van verantwoording naar handeling

• Organisatieniveau: de opdrachtgever is de maatschappelijke missie, de persoonlijke passie en een integraal businessmodel: van “wat moet” naar “wat kan”

Vrije ruimte = speelveld van vrije-ruimtespelers

Vrije ruimtespelers als hefbomen voor maatschappelijke innovatie

Van weten-schap naar re-generatieve kennis:

- Blue Economy- Systeemdenken

- Cradle to cradle

Van “wroeten” naar co-creatie, participatie, co-orperatie

Van subsidiering naar integraal businessplan- Seed money- Impact investing- Transitiefonds- Crowdfunding

Van voorschrijvend naarconditiecreerend:-Free zones-Waardengericht-Doorbraakgericht

Van eigen-waarde naar collectieve waarde:

- Ketendenken- Lokale verankering

- Katalysator voor spin-off

10

Energie als lokaal kapitaal:een concrete weg vooruit

Schets van ontwikkelde aanpak

Ontwikkeling

Technologisch platform

Schets van voorbeelden

“Wake up call”

Sociaalplatform

kerngroep Community bijeenkomst50 sleutelfiguren

Energiescans- productie- verbruik

Mobiliseren restVan community adhvconcrete, plaatselijke

mogelijkheden

Scenario-ontwikkeling

Afspraken en creëren vanbetrokkenheid en dialoog:

“World café”Behoeftenverfijning in

energieborrels,bepaling voordeel

Community dialoog

Keuzemoment

Co-creatie-team

S1 S2 S3Project-groep

Dorp als collectiefmet presentatie - toekomstdromen - concrete behoeften

Energie-conventie

Project-groep

Realisatie

88

Hoe?

12

Stap 1: scannen van potentieel

• Wat is het aanwezige lokale kapitaal?• Gemaakte kosten: 2.000 euro * aantal families• Aanwezig kapitaal: 60.000 euro * aantal families

• Wat is het aanwezige technische potentieel?• Leer de kaart lezen van het gebied• Breng specialismen bij elkaar omtrent wind, zon, biomassa vanuit

een lokaal perspectief• Zoek naar combinaties die de energiestroom lokaal uniek kan

maken

• Wat is het aanwezige sociale potentieel?• Wie zijn de sleutelfiguren die we vanuit de vijfhoek nodig

hebben? Scan

Technische potentieel

Consume,Purchase

KWh

Consume,Purchase

Saving

Purchase

Invest

Produce

Consume

Purchase

Invest

Produce

Consume

Purchase

Invest

Produce

Consume

Purchase

Invest

Produce

Consume

Invest

Purchase

Produce

Consume

2012 20142013 2015 2016 2017 2018

Bezuinigen produceren investeren

Scan

14

Organiseren collectieve bijeenkomsten

Sociaal potentieel

Ruimte voor experiment, pilots

Ondernemerscapaciteit

Kennis/expertiseFinancieel/investeringsvermogen

Regulerend vermogen

Scan

Samen-stellen

kerngroep

15

Stap 2: screen: scenario’s

• Systeemmapping van alle mogelijkheden

Screen

In kaart brengen van waardestromenMappen van Primair

lokaal kapitaal

Screen

Screen

Screen

19

Stap 3: Implement: keuzes maken“sociale” businesscases

• Lokale investering• Zichtbare resultaten voor investeerders• Samenwerking met derden vereist• Basisteam IN het dorp

Implement

20

Concreet voorbeeld: Eliksemeen ruraal dorp zoals

1000 andere in Vlaanderen:

van ordinair naar extra-ordinair

Uitgangspunt: systemische scan van het potentieel

22

Sociaal potentieel van het dorp

• Is een typisch dorp, waarin de roots nog verweven liggen• Enkele verenigingen dragen het dorp:

– Lokale “tappersgroep” in de parochiezaal– De parochiegemeenschap– Gemeenschap rond “de reus”– Kookclub van het dorp

• Enkele plekken zijn ontmoetingsplekken, maar beperkt:– Oude watermolen van het dorp– Parochiezaal– Geen enkele winkel of spontane ontmoetingsplek meer open

• Er is een grote behoefte en verlangen aan meer sociale cohesie• Er zijn gebouwen en mensen aanwezig die willen participeren

23

Financieel potentieel van Eliksem

• 150 * 2.000 euro energie per gezin/jaar = 300.000 euro (!) basiskapitaal

• Potentieel aan energieproductie: veelvoud hiervan– Wind via kleinschalige turbines– Bio-massa, bij voorkeur op regioschaal– Zon, in combinatie met landbouw– Water – Warmtenetten

• Potentieel aan community-investering: van bijna nul naar grote behoefte en groot potentieel

Leegstaande brouwerij

Verlaten visvijvers

KoningsmolenLeegstaande

margarinefabriek

Te herbestemmen

kerk

182 gezinnen, 430 inwonersRijke landbouwgrond in directe omgevingSterkste on-shore windstreek VLNatuurgebied; vallei kleine gete

Voedselketen

Aanwezige energiepotentieel

Gesloten kringloopwonen , water,

energie

In kaart brengen van waardestromenMappen van Primair

lokaal kapitaal

29

BELANGRIJKSTE LESSEN

Wat werkt wel en niet?

• Bouwen van energiegemeenschappen is holistisch en brengt fundamentele verandering: vraagt een blik van buitenaf

• En en en en:– En de lokale gemeenschap dient de lead te nemen– En er is een heldere, professionele aanpak nodig– En het komt vanuit het hart– En het komt vanuit het verstand

• Creeren van nieuwe verbindingen en een nieuw wereldbeeld: tijd is onze vriend

• Creeren van een nieuwe realiteit: team van dromers EN praktijkmensen nodig

30