1

LEREN SIGNALEREN

SIGNAALTAAL VAN DE WEST-FRIESE JEUGD

2

Activiteit Training Leren Signaleren Achtergrond Landelijk onderzoek heeft aangetoond dat de Westfriese jeugd significant meer, vaker en vroeger overmatig alcohol drinkt dan hun leeftijdsgenoten in andere delen van Nederland. Regionaal onderzoek1 wijst uit dat 1 op de 6 jongeren tussen 12 en 19 jaar gedachten aan zelfdoding heeft. Prof.dr. Ad Kerkhof, hoogleraar suïcidepreventie en betrokken bij de opzet van dit project heeft aangetoond dat de regio West-Friesland reeds decennia lang relatief veel suïcides en suïcidaal gedrag kent. Ook onder jongeren. Hij kan dit niet verklaren, maar pleit, evenals de WHO, voor een daadkrachtige regionale aanpak2.

Alcoholconsumptie op steeds jongere leeftijd vergroot het risico op het optreden van tal van gezondheidsproblemen3. De verschuiving van de leeftijd waarop kinderen starten met het gebruik van alcohol – gemiddelde leeftijd in West-Friesland is 12,1 jaar - is desastreus voor de ontwikkeling van het jonge brein en heeft gevolgen voor de sociale, fysieke, psychische en maatschappelijke ontwikkeling van kinderen. Dit geldt uiteraard ook voor druggebruik. Er is een relatie tussen psychische problematiek en overmatig alcohol- en druggebruik. Het staat niet op zichzelf en moet dan ook niet als zodanig worden bestreden. Suïcide en suïcidepogingen worden niet zelden gepleegd onder invloed van alcohol en/of drugs.

Zowel de verontrustende uitkomsten van gezondheidsonderzoek als de algehele ongerustheid omtrent de jeugd in deze regio hebben bijgedragen aan een collectief initiatief van hulp- en dienstverlenende organisaties, gemeenten en burgers om een integraal preventief plan van aanpak te initiëren4. Dit initiatief en al doorlopen projectfasen zijn geheel in overeenstemming met de Kaderbrief 2007-2011 Visie op gezondheid en preventie van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Kort samengevat kan gesteld worden dat de problematiek in West-Friesland dringend aandacht behoeft en dat de problemen zoals beschreven in omvang en ernst zullen toenemen als geen actie wordt ondernomen. Een van de methoden die hiervoor gebruikt wordt is de Leren Signaleren-methode. Een afhankelijkheid van een middel of daadwerkelijk suïcidaal gedrag ontstaat niet zomaar. Veelal gaat hier een langere periode van problemen én signalen aan vooraf. Juist die voorafgaande periode moet aangegrepen worden om in te grijpen en/of hulp te bieden. Cluster Informatie en advies, signalering en toeleiding WMO prestatievelden 2, 3, 8 & 9

1 GGD West-Friesland, Jongerenenquête 2005 & Programmabureau Integrale Veiligheid, 2007 2 Zie ook actualisatie Advies inzake Suïcide van de gezondheidsraad 2007 i.o.v VWS 3 Alcoholgebruik en jongeren onder de zestien jaar, Trimbos Instituut, 2006. 4 Op 20 juni 2007 werd reeds een startconferentie “van Ongerustheid naar Handelen” georganiseerd waarna werkafspraken en plan van aanpak volgden.

3

Omschrijving activiteit Om de training regiobreed aan te kunnen bieden zijn acht hulpverleners opgeleid. Zij hebben zich de methode eigen gemaakt en hebben allen ruime ervaring met het geven van trainingen. De methode richt zich op de volgende 4 punten:

I. Het herkennen van risicofactoren die kunnen leiden naar psychische en/of middelenafhankelijke problematiek

II. Het leren signaleren van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek bij de Westfriese jeugd tussen 10 en 21 jaar oud.

III. Het leren signaleren van de ontwikkeling van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek.

IV. Hoe te handelen als er een vermoeden is van voornoemde problematiek. De duur en presentatie van de trainingen worden zoveel als mogelijk aangepast aan de wisselende aard van de doelgroep. Doorgaans zal de training aangeboden worden aan groepen van 25 vpersonen. Bij een dergelijke groepsomvang zijn 2 trainers noodzakelijk De training bestaat grofweg uit 3 blokken:

I. WETEN: Intermediairen kennen de feiten en cijfers rondom middelengebruik en psychische problematiek in de regio en zijn zich bewust van hun rol van betekenis.

II. LEREN: Signalen van psychische problematiek en/of middelengebruik herkennen en deze bespreekbaar maken.

III. HANDELEN: Bruikbare en eenvoudige gesprekstechniek aanreiken voor exploratie van problematiek. Wat te doen bij gerede zorg of twijfel.

Een training duurt minimaal 2 uur en maximaal 4,5uur. De training is zowel theoretisch als interactief en is in principe eenmalig. Dit vanwege de blijvende service in de vorm van een meld- en servicepunt dat is verbonden aan de training. De trainingen worden op locatie aangeboden, maar kunnen desgewenst ook plaatsvinden in GGZ-centrum Westfriesland. Wetenschappelijk onderzoek In samenwerking met de Vrije Universiteit wordt er onderzoek gedaan naar het suïcidale gedrag onder jongeren middels de psychologische autopsiemethode. Er wordt tevens onderzoek gedaan naar de invloed van de sociale structuur. Beide onderzoeken leveren aangrijpingspunten voor preventie en worden opgenomen in de methode Leren Signaleren. Zoals u heeft kunnen lezen is de methode dynamisch en voortdurend uit op verbetering. Doelgroep Er wordt niet gediscrimineerd op discipline. Iedereen die beroepsmatig óf vrijwillig met jeugd tussen de 10 en 23 jaar oud heeft te maken komt in aanmerking voor de training Leren Signaleren. Doel en resultaat Elk jaar worden minimaal 300 Westfriese professionals en vrijwilligers getraind in:

Het herkennen van risicofactoren die kunnen leiden naar psychische en/of middelenafhankelijke problematiek

Het leren signaleren van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek bij de Westfriese jeugd tussen 10 en 21 jaar oud

Het leren signaleren van de ontwikkeling van psychische en/of middelenafhankelijke problematiek

Hoe te handelen als er een vermoeden is van voornoemde problematiek Gedurende de projectperiode van 4 jaar worden er elk jaar minimaal 300 mensen getraind. Wij sterven naar meer getrainde mensen. Met minimaal 1200 getrainde mensen wordt er een fijnmazig netwerk gecreëerd rond de jeugd van West-Friesland.

4

Samenhang en afstemming met netwerkpartners Er bestaat een nauwe samenwerking met de GGD, Brijder Verslavingszorg en Bureau Jeugdzorg. Het voornoemde meld- en servicepunt is gehuisvest bij de GGD. Daar vindt de eerste screening plaats waarna – al dan niet - wordt doorverwezen naar de hulpverlenende organisaties. Over deze samenwerking zijn principe afspraken gemaakt met de gemeenten en participerende organisaties. Het meld- en servicepunt is een voorloper van het CJG. Verantwoording en evaluatie Zowel het aantal getrainde mensen wordt geregistreerd als wel de aanmeldingen van jeugd via deze methode. De GGD onderzoekt middels de jongerenenquête E-MOVO of deze gezondheidsbevorderende interventie invloed heeft op het regionale welbevinden. Er wordt jaarlijks verantwoording afgelegd aan gemeenten en Provincie. Voor meer informatie over deze activiteit Niek Kuijper Projectleider Preventie GGZ Noord-Holland-Noord 06-23256930 n.kuijper@ggz-nhn.nl