Wijkvisie Brakkenstein 2017

Hart voor Brakkenstein

gemeente Nijmegen, afdeling wijkmanagement

november 2010

3

Inhoudsopgave

1 Inleiding...................................................................................................... 4

1.1 Aanleiding................................................................................................... 4

1.2 Doel ........................................................................................................... 4

1.3 Afbakening ................................................................................................. 5

1.4 Het tot stand komen van de visie ................................................................... 6

1.5 Leeswijzer................................................................................................... 8

2 Wijktypering................................................................................................ 9

2.1 Wijkgeschiedenis: relatief jonge wijk, oude voorgeschiedenis.............................. 9

2.2 Woonmilieu: stadswijk met dorpse karaktertrekken ..........................................10

2.3 Ruimtelijke kenmerken: een heldere en gevarieerde opzet..................................12

2.4 Sociale wijkstatistieken: goede cijfers ............................................................17

2.5 Voorzieningen: een kwetsbare en versnipperde structuur ..................................18

2.6 Openbare ruimte: zorgen over toenemende druk ..............................................20

2.7 Herontwikkeling: op weg naar uitvoering ........................................................22

3 Ambitie en uitgangspunten ...........................................................................24

3.1 Centrale ambitie: kwaliteiten beschermen, knelpunten aanpakken ......................24

3.2 Waardevolle ruimtelijke elementen.................................................................24

3.3 Wonen en zorg: service op maat ...................................................................29

3.4 Voorzieningen: verbeteren van huisvesting en omgeving ...................................32

3.5 Verkeer en parkeren: heldere keuzes ..............................................................35

3.6 Ruimte voor herontwikkeling.........................................................................37

4 Visiekaart ..................................................................................................40

5 Programma ................................................................................................41

5.1 Aanpakstrategie..........................................................................................41

5.2 Programma per thema..................................................................................41

6 Bijlagen .....................................................................................................44

6.1 Informatiebronnen .......................................................................................44

6.2 Voorzieningen in Brakkenstein.......................................................................45

6.3 Woonmilieutypering Brakkenstein ..................................................................46

6.4 Omschrijving herontwikkelingsplannen ...........................................................46

6.5 Geldende bestemmingsplannen Brakkenstein...................................................52

6.6 Checklist toegankelijkheid openbare ruimte .....................................................53

4

1 Inleiding

1.1 Aanleiding

De wijk is geliefd, waarom dan een visie?

Brakkenstein is een geliefde en een relatief goed functionerende wijk. Niet alleen de

wijkbewoners zullen dat beamen. Ook organisaties en gemeentelijk medewerkers die actief

zijn in de wijk, zoals woningcorporatie Talis, de wijkmanager en wijkbeheerder geven het

aan. De wijkstatistieken geven een gunstig beeld.

Wijkvisies, waarin de gemeente richtlijnen vastlegt voor de komende 10 jaar, worden in

Nijmegen niet voor alle wijken gemaakt. Het opstellen van integrale wijkvisies is over het

algemeen voorbehouden voor de achterstandswijken, waar een vernieuwingsslag nodig is op

zowel sociaal, economisch als fysiek vlak. Dit alles is niet aan de orde in Brakkenstein.

Waarom dan toch deze wijkvisie?

Ontwikkelingen in en om de wijk

In en rondom Brakkenstein spelen en speelden, na decennia van relatieve rust, diverse

nieuwe (her)ontwikkelingen: Brackehove, Kalorama, Kloostertuin, Landgoed Driehuizen,

sportpark Brakkenstein, algemene verkeersontwikkelingen, knooppunt Heyendaal en de

bereikbaarheidsvisie Campus Heijendaal. De projecten zijn in verschillende stadia op weg

naar uitvoering of al uitgevoerd. Ondanks een intensieve communicatie met wijkbewoners

leven in de wijk zorgen over de gevolgen voor het woon- en leefklimaat van de wijk.

In 2004 heeft de gemeente na overleg met de wijkraad, eerder dan oorspronkelijk gepland,

een wijkbeheerplan opgesteld. Dit plan is inmiddels vastgesteld. Ook heeft de gemeente,

naar aanleiding van een rapport van de verkeerscommissie van de wijkraad, bekeken bij

welke verkeersmaatregelen prioriteit ligt.

De voorzieningenstructuur

Veel wijkbewoners en -organisaties ervaren sinds jaar en dag de voorzieningenstructuur als

gebrekkig en onnodig versnipperd. Eerdere initiatieven en studies hebben tot op heden echter

niet geleid tot wijzigingen of richtlijnen voor toekomstige ontwikkelingen. Er is behoefte aan

een visie op de toekomst van de voorzieningenstructuur in de wijk.

Bestemmingsplan

Bijzondere aanleiding is daarnaast de behoefte van de gemeente om een raamwerk samen te

stellen voor een nieuw bestemmingsplan voor de wijk. De huidige bestemmingsplannen voor

de wijk zijn over het algemeen verouderd. Er is behoefte aan een nieuw 'moederplan'.

Bestemmingsplannen hebben een beoogde geldigheidsduur van 10 jaar. Vandaar dat de visie

2017 als ‘uiterste houdbaarheidsdatum’ hanteert.

1.2 Doel

Met deze visie heeft de gemeente als doel om duidelijkheid te geven voor de middellange

termijn over haar algemene richtlijnen voor afwegingen in de wijk voor ruimtelijk-functioneel

beleid, investeringen en het beoordelen van particuliere initiatieven. Deze richtlijnen komen

tot stand vanuit een centrale ambitie voor het Brakkenstein van over 10 jaar. In de visie

5

toont de gemeente hoe ze binnen het kader van het stedelijke beleid kwaliteiten van de wijk

wil beschermen dan wel versterken en welke knelpunten dienen te worden aangepakt.

1.3 Afbakening

Wat wel, wat niet?

Het is goed om vast te stellen hoe ver de visie gaat. Wat is er wel onderdeel van, wat niet?

� De visie concentreert zich op de samenhang in de wijk vanuit de ruimtelijk-

functionele invalshoek. Aanleidingen vanuit puur sociaal-maatschappelijke of sociaal-

economische invalshoek zijn vooralsnog niet aan de orde.

� De visie geeft alleen hoofdlijnen aan. Hoewel het doel is duidelijkheid te geven is er

altijd het gevaar in een visie te gedetailleerde uitspraken te doen. De kans op

schijnbare zekerheid en een te strak keurslijf is dan te groot.

� Voor beheer van de openbare ruimte (schoon, heel en veilig) is een apart plan

ontwikkeld: het wijkbeheerplan Brakkenstein.

Gebiedsbegrenzing

Er is verschil in de gebiedsbegrenzing van de statistische wijk Brakkenstein, het toekomstige

bestemmingsplangebied en het gebied dat wijkbewoners ervaren als Brakkenstein.

� De statistische wijk Brakkenstein: volgens de gemeentelijke indeling wordt de wijk

Brakkenstein begrensd door de St.Annastraat, de Houtlaan,

Kwekerijweg/d'Almarasweg, spoorlijn en Sionsweg-Scheidingsweg. (de visiegrens

loopt tot aan de buitenzijde van de straten)

� Het toekomstige bestemmingsplangebied ‘Nijmegen-Brakkenstein’: de

St.Annastraat, de Houtlaan, Kwekerijweg/d'Almarasweg, Nijmeegse Baan en

Sionsweg-Scheidingsweg.

� De gevoelsmatige wijk: komt grotendeels overeen met de statistische wijk, maar

bevat voor veel wijkbewoners ook een gebied ten noorden van de d’Almarasweg

waar Scouting Brakkenstein gevestigd is en Chalet Brakkenstein en park

Brakkenstein zich bevinden.

Als visiegebied is gekozen de statistische wijk. Dit is ook gebeurd voor de andere Nijmeegse

wijkvisies. De relatie met de stad en de omliggende gebieden, zoals Landgoed De Driehuizen,

campus Heijendaal en park Brakkenstein wordt daarmee niet vergeten. Deze komt ook aan

bod in de visie.

Tijdsbegrenzing

Deze toekomstvisie blikt vooruit tot 2017, naar de inzichten van vandaag. Dit wil niet

zeggen dat afwijken onmogelijk is. Inzichten kunnen veranderen; er kunnen zich onverwachte

ontwikkelingen voordoen waar deze visie geen rekening kon houden. Mocht er een behoefte

of noodzaak zijn tot afwijking van de visie dan dient deze onderbouwd te worden.

6

De statistische wijk Brakkenstein

1.4 Het tot stand komen van de visie

Inventarisatie van bestaand beleid en lopende projecten

Het proces om te komen tot de visie is begonnen met het verzamelen en doornemen van de

diverse relevante beleidsstukken, projectgegevens, statistische gegevens, verslagen van

college-wijkbezoeken en studies.

Gesprekken

In 2005 en 2006 zijn door de projectleider gesprekken gevoerd met individuele wijkbewoners

en vertegenwoordigers van diverse wijkorganisaties en instellingen die actief zijn in de wijk.

Een totaaloverzicht van informatiebronnen is opgenomen in de bijlage 6.1.

Ambtelijke werkgroep

Naargelang de visiethema's is een compacte werkgroep van ambtelijke medewerkers

samengesteld, om in afstemming voorstellen voor de visie voor te bereiden en te beoordelen.

In de werkgroep zit ook een vertegenwoordiger van woningcorporatie Talis. De gemeentelijke

wijkmanager is ambtelijk de opdrachtgever voor de werkgroep. Verder zijn zijdelings ook de

wijkbeheerder en de netwerker van de politie betrokken.

Bestuurlijk overleg

Tussentijds vond regelmatig overleg plaats met de betrokken wethouders.

7

Begeleidingsgroep van bewoners en wijkraadafgevaardigden

In juni 2005 is een brief aan alle wijkbewoners gestuurd over de stand van zaken rond het

wijkbeheerplan en de wijkvisie. Aan bewoners werd gevraagd zich op te geven voor een

begeleidingsgroep. Een 20-tal bewoners heeft hieraan gehoor gegeven. De begeleidingsgroep

is meerdere keren bij elkaar geweest om het proces, de voorstellen en de gemaakte keuzes

van commentaar en advies te voorzien. De groep functioneerde daarmee als klankbord. Ook

enkele vertegenwoordigers van de wijkraad waren lid van de begeleidingsgroep.

Wijkavonden

In de afgelopen jaren hebben diverse wijkavonden plaats gehad, met betrekking tot de

wijkvisie, wijkbeheerplan en de verschillende herontwikkelingsprojecten in en om de wijk.

Deze werden door gemeente georganiseerd en druk bezocht

College van B&W

Het college van Burgemeester & Wethouders heeft de concept-visie vrijgegeven voor

inspraak. De visie lag voor belangstellenden ter inzage. Op het concept was inspraak

mogelijk. De wijkvisie wordt ter kennisgeving aan het College van B&W aangeboden.

8

1.5 Leeswijzer

De opbouw van dit rapport volgt de stappen op weg naar een totaalkaart van de toekomstige

wijk:

� Hoofdstuk 2 geeft een beknopte typering van Brakkenstein: de kwaliteiten en de

knelpunten komen aan bod.

� Hoofdstuk 3 behandelt de centrale ambitie en de uitgangspunten van de visie.

� Hoofdstuk 4 bevat de visiekaart. Hierin zijn de uitgangspunten vertaald naar één

ruimtelijk beeld van de toekomst van de wijk.

� Hoofdstuk 5 vermeldt de acties voor de korte termijn, na het vaststellen van de

visie.

� Ten slotte is een aantal bijlagen opgenomen.

9

2 Wijktypering

Uit gesprekken met actieve bewoners en wijkorganisaties komt steeds ‘het dorpse’ terug als

centraal kenmerk en kwaliteit van Brakkenstein. De ruimtelijke uitstraling, geschiedenis en de

sociale wijkstatistieken laten zeker dorpse karaktertrekken zien. Anderzijds is ook ‘de stad’

sinds jaar en dag nadrukkelijk aanwezig in en om de wijk. Dat ‘stad’ en ‘dorpsgevoel’ prima

samen kunnen laat Brakkenstein zien. Maar het levert ook een spanningsveld op van lusten

en lasten. Beide zijden van de medaille leveren kwaliteiten en knelpunten op. Dit hoofdstuk

biedt een overzicht.1

2.1 Wijkgeschiedenis: relatief jonge wijk, oude voorgeschiedenis

De naam ‘Brakkenstein’ is al eeuwenoud. Het gebied rondom Nijmegen was van oudsher

bekend vanwege de jacht. In de Karolingische tijd zou hier een stenen onderkomen voor

jachthonden (de zogeheten ‘Bracken’) hebben gestaan. Veel meer is er niet bekend over het

verre verleden van Brakkenstein. Tot aan begin van de 20e eeuw was het een agrarische

buurtschap. Brakkenstein was geen dorp met een kerk zoals Hatert, Neerbosch of Heesch.

Brakkenstein hoorde toentertijd kadastraal en kerkelijk bij Hatert. In Hatert gingen de mensen

naar de kerk. Aan het begin van de vorige eeuw stond er een vijftigtal boerderijtjes, verspreid

in het landschap en gelegen aan onverharde paden. De Houtlaan was in 1920 nog steeds

onverhard, omzoomd door 2 x 2 rijen beuken. De oorspronkelijke agrariërs beoefenden

akkerbouw. Met hun schapen trokken zij naar het zuiden, richting Mookerhei. In het

bosgebied Heumensoord zijn de oude schapendreven nog te herkennen. De eigendoms-

grenzen waren gemarkeerd met houtwallen. Deze ‘scheiwallen’ zijn plaatselijk nog terug te

vinden in het bosgebied van Driehuizen en in het bos ten noorden van de Houtlaan. De St.

Annastraat, Houtlaan, Scheidingsweg, Heyendaalseweg, Kwekerijweg en Driehuizerweg

omgaven ook vroeger Brakkenstein. Het vroegere Kerkpad heet nu Heemraadstraat/pastoor

Wicherstraat. De huidige Schepenenstraat / Kanunnik Pelsstraat en het gebied in de

omgeving heette destijds De Fest. Ook de Buurmansweg en de Gerardsweg behoren tot het

oude padenstelsel van Brakkenstein.

bron: familie Groos

1 Ook in het zogeheten ‘Raamwerk bestemmingsplan Nijmegen - Brakkenstein’ is informatie te vinden

over de wijk. Het gaat dan om een overzicht van vastgesteld overheidsbeleid dat betrekking heeft op

Brakkenstein.

10

Nagenoeg alle gebouwen in Brakkenstein dateren van ná 1900. De hedendaagse

geschiedenis van Brakkenstein begint met de stichting van het klooster in 1908. De kerk

werd in 1914 ingezegend. Deze gebouwen torenden hoog uit boven een kale vlakte. Er

ontwikkelde in die tijd een eigen kleine buurtgemeenschap uit de bewoners van de

opkomende lintbebouwing langs de Heyendaalseweg, Houtlaan en Driehuizerweg. Her en der

kwam wat nijverheid en handel van de grond. Langs enkele straten werden

arbeiderswoningen gebouwd. De Kerk en het klooster werden letterlijk en figuurlijk het

centrum van deze gemeenschap. Er kwamen scholen: een bewaarschool, de Pater

Eymardschool in 1924-1926 en de Gabriëlschool in 1932. R.K. verenigingen schoten al snel

als paddestoelen uit de grond. Het verenigingsgebouw ‘Roomsch Leven’ opende in 1927 z’n

deuren om de mensen in Brakkenstein van dienst te zijn. De R.K. kerk heeft de wijk daarmee

zowel ruimtelijk als sociaal sterk getekend.

Na de oorlog transformeerde Brakkenstein zich in een kort aantal jaren tot een Nijmeegse

stadswijk. In de eerste helft van de jaren ’50 worden de huizen tussen Scheidingsweg en

Lindanusstraat gebouwd. De Pastoors-, Kanunniken- en Dekenbuurten worden vanaf eind

jaren ’50 gerealiseerd, voor die tijd een stevige stadsuitbreiding. In 1965 zijn de buurten

gereed. Daarna volgde woningbouw langs andere straten en lanen tussen St. Annastraat en

de Kan. Mijllinckstraat. Bejaardenhuis St. Josephshof en Huize Boszicht kwamen er in

respectievelijk 1958 en 1973. In 1965 werd speeltuin ’t Brakkefort in gebruik genomen2.

Kortom: Brakkenstein is een relatief jonge wijk.

2.2 Woonmilieu: stadswijk met dorpse karaktertrekken

Ligging aan de stadsrand

Brakkenstein ligt aan de rand van de stad, met aan twee zijden uitloop naar groen en bos.

Omliggende straten en wegen, bos en landgoedgebieden De Driehuizen en Heyendaal zorgen

voor een enigszins afgeschermde, geïsoleerde ligging. Het geeft rust in de wijk. 'De stad' is

echter nabij: universiteit, ziekenhuis, centrum en NS-stations zijn snel met fiets, auto en bus

bereikbaar.

Linten als historische kern

De wijk is rondom een oude kern van enkele linten opgebouwd. De Heyendaalseweg voelt

als het ware aan als de hoofddorpsstraat, met verschillende voorzieningen zoals winkels,

horeca en de kerk. Ook de gevarieerdheid van overwegend losse bebouwing en de wat

oudere leeftijd geven de Heyendaalseweg dat aanzien. Een kenmerk dat ook hieraan

verbonden is de doorgangsfunctie die de Heyendaalseweg heeft. Bij de invoering van 30km-

zones in de wijk heeft de weg een 50km-regime gehouden.

2 De eerste speeltuin, die door Brakkensteiners zelf gebouwd is, lag aan de Kwekerijweg en dateerde

van 1946.

11

Rooms leven?

Dat in Brakkenstein vanaf begin vorige eeuw een R.K. parochie is gevestigd, is nog overal te

zien en te beleven. De wijk heeft onder andere een R.K. basisschool, een katholieke

begraafplaats en verschillende katholieke verenigingen. Het is letterlijk zichtbaar op straat:

van de straatnaamborden in de Kanunniken- en Dekenbuurt, het verenigingsgebouw

Roomsch Leven, de kerk en de kloosters tot aan het houten kruisbeeld op de hoek van de

Houtlaan en Heyendaalseweg.

Binnen de bevolking is het dorps- en parochiekarakter echter veranderd. De wijk wordt lang

niet meer alleen bewoond door Brakkensteiners of mensen die daar uit het verleden een

binding mee hebben. Door de jaren heen is een groter deel van de bewoners geen lid van de

parochie. Het aantal parochianen is sinds het hoogtepunt van 1965 (5.298) bijna gehalveerd.

Ook verkiezingsuitslagen in de afgelopen jaren laten een wijk met bewoners van gemengde

achtergrond en voorkeuren zien. Toch zijn de zichtbare katholieke elementen fysiek en

sociaal nog altijd karakteristiek voor de wijk.

Een dorps verenigingsleven

Verschillende wijkspecifieke verenigingen, al of niet voortgekomen uit de parochie, zijn actief

in Brakkenstein. Vele worden vrijwel uitsluitend door en voor wijkbewoners beheerd.

Scouting, carnavalsvereniging, muziekverenigingen, KWJ Brakkenstein en KBO zijn enkele

kenmerkende voorbeelden van verenigingen, die in vele andere stadswijken niet voorkomen.

Op verschillende locaties in de wijk vinden het hele jaar door activiteiten plaats voor

verschillende doelgroepen. Hoewel er geen statistische cijfers zijn over de organisatiegraad in

vergelijking met andere wijken, wordt in de gevoerde gesprekken voor de visie steevast de

hoge organisatiegraad genoemd. Het grote aantal verenigingen, wijkactiviteiten en een

actieve ouderraad van Basisschool, de parochie en de wijkraad noemen geïnterviewden als

voorbeeld. Overzichten van accommodaties als Roomsch Leven, ‘t Pleintje en verenigingen

laten goed gevulde programma’s zien.

'Gedifferentieerd tuindorp' als woonmilieu

Voor het Nijmeegse woningbouwbeleid heeft de gemeente voor heel Nijmegen bepaald welk

type woonmilieu waar voorkomt en welke toekomstperspectief ervoor geldt. Dit

woonmilieubeleid haakt aan op één van de drie centrale opgaven voor het wonen in

Nijmegen: het aanbod van voldoende woonmilieus, van goede kwaliteit en gevarieerd van

opzet. Een woonmilieutypering geeft de richting aan voor de woningbouwprogrammering en

eventueel andere beleidsvelden, zoals ruimtelijke structuur en beeldkwaliteit.

Brakkenstein is in woonmilieutermen een ‘gedifferentieerd tuindorp’. Een geliefd woonmilieu

waar binnen Nijmegen een tekort aan bestaat. Andere wijken die op dit moment binnen deze

categorie vallen zijn Hazenkamp, Hees, Weezenhof, Oosterhout en Lent. Typisch voor

Brakkenstein is de periode waarin de wijk gebouwd is: tijdens de wederopbouw van de stad

12

na de Tweede Wereldoorlog. Het woonmilieu kenmerkt zich door een accent op laagbouw

(meer dan 2/3) in rijen en vrijstaand, waarbij meer dan 50% van de woningen koopwoningen

zijn. Alle prijsklassen komen voor, zowel in de vrije sector als sociale woningbouw. Het

accent op laagbouw wil niet zeggen dat er geen hoogbouw voor kan komen in dit

woonmilieu. Ook in en direct grenzend aan Brakkenstein is ‘hoogbouw' te vinden, zoals het

huidige klooster en kerk aan de Heyendaalseweg, woonzorgcentrum Boszicht,

woongebouwen aan de Kan. Mijllinckstraat en het Berchmanianum (kloostergebouw

Jezuïetenorde).

Opmerkelijk voor Brakkenstein is de veelsoortige ouderenhuisvesting en de recente

nieuwbouwontwikkelingen:

� woonzorgcentrum Boszicht

� de seniorenwoningencomplexen

� de recente realisatie van seniorenwoningen (Brackehove);

� herontwikkeling van seniorenwoningen in combinatie met een zorgcentrum

(Kalorama);

� een groeiende samenwerking tussen instellingen op het gebied van wonen, zorg en

welzijn.

Woningcorporatie Talis beheert de sociale huurwoningen in de wijk. De corporatie ziet

Brakkenstein als een goed functionerende woonwijk, waar het de moeite loont om in te

investeren. Dit doet de corporatie door in samenwerking met de zorginstellingen te werken

aan vernieuwing van de combinatie van zorgen en wonen (Brackehove, Kalorama), door

ondersteuning van verenigingen van woningeigenaren en door het aanbieden van faciliteiten

en voorzieningen aan wijkbewoners. De corporatie heeft geen plannen voor herstructurering

in de wijk.

Opleidings- en inkomensniveau zijn bovengemiddeld (zie paragraaf 2.1.4), wat in lijn is met

het hierboven geschetste woonmilieu.

2.3 Ruimtelijke kenmerken: een heldere en gevarieerde opzet

2.3.1 Centrale assen

De wijk Brakkenstein kent een aantal beeldbepalende assen. De belangrijkste is de

Heyendaalseweg die als een lange noord-zuid lijn door de wijk loopt. Deze oude weg verbindt

13

de wijk met het universiteitsterrein en vervolgens het stadscentrum van Nijmegen. Allerlei

voorzieningen zijn langs de Heyendaalseweg aanwezig. Het bebouwingspatroon is eveneens

divers; losse lintbebouwing met een gevarieerde architectonische uitstraling.

Loodrecht op de Heyendaalseweg treffen we een brede zone aan, waarbinnen allerlei

bijzondere functies zijn ondergebracht, zoals Kalorama, het Thomasklooster, scholen, Rooms

Leven, kerk, klooster (congregatie van het Heilig Sacrament), kloostertuin, bibliotheek,

begraafplaats, basisschool Brakkenstein, woonzorgcentrum Boszicht enz. Het gaat om

losstaande gebouwen, steeds verschillend van karakter, met omringend dan weer een groene

dan weer een stenige buitenruimte. Enkele buitenruimtes zijn openbaar toegankelijk, andere

zijn afgesloten. De zone loopt in de westkant van de wijk over in het groene gebied met het

zogeheten bosje van Vroom3, speeltuin 't Brakkefort en de tennisbanen.

3 Formeel heet het bosje van Vroom ‘park Haselune’.

14

Op het kruispunt van de Heyendaalseweg en de oost-west as bevindt zich het hart van

Brakkenstein. De bestaande functies kerk, Roomsch Leven, winkels en horeca, deels

gevestigd in historische panden, dragen in belangrijke mate bij aan het beeld van het

brandpunt van de wijk. De plek heeft veel potentie voor ontmoeting en levendigheid, maar

maakt deze niet geheel waar. Aan de inrichting van de openbare ruimte is niet te zien dat dit

een bijzondere plek in de wijk is. Weliswaar lijkt er sprake te zijn van een aanzet tot een

plein, omdat de rooilijn van enkele gebouwen, zoals Roomsch Leven, verder van de straat af

ligt. De voorterreinen zijn echter particulier terrein.

2.3.2 Herkenbare woonbuurten

Brakkenstein is opgebouwd uit een clustering van afzonderlijke herkenbare woonbuurtjes. Dit

is een typische kwaliteit van het gedifferentieerde tuindorpmilieu van de wijk.

Aan de wegen die de begrenzing vormen van de rechthoekige wijk Brakkenstein treffen we

lintbebouwing aan; losse bebouwing uit de eerste helft van de 20 eeuw.

De rechthoekige wijk Brakkenstein wordt in noord-zuidelijke richting doorsneden door de

Heyendaalseweg. De lintbebouwing aan de Heyendaalseweg dateert eveneens uit de

vooroorlogse periode.

Tussen Heyendaalseweg en Driehuizerweg en ten noorden van de centrale oost-west zone is

de eerste herkenbare buurt ontstaan. De Heyendaalseweg en de Driehuizerweg zijn met een

aantal dwarsstraten met elkaar verbonden. Langs deze straten zijn in de jaren ’30 vorige

eeuw woningen gebouwd in een gevarieerde uitstraling.

Tussen Heyendaalseweg en Driehuizerweg is ten zuiden van de centrale oost-west zone in

de jaren ’60 een buurt gebouwd van identieke woningen in de vorm van strokenbouw.

Aansluitend ligt aan de andere kant van de Heyendaalseweg een soortgelijke buurt.

Ten westen van de Heyendaalseweg en ten noorden van de centrale oost-west as is een

herkenbare samenhangende buurt gerealiseerd, de zogenoemde Kanunnikenbuurt. De buurt

bestaat uit een aantal identieke bouwblokken (stempels). Een bouwblok bestaat uit vier

loodrecht op elkaar gesitueerde bouwstroken. Tussen de bouwblokken ligt een hofje met

groen en parkeren. Dit patroon herhaalt zich negen keer. De Kanunnikenbuurt is begin jaren

’60 vorige eeuw in de stijl van de Bossche School gebouwd.

Grenzend aan de Kanunnikenbuurt ligt aan de Schoutstraat en de Schepenenstraat een

aantal woningbouwstroken met een eigen uitstraling. Tussen Baljuwstraat en St. Annastraat

liggen twee bouwblokken met woningen op royale kavels.

Ten zuiden van de kloostertuin ligt tussen de Pastoor van Soevershemweg en de Pastoor

Schelstraeteweg een samenhangende buurt.

De meest recent gebouwde buurt ligt in de oksel van de Driehuizerweg en de d’Almarasweg.

Deze is eind jaren ’90 gerealiseerd.

2.3.3 Groen in en om de wijk

De groene ligging van de wijk bepaalt in hoge mate de kwaliteit van Brakkenstein.4

Brakkenstein is riant in het groen gelegen, tussen een aantal grotere groenelementen: de

landgoederen Driehuizen, Heyendaal en Brakkenstein. De landgoederen vormen samen de

4 De hoofdgroenstructuur, zoals hier omschreven, is vastgelegd in het groenplan ‘De groene

draad, kansen voor het Nijmeegse groen’, van april 2007.

15

groene lob5 Driehuizen, die met hun bosachtig karakter aansluiten op de stuwwalbossen van

Heumensoord.

Het openbare groen binnen de wijk bevindt zicht vooral in het westelijke deel: de

groenstroken rondom de Kan. Mijllinckstraat, het Bosje van Vroom6, het groen bij de vijver

aan de Schoutstraat en de laanbeplanting in de meest westelijke straten. De diverse tuinen

aan de St. Annastraat en de Burggraafstraat geven het meest westelijke deel van de wijk een

bosachtige karakter. Naar het zuiden toe sluit het groene netwerk van het westelijke deel

van de wijk aan op het bosgebied tussen sportpark Brakkenstein en de Scheidingsweg. Naar

het noorden toe loopt een smalle groene zone richting Houtlaan en het bosgebied van de

Universiteit.

Een opmerkelijke groene enclave in de wijk is verder de (voormalige) kloostertuin. De meeste

straten in Brakkenstein zijn voorzien van bomen. Het oostelijke deel van de wijk oogt redelijk

groen door de aanwezigheid van voortuinen. De Kanunnikenbuurt en de buurt ten zuiden van

de Lentiusstraat komen steniger over.

2.3.4 Historisch en architectonisch waardevolle elementen

In cultuurhistorisch opzicht is zowel de ruimtelijke structuur van Brakkenstein van belang, als

de cultuurhistorische waarde van enige afzonderlijke gebouwen:

Ruimtelijke structuur

Veel cultuurhistorisch waardevolle elementen in Brakkenstein zijn terug te vinden in de

hierboven beschreven centrale assen van de wijk en aan de wijkranden.

Als eerste belangrijke bebouwing werd begin 20e eeuw het klooster aan de Heyendaalsweg

gebouwd. Vervolgens werd aansluitend de kerk gebouwd, die in de jaren ’60 weer werd

gesloopt en vervangen door de grote huidige kerk. Ook het oude klooster werd grotendeels

vervangen door nieuwbouw. Achter kerk en klooster kwam een fraaie kloostertuin met in het

westen een kloosterboerderij. In de periode 1920-1930 verrees de lintbebouwing langs de

Heyendaalseweg maar ook werden in die tijd de Pater Eymardweg en de Brakkensteinweg

aangelegd. Vooral de hoeken van deze straten vormen vaak een accent. In die tijd kreeg

Brakkenstein een aantal eigen voorzieningen zoals een verenigingsgebouw (Roomsch Leven),

café/boerderij Busser, een aantal scholen en het Thomasklooster.

Qua ruimtelijke structuur zijn de volgende elementen in cultuurhistorische zin van belang:

5 Een groen lob is groen dat vanuit het omliggende landschap diep de wijk/stad binnen

dringt. 6 Een omschrijving van het Bosje van Vroom is opgenomen in bijlage 6.4.

16

� de twee centrale assen (Heyendaalseweg en de oost-west zone met bijzondere

bebouwing);

� het assenkruis met aangrenzende bebouwing (het hart van de wijk);

� de terugliggende rooilijn van de bebouwing aan de Heyendaalseweg tegenover de

kerk, waardoor een pleinachtige ruimte ontstaat;

� de rand/grensstraten rondom Brakkenstein;

� hoekbebouwing Heyendaalseweg-zijstraten;

� sfeerbepalend bebouwingsbeeld langs de Heyendaalseweg, de Driehuizerweg en de

tussengelegen dwarsstraten.

� Kanunniken-/Dekenbuurt; architectonisch waardevol, ontworpen in een sobere

Bossche Schoolstijl. Samen met Heseveld en Doddendaal behoort deze buurt tot de

zeldzame Bossche Schoolproducten op complex-/wijkniveau.

Waardevolle panden

Uit het verhaal over de ruimtelijke structuur blijkt dat er een aantal beeldbepalende panden

bijdraagt aan de kwaliteit en belevingswaarde van Brakkenstein. De volgende panden kunnen

als waardevol worden aangemerkt:

� Roomsch Leven;

� Sint Thomasklooster;

� Tarcisiusschool;

� Café/boerderij Busser (nu winkel Groos);

� de voormalige Mariaschool (nu kinderdagopvang);

� De witte boerderij aan de Heemraadstraat;

� Boerderij De Driehuizen;

� Kloostergebouw Berchmanianum (net buiten het visiegebied).

Door bewoners wordt ook het pand waar Stichting EigenWijs is gevestigd beschouwd als

beeldbepalend en historisch waardevol. In de gemeentelijke inventarisatie van Brakkensteinse

architectonisch waarden uit 1996 wordt het pand niet als waardevol beschouwd. De

panden van Roomsch Leven en Thomasklooster hebben een monumentstatus.

Een bijzonder element in de wijk is ten slotte het kruisbeeld bij de entree van de wijk aan het

hoekpunt van Houtlaan en Heyendaalseweg.

Cultuurhistorie - groen

Naast individuele panden kan ook nog in cultuurhistorische zin het meest waardevolle groen

in de wijk worden geduid. Het gaat dan om de dubbele bomenlaan langs de Heyendaalseweg

en de kloostertuin met lindelanen.

17

2.4 Sociale wijkstatistieken: goede cijfers

De sociale statistieken, zoals beschikbaar uit de gemeentelijke wijk- en stadsmonitor, geven

een overwegend gunstig beeld van Brakkenstein:

Bevolkingssamenstelling

Het aandeel 65plussers is hoger dan in Nijmegen in totaliteit: 23%. de twee

verzorgingshuizen en de seniorenwoningen in de wijk zijn een belangrijke oorzaak van dit

hoge cijfer: 3,6% van de bewoners is gehuisvest in een verzorgingstehuis; in Nijmegen is dat

1,8%. Ten opzichte van 2000 is het aandeel ouderen licht gedaald. Het aandeel jongeren is

in die periode licht afgenomen. Het aandeel 0-14 jarigen is gemiddeld te noemen, evenals de

huishoudensamenstelling.

Het aandeel allochtone inwoners ligt in Brakkenstein fors onder het Nijmeegse gemiddelde

(7% t.o.v. 16%). De groei van dit aandeel is licht onder het stadsgemiddelde.

Inkomen en werk

In Brakkenstein is het percentage huishoudens met een laag inkomen in de periode 1996-

2002 licht gedaald. Het aantal uitkeringsgerechtigden is relatief laag.

In verhouding tot het aantal woningen is het aantal bedrijfsvestigingen hoger dan in wijken

als Hatert, Grootstal en Hatertse Hei (7,9% t.o.v. respectievelijk 4,4%, 5,7% en 7,0%).

Gezondheid en zorg

In de gezondheids- en zorgstatistieken valt op dat het percentage cliënten van

maatschappelijk werk laag is, maar het aantal cliënten van de GGZ juist gemiddeld.

Onderwijs

Het opleidingsniveau in Brakkenstein is hoog. Het percentage havo/vwo-leerlingen (ongeveer

60%) ligt hoger dan in Nijmegen gemiddeld. Opvallend is het lage percentage

'gewichtsleerlingen'7 (6% t.o.v. 33% gemiddeld in Nijmegen).

Milieu

Het aantal vergunningsplichtige bedrijven (in 2004) is lager dan gemiddeld in Nijmegen, maar

iets hoger dan andere wijken aan de zuidrand van de stad. Uit een gemeentelijk onderzoek

naar milieubeleving in de stad bleek dat Brakkensteiners het meest positief tegenover

milieumaatregelen in de wijk (zoals bijvoorbeeld het afkoppelen van regenwater van het riool)

staan.

Sociale aspecten: omgang van bewoners met elkaar

Voor de jaarlijkse stadspeiling wordt aan bewoners gevraagd wat hun mening is over de

sociale contacten, de sociale omgeving, multiculturaliteit in de wijk. Helaas zijn er voor de

wijk Brakkenstein hierover geen gegevens beschikbaar.

Veiligheid

Voor het peilen van de veiligheid zijn voor Brakkenstein alleen cijfers bekend over agressie en

woninginbraken. Het algemene beeld met betrekking tot dreiging, vermogensdelicten,

onveiligheidsgevoelens, overlast (drugspanden, overlast van omwonenden, jeugdoverlast en

gezinsproblematiek) is gunstig. Wat betreft diefstal is het aantal aangiftes laag, maar tegen

de stedelijke trend in is er een stijging van het aantal aangiftes (van 70 in 2002 naar 82 in

2006)

7 Gewichtsleerlingen zijn leerlingen die extra aandacht nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze een

leerachterstand hebben.

18

2.5 Voorzieningen: een kwetsbare en versnipperde structuur

Accommodatie-problemen voor wijkactiviteiten

Wijkbewoners, vertegenwoordigers van verenigingen, de wijkraad en de gemeente Nijmegen

zijn al jaren met elkaar in discussie over de aard en opzet van de voorzieningenstructuur in

Brakkenstein. De huisvesting van wijkactiviteiten en organisaties is versnipperd. Uit

gesprekken in de wijk blijkt dat vooral kwetsbare groepen als ouderen, zorgbehoevenden en

jongeren hiervan hinder ondervinden. Zij ervaren problemen in de bereikbaarheid en

toegankelijkheid van voorzieningen en activiteiten (deels openbaar, deels gebonden aan

lidmaatschap). Verder worden kansen gemist om faciliteiten te delen en kunnen nieuwe

initiatieven, zoals het Collectief Café Brakkenstein lastig gehuisvest worden. Meerdere

accommodaties missen het kwaliteitsniveau dat buurtcentra in andere wijken hebben. In

bijlage 6.2 is een kaartoverzicht opgenomen van de aanwezige voorzieningen.

Begin 2003 is in opdracht van de gemeente in samenwerking met Talis Woondiensten een

haalbaarheidsstudie verricht naar de realisatie van een multi functionele accommodatie.

Studiegebied was het gebouw waar nu stichting EigenWijs is gehuisvest en omgeving. Vraag

en aanbod werden geïnventariseerd. Onderzocht werd wat het draagvlak en de financiële

mogelijkheden waren voor het bijeen brengen van verschillende wijkvoorzieningen onder één

dak. Draagvlak bleek aanwezig te zijn. Het scenario van handhaving van de bestaande

gebouwen en hergebruik van het gebouw van EigenWijs had de voorkeur. Realisering op

korte termijn bleek echter niet mogelijk. Geconcludeerd werd dat uitwerking van plannen pas

zin heeft op het moment dat ruimte en (externe) gelden beschikbaar komen voor de

verhuizing van Stichting EigenWijs en voor het in hergebruik nemen van het gebouw.

Kwetsbare winkelvoorzieningen

Een typering van de winkelconcentraties aan de Heyendaalseweg en De Fest is terug te lezen

in de gemeentelijke detailhandelsstructuurvisie. De aanwezigheid - voor veel wijkbewoners

op loopafstand - is erg waardevol voor het voorzieningenniveau en daarmee de leefbaarheid

van de wijk. Ook bieden de ondernemingen werkgelegenheid en leveren ze daarmee een

bijdrage aan de buurteconomie. De kwaliteit van het winkelaanbod is hoog, niet in de laatste

plaats omdat het veelal nog gaat om familiebedrijven, gericht op service.

19

Tegelijkertijd is het functioneren van de winkelconcentraties niet zonder zorgen. Door het

beperkte draagvlak in Brakkenstein staan de winkelcentra hier constant onder druk.

Bezoekers van buitenaf zijn essentieel voor het overleven van diverse detailhandelszaken.

Het gratis parkeren op de Heyendaalseweg is een positieve concurrentiefactor, maar staat

onder druk.

De situatie in De Fest is fragiel, het bevolkingsdraagvlak van de wijk is eigenlijk te klein voor

een volwaardig buurtwinkelcentrum. De Fest is in haar voortbestaan grotendeels afhankelijk

van trekkers als de Aldi en Schlecker (een supermarkt met discount formule ontbreekt in heel

Nijmegen oost). De problematiek van de huidige situatie van De Fest ligt verder voornamelijk

in de openbare ruimte en de uitstraling van het winkelcentrum.

status supermarktomvang

(vvo)

leegstand aanblik

Heyendaalseweg aanvullend

winkelgebied

110+85 m² geen goed

De Fest aanvullend

winkelgebied

430 m² aanwezig matig

Zorgen om jongeren

In Brakkenstein zijn verschillende jongerenvoorzieningen voor verschillende leeftijdsgroepen.

Naast de stedelijke kinderspeeltuin het Brakkefort8, een vijftal formele speelplekken voor

kinderen9 (waarvan 4 in de Kanunniken- en Dekenbuurt) en een sportplek aan de

Schepenenstraat is er het ‘t Pleintje waar vanuit de KWJ10 haar werk voor jongeren verricht.

Verder zijn er de verschillende sportaccommadaties en Scouting Brakkenstein aan de rand

van de wijk.

Van een optimale bediening voor jongeren is echter geen sprake. Op basis van

behoefteberekening komt Brakkenstein een speelplek en drie recreatieve sportplekken

tekort11. Niet alleen is er een tekort, ook de spreiding is niet goed. Verder zijn er door de tijd

heen oplevingen van jongerenoverlast. Volgens de KWJ is dit vooral te wijten aan een tekort

van een goede hangplek van jongeren in de buitenruimte.

8 De kindern van Brakkenstein kunnen tegen een gereduceerd tarief gebruik maken van de stedelijke

speeltuin Brakkefort. 9 Het gaat om speelplekken voor kinderen van de ‘basisgeneratie’: in de leeftijd van 4-11 jaar en 30%

van de 12 jarigen in de wijk. 10 Stichting Katholieke Werkende Jongeren Brakkenstein 11 Bron: beleidsnotitie ‘Kom je buiten spelen 2007-2010’, maart 2007.

20

2.6 Openbare ruimte: zorgen over toenemende druk

Algemeen

Brakkenstein staat te boek als een rustige woonwijk. Een typering die voor een groot deel te

verklaren is aan de groene ligging en opzet van de wijk. Toch blijken er in het functioneren

van de openbare ruimte in Brakkenstein enkele hardnekkige knelpunten voor te komen. Al

zijn er vanuit gemeentelijke uitvoeringsprogramma's en mede op aangeven van de actieve

verkeerscommissie van de wijkraad (zie hieronder) in de afgelopen jaren verschillende

verkeersmaatregelen getroffen.

Bewoners actief voor verbetering van de openbare ruimte

Verkeersontwikkelingen in en rondom de wijk baren bewoners

zorgen. Ze waren aanleiding voor de wijkraad om een

verkeerscommissie op te richten die actief het contact zoekt met

gemeente om problemen voor het voetlicht te brengen en tot

oplossingen te komen. De wijkraad is vertegenwoordigd in het

overleg bij het tot stand komen en de uitvoering van de

bereikbaarheidsvisie Heijendaal. In 2004 bood de wijkraad een

eigen rapport over de ervaren verkeersproblematiek aan. De

gesignaleerde knelpunten betroffen zowel overlastsituaties, de

staat van het wegdek, verkeersveiligheid als parkeren.

Beheer van de openbare ruimte

In het najaar van 2005 is het wijkbeheerplan Brakkenstein vastgesteld door het College. Het

plan dient vanuit een integrale blik te zorgen dat de openbare ruimte van Brakkenstein

schoon, heel en veilig blijft. Het plan geeft richtlijnen voor dagelijks onderhoud, groot

onderhoud en rehabilitaties, reconstructies en herinrichtingen en handhaving en toezicht. Om

deze richtlijnen te kunnen bepalen is vooraf de huidige situatie geïnventariseerd. Mede naar

aanleiding van een bewonersrapport (zie hierboven) - met opmerkingen over het wegdek,

bestrating en inrichting van verschillende straten - is de ontwikkeling van het wijkbeheerplan

eerder uitgevoerd dan oorspronkelijk gepland.

Bereikbaarheid van de wijk

Brakkenstein is ondanks de relatief geïsoleerde ligging redelijk goed ontsloten. De wijk is

eind- en beginpunt van een busverbinding richting station en centrum; om het kwartier rijdt

er een bus. De recent aangepaste busverbinding maakt het mogelijk dat nu ook het centrum

rechtstreeks bereikbaar is met het openbaar vervoer.

Verkeersinrichting en -intensiteit: knelpunten voor fietsers en voetgangers

21

De Sint Annastraat en de Scheidingsweg maken deel uit van het hoofdwegennet van

Nijmegen.12 De Houtlaan en de Heyendaalseweg zijn de ontsluitingswegen van Brakkenstein

en hebben een directe verbinding met het primaire wegennet van de stad13. Alle overige

straten in de wijk zijn zogenaamde erftoegangswegen14. Recent zijn hiervoor veel wegen in

Brakkenstein ‘duurzaam veilig’ ingericht. Verblijfsgebieden krijgen hiermee een dusdanig

karakter dat doorgaand verkeer of sluipverkeer zoveel mogelijk wordt voorkomen. De

verblijfsgebieden kennen een snelheidsregime van 30 km/uur. Sinds november 2005 is het

niet langer toegestaan dat vrachtwagens door de wijk rijden.

Voor een algemene inschatting van de verkeersveiligheid is het aantal binnengekomen

meldingen bij de politie belangrijk. Het aantal meldingen ligt lager dan in Nijmegen gemiddeld

en ongeveer op gelijke hoogte in vergelijking met andere wijken in de zuidrand van de stad.

stad stadd. wijken

nijmegen zuidrand Hat. hei Grootstal Hatert Brakkstn

% meld. verkeersongev. 1.5 0.6 0.6 0.6 0.5 0.5

ontw. 2002-2004 -0.4 -0.2 -0.2 -0.1 -0.3 -0.4

Toch spelen nog een aantal verkeersproblemen in de wijk, met name voor fietsers en

voetgangers. Door de verkeersintensiteiten en inrichting van de openbare ruimte laat op een

aantal plekken in de wijk de oversteekbaarheid en begaanbaarheid te wensen over. Dit

belemmert wijkbewoners in hun route naar verschillende locaties in de wijk en het groen in

de omgeving. In het bijzonder geldt dit voor kwetsbare groepen als ouderen en kinderen, die

bij hun eigen gebruik van de openbare ruimte (op weg naar school, of tijdens het dagelijkse

ommetje) hindernissen ondervinden. Soms laat ook de toegankelijkheid van plekken te

wensen over. Specifieke locaties waar problemen spelen:

� Oversteekproblemen op enkele randwegen, zoals de Houtlaan, Kwekerijweg-

D’Almarasweg en Scheidingsweg. Het profiel en de inrichting van de Houtlaan, met

slechts aan één zijde een afzonderlijk fietspad, gecombineerd met het trottoir,

vormen een knelpunt.

� Bij een verdere intensivering van het gemotoriseerd verkeer verslechtert de

milieukwaliteit. Dit is vooral een aandachtspunt voor de Houtlaan. Bij een

substantiële verhoging van de verkeersintensiteiten door veranderingen in de

verkeersstructuur in het gebied Heyendaal zullen wettelijk milieumaatregelen, zoals

het aanleggen van duur fluisterasfalt, getroffen moeten worden.

� Oversteekproblemen op de Heyendaalseweg (één van de centrale assen in de wijk,

met 50km-regime). Inmiddels is op een drietal plaatsen een oversteekvoorziening

gemaakt (zebrapad). De Heyendaalseweg is verder recent voorzien van een nieuw

wegdek.

� Begaanbaarheid en toegankelijkheid van winkelcentrum De Fest en directe omgeving;

� Bewoners ervaren de kruisingen Houtlaan-Kwekerijweg-Heyendaalseweg en

Heyendaalseweg-Scheidingsweg als onveilig.

� De toegankelijkheid van het groen op het landgoed De Driehuizen en nabij het

visiegebied gelegen Park Brakkenstein; het park heeft geen duidelijke entrees en

vanuit de wijk op weg naar het park ervaren bewoners oversteekproblemen.

Parkeeroverlast

12 Op basis hiervan vallen beide wegen in het kader van het Ontwerp Categoriseringsplan van Nijmegen

in de categorie Gebiedsontsluitingsweg A (intensiteit > 10.000 mvt/etm). 13 Gebiedsontsluitingsweg B; intensiteit < 15.000 mvt/etm.

14 Verblijfsgebied; intensiteit < 5.000 mvt/etm.

22

Ook het aantal meldingen bij de politie wat betreft parkeeroverlast lag tot voor kort lager dan

in Nijmegen gemiddeld.

stad stadd. wijken

nijmegen zuidrand Hat. hei Grootstal Hatert Brakkstn

% meld. parkeeroverlast 1.0 0.6 0.6 0.4 0.7 0.6

ontw. 2002-2004 0.0 0.1 0.3 -0.1 0.2 0.2

Een kanttekening bij de parkeeroverlastcijfers is dat de meest recente cijfers van 2002-2004

zijn. De effecten van het invoeren van het betaald parkeren medio 2004 op het terrein van

de Radboud Universiteit zijn hierin nog niet terug te zien. De meeste klachten over parkeren

die op dit moment binnenkomen hebben betrekking op 'vreemparkeerders'. Veel

medewerkers van de Radboud Universiteit, Universitair Medisch Centrum en Hogeschool zijn

in de verleiding om betaald parkeren te vermijden door gratis te parkeren in de wijken

rondom Heijendaal. Uit gevoerde gesprekken voor de visie en de wijkavond blijkt dat

wijkbewoners dit als een belangrijk knelpunt en groeiend probleem ervaren.

Specifieke locaties waar parkeeroverlast ervaren wordt:

� De omgeving van winkelcentrum De Fest.

� Het foutparkeren aan de Heyendaalseweg ter hoogte van het universitair

sportcentrum 'Gymnasion' (net ten noorden van het visiegebied). Recent is een

parkeerverbod ingesteld; er mag niet meer geparkeerd worden in de zij- en

middenberm. Vooral voor fietsers bevordert dit de veiligheid.

� De straten rondom de Atletiekbaan en voetbalvelden. Vooral de atletiekbaan wordt

frequent en druk bezocht. De bovenwijkse voorziening trekt veel bezoekers van

buiten Brakkenstein (en buiten Nijmegen) wat veel autoverkeer rond de trainingstijden

met zich meebrengt. Er is geen ruimte om parkeergelegenheid te creëren op het

terrein van het sportpark.

Bewoners spraken bij de bewonersavond hun zorgen uit over verwachte verkeers- en

parkeerproblematiek rond het nieuwe zorgcentrum van Kalorama. Na overleg met bewoners

is in de plannen voor Kalorama de inrit van de parkeergarage verplaatst. Volgens de

gemeente is de verkeerssituatie rondom het nieuwe zorgcentrum door deze planwijziging

voldoende gewaarborgd.

2.7 Herontwikkeling: op weg naar uitvoering

Na de intensieve bouwperiode eind jaren ’50 en jaren ’60 is het lange tijd rustig geweest in

Brakkenstein wat betreft bouw- en herontwikkelingsactiviteiten. De wijk leek af. Maar schijn

23

bedriegt. De tijd staat niet stil. Op verschillende locaties in en om Brakkenstein spelen

herontwikkelingsplannen in verschillende stadia op weg naar uitvoering:

� Sloop verzorgingshuis St. Josephshof en aanleunwoningen aan de Driehuizerweg ten

behoeve van de nieuwbouw van woon- en zorgcentrum Kalorama. De nieuwbouw is

inmiddels gereed.

� Herontwikkeling van het gebied 'Kerk en Klooster'.

� Herinrichting van het landgoed De Driehuizen, inclusief renovatie van het bosgedeelte

is grotendeels afgerond.

� De nieuwbouw van seniorenwoningcomplex Brackehove (afgerond).

� Hergebruik Thomasklooster door Talis voor een Centraal Wonen project.

Ook in de directe omgeving van het visiegebied spelen herontwikkelingsprojecten:

� Diverse nieuwbouwprojecten voor universiteit en Radboudziekenhuis; deels afgerond,

deels reeds in aanbouw.

� Een visie is opgesteld voor renovatiemaatregelen van Park Brakkenstein.

� Een gedeelte van de gebouwen op het GGZ-terrein wordt vernieuwd en op het terrein van het Nebo-klooster worden woningen gerealiseerd.

In bijlage 6.4 is uitleg over de lopende projecten te vinden: een algemene omschrijving, de

stand van zaken en de planning van de projecten.

De herontwikkelingsprojecten komen merendeels voort uit particuliere initiatieven, deels

betreft het samenwerkingsverbanden tussen gemeente en particuliere partijen. De

bovengenoemde herontwikkelingsprojecten hebben invloed op de wijk. In een paar jaar tijd

gaan meerdere gebouwen en gebieden op de schop, worden terreinen opnieuw ingericht en

bebouwd. Er zijn sloop- en bouwactiviteiten, er komen nieuwe wijkbewoners bij, binnen de

wijk vinden er verhuizingen plaats. Plekken veranderen van functie.

In gesprekken met wijkorganisaties en op de wijkavond uiten wijkbewoners hun zorg of deze

ontwikkelingen wel passen binnen het karakter van de wijk en het beleid. Er is onzekerheid

bij hen over wat de toekomst nog meer aan verandering met zich mee gaat brengen.

24

3 Ambitie en uitgangspunten

Op basis van de hierboven benoemde kwaliteiten en knelpunten wordt in dit hoofdstuk

allereerst de centrale ambitie geformuleerd. Verder worden themagewijs uitgangspunten

benoemd, uitgewerkt in deelkaarten.

3.1 Centrale ambitie: kwaliteiten beschermen, knelpunten aanpakken

Zoals in hoofdstuk 1 al aangegeven: Brakkenstein is geen achterstandswijk, waar een grote

vernieuwingsslag op sociaal, economisch en fysiek nodig is om de leefbaarheid in te blijven

garanderen. Door kwaliteiten van de wijk te benoemen kan de visie een leidraad vormen voor

initiatieven en beslissingen in de toekomst, zoals voor het nieuwe bestemmingsplan voor de

wijk. In het bestemmingsplan worden ruimtelijke structuren, functies en het toegestane

gebruik juridisch bindend vastgelegd voor de komende tien jaar. Zo worden bestaande

kwaliteiten beschermd en zo mogelijk versterkt.

Uit de wijktypering van hoofdstuk 2 blijken er ook specifieke en hardnekkige knelpunten te

spelen. De visie dient een kader te bieden om in de toekomst de genoemde knelpunten aan

te pakken.

3.2 Waardevolle ruimtelijke elementen

3.2.1 De centrale assen en het hart

Heyendaalseweg

Voorop staat het behoud van de Heyendaalsweg als centrale verbindingsas en winkelstraat

in de wijk met gevarieerde bebouwing en dubbele bomenrij. Om de oversteekbaarheid te

vergroten zullen op een drietal plekken oversteekplekken worden aangelegd. Om op de

Heyendaalseweg tussen Pater Eymardweg en de Scheidingsweg de verkeersveiligheid te

vergroten zal het wegdek heringericht worden.

Oost-west zone

In de centrale oost-west zone speelt het herontwikkelingsproject Kerk en Klooster. Ook in de

toekomst is niet uit te sluiten dat particuliere initiatieven ontstaan voor herontwikkeling. Zo

kampt basisschool Brakkenstein met huisvestingsproblemen. Deze visie staat initiatieven in

principe niet in de weg. Met herontwikkeling van bijzondere wijkfuncties en gebouwen en

herinrichting van de buitenruimte ontstaan er kansen om kwaliteiten van deze zone, zoals

omschreven in hoofdstuk 2, te versterken. Mochten plannen worden ontwikkeld, dan zal de

gemeente het stedelijke beleid en deze visie als leidraad gebruiken voor het opstellen van

nadere randvoorwaarden en stimuleren dat een goede communicatie met omwonenden

plaats vindt.

Hart van Brakkenstein

Op de plek waar de twee assen elkaar kruisen ligt voor Brakkenstein gevoelsmatig het hart

van de wijk. Dit ‘hart’ schiet echter tekort in de ruimtelijke uitstraling en het functioneert ook

niet voldoende als hart. De potentie van een levendig kloppend hart wordt niet waargemaakt.

Op drie manieren kan deze potentie in de toekomst vorm krijgen:

25

� Door een goede aansluiting van bebouwing en openbare ruimte. Dit kan door het

realiseren van passende functies in een passende architectuur van de nieuwe

gebouwen aan de Heyendaalseweg. In de huidige plannen is een openbare route en

zichtlijn vanaf de Heyendaalseweg opgenomen naar de achtergelegen kloostertuin.

Op deze manier verbetert herontwikkeling de uitstraling van het hart. (zie bijlage 6.4)

� Door het verbeteren van de inrichting en vergroten van de openbare ruimte. Op en

aan weerszijde van de Heyendaalseweg, tussen de Lentiusstraat en de pater

Eymardweg ontstaat een centraal plein voor Brakkenstein. Aandachtspunten bij de

inrichting van het plein:

o Behoud van de bestaande bomen.

o Voldoende maat geven aan het plein van gevel tot gevel; aandachtspunt is

een goede overgang van openbaar naar privé om mogelijke overlast te

voorkomen.

o Een goede aansluiting op de herontwikkeling van het gebied Kerk & Klooster.

o Rekening houden met de verkeersfunctie van de Heyendaalseweg.

� Door te streven naar een concentratie van wijkvoorzieningen en -activiteiten aan en

in de omgeving van het hart, onder andere door ruimte te bieden voor huisvesting

van functies in de omliggende gebouwen die de levendigheid vergroten:

wijkvoorzieningen en buurtgebonden horeca (zie ook paragraaf 3.3).

26

3.2.2 Herkenbare woonbuurten

Vertaling van het gemeentelijk woonbeleid

Net als alle Nijmeegse stadswijken geldt voor Brakkenstein het gemeentelijke woonbeleid,

zoals vastgelegd in de Woonvisie 2009-2010. Het Nijmeegse woonbeleid hanteert de

volgende uitgangspunten:

� Een ongedeelde stad.

� Bewoners binden.

� Bouwen voor de buurt van de toekomst.

We stellen de wijk centraal, met als doel het realiseren van een woonmilieu waarin mensen

graag samen leven. Een positief gewaardeerd woonmilieu, leefbaar, veilig en met variatie in

het aanbod zodat mensen niet noodgedwongen hun wijk uitmoeten als ze aan een stap in

hun wooncarrière toe zijn. Dit houdt ook wijkgerelateerde sociale netwerken in stand. We

doen dit met respect voor de identiteit van buurten en wijken. Want elke wijk is anders.

Samen vormen ze de stad, die ongedeeld moet zijn.

Met bovenstaande uitgangspunten voor ogen zijn opgaven voor het wonen in Nijmegen

geformuleerd, waarbij voor de visie op Brakkenstein de volgende het meest van belang zijn:

� Woonmilieus, voldoende van goede kwaliteit en gevarieerd.

� Wonen en zorg op maat (zie paragraaf 3.3).

Woonmilieu

Het woonmilieubeleid formuleert als algemeen gewenst perspectief voor gedifferentieerde

tuindorpmilieus dat bij nieuwbouw een accent dient te liggen op laagbouw en het realiseren

van goedkope woningen. Dit laatste in het kader van het gemeentelijk beleid te streven naar

'de ongedeelde stad', waardoor qua woningprijzen wordt aangestuurd op differentiatie.

Voor de ontwikkelingen in Brakkenstein is het belangrijk om het huidige woonmilieu als

uitgangspunt te nemen, zoals omschreven in hoofdstuk 2. Dit betekent dat voor de wijk:

� het accent op laagbouw zal liggen en plaatselijk hoogbouw mogelijk is;

� er in alle prijsklassen woningen worden bijgebouwd.

Bij ontwikkelingslocaties zullen onder andere bovenstaande uitgangspunten het

toetsingskader zijn waarop de plannen zullen worden beoordeeld.

3.2.3 De groenstructuur

Algemeen

Deze visie houdt vast aan de richtlijn van het groenstructuurplan het huidige karakter van het

groen in de wijk behouden en waar mogelijk te versterken. De bestaande laanstructuren,

kloostertuin en boselementen zijn hiervoor de basis. De gemeentelijke Ruimtelijke verkenning

‘Kansen voor de Keizerstad’ uit 2002 biedt een kader voor bescherming van de groene

stadsrand door landschapsontwikkeling en behoud.

Groene routes

In Brakkenstein liggen kansen om groene routes te versterken. De Kan. Mijllinckstraat en

aanliggend groen dient een belangrijke groene noord-zuid as te blijven.

In het verlengde hiervan is het wenselijk om een goede relatie voor voetgangers aan te

leggen door het sportpark aan de Heemraadstraat om het buitengebied beter toegankelijk te

27

maken voor de bewoners. Bij de toekomstige invulling van de locatie van de huidige

atletiekbaan behoort dit tot de mogelijkheden.

Daarnaast is het wenselijk om goede routes te realiseren tussen het park Brakkenstein, dat

nabij het visiegebied ligt, via het landgoed Driehuizen naar de omliggende bossen van

Heumensoord.

De bereikbaarheid van het groen om de wijk kan bevorderd worden door oversteek-

mogelijkheden te verbeteren op de Houtlaan, D’Almarasweg en Scheidingsweg. (zie ook

paragraaf 3.5).

De Driehuizen

De renovatie van het bosgedeelte van landgoed De Driehuizen draagt bij aan de versterking

van de groenstructuur van de wijk. Een deel van het landgoed de Driehuizen valt binnen de

Ecologische Hoofdstructuur (EHS) van Nederland. Dit groene landelijke netwerk van

natuurgebieden en verbindingszones is de ruimtelijke vertaling van het nationale natuurbeleid.

In het Streekplan van de Provincie staat het landgoed deels opgenomen als onderdeel van

het Groen Blauw raamwerk van Gelderland. Nieuwe plannen, die de goedkeuring van de

Provincie behoeven, dienen te worden getoetst op strijdigheid met dit beleid.

Park Brakkenstein

Al een paar jaar geleden is gestart met het maken van een visie voor het nabijgelegen Park

Brakkenstein. Het park is namelijk toe aan een grote opknapbeurt. Door verschillende

omstandigheden is het project echter een aantal keer uitgesteld. Halverwege 2005 is het

maken van de visie weer opgepakt. Inmiddels ligt er een concept visie. In de visie wordt

ingegaan op de benodigde renovatiemaatregelen om het park weer in goede staat te krijgen.

28

3.2.4 Historische en architectonisch waardevolle elementen

In paragraaf 2.3 staat omschreven welke ruimtelijke elementen van de wijk historisch en

architectonisch waardevol zijn. Deze visie gaat uit van behoud van deze elementen:

Behoud en versterking van de ruimtelijke structuur:

� de Heyendaalseweg als centrale noord-zuid as (zie paragraaf 3.2.1)

� de oost-west zone met bijzondere bebouwing (zie paragraaf 3.2.1)

� het assenkruis met aangrenzende bebouwing (zie paragraaf 3.2.1)

� de terugliggende rooilijn van de bebouwing aan de Heyendaalseweg tegenover de

kerk, waardoor pleinachtige ruimte ontstaat (zie paragraaf 3.2.1)

� de rand/grensstraten rondom Brakkenstein;

� hoekbebouwing Heyendaalseweg-zijstraten;

� sfeerbepalend bebouwingsbeeld langs de Heyendaalseweg, de Driehuizerweg en de

tussengelegen dwarsstraten.

Behoud van waardevolle panden en elementen

� Roomsch Leven;

� Sint Thomasklooster;

� Tarcisiusschool;

� Café/boerderij Busser (nu winkel Groos);

� de oude bewaarschool, waar nu KION gevestigd is;

� De witte boerderij aan de Heemraadstraat;

� Boerderij De Driehuizen;

� kruisbeeld op de hoek Heyendaalseweg - Houtlaan.

29

De ontwikkeling van deze visie geeft geen aanleiding om panden toe te voegen op de Rijks-

of gemeentelijke monumentenlijst. Door bewoners wordt ook het pand waar Stichting

EigenWijs is gevestigd beschouwd als beeldbepalend en historisch waardevol, maar staat in

de gemeentelijke inventarisatie niet zo benoemd. Nadere studie naar de inrichting van de

openbare ruimte en het actief streven naar concentratie van voorzieningen in het hart van

Brakkenstein dient uit te maken of het pand behouden kan worden of dat opoffering

noodzakelijk is om het doel van een nieuw hart van Brakkenstein ook fysiek mogelijk te

maken. (zie paragrafen 3.4 en 3.6)

Cultuurhistorie - groen

� de dubbele bomenlaan langs de Heyendaalseweg;

� de kloostertuin met lindelanen;

� bomenrij langs de d’Almarasweg en Driehuizerweg;

� de laanstructuren van het bosje van Vroom;

� bosgebied aan het Schutterspad;

� Landgoed De Driehuizen met de oude bospercelen, houtwallen en monumentale

bomen.

3.3 Wonen en zorg: service op maat

3.3.1 Woonservicegebieden

De gemeente Nijmegen wil het realiseren van woonservicegebieden in de stad stimuleren.

Woonservicegebieden zijn wijken waarin ook ouderen en mensen met een handicap

zelfstandig kunnen wonen met voldoende zorg in de nabijheid, beschut wonen of geclusterd

wonen (wonen in kleine groepen met zorginfrastructuur). Deze woonservicegebieden dienen

zo mogelijk bij voorzieningen te liggen, zoals medische centra (huisartsen), wijkcentra,

wijkservicecentra (waar zorg geleverd wordt) maar ook bij overige voorzieningen zoals

winkels, openbaar vervoer, bibliotheek enz. Realisatie van een dergelijk initiatief heeft een

complex karakter en raakt diverse aspecten, zoals:

� Woningbouwprogramma.

� Wijkservicecentra met (ongeplande )-24-uurszorg en de nodige ‘haal- en

brengdiensten’.

� Programma en plannen inrichting woonomgeving/openbare ruimte: veilige en

barrièrevrije woonomgeving.

De gemeente stimuleert de realisatie op de juiste plekken, door de juiste partijen en, waar

mogelijk, scheppen van gunstige randvoorwaarden en het wegnemen van knelpunten.

Andere partijen, woningcorporaties en zorgaanbieders, realiseren meestal de woninen en

zorgvoorzieningen. Uiteraard heeft de gemeente een verantwoordelijkheid waar het gaat om

het welzijn voor thuiswonende ouderen. Met de komst van de Wet Maatschappelijke

Ondersteuning worden deze verantwoordelijkheden uitgebreid.

30

3.3.2 Uitgangspunten voor het woningbouwprogramma

Er moeten voldoende woningen zijn in een wijk voor de verschillende doelgroepen, liefst in

de buurt van voorzieningen, zoals een wijkservicepunt, winkels en openbaar vervoer. Dat is

in een bestaande wijk als Brakkenstein niet altijd even makkelijk te realiseren. Er zijn landelijk

‘planologische kengetallen’ ontwikkeld over hoeveel woonvormen er nodig zijn. Vertaald naar

de omvang van Brakkenstein (ca 4.000 inwoners15), leveren die het volgende beeld op,

waarbij tegelijk aangegeven is hoeveel woonvormen er dit moment in Brakkenstein bestaan,

waarbij de nieuwbouw van Kalorama al meegenomen is:

� Beschermd wonen: onzelfstandig clusterwonen (niet zelfstandig) voor 20 bewoners

met permanente 24-uurs toezicht voor dementerenden, zwaar verstandelijk

gehandicapte e.d..

Bestaand: 77

� Verzorgd wonen: een verzorgd-wonen-woning is een nultrede-woning, waarbij

bewoners een 24-uurs garantie hebben voor verzorging, verpleging en begeleiding op

afroep. Dit soort woningen moeten er komen voor 50-100 mensen, waarvan 2/3 in

een woonzorgcomplex.

Bestaand: 227

� Zelfstandig wonen: 90 - 360 woningen met zorg op afroep, voor lichamelijk

gehandicapten, 75-plussers, lichte GGZ enz.

Bestaand: 97

15 3.880 inwoners op 1 januari 2007.

31

� Per 10.000 inwoners moet er een wijkservicepunt komen en eventueel nog een of

meerdere steunpunten.

Toelichting van de bestaande woonvormen:

Beschermd woonvormen:

Verpleegafdeling van Berchmanianum 17

Kalorama nieuwbouw 60

Verzorgd wonen:

Huize Boszicht aanleunwoningen: 24

Huize Boszicht verzorgingshuis: 99 (plaatsen)

Verzorgingshuis Berchmanianum: 45 (plaatsen)

WOZOCO Brackehove: 30 woningen

Kalorama: 29

Zelfstandig wonen:

Brackehoven: 42

flat Brakkenstein-Lekeninstituut: 16

Kannunink Mijllink 39 (plaatsen)

Conclusie:

De specifieke woonvormen als beschermd en verzorgd wonen zijn meer dan voldoende in

Brakkenstein aanwezig voor de wijk zelf. Brakkenstein kan zelfs deels een oplossing bieden

voor aangrenzende wijken en bovenwijkse vragen.

Wat betreft zelfstandige woningen is nog wel een aanvulling mogelijk. Daartoe zou alle

nieuwbouw in Brakkenstein levensloopbestendig gebouwd moeten worden. Het belangrijkste

project hierbij is project van Kerk en klooster aan de Heijendaalseweg.

3.3.3 Wijkservicecentra

Een wijkservicepunt is het kloppend hart van het woonservicegebied voor 10.000 inwoners.

Welke functies hier in samenkomen, staat niet op voorhand vast. Het wijkservicepunt dient

bij voorkeur gelegen te zijn in de buurt van voorzieningen, zoals winkels en openbaar

vervoer.

Het wijkservicepunt hoeft niet in één groot gebouw geconcentreerd te zijn, maar kan

meerdere gebouwen of locaties omvatten, zoals wijkcentra of woonzorgcomplexen.

Afhankelijk van de situatie wordt de meest praktische en handige oplossing gekozen.

Wat functies betreft, kan gedacht worden aan:

� Zorgdiensten, zoals 24-uurs zorgsteunpunt, dagopvang, dagverzorging, nachtopvang,

tijdelijk verblijf, alarmeringspost, spreekuur maatschappelijk werk, huisartsen,

consultatiebureau, tandarts, paramedische diensten, enz.

� Welzijnsdiensten, zoals activiteitenruimte, maaltijdgebruik, ouderenadviseur,

cursussen, informatieloket, voorstellingen, sport en spel, internetcafé, enz. Naast

deze ‘haaldiensten’ kunnen vanuit het wijkservicepunt ook ‘brengdiensten’ thuis

geleverd worden, zoals maaltijden aan huis, klusjesdiensten, hulp van vrijwilligers

enz.

� commerciële diensten, zoals kapper, pedicure, winkel, café, bank, fitness, enz.

� woondiensten, zoals een servicepunt voor woningbouwverenigingen of

buurtconciërge

� openbare diensten, zoals gemeentelijke diensten, bibliotheek, kinderopvang, kerken

en scholen.

32

In de buurt van dit wijkservicepunt moeten de verschillende woonprogramma’s een plaats

krijgen, met de verschillende woonvormen, zoals hierboven genoemd.

Een steunpunt is een ‘lichte’ vorm van een wijkservicepunt, b.v. in een complex voor

ouderen of gehandicapten, waar de algemene voorzieningen uitgebreid worden, zoals

alarmering, mogelijkheid om gebruik te maken van een activiteitenruimte, gezamenlijke

maaltijden en ondersteuning van een ouderenadviseur of andere hulpverlener.

Als we kijken naar Brakkenstein, een wijk van 4.00016 inwoners, is een wijkservicepunt in

zijn volle omvang wellicht niet mogelijk, maar een of meer steunpunten zijn zeker haalbaar.

Boszicht fungeert als steunpunt en op termijn zal ook het nieuwe centrum van Kalorama als

zodanig fungeren.

Verder zou in de toekomst een nieuw “hart voor Brakkenstein” in het centrum van

Brakkenstein (zie paragraaf 3.2.1.) ook een belangrijke functie kunnen gaan vervullen voor

welzijnsactiviteiten voor zelfstandig wonende ouderen en mensen met een functiebeperking.

3.3.4 Uitgangspunten voor de woonomgeving

Het is van belang dat de directe openbare ruimte rondom woningen en voorzieningen goed

afgestemd wordt op gebruik door de doelgroep. Om wijken levensloopbestendig te maken is

meer nodig dan geschikte woningen, zorg en welzijn. Ook de woonomgeving moet

levensloopbestendig worden, dat wil zeggen toegankelijk voor de voetganger in elke

levensfase. Met name kinderen, ouders met kleine kinderen, ouderen en mensen met een

functiebeperking moeten zo veel mogelijk zelfstandig hun weg kunnen vinden en niet

uitgesloten worden van mobiliteit.

Het College van B&W heeft een checklist vastgesteld, waarin de eisen zijn opgenomen

waaraan een dergelijk gebied moet voldoen. Het is een kader voor de inrichting van de

openbare ruimte in Nijmegen en dan ook met name in de woonservicegebieden. Per wijk

moet dit uitgewerkt worden in een concreet programma. De checklist gaat uit van looproutes

in een woonservicegebied, die barrièrevrij, verkeersveilig en sociaal veilig zijn. De checklist is

achterin deze visie opgenomen als bijlage 6.6.

3.4 Voorzieningen: verbeteren van huisvesting en omgeving

3.4.1 Verbetering van de algemene voorzieningenstructuur

De voorzieningenstructuur van Brakkenstein is gebaat bij een betere en centralere

huisvesting van de verschillende wijkvoorzieningen en -activiteiten: een centraal gelegen

levendige ontmoetingsruimte. De plek in de wijk waar dit bij voorkeur plaats zou moeten

vinden is het hart, op de kruising van de centrale assen van de wijk: de Heyendaalseweg en

de oost-west as (zie ook paragraaf 3.2.1). Op dit moment vinden hier op deze plek in

Roomsch Leven al diverse activiteiten plaats en zijn er verschillende wijkverenigingen

gehuisvest. Op het voorplein vinden jaarlijks wijkactiviteiten plaats. Tezamen met de

herinrichting van de openbare ruimte tot een plein kan hierdoor een beter functionerend hart

van de wijk ontstaan.

Voor het tot stand komen van de visie zijn enkele oriënterende gesprekken gevoerd. (zie

bijlage 6.1). Hierin is bekeken in hoeverre de conclusies van de haalbaarheidsstudie voor een

16 3.880 inwoners op 1 januari 2007.

33

multifunctionele accommodatie uit 2002 nog gelden. Uitgegaan is van de randvoorwaarde

dat voor stichting EigenWijs huisvesting mogelijk blijft binnen de stad. Voor herhuisvesting

dienen zich inmiddels mogelijkheden aan, maar de financiële consequenties zijn op dit

moment nog onvoldoende bekend. Financiële (mede)investeringen van derde partijen blijven

noodzakelijk. Er zijn echter voldoende kansen om actief verder de mogelijkheden voor

vergroting van het hart van Brakkenstein te versterken. Daarom gelden de volgende

uitgangspunten:

� Er dient actief gestreefd te worden wijkvoorzieningen en -activiteiten te

accommoderen in het hart, bij voorkeur in het pand waar nu de stichting EigenWijs is

gehuisvest. De gemeente zal een actieve rol spelen in vervolggesprekken met

betrokken partijen. Deze gesprekken zijn er op gericht verder te bekijken welke

programmatische wensen, financiële consequenties (kosten en opbrengsten) en

financieringsmogelijkheden er zijn.

� De kosten voor het inrichten van een centraal plein dienen in beeld te worden

gebracht.

� Mogelijkheden voor verbetering van de voorzieningenstructuur worden verder

geboden door ruimte open te laten voor particuliere herontwikkelingsinitiatieven in de

centrale oost-westzone van de wijk. (zie paragraaf 3.6).

� Aparte vermelding behoeft de speeltuin ’t Brakkefort. Deze deels bovenwijkse

speelvoorziening is een waardevolle functie voor zowel stad als Brakkenstein. Deze

visie gaat dan ook uit van handhaving van deze speeltuin in de wijk.

3.4.2 Winkelvoorzieningen, horeca en overige kleinschalige bedrijvigheid

Ook de bedrijfsfuncties in de wijk kunnen beschouwd worden als wijkvoorzieningen. Het

gaat hier om detailhandel, horeca en kleinschalige (dienstverlenende) bedrijven. Tezamen

bepalen ze de buurteconomie in Brakkenstein. Grootschalige bedrijvigheid komt niet voor in

de wijk. De grootste bedrijven zijn de drukkerij aan de Kan. Faberstraat en de

automaterialenhandel aan de Kan. van Osstraat. Een van de grote voordelen van

buurteconomie is dat het werkgelegenheid voor wijkbewoners biedt en het geeft een

bepaalde levendigheid en afwisseling. Voor de wijkvisie is vooral van belang dat deze

bedrijvigheid een betekenis heeft als voorziening voor de wijkbewoners. De huidige

winkelvoorzieningen aan de Heyendaalseweg en De Fest zijn waardevol voor de wijk. Ze

passen bij uitstek in het gedifferentieerde tuindorpmilieu van de wijk (zie paragraaf 2.2) en

zijn goed voor de leefbaarheid en de sociale cohesie in de wijk.

Voor wat betreft de bedrijvigheid in de wijk ligt er een helder economisch beleidskader voor

de visie:

� detailhandelsstructuurvisie;

� algemeen sociaal-economisch beleidsplan;

� horecanota.

Uitgangspunten:

� In het nieuwe bestemmingsplan wordt de uitwisselbaarheid van detailhandel en

dienstverlenende bedrijvigheid mogelijk gemaakt.

� De Fest en de Heyendaalseweg zijn ook in de toekomst waardevolle

buurtwinkelcentra voor Brakkenstein.

� Herinrichting van De Fest wordt toegejuicht, zij het binnen randvoorwaarden (zie

hieronder).

� Indien vergunningparkeren wordt ingevoerd in Brakkenstein is het vanuit economisch

oogpunt wenselijk om een 'blauwe zone' op de Heyendaalseweg en bij De Fest te

34

creëren. De ‘blauwe zone’ is vanuit handhavingsoogpunt echter een lastig

parkeerregime (zie ook paragraaf 3.5.1)

� Om buurteconomie te behouden en te stimuleren wordt de ruimte voor kleinschalige

bedrijvigheid en werken aan huis aangehouden. In het bestemmingsplan komen

voorschriften die werken in/aan huis toestaan binnen randvoorwaarden. De

automaterialenhandel aan de Kan. van Osstraat straat is in het nieuwe

bestemmingsplan bestemd voor gemengde doeleinden. Dit maakt het mogelijk om in

de toekomst ook andere functies, zoals wonen, mogelijk te maken.

� Initiatieven voor buurtgerichte horeca, zoals het Collectief Café Brakkenstein, passen

binnen het stedelijke horecabeleid.

Buurtwinkelcentrum De Fest

Voor winkelcentrum De Fest worden particuliere initiatieven voor herinrichting toegejuicht.

Aan de plannen voor vergroting en eventuele samenvoeging van een aantal deelpanden

werkt de gemeente mee, mits het gaat om een kwaliteitsverbetering. Het biedt kansen om

een beter functionerend buurtwinkelcentrum van de Fest te maken. Tegelijkertijd kunnen de

architectonische uitstraling en de inrichting van de openbare ruimte rondom De Fest

verbeterd worden.

Waarom een vergroting van De Fest toelaten?

Binnen de supermarktbranche is sprake van een sterke

schaalvergroting. Grotere winkels voldoen beter aan de

consumentenwensen. Het toenemende marktaandeel van

supermarkten leidt er omgekeerd toe dat versspeciaalzaken in

de buurtcentra steeds meer marktaandeel verliezen. Voor

speciaalzaken is een groter consumentendraagvlak vereist. Om

het voortbestaan van buurtwinkelcentra te garanderen zal de

supermarkt in deze centra de mogelijkheid worden geboden

om te moderniseren. Daar waar de ruimtelijke

randvoorwaarden het toestaan en de beleidsmatig gewenste

distributieve structuur niet wordt aangetast zal de leidende

supermarkt worden toegestaan zich uit te breiden (tot een

maximum van 1.500 m2 bvo).

Gemeentelijke randvoorwaarden op het gebied vanuit milieu, verkeer, stedenbouw en groen:

� Het respecteren van bomen en groenelementen rondom De Fest (in de Kan.

Mijllinckstraat, Kan. Pelsstraat, Kan. Boenenstraat, Kan. van de Putstraat).

� De Kan. Mijllinckstraat moet een belangrijke groene ader door de wijk blijven. Daar

waar groen verdwijnt, moet het worden gecompenseerd.

� Voldoende ruimte voor fietsers en voetgangers. Toegankelijkheid als aandachtspunt.

� Uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen is bij vergroting van het centrum

noodzakelijk, maar dit staat deels op gespannen voet met de ruimtevraag voor groen

en winkelpubliek. Minimaal moet de parkeerbehoefte van de uitbreiding gehonoreerd

worden. Om het aantal parkeerplaatsen te bepalen kan een parkeerbalans worden

opgesteld, ook om te komen tot een heldere en veilige inrichting.

� Voor de openbare ruimte (auto- en fietsparkeren, laden en lossen, groen, beheer

openbare ruimte en verkeersbewegingen) dient een zorgvuldig ontwerp te worden

opgesteld. Aandacht is nodig voor ogenschijnlijke details als hoogteverschillen,

vuilcontainers, glascontainers, stalling van fietsen en winkelwagentjes.

� Geen extra parkeerplaatsen in de groenstrook van de Kan. Boenenstraat. Dit zou de

kastanjebomen onacceptabel aantasten.

� Met omwonenden en de wijkraad dient vanuit de gemeente een tijdige en open

communicatie te worden gevoerd.

35

3.4.3 Plek voor de jeugd

Voor de Brakkensteinse jeugd is er op enkele fronten een tekort aan voorzieningen. Het gaat

dan met name om speelgelegenheid en sportplekken binnen de wijk en plek voor ontmoeting

van jongeren in de buitenruimte. In het stedelijke beleid is het tekort aan één spelplek voor

Brakkenstein geaccepteerd, maar uitgangspunt is dat er in de toekomst meer sportplekken

beschikbaar zullen komen binnen de wijk en dat er een jongerenontmoetingsplek wordt

ingericht, in overleg met de wijk.17

3.5 Verkeer en parkeren: heldere keuzes

3.5.1 Parkeren

Aanpakmogelijkheden algemene parkeerdruk?

De groeiende parkeerdrukte rond de Radboud Universiteit en het Universitair Medisch

Centrum geeft aanleiding om onderzoek te verrichten naar oplossingsmogelijkheden. Een

parkeeronderzoek en draagvlakmeting voor parkeerregulering heeft inmiddels plaats

gevonden. Onderzocht wordt tevens welke mogelijkheden er zijn om op de Heyendaalseweg

in Brakkenstein en bij De Fest een zogenoemde 'blauwe zone' in te richten (gratis

kortparkeren met parkeerschijf). Conclusie op dit moment is dat invoering nu niet wenselijk

is, omdat het een lastig te handhaven regime is.

Parkeerdruk sportpark Brakkenstein

Het sportpark Brakkenstein aan de Heemraadstraat kan het autoverkeer op twee manieren

bereiken: via de Houtlaan en de Burggraafstraat, of via de Scheidingsweg en de Pastoor

Schelstraeteweg. De laatste manier geeft het minste overlast voor de wijk. In de huidige

situatie wordt er door autobezoekers aan het sportpark geparkeerd in de Heemraadstraat. Bij

de vernieuwing en uitbreiding van de atletiekbaan wordt rekening gehouden met de

parkeerdruk die op normale dagen optreedt; hiertoe moet in de plannen voldoende

parkeergelegenheid zijn opgenomen.

Verkeers- en parkeerproblematiek rond De Fest

Zie paragraaf (3.4.2).

Uitgangspunt verkeer en parkeren bij herontwikkeling

Met de ontwikkeling van de woningen en woonzorgcomplex Kalorama, Kerk & Klooster

alsook de verwachte extra activiteiten op de sportvelden op het landgoed De Driehuizen, zal

17 Kom je buiten spelen 2007-2010, gemeente Nijmegen, maart 2007.

36

het aantal verkeersbewegingen in de wijk toenemen. Op basis van ervaringscijfers in de

gemeente Nijmegen is een inschatting gemaakt per herontwikkelingsproject. Als de in

uitvoering zijnde en geplande bouwprojecten op de verschillende locaties in de wijk

gerealiseerd worden, wordt het extra verkeer via een groot aantal straten ontsloten naar

uiteindelijk de Houtlaan en de Heyendaalseweg. Met bovengenoemde aantallen en een

gelijkmatige verspreiding in de wijk gaat het om beperkte toenames per straat. Het extra

verkeer zal dan ook nergens in de wijk tot doorstromingsproblemen leiden; wel zal men in

een aantal straten ervaren dat het drukker wordt.

Bij de ontwikkeling van nieuwe functies in een bestaande omgeving is het gemeentelijk

uitgangspunt dat er voldoende nieuwe parkeergelegenheid op eigen terrein wordt aangelegd.

De parkeerbehoefte van de nieuwe functies in Brakkenstein wordt maar voor een deel

opgelost in eigen parkeervoorzieningen (ondergrondse parkeerkelders). Voor de bezoekers

aan de nieuwe woningen en het te realiseren zorgcomplex zijn in de huidige plannen geen

parkeerplaatsen voorzien. Dit betekent dat bezoekers aangewezen zijn op de bestaande

openbare straatparkeerplaatsen. Hierdoor zal de parkeerdruk op deze parkeerplaatsen

toenemen. Omdat de parkeerdruk in Brakkenstein de afgelopen jaren al is toegenomen is dit

niet wenselijk.

Bij herontwikkeling is het van belang dat de mogelijkheden om op eigen terrein

parkeerplaatsen aan te leggen optimaal worden benut. Naast het voorzien in eigen

parkeerbehoefte kan door de aanleg van extra parkeerplaatsen de overbelasting van de buurt

worden verminderd. Hiervoor is inzicht nodig in de aanwezige parkeerbehoefte en de

bereidheid van bewoners om daarvoor te betalen. Naast het optimaliseren van de

parkeercapaciteit op eigen terrein kan er gezocht worden naar alternatieve parkeerlocaties in

de omgeving.

3.5.2 Verbeteren verkeersveiligheid en toegankelijkheid

Algemeen

Er is over het algemeen geen reden om de recent gewijzigde verkeerscategorisering in 50km-

straten en 30km-zones aan te passen.

Oversteekbaarheid

Om de toegankelijkheid van het groen om de wijk te verbeteren en de verkeersveiligheid voor

het langzaamverkeer te vergroten dienen de oversteekbaarheid van een aantal

randstraten/wegen te verbeteren. De plekken die hiervoor het meest geschikt zijn zijn op

kaart aangegeven. Geprogrammeerd dient te worden wanneer uitvoering aan de orde is.

Scholierenroute

Onderzocht wordt of de scholierenroute naar het Nijmeegs Stedelijk Gymnasium veiliger kan

worden, bijvoorbeeld door de route via de Driehuizerweg te laten lopen over een

ongelijkvloerse kruising met het spoor nabij de Valkenburgseweg.

Heyendaalseweg

Bijzondere positie neemt de Heyendaalseweg in:

� Deze zal als centrale verbindingsas en winkelstraat in de wijk een 50km-regime

behouden. Bij aanleg van een plein wordt een keuze gemaakt of het zuidelijk deel van

de Heyendaalseweg tussen pater Eymardweg en Scheidingsweg in de toekomst ook

30km zone kan worden.

� Het verbeteren van de verkeersveiligheid tussen pater Eymardweg en de

Scheidingsweg, door het voorzien van de Heyendaalseweg van rode fietsstroken

37

vanaf de Scheidingsweg tot de Pater Eymardweg (momenteel in uitvoering). Hier zal

een verkeersremmende werking vanuit gaan.

� Bekeken wordt of het wenselijk is een blauwe zone in te stellen. Op dit moment is

daar nog onvoldoende aanleiding toe.

Houtlaan

De Houtlaan zal de komende jaren toe zijn aan groot onderhoud. Omdat de weg ook

geprogrammeerd staat in het stedelijke fietspadenprogramma wordt gepoogd dit met elkaar

te combineren. Het onderhoud staat geprogrammeerd in 2008; de fietspadenaanpak is nog

niet geprogrammeerd; er is binnen het programma ruimte voor ca. € 150.000,-; dat is echter

onvoldoende om een tweerichtingenfietspad te realiseren. Onderzocht wordt of een

koppeling mogelijk is met de uitvoering van het Rondje Heijendaal, waarin de bereikbaarheid

door openbaar vervoer op en rond het Heijendaalterrein wordt aangepakt.

3.6 Ruimte voor herontwikkeling

De levenscyclus van Brakkenstein

Ieder stadsdeel maakt een eigen ontwikkeling door. We kunnen hierbij spreken van een

levenscyclus, die begint met de ontwikkelingsfase van het gebied. In een

ontwikkelingsgebied ontstaat een nieuw woon- of werkgebied op een plek die daarvoor voor

een ander gebruik diende. Nadat de ontwikkelingsfase is afgerond, is het nieuwe gebied

voltooid en zal het beheerd en onderhouden moeten worden. Het gebied komt dan in de

beheerfase. Na verloop van tijd kunnen er door maatschappelijke en ruimtelijke veranderingen

knelpunten ontstaan in het gebied. Om problemen te voorkomen of aan te pakken kan ervoor

gekozen worden om het gebied te herstructureren of te revitaliseren. Daardoor kan het weer

beter gaan functioneren. Ook komt het voor dat gebieden zo goed functioneren en

gewaardeerd worden dat men besluit het gebied een beschermde status te geven. Het

gebied kan bijvoorbeeld worden aangewezen als gemeentelijk beschermd stadsbeeld indien

er cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten aanwezig zijn die

het waard zijn om behouden te blijven. In het plangebied overheerst de categorie beheer.

Herstructurering woongebieden

Voor Brakkenstein voorzien de gemeente en woningcorporatie Talis in de komende jaren

geen noodzaak tot herstructurering van de bestaande woonbuurten.

Herontwikkelingen in de oost-west zone

Het enige gebied waarvoor in de toekomst particuliere herontwikkelingsinitiatieven passen

binnen deze visie is de centrale oost-west as van de wijk. Het gaat hier gedeeltelijk om

inbreiding en om het letterlijk herontwikkelen of veranderen van de functie van terreinen en

gebouwen in de zone.

38

Inbreiding voor woningbouw

Voor de woningvoorraad van Nijmegen ligt er de komende jaren zowel een kwalitatieve als

kwantitatieve opgave. Er ontstaat minder ruimte om uit te breiden voor Nijmegen, zeker na

uitvoering van de huidige nieuwbouwplannen in Nijmegen-Noord. De gemeente blijft actief

bekijken welke mogelijkheden er binnen de gemeentegrenzen zijn om woningen toe te

voegen op nu nog onbebouwde terreinen. Ook in Brakkenstein is er stedenbouwkundig

gezien ruimte voor een dergelijke inbreiding, zij het beperkt.

Het bouwen van nieuwe woningen in Brakkenstein heeft als voordeel dat het draagvlak voor

wijkvoorzieningen stijgt. Verder biedt het kansen voor huidige wijkbewoners om door te

stromen naar nieuwbouwwoningen. Nadeel is dat inbreiding op deze plek opoffering kan

betekenen van openbaar groen of dat deze plekken nu een andere functie voor de wijk

hebben.

In 2006 en 2007 heeft de gemeente onderzocht welke locaties binnen Brakkenstein

inzetbaar zijn voor inbreiding.

Wonen en zorg

Aan de Kanunnik Mijllinckstraat is het project Brackehove inmiddels gerealiseerd. Aan de

Driehuizerweg is het woonzorgcentrum Kalorama gebouwd. Deze ontwikkelingen passen in

het uitgangspunt van paragraaf 3.3 om woonservicegebieden in te richten en Brakkenstein

geschikt te maken als woonmilieu voor verschillende doelgroepen. Opgemerkt dient daarbij te

worden dat het woonzorgcentrum ook een bovenwijkse functie heeft.

Groen, recreatie en sport in en om de wijk

De volgende ontwikkelingsprojecten leveren een bijdrage aan het versterken van groen,

recreatie- en sportfuncties in en om de wijk:

� Op het Landgoed Driehuizen wordt de aanleg van het sportpark Driehuizen afgerond.

In overleg met bewoners wordt bekeken hoe het gebied ook beter ingericht kan

worden als toegankelijk groen-recreatief gebied voor bijvoorbeeld wandelaars.

� Het project Kerk en Klooster zorgt aan de westkant van het project voor toevoeging

van openbaar toegankelijk groen.

� Uitbreiding van het de atletiekbaan en bijbehorende atletiekbaan heeft vooral een

bovenwijkse functie, maar ook voordelen als atletieksportaccommodatie voor

wijkbewoners.

� Het uitvoeren van de visie voor Park Brakkenstein.

Aandachtspunten bij herontwikkeling

Gezien het stedelijke beleid en de in hoofdstuk 2 genoemde kwaliteiten en knelpunten gelden

de volgende aandachtspunten:

� Toevoeging van woningen creëert betere doorstromingsmogelijkheden voor bewoners

naar een geschiktere woning binnen de eigen wijk. Meer inwoners betekent een

groter draagvlak voor de huidige wijkvoorzieningen. Gekeken dient te worden hoe

herontwikkeling het beste past in het woonmilieu van de wijk: 'gedifferentieerd

tuindorp'

� Hoe kunnen bij herontwikkeling landschappelijke, cultuurhistorische of

architectonische waarden in en om de wijk worden beschermd, ingepast en zo

mogelijk versterkt?

� Wat betekent herontwikkeling voor de hoeveelheid en kwaliteit van voorzieningen en

het groen?

� Welke gevolgen heeft herontwikkeling voor de verkeers- en parkeersituatie?

� Welke milieugevolgen zijn er. Wat zijn randvoorwaarden vanuit het milieubeleid en -

regelgeving?

39

� Wat betreft ‘water' is er een duidelijke ruimteclaim, of invloed op de ruimtelijke

ontwikkeling, vanuit het grondwaterbeschermingsgebied Heumensoord. Dit

beschermingsgebied ligt over heel Brakkenstein heen en beïnvloedt de

stedenbouwkundige ontwikkeling. Er is veel minder toegestaan dan elders in de stad.

Dit hoeft echter geen probleem te zijn, zolang de regels worden nageleefd.

40

4 Visiekaart

41

5 Programma

5.1 Aanpakstrategie

Een visie is niet af als onduidelijk blijft hoe gewerkt gaat worden aan de uitvoering ervan. In

dit hoofdstuk wordt daarom per thema van de visie aangegeven welk vervolg er komt:

� Waardevolle elementen

� Wonen en zorg

� Voorzieningen

� Verkeer en parkeren

� Herontwikkeling

Zo ontstaat een Programma-overzicht van vervolgstappen, plannen, maatregelen, studies

etc. zoals genoemd in hoofdstuk 3 (Ambitie en uitgangspunten). De verschillende

programma-onderdelen worden zo concreet mogelijk benoemd, met zo mogelijk een

tijdplanning en betrokken partijen.

5.2 Programma per thema

5.2.1 Waardevolle ruimtelijke elementen

Algemeen

- Het opstellen en in procedure nemen van een voorontwerp-bestemmingsplan voor

Brakkenstein; 2009

Heyendaalseweg

zie bij 5.2.4.

Oost-west zone

-Uitvoering Kerk & Klooster

Hart van Brakkenstein

- Kostenbepaling en onderzoeken van de financiële haalbaarheid van de inrichting van een

centraal plein in het hart van Brakkenstein; P.M.

Herkenbare woonbuurten

- Studie naar wenselijkheid om in de toekomst de openbare ruimte van de hoven in de

Kanunnikenbuurt te verbeteren.

Groenstructuur

- Realisatie van groene langzaam verkeerroutes tussen het park Brakkenstein via het

landgoed De Driehuizen naar de bossen van Heumensoord.

5.2.2 Wonen en zorg

42

- Invullen van het gemeentelijk beleid met betrekking tot woonservicegebieden en

wijkservicecentra voor Brakkenstein, start 2008.

5.2.3 Voorzieningen

Voorzieningenstructuur

Voortzetting van de gesprekken met externe partijen bij het actief streven naar het

accommoderen van wijkvoorzieningen en -activiteiten in het hart van Brakkenstein.

Winkelvoorzieningen, horeca en overige bedrijvigheid

- In het nieuwe bestemmingsplan de uitwisselbaarheid van detailhandel en dienstverlenende

bedrijvigheid mogelijk maken; 2010.

- De automaterialenhandel aan de Kan. van Osstraat is in het nieuwe bestemmingsplan

bestemd voor gemengde doeleinden (waaronder ook wonen); 2010.

- Bij verdere ontwikkeling van het opwaarderen van buurtwinkelcentrum De Fest en

omgeving wordt met omwonenden en de wijkraad tijdig overleg gestart.

Plek voor de jeugd

- Studie naar mogelijkheden voor de inrichting van extra recreatieve sportplekken in de wijk,

in overleg met de wijk.

- Bepalen plaats, vorm en inrichting van een jongerenontmoetingsplek, in overleg met de

wijk, waaronder de wijkraad en KWJ. 2008-2009.

5.2.4 Verkeer en parkeren

Parkeren

- Een parkeeronderzoek en draagvlakmeting in Brakkenstein voor parkeerregulering; in

overleg met de Wijkraad, wijkverkeerscommissie en winkeliersvereniging is afgesproken

vooralsnog af te zien van het invoeren van parkeerregulering.

- Onderzoek naar de wenselijkheid om ‘blauwe zone(s)’ in te richten. Conclusie op dit

moment is dat invoering nu niet wenselijk is, omdat het een lastig te handhaven regime is.

Oversteekbaarheid

- Programmeren van de inrichting van gewenste oversteekplaatsen op enkele randstraten van

de wijk; 2008.

Scholierenroute

Onderzocht wordt of de scholierenroute naar het Nijmeegs Stedelijk Gymnasium veiliger kan

worden, bijvoorbeeld door de route via de Driehuizerweg te laten lopen over een

ongelijkvloerse kruising met het spoor nabij de Valkenburgseweg.

Heyendaalseweg

- Vergroten oversteekbaarheid door realisatie van een drietal oversteek plaatsen; ontwerp en

uitvoering in 2006. (gereed)

- Bij de aanleg van een centraal plein wordt een keuze gemaakt of het zuidelijke deel van de

Heyendaalseweg tussen pater Eymardweg en Scheidingsweg in de toekomst ook 30km zone

kan worden.

- Herinrichting wegdek tussen pater Eymardweg en Scheidingsweg; in uitvoering (2007).

Houtlaan

43

- Een combinatie van groot onderhoud en herinrichting voor het gehele wegprofiel inplannen;

2008.

5.2.5 Herontwikkeling

De komende jaren spelen de volgende ruimtelijke herontwikkelingen, in verschillende stadia

op weg naar uitvoering, van initiatieffase tot afronding van de uitvoering.

- Realisatie van het Hart van Brakkenstein

- Herontwikkeling terrein Kerk en Klooster

- Herinrichting landgoed De Driehuizen

- Hergebruik St. Thomasklooster

- Oplossing voor huisvestingsproblemen Basisschool Brakkenstein

- Herinrichting sportterreinen Heemraadstraat (atletiekbaan)

- Het zorgcentrum van Kalorama

44

6 Bijlagen

6.1 Informatiebronnen

Statistieken

� Stad- en wijkmonitor 2005, gemeente Nijmegen, februari 2006.

� Stadsgetallen (www.nijmegen.nl).

� Milieumonitor, gemeente Nijmegen.

Beleid- en onderzoeksdocumenten

� Groenstructuurplan ‘Nijmegen rijk aan Groen’, gemeente Nijmegen, 1995.

� Woonmilieukaart Nijmegen, gemeente Nijmegen, maart 2004.

� Kansen voor de Keizerstad, ruimtelijke verkenning 2030, januari 2002.

� Detailhandelsstructuurvisie, ‘Detailhandel in Nijmegen, strategie in uitvoering’,

gemeente Nijmegen, juni 2005.

� Kom je buiten spelen 2007-2010, gemeente Nijmegen, maart 2007.

� concept-notitie Van buiten spelen naar buiten sporten 2007-2010, gemeente

Nijmegen, juni 2007.

� concept horecanota ‘Gastvrij Nijmegen, gemeente Nijmegen, mei 2007

� Algemeen sociaal economisch beleidsplan Nijmegen, gemeente Nijmegen, april 2005.

� Wijkbeheerplan Brakkenstein, 2005.

� 'Landgoed de Driehuizen, inrichtingsvoorstellen voor landschap, cultuurhistorie,

ecologie en sport', gemeente Nijmegen, maart 2005.

� 'Gebiedsvisie Kloostertuin Brakkenstein', Copijn Utrecht tuin- en

landschapsarchitecten, 4 februari 2002.

� Haalbaarheidsstudie Multi Functionele Accommodatie Brakkenstein, OCS

Onderhoudsmanagement, mei 2003.

� Brakkenstein, ruimtelijke en architectonische waarden, gemeente Nijmegen, 1996.

� Bereikbaarheidsvisie Heijendaal 2005, bouwstenen voor de bereikbaarheid van het

knooppunt Heijendaal, gemeente Nijmegen, augustus 2005.

� Convenant Bereikbaarheid Heijendaal, versie 13 mei 2005.

� Quickscan gebiedswaarden, onderzoek naar de kwaliteiten van het ‘Bosje van

Vroom’, Nieuwland Advies, december 2006.

� College- en Raadsbesluiten, gemeente Nijmegen.

Internet

� www.nijmegen.nl

� www.wijkraadbrakkenstein.nl

� www.kloostertuin-brakkenstein.nl

� www.brakkenstein.info

Gesprekken

� begeleidingsgroep van bewoners voor de wijkvisie Brakkenstein

� wijkraad Brakkenstein

� winkeliersvereniging 'Hartje Brakkenstein', mw. M. Groos

� SWON en ouderen(organisaties)

� bestuurs stichting Margretha Sinclair (Roomsch Leven)

� stichting EigenWijs

45

� directie R.K. Basisschool

Overigen

� 'Ik maak geschiedenis: Brakkenstein', SOM-project, 2005.

� 'Planningmethoden, Brakkenstein', onderzoek studenten UU, januari 2005.

� Voortgangsrapportage collegebezoek Brakkenstein, 6 juli 2004.

� Verslag collegebezoek Brakkenstein, 6 juli 2004, 15 november 2004.

� Programma collegebezoek Brakkenstein, 6 juli 2004.

� verslag rondgang raadscommissie Stadsgebieden in Brakkenstein, 25 mei 2004.

� Verkeersproblematiek in en om Brakkenstein, verkeerscommissie wijkraad

Brakkenstein, april 2004.

� Benoemd, genoemd, genaamd; Brakkenstein als parochie en als wijk, een gebaar van

erkentelijkheid, parochie Brakkenstein, 1996.

� 1947-1997, vijftig jaar parochie, vijftig jaar ontwikkeling, parochie Brakkenstein,

1997.

� Gedenkboek 1988, 40 jaar parochie Brakkenstein, parochie Brakkenstein, 1988.

6.2 Voorzieningen in Brakkenstein

46

6.3 Woonmilieutypering Brakkenstein

Kenmerken klasse score

Brakkenstein

laagbouw 83%

Stapeling middelhoogbouw

hoogbouw

vrijstaand x

schakeling rijen x

gesloten bouwblok

ruim (<10)

gemiddeld (10-20) 12 wo/ha

bebouwingsdichtheid compact (20-30)

(30-40)

>40

weinig x

functiemenging gemiddeld

veel

eigendom huur 46

koop 49

goedkope huur

dure huur

goedkope koop 38

prijscategorie middeldure koop 44

dure koop 18

op straat x

parkeren geconcentreerd

op eigen erf x

geconcentreerd

groen versnipperd

dooraderd x

6.4 Omschrijving van herontwikkelingsprojecten

(NB: beschreven wordt de situatie in 2007)

Het zorgcentrum van Kalorama

Algemeen

Aan de Driehuizerweg, op de plek waar tot voor kort nog het verzorgingshuis St. Josephshof en

aanleunwoningen stonden, vindt momenteel de nieuwbouw plaats van een verpleeghuis en 29

huur-appartementen. Onder het gebouw komt een parkeergarage, ontsloten vanaf de

Driehuizerweg.

De nieuwbouw is een project van Stichting Kalorama en Talis Woondiensten. Kalorama is

opdrachtgever en eigenaar van het verpleeghuis; Talis is opdrachtgever en eigenaar van de

appartementen. Het verpleeghuis en de appartementen zijn onderdeel van één woongebouw. Talis

47

en Kalorama blijven ook na de bouw beiden betrokken bij het zorgcentrum. Zo zullen de huurders

van de appartementen bij Talis gaan huren en zorgdiensten ontvangen van Kalorama.

De appartementen worden door Talis toegewezen aan ouderen en zijn geschikt voor mensen die

nu of in de toekomst bepaalde zorgdiensten nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven

wonen. Dankzij de nabijheid van Kalorama is een scala van diensten mogelijk. De appartementen

zijn daarop zoveel mogelijk aangepast. Ze variëren in grootte van ca. 75 tot ca. 95 m².

In het verpleeghuis komen 80 bedden, 20 plaatsen voor dagbehandeling en zorginfrastructuur

voor 30 extramurale verpleegplaatsen. Het verpleeghuis, met zijn ruimten voor ontspanning,

behandeling en verzorging, zal open staan voor bewoners uit de wijk. De nieuwbouw van het

verpleeghuis voorziet in een dringende maatschappelijke behoefte, die Kalorama al een aantal

jaren ‘oplost’ met tijdelijke huisvesting in Beek.

Het ontwerp

Het ontwerp voor de nieuwbouw heeft als doel zowel functionele kwaliteit te bieden (zoals de

logistiek van een verpleeghuis vereist) als architectonische kwaliteit. Karakteristiek aan de

nieuwbouw zijn vooral de ronde vorm en de grote poorten van de straten naar het binnenterrein.

Bestemmingsplan

Omdat de nieuwbouw niet past binnen de grenzen van het bestaande bestemmingsplan

(Brakkenstein 1985), is er een nieuw bestemmingsplan gemaakt. De nieuwbouw is op sommige

plekken iets hoger dan het bestemmingsplan toestond en op andere plekken juist iets lager.

Tijdens de bestemmingsplanprocedure is door Kalorama, Talis en de gemeente overleg gevoerd

met (een vertegenwoordiging) van omwonenden. Naar aanleiding van dat overleg zijn

aanpassingen aangebracht in het ontwerp. Meest opvallend is dat de inrit van de parkeerkelder is

verplaatst naar de Driehuizerweg. Zodoende worden de woonstraten Lentiusstraat en Pater

Eymardweg zo min mogelijk belast met het extra autoverkeer dat de nieuwbouw zal aantrekken.

Planning

Naar verwachting zal de bouw ca. 17 maanden in beslag nemen, zodat in het najaar van 2007 de

nieuwbouw in gebruik kan worden genomen. Talis Woondiensten zal 2008 starten met de

verhuur van de 29 appartementen. De woningen worden aangeboden via Entree.

Kerk en Klooster

Algemeen

De Congregatie van het Heilig Sacrament18 - gevestigd aan de Heyendaalseweg met een

klooster in combinatie met een kerkgebouw, bijgebouwen en achterliggende kloostertuin -

heeft het voornemen om de verouderde gebouwen te herontwikkelen. Hiermee ontstaan voor

de congregatie een nieuw kerkgebouw en woningen voor de kloosterlingen die beter voldoen

aan de huidige en toekomstige huisvestingswensen.

Om deze nieuwbouw te kunnen realiseren, zo goed mogelijk in te passen en financieel

mogelijk te maken heeft de congregatie een samenwerkingsverband gesloten met een

projectontwikkelaar, Ballast Nedam Bouw Oost. Deze heeft als opdracht de

ontwikkelingsmogelijkheden van het gehele kloosterterrein (5 ha) te onderzoeken en zo

mogelijk tot uitvoering te brengen.

- Ligging terrein

Het kloosterterrein Brakkenstein ligt in het zuiden van Nijmegen in de wijk Brakkenstein

omringd door bos. De Heyendaalseweg vormt de verbinding met het centrum van de stad.

Het kloosterterrein lag vroeger buiten de stad en maakte onderdeel uit van landgoed

Driehuizen. Het was voornamelijk woeste grond; de omringende bossen zijn begin 20e eeuw

18 voluit: De Nederlandse Provincie van de congregatie van het Heilig Sacrament.

48

aangelegd.

Vanaf het eerste moment is het klooster een middelpunt geweest in de ontwikkeling van de

wijk Brakkenstein. Hoewel de wijk deel uit maakt van de bebouwde kom van Nijmegen,

vormt de wijk nog steeds een dorpsachtige eenheid gelegen in de omliggende bossen.

Het huidige klooster ligt op het snijpunt van twee stedenbouwkundige hoofdassen in de wijk:

de Heyendaalseweg als noord-zuid as en haaks hierop groene as met hierin het

kloosterterrein. De wijk Brakkenstein grenst aan de zuid- en oostzijde aan de ecologische

hoofdstructuur van Nederland.

Het terrein van het Klooster Brakkenstein vormt, samen met het bosje van Vroom, vanuit de

ecologische hoofdstructuur een zogenaamde ‘stepping stone’ naar Landgoed Heijendaal.

- Oost-west as

De ontwikkelingen van het kloosterterrein moeten worden gezien als een onderdeel van de

ontwikkeling van de groene oost-west as van Brakkenstein. In deze ontwikkelingsas vormt

het klooster met de kerk het centrale punt. Westelijk van het klooster liggen kansen voor het

ontwikkelen van een openbaar groengebied, dat de volgende kwalitatieve waarden voor de

aangrenzende woonwijken kan ontwikkelen:

� Verbindende groene ruimte tussen Pastoor Wichersstraat en de Kan. Faberstraat.

� Wandelpark

� Rustige verblijfsruimte met contemplatieve sfeer

� Groene ruimte duurzaam veiliggesteld als ecologische ‘stepping stone’

De ontwikkelingen oostelijk van het klooster, aan de overzijde van de Heyendaalseweg

maken geen deel uit van deze gebiedsvisie. Niettemin is het interessant de ontwikkeling van

het kloosterterrein te zien als een onderdeel van de ontwikkeling van de gehele oost-west as.

Terwijl het westelijk deel aan betekenis wint als openbaar groengebied, kan het oostelijk deel

aan betekenis winnen voor de wijk door het ontwikkelen van openbare voorzieningen.

- Opbouw huidig gebied:

� Kerk en klooster.

� Overgangsgebied tussen klooster en tuin. Karakteristiek zijn enerzijds losse aan het

klooster gelieerde gebouwen en anderzijds een parkachtige sfeer. In een van de

gebouwen is een drukkerij gevestigd als een oorspronkelijk ‘bijgebouw’ van het

klooster. In zijn huidige verschijningsvorm is de relatie met het klooster echter niet

meer te ervaren.

� Kloostertuin. De oorspronkelijke moestuinsfeer met fruitbomen is op een paar

plaatsen nog enigszins te ervaren, echter grotendeels ondergeschikt geraakt aan een

dichte begroeiing met naaldbomen. De lindelanen aan de rand van kloostertuin zijn

beeldbepalend.

� Begraafplaats. De kloosterbegraafplaats St. Barbara heeft een sfeervol besloten

karakter en ligt binnen de algemene begraafplaats, die vrij open naar de Pastoor

Wichersstraat ligt.

� Gebied met boerderij en kippenschuur. Dit deelgebied en-bebouwing geeft het

oorspronkelijk agrarisch karakter aan van zowel het kloosterrein als de verdere

omgeving. Naast het erf bevindt zich een terrein met fruitboompjes en een oude

schuur. De in deze kamer gebouwde gymzaal (waar ook fysiotherapie wordt verricht)

sluit niet goed aan op de sfeer van de boerderij.

Deze indeling van het gebied in 'kamers', met ieder een eigen sfeer en karakter, neemt de

ontwikkelaar in het plan als uitgangspunt bij de verdere ontwikkeling.

- Bebouwing

49

Uitgangspunt in het plan van de ontwikkelaar voor de begrenzing van het bebouwbare

gebied zijn:

� Bebouwing daar waar nu ook bebouwing aanwezig is met functie wonen en kerk.

� Centrale kloostermoestuin grotendeels vrij houden van bebouwing.

� Behoud van lindelanen.

� Behoud van begraafplaats als groen gebied met functie begraven.

� Behoud van cedergroep en groep oude lindebomen.

Uitgangspunten in het plan van de ontwikkelaar voor het ruimtelijke concept zijn:

� Ter plaatse van het huidige kloostercomplex een gesloten bouwblok met besloten

kloosterhof, die de herinnering aan het historische kloostercomplex beleefbaar maakt.

� Visuele relatie met behulp van water vanuit de kloosterhof naar de kloostertuin.

� Visuele relatie vanaf de Heyendaalseweg richting Kloostertuin.

Overleg tussen ontwikkelaar, gemeente en bewonerscommissie

Op het moment van het opstellen van deze visie zijn de plannen in ontwikkeling. Intensief en

met een hoge frequentie wordt overleg gepleegd tussen de ontwikkelaar, gemeente en een

commissie van aanwonenden. Het doel is om tot een plan te komen dat zover gedragen is

door de partijen dat het de formele juridische procedure kan gaan doorlopen.

Herinrichting landgoed De Driehuizen

Algemeen

Met de aankoop van landgoed de Driehuizen stemde de gemeenteraad maart 2005 in met

het plan een aantal sportverenigingen te verplaatsen naar dit gebied. Door het bouwen van

woningen op de vrijkomende sportterreinen zijn zowel de verplaatsing als de aankoop van de

Driehuizen te financieren.

Proces tot op heden

In de loop van 2004 ontwikkelden vertegenwoordigers van sportclubs, bewoners en

gemeente - via een interactief proces - 17 inrichtingsplannen. Op basis van de door de

gemeenteraad opgestelde criteria selecteerde de gemeente vijf plannen die ze verder heeft

uitgewerkt.

Het college van B&W bedacht zelf nog een zesde plan waarin de sterke punten van de vijf

varianten zoveel mogelijk zijn gecombineerd. Deze variant werd besproken in de

raadscommissie en gemeenteraad. In de vergadering van maart 2005 koos de gemeenteraad

voor deze variant, waarbij de atletiekbaan wordt aangelegd bij de spoorlijn hoek

Sionsweg. Ook is gevraagd de Orion- en Quickvelden anders te situeren: de tennisvelden en

1 voetbalveld zijn omgewisseld. Hiervoor is een rooivergunning nodig. Het terrein van de

Driehuizen was lange tijd particulier bezit en krijgt nu weer een publieke functie. Een deel van

het terrein zal worden ingezet voor sportvoorzieningen en een ander deel voor de natuur.

Inrichtingsvoorstellen

De inrichtingsvoorstellen voor landgoed de Driehuizen zijn vervat in het rapport 'Landgoed de

Driehuizen, inrichtingsvoorstellen voor landschap, cultuurhistorie, ecologie en sport'.

Planning

Voor de velden van voetbalclub Orion is nu een rooivergunning in behandeling en voor het

nieuwe clubhuis wordt een bouwvergunning aangevraagd. Verder worden een hockey- en

een korfbalveld aangelegd op het terrein van Driehuizen. Ook loopt een herstructurering van

de bestaande parkeervoorzieningen. Voor de atletiekbaan wordt een programma van eisen

opgesteld.

50

Hergebruik St. Thomasklooster

Voor het St. Thomasklooster loopt op dit moment (2007) de aanvraag van een

bouwvergunning voor een interne verbouwing tot appartementen en gemeenschappelijke

ruimten. De verbouwing wordt gedaan in opdracht van de eigenaar Talis

woningbouwvereniging te Nijmegen.

Basisschool Brakkenstein

Van de school is bekend dat het gebouw niet meer aan de eisen van de tijd voldoet en dat

een locatie meer centraal in Brakkenstein wordt geambieerd. Inpassing inplannen voor een

centraal hart voor Brakkenstein ligt voor de hand. Op het terrein tegenover de atletiekbaan,

dat kan worden ingezet voor de accommodaties van de verenigingen, is nu woningbouw

gepland. In het kader van de herinrichting van sportpark Brakkenstein wordt daarom

gestudeerd op de mogelijkheden van de bouw van deze woningen op de locatie van

basisschool Brakkenstein.

Herinrichting sportterreinen Heemraadstraat (atletiekbaan)

De atletiekbaan aan de Heemraadstraat zou aanvankelijk worden verplaatst naar landgoed De

Driehuizen. Begin 2006 heeft de gemeenteraad besloten hiervan af te zien. In het

coalitieakkoord 2006-2010 is de volgende passage met betrekking tot het sportterrein en De

Driehuizen opgenomen: “Voor de atletiek zetten we in op het realiseren van een

topsportlocatie aan de Heemraadstraat, waarbij we de natuur in het landgoed De Driehuizen

behouden, het bos aan de Sionsweg bij De Driehuizen sparen en de ecologische

hoofdstructuur intact laten. Door niet te bouwen op de velden van Kolping Dynamo kan

bovendien een betere ecologische verbindingszone worden gerealiseerd tussen Heumensoord

en Park Brakkenstein. Onze inzet is om de opbrengst van de ontwikkeling van dit gebied te

gebruiken voor de realisering van het hele plan.” Op 11 april 2007 nam de gemeenteraad het

besluit de atletiekbaan aan de Heemraadstraat uit te breiden conform het programma van

eisen zoals dit geldt voor de Driehuizen.

Met een aantal verenigingen zijn gesprekken gevoerd. Niet alleen de atletiekbaan wordt

uitgebreid naar een achtlaansbaan, ook is er accommodatie ten behoeve van de

(toekomstige) gebruikers naast de baan gepland.Uit onderzoek is gebleken dat het mogelijk is

om de atletiekbaan op de huidige locatie uit te breiden tot een achtlaans atletiekbaan met

bijbehorende voorzieningen. Die voorzieningen zouden een plek kunnen krijgen aan de

overzijde van de Heemraadstraat, naast de zogenaamde witte boerderij. Door een deel van

de Heemraadstraat af te sluiten voor auto’s kunnen de accommodaties direct aan de

atletiekbaan komen te liggen. Het af te sluiten deel kan dan worden ingericht met

parkeerplaatsen en een fietsverbinding. Daarbij kunnen de Witte Boerderij en de

begraafplaats overigens gewoon bereikbaar blijven.

Vernieuwbouw GGZ Nijmeegsebaan

GGZ Nijmegen is een gespecialiseerde instelling voor geestelijke gezondheidszorg in de regio

Nijmegen. Op de locatie aan de Nijmeegsebaan, ten oosten van het visiegebied gelegen, was

oorspronkelijk (in de zestiger jaren) een blindeninstituut gevestigd. Omdat acht

woongebouwen op het terrein niet meer aan de eisen voldoen die de zorg stelt en de

gebouwen niet meer te renoveren zijn, is gekozen voor vervangende nieuwbouw. GGZ

Nijmegen heeft begin 2006 een concept masterplan opgesteld waarin de

ontwikkelingsrichting voor de vernieuwbouw op de locatie Nijmeegsebaan aangegeven

wordt. Het plan betreft het bouwen van nieuwe woongebouwen rondom de centrale open

51

ruimte op het terrein. De nieuwbouw komt grotendeels op dezelfde locatie als de bestaande

bebouwing. Doordat de gebouwvolumes enigszins groter zijn dan de bestaande bebouwing

komen in het plan drie bouwkavels vrij dietoegevoegd worden aan het bosgebied. Het idee

uit het oorspronkelijke masterplan om reguliere appartementengebouwen op het terrein te

realiseren is inmiddels verlaten.

Woningbouwontwikkeling Nebo-klooster Sionsweg 2

Op het terrein van het Nebo-klooster, ten oosten van het visiegebied, worden door Talis

plannen ontwikkeld voor de realisatie van appartementen in het kloostergebouw en op het

talud achter het klooster.

52

6.5 Geldende bestemmingsplannen Brakkenstein

Bestemmingsplan Nr. Onderwerp

1. Plan in hoofdzaak II - F 65 Sionsweg/hoek Nijmeegsebaan

2. Sionshof 66 Terrein Sionshof Nijmeegsebaan (gedeelte)

3. Brakkenstein 1985 68

4. Brakkenstein 1985 - 21 68-21 Zorgcentrum Brakkenstein

5. Brakkenstein 1985 - A 68 A Woningbouw Kwekerijweg 6. Brakkenstein 1985 - B 68 B Driehuizerweg 538

7. Brakkenstein 1985 - C 68 C Bedrijfsruimte Houtlaan 31

8. Brakkenstein 1985 - E 68 E Heijendaalseweg 278/280

9. Brakkenstein 1985 - F 68 F Past. v. Soevershemstraat 34

10. Brakkenstein 1985 - G 68 G St. Annastraat (verkaveling)

11. Brakkenstein 1985 - H 68 H Houtlaan 13 12. Brakkenstein 1985 - J 68 J Sportpark Brakkenstein

13. Brakkenstein 1985 - M 68 M Houtlaan (4 woningen)

14. Brakkenstein 1985 - N 68 N Houtlaan 75

15. Brakkenstein 1985 - P 68 P Heemraadstraat (clubgebouw)

16. Brakkenstein 1985 - Q 68 Q Pompstation Schutterspad 17. Brakkenstein 1985 - R 68 R Heijendaalseweg 233 (bouw woning)

18. Brakkenstein 1985 - S 68 S Pastoor van Soevershemstraat 10

19. Brakkenstein 1985 - T 68 T Nieuwbouw Kanunnik Mijlinckstraat

20. Groenewoud II 133

21. Driehuizen 1993 136 Woningbouw Driehuizerweg/d’Almarasweg

22. Panovenlaan 1986 77 Terrein PCN 23. Panovenlaan 1986 - 3 77-3 Stichting GGZ, Nijmeegsebaan 61

24. Panovenlaan 1986 - I 77-I Terrein PCN

25. Panovenlaan 1986 - II 77-II Terrein PCN

26. NEBO 19 Nebo-terrein

27. Buitengebied Heumen 73

53

6.6 Checklist toegankelijkheid openbare ruimte

Categorie Aandachtspunt Omschrijving

Oversteken Verkeerslichten dienen zodanig te worden afgesteld dat

ouderen goed en veilig kunnen oversteken. Dat betekent

voldoende groen en een voldoende lange ontruimingstijd.

Goede en veilige oversteekplaatsen (markering, logische

locaties)

Ook liever geen deelconflicten, waarbij afslaand verkeer gelijk

groen krijgt met rechtdoorgaande voetgangers.

Zebrapaden toepassen op logische lokaties. Na aanleg ook

handhaven op naleving van de regels.

Bij verkeerslichten streven naar toepassing van rateltikkers

Rust- /

Zitelementen

Er dienen voldoende zitelementen met leuningen in de

nabijheid van winkelconcentratiegebieden en looproutes van

ouderen te zijn.

Met name op hellende vlakken zijn rustelementen van belang.

Zitelementen moeten voldoende hoog zijn, zodat mensen

gemakkelijk kunnen gaan zitten en op kunnen staan.

Hellingen /

Trappen

Bij hellende vlakken liften, roltrappen en / of voldoende

zitelementen aanbrengen. Een lift heeft de voorkeur boven

een roltrap.

Daarnaast de aanwezige liften duidelijk zichtbaar maken voor

de gebruikers (verwijzing, communicatie).

Bij voorkeur een hellingbaan, maar indien een trap: ook

leuningen aanbrengen voor mensen die slecht ter been zijn,

en de treden markeren, zodat deze voor slechtzienden

zichtbaar zijn.

Stenen Kiezen voor een bestrating die voldoende stroef is, en geen

gladheidproblemen oplevert.

De trottoirs zijn egaal en worden goed onderhouden en

schoongehouden

Voetganger

(al dan niet

met rollator of

kinderwagen)

/ rolstoeler

Inrichting parken

en pleinen

De randen van pleinen duidelijk accentueren voor

slechtziende ouderen.

Bij de inrichting van parken niet kiezen voor schelpen- of

grindpaden, deze zijn niet toegankelijk voor gebruikers van

een rollator of rolstoel. Of minimaal wel toegankelijke

alternatieven aanbieden.

Hobbelige paden met kuilen vermijden, dit leidt bij

slechtzienden tot verstappingen.

Voldoende zitgelegenheid

54

Wandelroutes Trottoirs moeten doorlopen, zodat mensen niet tussentijds de

straat op moeten.

Geen uitstekende stoeptegels en putdeksels.

Terughoudend met obstakels, zoals reclameborden.

Wandelroutes moeten breed en sociaal veilig zijn (vooral op

de belangrijkste routes naar een woonservicegebied). Zo

mogelijk gescheiden van de fietsroute, en minder

aantrekkelijk voor fietsers.

Op- en afritjes voor mindervaliden moeten uitgevoerd worden

conform standaard ontwerp details. Voldoende vlakke

overgang en geen goot toepassen.

Op de looproutes moet voldoende verlichting aanwezig zijn.

Looproute voorzien van doorgaande geleidelijnen voor visueel

gehandicapten waarin geen obstakels zoals palen of

fietsenstallingen aanwezig zijn.

Kwaliteit Als op een fietsverbinding een overgang is tussen twee

verhardingsoorten: zorgen voor een goede aansluiting

Veiligheid Volgens landelijke richtlijnen maken bromfietsers zoveel

mogelijk gebruik van dezelfde rijbaan als auto’s, zodat

bromfietsers en fietsers worden gescheiden.

Indien ze beiden gebruik maken van dezelfde infrastructuur,

wordt aandacht besteed aan de veiligheid voor fietsers.

Goede en veilige oversteekplaatsen (markering, logische

locaties)

Hellingen Zo min mogelijk aangelegde hellingen op fietsroutes.

Waar hellende vlakken toch nodig zijn (bv. brug) daar ook

voorzieningen als een lift of een roltrap aanleggen. Een goed

voorbeeld hiervan is de toegang, aan de kant van de

bestaande stad, tot de nieuwe fietsbrug over de Waal.

Fietser /

gemotoriseerd

e invalide-

voertuigen

Stallingen Voldoende stallingen die goed toegankelijk en sociaal veilig

zijn

Toegankelijkheid

bussen

Ophogen van haltes om de instap te vergemakkelijken. In

combinatie met inzet van lagevloerbussen moet het openbaar

vervoer rolstoeltoegankelijk worden. Wettelijk moet dit

uiterlijk in 2010 gereed zijn.

Halten Zoveel mogelijk bushalten met abri en zitgelegenheid

uitrusten.

Bushalten moeten goed bereikbaar zijn, met goede en

herkenbare looproutes

OV infrastructuur Zo min mogelijk drempels en rotondes aanleggen op

busroutes of kiezen voor busvriendelijke varianten.

Openbaar

Vervoer

Lijnvoering OV In overleg met het Knooppunt Arnhem Nijmegen zorgen voor

een goede lijnvoering, met aandacht voor de onderstaande

aandachtspunten: beperken van de loopafstanden en

informatievoorziening bij halten

Openbare

Ruimte

Afwatering Algemeen: zorgen voor een goede afwatering op wegen en

straten

Specifiek: bij bushalten (zorgen dat wachtende reizigers niet

nat worden)

Vaker schoonmaken van kolken waar zich veel vuil ophoopt

55

Beheer en

onderhoud

Zorgen voor een goede onkruidbestrijding en voorkomen

overhangend groen

Sneeuw- en ijsbestrijding

gemeentelijk beleid (wanneer en waar strooien? --> prioriteit

bij de afgesproken wandel- en fietsroutes)

aanspreken op verantwoordelijkheden particulieren

Voorkomen en bestrijden boomwortelopdruk

Aanleg nieuwe

infrastructuur

Aandacht bij ontwerp verkeersdrempels: voldoende ruimte

aan zijkant voor rolstoelers, vooral als er geen trottoir is)

Nadelen fluisterasfalt proberen te compenseren: voor blinden

is dit een stuk gevaarlijker, zij horen het verkeer minder goed

aankomen.

Jop (jongeren ontmoetingsplek) niet op ouderenlooproute

Herkenbaarheid Meer aandacht voor blinden en slechtzienden: meer contrast

in kleurgebruik, aandacht voor (herkenbaarheid) looproutes,

obstakels zoals paaltjes moeten goed zichtbaar zijn.

Gebouwen Aansluiting woonhuizen en openbare gebouwen op de

openbare ruimte, goed bereikbare stallingsruimte in of bij

gebouwen voor scoot-/brommobiel

Algemeen

Educatie Meer voorlichting aan bestuurders van scootmobiels: waar

moeten ze rijden en hoe snel?

Scooter(jeugd) aanspreken bij misbruik of gedrag op

voetpaden