Wijkvisie Bloemen - en Bomenkwartier · 3.5 Thema 4: Meedoen makkelijker maken 24 3.5.1...

Papiermolen 5 Postbus 198 3990 DD Houten T 030 692 70 90 F 030 692 70 99

E: [email protected] I: www.laaglandadvies.nl KvK 32074929

Aut eurs Jan D i rk d e Boer , Sar a Huang , Pe te r Sm i t (C I TY4870) ,

Mar t en de V r i e s

Led en pro jectg roep Gem eente: Na ta l i e B ink , Ba r t V i s se r , Lenna rd L i ndeman,

Anke van Ansenwoude, M aar ten Bekker s , M ar t i j n Smi ts ,

R i ck de Jongh, J a cque l i n e Scheens t r a , Sander Bakker , J ohan Westhu i s

SWW: M i r e i l l e v an den Po l , Mar i on de Wo l f ,

Me l an i e K l i n kenberg

Dat um 18 dec emb er 2009

Vastste l l ing raad 18 feb ruar i 2010

Wijkvisie Bloemen- en Bomenkwartier

Mijn wijk bloeit!



Inhoudsopgave

Samenvatting

1 Inleiding 7 1.1 Waarom een wijkvisie 7 1.2 Opdrachtgever en samenwerkende partners 7 1.3 Aanpak werkwijze en leeswijzer 8

2 Bloemen- en Bomenkwartier nu 9 2.1 Kaart en gebiedsbeschrijving 9 2.2 Demografische gegevens 10 2.3 De woningen 12 2.4 Leefbaarheid en veiligheid 13 2.5 Voorzieningen 15

3 Welzijn en Samenleven 21 3.1 De vijf Woerdense thema’s 21 3.2 Thema 1: Samenleven in buurt, wijk en dorp 21 3.2.1 Leefstijl in het Bloemen- en Bomenkwartier 21 3.2.2 Ontmoeten 22 3.2.3 Veiligheid 22 3.3 Thema 2: Opvoeden en opgroeien 22 3.3.1 Speel- en ontmoetingsplekken voor de jeugd 22 3.3.2 Basisschool 23 3.4 Thema 3: Inzet voor elkaar 23 3.4.1 Bewoners van de wijk hebben elkaar nodig 23 3.4.2 Vrijwilligerswerk 23 3.4.3 Burenhulp 24 3.5 Thema 4: Meedoen makkelijker maken 24 3.5.1 Woonomgeving 24 3.5.2 Activiteiten 24 3.5.3 Bijzondere doelgroep 24 3.5.4 Draagkracht in de wijk 24 3.6 Thema 5: Voorkomen en verzorgen 25 3.6.1 Voorzieningen 25 3.7 Rol wijkplatform 25

4 Stedenbouwkundige typering 27 4.1 Stedenbouwkundige typering 27 4.2 Ruimtelijke typering 27 4.3 Ruimtelijke en functionele ontwikkelingen 33 4.4 Conclusies 37



5 SWOT-analyse 39 5.1.1 Sterkten en zwakten 39 Ontmoeten 39 5.1.2 Kansen en bedreigingen 40

6 Het kompas: opgaven en scenario’s voor 2020 42 6.1 De opgave 42 6.2 Scenario’s 43 6.2.1 Doorstroomwijk 44 6.2.2 Opgroeiwijk 46 6.2.3 Levensloop wijk 49 6.3 Gemeenschappelijke punt van de scenario’s 51

7 Procesbeschrijving, de keuze voor een scenario in 2020 52 7.1 Wensen van bewoners 52 7.2 Bestuurlijke verantwoordelijkheid 53 7.3 Ruimtelijke kwaliteit 53

8. Wijkvisie 2010-2020 54 8.1 Lange termijn (10-20 jaar): 55 8.2. Middellange termijn (5 jaar) 57 8.3 Korte termijn (1 à 2 jaar) 60

Bijlagen

1. Verslag bewonersavond 15 juni 2009

2. Verslag workshop fysiek met professionals, 24 juni 2009

3. Verslag workshop sociaal met professionals, 30 juni 2009

4. Verslag bewonersavond 7 september 2009

5. Vergrijzing in Bloemen- en Bomenkwartier

6. Parkeertelling

7. Plan van Aanpak uitvoering wijkvisie Bloemen- en Bomenkwartier

Referent ie 90267/ l la/shu/nk l/r/09.275 Blad 1

Samenvatting

Waarom een wijkvisie?

Een wijk waar het nu goed gaat verdient aandacht om dat in de toekomst zo te houden. Dat is de

gedachte achter de visie op het Bloemen- en Bomenkwartier. De gemeente Woerden wil zich een

beeld vormen van de veranderingen die nu en de komende 10 tot 15 jaar in de wijk plaatsvinden.

Uitgaande van de kwaliteiten van de wijk plus de wensen en ambities van de bewoners. Daarmee

kunnen we bepalen wat nodig is voor de wijk zodat de bewoners goed kunnen wonen, leven en

prettig met elkaar omgaan. De visie is bepalend voor keuzes en maatregelen van de gemeente,

van SWW en van particulieren in de komende jaren.

Het maken van de wijkvisie

De wijkvisie is tot stand gekomen in opdracht van de gemeente Woerden in nauwe samenwerking

met woningcorporatie SWW en het Wijkplatform Bloemen- en Bomenkwartier. De opdracht is uit-

gevoerd door Laagland'advies/CITY4870. Bewoners van de wijk hebben op twee bijeenkomsten

hun bijdrage geleverd. Daarnaast zijn workshops gehouden met professionals over verkeer, ruimte

en welzijn. Wij voerden talloze gesprekken met bewoners en professionals die met Bloemen- en

Bomenkwartier zijn verbonden. Hun klachten, suggesties, wensen en ideeën vormden tezamen het

beeld van de wijk. Dat beeld is gecombineerd met de kansen en de bedreigingen die we zien en

daarna vertaald in de voorgestelde maatregelen, De voortgang en de conclusies zijn gestuurd door

de projectgroep Bloemen- en Bomenkwartier, bestaande uit deskundigen van de gemeente, de

SWW en het Wijkplatform.

Wat is ‘de wijk’?

Bloemen- en Bomenkwartier is een woonplek. Maar niet het hele leven van de bewoners speelt zich

daar af. Meestal werken mensen buiten de wijk. Ze hebben elders familie, zijn lid van verenigin-

gen. Jongeren gaan naar school in de stad of daarbuiten. Maar voor sommige mensen speelt hun

leven zich wel veel meer op de wijk af.

Bloemen- en Bomenkwartier maakt deel uit van de stad Woerden en van de Randstad, die het

woon en leefklimaat in Bloemen- en Bomenkwartier mee bepalen. Daarom kijkt een visie op het

Bloemen- en Bomenkwartier over de grenzen van de wijk. En daarom gaat de wijkvisie over veel

onderwerpen (wonen, spelen, verkeer, schoolgaan, dagelijkse boodschappen, ontmoetingen, wer-

ken in de wijk), maar beperkt zich tegelijk tot onderwerpen op wijkniveau en die door de gemeente

beïnvloed kunnen worden.

Schets van de wijk

Bloemen- en Bomenkwartier is in de eerste plaats een woonwijk. De mensen die er wonen zijn ge-

mengd in leeftijd, inkomen en landen van herkomst. Er wonen gezinnen met kinderen en mensen

alleen of samen. De bewonerssamenstelling van Bloemen- en Bomenkwartier wijkt niet zo veel af


van de stad Woerden als geheel. Bloemen- en Bomenkwartier veel koopwoningen, vooral eenge-

zinswoningen in een rij. Het is geen volksbuurt en geen villawijk, het is een wijk voor de midden-

klasse. Er wonen relatief veel ouderen in Bloemen- en Bomenkwartier en dat aandeel neemt de

komende jaren toe: Bloemen- en Bomenkwartier vergrijst.

De woningen zijn grotendeels gebouwd in de tweede helft van de vorige eeuw. Alleen de buurt

rond de Prinsenlaan stamt uit de jaren 30.

Daarnaast wordt Bloemen- en Bomenkwartier getypeerd door een paar oudere ‘water sporen’ de

Oude Rijn(dijk), de Singel en de Kromwijkerwetering en –kade, die uiteindelijk voortgekomen zijn

uit de Romeinse Limes.

Ook de nieuwere delen van de wijk hebben watergangen en veel groen. Dat zijn kwaliteiten van

Bloemen- en Bomenkwartier. Andere kwaliteiten zijn:

• direct aan het hart van de stad Woerden

• dichtbij het station en andere stedelijke voorzieningen

• drie basisscholen

• een grote supermarkt en een aantal kleinere winkels

• goede fietsroutes

Bloemen- en Bomenkwartier is aantrekkelijk voor de mensen die er nu wonen, en kennelijk ook

voor nieuwe bewoners: er zijn geen verhuurproblemen. Huur en koopwoningen zijn in trek en be-

taalbaar.

De genoemde kwaliteiten betekenen evenzovele kansen voor de toekomst van de wijk. Daarnaast

zijn er ook bedreigingen.

Mensen blijven graag lang in de wijk wonen en ze worden er ouder. Hun mobiliteit neemt af en

hun behoefte aan zorg neemt toe. Veel woningen in de wijk in hun huidige vorm niet geschikt voor

ouderen. De meeste woningen in de wijk zijn al 50 a 60 jaar, en technisch staat en wooncomfort

verouderd.

In het vooroorlogse deel van de wijk –rond de Prinsenlaan- is parkeren een probleem. Dit gedeelte

is geliefd bij jonge gezinnen. De buurt is echter zo dicht bebouwd, dat bewoners al hun auto’s er

nauwelijks meer kwijt kunnen. Laat staan dat hun kinderen op straat de ruimte hebben om te spe-

len.

In de wijk zien wij weinig in het oog springende sociale problemen, maar verborgen zijn ze er wel.

Oudere mensen hebben soms moeite hun sociale contacten op peil te houden. Terwijl de nieuwko-

mers in de wijk te druk zijn om een zich met hun buren te bemoeien. De sociale cohesie neemt af.

De basisscholen blijven wel dé ontmoetingsplaats voor kinderen en ouders.

De Boerendijk is een drukke verkeersweg die dwars door de wijk snijdt. Kinderen naar school, een

boodschap in het centrum: alles moet die weg over. De Boerendijk is een belemmering en wordt

door velen als niet veilig ervaren.

Tot slot zou met name in het Bomenkwartier meer opvangruimte nodig zijn voor oppervlaktewater.

Dit i.v.m. de klimaatverandering en de venige ondergrond. Dat is een bedreiging maar ook een

kans om het water nog prominenter in de wijk te brengen.


Welke richting kiezen?

Een wijk is niet stabiel en zal in een periode van 10-15 jaar altijd veranderen. Afwachten en niets

doen is ook een keuze, maar de gemeente wil op de veranderingen vooruitlopen. De leidende vra-

gen om een visie op de toekomst te ontwikkelen zijn: wie zullen er wonen over 15 jaar? Voor wie

is het Bloemen- en Bomenkwartier? Wat hebben die mensen dan nodig? En hoe kunnen we de

kwaliteiten van de wijk benutten?

Het antwoord op die vragen bepaalt de visie en daarop zijn voorgestelde maatregelen geënt.

Voor de richting waarin het Bloemen- en Bomenkwartier zich de komende 15 jaar kan ontwikkelen

zijn drie ‘extreme’ plannen of scenario’s onderzocht:

• de opgroeiwijk (accent op gezinnen),

• de levensloop wijk (alle leeftijden, accent op ouderen) en

• de doorstroomwijk (accent op jongeren).

Wat gebeurt er als je alleen op een van die alternatieven koerst? Alle drie varianten zijn voorstel-

baar voor Bloemen- en Bomenkwartier. De opgroeiwijk legt het accent op de kwaliteit van de wijk

nu: hoofdzakelijk ruime eengezinswoningen en een goede speel- en leeromgeving voor kinderen.

De levensloop wijk legt het accent op de behoefte van de huidige bewoners, die er graag willen

blijven en oud worden. De doorstroomwijk legt het accent op de mogelijkheden die de wijk biedt

voor nieuwe jonge bewoners: goede centrale ligging en genoeg betaalbare woningen.

Varen op de koers van ‘opgroeien’, betekent weinig verandering in het fysieke (gebouwde) van de

wijk, maar veel sociale veranderingen. Ouderen zullen dan uit de wijk moeten verhuizen als het

dagelijks leven wat moeilijker wordt. De levensloopwijk biedt meer mogelijkheden voor ouderen,

en dat betekent aanpassing of vervanging van woningen. In het doorstroom-perspectief wordt de

goedkope woningvoorraad aangepast aan de werken woningcombinaties voor jonge mensen. Zo

kunnen ze tijdelijk in de wijk wonen en na een tijdje weer doorstromen naar voor hen betere wo-

ningen.

Uit de gesprekken met bewoners kwamen twee gevoelens sterk naar voren: wij houden van het

gemengde karakter van de wijk en we willen hier oud kunnen worden. Die gevoelens komen over-

een met de ambitie in de woonvisie van de gemeente. Daarom kiezen we in de eerste plaats voor

de levensloopwijk als richting voor de wijkvisie. Om kwaliteiten die de wijk biedt zo veel mogelijk te

benutten, is opgroeiwijk de tweede accent en de doorstoomwijk het derde accent om te voorkomen

dat de wijk te veel door alleen oudere mensen bewoond gaat worden.


De maatregelen

De eerste keuze voor een levensloopwijk vraagt ruimtelijke, bouwkundige veranderingen en inves-

teringen die tijd vergen en dus geleidelijk op lange termijn gerealiseerd kunnen worden. Andere

gewenste maatregelen zoals verbeteringen voor parkeren, speelvoorzieningen, woningrenovatie en

-aanpassingen zijn eerder uit te voeren. Urgente problemen, denk aan de oversteekbaarheid van

de Boerendijk, onderhoud en veilige fietsroutes dienen op korte termijn aangepakt te worden.

Lange termijn

Ook over 15 tot 20 jaar staan in Bloemen- en Bomenkwartier vooral eengezinswoningen. De stra-

ten rond de drie basisscholen en bij de speeltuin blijven de ‘opgroei’ buurtjes.

Op een aantal plekken (Eikenlaan en een nader te bepalen locatie ) worden verouderde kleine wo-

ningen of appartementen vervangen door seniorenwoningen zodat ouderen in de wijk kunnen blij-

ven.

Er is een betere OV verbinding nodig, om de wijk voor ouderen bereikbaar te houden. De ruimtelij-

ke structuur van de wijk wordt versterkt, door het water uit te breiden, meer te laten zien en de

oevers toegankelijk te maken. De groene delen van de wijk blijven en zijn meer speelruimte dan

‘kijkgroen’. De mooie punten aan het water zijn ook ontmoetingspunten.

In een wijk waar langdurige en georganiseerde sociale contacten minder makkelijk ontstaan, zijn

vanzelfsprekende en gemakkelijke ontmoetingen belangrijk. Daarom zal er een centraal ontmoe-

tingspunt in de wijk komen, dat ook een zorgen commerciële functie kan hebben.

De wijk blijft aantrekkelijk voor jonge starters en gezinnen. Met name de verbinding met het cen-

trum (Iepenlaan, Chrysantlaan, Hortensiastraat) wordt versterkt. Op die manier wordt stedelijke

Oost-West-as versterkt. Ook starters met meer financiële mogelijkheden kunnen in Bloemen- en

Bomenkwartier een woning vinden. Goedkope woningen blijven aanwezig. Dit kan door bijvoor-

beeld wonen en werken te combineren, woningen samen te voegen, ateliers en werkruimte in of

aan woningen mogelijk te maken, of de woning als kluswoningen aan te bieden.

Middellange termijn

Deze maatregelen zijn bedoeld voor de periode van 5 tot 10 jaar:

• (Huur)woningen waar ouderen wonen worden aangepast, waar dat kan. In een deel van de

eigen woningen kunnen bewoners dat zelf (laten) doen.

• Daarnaast is het nodig om nieuwe woningen te bouwen of bestaande ingrijpend te renove-

ren met als doel deze woningen levensloopbestendig te maken. Woningen aan de Eikenlaan

en aan de Oude Rijndijk (‘Heren van Woerden’) komen hiervoor in aanmerking. Die laatste

liggen gunstig ten opzichte van de zorg-ontmoetingruimte in ‘De Plint’.

• In het gebied rond de as Chrysantenlaan/Iepenlaan worden goedkope huurwoningen voor

starters bestemd, met mogelijkheden voor wonen en werken.

• Het complex Kromwijkerkade blijft eengezinswoningen, omdat daar een speelplaats de

buurt is.


• Het parkeerprobleem voor bewoners in het oudste en dichtbebouwde deel van de wijk(de

Prinsenlaanbuurt) wordt aangepakt. Daar waar een mogelijkheid zich voordoet wordt een

minder waardevol pand aangekocht en vervangen door parkeer- en/of speelruimte.

• Het ontbreekt in Bloemen- en Bomenkwartier aan een vanzelfsprekend ontmoetingspunt en

daaraan is wel behoefte. Een ruimte waar je ook voor iets anders komt (boodschappen,

zorg, diensten) en waar je op natuurlijke wijze anderen kunt ontmoeten. De supermarkt

(Lidl) is daarvoor teveel stedelijk gericht. Een buurtkamer in de bestaande winkelstrip aan

de Hazelaarstraat of in het nieuw te bouwen complex Berberisstraat/Iepenlaan kan die

ontmoetingsfunctie goed mogelijk maken.

• De oevers aan het water aan de Lindenlaan en achter de Eikenlaan/Essenlaan wordt toe-

gankelijker gemaakt. Ook aan de randen van de Singel komen wandelroute, steigers, zit-

en visplaatsen. Daarbij wordt gelet op de veiligheid voor kleine kinderen.

• De wateroppervlakte in het Bomenkwartier wordt hier en daar vergroot. Daarmee wordt de

opvangcapaciteit voor het (regen)water, de waterbuffer, groter.

• De Lindenlaan is een mooie groen/ blauwe as in de wijk, die meer mag opvallen. De as

wordt doorgetrokken naar de Oude Rijn, door de ruimte open te houden groen aan te plan-

ten en een veilige fietsen loopverbinding te maken.

• De weide langs de Hoge Rijndijk (de ‘Badkuip’) blijft beschikbaar voor activiteiten, en wordt

beter en mooier ingericht. Daarbij vormt het aan te leggen fietspad aan de hoge Rijndijk

onderdeel. Op de hoek Boerendijk/Hoge Rijndijk, is nieuwbouw (woningen boven jongeren-

centrum K ‘77) mogelijk. De woningen kunnen gelden als vervanging van sloop in de Prin-

senlaanbuurt t.b.v. meer ruimte.

Korte termijn

Vier onderwerpen vragen op korte termijn om aandacht: onderhoud openbaar gebied , parkeren,

speelruimte en de Boerendijk. Deze vier onderwerpen zijn voor de huidige bewoners belangrijk ,

maar in het perspectief van een opgroeien levensloopwijk ook van belang voor de toekomstige

woonkwaliteit van de wijk. De volgende maatregelen worden voorgesteld:

• Het openbare gebied (straten en groen) wordt op basiskwaliteitsniveau gebracht.

• In de Prinsenlaanbuurt wordt de speelruimte voor alle leeftijden geschikt gemaakt. Er

wordt in die buurt gezocht naar ruimte voor een nieuwe speelplek .

• In het Bomenkwartier worden een aantal struikvakken vervangen door groen, waar je ook

kun zitten of spelen.

• In het Bloemenkwartier wordt invoeren van vergunningparkeren onderzocht. In overleg

met bewoners worden de zone en de voorwaarden bepaalt.

• Waar de bestrating opnieuw wordt gelegd, worden in het Bloemenkwartier ook het straat-

profiel met meer parkeerstroken aangelegd, zoals in de Dahliastraat

• In het lange termijn perspectief wonen kinderen dichtbij hun school, en ouderen dicht bij

(zorg)voorzieningen). Dan nog zal er veel (loop en fiets) verkeer over de Boerendijk blij-


ven. En dat moet veiliger kunnen. Meer veilige kruisingen en tempering van de autosnel-

heid zijn daarvoor de maatregelen.

• Bewoners dragen zelf bij aan een goed leefklimaat. Initiatieven van bewoners , die zijn ge-

noemd, zoals een ‘burenhulpwand’ en een ‘klaar-over-pool’ dragen bij aan de sociale sa-

menhang in de wijk.

• Het wijkplatform blijft een belangrijke gesprekspartner voor de gemeente.


1 Inleiding

1 . 1 W a a r o m e e n w i j k v i s i e

Het Bloemen- en Bomenkwartier is een woonwijk waar de meeste mensen nu prettig wonen. Me-

rendeel van de woningen in de wijk is hoofdzakelijk gebouwd in de tweede helft van de vorige

eeuw. Een deel van de woningen en de openbare ruimte en infrastructuur voldoen niet meer in alle

opzichten. Hoewel er ook vrij veel gezinnen met kinderen wonen, loopt de gemiddelde leeftijd van

de bewoners op. De fysieke ruimte dient te worden aangepakt, maar ook de wijk als sociale ruimte

en het sociale leven in de wijk en van haar inwoners vragen om aandacht.

De gemeente Woerden wil een wijkvisie voor het Bloemen- en Bomenkwartier voor de komende 10

jaren (perspectief 2020). Deze ambitie komt voort uit de ruimtelijke structuurvisie. In die struc-

tuurvisie is Bloemen- en Bomenkwartier aangemerkt als een gebied met een aantal kwaliteiten en

uitdagingen. Het doel van de wijkvisie is het vergroten van de leefbaarheid van de wijk in sociaal

en fysiek opzicht. Voor een aantal concrete fysieke vragen worden oplossingen gevraagd, zoals

parkeerproblemen, veroudering van de woningen - technisch en functioneel- en inpassing van de

waterberging. Daarnaast moet worden ingespeeld op ontwikkelingen in de omgeving (functiever-

andering, verkeer, relatie met de binnenstad). Ook vinden aan de randen van de wijk ontwikkelin-

gen plaats die de wijk kunnen beïnvloeden, met name woningbouw op een voormalig bedrijven-

terrein.

Het sociale doel van de wijkvisie is het signaleren van de behoefte aan sociale interventies: welke

stimulansen en sturing zijn nodig rond zorg, onderwijs en welzijn? Thema’s zijn in dat verband:

voorzieningen, één actieagenda voor welzijn en taak en rolverdeling in het wijkgericht werken. Het

behoefteonderzoek ‘Buurtbewoners doen mee’ is geïntegreerd in deze wijkvisie. De uitkomsten

daarvan vindt u in hoofdstuk 3.

1 . 2 O p d r a c h t g e v e r e n s a m e n w e r k e n d e p a r t n e r s

De gemeente Woerden heeft als opdrachtgever behoefte aan een wijkvisie waarin het sociale en fy-

sieke beleid worden geïntegreerd. Het resultaat moet bovendien worden gedragen door alle partij-

en en bewoners. De gevraagde conceptwijkvisie is (nog) geen uitvoeringsplan maar een

afwegingskader, een ontwikkelen activiteitenagenda en een ruimtelijk kaartbeeld.

Het Bloemen- en Bomenkwartier kent veel eigen woningbezit. De meeste huurwoningen zijn eigen-

dom van woningcorporatie SWW. Deze woningcorporatie heeft een wijkvisie waarin gefaseerd een

aantal ingrepen in woningcomplexen is voorzien en voor een klein deel is uitgevoerd. De visie van

de SWW is één van de documenten die input leveren voor het opstellen van een wijkvisie voor het

Bloemen- en Bomenkwartier.


Er is een projectgroep ingesteld, waaraan gemeentelijk disciplines en externe partijen deelnemen:.

De externe partijen zijn SWW en het Wijkplatform (vertegenwoordigingsorgaan van de bewoners).

1 . 3 A a n p a k w e r k w i j z e e n l e e s w i j z e r

Om te komen tot een wijkvisie voor het Bloemen- en Bomenkwartier hebben we het volgende

stappenplan doorlopen. We onderscheiden drie rondes:

1. De eerste ronde is het speuren: we verzamelen feiten en verhalen, wensen en grenzen. De

resultaten van deze ronde leest u in hoofdstukken 2 tot en met 4.

2. In de tweede ronde verkennen: vormen we samen de visie op de wijk. De ronde resulteert

in de schets van een wijkvisie met drie scenario’s. Dit leest u in hoofdstuk 6. Een terugblik op

het proces om te komen tot een wijkvisie leest u in hoofdstuk 7.

3. In de derde ronde richten we de visie: er worden keuzes gemaakt en de uitvoering wordt

voorbereid. Het resultaat is de wijkvisie met een sociale en ruimtelijke ontwikkelagenda en

functioneel ruimtelijke (kaart)beelden. In hoofdstuk 8 schetsen wij de uiteindelijke wijkvisie.


2 Bloemen- en Bomenkwartier nu

2 . 1 K a a r t e n g e b i e d s b e s c h r i j v i n g

Als begrenzingen voor het plangebied zijn de wijkgrenzen aangehouden van de wijk Bloemen- en

Bomenkwartier (hierna BBK). Het betreft het gebied dat wordt begrensd door Rijnkade, het boven-

ste stuk van de Boerendijk, Hoge Rijndijk, Molenvlietbaan, Hollandbaan, spoorweg aan de kant van


het bedrijventerrein De Honthorst en de Singel tot aan de Rijnkade. Dit betekent natuurlijk niet dat

bij het maken van de wijkvisie niet over de randen van de wijk is gekeken. De toekomst van het

plangebied is geplaatst in het bredere kader van de ontwikkeling van Woerden.

In de statistieken volgens het Centraal Bureau van de Statistiek wordt het BBK opgedeeld in:

• Bloemenkwartier en industriegebied, hierna genoemd Bloemenkwartier en

• Boerendijk en Bomenkwartier, hierna genoemd Bomenkwartier

Het BBK bestaat uit twee tot vier buurten. De Boerendijk scheidt de wijk in twee delen:

• Bomenkwartier met begrenzing van Hoge Rijndijk, Molenvlietbaan, Hollandbaan, Waardse-

baan die overgaat in Boerendijk,

• Bloemenkwartier wordt begrensd door Singel, Rijnkade, Boerendijk en bedrijventerrein De

Honthorst.

In Bomenkwartier scheiden de Iepenlaan en de Ribeslaan de wijk in twee buurten.

In Bloemenkwartier kan de Chrysantstraat als grens gelden voor de onderscheiding in buurten bin-

nen het Bloemenkwartier.

2 . 2 D e m o g r a f i s c h e g e g e v e n s

Leeftijdsopbouw bevolking

In het BBK wonen in 2008 in totaal 4.050 inwoners (CBS). Het aandeel jeugd en jongeren onder de

24 jaar in Bloemenkwartier bedraagt 26%, terwijl dat aandeel in Bomenkwartier 31% bedraagt.

Van de beide wijken is 18% van de inwoners 65 jaar of ouder. Dit is circa 6% hoger dan het stede-

lijk gemiddelde (12,8%) en 4% hoger dan het landelijk gemiddelde (14,8%)

tabel 1 Leeftijdsopbouw bevolking in %

Bloemenkwartier en

Bedrijventerrein Honthorst

Boerendijk en

Bomenkwartier

Jeugd en jongeren < 24 jaar

> 65 jaar

26

18

31

18

Bron: CBS, cijfers 2008

Vergrijzing

Het aandeel inwoners > 65 jaar in gemeente Woerden loopt in de komende jaren ongeveer gelijk

op met de landelijke ontwikkeling. Wanneer het tempo van vergrijzing van gemeente Woerden

wordt vertaald naar de demografische gegevens van het BBK als wijk, zien we dat het aandeel

> 65 jaar in zowel het Bomenkwartier als het Bloemenkwartier vanaf 2010 beduidend hoger blijft

dan in de gemeente Woerden (zie bijlage vijf). Dit uitgaande van een ontwikkeling zonder bijzon-

dere verhuisbewegingen.

De trend kan uiteraard heel anders uitpakken wanneer ouderen bijvoorbeeld uit de wijk verhuizen

omdat er geen geschikte huisvesting voor hen is.


Aandeel niet-westerse allochtonen

In Bomenkwartier wonen iets meer (8%) niet-westerse allochtonen dan in Bloemenkwartier (CBS,

2008). De niet-westerse allochtonen zijn afkomstig uit:

- Marokko (5% in Bomenkwartier en 4% in Bloemenkwartier)

- Overige niet westerse landen (2% in Bomenkwartier en 1% in Bloemenkwartier)

- Suriname (1% in Bomenkwartier en 1% in Bloemenkwartier)

Vergeleken met heel Woerden (6%) zijn er meer niet-westerse allochtonen gevestigd in het Bloe-

men- en Bomenkwartier.

Huishoudens

In vergelijking met heel Woerden en Bomenkwartier is Bloemenkwartier een wijk met iets meer

eenpersoonshuishoudens en huishoudens zonder kinderen. Bomenkwartier verschilt qua huishou-

dentype weinig met het stedelijk gemiddelde.

tabel 2 Huishoudtypen in %

Bloemenkwartier

en bedrijventer-

rein Honthorst

Boerendijk en

Bomenkwartier

Woerden

Eenpersoonshuishoudens

Huishoudens zonder kinderen

Huishoudens met kinderen

32

35

32

29

32

40

28,4

30,7

40,9

Bron: CBS, cijfers 2008

Gemiddeld inkomen

Het gemiddelde inkomen per inwoner (besteedbaar inkomen) in Bloemen- en Bomenkwartier is

rond € 13.000 in 2007, dit ligt wat lager dan het stedelijk gemiddelde van € 14.200. Het landelijk

gemiddelde is € 13.300.

In percentages wonen er meer lage inkomens (besteedbaar jaarinkomen < € 13.900) in Bomen-

kwartier (40%) en Bloemenkwartier (37%) dan in heel Woerden (35%). Ook wonen er meer niet

actieven1 in Bomenkwartier (23%) dan in Bloemenkwartier (19%) en heel Woerden (17%).

tabel 3 Hoge en lage inkomens in % + aandeel niet-actieven (Bron: CBS, cijfers 2007)

Bloemenkwartier en

bedrijventerrein

Boerendijk en

Bomenkwartier

Woerden Nederland

Lage inkomens

Hoge inkomens

Niet actieven

37

16

19

40

20

23

35

26

17

40

20

22

1 personen met een werkloosheidsuitkering, arbeidsongeschikten, pensioenontvangers, bijstandontvangers, werkstudenten

en 'overige inkomenontvangers'


2 . 3 D e w o n i n g e n

In totaal staan 1.7152 woningen in de wijk. Er zijn meer koopwoningen dan huurwoningen. In

Bloemenkwartier is 63% van het totaal aantal woningen (910) koop. In Bomenkwartier is het aan-

deel koop 56% van de 805 woningen. De gemiddelde waarde van de woningen in Bloemen- en

Bomenkwartier ligt in 2007 lager dan het stedelijk gemiddelde (€ 260.000).

SWW bezit als woningcorporatie 590 huurwoningen in het BBK. 76% (447) daarvan zijn eenge-

zinswoningen en 24% (143) zijn etagewoningen met lift.

De woningen van SWW hebben een woonoppervlak van gemiddeld 59 m2 in Bloemenkwartier en

56 m2 in Bomenkwartier (met name de woningen in de complexen Eikenlaan/Lindenlaan en Berbe-

risstraat zijn klein (32 m2). Uit onderzoek (in opdracht van SWW) naar aanpasbaarheid huurwonin-

gen3 blijkt dat slechts 10% van alle huureengezinswoningen in het BBK aan te passen zijn voor

ouderen.

tabel 4 Gemiddelde waarde woningen in €

Bloemenkwartier en

bedrijventerrein

Boerendijk en

Bomenkwartier

Woerden

2007

2008

209.000

194.000

214.000

193.000

260.000

238.000

Bron: CBS, cijfers 2007 & 2008

De leeftijd van de woningen varieert. Het noordelijk deel van Bloemenkwartier dateert uit de jaren

‘30 van de vorige eeuw. Aan de Rijndijk in het noorden staan nog wat oudere panden. De huurwo-

ningen in Bloemenkwartier dateren het meest uit de jaren ‘40 en begin ‘50. Bomenkwartier is gro-

tendeels gebouwd in de jaren ‘60.

2 Bron: CBS, 2008

3 Rapport Doorzonscan Bloemen- en Bomenkwartier. November 2009


2 . 4 L e e f b a a r h e i d e n v e i l i g h e i d

Leefomgeving

Volgens de Veiligheidsmonitor Woerden in 2006 geven inwoners van het BBK gemiddeld een 7,2

voor hun woonomgeving.

Dit beeld komt ook terug bij de georganiseerde bewonersbijeenkomsten in juni en september

2009. Het merendeel van de aanwezige bewoners geeft aan dat zij prettig wonen in de wijk. Wel

spreken zij hun zorgen uit voor hun wijk op het gebied van:

- onderhoud van bestrating

- groen onderhoud

- parkeren

- verkeersveiligheid

- elkaar ontmoeten

- opvoedingsondersteuning voor sommige gezinnen


Op enkele plekken na maakt het BBK over het algemeen

een nette indruk. Met name in het Bloemenkwartier wordt

voldoende speelruimte gemist. Tegelijkertijd signaleren veel

bewoners een permanent parkeerprobleem, ook vooral in

het Bloemenkwartier. Er zijn ook enkele bewoners die aan-

geven dat er niet meer kindervoorzieningen of groen in de

wijk moet komen.

Sociale Veiligheid

De Veiligheidsmonitor Woerden, uitgevoerd in 2006, geeft aan dat in het BBK minder signalen van

overlast en dreiging zijn, in vergelijking met het gemiddelde van alle wijken. Het gevoel van onvei-

ligheid dat heerst bij bewoners van het BBK (36%) is iets lager dan het gemiddeld van alle wijken

in Woerden (= 40%). Vergeleken met heel Woerden ervaren bewoners van het BBK (op het dorp

Zegveld na) het minst last van jongeren.

Enkele bewoners die aanwezig waren op de bewonersavond van 15 juni 2009 gaven aan dat de

aanwezigheid van steegjes in de wijk (in de buurt van de Singels) de kans op woninginbraken ver-

gemakkelijkt. Deze mening wordt overigens niet door iedereen gedeeld.

Verkeersveiligheid

De Boerendijk is een belangrijk onderwerp voor veel bewoners. De verkeersweg wordt als barrière

ervaren tussen de twee buurten. Daarnaast geven sommige bewoners aan dat zij last ervaren van

het vrachtwagenverkeer in hun woonomgeving.

De Boerendijk kruist drie straten die de buurt ontsluiten: Prinsenlaan, Esdoornlaan/Tulpstraat en

Iepenlaan/Chrysantstraat. Daarnaast is er de passage met het doorgaande fietspad in de buurt van

de Brandweerkazerne op Boerendijk (Essenpad dat overgaat in Hortensiapad).

Voor de dagelijkse boodschappen kunnen bewoners kiezen uit supermarkten/winkels in Bomen-

kwartier (Lidl, hoek Boerendijk/Iepenlaan), Aldi (bedrijventerrein De Honthorst), Tournoysveld

(wijk Schilderskwartier) of (wijk) Molenvliet. Dit betekent dat buurtbewoners dagelijks verschillen-

de kruisingen oversteken. Niet alleen de wijkbewoners ervaren deze kruisingen als een drempel.

Ook andere mensen die ‘door de wijk’ heen gaan om naar hun bestemming te bereiken, ervaren de

kruisingen als onprettig.

Voor kinderen die in het Bloemenkwartier wonen en naar school gaan in Bomenkwartier is de Boe-

rendijk een gevaarlijke oversteek. Een aantal ongelukken heeft de discussie over de oversteek bij

Boerendijk op scherp gezet. Tijdens de bewonersavonden zijn in de workshops door bewoners

voorstellen gedaan als oplossing voor dit probleem. De bedachte maatregelen variëren van tunnels

en bruggen tot rotondes en scheiding van snel en langzaam verkeer. Hieruit blijkt dat verkeersvei-

ligheid een onderwerp is dat sterk leeft bij de bewoners.


Parkeren

In het Bloemenkwartier is er een hoge parkeerdruk. De parkeerdruk daar wordt deels veroorzaakt

door de bewoners zelf. Parkeertellingen uit 2008 geven aan dat op een dinsdagavond het noorde-

lijke deel van het Bloemenkwartier (= het gebied rond de Prinsenlaan) een hoge parkeerdruk heeft

(90 tot 100%). Aangenomen kan worden dat deze parkeerdruk door de auto's van de bewoners

wordt veroorzaakt.

Daarnaast is er in een smalle strook langs het centrum (Irisstraat en Singel) op koopavond (vrij-

dagavond) en op zaterdag een hoge parkeerdruk. Deze parkeerdruk wordt veroorzaakt door be-

zoekers van het centrum die hun auto (gratis) net buiten het centrum parkeren.

De betreffende parkeertellingen staan in bijlage zes.

2 . 5 V o o r z i e n i n g e n

Commerciële voorzieningen

Bomenkwartier kent van oudsher een winkelstrip aan de Hazelaarstraat. Tegenwoordig is het win-

kelaanbod in deze straat echter mager. Er is een goedlopende Koerdische bakker gevestigd. Daar-

naast zijn een videotheek en een lunchroom/cafetaria. De supermarkten Lidl (hoek Boerenwijk/

Iepenlaan) en Aldi (bedrijventerrein De Honthorst) hebben een bovenwijks spreidingsgebied.

Bewoners van Bomenkwartier gaan voor hun dagelijkse boodschappen ook vaak naar de nabijgele-

gen winkelvoorzieningen in Tournoysveld of Molenvliet.

Bloemenkwartier kent enkele verspreide winkeltjes en cafés. Voor de dagelijkse boodschappen is

deze buurt meer georiënteerd op de binnenstad.

Overige bedrijvigheid

De bedrijven in de wijk bestaan hoofdzakelijk uit detailhandel zoals zelfstandige winkels en (ad-

vies)bureaus. Aan de Kromwijkerkade is een pannenkoekenhuis met een groot terras en speeltuin.

Aan de Hoge Rijndijk en de Industrieweg is een aantal bedrijven geconcentreerd zoals een afslank-

instituut, een dierenvoederfabriek, een kaashandel en een slagerij. De gemeentelijke brandweerka-

zerne staat aan de Boerendijk. Naast de brandweerkazerne is de moskee, die een regionaal bereik

heeft.

Voor het bedrijventerrein De Honthorst is in structuurvisie opgenomen dat de bedrijfsfunctie blijft

gehandhaafd voor het zuidwestelijk deel. Wel wordt dit gebiedsdeel opgeknapt (gerevitaliseerd) om

het gebruik voor langere tijd te waarborgen. Het noordoostelijk deel (langs de singel) wordt ge-

transformeerd naar een gebied met woon/werkfuncties.


Winkelvestigingen

Sociaal maatschappelijke voorzieningen

De wijk heeft geen eigen ontmoetingscentrum, buurtaccommodatie of ontmoetingsgebouw voor

ouderen. De maatschappelijke voorzieningen zijn niet in het BBK aanwezig, maar wel in de nabije

omgeving. Zo is er een wijksteunpunt De Plint in het Schilderskwartier. Hier kunnen bewoners te-

recht voor vragen rondom wonen en zorg. Organisaties als SWW, Stichting Philadelphia

Zorg, Stichting Welzijn Ouderen en Vierstroomzorgring hebben hun contactbalie in De Plint.

Op het bedrijventerrein De Honthorst bevindt zich een GGZ-dienstencentrum aan de Ampèreweg.

Dit dienstencentrum fungeert als een dagactiviteitencentrum van Altrecht Talent4. Bewoners uit de

omgeving zijn welkom om deze faciliteit als een trefpunt te gebruiken. Het BBK is niet aangemerkt

4 Altrecht Talent begeleidt mensen met een psychiatrische achtergrond of sociale kwetsbaarheid naar burgerschap en baan.

Altrecht Talent opereert op het snijvlak van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), sociale zaken, welzijn en het bedrijfs-

leven.


als een woonzorgzone5 in de zin dat de wijk een eigen steunpunt heeft. De bewoners kunnen te-

recht in de nabijgelegen Schilderskwartier en Molenvliet.

Onderwijs en kinderopvang

Er zijn drie basisscholen in het BBK: christelijk basisschool Willem van Oranjeschool (Goudenregen-

straat), katholieke basisschool De Wegwijzer (Essenlaan) en reformatorisch basisonderwijs Jan de

Bakkerschool (Irisstraat). Daarnaast zijn middelbaar beroepsonderwijs ID-college (Essenlaan) en

de Praktijkschool (Abeellaan) aanwezig.

Onderwijslocaties in de wijk

5 Welzijnsvisie gemeente Woerden 2009-2012, pagina 16


Planvorming praktijkschool aan Wilgenpad: afrondende fase

Wat betreft voorziening voor kinderen heeft Kinderopvang Triangel een kinderdagverblijf de Bolle-

boos op de Hazelaarstraat. Daarnaast is er een buitenschoolse opvang (BSO) Kinderkeet aan de

Essenlaan gevestigd. Peuterspeelzaal (PSZ) ’t Haventje van Kind & Co zit op Goudenregenstraat. In

de nabijgelegen wijk Schilderskwartier zitten verder een BSO Bengels en PSZ ’t Kloddertje (op het

Tournoysveld). Beide vestigingen zijn van Kind & Co. De Stichting Kinderopvang Triangel heeft nog

een BSO het Kraaiennest op Het Spaarne in de wijk Molenvliet-Oost.

Jongeren

BBK kent geen specifiek jongerencentrum. Aan de Essenlaan is een overdekte jongerenontmoe-

tingsplek (J.O.P). K’77 aan de Hoge Rijndijk is een jongerencentrum met een stedelijke/regionale

functie, voornamelijk een podium voor amateurbands.

Recreatie en spelen

Door de ruimere opzet van het Bomenkwartier zijn daar meer en grotere speelplekken voor de

jeugd. In het gemeentelijk ‘Beheerplan Speelplaatsen’ (2000) worden verbeteringen voorgesteld.

In dit plan is gekozen voor een betere spreiding en ligging van speelplaatsen per leeftijdscategorie

waarbij de loopafstanden bepalend zijn. Deze verdeling zorgt voor een basisvoorziening die niet af-

hankelijk is van fluctuaties in de bevolkingsopbouw.


De open ruimte tussen de Goudenregenstraat en de Hoge Rijndijk (de´Badkuip´) heeft een recrea-

tieve functie met enkele stedelijke evenementen zoals circus, manifestaties en een ballonopstijg-

punt. Dit terrein heeft buiten die activiteiten weinig gebruiksmogelijkheden.

‘De Badkuip’


3 Welzijn en Samenleven

Waar in hoofdstuk twee de focus ligt op cijfermatige informatie, wordt in deze hoofdstuk ingegaan

op de in informatie over het welzijn zoals dat beleefd wordt. Deze informatie is opgehaald bij de

bewoners tijdens de bewonersavonden (15 juni en 7 september 2009). Ook zijn workshops met

professionals in de wijk gehouden om hun kijk op het Bloemen- en Bomenkwartier (hierna BBK) te

verzamelen. Deze perspectieven en meningen worden geordend aan de hand van de vijf Woerden-

se thema’s in het kader van Wet Maatschappelijke Ondersteuning.

3 . 1 D e v i j f W o e r d e n s e t h e m a ’ s

De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) kent negen prestatievelden. In deze prestatievel-

den worden verschillende vormen van zorg die onder WMO vallen ondergebracht. Gemeente Woer-

den heeft deze negen prestatievelden vertaald in vijf thema’s: de vijf Woerdense thema’s. Deze

thema’s bevatten herkenbare en lokale onderwerpen voor de bewoners en de professionals die met

bewoners werken. In dit hoofdstuk zijn per thema de doelstellingen van het WMO-beleidskader

weergegeven. Vervolgens bespreken we de bevindingen van de bewoners, het wijkplatform en de

professionals over dat thema.

3 . 2 T h e m a 1 : S a m e n l e v e n i n b u u r t , w i j k e n d o r p

Doelstelling WMO-kader

Inwoners kennen elkaar en lossen zelf en samen problemen in de woonomgeving op. Daarbij gaat

het om een veilige, schone en gezonde leefomgeving. Inwoners kunnen voor zorg, welzijn en ont-

moeting terecht in laagdrempelige multifunctionele accommodaties.

3 . 2 . 1 L e e f s t i j l i n h e t B l o e m e n - e n B o m e n k w a r t i e r

Bewoners en professionals vinden het BBK een rustige, gemoedelijke wijk dichtbij het centrum. De

wijk wordt over het algemeen als veilig ervaren en de bewoners hebben een grote betrokkenheid

naar elkaar toe. Anderen zeggen: men zegt elkaar gedag en daar blijft het vaak bij. De bevolking

in de wijk is qua sociale klassen divers. Hoewel de wijk wel een herkenbare buurt is, is het geen

typische volksbuurt. De omgangsvormen onder de generatie die er lang woont is burgerlijk, netjes

en gemoedelijk. Door de instroom van nieuwe bewoners is in sommige straten de sfeer afstandelij-

ker en anoniemer geworden. In BBK is geen sprake van een concentratie van lage inkomens.


3 . 2 . 2 O n t m o e t e n

Het BBK heeft geen buurt- of wijkcentrum met een publieke ontmoetingsfunctie. Ongeplande ont-

moetingen vinden veelal plaats in de Hazelaarstraat (winkelcentrum) of bij de speelterreinen.

De scholen stellen zich open voor incidentele, georganiseerde ontmoeting, zoals bijeenkomsten van

het wijkplatform. Wanneer bewoners en professionals vrij fantaseren over de mogelijkheden van

het BBK, dan denken ze aan extra ontmoetingsfaciliteiten. Dat kan in de vorm van winkels, ban-

ken, (gezondheidszorg)voorzieningen en ontmoetingsruimten. Met name het ontmoeten tussen se-

nioren kan zo worden gestimuleerd. Die ontmoetingsruimten kunnen tevens fungeren als

informatiepunt en als plaats waar (sociaal-culturele) activiteiten plaatsvinden. Bovendien vinden

professionals dat voor het ontmoeten (met name) ouderen en mensen met een functiebeperking

voorzieningen in hun nabije omgeving nodig hebben.

De professionals geven aan dat de gemeente voor de wijk eerst een visie op wonen, welzijn en

zorg moet ontwikkelen voordat er maatregelen worden genomen. Deze visie moet dan richtingge-

vend zijn welke voorzieningen een plaats moeten krijgen in de wijk en welke niet.

3 . 2 . 3 V e i l i g h e i d

Bewoners en professionals ervaren de Boerendijk als een drukke, gevaarlijke verkeersweg die

dwars door de wijk loopt. Veel schoolkinderen moeten deze weg meerdere malen per dag overste-

ken. Het gaat hier om ongeveer 1.000 oversteken per dag. De kinderen weten ook dat de Boeren-

dijk een gevaarlijk oversteekpunt is en zijn daarom extra voorzichtig. De pool van klaar-overs van

ouders is gestopt wegens onvoldoende capaciteit.

3 . 3 T h e m a 2 : O p v o e d e n e n o p g r o e i e n


Kinderen en jongeren moeten zich kunnen ontwikkelen. Daarbij gaat het om onderwijs , gezonde

leefstijl en positieve vrijetijdsbesteding in sport en cultuur. Er moet snel goede hulp zijn voor jon-

geren die problemen hebben. Participatie van jongeren moet toenemen en meldingen van overlast

door jongeren moeten afnemen.

3 . 3 . 1 S p e e l - e n o n t m o e t i n g s p l e k k e n v o o r d e j e u g d

Bewoners en professionals vinden dat er meer en een andere indeling (in functionaliteit en diversi-

teit) voor speel- en ontmoetingsplekken moeten komen voor 0-18 jarigen. Dit geldt met name voor

het oude gedeelte: Bloemenkwartier. In Bomenkwartier zijn enkele speelplekken. Bestaande speel-

plekken moeten beter over de wijk worden verdeeld.


3 . 3 . 2 B a s i s s c h o o l

Ouders en kinderen zijn over het algemeen goed betrokken bij de school, volgens de schooldirec-

teuren. Inloopmomenten worden goed bezocht. Kinderen vormen een impuls voor hun ouders om

bij de school betrokken zijn. Op gebied van opvoedingsondersteuning is er nauwelijks samenwer-

king tussen de school en de moskee. De school mist een goed ingang bij een aantal gezinnen van

allochtone afkomst. De scholen vinden dat de gemeente meer een stimulerende rol kan spelen bij

de opvoedingsondersteuning.

De schooldirecteuren missen de voormalige overlegstructuur van het ‘Buurtnetwerk’. Dit bestond

uit professionals namens de GGD, politie, onderwijs en jeugdarts. Het ‘Buurtnetwerk’ wisselde in-

formatie uit en realiseerde ketenafspraken tussen de professionals. De scholen wensen een herin-

voering van dit ‘Buurtnetwerk’. Naast een goede ingang bij allochtone gezinnen organiseert het

‘Buurtnetwerk’ veel activiteiten.

3 . 4 T h e m a 3 : I n z e t v o o r e l k a a r


Er zijn zo veel mogelijk inwoners en organisaties bereid vrijwilligerswerk te doen. En mantelzorgers

voelen zich ondersteund.

3 . 4 . 1 B e w o n e r s v a n d e w i j k h e b b e n e l k a a r n o d i g

De professionals zien het belang in van het oud spreekwoord: ‘een goede buur beter is dan een

verre vriend’. Zij zien bij de meerderheid van de bewoners dat deze door hun drukke leven van

werk en zorg - met name van tweeverdieners - niet altijd ruimte hebben voor burenhulp.

Bij de organisatie van buurten straatfeesten en bij het ‘opschonen’ van de wijk wordt vaak actie

van de gemeente verwacht. De bereidheid van de bevolking om zelf de handen uit de mouwen te

steken is niet altijd aanwezig.

3 . 4 . 2 V r i j w i l l i g e r s w e r k

Volgens het wijkplatform willen mensen zich niet langdurig aan een club vrijwilligerswerkers com-

mitteren. Men werkt veel liever projectmatig en incidenteel aan activiteiten mee. Het wijkplatform

vindt dat er over het algemeen een tekort is aan betrokken vrijwilligers. Een uitzondering daarop is

de Dahliastraat: bewoners zijn daar erg actief en organiseren diverse activiteiten voor de eigen en

omliggende straten.


3 . 4 . 3 B u r e n h u l p

Ook de burenhulp is niet altijd optimaal. Volgens de professionals is niet iedereen bekend met de

noden van zijn of haar buren of bereid om er regelmatig even langs te gaan of even boodschappen

te doen.

3 . 5 T h e m a 4 : M e e d o e n m a k k e l i j k e r m a k e n


Inwoners kunnen in eigen dorp en wijk gemakkelijk informatie krijgen over maatschappelijke on-

dersteuning en kunnen terecht bij een breed WMO-loket.

3 . 5 . 1 W o o n o m g e v i n g

Professionals wensen dat de openbare wegen beter toegankelijk worden voor met name ouderen

en mensen met een functiebeperking. Ook betere busverbindingen, waardoor het verplaatsen ge-

makkelijker wordt. Een betere inrichting van de openbare ruimte, zodat deze meer uitnodigt voor

ontmoeting. Daarbij vragen zij ook aandacht voor meer parkeergelegenheid voor auto’s.

3 . 5 . 2 A c t i v i t e i t e n

Professionals geven aan dat het ‘meedoen in de wijk’ kan worden verbeterd. Niet iedereen doet

mee en is goed op de hoogte van het ‘wel en wee’ van de bewoners in de wijk. Sommige buurten

vormen daarop een uitzondering. Bewoners aan de Dahliastraat en de Kromwijkerkade bijvoor-

beeld zijn actief. Die buurtbewoners denken na over de inrichting van hun straat. Deze activiteiten

bevorderen het ‘meedoen in de wijk’.

3 . 5 . 3 B i j z o n d e r e d o e l g r o e p

Mensen die eenzaam zijn, zijn niet goed zichtbaar in de wijk. Professionals geven aan geen goed

zicht te hebben op deze mensen en op de omvang van het probleem.

3 . 5 . 4 D r a a g k r a c h t i n d e w i j k

Professionals geven aan dat ouderen en mensen met een functiebeperking die in met midden van

de wijk wonen, minder toegang hebben tot voorzieningen die aan de rand van de wijk (Molenvliet-

baan en Ampèreweg). Uiteraard ontvangen mensen extramurale zorg indien zij die nodig hebben.

Gezien de spreiding van de voorzieningen buiten het BBK betekent dit dat bewoners zich fysiek

buiten de wijk moeten bewegen om een voorziening te bereiken.


Zorgorganisatie Vierstroomzorgring geeft aan dat de mensen nu minder makkelijk een beroep doen

op elkaar dan in het verleden. Veelal zijn het starters die eerder vertrekken uit de wijk en zo min-

der een band met de wijk opbouwen. Daarbij wordt de kanttekening geplaatst dat de individualise-

ring en afnemende sociale cohesie een algemeen landelijke trend is. De zorgorganisatie geeft aan

dat de Plint (het wijkservicepunt aan de Schilderskwartier) onvoldoende wordt benut vanuit het

BBK.

3 . 6 T h e m a 5 : V o o r k o m e n e n v e r z o r g e n


Inwoners kunnen in eigen dorp en wijk gemakkelijk informatie krijgen over maatschappelijke on-

dersteuning. (Welzijns)organisaties werken samen aan maatschappelijke ondersteuning in maat-

werk. De gemeente heeft de regie.

3 . 6 . 1 V o o r z i e n i n g e n

Nadeel van de wijk vinden de bewoners en professionals dat er te weinig voorzieningen zijn zoals

gezondheidscentra, waarin eerstelijns hulpverleners (huisarts, fysiotherapeut, apotheek en thuis-

zorg) participeren. Ook zijn er weinig winkels en ontmoetingsruimten. Daarnaast is er een gebrek

aan (levensloop)geschikte woningen en is er geen kleinschalige voorziening voor dementerenden.

Er is eveneens geen zorgsteunpunt, maar wel 24-uursbeschikbaarheid van zorg. Apart van de dis-

cussie welke partij op welk schaal (regionaal of stedelijk) de missende voorzieningen kunnen reali-

seren, blijft de constatering dat deze voorzieningen in het BBK ontbreken. Bovendien geven

professionals aan dat de samenwerking tussen verschillende eerstelijns organisaties en beroepsbe-

oefenaren onvoldoende is.

Volgens het Wijkplatform zijn bewoners aangewezen op voorzieningen elders, waaronder de Plint in

het Schilderskwartier en het centrum. Samen met de professionals willen zij graag dat mensen

langer in de wijk kunnen blijven wonen, ook als er zorg nodig is. Met name voor groepen ouderen

en mensen met een functiebeperking geldt dat: indien zij zorgafhankelijk worden, zij mede daar-

door moeten verhuizen naar een andere (gelijkvloerse) woning in een andere wijk.

3 . 7 R o l w i j k p l a t f o r m

Volgens het wijkplatform zien de gemeente en haar bewoners het wijkplatform als een activiteiten-

commissie. Het wijkplatform ziet voor zichzelf echter de rol van een facilitator, belangenbehartiger

en intermediair. Een rol waarin het wijkplatform bewoners stimuleert om zelf activiteiten te organi-

seren. Zij wil een doorgeefluik zijn tussen bewoners en gemeente. Het wijkplatform vindt een goe-


de communicatie essentieel en daarom een belangrijke randvoorwaarde. Het wijkplatform heeft nu

niet het idee dat zij voldoende bekend is bij de bevolking. Bovendien ervaart zij dat haar mening

geen doorslaggevende rol speelt bij beslissingen van de gemeente.

Professionals zien voor het wijkplatform ook een rol weggelegd in de vorm van ‘ogen-en-oren-

voor-de-buurt’. Op deze manier heeft het wijkplatform eveneens een signaalfunctie. Deze signaal-

functie kan zij gebruiken in haar communicatie naar de gemeente.


4 Stedenbouwkundige typering

4 . 1 S t e d e n b o u w k u n d i g e t y p e r i n g

Als basis voor de wijkvisie Bloemen- en Bomenkwartier (hierna BBK) geven we een typering of im-

pressie van de stedenbouwkundige structuur van de twee buurten. Voor een meer grondige analy-

se verwijzen we naar de betreffende (gemeentelijke) documenten, waarvan de recent vastgestelde

ruimtelijke structuurvisie 2030 van belang is. Daarnaast kan de wijkvisie, opgesteld door de corpo-

ratie SWW uit 2005, worden genoemd evenals enkele gemeentelijke sectorale analyses op het ge-

bied van verkeer, volkshuisvesting, civieltechnisch en groenbeheer.

De stedenbouwkundige typering bestaat uit een ruimtelijke en uit een functionele component. Het

ruimtelijk deel wordt hier beschreven en verbeeld. De functionele aspecten zijn reeds besproken in

hoofdstuk twee.

4 . 2 R u i m t e l i j k e t y p e r i n g

Stad

Het BBK is grotendeels ontstaan na WO-II als eerste grote woonwijk van uitbreidingen, die in com-

plexen zijn gebouwd, buiten de historische omwalling van de stad.

De lintbebouwingen die zijn ontstaan aan de verkeers- en waterlijnen waren er al. Grotere uitbrei-

dingen zijn later gerealiseerd aan de zuidzijde van het spoor en ten noorden daarvan, die min of

meer de loop van de oorspronkelijke Oude Rijn volgen. De ligging en betekenis van de Limes

(grens Romeinse Rijk aan de Rijn) en het castellum van waaruit de stad is ontstaan, is voor Woer-

den als geheel en het stadscentrum in het bijzonder van grote cultuurhistorische betekenis.

De woonwijken rond het centrum kunnen, voor zover ze in de omgeving van de loop van de Rijn

zijn gelegen (kleigrond), eveneens hun betekenis ontlenen aan de Limes, dit geldt echter in bedui-

dend mindere mate. Het Bloemenkwartier en het Bomenkwartier-noord bieden mogelijkerwijs aan-

knopingspunten, gelet op het ontdekte liggingspatroon van de Rijn (zie tekening Limes).


Limes, aanduiding aan de hand van rivierkleiafzettingen en

archeologische vondsten

Ligging Oude Rijn: huidige ligging

Wijk

Het BBK is op meerdere plekken ontsloten, heeft een centrale ligging in de stad en kent daardoor

een variëteit van soorten sferen aan de randen: open, gesloten, historisch, druk, stil, stenig of

groen. Dat is een kwaliteit ten opzichte van woonwijken aan de rand van steden die vaak een meer

eenvormig beeld hebben.

Het BBK kent een rechthoekige opbouw van straten. Het oudere deel (Bloemenkwartier omgeving

Weteringstraat kent meer smalle en stenige straten. Het Bloemenkwaratier-zuid is ruimer ge-

bouwd. In het Bomenkwartier is door het aanwezige groen (bomen, struiken) en water een nog

meer open karakter. Dit is ontstaan overeenkomstig de stedenbouwkundige opvattingen van toen.

Voor vergelijking zie beelden op pagina 23.


Bloemenkwartier: dichter, steniger

Bomenkwartier: ruimer, groener

De ruimtelijke oriëntatie in de buurten is goed door het rechthoekig stratenpatroon.

Deze ruimtelijke structuur is opgebouwd uit

a. noord-zuid gerichte lijnen van straten, watersingels en laanbeplanting. Deze ruimtes heb-

ben overwegend een op verblijf gerichte sfeer (de Boerendijk uitgezonderd) ;

b. oost-west gerichte lijnen die van oudsher meer op beweging zijn gericht en (daarmee) on-

derdeel vormen van de stedelijke structuur.

De oost-west georiënteerde lijnen zijn verschillend van functie, grootte en historische ontwikkeling.

Genoemd kunnen worden: de Oude Rijn, de Hoge Rijndijk/Prinsenlaan, Iepenlaan/Chrysantstraat,

fietsroute Essenpad/Hortensiapad en het spoor.

Elk van de lijnen in het BBK kan een specifieke inrichting of thema krijgen, waardoor de herken-

baarheid of identiteit van die routes sterker wordt. Zo kunnen verhardingsmateriaal, kleur, straat-

meubilair maar ook bijvoorbeeld kenmerkende bebouwingsfuncties de routes van elkaar laten

onderscheiden. In een ‘conceptuele’ maquette is dit als volgt verbeeld: verschillende materialen

verbeelden het mogelijk onderscheid tussen de routes.


Noord-zuidgerichte lijnen van de waterpartijen met locaties,

die daaraan kunnen worden gerelateerd.

Oost-westgerichte lijnen van routes met locaties, Oost-westgerichte lijnen

die daaraan kunnen worden gerelateerd. op stedelijk niveau


Weergave van het patroon van rechthoekige lijnen

(combinatie van de noord-zuid en oost-westlijnen)

in relatie met actuele en mogelijke ontwikkelingslo-

caties.


Schematische weergave van het ruimtelijk rechthoekig patroon.

Het rechthoekige patroon van lijnen vormt het ruimtelijke concept van het BBK. Langs deze lijnen

kunnen ontwikkelingen en verbeteringen worden gemaakt. Ook de herkenbare randen naar de be-

drijfsgebieden en enkele zichtlijnen op de historische binnenstad geven oriëntatie en visueel hou-

vast.

Deze locaties aan de rand van het BBK kunnen bij ontwikkeling de oriëntatie van de wijk verster-

ken. Daarbij kunnen plaatselijk relatief hogere gebouwen markante herkenningspunten (‘land-

marks’) vormen. Cultuurhistorisch gezien kan de noordelijke ligging van de Limes wellicht een

aantrekkelijk thema vormen (water, geschiedenis, stenig, intensief) ten opzichte van het zuidelijk

deel (meer open, groen, recreatief).


Diversiteit aan de wijkranden

De bouwkundige kwaliteit van de woningen is in de oudere delen minder dan in het (nieuwere)

Bomenkwartier.

4 . 3 R u i m t e l i j k e e n f u n c t i o n e l e o n t w i k k e l i n g e n

Wonen

Woningcorporatie SWW wil graag haar woningbezit in het BBK aanpakken. Dit betreft complexen

die grotendeels zijn gelegen in de omgeving van de Iepenlaan en de Chrysantstraat. Ook de appar-

tementen aan de Eikenlaan zullen wellicht worden veranderd.


Het particulier woningbezit in het Bloemenkwartier-noord is eveneens gedateerd maar zal moeilijk

als één complex kunnen worden verbeterd.

In de Ruimtelijke Structuurvisie Woerden 2009-2030 wordt de behoefte aan woningdifferentiatie,

afgestemd op de toekomstige vraag, centraal gesteld evenals de stedelijke wateropgave. Elke

buurt dient een pakket aan minimale voorzieningen te hebben. Met betrekking tot het BBK signa-

leert de Structuurvisie (p.44) de noodzaak van “grondige renovatie of sloop/nieuwbouw van de so-

ciale huurwoningen” in het BBK. Evenals de aandachtspunten verkeer, parkeren, waterhuishouding

(p.49: “meer waterberging”) en groen.


De ‘Heeren van Woerden’ en de ‘Singeltuyn’ zijn twee relatief grootschalige nieuwbouwplannen.

In realisatie (2009): ‘Heeren van Woerden’ en

de ‘Singeltuyn’

Verkeer

De ontsluitingswegen bevinden zich aan de randen

van de wijken. De doorgaande Boerendijk is echter

centraal gelegen en deelt daarmee de wijk in twee-

en.

In de Ruimtelijke Structuurvisie Woerden 2009-

2030 (p.50) wordt voor de situatie van de Boeren-

dijk de aanleg van rotondes voorgesteld, omdat de

aanleg van een westelijke randweg (BRAVO-

plannen A12) slechts een beperkte intensiteitsaf-

name tot gevolg zal hebben voor de Boerendijk.

Eveneens wordt het ontwikkelen van een hoogwaardig fietsroutenetwerk aangegeven.

Het BBK is aan de noordelijke zijde goed bereikbaar met het openbaar vervoer (lijnen 10-12-101),

de zuidzijde is minder goed bereikbaar met openbaar vervoer. Een doorgaande vrije en veilige

fietsroute verbindt de wijk met het centraal station.

Planvorming BRAVO – A12


Busroutes en fietspad richting station

Op ambtelijk niveau wordt momenteel (2009) onderzoek gedaan naar een verbeterde scheiding

tussen het langzaam- (lees fiets) en snelverkeer. Herprofilering in relatie tot rotondes en geregelde

kruispunten spelen daarbij een rol.


Wateropgave

Het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden voorspelt een waterprobleem in het Bomenkwar-

tier. Er is een grotere buffer nodig voor het regen- en oppervlakte water – dat is de wateropgave.

Het is echter de vraag welke normen worden aangelegd (tijdsperiode, mate waarin). Daarvan

hangt af welke ingrepen en voorzieningen moeten worden getroffen. Dit is momenteel (2009) in

onderzoek.

Milieu

Bij fysieke ingrepen dient het vigerend toetsingsinstrumentarium te worden toegepast. Zo zullen

wellicht specifieke maatregelen moeten worden getroffen bij nieuwe gebouwen, grenzend aan ver-

keersruimtes: oriëntatie woningen, plattegrond, dove gevel, en dergelijke.

4 . 4 C o n c l u s i e s

In totaal kunnen stedenbouwkundig gezien zestal ruimtelijk/functionele conclusies worden getrok-

ken:

1. Het rechthoekig en evenwijdig patroon van straten, groene linten, waterlopen en de karak-

teristieke, functionele en ruimtelijke verbindingslijnen met de binnenstad vormen het ruim-

telijke concept van de wijk. Nieuwe ingrepen kunnen met dit concept worden ontwikkeld,

betekenis krijgen en daarmee de identiteit van het BBK en Woerden versterken.

2. De noord-zuid gerichte lijnen lenen zich voor een typering gericht op verblijf, recreatie en

rust. De oost-west gerichte lijnen zijn meer dynamisch van aard en gericht op (economi-

sche) activiteiten met een levendig karakter.


3. De as Hoge Rijndijk/Prinsenstraat leent zich voor een samenhangende ontwikkeling met

mogelijkerwijs investeringen in groen en ruimte (Bloemenkwartier-noord), te bekostigen

uit opbrengsten elders (Badkuip, ontwikkeling in verlengde Lindenlaan/OudeRijn)

4. De as Iepenlaan/Chrysantstraat leent zich eveneens voor ontwikkeling omdat daar op

meerdere plekken initiatieven (door de SSW) zijn voorgenomen.

Zo kunnen in het gebied Hazelaarstraat/Iepenlaan meerdere vraagstukken en kansen wor-

den gecombineerd: winkelstrip/woningnieuwbouw, recreatie voor alle leeftijden en water-

voorziening.

5. De doorstroomfunctie van de Boerendijk zal kwantitatief onveranderd blijven, de over-

steekbaarheid en de veiligheid (fietsers, kinderen) zal echter met ruimtelijke middelen

moeten worden verbeterd. Een en ander in samenhang met de ontwikkeling van de (oost-

west)assen van het BBK.

6. De bestaande waterpartijen vormen integraal een onderdeel van de te verbeteren openba-

re ruimte in het BBK. Naast de civieltechnische functie (waterafvoer) kan het water ge-

schikt zijn voor recreatief medegebruik, inclusief de Singel rond het stadscentrum.


5 SWOT-analyse

De belangrijkste conclusies van de analyse zijn samengevat in een SWOT-tabel6. Hierin staan de

sterke en zwakke punten van de wijk. Daarnaast worden kansen en bedreigingen geformuleerd. De

sterke en zwakke punten hebben betrekking op de huidige situatie (anno 2009). De uitdaging is

om de sterke punten te behouden en de zwakke punten zoveel mogelijk op te lossen. Daarnaast

zijn er nog de autonome ontwikkelingen die in de nabije toekomst een positief (kans) of negatief

(bedreiging) effect op de wijk kunnen hebben. Met deze ontwikkelingen houden we in deze visie

rekening.

5 . 1 . 1 S t e r k t e n e n z w a k t e n

O n t m o e t e n

Sterkten

• Er is een goede balans tussen gemoedelijkheid

en afstandelijkheid

• Bloemen- en Bomenkwartier is een rustige wijk

• Gemixte samenstelling van bewoners

Zwakten

• Door de individualisering die een landelijke

trend is, is er sprake van een afnemende on-

derlinge betrokkenheid

• Binnen de wijk is er onvoldoende netwerk als

het gaat om opvang voor mensen met proble-

men

• Weinig georganiseerde bewonersorganisaties

(op wijkplatform en initiatief Dahliastraat na)

Ruimtelijk

Sterkten

• Gunstige ligging bij de binnenstad

• Aanwezigheid Singels en Oude Rijn

• Met auto goed bereikbaar (ligt midden in het

land)

• Bloemen- en Bomenkwartier is een groene wijk

• Goede fietsroutes

Zwakten

• Druk verkeer op de Boerendijk verdeelt Bloe-

men- en Bomenkwartier in twee wijken

• Bloemenkwartier heeft weinig groen

• In het spits is Woerden door files lastig bereik-

baar

• Parkeeroverlast in Bloemenkwartier

• Groenonderhoud en onderhoud openbare

ruimte kunnen beter

• Kwaliteit openbare ruimte kan beter (functio-

neel, ruimtelijke samenhang, inrichting)

• Bloemen- en Bomenkwartier is (op de noord-

zijde na) slecht te bereiken met openbaar ver-

voer

6 SWOT staat voor Strengths, Weaknesses, Oppurtunities en Threats


Voorzieningen

Sterkten

• Aanwezigheid basisscholen in Bomenkwartier:

Willem van Oranjeschool en de Wegwijzer

• Twee jongerenverenigingen (K’77 en FCJV) in

de wijk

• Mooie speelplek Hazelaarstraat

Zwakten

• Geen buurthuis

• Geen (para)medische voorzieningen in de wijk

• Speelgelegenheid voor kinderen zijn leeftijd-

gebonden (met name Bloemenkwartier)

• Mager winkelaanbod

Woningen

Sterkten

• Variatie in prijs-/kwaliteitsniveau

• Betaalbare huurwoningen

• Ruime eengezins(koop)woningen

Zwakten

• Weinig voor ouderen geschikte woningen

• Woontechnisch niveau is verouderd

• Bouwkundige staat van woningen soms matig

(huur én koop?)

• Slechts 10%7 van de huur eengezinswoningen

zijn geschikt te maken voor ouderen

• Slechts 30%8 van de koop eengezinswoningen

zijn geschikt te maken voor ouderen

5 . 1 . 2 K a n s e n e n b e d r e i g i n g e n

Ontmoeten

Kansen

• Groep betrokken (oude) Woerdenaars

• De twee basisscholen zijn net gerenoveerd en

zijn wijkgericht (stellen ruimte beschikbaar en

besteden aandacht aan het onderwerp ‘sociale

cohesie’ bij de kinderen)

• Een (verouderd) buurthuis ontbreekt

• Buurtkamer in bijvoorbeeld Hazelaarstraat of de

Praktijkschool

Bedreigingen

• Toenemende anonimiteit en vergrijzing

• Als buitenstaander kom je er niet bij in de wijk

• Tweedeling in de wijk tussen autochtonen en

allochtonen

• Lichte spanning tussen senioren en jeugd

7 Gegevens uit rapport Doorzonscan, november 2009

8 Gegevens uit rapport Doorzonscan, november 2009


Ruimtelijk

Kansen

• Aantal transformatieplekken in de wijk (zowel

vervanging van wooncomplexen als braaklig-

gend grond)

• Oplossing voor wateroverlast

• De wijk staat voor een tweede levensfase

• Integrale plan van beheer/onderhoud bij de

gemeente

Bedreigingen

• Toenemende verkeersdrukte Boerendijk

• Wateroverlast in de toekomst

• Ruimtelijk samenhang

Voorzieningen

Kansen

• Meer bekendheid voor de bestaande voorzienin-

gen zoals Jan de Bakkerschool, Paddock, de

Badkuip, K’77, Altrecht/ GGZ, De Plint enz.

• Clusteren voorzieningen

• Samenwerking tussen partijen om gezamenlijk

24-uurszorg te op te pakken.

• Herontwikkeling Hazelaarstraat

Bedreigingen

• Schaalvergroting (Lidl)

• Nabije winkels binnenstad

Woningen

Kansen

• De oudbouw levert kansen op voor renovatie of

nieuwbouw

Bedreigingen

• Groot aantal verouderde woningen

• Weinig differentiatie in woningtypen (voorna-

melijk eengezinswoningen)


6 Het kompas: opgaven en scenario’s voor 2020

6 . 1 D e o p g a v e

Uit de analyse van de wijk Bloemen- en Bomenkwartier, de oorspronkelijk gegeven opdracht en de

input uit de interactieve bijeenkomsten met bewoners en professionals, vloeien een aantal opgaven

voort. Deze opgaven , in dit stadium uitdrukkelijk nog niet gewogen, zijn:

• een wijk voor de bewoners: de wijk is geschikt en prettig voor de huidige en toekomsti-

ge bewoners. Wie die toekomstige bewoners zijn is afhankelijk van het scenario.

In deze opgave extra aandacht voor: grijzer wordende huidige bevolking in gezinswoningen

• strategische voorraad: een nieuwe toekomst voor de woningen (aangepast gerenoveerd,

vervangen). In deze opgave extra aandacht voor:

- Anemoonstraat is niet meer verbeterbaar

- Voor Eikenlaan is zowel renovatie als ook herbouw denkbaar

- Sloop Berberis/Hazelaarstraat op korte termijn

- Gebied rondom Lindenlaan/Elzenlaan/Kastanjelaan/Wilgenpad: realiseren maat-

schappelijk vastgoed?

- Verwachte vraag naar wonen en zorg. Volgens uitvoeringsplan Wel Thuis! (okto-

ber 2007) is de opgave 2008-2014 in Bloemen- en Bomenkwartier: naar ver-

wachting nog vraag naar 311 nultreden- en aanpasbare woningen plus 60

zorgwoningen (4 sterren, rolstoeltoegankelijk).9

• de sociale wijk: voorwaarden voor meedoen, opgroeien, samenleven, ontmoeten, elkaar

verdragen, inzet voor elkaar en steun van buiten waar dat nodig is.

In deze opgave extra aandacht voor:

- Wel of geen buurthuis/ontmoetingsruimte

- Speelplaatsen: de plekken en de en verschillende leeftijden

- Ontmoetingsplekken op wielen voor jongeren en kinderen

- De ‘Badkuip’: meer en anders gebruiken of bebouwen

- Overlast door (schoolgaande ) kinderen, op enkele plekken

- Projecten met jong en oud

- De ‘burenhulpwand’

- Stimuleren burgerinitiatief en Bewonersplatform

9 Wonen met zorg, pas na 2010 (her)ontwikkeling in Bloemen- en Bomenkwartier denkbaar (citaat uit pagina

39 uit Nota 2006+)


• de veilige en groene wijk: verkeer, een praktische en haalbare antwoord op parkeer- en

verkeersdruk die 15 jaar meekan. Groen: behouden, meer en beter gebruiken;


- Boerendijk, oversteek (diverse oplossingen)

- Parkeerplaatsen

- Parkeren van vrachtwagens (aan Goudenregenstraat)

- Fietsroutes als dragers

- Spelen in plaats van parkeren en parkeren op voorheen speelplaatsen (langs de Oude Rijn)

- De juiste boom op de juiste plek (eventueel hoge bomen kappen op Kromwijkerkade)

- Inbraak via kleine steegjes

- Duurzaamheid van alle oplossingen in de openbare ruimte

• de blauwe wijk: water meet betrekken bij de wijk. De waterhuishouding is goed geregeld

en water geeft woon- en verblijfs- kwaliteit.


- Wateropgave: probleem (theoretisch: overlast in toekomst) en kans (nevengebruik,

de ‘blauwe’ wijk)

- Onderhoud van waterpartij Lindenlaan

- De oevers van de Singel mooier en beter gebruiken (wildgroei bootjes, gedoogde

ligplaatsen)

-

• een wijk met passende en noodzakelijke voorzieningen: commercieel (winkels, be-

drijven) en non-profit (scholen, ontmoeting, medisch, welzijn).


- Informatie over bestaande voorzieningen in en rondom de wijk

- Komst gezondheidscentrum?

- De (deels leegstaande) winkels Hazelaarstraat

- Buurtmarkt

- Hergebruik oude industriepanden (singel Oude Rijn)

Het kan ook een zegen zijn voor de wijk dat er geen buurtcentrum is met een lang verleden. Uit

onderzoeken elders in het land bleken deze centra in veel buurten geworden tot een gesloten hob-

byruimte voor een beperkte groep bezoekers uit een wijde omgeving. Zo verliezen deze centra hun

oorspronkelijke bedoeling van een open ontmoetingsplek voor de wijk of buurt. Het BBK mist een

dergelijk obstakel. Zo kan blanco worden bekeken waaraan werkelijk behoefte is.

6 . 2 S c e n a r i o ’ s

Voordat eenduidige antwoorden op de opgave zijn te geven, oriënteren we ons op een aantal op-

lossingsrichtingen of onderzoeksmodellen. Die noemen we in dit verband ‘scenario’s’.


Scenario’s zijn eindbeelden van de wijk, waarin een bepaald samenhangend antwoord op de ge-

stelde opgaven ligt besloten met het accent op een bepaalde richting.

We onderscheiden de volgende drie scenario’s voor het BBK:

• de doorstroomwijk

• de opgroeiwijk

• de levensloopwijk

De drie ontwikkelrichtingen worden geprojecteerd op de ruimtelijke structuur die het BBK ken-

merkt. Sommige ruimtelijke ingrepen zullen elkaar overlappen, sommige sluiten elkaar uit.

De aanduidingen van de locaties zijn daarom in eerste instantie bedoeld om te onderzoeken welke

de meest optimale inrichtings- en bebouwingsvoorstellen kunnen zijn voor die betreffende bewo-

nersgroep (doorstroom, opgroei en levenslang).

6 . 2 . 1 D o o r s t r o o m w i j k

Hoofdaccent

Bij de keuze voor dit scenario wordt het BBK een wijk voor starters op de woningmarkt. Veelal jon-

geren, of huishoudens zonder kinderen. Na een aantal jaren in het BBK te hebben gewoond, kun-

nen de starters zich elders vestigen, waarna in hun plaats weer andere starters instromen. Vandaar

de naam ‘doorstroomwijk’. De wijk is aantrekkelijk voor deze doelgroep door de nabijheid van de

binnenstad en de bereikbaarheid van het station en uitvalswegen. De aanwezigheid van starters

sluit niet uit dat gezinnen met kinderen en senioren in dezelfde wijk uitstekend kunnen blijven wo-

nen.

Woningen

Een deel van de huurwoningen is klein; dat is in dit scenario een kwaliteit. De bestaande goedkope

en kleine woningen worden zoveel mogelijk behouden en gerenoveerd. Dat kan in de vorm van

‘kluswoningen’. Bij nieuwbouw worden eerder gestapelde dan grondgebonden woningen gereali-

seerd.

Openbare ruimte

Aan de Singel komt een zone met terrassen en voorzieningen voor watergebonden vrijetijdsbeste-

ding. Dat geldt ook voort de zone langs de Oude Rijn. Er wordt in het Bloemenkwartier meer par-

keerruimte gerealiseerd, desnoods door sloop van enkele verspreide panden.

Het karakter van de plek hoeft niet representatief te zijn. Een meer ‘tijdelijk’ karakter is denkbaar

omdat de bewonerssamenstelling door vertrek zal wisselen.

Voorzieningen

In een deel van de huidige eengezinswoningen wordt werken-aan-huis gestimuleerd en mogelijk

gemaakt. Ander vastgoed dat vrijkomt (bijvoorbeeld winkelruimte) is beschikbaar voor startende

ondernemers/bedrijven.


Sociaal

Het Wijkplatform richt zich op kortlopende ongebonden acties.

De wijk is een woonplek in de stad, geen sociale gemeenschap; bewoners vinden veel activiteiten

buiten de wijk.


Schematisch (pagina 39) is de oost-westzone aangegeven die het BBK verbindt met de binnenstad

en station.

Mogelijke plekken waar appartementen voor starters kunnen worden gebouwd, zijn indicatief aan-

geduid (omgeving fietsroute station), evenals de woonmogelijkheden die de bestaande flats aan de

Eikenlaan voor deze groep biedt.

6 . 2 . 2 O p g r o e i w i j k

Hoofdaccent

Bij de keuze voor dit scenario wordt het BBK een kindvriendelijke wijk, met speelplekken, een rui-

me en groene uitstraling en eengezinswoningen.

Woningen

De eengezinswoningen blijven in de eerste plaats gezinswoningen, waar kinderen goed kunnen op-

groeien. Dat betekent echter niet dat er geen ouderen in de wijk wonen. Ouderen kunnen verhui-

zen wanneer ze hulpbehoevend worden en niet meer zelfstandig kunnen wonen. De woningen en

voorzieningen in de wijk worden niet specifiek aangepast aan de standaard voor levensloopbesten-

dig wonen. Waar eengezinswoningen aan vervanging toe zijn, worden ze vervangen door eenge-

zinswoningen. Geschikte plekken voor nieuwe gezinswoningen zijn veilig, rustig en dichtbij

voorzieningen.

Doorstroomwijk, een impressie uit 2020

Bas (26), Lideweij (22) en Lakisha (19) en vinden het heerlijk om in het Bloemen- en Bomenkwartier te wonen.

Bas is net een jaar in dienst bij een adviesbureau, gevestigd in Utrecht. Hij woont samen met Lideweij die als

verpleegkundige werkt bij Vier Stroom Zorg. Beiden hebben bewust voor het Bloemen- en Bomenkwartier geko-

zen vanwege de goede bereikbaarheid en betaalbaarheid van de woningen. Lideweij: ‘binnen 5 minuten fietsen

ben ik op mijn werk. Bas reist heel het land door in verband met zijn werk, maar eenmaal in zijn auto gestapt,

is hij binnen no time op de snelweg. Verder doen wij weinig in de wijk. Wij gaan uit in Utrecht of Amsterdam,

waar onze vrienden ook wonen. Boodschappen doen wij in de binnenstad’. Bas:’ Zoals we nu leven is het Bloe-

men- en Bomenkwartier prima, al denken we wel over 3 jaar te verhuizen. Wij zijn nu al ruim 4 jaar samen en

dan denk je toch aan de volgende stap. Het Bloemen- en Bomenkwartier is geen wijk om kinderen te laten op-

groeien. Er zijn bijna geen speeltuinen en de huizen zijn erg klein. Wij hebben met z’n tweeën al niet zo heel

veel ruimte, laat staan met een kleine bij’.

Lakisha zit in haar laatste jaar van de mbo–opleiding en werkt als onderwijsassistente bij basisschool De Weg-

wijzer. Net als Bas en Lideweij vindt Lakisha het fijn dat de wijk goed bereikbaar is. Lakisha: ‘De meeste men-

sen wonen hier 3 à 5 jaar en verhuizen daarna weer. Of ze krijgen kinderen, of zij willen groter gaan wonen. Ik

vind het wel leuk hier. Ik woon nog maar een half jaartje op mezelf, het is wel wennen hoor zonder mijn moe-

der maar daar leer ik van.’


Openbare ruimte

Nieuwe inrichting van openbare ruimte (straten, groen) is in de eerste plaats gericht op (gezinnen

met) kinderen. Er komen met name in Bloemenkwartier meer speelplekken voor diverse leeftijds-

groepen, waar kans is om gebouwen door groen te vervangen. Naar de scholen komen zogenaam-

de kindlinten (veilige gemarkeerde routes, voor lopen en fietsen). De oversteek van de Boerendijk

wordt op twee plekken kindvriendelijker gemaakt. Mogelijke oplossingen zijn over, onder, verkeer-

geremd of -geregeld. Bestaand en nieuw water in de wijk is toegankelijk, speels en veilig.

Voorzieningen

Er staan drie goede basisscholen. Deze kwaliteit wordt behouden. De scholen zijn het hart van de

wijk. De mogelijkheden voor een bredeschoolconcept worden onderzocht, ook zonder verbouwing

en of fusie. Er is goede kinderopvang (buitenschoolse opvang, hierna BSO) in de wijk en daarnaast

ruimte voor tieners (jongeren ontmoetingsplaats en/of jongerencentrum).

Behoud van de huidige winkelstrip Hazelaarstraat is nodig en gericht op de dagelijkse boodschap-

pen. Denk daarbij aan aanbod zoals fietsenwinkel, huishoudelijke artikelen, kapper, bloemen, cafe-

taria/fast food. De supermarkt Lidl blijft belangrijk naast winkels in binnenstad en elders.

Voorzieningen worden zo veel mogelijk gecombineerd. Buurtbewoners zijn niet langer alleen op de

binnenstad aangewezen voor faciliteiten.

Sociaal

Ontmoeting en burgerinitiatieven vinden vooral plaats rond en via de scholen. Het wijkplatform

speelt daarop in.

Hieronder is schematisch weergegeven dat de verschillende buurten voor kinderen onderling goed

bereikbaar zijn. Dit vraagt om veilige oversteekplekken in de wijk en daarnaast aandacht voor vol-

doende en op leeftijd gerichte inrichting van speelplekken. Aanvullende (grondgebonden) gezins-

woningen zijn in indicatief aangegeven.

Opgroeiwijk, een impressie uit 2020

Rita (34) gaat elke woensdagmiddag naar basisschool De Wegwijzer voor haar yogales. Dan neemt ze Imke (2)

ook mee. Zij vindt dat ideaal. Rita: ‘De yogales begint om 14.00 uur, dan zijn de meeste kinderen al vrij. Ik

kan Imke gerust een uurtje achterlaten bij kinderopvang De Triangel. Wat ik leuk vind aan De Triangel is dat ze

sinds kort ook ‘gastoma’s’ hebben. Ouderen uit de buurt doen vrijwilligerswerk bij de kinderopvang en helpen

een handje. Ze lezen verhalen voor, knuffelen met de kinderen en houden een oogje in het zeil wanneer kin-

deren buitenspelen. Er ontstaat zo een leuke band tussen de kinderen en de oma’s. Ik merk ook dat ik mijn bu-

ren zo beter leer kennen. Wij wonen nog maar 7 maanden hier en laatst was bij De Triangel een gastoma bij

die bij mij om de hoek bleek te wonen. Wat een toeval hè’.

Arman (47) is blij met zijn atelierruimte aan de Hazelaarstraat. Arman ‘ SWW en de gemeente hebben samen

echt geïnvesteerd in de wijk. Vroeger was het hier een saaie boel. Nu vind je allerlei soorten winkels aan de

Hazelaarstraat. Van een sociale werkplaats voor fietsenreparatie tot een juwelier. De diversiteit in bevolkings-

samenstelling zie je terug in het winkel- en woningaanbod. Er gebeurt hier van alles, echt een wijk om trots op

te zijn’.


6 . 2 . 3 L e v e n s l o o p w i j k

Hoofdaccent

Bij de keuze voor dit scenario wordt het BBK een wijk waarin je kunt opgroeien én oud worden. Je

kunt heel je leven in deze wijk blijven wonen. Dat betekent dat de wijk geschikt is voor alle leef-

tijdsgroepen die er wonen of gaan wonen. Het beheer van de wijk is gericht op aanpassing aan de

mensen die er wonen en willen blijven.

Bij ‘levensloop’ denken we aan de volgende leeftijdscategorieën, die zich kunnen vestigen:

1. Starters, jongeren, zonder kinderen

2. Jonge gezinnen met peuters en schoolgaande kinderen

3. Gezinnen met pubers en adolescenten

4. Jongere senioren (50-65 jaar) zonder kinderen ( ‘leeg nest’)

5. Vitale gepensioneerden met veel tijd

6. Ouderen -met een zekere behoefte aan zorg en ondersteuning- die nog zelfstandig wonen;

7. Ouderen met veel zorgbehoefte niet zelfstandig wonen (verpleging, intramuraal)

De groepen 4,5 en 6 zijn ’maatgevend’ voor dit scenario .

Woningen

Met name de eengezinswoningen worden zoveel mogelijk aangepast aan wensen van senioren.

Voor bewoner/eigenaren wordt een stimuleringsprogramma opgezet. Nieuwe woningen zijn levens-

loopbestendig of aanpasbaar.

Openbare ruimte

Aanpassing en beheer van de openbare ruimte: ruime veilige voetgangersgebieden, aantrekkelijke

groengebieden (met water, jeu de boulesplein, ontmoetingspunten). De openbare ruimte en routes

zijn ‘rollatorproof’.

Voorzieningen

Het verhogen van de aantrekkelijkheid van de wijk gebeurt door een goed voorzieningenniveau:

voldoende winkels voor dagelijkse boodschappen, sociale en medische faciliteiten. De openbaar-

vervoerverbinding met de binnenstad is uitstekend en fijnmazig.

Sociaal

Mensen kennen elkaar, omdat ze er al lang wonen. Er is productief netwerk van vitale senioren via

het wijkplatform met het accent op vrijwilligerswerk en professionele ondersteuning van oudere

hulpvragende bewoners.


Schematisch zijn de randen weergegeven van het BBK omdat die zones het dichtst zijn gelegen bij

de voorzieningen, met name voor ouderen.


6 . 3 G e m e e n s c h a p p e l i j k e p u n t v a n d e s c e n a r i o ’ s

Het BBK is een goede wijk voor mensen uit verschillende inkomenscategorieën. Dat betekent dat

starters of gezinnen met lagere inkomens in de wijk een woning moeten kunnen vinden. En dat

huishoudens met een hoger inkomen in de wijk kunnen blijven als ze dat willen. Sterkere huishou-

dens zoals hoog opgeleide starters, werkende huishoudens, vitale ouderen en mensen met een ho-

ge binding met de buurt kunnen ook bewust voor de wijk kiezen. Ze hoeven niet weg uit de wijk

om een betere woning te vinden.

Levensloopwijk, een impressie uit 2020

Nu dat Hans 85 jaar is geworden, denkt hij erover om zijn huis te verlaten. Dit vindt hij jammer, maar hij kijkt

met veel plezier terug op een fantastische tijd. Hans: ‘Ik heb mijn kinderen hier grootgebracht. Onze

(koop)woning aan de Dahliastraat was een paradijs voor kinderen in de buurt. Onze deur stond altijd open.

Buurtkinderen kwamen bij ons spelen en ik had goed contact met de buren. Mijn vrouw is 5 jaar geleden overle-

den en nu dat de kinderen zijn verhuisd naar Groningen en Maastricht, merk ik dat ik niet meer alles alleen kan

doen. Het huis is te groot om in mijn eentje te onderhouden en ik spring niet meer zo gemakkelijk op de fiets om

boodschappen te doen of naar de dokter te gaan. Natuurlijk vind ik het jammer om het huis te verkopen en wo-

nen in een appartement zal ook wel wennen zijn. Maar het is wel goed zo, wie weet wat voor een gezin straks in

ons huis komt te wonen. Ik hoop dat de nieuwe kopers in dit huis’ net zo’n mooie tijd zullen beleven als wij. Ge-

lukkig hoef Hans ‘zijn’ Bloemen- en Bomenkwartier niet te verlaten. Hij verhuist twee straten verder naar een

kleiner huurappartement dat speciaal aangepast is voor senioren. ‘Want ik wil natuurlijk zelf horen hoe dit prach-

tig huis de nieuwe kopers écht bevallen’ vertelt Hans stralend.


7 Procesbeschrijving, de keuze voor een sce-nario in 2020

De totstandkoming van een wijkvisie is een proces van halen en brengen. Betrokkenheid van be-

woners, professionals (van wijkbeheerders tot opbouwwerkers) en samenwerkingspartners (vari-

erend van zorginstellingen tot scholen) is essentieel. Bij de keuze voor een scenario is rekening

gehouden met perspectieven van verschillende partijen. De drie scenario’s zijn voorgelegd aan de

bewonersworkshop op 7 september 2009 en aan de projectgroep. Die perspectieven, gecombineerd

met de opgaven zoals verwoord in hoofdstuk 6, resulteren in een aantal overwegingen. In dit

hoofdstuk gaan we in op hoe de keuzes worden gemaakt en waarom. In hoofdstuk acht leest u

meer over de uiteindelijke gekozen richting.

7 . 1 W e n s e n v a n b e w o n e r s

Tijdens de bewonersavond op 15 juni en de workshop met bewoners op 7 september geven de

aanwezige bewoners in meerderheid het signaal dat zij de volgende drie onderwerpen als urgent

beschouwen:

- Boerendijk

Met name de verkeersveiligheid rondom Boerendijk

- Parkeren

Met name het gebrek aan parkeerplekken in Bloemenkwartier

- Onderhoud

Met name het achterstallig onderhoud van stoeptegels, groen- en watervoorziening

Deze onderwerpen zijn voor de bewoners prioriteit nummer één. Graag zien zij op korte termijn

oplossingen daarvoor. Dit betekent in de scenariokeuze ruimte moet zijn voor zaken die in hoofd-

stuk 6.1 staan verwoord als veilige en groene wijk.

Die opgaven zijn:

- Oplossingen voor oversteek Boerendijk

- Parkeerplaatsen voor gewone auto’s en parkeren van vrachtwagens

- Duurzaamheid van alle oplossingen in de openbare ruimte

- Voorkomen van inbraak via kleine steegjes

- Bezwaren van de hoge zware bomen aan de Kromwijkerkade wegnemen

- Spelen in plaats van parkeren en parkeren op voorheen speelplaatsen (langs de Oude Rijn)

Deze agenda van problemen wil overigens niet zeggen dat bewoners onprettig wonen. Zij koeste-

ren de kwaliteit van hun wijk. Die kwaliteit moet worden behouden en vooral het gevarieerde wo-

ningaanbod. Dit betekent dat de strategische voorraad in de wijk aandacht moet krijgen in de


scenario’s. Daarnaast willen bewoners ouder worden in hun wijk. De vraag naar wonen en zorg in

de wijk moet daarom in de wijkvisie ook een plek krijgen.

Samenvattend kunnen de wensen van bewoners worden getypeerd als: reëel, doelgericht en prak-

tisch. Dit leidt tot de volgende overweging:

- Kiezen voor een veilige wijk

- Kiezen voor behoud van kwaliteit in de wijk

- Kiezen voor wonen en zorg in de wijk

7 . 2 B e s t u u r l i j k e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d

De gemeente is verantwoordelijk voor het ‘dagelijks’ onderhoud van wijken en buurten. Daarin an-

ticipeert ze op de wensen van huidige bewoners. Tegelijkertijd moet de gemeente uit haar bestuur-

lijke verantwoordelijkheid ook een visie op langere termijn hebben. Dit zodat er een rode draad is

voor ontwikkelingen waardoor een integrale aanpak tot stand kan komen.

Ontwikkelingen waarmee de gemeente rekening moet houden bij lange termijn visie zijn:

- Demografische veranderingen (toenemende vergrijzing) en daaruit voortvloeiend:

- Ontwikkeling van de (niet te eenzijdige) bewonerssamenstelling

- Verandering in zorgbehoefte , de vraag naar (welzijns)voorzieningen en de (basis) on-

derwijsvraag.

De gemeente is kaderstellend en faciliterend. Bij de besluitvorming waakt de gemeente over het

algemeen belang. Dit betekent kiezen voor een scenario waarbij op langere termijn meerderheid

van de bewoners er profijt van hebben.

7 . 3 R u i m t e l i j k e k w a l i t e i t

In een wijkvisie vormt de identiteit of het karakter van het gebied een belangrijk uitgangspunt.

Daarom besteden we aandacht aan de ruimtelijke kwaliteit en mogelijkheden.

In hoofdstuk 4.4 zijn te verbeteren gebieden en de daarmee verbonden en noodzakelijke ingrepen op-

gesomd. Daarbij bepaalt niet alleen de structuur van de wijk zèlf de ruimtelijke mogelijkheden. De

centrale ligging in de stad biedt ook kansen aan specifieke gebruikersgroepen.

Deze ruimtelijke elementen zijn mede van betekenis bij de keuze voor een scenario.


8. Wijkvisie 2010-2020

De drie onderzochte scenario’s in hoofdstuk zes hebben elk hun voor- en nadelen. Deze worden

samengevat in de onderstaande schema.

Kansen

(reden om het scenario te kiezen)

Bedreigingen

(reden om het scenario niet te kiezen )

Doorstroom / (starter)

• De bestaande goedkope woningen

• Eengezinshuurwoningen passend te

maken voor woon-werk

• En ook voor Kluswoningen

• Wijk nabij binnenstad

• Nabij station en autoweg

• Bestaande cohesie wordt minder

• Scholen verliezen basis

• Huidige bevolkingssamenstelling is gemengd

in leeftijd en veel koopwoningen

Opgroei / (gezin)

• Twee basisscholen midden in Bomen-

kwartier en een in het Bloemenkwar-

tier

• Veel gezinswoningen

• Veel speelruimte en groen (Bomen-

kwartier)

• Bevolkingssamenstelling blijft ge-

mengd

• Boerendijk is barrière

• Woningen zijn verouderd

• Tekort parkeerruimte

• Parkeren verdringt spelen (met name in

Bloemenkwartier)

• Eigen woningen zijn niet te bestemmen aan

andere doelgroep

Levensloop / (jong zijn en oud worden)

• Huidige bewoners kunnen blijven

• Cohesie blijft

• Ontmoeting mogelijk in hart van Bo-

menbuurt

• Zorg in omgeving van wijk

• Ontwikkellocaties seniorenwoningen

aanwezig

• Twee rustige groene buurten

• Boerendijk is barrière

• Slechts 10% van de huur en 30% van de

koop eengezinswoningen zijn aanpasbaar

voor ouderen

• Ontbreken van zorgvoorzieningen waaronder

huisarts

• Bevolking veroudert, naar eenzijdige samen-

stelling;

• Ontwikkeling alleen door vervanging bestaan-

de woningen


De diversiteit van de gestelde eisen door bewoners, het beleidskader van de gemeente en de ver-

schillen binnen de wijk zorgen ervoor dat niet één scenario (doorstroom-, levensloop- of opgroei-

wijk) er nadrukkelijk uitspringt. We kiezen voor een combinatie van verschillende onderdelen uit de

scenario’s en een programma in drie fasen.

Voor de lange termijn valt de keuze op het levensloopscenario met accenten van doorstroom en

opgroeien in delen van de wijk. De middellange termijn sorteert voor op die keuze. Voor de korte

termijn is het zaak als het ware een aantal ‘vliegwielen’ aan te zetten, aanjagers die vooral tege-

moet komen aan de wensen van bewoners en tegelijkertijd passen in het langetermijnscenario.

De bijgevoegde schematische tekeningen geven op hoofdlijnen de essentie van de betreffende

termijn weer.

8 . 1 L a n g e t e r m i j n ( 1 0 - 2 0 j a a r ) :

Op deze termijn maken we keuze voor een scenario, maar is gedetailleerde planvorming niet reëel.

De gekozen richting voor de wijkvisie bevat grotendeels elementen uit het scenario ‘levensloop-

wijk’. Richtlijnen worden aangegeven om ontwikkelingen te sturen. Daarbij wordt rekening gehou-

den met de te verwachten tendensen en de toekomstige bevolkingssamenstelling van de wijk. Het

woningaanbod van de wijk zal overwegend blijven bestaan uit gezinswoningen en appartementen

op specifieke plekken

De positie en omvang van aanvullende (woning)bouw zal moeten passen in het ruimtelijk karakter

van het BBK. Daarbij zijn de kenmerkende water- en groenassen, de mogelijke ‘landmarks’ aan de

randen en de centrale as naar de binnenstad (Iepenlaan/Chrysantstraat) van belang.

Het BBK zal geen specifiek ‘label’ krijgen voor een bepaalde leeftijdscategorie. Het BBK blijft een

wijk met het accent op gezinnen, waarvan de leden in hun wijk kunnen blijven wonen. De investe-

ringen en acties op korte (paragraaf 8.3) en middellange (paragraaf 8.2) termijn worden geschetst,

passen in deze langetermijnvisie. Hieronder wordt de uiteindelijke scenariokeuze geschetst, met de

accenten uitgelicht voor de specifieke aandachtsgroepen.

De levensloopwijk als hoofdaccent is in de eerste plaats een keuze voor de huidige bewoners:

een ontwikkeling die het hen mogelijk maakt er zo lang mogelijk te blijven wonen. Een wijk is

niet stabiel, maar zal in een periode van 10-15 jaar altijd veranderen. De levensloopwijk is ten

tweede een keuze voor een wijk die gemengd blijft in leeftijdsamenstelling. Dat leidt tot een

tweede accent: de opgroeiwijk. Omdat BBK ook uitgelezen kansen geeft voor nieuwe jonge, be-

woners is het derde accent de doorstroomwijk, als een versterking van de eerste keuze.


Hoofdaccent

Levensloopwijk (voor alle levensfasen)

• Ontmoetingspunten vormen de ruggengraat van de wijk.

Ontmoetingen vinden plaats op verschillende plekken. Van meerdere kleine informele plekken

(van voordeur/hal tot zitbank, de Singel, bij de supermarkt en bij het hek de scholen), tot

contactmomenten op centrale locaties zoals een medisch of cultureel steunpunt. Dit is multi-

functioneel, combinatiemogelijkheden met commerciële functie is gunstig.

• Waterpartijen omvormen en prominent aanwezig maken. De ‘wateropgave” – ruimte voor het

water- is een kans om dat te doen. Kijken, gebruiken, recreëren door spel-, en zitgelegenhe-

den mogelijk te maken. Eenzijdige steile randen afwisselen met flauwe grasbermen (‘ecozo-

nes’) en daarnaast kades, vlonders en etages.

• Ouderenvoorzieningen realiseren, in de woning en in de wijk door het intensiveren van ex-

tramurale zorg.

• Er is een betere OV verbinding nodig, om de wijk voor ouderen bereikbaar te houden. Met

name in het zuidelijk deel van het Bomenkwartier is de afstand tot OV nu vrij groot.

• Ouderenwoningen realiseren.

Bouwen van nieuwe (appartementen) en/of bestaande woningen omvormen.

Tweede accent

Opgroeiwijk (gezinnen)

• Rond de basisscholen.

• Behouden van gezinswoningen.

• Flankerende functies in scholen: buitenschoolse opvang, avondgebruik, educatieve activitei-

ten.

• Veilige en goed ingerichte speel- en spellocaties.

Zowel groene als stenige. Dit sluit aan op de ambitie van de gemeente om spelen van kin-

deren mogelijk te maken in zowel formele speelplekken als informele speelruimte die in de

woon- en leefomgeving is te vinden10.

• Waterpartijen meer geschikt maken voor recreatief gebruik, veiligheid voor de jongste kin-

deren waarborgen.

10 Beheerplan speelplaatsen Woerden, blz 3


Derde accent

Doorstromen (jonge starters /goedkope woningen)

• Voorzieningen voor deze doelroep zo veel mogelijk aansluiten aan Iepenlaan/ Chrysant-

straat/Essenlaan/Hortensiastraat. Deze as is direct verbonden met de binnenstad en het sta-

tion.

• Goedkope woningen in vrijkomende huizen realiseren.

Dit financieel mogelijk maken door de woningen aan te bieden, met zelfwerkzaamheid van

bewoners, bijvoorbeeld als kluswoning of casco en deels samengevoegde woningen als

woonwerk-woningen , atelierwoningen e.d..

• Starters met meer financiële armslag ook huisvestingsmogelijkheden bieden om te voorko-

men dat er een eenzijdige bevolkingssamenstelling ontstaat in de wijk. Diversiteit in de wijk

komt ten goede aan het imago van een wijk.

• Onderzoek naar bouwmogelijkheden van compacte, gestapelde (starters)appartementen. Mo-

gelijke bouwplekken zijn:

- In de open ruimte.

- Geïntegreerd in getransformeerde bedrijfsgebouwen (bedrijventerrein de Honthorst).

- In de bestaande appartementen aan de Eikenlaan.

8 . 2 . M i d d e l l a n g e t e r m i j n ( 5 j a a r )

Op middellange termijn plannen we een reeks ingrepen in.:

• Huurwoningen in Bloemen- en Bomenkwartier voor ouderen aanpassen

- Complexmatige aanpak door corporatie SWW

In combinatie met realisatie van centrale voorzieningen zoals ontmoetingsplekken of medi-

sche post.

- Aanpak op meerdere niveaus.


Van technische aanpassing (leidingen, energetisch) tot samenvoegen van woningen. De

10% huur eengezinswoningen die aan te passen zijn voor ouderen daadwerkelijk aanpas

sen. De aanpasbare huurwoningen staan met name in de Leliestraat en aan de Essenlaan.

• Prinsenlaanbuurt gezinsbuurt

Deze buurt is zeer gewild bij jonge gezinnen, ondanks dichte bebouwing. Het probleem van te

weinig parkeer- en speelplekken kan worden opgelost. Zodra de gelegenheid van aankoop

zich voordoet, wordt onderzocht of een aantal (aangekochte) panden gesloopt kunnen worden

Deze maken plaats voor parkeerplekken of speelruimten. Deze voorzieningen zijn een goede

aanvulling voor een gezinsvriendelijke buurt.

Deze ingreep moet elders worden gecompenseerd in een bouwlocatie. Bijvoorbeeld het SWW-

bezit aan de Prinsenlaan omvormen in parkeerplekken, in ruil voor bouwlocatie rondom de

Hazelaarstraat.

• Bloemenkwartier opgroeiwijk

- De doelgroep van deze wijk is startende gezinnen. De wijk verjongt zich door instroom

van die groep. Dit wil overigens niet zeggen dat er geen ouderen in deze wijk wonen.

Ouderen hebben een plek in deze wijk. Alleen worden woningaanpassingen niet standaard

uitgevoerd, maar pas op verzoek van ouder wordende bewoners aangebracht.

- Een opgroeiwijk komt het best tot uiting wanneer de gezinswoningen zo veel mogelijk bij

de betreffende (speel- en school)voorzieningen zijn gesitueerd. Om dit te bereiken is stu-

ring/zonering gewenst. De wijkvisie geeft hieraan richting. Zo blijft het complex Kromwij

kerkade-zuid bestemd voor gezinshuishoudens. Dit wordt gekoppeld aan de achtergelegen

speelplaats(Korenbloemstraat).

• Senioren stromen door

-Senioren kunnen doorstromen naar nieuwe seniorenappartementen aan de Eikenlaan (ver-

vanging of renovatie); of kiezen uit nieuw te bouwen ouderenappartementen. Zoals de loca-

tie ‘Heren van Woerden’ (Verlengde Lindenlaan/Oude Rijn) in verband met de nabijgelegen

voorziening De Plint en de winkellocatie Tournoysveld. De 2e t/m 4e fase van het project ‘Hee-

ren van Woerden’ zijn daarvoor geschikt

• Goedkope huurappartementen voor starters

In de as Chrysantstraat/Iepenlaan worden woningen als goedkope huurappartementen ge-

handhaafd. Eventueel worden ze ook verkocht.

• Woon-werkwoningen

In aanmerking komen bijvoorbeeld woningen aan de Leliestraat of het Essenpad , Hazlaar-

straat (nader te bepalen door woningcorporatie SWW


• Verkeersveiligheid Boerendijk

De Boerendijk wordt aangepast om de verkeersveiligheid te verbeteren. Gepaard met een

groene begeleiding van bomen. Dit als doel om de centrale positie van de weg meer herken-

baar te maken.

• Een ‘buurtkamer ‘

Het ontbreekt in Bloemen- en Bomenkwartier aan een vanzelfsprekend ontmoetingspunt en

daaraan is wel behoefte. Een ruimte waar je ook voor iets anders komt (boodschappen, zorg,

diensten) en waar je op natuurlijke wijze anderen kunt ontmoeten. De supermarkt (Lidl) is

daarvoor teveel stedelijk gericht. Een buurtkamer bv in de bestaande winkelstrip aan de Ha-

zelaarstraat of in het nieuw te bouwen complex Berberisstraat/Iepenlaan kan die ontmoe-

tingsfunctie goed mogelijk maken.

o De Hazelaarstraat

- Eén of twee winkelpanden kunnen verbouwd worden tot (dag)ontmoetingscentrum voor

ouderen (‘een ‘buurtkamer’ voor een ‘koffiemoment’). Dit is alleen mogelijk in combinatie

met een andere (commerciële) functies.

- Onderzoek naar de mogelijke komst van een gezondheidspost (bijvoorbeeld huisartsen,

een prikpost voor bloedonderzoek of fysiotherapeut).

- Onderzoek naar het geschikt maken van de bestaande winkelruimtes voor startende onder-

nemers.

o Berberisstraat/Iepenlaan.

Dit complex wordt vervangen. Overwogen wordt de buurtkamer op de begane grond on-

der te brengen. Het voordeel van deze locatie is de ligging aan de centrale as.

• Water en groen

- De waterpartij aan de Lindenlaan wordt omgevormd van ‘kijkwater’ naar ‘veilig, recreatief

water’ met aanleg van toegankelijke kades, flauwe grasbermen, fonteinen en een meer af-

wisselende vormgeving. De Lindenlaan wordt doorgetrokken als groen-blauw lint. De Lin-

denlaan eindigt aan de noordzijde tegen de Hoge Rijndijk. Direct ten noorden daarvan

bevindt zich het Jaagpad aan de Oude Rijn. Door deze plek (ten westen van Heeren van

Woerden) open te houden, kan de verbinding van het BBK en de Oude Rijn worden ver-

sterkt.

Het water achter de Eikenlaan/Essenlaan wordt op enkele plekken aangesloten op paden

en aldaar meer zichtbaar gemaakt. Het geheel wordt meer onderdeel van de wijk.

- Bij de randen van de Singel recreatieve functies toekennen. Zoals zit-, kijken visgelegen-

heid hier en daar. Aanlegplaatsen voor bootjes. Een doorgaande wandelroute, direct aan de

waterlijn mogelijk maken. Eventueel aanvullende verlichting realiseren. Al deze maatrege-

len helpen om de Singel in de ruimtelijke zin meer te betrekken bij de wijk.

- Vormgeving en volume van het water is afhankelijk van oplossing verwachtte waterover-

last en noodzakelijke buffer.


• Verkeer

De Hoge Rijdijk wordt heringericht om de verkeersveiligheid te verbeteren. Hierbij is aandacht

voor de kruising Hoge Rijndijk-Lindenlaan: veiliger oversteekplaatsen realiseren, in combina-

tie met het doortrekken van het groen-blauwe lint .

• De Badkuip

- Dit terrein wordt grotendeels behouden voor stedelijke recreatieve functies (spelen, eve-

nementen, kermis, circus, ballon-opstijgpunt) en beter ingericht zodat er meer gebruik moge-

lijk (naast de speelweide/ voetbalveld, paden, zitjes,beplanting e.d.).

In het oostelijke deel van het terrein is geconcentreerde woonbebouwing mogelijk. Op de

hoek Boerendijk/Hoge Rijndijk, is nieuwbouw (woningen boven jongerencentrum K ‘77) mo-

gelijk. De woningen kunnen gelden als vervanging van sloop in de Prinsenlaanbuurt t.b.v.

meer ruimte.

-Bij een herinrichting van de Badkuip wordt rekening gehouden met een veilige fietsroute

op de Hoge Rijndijk.

8 . 3 K o r t e t e r m i j n ( 1 à 2 j a a r )

Aanjagers

Uitvoering van plannen binnen een korte termijn is gewenst om de vier meest urgente problemen

aan te pakken, dit is ook de veelgehoorde wens van de bewoners.

De wijkvisie blijft daarmee niet een papieren plan maar leidt daadwerkelijk tot verbetering en

vormt (naar verwachting) een vliegwiel tot meerdere verbeteringen en mogelijke participatie van

de belanghebbenden.

De vier meest urgente problemen kunnen op volgende manieren worden opgelost. Daarmee wor-

den aanjagers gerealiseerd.

• Onderhoud openbare ruimte en woningen

- Inrichting en verbeteren openbaar gebied: verharding, straatmeubilair op het basiskwali-

teitniveau brengen.


- Van bomen en struiken nagaan of ze nog functioneel zijn. Er bestaan bij de bewoners ver-

schillende opvattingen over de struiken in het wegprofiel. Dit varieert van behoud tot veran-

deren in speelplaats of parkeerruimte. In het Bomenkwartier worden een aantal struikvakken

vervangen door groen, waar je ook kun zitten of spelen.

- Aanpak woningen door corporatie SWW op normaal onderhoudsniveau, voorver deze niet

worden vervangen of ingrijpend gerenoveerd .

- Naar leeftijdscategorieën speelplekken verbeteren en inrichten.

• Parkeren

- Onderzoek naar invoeren vergunning parkeren

Het gaat om zones waarbij alleen belanghebbenden mogen parkeren en bezoekers tegen

betaling. In het Bloemenkwartier wordt invoeren van vergunningparkeren onderzocht. Als

het vergunningparkeren haalbaar blijkt, wordt in overleg met bewoners de zone en de

voorwaarden bepaalt.

- Herprofileren waar mogelijk.

Onderzoeken of geplande vervanging van bestrating en/of riolering in tijd naar voren kan

worden gehaald. Zo kan het straatprofiel worden aangepast voor verbeterd parkeren

(à la Dahliastraat).

• Speelgelegenheid (kleinere) kinderen

- Omgeving 1e Honthorststraat/Prinsenlaan: vrijkomende woninglocatie niet herbebouwen

- maar daar een groen- en speelplek van maken. Dit passend binnen visie van het speel-

plaatsenbeheerplan11. Dit plan gaat uit van een basisverdeling van speelplaatsen over heel

Woerden. Per speelplek is ruimte voor gebruik door meerdere leeftijdsgroepen, indien om-

wonenden daaraan belang hechten12.

- Openbare groenstructuur herbeoordelen naar functioneel gebruik.

Dit door het inventariseren van huidige interesses van specifieke leeftijdsgroepen. Zo kan

bijvoorbeeld het oude klimrek bij vervanging plaatsmaken voor het multifunctionele klim-

hang-speeltoestel. De functionaliteit van de dichte struikvakken in Bomenkwartier verdient

in het bijzonder aandacht. Wellicht kunnen deze struikvakken meer zijn dan alleen kijk

groen. Of kunnen ze beter worden vervangen door bijvoorbeeld een speelplek, zoals een

terras waarop ook kan worden gespeeld.

• Boerendijk

- We accepteren dat ingrijpende afname van bovenwijks verkeer niet is te realiseren (ook

niet als gevolg van aanleg westelijke rondweg)

11 Beheerplan Speelplaatsen, 2000

12 Verwoord in raadsvoorstel 12 dec 2000


- Oversteekplekken maken in relatie tot herprofilering Boerendijk. Aanleg rotonde ter hoogte

van Hoge Rijndijk. Dit in samenspraak met bewoners. Hen laten participeren in het proces

zodat bewoners kunnen meedenken over de beste detaillering.

• Wat bewoners zelf kunnen

Naast de bovengenoemde ingrepen en maatregelen die door de gemeente worden gedaan

is de rol van de wijkbewoners zelf van invloed. Ook zij bepalen in belangrijke mate de kwa-

liteit van het leven en wonen in hun directe omgeving. Het Bloemen- en Bomenkwartier

hebben we getypeerd als een gemoedelijke wijk, waar mensen plezierig met elkaar om-

gaan. Aan de andere kant zijn er weinig sociale netwerken en een afnemende organisatie

van bewoners.

Activiteiten die een positieve bijdragen kunnen leveren zijn welkom. Het wijkplatform kan

die activiteiten stimuleren en verdient daarbij ondersteuning.

De volgende suggesties zijn in de bijeenkomsten rond de wijkvisie gedaan.

- Burenhulpwand.

Door kleine ‘handen- spandiensten’ voor elkaar te verrichten, leren de bewoners elkaar

kennen en komen ze in elkaars belevingswereld. Een ‘Burenhulpwand’ op een centrale pu-

blieke plek kan contact en activiteiten stimuleren.

- Klaar-over-pool

Over de verkeerssituatie op de Boerendijk maken veel bewoners zich zorgen.

Om de veiligheid van oversteken te garanderen en om saamhorigheid tussen bewoners te

stimuleren kan nieuwe leven geblazen worden in de ‘klaar-over pool’.


Bijlage 1 Verslag bewonersavond Bloemen- en Bomenkwartier, 15 juni 2009

Locatie: Basisschool De Wegwijzer

15 juni 2009

1. Wethouder Strik:

Wijkvisie: een beeld van wat we met de wijk willen de komende 10 jaar. Het is een kompasrichting

‘welke kant we op willen’, vervolgens worden de uitwerkingsplannen opgesteld. Alle disciplines/

partijen worden op elkaar afgestemd. We zijn hier om te luisteren naar u.

2. Reacties vanuit de bewoners:

Er wonen in het Bloemen- en Bomenkwartier veel oud-Woerdenaren die het allemaal wel best vin-

den. Er wordt niet ingesprongen op initiatieven die vanuit de buurt worden genomen.

Mensen moeten accepteren dat er problemen zijn; de meeste mensen geven een positief geluid.

Geen vrachtverkeer op de Boerendijk betekent dat alles vastloopt dus: accepteer dat er een aantal

problemen is, die niet zomaar zijn op te lossen.

Er moet op diverse plaatsen iets gebeuren aan het onderhoud van de bestrating (bijvoorbeeld in de

Gouden Regenstraat en de Hazelaarstraat).

Korenbloemstraat: er is een hoogteverschil waardoor er water blijft staan (NB: dit is reeds opge-

pakt door SWW).

3. Reactie op de film:

De film geeft een heel rooskleurig beeld. Een aantal problemen wordt niet genoemd:

� de Boerendijk splitst de wijk in tweeën

� parkeerproblemen in het Bloemenkwartier

� er is te weinig groen en er zijn te weinig speelruimtes

4a. Groepsgesprek Woonomgeving I

Gespreksleider: Peter Smit

Verslag: Bauke

Algemene ronde, verbeterpunten in de wijk

Te veel grote, hoge bomen in de Bomenbuurt: omvalgevaar

De Hazelaarstraat is verpauperd

Er is weinig speelgelegenheid voor kinderen van 6-12 jaar

Er moet meer variatie, verschillende architectuur in de buurt komen


De verkeersveiligheid moet beter: vrachtwagens zorgen voor onveiligheid en geluidoverlast. Verder

werden fietsers en het te hard rijden van auto’s genoemd als stoorzenders in het verkeer.

Markeren van parkeerplaatsen, zodat iedereen weet waar mag worden geparkeerd, waardoor er

minder vaak dubbel wordt geparkeerd.

Op de volgende onderwerpen zijn we dieper ingegaan: winkels, parkeren, groen, water en ver-

keersveiligheid.

Winkels

Momenteel zijn er veel kleine winkels in de wijk. Alleen de bakker en snackbar functioneren goed

volgens de groep. Veel winkels verdwijnen dan ook en staan al lange tijd leeg. Dit zorgt voor ver-

paupering, minder leefbaarheid.

Winkels ombouwen. Misschien andere bestemming geven, er mensen laten wonen?

Particuliere initiatieven zijn nodig en inmenging van de gemeente en woningcorporaties.

Parkeren

In de vakken parkeren, nu wordt kriskras en dubbel geparkeerd. Daarnaast is het autobezit te

groot in de wijk. Vooral het parkeren van vrachtwagens in de wijk is een storingsfactor. Deze

chauffeurs krijgen geen parkeervergunning van hun firma, waardoor ze hun vrachtwagen in het

Bloemen- en Bomenkwartier neerzetten.

Iemand had het idee om hiervoor de vuilnisbelt (Gouden Regenstraat/Appelstraat) op te offeren,

zodat de bedrijfsauto’s daar kunnen worden geparkeerd. Een ander idee was om de stoepen te

versmallen zodat er meer ruimte is om te parkeren.

Speelplaats langs de Rijn: parkeerplaatsen in plaats van speelplaatsen. Op een speelplaats langs

het water laten ouders hun kinderen toch niet spelen.

Een jaar voordat de gemeente besluit om (fysieke) ingrepen in de wijk te doen, aan de bewoners

van de wijk vragen ideeën te bedenken. Oftewel, de bewoners in een vroeg stadium betrekken bij

het besluitvormingsproces.

Groen

In de Bomenwijk is onderhoud van hoge, zware bomen nodig. Een aantal bomen moet worden ge-

kapt vanwege omvalgevaar.

Iets meer onderhoud van het groen is nodig in het Bloemenkwartier.

In beide wijken is genoeg groen.

Water

De grote vijver in de wijk wordt slecht onderhouden.

Er is sprake van een afwateringsprobleem: de putten bij een aantal woningen lopen vol.

Water is verder niet zo’n issue binnen de groep.


Communicatie tussen gemeente en bewoner moet beter. Over de communicatie van de SWW zijn

ze minder negatief.

Verkeersveiligheid

De doorstroomfunctie van de Boerendijk is onveilig. Auto’s en vrachtwagens rijden er te hard en te

veel. Kan de Boerendijk vrachtwagenluw worden gemaakt? Als het kan, een vrachtwagenverbod.

Idee is om de verkeerslichten te vervangen door een rotonde.

Probleem voor fietsers op de Boerendijk? Bijvoorbeeld tunnel bouwen, maar dit wordt vaak als ‘so-

ciaal onveilig’ bestempeld.

Wellicht een oversteekplaats aanleggen.

De drempels zijn nu te smal, auto’s hebben er geen last van; breder maken.

Wat is er wel goed aan de wijk?

- de sociale contacten

- de gemixte samenstelling, jong en oud door elkaar

- de locatie: aan de stad, vlakbij de stad, je hebt de voordelen van het centrum en de voor-

delen dat je aan de rand ervan woont

- architectuur, jaren ’60-wijk

Wat kan er nog meer beter?

Criminaliteitbestrijding. Er zijn relatief veel steegjes waardoor makkelijk wordt ingebroken.

De speeltuin in De Burgemeester Galeistraat: Er zijn veel prikkelstruiken die slecht worden onder-

houden. De speeltuin moet worden aangepast: betere toestellen.

Langs de Singel vissteigers aanleggen.

4b. Groepsgesprek Woonomgeving II

Gespreksleider: Jan Dirkde Boer

Verslag: Natalie Bink

Bewoner Aandachtspunten in 3 woorden

Dhr. En mw. Van Beek

Singel (bij de Rozenbrug)

Auto’s en bootjes staan 3 jaar op dezelfde plek, slecht onderhoud van

woonboten. Het aangezicht van de Singel moet mooi zijn.

Bewoonster

W. v. Naaldwijkstraat

(1,5 jaar)

Parkeren, groen, veiligheid (inbraakpreventie, 2x auto-inbraak in 1,5

jaar tijd).

Mw. Van Leeuwen

Leliestraat

(2 jaar)

Saamhorigheid, veiligheid, speeltuinen (opknappen en niet meer leef-

tijdgebonden zodat oud & jong samen kunnen spelen).

Wil graag iets doen voor de buurt.

Bewoonster

W. v. Naaldwijkstraat

Speelplekken, verkeer, beter onderhoud groen (geen gif spuiten,

geen rozenbottelstruiken bij speeltuin).


(12 jaar)

Dhr. P. van Beek

Singel (hoek Scharlijstraat)

Groen aan de Singel: beleid 2x per jaar maaien; dat is te weinig,

mensen gaan zelf delen maaien�rommelige aanblik, zonde voor uit-

straling van de Singel).

Speeltuinen en stoepen liggen er slecht bij (er is geen toezicht als bv

KPN de straat weer dichtstraat: gebeurt niet netjes). Probleem: alle

mensen die aan de Singel wonen, kunnen op eigen grond parkeren.

Ze zetten hun auto op straat, omdat ze anders worden ingesloten

door mensen van elders die er parkeren.

Dhr. Hoornaar

Korenbloemstraat

Parkeerproblemen aan de Kromwijkerkade.

Dhr. F. Wossink

Rijnkade

Boerendijk: vormt een splitsing van de wijk.

Omgeving Honthorstlaan: het ontbreekt aan trapveldjes: daarvoor

moet de Boerendijk overgestoken worden.

Dhr. F. Kampsteeg

Sierkersstraat (kinderen 15

en 17, gaan naar de stad

voor vertier)

Veel groen, maar erg saai, bv Lindenlaan.

Beter onderhoud van het groen.

Stoepen liggen er rommelig bij.

Dhr. A. ter Burg

Goudenregenstraat

Heeft een plan voor de Boerendijk

Highlights:

Wees zuinig op het water, trek het bij de wijk (bv Singel, Lindenlaan)

Gemeente moet sterker handhaven: bootjes blijven maar op de kant liggen.

Visie op de Singel: Visitekaartje, het historische benadrukken: groen behouden, geen wildgroei aan

bootjes. Moet meer gebruik kunnen maken van de Singel (bijvoorbeeld wel visplekken, maar geen

hondenuitlaatzone).

Er is een parkeervisie: de wijk heeft destijds aangedrongen op vergunningparkeren.

Visie speeltuinen: speeltuinen van 0 tot 6 en 6 tot 12, er zijn geen gemixte speeltuinen, kinderen

moeten de Boerendijk oversteken om naar de speeltuin te gaan. We willen dat kinderen van ver-

schillende leeftijden op 1 plek samen kunnen spelen. Trapveldjes moeten in de buurt zijn (met na-

me Bloemenwijk) bijvoorbeeld Prinsenlaan � kooi op ‘fonteingroen’

Twee beelden komen naar voren uit het Bloemenkwartier:

Op zondagochtend is er altijd parkeerplek

Zondagavond thuiskomen = geen parkeermogelijkheid

Bomenwijk: voldoende parkeerplaatsen

Een oplossing à la Dahliastraat; is dat wat?


Leliestraat: nee, geen voortuin, dan staan de auto’s tegen je raam.

Tulpstraat, Rozenstraat: veel stoepparkeren.

Boerendijk: plan van dhr. Ter Burg

Rotondes aanleggen bij Tournooiveld en Rijndijk (parkeerterrein bij de Badkuip mag wijken voor de

rotonde).

Gevaarlijkste punt: oversteek bij de brandweerkazerne: van brandweerkazerne tot aan de school

30 km-zone.

Op de Boerendijk ligt het fietspad niet gescheiden.

Verkeer via Hoge Rijdijk, Randweg � rotonde Boerendijk/Waardseweg.

4c. Groepsgesprek wonen en voorzieningen

Gespreksleider: Sara Huang

Verslag: Anke van Ansenwoude

Bewoners noemen als te bespreken onderwerpen:

- overlast in brede zin

- al dan geen buurthuis

- woon je in het Bloemen- en Bomenkwartier voor het leven? -> jeugd en ouder worden

- belang van informatie over bestaande voorzieningen

- sociale betrokkenheid, omzien naar elkaar

- renovatie, echte ingrepen.

Enkele onderwerpen worden uitgediept:

Overlast

a. Verkeer

Probleem: vrachtauto’s denderen door de smalle Korenbloemstraat.

Achtergrond: de vrachtauto’s kunnen geen kant op, want andere straten mogen zij vanuit de Hor-

tensiastraat niet in.

Oplossingssuggestie: kunnen de vrachtwagens anders heen geleid worden?

b. Kinderen 5-12 (dus niet pubers)

Probleem: in een klein deel van het Bloemenkwartier spelen kleine (Marokkaanse) kinderen tot ’s

avonds laat op straat: gooien met steentjes naar auto’s, halen stenen uit tuinen en luisteren slecht.

Achtergrond: de voorzieningen zijn er wel (grasveldje is om de hoek), maar desondanks voetballen

ze in de steegjes. Het is een mentaliteitskwestie. Ouders zijn moeilijk aanspreekbaar (spreken

slecht Nederlands maar er is ook weinig bereidheid er iets aan te doen). Voor een aantal mensen,

waaronder een Marokkaanse bewoner die nogal eens bemiddelend optreedt, reden om te willen

verhuizen.


Oplossingssuggesties:

- spreek als bewoners zelf de mensen aan. Dat gebeurt al, maar heeft weinig effect en er is

angst voor represailles. Misschien werkt het beter als mensen elkaar ook eens in positieve

sfeer ontmoeten op buurtfeesten, multicultureel straatfeest of iets dergelijks, dan is aan-

spreken ook makkelijker. Je zou als buurt ABC-budget bij de gemeente kunnen aanvragen

voor een straatbarbecue. Maar vraag is wel: wie heeft zin dit te organiseren?

- buurtbemiddelaars (zijn gemeente en SWW al mee bezig via het bedrijf Factor-G)

- buurtpreventie

- wijkagent moet zichtbaarder zijn

- bied opvoedingsondersteuning

- kunnen de Nederlandse bewoners taalles geven aan de Marokkaanse vrouwen?

c. Water

Probleem: In de Hortensiastraat, maar ook elders loopt het water niet weg.

Buurthuis

Probleem: er zijn allerlei voorzieningen, maar ze zijn te weinig bekend.

Achtergrond: een aantal mensen vindt het best gezellig ergens koffie of een biertje te kunnen drin-

ken, een kaartje te leggen of een cursus te volgen, maar de meesten vinden een nieuw buurthuis

niet per se nodig als je de bestaande voorzieningen meer bekendheid geeft en beter benut. Een

nieuw buurthuis waar alles wordt gecombineerd, geeft ook maar weer overlast voor de omwonen-

den.

Sommigen geven aan liever naar de stad te gaan voor gezelligheid.

Oplossingssuggesties:

- Inventariseer wat er allemaal is, wanneer je er terecht kunt en breng dat letterlijk in kaart.

Geef daar veel bekendheid aan, o.a. In ‘groene boekje’ (wijkkrantje). Te denken valt aan

Paddock, De Badkuip, K’77, Altrecht, GGZ/De Plint.

- Houd niet zo strak vast aan wijkgrenzen. De Plint zit in het Schilderskwartier, maar is nog

geen 5 minuten fietsen. De Plint zou zich best meer mogen richten op Bloemen- en Bo-

menkwartier. Annet Noya (Plein 2) geeft echter aan dat die drempel in de praktijk toch nog

wel hoog is als de voorziening niet midden in de wijk is.

- Combineer functies: gebouwen die nu vooral door jeugd worden gebruikt (en ook dat ima-

go hebben), zouden ’s middags voor ouderen heel geschikt kunnen zijn.

- Bewoners wijzen naar een belofte van de gemeente over de Heeren van Woerden (ontmoe-

tingsruimte?). Nagaan wat die belofte was en hoe het daarmee staat!

Winkels

Probleem: Hazelaarstraat is een rommeltje door de leegstaande winkelpanden.

Achtergrond: men is tevreden over de Aldi en de Liddl, geen van de aanwezigen heeft behoefte aan

nieuwe winkels in de Hazelaarstraat.


Oplossingssuggestie (algemeen onderschreven): bouw er maar huizen (liefst koopwoningen).

Renovatie

Probleem: echte renovatie staat al jaren gepland, maar er gebeurt niets.

Achtergrond: belofte zou moeten worden nagekomen.

Oplossingssuggestie: doe nu eens echte ingrepen, niet alleen een nieuw verfje.

Uitkomsten uit de discussiegroepen

Woonomgeving I: Goed gesprek, maar heeft de gemeente wel geld om te investeren?

Reactie Jan Dirk: Niet alleen de gemeente investeert, ook bedrijven zoals de SWW. Een mooie

buurt, betekent dat particulieren ook gaan investeren.

Woonomgeving II: Singel als mooi stadsaanzicht inzetten, oplossing voor de Boerendijk.

Sociaal: Er hoeven niet zozeer voorzieningen bij, maar wel in kaart brengen welke voorzieningen

er in Woerden zijn.


Bijlage 2 Verslag workshop fysiek met professionals, 24 juni 2009

Concept en uitvoering workshop: CITY 4870: Peter Smit / Marco Lub

Locatie: gemeentehuis Woerden

Deelnemers

Gemeente:

• Bart Visser – stedenbouw

• Martijn Smits – stedenbouw

• Maarten Bekkers – groen & landschap

• Frans Krabbendam – grondzaken

• Sander Bakker – verkeer

• Ben Beving – verkeer

SWW:

• Mireille van den Pol – procesmanager / projectontwikkeling

• Melanie Klinkenberg – beleidsmedewerker

Opzet workshop:

1. kaderstelling, opdracht Visie, doel workshop

2. ambities voor het B+B-kwartier (“wat willen we”)

3. interventies + samenwerkingsproces (“waar en hoe”)


1. Kaders, beleid, opmerkingen bewoners

Introductie.

Thema’s die van belang zijn voor het Bloemen- en Bomenkwartier vanuit stedelijke Ruimtelijke

Structuurvisie (2009-2030) en opmerkingen vanuit de bewoners (wijkplatform, schouw, interviews,

mails):

• Particuliere middelen naast gemeenteregie

• Landschappelijke betekenis/waarde

• Watervraagstuk in relatie tot oppervlakteverharding

• Groen: openbaar kijkgroen versus gebruiksgroen

• Verkeer: hinder (vrachtwagens, geluid) parkeren

• Werken: kleinschalige bedrijven, klein ondernemerschap

• Speelplekken

• Hart van de wijk(en)

• Renovatie / vervanging / verbetering

• Communicatie

• Singel

• Onderhoud en beheer

• Kleur

• Integraal groenplan

Deze thema’s zullen het kader vormen c.q. programmabepalend zijn bij de vertaling van de ambi-

ties naar interventies.

Corporatieplannen worden nader aangegeven: bij problematische gebouwen wisselt de noodzaak

tot sloop per complex. De Anemoonstraat is niet meer verbeterbaar, voor de Eikenlaan is zowel re-

novatie maar ook herbouw denkbaar. De huidige situatie geeft problematiek aan maar belangrijker

is de vraag of het woningbestand in 2020 geschikt is (vergrijzing). Daarnaast kunnen externe fac-

toren zoals water en duurzaamheid ook de plannen en ingrepen bepalen.

Projecten Singeltuyn en Heeren van Woerden zijn private projecten met beperkte volkshuis-

vestelijke bemoeienis vanuit de gemeente. Voor de praktijkschool Wilgenpad is een plan ingediend.

Bedrijventerrein Honthorst: vergevorderd plan met gemengde woon-werkfuncties.

Voor een deel van het terrein blijft de discussie aanwezig of onttrekken van bedrijfslocaties wel

gewenst is.

Voor de wateropgave wordt opnieuw berekend wat de gewenste waterbergingsvraag wordt. Herde-

finiëring van het begrip ‘overlast’ speelt daarbij een rol. Het zal vermoedelijk tot minder ingrijpende

consequenties leiden.


2. Ambities op langere termijn

Uit 21 beelden wordt de top 3 gemaakt:

1. foto 3: groene identiteit/kwaliteit van de wijk, gebruiksgroen toegankelijker maken

(geldt minder voor Bloemenkwartier)

Uit 21 beelden wordt de top 3 gemaakt:

1. foto 3: groene identiteit/kwaliteit van de wijk, gebruiksgroen toegankelijker maken

(geldt minder voor het Bloemenkwartier)

2. foto 5: groepsfoto: samenleving maken waar meerdere groeperingen goed met el-

kaar wonen

3. foto 18: idem als foto 5, ook intensief gebruik van de openbare ruimte

foto 20: water biedt interessante kwaliteit, tevens aandacht voor duurzaamheid

In twee groepen wordt gewerkt vanuit:

• Vorm: openbaar gebied, ruimtelijke mogelijkheden

• Functioneel: wonen, werken, samenleven

Opdracht: maak poster met beelden en trefwoorden waarmee de betreffende ambities worden ver-

beeld.


Toelichting groep Openbare Ruimte:

• Maak ontmoetingsplekken.

• Omliggende kwaliteiten: Singel, binnenstad, Oude Rijn.

• Heldere hoofdstructuur.

• Groen vormt karakter van de wijk.

• Meervoudig ruimtegebruik in het hart (stapelen, ontmoeten).

• Geen schuttingen, relatie openbaar-privé moet duidelijker.

• Veel beter openbaar vervoer, betere bereikbaarheid.

• Ruimtes meer zichtbaarheid geven, (De Badkuip is nu een onduidelijke plek).

• Buurtmarkt.

• Water, klimaatbestendig bouwen.

• Recreatie: zwemmen in de Singel (is misschien te hoge ambitie?)

• Hergebruik industriepanden (langs Singel en Oude Rijn).

• Koester groen, maar pleeg ook groene interventies (maaien, hakken).

• Groen moet functioneler worden: zoals relatie met wonen (het Bloemenkwartier is in wer-

kelijkheid veel steniger).

• Maak keuzes: intensiveer op specifieke locaties en laat daardoor ruimte ontstaan op andere

plekken (intensiveren versus extensiveren).


Toelichting groep Wonen/Werken/Samenleven:

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• Fantastisch aanbod = leuke wijk om te wonen.

• Gemêleerde wijk: veel te doen voor alle leeftijdscategorieën en typen huishoudens.

• Onderscheid in de wijk: rustig wonen naast meer actieve delen met bedrijvigheid, winkels,

horeca.

• Tolerantie: geef elkaar de ruimte.

• Spelen of ook aan de geparkeerde auto blijven denken?

• Denken aan dubbel ruimtegebruik, geeft probleem bij sociale woningbouw.

• Kleinschalige bedrijvigheid is kansrijk, winkel, ateliers, waarvoor je niet naar de binnenstad

gaat.

• Ouderen moeten in hun vertrouwde wijk kunnen blijven wonen: of in hun aangepaste wo-

ning of in een specifiek gemaakte ouderen woning.

• Zorgvoorziening is niet aanwezig binnen B+B-kwartier (De Plint ligt te ver buiten de wijk en

heeft nog onvoldoende naamsbekendheid).

• Per doelgroep analyseren welk voorzieningenpakket moet worden aangeboden en dan na-

der bepalen of en hoe die kunnen worden gecombineerd.

• Passen 3 basisscholen bij de behoefte van de wijk?


3. Interventies en samenwerkingsproces

Toelichting groep Openbare Ruimte:

• Concentratie van de wijkvoorzieningen in een herkenbaar hart.

• Groenveld Meidoornstraat is geschikt.

Kunnen andere functies aan worden gerelateerd: ontmoeten, winkels, kleine bedrijfjes.

• De as Lindenlaan kan meer uitstraling krijgen richting Oude Rijn. Aldaar een mooi plein

maken, inclusief begeleidende bebouwing ter hoogte van De Badkuip en Heeren van Woer-

den.

• Mindering van het groen in De Badkuip wordt gecompenseerd in Bloemenkwartier – omge-

ving Prinsenlaan.

• Westkant Bloemen- en Bomenkwartier kan betere uitstraling krijgen. Denken aan woonto-

rens in (vergroot) water. Staat tegenover: huidige aaneengesloten bebouwing geeft wel in-

teressante, rustige omsluiting van de Bomenwijk.

• De groene rand Essenlaan/Waardsebaan zou kunnen worden opengemaakt: daardoor meer

open entree van de wijk. Te herontwikkelen SWW-complex 1304 (Korenbloemstraat Krom-

wijkerkade) is een onderdeel hiervan. Gebruik van groen aan het Essenpad kan mede

daardoor worden verbeterd.

• Verbinding met De Badkuip vanuit het Bloemenkwartier moet worden verbeterd.

• Singel moet meer betekenis en gebruik in Bloemenwijk krijgen. Middelen: groenprofiel en

groene lobben die de wijk inschieten. Hier is min of meer al sprake van in de het bouwplan

De Singeltuyn (Narcisstraat-Asterstraat) en het bestaande groen rond de appartementen in

de Irisstraat.


Het patroon van groene plekken rondom het Bloemen- en Bomenkwartier is een interessant

ruimtelijk CONCEPT voor verdere uitwerking.

Gebruikswaarde is in het Bloemenkwartier meer aanwezig: lopen, fietsen, actief.

De westzijde (Bomenwijk) is meer van belang voor beeldvorming en verblijven.

Toelichting groep Wonen/Werken/Samenleven:

• Primair: zoeken naar belangrijke wijkfuncties en de verbinding daartussen,

onder andere met betrekking tot scholen en spelende kinderen.

Bestaande plekken zijn te benoemen, daarnaast nieuwe (groene) plekken maken met (vei-

lige) verbindingsroutes daartussen.

• De Badkuip kan voor een deel worden bebouwd, dat kan je uitwisselen met nieuw te ma-

ken groen op andere plek(ken) in de wijk: ‘Rood voor groen’.

• Fietsverbindingen kunnen naast verkeersfunctionele betekenis ook ‘dragers’ vormen waar-

aan speel- en verblijfsplekken liggen. Woerden is een fietsstad.

• Economische activiteiten kunnen ook aan deze fietsroutes worden ontwikkeld, mede van-

wege het zicht erop. De Iepenlaan met Lidl vormt al een eerste aanzet voor die locatie;

aansluitend dus zoeken naar een meer gemixte, bedrijfsmatige zone. Zie geel aangeduid

zoekgebied aan beide kanten van de Iepenlaan.

• Benadering: doe meer met de potenties in de wijk die er al zijn. Dat geldt ook voor gehele

Lindenlaan en Leliestraat.


Organisatie, strategie, investeringen:

Aanleiding was mede op een recent congres over Openbare Ruimte: verbetering van het openbaar

gebied levert op langere termijn waardeverhoging op van het aanliggend vastgoed. Dus andere

partijen hebben belang bij het mee-investeren in de openbare ruimte. Ook bewoners/eigenaren,

bedrijven en corporaties komen daarvoor in beeld.

Dit past zeker in deze tijd van beperkte overheidsmiddelen.

Dat betekent dus

• een goed georganiseerd en geïntensiveerd samenwerken tussen verschillende partijen en

• plekken maken voor private ontwikkelingen die de middelen gaan genereren voor die pu-

bliekelijke investeringen. De Badkuip, het nieuwe winkelhart en de Essenlaan kunnen daar-

voor interessante ontwikkellocaties worden.

De Badkuip vormt een belangrijke spil bij toekomstige mogelijkheden. Wel genuanceerd blijven be-

naderen omdat combinatie met de stedelijke functies (circus, ballonopstijgen, sportmanifestaties)

en de civieltechnische betekenis als wateroverloopruimte.

Ook is te overwegen om Lindenlaan meer te verdelen in watergedeeltes en pleintjes (op het wa-

ter).

Dwars door de wijk heeft de Romeinse Limes gelopen. Dit gegeven kan mede een interessant the-

ma vormen.

Slotopmerking:

Niet alleen de institutionele partijen laten deelnemen, ook actieve buurtbewoners en prominente

personen koesteren.


Bijlage 3 Verslag workshop sociaal met professionals, 30 juni 2009

Aanwezigen

Naam Organisatie en functie Meest indrukkwekkende ontmoeting in het

Bloemen- en Bomenkwartier

Mireille van den Pol SWW

Projectontwikkelaar

Achterkant van Hazelaarstraat (de tuinen van

winkels: afval/snackbar/vervallen)

Jan Duys SWW

Wijkhuismeester

cv Eikenlaan brandt niet

Marion de Wolf SWW

Woonconsulent her-

structurering

Oudere wonend te Eikenlaan.

Last van hoge bomen, koude woning, somber

Irma Gottenbosch Vier Stroom Zorg

Klantcoödinator

Terminale patiënt wonend aan Lindenlaan

Kleine woning

Jacqueline Scheenstra Gemeente Woerden

Beleidsmedewerker

wijkgericht werken

Dahliastraat

Zelfinitiatief van burgers, stoep/bestrating

geregeld

Rick de Jongh Gemeente Woerden

Beleidsmedewerker

Koffieochtend in de Plint

Wilma van Doorn ZUWE

Vestigingsmanager

Mist migranten in de film over Bloemen- en

Bomenkwartier

Annette Noya Plein 2

Consulent

Boerendijk

Zoon van een bewoner bijna verongelukt

Mariska van Bommel Plein 2

Jongerenwerker

Open gesprek met jongeren 16-18 jaar bij

Willem van Oranjeschool

Hester Veldhuizen Plein 2

Afdelingshoofd

Migranten maken moeilijk contact

Jan de Ridder Politie

Wijkagent Bloemen-

buurt

Verkeer/ wortels

Lodewijk Mulder Politie

Wijkagent Bomenbuurt

Man, 35 jaar huurder, met hoogwerker de

woning uit

Natalie Bink Gemeente Woerden

Projectleider wijkvisie

Bloemen- en Bomen-

kwartier

Speeltuinen leeftijdgebonden, lastig voor

ontmoeten


Blik naar de toekomst, wat hebben we nodig?

1. Meedoen gemakkelijker maken

WOONOMGEVING

Wat gun je de wijk?

� Openbare wegen goed te gebruiken door ouderen

� Gemakkelijke busverbinding / voorziening voor mensen die minder mobiel zijn

� Boerendijk omtoveren als een grote boven-/ondergrondse weg -> betere verbinding Bloe-

men- en Bomenkwartier

� Openbare ruimte inrichten zodat die uitnodigt tot ontmoeting (wandelroutes in de buurt,

betrek meer water bij de wijk)

� Meer parkeergelegenheden

� Parkeergelegenheid, ontmoetingsruimte, winkels

Wat hebben we nodig?

� Omvormen parkeren in bloemen tot speelveldje (bijvoorbeeld aan de Oude Rijn, parkeren

intensiveren zoals in de Dahliastraat)

� Creatief met ruimte omgaan, bijvoorbeeld parkeren in combinatie met recreatie

� Inventarisatie bij bewoners welke verbetering nodig is voor busverbinding (realiseren via

de Gemeente)

ACTIVITEITEN

Wat gun je de wijk?

Burgerinitiatieven (straatspeeldag, buurtbarbecue, schoonmaakacties, skatecompetitie, etc.)


• Ondersteuning door professionals bij burgerinitiatieven (organisatie, financiën, etc.)

• Vrijwilligersprojecten (maatjes, contact)

INZET VOOR ELKAAR

Wat gun je de wijk?

Iedereen kan meedoen (werken, vrijwilliger, burenhulp)


2. Opgroeien en opvoeden

SOCIALE CONTROLE

Wat gun je de wijk?

Elkaar aanspreken op alles


Meer controle naar de ander toe

JEUGD

Wat gun je de wijk?

� Speel- en ontmoetingsplekken voor 0-18 jarigen

� Let op de nodige voorzieningen

� Goede plek voor jongerenontmoeting

� Speel- en ontmoetingsplaatsen door heel de wijk beter verdelen

� Meer speelplekken in de Bloemenbuurt

� Samen opgroeien kinderen van verschillende leeftijden, kunnen met elkaar op 1 plek spe-

len

� Jongerenontmoeting op wielen / kinderontmoeting op wielen (SRV-wagen van waaruit op

vaste tijden activiteiten worden georganiseerd)


Inspraak bij inrichten ‘speel’-plaatsen voor jong en oud

WIJKARRANGEMENT

Wat gun je de wijk?

Brede school plus naschoolse activiteiten

OUD & JONG

Wat gun je de wijk?

� Activiteiten voor en met de jeugd. Jeugd samen met en voor ouderen. En andersom

� Oud en jong doen samen projecten

� Jong en oud samen

� Jongere ouderen nu al betrekken bij de wijk, zodat zij in 2020 nog in beeld zijn


Samenwerkingsproject jong & oud

Projecten met jong en oud initiëren-uitvoeren-ondersteunen

Maatschappelijke stages in de wijk


3. Samenleven in buurt, wijk en dorp

AANSLUITEN

Wat gun je de wijk?

Sluit aan bij het bestaande: samenhang, relaties. Maar misschien vinden de bewoners het wel

best, zo.

ONTMOETINGSPLEK

Wat gun je de wijk?

� Voorzieningen in de wijk: info, winkel en bank

� Voorzieningen en winkels in de wijk

� Wijkcentrum = ontmoetingsplek

� Het groen intensiveren zodat ontmoeten mogelijk wordt (bijvoorbeeld Lindenlaan groen en

water bereikbaar maken en benutten

� Senioren zoeken elkaar op. Er is ruimte om elkaar te ontmoeten

� Door ontmoetingen in een wijkcentrum met zorg, seniorenwoningen en winkels is meedoen

gemakkelijker

� Ontmoetingsplek voor ouderen

� Wijksteunpunt in 2020

� Ontmoetingsplaats met activiteiten voor ouderen

� Een ontmoetingscentrum met sociaal-culturele activiteiten

� Wijksteunpunt waar je informatie kunt krijgen en elkaar kunt ontmoeten

� Steunpunt: info, spreekuur, ontmoeting, cursussen

� Megacomplex in het centrum van de wijk voor ouderen met zorg en alles wat daarbij hoort

en daar omheen de gezinnen en zo wordt het vereenzamen opgelost.

� Ontmoetingscentrum in de wijk


� Het centrum van Bloemen- en bomenkwartier inrichten waar te vinden zijn: seniorenwo-

ningen, verswinkel,post-/bankvoorziening, een sociaal-cultureel gebouw, contacten optima-

liseren

� Slopen Berbens-Hazelaar. Nieuwbouw wijkcentrum-zorg-senioren-voorzieningencentrum

nabij speelveld

� Visie van de Gemeente op wonen/welzijn/zorg in de wijken. Uitwerking en ondersteuning

vanuit de Gemeente om dit voor elkaar te krijgen.

� Boodschappen kunnen doen in de wijk; een centrum in de wijk voor voorzieningen en ont-

moeting; openbaar vervoer

� Realistische uitgangspunten maken waar ontmoetingspunt/steunpunt aan moet voldoen en

haalbaarheid toetsen

� Ouderen vinden het belangrijk om snel en veilig naar het centrum te kunnen komen

� Campingwinkel’ in ontmoetingscentrum


TROTS

Wat gun je de wijk?

Trots zijn op je buurt en willen investeren


� Misschien in Bloemenkwartier slopen om ruimte te creëren voor groen. Woningen terug-

bouwen in Bomenkwartier (Badkuip) compensatie?

� Herinrichting Lindenlaan (vlonder met bankje, kikkerdril vangen, kletsen)

4. Inzet voor elkaar

BEWUSTWORDING

Wat gun je de wijk?

Bewustwording bij bewoners dat men elkaar nodig heeft.

PLATFORM/PODIUM

Wat gun je de wijk?

� Een bloeiend bewonersplatform dat dient als ogen en oren van de wijk zodat ook wordt ge-

zien wat iemand nodig heeft (aandacht, boodschap, maaltijd, huishoudelijke hulp)

� De sociale kaart is bij ieder inzichtelijk, er zijn vrijwel geen zorgwekkende zorgmijders

� Een stukje PR waardoor een onderwerp actueel wordt


� Platform bewoners behouden om over hun wensen en behoefte te communiceren, betrok-

kenheid blijven behouden

� Bewonersplatform signaalfunctie

INFORMATIEVOORZIENING

Wat gun je de wijk?

� In wijkcentrum actieve ‘burenhulpwand’ met vraag en aanbod. In de start extra hulp van

professionals (denk aan tv-programma Burenhulp)

� Bewoners de wegwijzer PR


• Aanhaken bij de gemeentegids (staat er volgens mij al in, maar meer wervend) en wel-

komstpakket bij nieuw huis

• Projecten burenhulp organiseren-volgen-ondersteunen (periode)

� Vanuit ontmoetingsplek (wijkcentrum) intensievere begeleiding van ‘buurt-actief’


BURENHULP

Wat gun je de wijk?

� Burenhulp, klaar staan voor elkaar, een oogje in het zeil houden

� Leer je buren kennen

� Elkaar kennen, weten we je buren zijn

� burenhulporganisatie


• Buurtsamenwerkprojecten

• Buurtgesprekken organiseren nieuwe huurders voorstellen

5. Voorkomen en verzorgen

WONINGEN VOOR OUDEREN

Wat gun je de wijk?

� Men kan in zijn wijk blijven wonen ook als er zorg nodig is

� Levensloopbestendige woningen

� Goede seniorenwoningen nabij zorgpunt

� Kleinschalig wonen voor dementerenden


• Veilige woningen met sociale controle

• Verbouwen, benutten bestaande bouw

• Onderhoudsbudget c.q. herinrichtingsbudget (pot met geld), politieke prioriteit, instemming

bewoners

TOTAALPAKKET

Wat gun je de wijk?

Gezondheidscentrum met huisarts, fysio, apotheek, wijkverpleging

Wat gun je de wijk?

Samenwerking met alle organisatie om goed 24-uurszorg te realiseren op wijkniveau


• Samenwerking verschillende organisatie/voorzieningen

• Samenwerking met alle organisaties om goed 24-uurszorg te realiseren op wijkniveau

• Samenwerking met verschillende organisatie om dit (24-uurszorg) te realiseren

• Inloop / spreekuur / infobalie waarmee je alle behoeftes kunt doorverwijzen: “Waar moet

ik zijn voor…?”


Stellingen

1. Het Bloemen- en Bomenkwartier is een wijk waar je oud kunt worden

Eens

1. Rustige wijk

2. Veilig

3. Veel groen

4. Gemixte buurt

5. Niet perse hulpbehoevend

6. Dicht bij het centrum

7. Voorzieningen

8. Herkenbare buurt / ‘volks’

9. Grote betrokkenheid

10. Gemoedelijk

Oneens

1. Dit geldt niet voor iedereen

2. Te weinig voorzieningen

- gezondheidscentrum

- winkels

- ontmoeting

- gezamenlijke eten

- dagbesteding

3. Huurwoningen niet aangepast

4. Huurwoningen niet aanpasbaar

5. Als je zorgafhankelijk wordt moet je gedwongen verhuizen naar andere grote gelijkvloerse

woning in andere wijk!

2. Het Bloemen- en Bomenkwartier is een gezellige wijk. Voor IEDEREEN!

Eens

1. Gemoedelijk

2. Veilig

3. Particuliere initiatieven

4. Veel groen / oogt gezellig

5. Speelpleintjes

6. Gezellige wijk

7. Goede mix

8. Ruim aangelegd

9. Karakteristieke bouw van de woningen

10. Er zit een ‘ziel’ in de wijk

Oneens

1. Ons kent ons

2. Als buitenstaander komt men er niet bij

3. Buurtfeesten en straatfeesten

4. Men zegt elkaar gedag, maar daar blijft

het bij

5. “Gezellig opschonen?” Welnee, taak van

de gemeente

6. Best wel wat inbraken (Singelzijde)

7. Te veel groen? Ook eens snoeien (denk

aan de oude vrouw in de schaduw)


Bijlage 4 Verslag bewonersavond, 7 septem-ber 2009

Locatie: Basisschool De Wegwijzer

7 september 2009

1. Inleiding

Jan Dirk de Boer en Peter Smit verzorgen de inleiding. De voorzitter van het Wijkplatform Remco

Pouwels biedt namens een aantal bewoners van de Kromwijkerkade (nr 1 t/m 21) een schetsont-

werp aan voor de Kromwijkerkade. De projectleider voor de wijkvisie Natalie Bink (Gemeente

Woerden) bedankt de bewoners voor het initiatief en neemt het schetsontwerp in ontvangst. Ze zal

het voorstel intern bespreken en de uitkomst terugkoppelen aan Remco Pouwels.

2. Reacties vanuit de bewoners

Wat is er voor budget om de ideeën uit te voeren?

Bewoners vinden het heel belangrijk dat de visie wordt uitgevoerd. Uitgelegd wordt dat het hier

gaat om een meerjarenplanning; dat betekent dat alles wat in de wijkvisie komt, ook wordt uitge-

voerd. Investeringen worden door meerdere partijen gedaan namelijk gemeente, SWW, onderne-

mers èn bewoners. Het budget moet zo gericht en efficiënt mogelijk worden uitgegeven. De

wijkvisie is straks een leidraad als er investeringen in de wijk worden gedaan. Een visie is geen op-

telsom van wensen maar een combinatie van passende keuzes waarbij de opdracht is geweest:

bedenk het vanuit de bewoners.

Als er niets gebeurt, wat gebeurt er dan met het Bloemen- en Bomenkwartier?

1. “Emigreren”, tenzij het parkeerprobleem wordt opgelost, dan blijf ik hier wonen!

2. Zitten we te wachten op veranderingen? We zijn tevreden als het parkeren en achterstallig

onderhoud worden aangepakt.

3. Ideale wijk voor kinderen. Maar ik weet niet of ik hier oud wil worden. Misschien verhuis ik

wel binnen 5 jaar. Toch vind ik het zo ideaal hier dat ik hier wil blijven wonen.

4. Ouderen vinden hun woning te groot. Ze willen hier graag blijven wonen, maar in een ap-

partement. Ideale buurt 30% jong, 30% middel, 30% senior.

5. Er was een huisarts, die is verdwenen. Wel zit Kwintes (geestelijke gezondheidszorg).op

Ampèreweg (rand van bedrijventerrein Honthorst)

3. Werkgroepen

Laagland stelt voor uiteen te gaan in drie groepen. Iedere groep bespreekt één van de drie scena-

rio’s. Er is geen animo om in de werkgroep ‘doorstroomwijk’ te zitten. Daarom gaan we uiteen in

twee werkgroepen.


Opgroeiwijk

Wat is er nodig?

o minder verkeer op de Boerendijk

o veiligheid voor kinderen en ouderen

o veilig oversteken Boerendijk (voetgangers en fietsers)

o speelplaatsen beter inrichten op leeftijdscategorieën

o aan beide zijden van de Boerendijk voldoende speelplaatsen (Boerendijk = barrière)

o multifunctioneel centrum (medisch/huisarts) zoveel mogelijk bij doelgroep

o groen opofferen voor parkeren, struikjes en slecht onderhouden groen veranderen in par-

keerplaatsen

o in de Hazelaarstraat meer parkeerplaatsen maken

o in de Hazelaarstraat kleine bedrijfjes/kantoortjes, geen nieuwe winkels (kunnen niet over-

leven vanwege Lidl)

o wateroverlast oplossen

o meer water in de wijk is niet nodig

o hangjongeren/hangplekken in de wijk vormen geen probleem

o de Badkuip functioneert goed, laten zoals het is

o goed onderhoud nodig / gewenst (onderhoud op hoger niveau brengen)

o in de Esdoornlaan de helling naar de Boerendijk minder steil maken

o betaalbare nieuwbouw

Pluspunten van de wijk:

- alle voorzieningen aanwezig voor kinderen / gezinnen

- centrale ligging nabij binnenstad/station/verkeerswegen

- speelvoorzieningen/scholen/sport

Minpunten van de wijk:

- Verkeer Boerendijk

- Te weinig parkeerplaatsen

- Onderhoud

Levensloopwijk

Thema 1, Wat heeft de wijk nodig in dit scenario?

o Dokterspost / huisartsenpost wordt gemist c.q. zou een aanvulling zijn in de wijk. Al was

het maar een punt waar je bijvoorbeeld bloed kunt laten prikken (bij een wijkverpleegkun-

dige). Een soort woonservicezone. Jos van Riet heeft hier destijds voor gepleit: iedere wijk

een woonservice-zone.

Er moet een mogelijkheid zijn om met je rollator naar de dokter en tandarts te gaan.

o Stoepen zijn niet rollatorvriendelijk (te veel achterstallig onderhoud);

o Huizen in BBK zijn van binnen wel gemoderniseerd maar de wijk zelf is niet meegegaan;

o Veiligheid: de wijk moet overzichtelijker; stegen worden als onveilig ervaren;

Insluipgevaar door steegjes. Lastig punt hierbij: veel steegjes bevinden zich op eigen-


domsgrond. Met inrichting rekening houden met veiligheidsaspecten (bijvoorbeeld meer

licht).

o Wet & regelgeving woningverbetering voor eigen huizen kan toegepast worden; je kunt

mensen (woningeigenaren) echter niet verplichten hun huis te onderhouden.

o Bewoner van 83 wonende aan de Weteringstraat: wil eigenlijk weg omdat hij de trap niet

op kan; wil gelijkvloers; maar dat kan nu niet. Bewoner is niet op de hoogte van aanvraag

voor voorzieningen als een traplift e.d.

o Winkels in de wijk worden gemist; ouderen moeten met de rollator naar de winkel kunnen

voor een kleine boodschap (campingwinkelachtige setting).

Thema 2, Benoem 3 plus- en 3 minpunten van de (levensloop-)wijk:

Pluspunten Minpunten

Gemengde wijk, jong & oud Geen luxe nieuwe woningen

Sociale contacten Wijk niet toegankelijk voor mindervaliden

Hoe meer mensen je bij elkaar brengt hoe be-

ter

Onderhoud, parkeren

Noot: tijdens de discussie over dit thema werden de verschillende opvattingen over de definitie van

de levensloopwijk duidelijk. Enerzijds vindt men een levensloopwijk met merendeel ouderen; an-

derzijds ziet men juist een zeer gemengde wijk met ook jonge kinderen als levensloopwijk.

o Er is behoefte aan een sociale makelaar. Mensen zijn niet bekend met Wmo / steunvraag.

o Huurwoningen aanpassen aan deze tijd; ouderen moeten hun kinderen kunnen ontvangen.

o Er zijn voldoende supermarkten, alleen de Lidl en Aldi is niet voor iedereen.

o Samenleven met elkaar: liefst een gemengde wijk. Voordelen: men ‘voedt’ elkaar op, heeft

respect voor elkaar, de boel wordt in de gaten gehouden.

o Iedereen moet de gelegenheid krijgen om hier te blijven wonen.

o Gemeente: meer samenspraak! Om bij oorbeeld de stoepen toegankelijk te maken.

o Veel kinderen op straat: daar genieten ouderen ook van.

o Veel verschillende soorten woningen voor ‘van jong tot oud’.

o Eikenlaan: ideaal om oud te worden, maar erg klein.

o Huidige woningen aanpassen aan de eisen van de tijd. Geen andere soort woningen toe-

voegen. Blijf in dezelfde prijsklasse. Bijvoorbeeld gemeenschappelijke ruimte in ‘senioren-

flat’ ten behoeve van feestjes, ontmoeting, bloedprikken.

Vliegwielen

Wat moet er voor de hele wijk op korte termijn gebeuren?

- Trottoirs

- Ontsluiting over meer punten uit de wijk verdelen

- Onderhoud

- Hazelaarstraat (voormalige winkelstrip) opknappen, wellicht met een voorzieningenpost.


- Niet de Badkuip volbouwen.

Gewoon eens beginnen met opknappen!

Het verdere traject

De bewoners geven aan best tevreden te zijn over de wijk.

Ze vragen de gemeente om daadwerkelijk met de wijkvisie aan de slag te gaan.

Er wordt nog 1 avond in de wijk georganiseerd om de wijkvisie te presenteren.

Vervolgens gaat de wijkvisie naar het college en uiteindelijk ter vaststelling naar de gemeenteraad.

Eind 2009 is de Wijkvisie BBK gereed.

Kwaliteit van het Bloemen- en Bomenkwartier:

doordat het een gemengde wijk is, is het een aantrekkelijke wijk!


Bijlage 5 Vergrijzing in Bloemen- en Bo menkwartier

% 45-65 jaar

22

23

24

25

26

27

28

29

30

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020jaartal

%

Nederland

Woerden

Bloemenwijk

Bomenwijk

% > 65 jaar

0

5

10

15

20

25

30

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020

jaartal

%

Nederland

Woerden

Bloemenwijk

Bomenwijk


Bijlage 6 Parkeertelling


Bijlage 7 Plan van Aanpak uitvoering Wijkvisie Bloemen- en Bomenkwartier

Korte termijn

Thema Onderwerp Maatregelen 2010-2012 Initiator

Onderhoud open-

bare ruimte en

woningen

Inrichten en verbeteren open-

baar gebied op basiskwali-

teitsniveau

Voor 2010-2012 is geen grootscha-

lig onderhoud nodig. Inventarisatie

naar achterstand in kwaliteitsni-

veau. Eventuele achterstand wordt

in 10 jaar ingelopen (startend in

2010).

Gemeente

Naar leeftijdscategorieën

speelplekken verbeteren en

inrichten

Dit wordt opgepakt op het moment

dat speelplekken aan vervanging

toe zijn. Hiervoor wordt een inven-

tarisatie gedaan.

Gemeente

Aanpak woningen SWW op

normaal onderhoudsniveau

Projecten:

- Iris/Chrysantstraat groot onder-

houd, gereed eind 2010

- Kromwijkerkade/ Korenbloem-

straat, onderzocht wordt of renova-

tie mogelijk is. Indien niet; sloop/

nieuwbouw

- rondom Lindenlaan; 2010 start

planvorming

- voor complexen 1317 en 1318

geldt: in 2010 planvorming, dan

sloop en start bouw medio 2011

- Eikenlaan: 2010 planvorming, af-

hankelijk van uitkomst verdere

maatregelen.

- Aan de meeste complexen is on-

derhoud uitgevoerd in 2009 doorlo-

pend tot begin 2010. Over 6 jaar is

de wijk weer aan de beurt voor een

nieuwe onderhoudsbeurt.

SWW

Parkeren

Parkeerproblematiek In overleg met bewoners parkeer-

problematiek en oplossingen hier-

voor bespreken. Bv. Vergunning-

en Betaald parkeren.

Gemeente


Herprofileren waar mogelijk

Onderzoeken of gepland grooton-

derhoud of vervanging van onder-

grondse infrastructuur of onderhoud

aan de wegen in tijd naar voren ge-

haald kan worden. Dit zodat straat-

profiel verbeterd kan worden (bv à

la Dahliastraat).

Gemeente

Vrijkomende woninglocatie in-

ruilen voor parkeerplaat-

sen/groen of speelplek

Mogelijkheden onderzoeken, uitvoe-

ring op langere termijn.

Mits dat dit elders gecompenseerd

kan worden in een bouwlocatie. Bij-

voorbeeld het SWW bezit in de

buurt van de Prinsenlaan omvormen

in parkeerplekken, in ruil voor

bouwlocatie rondom de Hazelaar-

straat/locatie bij badkuip.

SWW en Ge-

meente

Speelgelegenheid

(kleinere) kin-

deren

Openbare groenstructuur her-

beoordelen naar functioneel

gebruik en inventarisatie hui-

dige interesses van specifieke

leeftijdsgroepen.

Onderzoeken Vooralsnog vervangt

de gemeente alleen versleten groen

Waarbij gekeken wordt of de de

huidige inrichting nog voldoet.

Gemeente

Boerendijk Oversteekplekken maken in

relatie tot herprofilering Boe-

rendijk.

2010 Aanleg plateau bij Brand-

weerkazerne

2012 Rotonde bij kruising Hoge

Rijndijk

Gemeente

Zorg in de wijk 2010 Ontwikkelen van ontmoe-

tingspunt “buurtkamer” in de wijk.

Zorgpartijen,

Gemeente


Middellange termijn

Thema Onderwerp Maatregelen t/m 2015 Initiator/ Ge-

raamde kos-

ten

Huurwoningen voor

ouderen aanpassen

Complexmatige

aanpak door cor-

poratie SWW

In combinatie met realisatie van centrale

voorzieningen zoals ontmoetingsplekken of

medische post

o In de wijk nieuw complex voor oa

senioren bouwen op de locatie Ber-

beris/ Hazelaar, indien marktvraag

aanwezig is in combinatie met cen-

trale voorzieningen.

o Plan van Aanpak maken voor de Ei-

kenlaan.

SWW

Aanpak op meer-

dere niveaus

Van technische aanpassing (leidingen, ener-

getisch) tot samenvoegen van woningen. De

10% huur eengezinswoningen die aan te pas-

sen zijn voor ouderen aanpassen indien er

ouderen wonen die deze behoefte hebben.

Anders wordt dit bij mutatie gedaan en dan

worden deze woningen voor ouderen in de

verhuur gezet.

SWW

Prinsenlaan gezins-

buurt

Tekort aan par-

keer- en speel-

plekken

Zodra de gelegenheid van aankoop zich voor-

doet, wordt een aantal (aangekochte) panden

gesloopt. Deze maken plaats voor parkeer-

plekken of speelruimten. Mits dat dit elders

gecompenseerd kan worden in een bouwloca-

tie.

Gemeente en

SWW

Bloemenkwartier op-

groeiwijk

De focusgroep

van deze wijk is

startende gezin-

nen.

Gezinswoningen zo veel mogelijk bij de be-

treffende (speel- en school)voorzieningen si-

tueren via sturing/zonering gewenst. Bv.

complex Kromwijkerkade-zuid bestemd voor

gezinshuishoudens.

SWW

Senioren stromen

door

Senioren kunnen doorstromen naar nieuwe

senioren appartementen aan de Berberis/

Hazelaarstraat (vervanging);

SWW

Senioren kunnen kiezen uit nieuw te bouwen

ouderenappartementen. Zoals de locatie ‘He-

ren van Woerden’, Eikenlaan,

Iris/Chrysantstraat of de Berbe-

ris/Hazelaarstraat.

SWW


Goedkope huurap-

partementen voor

starters

In de as Chrysantstraat/ Iepenlaan worden

woningen als goedkope huurappartementen

gehandhaafd.

SWW

Thema Onderwerp Maatregelen t/m 2015 Initiator/ Ge-

raamde kos-

ten

Woon-werk wonin-

gen

Nader onderzoeken welke complexen hier-

voor in aanmerking komen. Ook moet ge-

dacht worden aan de winkelpanden van

Hazelaarstraat ten behoeve van woon werk

units.

Marktpartij,

SWW

Verkeersveiligheid

Boerendijk

De Boerendijk wordt verder aangepast.

Gemeente

De Hazelaarstraat

Onderzoek naar mogelijke komst voor een

gezondheidspost (bv huisartsen, een prik-

post voor bloedonderzoek of fysiotherapeut).

Zorgpartij

Onderzoek naar het geschikt maken van de

bestaande winkelruimtes voor startende on-

dernemers.

Marktpartij

Water en groen

Omvorming waterpartij aan de Lindenlaan

van ‘kijkwater’ naar ‘veilig, recreatief water’.

De verbinding van het BBK en Oude Rijn ver-

sterken.

Gemeente

Water achter de Eikenlaan/Essenlaan aanslui-

ten op paden en aldaar meer zichtbaar ma-

ken.

Gemeente

Bij de randen van de Singel recreatieve func-

ties toekennen. Maatregelen om de Singel in

ruimtelijke zin meer te betrekken bij de wijk.

Gemeente

Vormgeving en volume van water is afhanke-

lijk van oplossing verwachtte wateroverlast.

Gemeente

Verkeer

Herinrichting Hoge Rijndijk-Lindenlaan: veili-

ger oversteekplaatsen realiseren.

Gemeente

De Badkuip

Dit terrein grotendeels behouden voor stede-

lijke recreatieve functies (spelen, evenemen-

ten, kermis, circus, ballonopstijgpunt)

Op de hoek Boerendijk/Hoge Rijndijk, is

nieuwbouw (woningen boven jongerencen-

trum K ‘77) mogelijk.

Marktpartij,

SWW

Bij een herinrichting van de Badkuip wordt

rekening gehouden met een veilige fietsroute

op de Hoge Rijndijk.

Gemeente


Zorg in de wijk

2010 Ontwikkelen van ontmoetingspunt

“buurtkamer” in de wijk.

Aanbod voor 24uurs-zorg is reeds aanwezig

en komt van buiten de wijk (De Plint)

Kijken naar mogelijkheden voor zorg in

nieuwbouw van de Berberisstraat Hazelaar-

straat.

Zorgpartijen,

Gemeente,

SWW


Lange termijn

Hoofdaccent Maatregelen van 2020 t/m 2030 Initiator

Levensloopwijk (voor

alle levensfasen)

Ontmoetingspunten realiseren. Gemeente

Waterpartijen omvormen en prominent aanwezig maken. Gemeente

Ouderenvoorzieningen realiseren Gemeente

Ouderenwoningen realiseren SWW

Opgroeiwijk (gezinnen)

Behouden van gezinswoningen rond scholen en Prinsenlaan SWW

Flankerende functies in scholen: buitenschoolse opvang, avond-

gebruik, educatieve activiteiten.

Gemeente

en Scholen

Veilige en goed ingerichte speel- en spellocaties. Gemeente

Waterpartijen meer voor recreatief gebruik geschikt maken, vei-

ligheid voor de jongste kinderen waarborgen.

Gemeente

Doorstromen (jonge

starters /goedkope

woningen)

Voorzieningen voor deze focusgroep zo veel mogelijk aansluiten

aan Iepenlaan / Chrysantstraat / Essenpad / Hortensiapad. Deze

as is direct met de binnenstad en het station verbonden.

Goedkope woningen in vrijkomende huizen realiseren

SWW

Gemeente

Starters met meer financiële armslag ook huisvestingsmogelijk-

heden bieden.

SWW,

Marktpartij

Gemeente

Onderzoek naar huisvesting voor doorstromers.

Mogelijke locaties: In kleine eengezinswoningen,

geïntegreerd in getransformeerde bedrijfsgebouwen (bedrijven-

terrein, De Honthorst), in de bestaande appartementen aan de

Eikenlaan.

SWW

Gemeente

Wijkvisie Bloemen - en Bomenkwartier · 3.5 Thema 4: Meedoen makkelijker maken 24 3.5.1...

Documents

Transcript of Wijkvisie Bloemen - en Bomenkwartier · 3.5 Thema 4: Meedoen makkelijker maken 24 3.5.1...