Deel 5: 5 lessen

Een bloemetje voor mama(1)Groep: 1/2

Onderwerp: Tulpen, lente, bloemen

Dimensie: 2D.

Beeldaspect: Kleur, vorm

Materiaal/techniek: stempelen met vorken en sponzen

Type les: naar de voorstelling

Vakgebied: natuur en techniek

Opdracht: Stempel met vorken en sponzen een bos tulpen. Waar verschillende soorten kleuren tulpen in zitten.

Je hebt nodigo Verfo Bordjeso Sponzeno Vorkeno Papiero Tulpen

BASISPLAN – LEERDOELENBetekenis BeschouwingDe kinderen leren dat mensen graag bloemen aan elkaar geven. Ze weten dat er verschillende gelegenheden zijn om dat te doen: verjaardag , winnen van een prijs, ziekenbezoek,begrafenis, ter versiering van huis en tuin en voorMoederdag. Met bloemen laten mensen zien dat ze deander belangrijk en lief vinden. De kinderen weten ook datbloemen kwetsbaar zijn.

De kinderen herkennen dat mensen bloemen aan elkaar gevenof waar bloemen bij gebruikt worden (afbeeldingen vanoverhandigen van bloemen bij feest- en prijsuitreiking). Dekinderen zien dat kleur, vorm, lengte en grootte bepalend zijnvoor het uiterlijk van de bloem. Ze zien dat er vele variatiesbloemen zijn. Ze zien dat de bloem gevormd is uit: kelk,knopjes, hart, meeldraden en stamper op een steeltje zitmet blaadjes.

Vorm WerkwijzeDe kinderen leren dat:-een ruimtelijke bloem ruimte-instekend is-bloemen zijn samengesteld uit een herhalingen vanverschillende blaadjes-steel en blaadjes hun eigen specifieke vorm, grootte,lengte en kleuren hebben-bloemen ronde en afgeronde vormen (organische vormen)hebben en veel verschillende felle kleuren

De kinderen kunnen met stempelen bloemen maken. Ze maken verschillende kleuren bloemen, zodat het boeket er mooi uit ziet.

Materiaal Onderzoek-Een bosje tulpen met gemengde kleuren-Vorken en sponzen om te stempelen

De kinderen onderzoeken:-manieren van stempelen om de blaadjes te maken door de spons te buigen.-regelmaat en herhaling

LES - PROCESFASEN een compacte handleiding

Organisatie o Kopen bos tulpen (het liefst met verschillende kleuren)o Klaarleggen materiaal

Introductie o Bij voorkeur: In het lokaal staat een vaas gevuld met een mooi boeket tulpen die variëren in kleur. Trots vertel ik dat ik deze bloemen heb gekregen van mijn vriend(in), man, vrouw. Zomaar? Welnee. (Bedenk een reden waarom jij bloemen hebt gekregen.)

1

Informatie o (Toon foto van bloemen geven) wat zie je? Waarom zou deze persoonbloemen krijgen. Wanneer geven mensen elkaar eigenlijk bloemen?Waarom geven mensen elkaar bloemen? (Bruiloft, verjaardag, visite,Moederdag, begrafenis, prijsuitreiking, diplomering, trouwdag, gewoonomdat iemand lief is enz.) Geven mensen altijd dezelfde bloemen? Welkebloemen geef je dan? Waar komen bloemen vandaan? (bloemenwinkel,Aalsmeer bloemenveiling, kweker).

o Samenvattend: Bloemen worden heel vaak aan iemand gegeven. Daarhebben we verschillende momenten voor. Zo laten we blijken dat we trostof blij met iemand zijn. Of iemand bijzonder of lief vinden. Veel mensenvinden bloemen mooi. Ze zijn kleurrijk maar ook kwetsbaar. Ze fleuren deboel op. Kijk samen naar de bloemen en stel vragen.

Instructie o Het is binnenkort moederdag. Zullen we mama gaan verrassen en eenbloem of een bos bloemen voor haar maken? Ze zal er erg blij mee zijn.

o Toon en bespreek het materiaal waar ze mee gaan werken. Kijk, ik heb een voorbeeldjevan hoe het eruit kan zien. Leg uit en doe voor: verf op de vork(niet teveel) en druk de vork op het papier. Nu de steel met een spons. Doop de spons in de verf en druk hem voorzichtig op het papier en ga zo door. Bladeren kan je maken door de spons te buigen.

o De kinderen mogen zelf de kleur van de bloemen kiezen.

Uitvoering/Begeleiding

o Laat het voorbeeld goed zien en doe het een keer voor. Stimuleer ze door erop te wijzen dat zij hun eigen kleuren en combinaties kiezen. Het kind stimuleren het zelf te proberen af te maken. Het gaat om een bos tulpen dus wanneer er een bloem gestempeld is kan de volgende.

Nabeschouwing o Hang de boeketten in de klas op en bespreek ze nog eens met de kinderen. Laat blijken dat je trots op ze bent.

2

BEOORDELINGSFORMULIER BEELDEND WERK

Groep2

LeerkrachtMandy Oudenaller

Periode3

Beschrijving: Opdracht/ activiteitProduct Proces

Naam leerling

Wee

rgav

e Be

teke

nis

Toep

assin

g be

elda

spec

t mat

eria

al

gebr

uik

Onde

rzoe

k

Vaar

digh

eid Ge

brui

k vi

suel

e in

form

atie

eind

scor

e

Antonina + + + + +/- +/- +Turgay +/- +/- + +/- + + +Zahed + +/- +/- + +/- + +/-Anouska + +/- + + +/- + +Luana +/- +/- + +/- +/- +/- +/-Wouter +/- +/- + + +/- + +/-

Tijdens deze opdracht moesten de kinderen uit groep 2 eerst goed naar de tulp kijken. Daarna hebben ze een bos tulpen gestempeld.

3

Beoordeling, Een bloemetje voor mama(1). HOGESCHOOL ROTTERDAM LESOBSERVATIE BEELDENDE VAKKEN

Student: Mandy Oudenaller Studentnummer: 0847556

Paboklas: 3A Datum:-19-03-2015 Stageschool: MKC MozaïekVak: Beeldend Mentor: Shirley Verhulst Groep:1/2

+ zichtbaar tijdens deze les. +/− enigszins zichtbaar tijdens deze les. − niet zichtbaar tijdens deze les

− +/− +Lesvoorbereiding1. De activiteit is geschikt voor deze kinderen. +2. Beginsituatie en doelen zijn op elkaar afgestemd en gerealiseerd. +3. In materiaal, gereedschap, leermiddelen en opstellling is voorzien. +

Oriëntatie1. De introductie is inspirerend. +2. Gaf kinderen de mogelijkheid tot associëren. +3. Het getoonde beeldmateriaal is duidelijk. +4. De uitleg over het onderwerp is helder en aantrekkelijk. +5. De betrokken beeldaspecten zijn duidelijk geïllustreerd. +/-6. Er is plaats gemaakt voor kijken met kinderen. +/-7. De instructies zijn selectief, aanschouwelijk en interactief. +8. Werkproces, werkwijze, beeldende mogelijkheden zijn duidelijk. +9. De kinderen kunnen na de instructie zelfstandig beginnen. +/-

Uitvoering 1. De kinderen kunnen duidelijk met de opdracht uit de voeten. +2. Er is voldoende geobserveerd. +3. De aandacht is verdeeld over de hele groep, groepjes, individuen +4. Hulp bestaat uit voordoen maar ook uit het stellen van reflectievragen. +/-5. Delen van de gegeven informatie worden toegankelijk gemaakt. +6. Er is in de begeleiding aandacht voor verschillen tussen kinderen. +/-7. Er is op een duidelijke manier afgerond. +

Nabeschouwing1. Het opruimen is goed/overzichtelijk verlopen. +2. De werkstukken zijn voor de kinderen goed te zien. +3. De opdracht is herhaald, inclusief de aandachtspunten. +/-4. De kinderen krijgen tijd en richtlijnen om te kijken. +5. Ze zijn op een actieve manier bij de nabeschouwing betrokken. +/-6. De kinderen krijgen gelegenheid hun mening te geven. +7. Er is in een opbouwende sfeer iets gezegd over de kwaliteit van het werk.8. Er is aangegeven wat er met het werk moet gebeuren. +/-

Evaluatie1. Er is gereflecteerd op basis van leerlinggedrag (product en proces) +2. Er is gereflecteerd op basis van zelfobservatie (handelen in fasen) +

Tip en top:

Goed van je dat je tulpen hebt meegenomen om zo de aandacht van de kinderen te trekken.

4

De kracht van de Wajang (Jan Toorop)Groep: 7

Onderwerp: Indonesië, kunst,poppenspel, theater, Jan Toorop

Dimensie: 3D.

Beeldaspect: vorm (zij aanzicht encontour), compositie (constructie vanbewegende delen)

Materiaal/techniek: knippen in stevigpapier en verbinden met touw enstokjes

Type les: naar de voorstelling

Vakgebied: kunst en cultuur,aardrijkskunde, drama

Opdracht: Je hebt nodigMaak in een groepje van vier met karton, touw ensatéstokjes figuren voor een Wajangvoorstelling.Overdrijf de contour zodat je figuur als projectie eenmarkant beeld geeft. Maak dat je figuur kan bewegendoor ledematen met touw op scharnierpunten vast tezetten.

o Tekenpapier o (Kleur)potlood o Viltstift o Schaar o Hobbylijm o Paperclips o Dun karton (200grs) o Satéstokjes o Vliegertouw o (Laken en spotlight)

BASISPLAN – LEERDOELENBetekenis BeschouwingDe kinderen leren over de kracht van Wajang, het Javaanseschimmenspel gebaseerd op oude Indiase heldendichten. Het geloof inzwarte magie en oerkracht (de ‘stille kracht’) gaf de voorstelling extraspanning. Ze leren dat figuren symbool kunnen zijn voor goed, kwaad,wijsheid etc.

Ze leren kijken naar Wajangpoppen; contouren vergelijken en figurenbeoordelen op de kwaliteit van de contour (markant, decoratief). Ze lerenzien dat poppen geen realistisch afbeelding van de werkelijkheid zijn maaroverdrijvingen om het dramatische effect te vergroten.

Vorm WerkwijzeDe kinderen leren figuren weergeven in karakteristiek zijaanzicht(canoniek) en de contour markant uit te werken. Decoratieve elementenspelen daarin ook een belangrijke rol. Ze leren de figuur te zien als eenbewegende constructie met de gewrichten als scharnierpunten.

De kinderen leren werken in een groepje en ideeën op elkaar af te stemmenin de schetsfase. Ze zetten hun potloodschets om in een markante contourmet viltstift. Ze knippen de figuur (in delen) uit karton en zetten de pop inelkaar met touwtjes.

Materiaal OnderzoekDe kinderen werken met dun karton, schaar, hobbylijm, potlood, viltstift,paperclips, satéstokjes en vliegertouw.

Ze leren schetsend zoeken naar markante vormen voor de expressie van hunWajang. Verder onderzoeken ze waar de gewrichten als scharnierpunt hetbest functioneren.

LES - PROCESFASEN een compacte handleiding

Organisatie o Tijdsduur: ca. 120 minuten.o De kinderen werken in groepjes van 4 een verhaal uit. Ieder is verantwoordelijk voor de

vormgeving van zijn eigen Wajangpop.o Per leerling heb je nodig: een schetsvel (kopieerpapier) een potlood, een viltstift en een

vel dun karton (ca. A4 formaat). Voor de verwerking per kind een schaar, ca. 4satéstokjes en stuk vliegertouw (c. 30 cm)

o Span een laken voor het schimmenspel en gebruik een spot of oude diaprojector voor deuitvoering van het schimmenspel.

Introductie o Vertel kort iets over de volkeren van bijvoorbeeld Java (n.a.v. aardrijkskunde en/ofgeschiedenis). Hoe zij leefden op plantages aan de rand van grote oerwouden.

o Op lange warme avonden vertelden mensen elkaar al eeuwen verhalen. In Indonesië

5

maakten ze die verhalen zichtbaar in het schimmenspel: Wajang. Toon Kijkvoorbeelden 1.Zo speelden ze Indiase heldendichten van meer dan 1000 jaar geleden met figuren die totde verbeelding spreken (zie bijlage). De gesproken tekst werd ondersteund door een‘gamelanorkest’ .

o Doe je ogen eens dicht en stel je zo’n warme avond voor. Het geluid van krekels engeroezemoes van mensen die samendrommen. Het scherm staat klaar, de lichten voor deprojectie worden aangestoken en het gamelanorkest geeft een indrukwekkend voorspel.Zie: http://www.youtube.com/watch?v=NsdlIcjFqzk&feature=related

Informatie o Toon Kijkvoorbeelden 2a, b en c.o Hoe zou je de figuren die je hier ziet beschrijven? Wat valt je op [duidelijke contour,

figuren van de zijkant gezien, overdrijving, sierlijke vormen, decoraties].o Toon Kijkvoorbeeld 3. Valt je de gelijkenis op tussen het werk van Jan Toorop en de

wajangpop? Jan Toorop is geboren in Indonesië en op 11 jarige leeftijd naar Nederlandgekomen. In zijn werk herken je zijn ‘roots’.

o Vraag iemand voor de groep te komen en een Wajang-houding aan te nemen: Wat isdaarin belangrijk? [Alle ledematen zijn goed te zien, duidelijk zijaanzicht zodat er eenmooie contour ontstaat!]

o Hoe kun je zien welk karakter de pop speelt [de expressie van de houding en het gelaat]

Instructie o Wij gaan terug in de tijd en maken samen een Wajang schimmenspel! Je vormt straksgroepjes van vier.

o Begin met het bedenken van acteurs in een klein verhaaltje/gebeurtenis. Watsymboliseren zij (goed, kwaad, held, wijsheid, nar, etc.) Hoe kun je dat karakter goed uitlaten komen in de vorm. Waarop lijken ze als het dieren zouden zijn?

o Neem dan een schetsvelletje en maak met potlood een paar lichte schetsjes (minuut perschets). Bepaal welke schets je wilt gaan uitwerken.

o Neem het tweede vel en begin met de definitieve schets licht op te zetten.Techniekstappen 1. Teken de vormen steeds iets duidelijker. Let erop dat de ledematenen de gewrichten duidelijk zichtbaar worden.

o Neem dan de viltstift en teken een krachtige contour. Teken de ledematen door tot degewrichten.

o Bevestig de tekening met een paperclip op het vel karton. Techniekstappen 2.o Dan volg je de stappen zoals aangegeven. De delen uitknippen en van gaatjes voorzien

met de punt van de schaar. De touwtjes doorrijgen, knoopjes leggen en de stokjesbevestigen.

o Het is natuurlijk handig om elkaar even te helpen bij het bevestigen van de onderdelen.o Maar nu eerst aan de slag met het bedenken van je verhaal en ontwerpen van de figuren!

Uitvoering/Begeleiding

o Help de groepjes met het uitzetten van een korte verhaallijn en het bepalen van dekarakters.

o Laat ze hun karakter beschrijven en welke kenmerken je zou kunnen verbeelden.o In deze stap speelt het stimuleren van creativiteit een belangrijke rol. Laat ze veel ideeën

produceren en niet te makkelijk tot stereotypen vervallen!o Kinderen vinden het lastig om een figuur licht op te zetten. Benadruk dat de eerste schets

heel licht is en dat het vooral gaat om het maken van een sterke contour, een karikatuur.Zie Kijkvoorbeelden 2a, b en c.

o Met de donkere viltstift kunnen ze de contour nog decoratiever maken.o Het doortekenen van de ledematen tot aan de gewrichten is even lastig. Het vraagt hier

en daar wat ondersteuning.o Let op: de figuur hoeft niet te ‘kloppen’, d.w.z. geen realistische weergave van mens of

dier te zijn!!!o Het boren van de gaatjes met de open schaar is even wennen. Dat kan zonder druk en

door goed te draaien. (Hoeft geen pijn te doen aan je vingertoppen!)o De bevestiging van de onderdelen vraagt veel van de handigheid. De samenwerking in het

groepje kan daarbij helpen (vasthouden en bevestigen).o Degenen die klaar zijn kunnen anderen helpen of opruimen.o Als een groepje in zijn geheel klaar is kunnen ze de uitvoering van hun schimmenspel

gaan oefenen.

Nabeschouwing o De nabeschouwing van deze les bestaat uit de bespreking van de voorstelling die dekinderen aan elkaar hebben getoond.

o Bespreek na elke vertoning het spel en de vormgeving.o Laat de kinderen vertellen over de manier waarop ze hun karakters hebben vormgegeven

en welke rol ze wilden neerzetten in het spel.o Waarover zijn ze tevreden en wat zouden ze de volgende keer anders doen.

6

7

Een bloemetje voor mama(2)Groep: 1/2

Onderwerp: Zonnebloem

Dimensie: 2D.

Beeldaspect: Kleur, vorm

Materiaal/techniek: Stempelen met wc-rolletjes

Type les: les naar voorstelling

Vakgebied: natuur & techniek

Opdracht: Je hebt nodigStempel met een wc-rolletje blaadjes voor de zonnebloem.

o Gele verfo Zwarte Pepero Wc-rolletjeso Papier (kleine cirkel en A4 papier)o Bordje

BASISPLAN – LEERDOELENBetekenis BeschouwingDe kinderen hebben geleerd dat mensen graag bloemen krijgen en graag bloemen aan elkaar geven. Ze weten dat er verschillende gelegenheden zijn om dat te doen: verjaardag , winnen van een prijs, ziekenbezoek, begrafenis, ter versiering van huis en tuin en voorMoederdag. Met bloemen laten mensen zien dat ze de ander belangrijk en lief vinden. De kinderen weten ook dat bloemen kwetsbaar zijn.

De kinderen herkennen dat mensen bloemen aan elkaar gevenof waar bloemen bij gebruikt worden (afbeeldingen vanoverhandigen van bloemen bij feest- en prijsuitreiking). Dekinderen zien dat kleur, vorm, lengte en grootte bepalend zijnvoor het uiterlijk van de bloem. Ze zien dat er vele variatiesbloemen zijn. Ze zien dat de bloem gevormd is uit: kelk,knopjes, hart, meeldraden en stamper op een steeltje zitmet blaadjes.

Vorm WerkwijzeDe kinderen leren dat:-een ruimtelijke bloem ruimte-instekend is-bloemen zijn samengesteld uit een herhalingen vanverschillende blaadjes-steel en blaadjes hun eigen specifieke vorm, grootte,lengte en kleuren hebben-bloemen ronde en afgeronde vormen (organische vormen)hebben en veel verschillende felle kleuren

De kinderen gaan door midden van stempelen blaadjes aan de zonnebloem maken.

Materiaal Onderzoek-Zonnebloem-Wc-rolletjes-Zwarte peper

De kinderen onderzoeken regelmaat en herhaling

LES - PROCESFASEN een compacte handleiding

Organisatie o Neem een zonnebloem meeo Klaarleggen materiaal

Introductie o In het lokaal staat een vaas met een zonnebloem erin. Trots vertel ik dat ik deze bloemen heb gekregen van mijn vriend(in), man, vrouw. Zomaar? Welnee. (Bedenk een reden waarom jij bloemen hebt gekregen.)

Informatie o (Toon foto van bloemen geven) wat zie je? Waarom zou deze persoonbloemen krijgen. Wanneer geven mensen elkaar eigenlijk bloemen?Waarom geven mensen elkaar bloemen? (Bruiloft, verjaardag, visite,Moederdag, begrafenis, prijsuitreiking, diplomering, trouwdag, gewoonomdat iemand lief is enz.) Geven mensen altijd dezelfde bloemen? Welkebloemen geef je dan? Waar komen bloemen vandaan?

o Samenvattend: Bloemen worden heel vaak aan iemand gegeven. Daarhebben we verschillende momenten voor. Zo laten we blijken dat we trostof blij met iemand zijn. Of iemand bijzonder of lief vinden. Veel mensen

8

vinden bloemen mooi. Ze zijn kleurrijk maar ook kwetsbaar. Ze fleuren deboel op. Kijk samen naar de bloemen en stel vragen.

Instructie o Binnenkort is je moeder jarig. Zullen we mama gaan verrassen en eenbloem of een bos bloemen voor haar maken? Ze zal er erg blij mee zijn.

o Toon en bespreek het materiaal waar ze mee gaan werken. Kijk, ik heb een voorbeeldjevan hoe het eruit kan zien. Leg uit en doe voor: verf op het wc-rolletje doen en deze rond de cirkel zetten. Als heel het rondje compleet is mag je met een kwastje de blaadjes gaan verven.

Uitvoering/Begeleiding

o Laat het voorbeeld goed zien en doe het een keer voor. Het kind stimuleren het zelf te proberen af te maken. Het gaat om een zonnebloem dus wanneer er een bloem gestempeld en geverfd is kan de volgende.

Nabeschouwing o Hang de boeketten in de klas op en bespreek ze nog eens met de kinderen. Laat blijken dat je trots op ze bent.

9

BEOORDELINGSFORMULIER BEELDEND WERK

Groep1

LeerkrachtMandy Oudenaller

Periode3

Beschrijving: Opdracht/ activiteitProduct Proces

Naam leerling

Wee

rgav

e Be

teke

nis

Toep

assin

g be

elda

spec

t mat

eria

al

gebr

uik

Onde

rzoe

k

Vaar

digh

eid Ge

brui

k vi

suel

e in

form

atie

eind

scor

e

Kiara + +/- +/- + +/- + +/-Josela +/- +/- + + +/- + +/-Meia +/- +/- + +/- +/- +/- +/-Finn + +/- + + +/- + +Ryan +/- +/- + +/- + + +Trystan +/- +/- - +/- - - +/-

Tijdens deze opdracht moesten de kinderen uit groep 1 eerst goed naar de zonnebloem kijken. Daarna hebben ze de blaadjes van de zonnebloem gestempeld.

10

Beoordeling, Een bloemetje voor mama(2). HOGESCHOOL ROTTERDAM LESOBSERVATIE BEELDENDE VAKKEN

Student: Mandy Oudenaller Studentnummer: 0847556

Paboklas: 3A Datum:-02-04-2015 Stageschool: MKC MozaïekVak: Beeldend Mentor: Shirley Verhulst Groep:1/2

+ zichtbaar tijdens deze les. +/− enigszins zichtbaar tijdens deze les. − niet zichtbaar tijdens deze les

− +/− +Lesvoorbereiding1. De activiteit is geschikt voor deze kinderen. +2. Beginsituatie en doelen zijn op elkaar afgestemd en gerealiseerd. +3. In materiaal, gereedschap, leermiddelen en opstellling is voorzien. +

Oriëntatie1. De introductie is inspirerend. +2. Gaf kinderen de mogelijkheid tot associëren. +3. Het getoonde beeldmateriaal is duidelijk. +4. De uitleg over het onderwerp is helder en aantrekkelijk. +5. De betrokken beeldaspecten zijn duidelijk geïllustreerd. +/-6. Er is plaats gemaakt voor kijken met kinderen. +7. De instructies zijn selectief, aanschouwelijk en interactief. +8. Werkproces, werkwijze, beeldende mogelijkheden zijn duidelijk. +9. De kinderen kunnen na de instructie zelfstandig beginnen. +/-

Uitvoering 1. De kinderen kunnen duidelijk met de opdracht uit de voeten. +/-2. Er is voldoende geobserveerd. +3. De aandacht is verdeeld over de hele groep, groepjes, individuen +4. Hulp bestaat uit voordoen maar ook uit het stellen van reflectievragen. +/-5. Delen van de gegeven informatie worden toegankelijk gemaakt. +6. Er is in de begeleiding aandacht voor verschillen tussen kinderen. +/-7. Er is op een duidelijke manier afgerond. +/-

Nabeschouwing1. Het opruimen is goed/overzichtelijk verlopen. +2. De werkstukken zijn voor de kinderen goed te zien. +3. De opdracht is herhaald, inclusief de aandachtspunten. +/-4. De kinderen krijgen tijd en richtlijnen om te kijken. +5. Ze zijn op een actieve manier bij de nabeschouwing betrokken. +/-6. De kinderen krijgen gelegenheid hun mening te geven. +7. Er is in een opbouwende sfeer iets gezegd over de kwaliteit van het werk.8. Er is aangegeven wat er met het werk moet gebeuren. +/-

Evaluatie1. Er is gereflecteerd op basis van leerlinggedrag (product en proces) +2. Er is gereflecteerd op basis van zelfobservatie (handelen in fasen) +

Tip en top:

Leuk dat je een zonnebloem hebt meegenomen.

11

Lantaarn in stijl 1 van 2 (Theo van Doesburg en Piet Mondriaan)Groep: 6

Onderwerp: Lantaarn, lam p, lam pion,De Stijl, Mondriaan, vanDoe sburg, Sint Maarten

Dimensie: 3D.

Beeldaspect: Com positie , Vorm ,Vorm soort

Materiaal/techniek: Papier

Type les: toegepaste vorm geving

Vakgebied: Ge schiedenis, Rekenen enwiskunde

Opdracht: Je hebt nodigKun jij ... de vier vierkante zijden voor een lantaarn ontwerpen met zwarte papierstroken,waarin je de Stijl van Piet Mondriaan en Theo van Doesburg kunt herkennen?

o Stroken zwart papier (2cm breed)o Schaaro Lijmo A4 tje kopieerpapier

BASISPLAN – LEERDOELENBetekenis BeschouwingHet verhaal van de onenigheid tussen Piet Mondriaan en Theo van Doesburg over rust en beweging in de composities. Die inzichten zijn niet onverenigbaar in een kubuslantaarn.

De verschillen in de composities van Mondriaan en van Doesburg gezien en begrepen hebt. Ook is er gelet op de indeling van het vlak in rechthoeken, verschillend van grootte en richting.

Vorm WerkwijzeJe kunt composities maken in de stijl van Mondriaan en van Doesburg, met horizontale, verticale en diagonale richting binnen de vierkanten die uiteindelijk de kubuslantaarn gaan vormen.

De stroken netjes op maat knippen. Je kunt schuiven, lijmen en gebruik kan maken van de mal (A4 papier). De plakstroken scherp kunnen vouwen.

Materiaal OnderzoekStroken zwart papier, schaar en lijm op een ondergrond van een A4 papier. Door te schuiven met stroken en te knippen heb je mogelijkheden onderzocht

in vlakindeling en richting.

LES - PROCESFASEN een compacte handleiding

Organisatie o Voorgesneden stroken (2 cm en smaller) bespoedigen het maakproces.o Vooral als een deel van de stroken ook al op de juiste breedte is afgesneden (21 cm ),

zodat de raampjes snel kunnen worden vervaardigd.

Introductie o Vertel nog even kort over de Stijl, de groep van Mondriaan en Van Doesburg. PietMondriaan en Theo van Doesburg die onenigheid kregen over decompositieregels.

o Kenmerkend waren de eenvoudige rechthoekige vormen in heldere kleuren.o Toon kijkvoorbeeld 1: Een klassieke straatlantaarn en een Japanse .o Laat de kinderen de Japanse lamp met een klassieke lantaarn vergelijken. Wat

zijn de verschillen?o Welke zouden de kunstenaars van de Stijl het best bevallen en waarom ?

(Japanse lantaarn want die is verdeeld in rechthoeken)o Wie zou het meest enthousiast zijn? (Mondriaan i.v.m. de haakse hoeken).o Niet alleen Piet en Theo waren gek op rechthoeken en vierkanten. In Japan is

‘een rustige omgeving’ belangrijk . In traditionele Japanse huizen is bijna ookalles in rechthoeken en vierkanten ingedeeld.

Informatie o Toon de Kijkvoorbeelden 2 'Lantaarn in Stijl' 1o Je weet dat Mondriaan en van Doesburg het niet eens konden worden over hun

composities. Het ging over de manier waarop je een schilderij mocht maken, de

12

regels die ze daarbij hadden.o Hier kan je zien hoe Mondriaan zijn compositie smaakte. (haakse hoeken)o Toon dan Kijkvoorbeelden 3 en bespreek hoe van Doesburg speelde met de

richting. (diagonaal)o Bespreek ook de indeling van het werkvlak in rechthoeken (vierkant is ook een

rechthoek maar een bijzondere). En verdere verdeling groot/klein, hetfragmenteren.

o Wij gaan een lantaarn in Stijl maken. Dan kunnen we in één werk stuk Piet eno Theo weer samenbrengen. Aan een lantaarn zitten namelijk 4 zijden: vier

mogelijkheden om een compositie te maken!o Je hebt dan alle ruimte om verschillende composities uit te proberen. Toon deo Kijkvoorbeelden van Piet en Theo nogmaals (informatie).o Hoeveel manieren zouden er zijn om zo’n vierkant in te delen? (oneindig veel)o Vraag kinderen al naar een voorkeur.

Instructie o Toon de techniekstappen 1 Lantaarn in Stijl 1: We starten met de Lantaarn in Stijldoor eerst de zijden te maken en daarmee later het geheel samen tot lantaarn.

o Je krijgt een setje zwarte papierstrookjes en een velletje A4 papier.o Neem het A4 velletje voor je . Leg 3 strookjes langs de randen.o Plak de uiteinden aan elkaar vast (niet op de ondergrond). Voeg dan de vierde

zijde toe . Zo zorg je ervoor dat jouw vorm precies vierkant wordt.o Nadat je het vierde vierkant klaar hebt is de eerste voldoende gedroogd om de

invulling, de composities te gaan maken.o Dat doe je door wat stroken neer te leggen, te schuiven eens rustig te

kijken….opnieuw schuiven, tot...... je jouw mooiste compositie hebt gevonden enplakt die dan vast. Kijk goed hoe je dat het beste doet zonder alles weer van zijnplaats te halen.

Uitvoering/Begeleiding

o De eerste handelingen zijn ambachtelijk . Ze bieden kinderen handigheid eninzicht in het gebruik van een mal om haakse hoeken te verkrijgen.

o Spaarzaam gebruik van lijm is geboden. Verder is het zaak dat de kinderentempo krijgen in het maken van de vierkanten.

o Als ze klaar zijn begint het ‘vorm geven’. Enthousiasmeer ze bij het schuivenbeoordeel tussentijdse resultaten.

o Kinderen kunnen het lastig vinden de lijnen parallel en haaks te houden. Daarbijkunnen ze eventueel een geodriehoekje gebruiken om de hoek te controleren.

o Probeer ze het tempo erin te laten houden, ondanks dat ze tijd nodig hebbenvoor onderzoek .

o De kinderen die klaar zijn kunnen starten met het vouwen van de plakstroken(12).

o Besluit op welk moment de nabespreking begint. Kinderen die nog niet klaar zijnkunnen het in resttijd afmaken.

o Er wordt gezamenlijk opgeruimd. Reststrookjes kunnen worden bewaard.o Laat ze initialen met potlood aan de binnenkant schrijven.

beschouwing o Wie heeft gekozen voor

de benadering van Piet Mondriaan(horizontaal/

verticaal)?o Wie heeft gekozen voor de manier van Van Doesburg (diagonaal)?o Hoeveel vakjes telt jouw compositie?o Wie heeft het grootste aantal?o Waar zijn de verschillen tussen het grootste en het kleinste vlak het grootst?o Welke compositie van een ander bevalt je en waarom ?o In 'resttijd' kun je altijd nog wat kleine veranderingen aanbrengen.

13

Spartel in en uit de schoolGroep: 1/2

Onderwerp: visje, school vissen, in en uit de groep liggen, alleen zijn

Dimensie: 2D.

Beeldaspect: compositie (groepering), kleur (contrast), ruimte(overlapping)

Materiaal/techniek: Stempelen met aardappel en ecoline

Type les: Vormgeving naar voorstelling

Vakgebied: Mens en maatschappij, natuur en techniek

Opdracht: Je hebt nodigDe kinderen stempelen en grote school vissen metaardappelstempels. Door het kleurverschil is duidelijk tezien welke van de vele vissen in de school Spartel is.

o Aardappelstempelso Ecolineo A3 papiero Schotelo Onderlegger

BASISPLAN – LEERDOELENBetekenis BeschouwingKinderen leren over de veiligheid van de grote groep offamilie. Groepen hebben een aparte naam. Bij schapen zegje kudde, bij vissen heet de groep een ‘school’.

De kinderen leren kijken naar groeperingsvormen. Foto’svan groepen vissen en andere dieren zijn daarbij hetvertrekpunt. Daarbij valt op dat je niet alle dieren meer‘helemaal’ ziet en dat ze vooral allemaal hetzelfde lijken. Jeziet al gauw wie er niet bij hoort

Vorm WerkwijzeEen school bestaat, net als een kudde en een vlucht, uit veeldieren. Het is een groeperingsvorm. De kinderen leren doorherhaling van vormen het begrip ‘veel’ visueel uit tedrukken. Door herhaling ontstaat een school die in dezelfderichting zwemt. Ze vormen een vrij patroon. Als de visjesook wat over elkaar worden gestempeld maken de kinderenkennis met overlapping, een suggestie van ruimte. DoorSpartel in een contrasterende kleur (en richting) weer tegeven leren de kinderen over contrasten.

Stempelen is een activiteit die echt aangeleerd moetworden. Het zacht drukken van de stempel op de tissue, hetplaatsen en afdrukken op papier en de herhaling, ookzonder opnieuw indopen, krijgen daarbij de aandacht.

Materiaal OnderzoekKinderen doen ervaring op met aardappelstempels enecoline op A3 papier. Als stempelkussen wordt een schotelmet een tissue gebruikt. Als onderlegger kan een placematof een krant dienst doen.

De kinderen leren spelenderwijs de gelijke vormengroeperen. Ze variëren door het maken van reeksen terwijlde stempel dezelfde oriëntatie behoudt. Ze onderzoeken heteffect van overlappen. Door de kleurkeuze van Spartel enandere vreemde visjes, ervaren ze mogelijkheden vancontrastwerking.

LES - PROCESFASEN een compacte handleiding

Organisatie o Vooraf worden verschillende (eenvoudige) visstempels van halve aardappels gesneden. Werk met bijvoorbeeld 3 groepjes van 4 kinderen.

o Elk groepje stempelt met 1 kleur. Voor Spartel lenen ze de stempel uit een ander groepje.o Elk groepje krijgt een schotel (of bord) met een tissue en ecoline op een krant als

onderlegger. o De kinderen gebruiken schorten (of vuilniszakken) ter bescherming van de kleding.

Introductie o In de kring wordt het verhaal van Spartel voorgedragen *. o Daarin komen duidelijk de kernbegrippen als ‘groep’ en ‘school’, ‘hetzelfde’ en

‘verschillend’ naar voren. o Het verhaal wordt kort nabesproken door te refereren aan hun ervaringen met grote

groepen, er hetzelfde of anders uitzien.

14

Informatie o Dan kijk je met de kinderen naar wat afbeeldingen van groepen dieren.o Hoe kun je eigenlijk zien dat het een groep is (dicht bij elkaar, lijken op elkaar, doen

hetzelfde). Wat was er anders aan Spartel. o Vraag bij een foto van een school visjes hoe Spartel eruit zou kunnen zien. Hij heeft echt

een andere kleur. o Laat de kinderen benoemen wat ze zien aan vormen en kleuren. o Besteed daarbij ook aandacht aan wat kenmerken van vissen (staart, vinnen, schubben).

Instructie o Spartel is op zoek naar een nieuwe groep vriendjes. Zullen we eens kijken of we een school voor Spartel kunnen stempelen?

o Nadat de kinderen (met schort) hun spullen voor zich hebben, laat je stap voor stap zien: -Stempel achter vastpakken en vast een keer droog op de krant drukken. -Voorzichtig indopen op de met ecoline besprenkelde tissue.-De stempel (midden) op het papier afdrukken.-Daarna nog één of twee keer vlak ernaast.-Doe het dan één keer met de kinderen samen.

Uitvoering/Begeleiding

o Bij de uitvoering gaat het er vooral om dat de kinderen de discipline opbrengen om de stempels rustig naast en over elkaar te plaatsen.

o Laat ze goed kijken naar het effect van hun handelingen door tussendoor af en toe de stempel neer te leggen en het papier omhoog te houden.

o Als er echt een school is ontstaan, mogen de kinderen hun stempels uitwisselen. Dat kan doordat ze met hun werkstuk bij de andere groep aansluiten.

o De stempels blijven bij de schotels achter (om menging te voorkomen). o Met een derde kleur kunnen eventueel ‘vreemde’ vissen om de school heen worden

gestempeld.

Nabeschouwing o Als je de resultaten op een prikbord hangt, is het leuk er lichtblauwe cellofaan voor te hangen om het onderwater effect te versterken.

o Je kunt dan met de kinderen het werk nabespreken door naar de scholen te kijken en hen erover te laten vertellen.

o Het gebruik van een duikbril voor degene die aan het woord is kan het effect versterken.o Waar zwemmen de vissen het dichtst bij elkaar? Waar zwemmen ze naar toe? Waar zitten

de vreemde vissen? Wie zijn de Spartels?

15