Werken aan zorg binnen duurzaam onderwijs

Kris Van den Branden

ENERGIE

ENERGIE

Demotivatie

Frustratie

Spijbelgedrag

Ongekwalificeerde uitstroom

Leren

Ontwikkeling

ENERGIE

leren

demotivatie

frustratie

spijbelgedrag

geen diploma

Leren

Ontwikkeling

energie leren

“…. als de energie die geïnvesteerd wordt in leren tot echte ontwikkeling leidt, dan kan die succesvolle leerervaring nieuwe sociale, emotionele en cognitieve energie voor leren losmaken. Op die manier wordt energie-voor-leren hernieuwbare energie. Het wiel blijft draaien. Als dit systematisch en regelmatig gebeurt, en voor elke individuele leerling in het onderwijssysteem, dan wordt energie-voor-leren op een duurzame manier aangewend, eerder dan uitgeput. Dan wordt onderwijs duurzaam onderwijs.” Visietekst duurzaam onderwijs, p. 1

leren

energie

Zorg op school

Het voortdurende streven van een schoolteam, doorheen alle lessen en activiteiten, om ervoor te zorgen dat voor elke individuele leerling:

- positieve energie voor leren wordt opgewekt,

- die positieve energie in leren wordt omgezet,

- zodat het energie-leren-wiel blijft draaien.

Positieve energie voor leren losweken

Hoe?

Door het bevorderen van ZINVOLLE, hedendaagse, 21ste eeuwse competenties

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

kennis

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

hun verbeelding

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

sociale relaties

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

technologie

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

verandering

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

hun “leer-kracht”

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

hun leven

doen werken

Zinvolle competenties voor de 21ste eeuw

Leerlingen willen zinvolle leerstof!

http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2010/12/15/zinvolle-leerstof-

zoekt-richting

Positieve energie voor leren losweken

Hoe?

Door leerlingen te respecteren, een warme band met hen te smeden, en het vertrouwen te geven dat ze die zinvolle competenties zullen kunnen verwerven

Wat is een goede leerkracht?

• “Iemand bij wie we ons gedacht mogen zeggen.”

• “Een leerkracht bij wie we zelf mee mogen beslissen.”

• “Iemand waar je ook eens mag lachen en waar je over jezelf kunt vertellen.”

• “Iemand die niet roept, die luistert naar de leerlingen en respect toont.”

Unicef-rapport (2013). Iedereen gelijke kansen op school? Dat denken zij ervan!

Energie omzetten in leren

Hoe?

LEREN VERBINDEN

Cognitieve verbindingen tussen…

wat je al weet, kan, en voelt….

wat je ervaart…

het nieuwe

(wat je nog niet weet, kan, en voelt)

Affectieve verbindingen met…

Ik vind dat nieuwe zinvol, interessant, boeiend, uitdagend, bruikbaar….

Ik ga er beter van worden…

het nieuwe

(wat je nog niet weet, kan, en voelt)

Socio-emotionele verbindingen tussen…

Ik als lerende de anderen in de leerervaring (ze kunnen mij helpen, ondersteunen; ze vertrouwen en geloven in mij; ze respecteren mij en luisteren naar mij; ze zijn oprecht bekommerd om mij…)

LEREN VERBINDEN

LEREN

Leerlingen….

leren vooral WAT ze willen

leren vooral VAN WIE ze willen

leren alleen maar wat ze KUNNEN

Leren is verbinden

“ Als mensen het nieuwe dat ze in het NU tegenkomen kunnen verbinden met dingen die ze wisten, deden of voelden in het VERLEDEN met het vooruitzicht zich beter te voelen of iets beter te doen in de TOEKOMST , dan zullen ze sterk geneigd zijn om energie te investeren in de activiteit: het energie-leren-wiel zal aan het draaien gaan.”

Visietekst duurzaam onderwijs, p. 5

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Ze dagen leerlingen uit en vertrouwen hen.

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Ze activeren leerlingen en motiveren hen.

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Ze contextualiseren leerinhouden.

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Ze maken het leren socialer.

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Ze differentiëren.

Ramen wassen

Dus wat doen succesvolle onderwijssystemen?

Hun leerkrachten doen dit.

“Leerkrachten maken het verschil. Daar gaat geen weg naast. Uiteindelijk hangt onderwijskwaliteit niet af van de grootte van de klasgroep of het volume aan extra subsidies dat een school ontvangt. Onderwijskwaliteit hangt van de leerkracht af.” Visietekst duurzaam onderwijs, p. 9

“ Leerkrachten kunnen leerlingen motiveren om energie te investeren in betekenisvolle activiteiten. Ze kunnen gerichte feedback geven en ondersteuning die toegesneden is op de noden van de leerling. Ze kunnen steigers bouwen voor hoger-orde-denken en wetenschappelijk redeneren. Ze kunnen model staan en hoogstaande directe instructie aanbieden. Ze kunnen luisteren en tonen dat ze begaan zijn met de leerlingen. Ze kunnen rijke verbindingen tot stand brengen met hun leerlingen, en voor hun leerlingen. En bovendien kunnen ze dat elke dag, minuut per minuut doen, en zo hele sterke kettingen van ondersteuning smeden voor elke leerling die ze begeleiden.”

Ook voor de leerlingen bij wie het leren moeizamer verloopt?

Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen?

Dagen we hen nog uit en vertrouwen we hen nog ? Of geven we hen vooral signalen dat ze het niet

kunnen en vereenvoudigen we de leerinhouden zo sterk dat er geen uitdaging meer is?

Verlies van talent, geloof, vertrouwen, verbindingen vermijden

“Als je elke keer opnieuw hoort dat je het niet goed genoeg doet, vermindert je zelfvertrouwen en heb je geen zin meer om nog je best te doen op school.” (p. 25)

“Ik krijg heel vaak negatieve kritiek. Ze zeggen dan dat ik onrespectvol ben. Daar word ik pas echt onrespectvol van.” (p.26)

“Vertrouwen en geloof in de leerlingen, dat kost toch geen geld?” (p.26)

Bron: Unicef-rapport “Iedereen gelijke kansen op school? Dat denken zij ervan”.

Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen?

Activeren en motiveren we hen nog? Of dwingen we hen steeds meer in een passieve

rol?

Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen?

Contextualiseren we de leerinhouden nog? Maken we de leerinhouden betekenisvoller of

net betekenislozer?

Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen?

Maken we het leren socialer, of net individualistischer?

Dus hoe zorgen we voor kwetsbare en zwak presterende leerlingen?

Differentiëren we echt? Proberen we iets “differents”? Of herhalen we gewoon nog eens

wat we al zeiden of vroegen?

A second chance

http://duurzaamonderwijs.com/2012/10/20/een-duurzaam-straatproject-op-school/#comments

Kansen om te schitteren

BSO geeft EHBO-les aan ASO

“Geen enkele leerling mag op een energie-leren-dieet gezet worden. (…) Als remediëring niet meer voorstelt dan de herhaling van dezelfde inhouden en dezelfde onderwijsaanpak die in eerste instantie niet bleek te werken, dan gaat het leerpotentieel van die remediëring snel verloren. (….) Dus, als remediëring wordt opgezet, dan moet die zo betekenisvol, motiverend en interessant zijn als het onderwijs in de reguliere groep, en moet tegelijkertijd gezocht worden naar manieren om de ondersteuning beter af te stemmen op de leerbehoeften van de leerling.” Visietekst duurzaam onderwijs, p. 8-9

Evaluatie in duurzaam onderwijs

Geeft evaluatie aanleiding tot:

meer en betere ZORG voor de leerlingen die dat behoeven?

of meer ZORGEN voor die leerlingen?

10 op 10

“In duurzaam onderwijs is het belangrijkste doel van evaluatie het verbeteren van het onderwijs. Evaluatie en assessment moeten blootleggen of de energie-leren-cyclus van de leerlingen nog draait, en als dat niet het geval, welke hinderpalen het proces doen stokken.” “In duurzaam onderwijs wordt evaluatie een kwestie van dialoog. Leerlingen krijgen systematisch feedback op hun prestaties en vorderingen – bij voorkeur het soort feedback dat energie voor leren geeft.” In duurzaam onderwijs draait evaluatie ook om prospectie: schoolteams, leerlingen en hun ouders proberen te ontdekken waar de kinderen goed in zijn (en wat ze minder goed kunnen), wat hun ultieme ambities zijn, en doen samen een poging om de meest optimale match te vinden tussen de ambities, competenties en talenten van de leerling enerzijds, en een uitdagend onderwijstraject anderzijds. (Visietekst duurzaam onderwijs, p. 10-11)

Zorgende leerkrachten

• bieden hun leerlingen zinvolle, betekenisvolle en uitdagende leerstof aan

• geven hun leerlingen vertrouwen en kansen om te slagen en schitteren

• smeden een warme, respectvolle band en geven leerlingen inspraak • zoeken actief en creatief naar verbindingen tussen wat leerlingen al

weet/kan en het nieuwe • bieden gevarieerde werk- en groeperingsvormen aan • zoeken naar alternatieven voor ondersteuning als een bepaalde

methode niet werkt • geven constructieve feedback op prestaties • gebruiken evaluatie om leerlingen energie voor leren te geven en

zorg te verfijnen

Zorgende leerkrachten

energie

leren

ZIJN OOK LERENDEN….

LEERKRACHTEN

ZIJN GEEN LEERKRACHTEN….

Ouders

Pijlers voor een duurzaam zorgbeleid op school

• Zinvolle, betekenisvolle leerinhouden aanbieden aan alle leerlingen. • Leerlingen vertrouwen geven: het geloof in zichzelf en in hun

leervermogen versterken. • Warme, respectvolle banden smeden met alle leerlingen. • Verbindingen maken tussen nieuwe en gekende; • Variëteit aan leertempi, groeperingsvormen,

ondersteuningsmethoden, werkvormen inbouwen. • Variatie aan kansen scheppen voor individuele leerlingen om hun

talenten te botvieren. • Uitbuiten van sociaal kapitaal en heterogeniteit op school. • Evaluatie gebruiken om zorg te verfijnen en voor elke leerlingen het

meest opportune traject uit te tekenen. • Leerlingen autonomie geven: leerlingen leren om voor zichzelf te

zorgen, en niet afhankelijk te blijven van hulp.

Duurzaam onderwijs

• Er gaat geen talent verloren: onderwijs moet optimaal werken voor elke leerling, ongeacht zijn of haar achtergrond.

• Energie voor leren wordt hernieuwd: de energie die leerlingen en studenten investeren in onderwijs moet maximaal omgezet worden in leren en ontwikkeling, wat op haar beurt nieuwe energie voor leren oplevert.

• Cruciale competenties worden ontwikkeld: leerlingen ontwikkelen de competenties die cruciaal zijn voor hun toekomstig leven en voor de toekomst van de planeet.

Meer lezen?

Lees veel meer over duurzaam onderwijs op school, en download de visietekst, “Duurzaam onderwijs voor de 21ste eeuw” (12 blzn) op:

www.duurzaamonderwijs.com

Dank u voor uw aandacht, en voor de zorg die u draagt voor uw

leerlingen!

Kris Van den Branden