Opleiding duurzaam gebouw : Passief en (zeer) lage …...2015/10/22 · OPLEIDING « DUURZAAM...

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW :

PASSIEF EN (ZEER) LAGE

ENERGIE

HERFST 2015

Dag 2.2

Isolatie

Pauline DE SOMER

Cenergie cvba

Op basis van de presentatie van Ecorce bvba [email protected]

OPLEIDING « DUURZAAM GEBOUW : PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE » - BIM - herfst 2015

DOELSTELLING(EN) VAN DE PRESENTATIE

● Basisbegrippen met betrekking tot warmte en vocht

● Kennismaking met verschillende isolatiematerialen en hun specifieke

eigenschappen

● Aandachtspunten bij de uitvoering

● Uitwerking van aantal berekeningsvoorbeelden

2


INHOUDSTAFEL

DEFINITIES

HOE ISOLEREN?

BEREKENINGSVOORBEELDEN

OM TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE

3


DEFINITIES

WARMTE

VOCHT

4


DEFINITIES - WARMTE

● λ : warmtegeleidingscoëfficiënt van een materiaal – (W/mK)

● R : warmteweerstand van een isolatielaag – (m²K/W)

R = d / λ (voor een homogene laag)

● RT : totale warmteweerstand van een schildeel – (m²K/W)

RT = Rse + ∑Ri + Rsi

N ∑Ri : som van de warmteweerstand van de isolatielagen

N Rse, Rsi : oppervlakteovergangsweerstanden

● U : thermische transmissiecoëfficiënt – (W/m²K)

U = 1 / RT

5

Bron: Opleiding energieadviseur Module 3, de Stadswinkel


Umax

(W/m²K)

EPB Brussel 2016

Streefwaarde

Lage-energie

Streefwaarde

Passiefhuis

Daken en plafonds 0,24 0,20 0,08 - 0,15

Muren (bovengronds) 0,24 0,20 0,10 - 0,15

Vloeren (op volle grond) Rmin = 1,5 m²K/W 0,30 0,10 - 0,15

Vloeren (in contact met de

buitenomgeving) 0,30 0,30 0,10 - 0,15

Scheidingsmuren 1,0 1,0 1,0

Venster 1,8 1,6 0,8

Beglazing 1,1 1,1 0,6

DEFINITIES - WARMTE - Thermische transmissiecoëfficiënt 6

Bron: Handleiding Passiefhuizen , Stad Gent, 2010

Bron: Besluit van 21 februari 2013 tot vaststelling van de eisen op het vlak van de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen, Bijlage XI


DEFINITIES

WARMTE

VOCHT

7


DEFINITIES - VOCHT

● µ : dampdiffusieweerstandsgetal – (-)

Materiaalconstante die aangeeft hoe moeilijker waterdamp door het

betreffende materiaal kan diffunderen

● µd : dampdiffusieweerstand van een laag – (m)

µd = µ x d (voor een homogene laag)

● µdT : dampdiffusieweerstand van een schildeel (µdT) – (m)

µdT = µdsi + ∑ µdi + µdse

N ∑µdi : som van de dampdiffusieweerstand van de isolatielagen

N µdsi, µdse : oppervlakteovergangsweerstanden

8


DEFINITIES - VOCHT

● Condensatie

N Warme lucht kan meer

waterdamp bevatten dan koude

lucht

N Wanneer warme lucht afkoelt

neemt de relatieve

luchtvochtigheid toe

N Bij overschrijding van de

dauwpunttemperatuur,

condenseert de waterdamp

9

dauwpunttemperatuur

Bron: Inleiding in de bouwtechnieken, UGent


DEFINITIES - VOCHT

● Oppervlaktecondensatie

N Condensatie van waterdamp

tegen een koud oppervlak

N Afhankelijk van de

ogenblikkelijke relatieve

vochtigheid ter plaatse van een

binnenoppervlak (RVsi < 100%)

● Temperatuurfactor > 0,7

f = ( Tsi – Te ) / ( Ti – Te )

● Belangrijk bij bouwknopen

10

Bron: Inleiding in de bouwtechnieken, UGent


DEFINITIES - VOCHT

● Schimmelvorming

N Afhankelijk van de

maandgemiddelde relatieve

vochtigheid ter plaatse van een

binnenoppervlak (RVsi < 80%)

● Temperatuurfactor > 0,7

f = ( Tsi – Te ) / ( Ti – Te )

● Belangrijk bij bouwknopen

11

Bron: Infoham, Janssens, 2010


DEFINITIES - VOCHT

● Inwendige condensatie

N Condensatie van waterdamp in de constructie

• Door dampdiffusie via de lagen waaruit de constructie is opgebouwd

• Door stroming van binnenlucht via naden, kieren of onvoldoende

afgedichte doorvoeren

• Door aanwezigheid van bouwvocht

12

Bron: Moduel 3 – Opleiding EPB-adviseur IBGE-BIM

-- Temperatuur -- Verzadigingsdampdruk

-- Dampdruk

-- Verzadigingsdampdruk

-- Dampdruk

condensatie fysiek onmogelijk


DEFINITIES - VOCHT

● Inwendige condensatie

N Problematisch wanneer vochtaccumulatie een kritische waarde

overschrijdt

N Belang van damprem en luchtdichtheid (ononderbroken)

• Sterkst isolerende en meest dampopen laag aan de koude zijde

gebouwschil

• Minst isolerende en meest dampdichte laag aan warme zijde

gebouwschil

13

dampdichte

laag

Bron: Moduel 3 – Opleiding EPB-

adviseur IBGE-BIM


INHOUDSTAFEL

DEFINTIES

HOE ISOLEREN?



14


HOE ISOLEREN?

OPAKE DELEN

Thermische prestaties

Materialen

TRANSPARANTE DELEN

UITVOERING

15


HOE? - OPAKE DELEN - Thermische prestaties

● Warmtegeleidingscoëfficiënt (λ)- (W/mK)

N Materiaalconstante die aangeeft hoe goed het materiaal warmte

geleidt

Ingave:

N Waarden bij ontstentenis. NBN B62-002:2008 (EPB:

Transmissiereferentiedocument)

N www.epbd.be

N Stavingsstuk

• Certificaat van de fabrikant: gedeclareerde lambda-waarde (NBN

B62-002:2008)

• ATG, ETA

16

MAT04

http://www.epbd.be/



● NBN B62-002:2008 (EPB: Transmissiereferentiedocument) N http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/Contenu_du_site/Professionnels/Themes/%C3%89nergie/01_PEB_et_climat

_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/01_Qu_est_ce_que_les_travaux_PEB/AMB20121126_transmissieverliezen_NL.pdf

17

http://www.leefmilieu.brussels/uploadedfiles/Contenu_du_site/Professionnels/Themes/%C3%89nergie/01_PEB_et_climat_int%C3%A9rieur/01Travaux_PEB/01_Qu_est_ce_que_les_travaux_PEB/AMB20121126_transmissieverliezen_NL.pdf





● NBN B62-002:2008 (EPB: Transmissiereferentiedocument)

N λD : gedeclareerde lambda-waarde • Gemeten onder genormaliseerde omstandigheden voor temperatuur en

relatieve vochtigheid (EN ISO 10456)

18




N λUi - λUe : nuttige lambda-waarde

• Berekeningswaarde voor specifieke gebruiksomstandigheden

19


● Waarden bij ontstentenis

20 HOE? - OPAKE DELEN - Thermische prestaties


HOE? - OPAKE DELEN - Thermische prestaties 21


HOE? - OPAKE DELEN - Thermische prestaties 22


23 HOE? - OPAKE DELEN - Thermische prestaties


● λ : warmtegeleidingscoëfficiënt van een materiaal – (W/mK)

● R : warmteweerstand van een isolatielaag – (m²K/W)


● RT : totale warmteweerstand van een schildeel – (m²K/W)


N ∑Ri : som van de warmteweerstand van de isolatielagen

N Rse, Rsi : oppervlakteovergangsweerstanden

● U : thermische transmissiecoëfficiënt – (W/m²K)

U = 1 / RT

24




● Rsi en Rse : oppervlakteovergangsweerstanden


N Warmteoverdracht van de omgevingslucht naar de wand verloopt

deels via straling en deels via convectie

25


binnen buiten





N Afhankelijk van de richting van de warmtestroom

N Afhankelijk van binnen/buiten

26

Warmte

stroom

Rsi Rse

Opwaarts 0,10 0,04

Horizontaal (<= 30°) 0,13 0,04

Neerwaarts 0,17 0,04

0,04 0,13

0,13 0,1

7





N Warmteweerstand van luchtlagen.

N Warmteweerstand van niet-homogene laag. Bv. Metselwerk.

N Correctie U-waarde

• Correctie voor luchtspleten of -holten in of tussen isolatielagen.

• Correctie voor mechanische bevestiging die een isolatielaag doorboren.

• Correctieprocedure voor omgekeerde daken.

• In-situ gespoten PUR

N U-waarde van bouwdelen met variabele dikte

27

MAT04



● Correcties op U-waarde. NBN B62-002:2008 (EPB:

Transmissiereferentiedocument)

28

λ = 0,025 W/mK / 0,925 = 0,027


HOE? - OPAKE DELEN - Materialen

N Hoe isolatiemateriaal selecteren?

• Technische aspecten

• Milieu-impact

• Economische aspecten

29





∙ Op basis van λ-waarde (isolatiemateriaal < 0,065 W/mK). Bij plaatsgebrek, zo laag mogelijk.

∙ (On)regelmatigeheid oppervlakte van de te isoleren wand In bulk (ingeblazen) , Soepel, halfhard, hard, gespoten

∙ Vochtgedrag μ (-) hygroscopisch, capillair bestand tegen water

∙ Thermische inertie ∙ Akoestische prestatie ∙ Hoge brandbestendigheid ∙ Bestand tegen compressie ∙ …

• Milieu-impact

• Economische aspecten

30

Bron: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/g-mat04-duurzame-keuze-van-thermische-isolatiematerialen.html?IDC=89&IDD=6798





• Milieu-impact

∙ Herkomst van de middelen Hernieuwbare grondstoffen

∙ Uitstoot van broeikasgassen, schadelijke stoffen ∙ Afvalproductie/recycleerbaarheid ∙ … Milieuclassificaties (NIBE), milieucertificering (Natureplus, Europese ecolabel), LCA

• Economische aspecten ∙ Kostprijs (http://www.livios.be/nl/ruwbouw/isolatie/richtprijzen-

isolatie/) ∙ Vervangingsgemak

31




● Synthetische producten

N Op basis van petrochemische materialen (voornamelijk afgeleide

aardolieproducten)

● Minerale producten

N Op basis van minerale grondstoffen

• Ruim voorradige grondstoffen (zand, klei, leem, andere aardestoffen...)

• Beperkt voorradige grondstoffen.

● Nagroeibare producten

N Op basis van nagroeibare grondstoffen (afkomstig uit land- en

bosbouw)

32




N Lambda-waarde isolatiematerialen.

33

λd (W/mK)

Geëxpandeerd

polystyreen (EPS) 0,032-0,038

Geëxtrudeerd polystyreen

(XPS) 0,029-0,035

Polyurethaan (PUR) 0,023-0,030

Polyisocianuraat (PIR) 0,023-0,028

Fenol (=resolschuim - PF) 0,020-0,025

λd (W/mK)

Glaswol 0,032-0,042

Rotswol 0,034-0,044

Cellenglas 0,040-0,048

Perliet 0,046-0,058

λd (W/mK)

Cellulose 0,035-0,040

Houtwol 0,038-0,050

Vlas 0,037-0,045

Hennep 0,039-0,042

Schapenwol 0,035-0,045

Verenisolatie 0,040-0,050

Geëxpandeerde kurk 0,032-0,050


HOE? - OPAKE DELEN - Synthetische producten 34

Geëxtrudeerde polystyreen (XPS)

Polyurethaan (PUR)

Geëxpandeerde polystyreen (EPS)


N Voor- en nadelen isolatiematerialen.

• EPS/ XPS/ PUR

+ Kostprijs

+ Licht

+ Goed isolatievermogen

+ Lage μ, ongevoelig voor vocht

+ Goede drukweerstand

+ Wijdverspreid materiaal

- Slechte brandweerstand

- Niet-hernieuwbaar (aardolie)

- Matig akoestische isolatie

- Maakt giftige gassen in geval van brand

- Pentaan tast ozonlaag aan

- Geen thermische inertie

- Slechte milieu-impact

35 HOE? - OPAKE DELEN - Synthetische producten


HOE? - OPAKE DELEN - Minerale producten 36

Perliet

Rotswol Glaswol

Cellenglas



• Glaswol/ rotswol

+ Kostprijs

+ Lage μ + Goede akoestische prestaties (veer)

+ Uitstekende weerstand tegen schimmels

+ Niet capillair

+ Wijdverspreid materiaal

+ Goede brandweerstand

- Niet-hernieuwbaar

- Matig thermische inertie

- Vrijkomen vezels tijden installatie

37 HOE? - OPAKE DELEN - Minerale producten


HOE? - OPAKE DELEN - Nagroeibare producten 38

Houtvezelisolatie

Cellulose

Kurk

Hennep

Vlas



• Houtwol

+ Grondstof afkomstig van recyclage

+ Grote beschikbaarheid

+ Lage μ + Geringe hoeveelheid grijze energie

+ Goede akoestische prestaties

+ Matige tot hoge dichtheid (inertie)


+- Gevoelig voor vocht (hygroscopisch) - Kostprijs

39 HOE? - OPAKE DELEN - Nagroeibare producten



• Cellulose


+ Vochtregulerend + Geringe hoeveelheid grijze energie


+ Hoge dichtheid (inertie)

+ Recyclage mogelijk


- Inblazen is verplicht door vakman

- Veel stof.




• Kurk

+ Grondstof hernieuwbaar

+ Lage μ + Goede akoestiek

+ Composteerbaar

- Geringe dichtheid (weinig inertie)

- Slecht bestand tegen langdurige vochtigheid

- Slechte brandweerstand




• Vlaswol/hennepwol


+ Grote beschikbaarheid

+ Lage μ

+ Geringe hoeveelheid grijze energie


+ Matige tot hoge dichtheid (inertie)


+- Gevoelig voor vocht (hygroscopisch) - Kostprijs




● Oefening.

Raadpleeg: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/g-mat04-

duurzame-keuze-van-thermische-

isolatiematerialen.html?IDC=1048&IDD=6798

N Programma van eisen:

• Dakisolatie

• Duurzaam isolatiemateriaal

• Isolatie tussen gordingen

• Gebruiksvriendelijk

43



● Oefening.

Raadpleeg: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/g-mat04-

duurzame-keuze-van-thermische-

isolatiematerialen.html?IDC=1048&IDD=6798

N Programma van eisen:

• Houtskeletbouw – houten caissons

• Geringe dikte

• Lage U-waarde

44


HOE ISOLEREN?

OPAKE DELEN

TRANSPARANTE DELEN

Thermische prestaties

Materialen

UITVOERING

45


HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Thermische prestaties

● Thermische transmissiecoëfficiënt (Uw) – (W/m²K)

N Berekend voor het geheel

• Beglazing Ug

• Raamprofiel Uf

• Afstandshouder ψg

• (Ventilatierooster Ur)

• (Opake panelen Up)

Uw = ( Uf x Af + Ug x Ag + ψg x l ) / ( Af + Ag)

N Afhankelijk van glasdikte, spouwdikte, spouwvulling (lucht, argon,

krypton, …), aanwezigheid en positie van een reflecterende laag

N Certificaat fabrikant Ug cfr NBN EN 673

N Certificaat fabrikant Up cfr NBN EN ISO 10077-1, NBN EN ISO

10077-2

46


HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Thermische prestaties

● Zonnetoetredingsfactor (g) – (-)

N Vermogen van de beglazing om zonnewinsten door te laten

N Invloed van zonwering

N Certificaat fabrikant g cfr EN410

● Lichttransmissiecoëfficiënt (LTA) – (-)

N Percentage zichtbaar (zon)licht dat van buiten naar binnen door het

glas wordt doorgelaten

N Hoe lager de waarde hoe minder licht er wordt doorgelaten

● …

47


HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Beglazing 48

Ug LTA g

(W/m²K) (%) (%)

Enkele beglazing 5,8 90 86

Dubbele beglazing 2,8 81 75

Low-e dubbele beglazing

(eL<0,05) 1,6 70 55

Low-e dubbele beglazing met

gasvulling 1,0-1,3 70 55

Low-e driedubbele beglazing 0,6-0,8 69 53

Bron : Gids durzame gebouwen - BIM


HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Raamprofiel 49

Uf Levensduur

(W/m²K) (jaar)

Onbehandeld tropisch hardhout uit een

duurzaam beheerd bos 1,6-1,8 40-60

Europees behandeld zachthout uit een


Europees behandeld zachthout niet uit een


PVC 1,5-3 40-50

Aluminium 3,5-4,2 >60

Behandeld of onbehandeld tropisch hout, niet uit

een duuzaam bos 1,6-1,8 40-60

Bron: Infofiche MAT07 – IBGE BIM / NIBE online

* Update NIBE januari 2015


HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Raamprofiel 50


N Voor- en nadelen raamprofiel

• Aluminium

+ Lange levensduur

+ Recycleerbaar

+ Mechanische weerstand

+ Geen onderhoud

+ Fijne ramen - Fabricage vereist een grote hoeveelheid energie en zorgt voor veel

uitstoot giftige gassen

- Minder goed isolerend dan hout

- Niet-hernieuwbare grondstof

51 HOE? - TRANSPARANTE DELEN - Raamprofiel



• Hout

+ Natuurlijk

+ Hernieuwbaar product

+ Diverse labels die garanderen dat hout van duurzaam beheerde bossen

komt

+ Stevigheid

+ Uitstekende thermische en akoestische prestaties

+ Lange levensduur

+ Recycleerbaar

- Onderhoud




• Hout/aluminium

+ Aluminium omkapseling verzekert een goede bescherming van het houten

raam en verlengt de levensduur, tevens maakt het gebruik zachter hout

mogelijk

+ Uitstekende thermische en akoestische prestaties

+ Recycleerbaar

- Aluminium zorgt voor een minder goede milieubalans




• PVC

+ Goede prestaties inzake wind- en waterdichtheid

+ Lage kost

+ Geen onderhoud

+ Recyclagekanalen.

- Niet-hernieuwbaar

- Hoog energieverbruik bij fabricage

- Uitstoot van giftige gassen

- Dikkere profielen

- Niet erg stevig

- Niet stabiel t.o.v warmte en licht

- Kortere levensduur



N Oefening

• Raadpleeg: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/g-

mat07-duurzame-keuze-van-raamkaders.html?IDC=1048&IDD=6730

• Programma van eisen:

∙ Passief schoolgebouw met grote raampartijen


http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/g-mat07-duurzame-keuze-van-raamkaders.html?IDC=1048&IDD=6730













HOE ISOLEREN?

OPAKE DELEN

TRANSPARANTE DELEN

UITVOERING

56


HOE? - UITVOERING

● Basisregel

N Sterkst isolerende en meest dampopen laag aan de koude zijde

gebouwschil

N Minst isolerende en meest dampdichte laag aan warme zijde

gebouwschil

● Bouwtechnische beperkingen

N Na-isoleren langs de binnenzijde

N Compacte platte daken

57


HOE? - UITVOERING - Binnenisolatie

● Invloed op constructie

N Verlies van thermische massa

N Grotere thermisch schommelingen in de constructie

• Verhoogd risico op vorstschade

• Verhoogd risico op scheurvorming

58

Bron: Guide pratique pour les architectes, Minissterie van het Waalse Gewest



● Invloed op warmteverlies

N Hoe groter isolatiedikte, hoe groter

de invloed van de koudebruggen

59

Bron: Infoham, A. Janssens



● Invloed op vochtproblemen

N Hoe groter de dikte van de binnenisolatie, hoe lager de

binnentemperatuur van de wand waardoor de verzadigingsdruk

sneller overschreden wordt en dus meer risico op inwendige

condensatie ontstaat

60



● Invloed op vochtproblemen

N Inwendige condensatie verminderen door correct gebruik

dampscherm of dampremmende isolatie

61

Bron: Infoham, Janssens, 2009

Bron: Moduel 3 – Opleiding EPB-

adviseur IBGE-BIM



● Oplosbare koudebruggen vermijden door aangepaste detaillering

62




● Onoplosbare koudebruggen (vloeren, binnenmuren, fundering)

beperken door aangepaste detaillering

63



HOE? - UITVOERING - Compacte platte daken

● Isolatie over de volledige ruimte tussen roosteringsbalken, dakvloer en

damprem

64

Bron: Isoproc

Bron: Passiefhuisplatform.be



● Dampdichte laag (waterdichting) aan koude zijde geeft aanleiding tot

inwendige condensatie

65

Damptransport naar

buitenzijde

T <

T >

T >

T < Bron: Isoproc

Damptransport naar

binnenzijde

µd = 300

µd = 50 Dampdichte laag

Inwendige condensatie Zomerse uitdroging

Vochtaccumulatie ?



● Vochtindringing in de constructie beperken

66

Bron: Passiefhuisplatform.be



● Uitdrogingsmogelijkheden verhogen

N Effectiever aangezien vochtindringing in de praktijk moeilijk te

vermijden is

N Hoe hoger de drogingsreserve van een constructie, hoe hoger de

niet te plannen vochtbelasting mag zijn waarbij de constructie

gevrijwaard zal blijven van bouwschade

N Oppervlaktetemperatuur dak verhogen

N Gebruik van intelligente damprem

67



● Intelligente damprem (diffusieweerstand afhankelijk van RV)

N Hoge diffusieweerstand in de winter

• Beschermen van de constructie tegen inwendige condensatie

N Lage diffusieweerstand in de zomer

• Mogelijkheden tot uitdrogen van het vocht dat zich in de constructie

bevindt naar binnen toe

68

Gemiddelde RV in

omgeving van de

damprem:

40%

Gemiddelde RV in

omgeving van de

damprem:

80%

T <

T >

T >

T <

Bron: Isoproc



● Intelligente damprem (diffusieweerstand afhankelijk van RV)

N Hoge diffusieweerstand in de winter

• Beschermen van de constructie tegen inwendige condensatie

N Lage diffusieweerstand in de zomer

• Mogelijkheden tot uitdrogen van het vocht dat zich in de constructie

bevindt naar binnen toe

69

Bron: Isoproc



● Oppervlakte temperatuur dak zo groot mogelijk

N Donkere dakafdichting met een absorptiecoëfficiënt voor

kortgolvige straling αshort van minimaal 80%

N Volledige bezonning dak nastreven

N Opletten met groendaken en daken met ballast vanwege tragere

opwarming

70


INHOUDSTAFEL

DEFINITIES

HOE ISOLEREN?



71



OPAKE DELEN

TRANSPARANTE DELEN

72


● Bereken de U-waarde van volgende wandconstructie.

N Tip 1: metselwerk uit stenen van gebakken aarde (ρ= 1150

kg/m³), gevoegd met cementmortel. Zie

transmissiereferentiedocument.

N Tip 2: Luchtlaag, afzonderlijke rekenwijze om R-waarde te

berekenen. Zie transmissiereferentiedocument.

N Tip 3: minerale wol, geen technische fiche beschikbaar.

BEREKENING - OPAKE DELEN - Voorbeeld 1

● Laag 1: Beton, d = 0,14 m

● Laag 2: Isolatie minerale wol, d = 0,12 m

● Laag a: Matig geventileerde luchtlaag,

d = 0,05 m

● Laag 3: Gevelmetselwerk, d = 0,08 m

73


1 Wand

Bouwdeel nr. bouwdeel beschrijving

warmteovergangsweerstand [m²K/W] binnen RSI : 0,130

buiten RSE : 0,040

totale breedte

deelvlak 1 l [W/(mK)] deelvlak 2 (optioneel) l [W/(mK)] deelvlak 3 (optioneel) l [W/(mK)] dikte [mm]

1. Beton

2. Minerale wol

3. Matig geventileerde luchtspouw

4. Gevelmetselwerk

5.

6.

7.

8.

Opp. aandeel deelvlak 2 Opp.aandeel deelvlak 3 totaal

cm

U-waarde: W/(m²K)


● Oppervlakteovergangscoëfficiënten

74





N Afhankelijk van de richting van de warmtestroom

N Afhankelijk van binnen/buiten

75

Warmte

stroom

Rsi Rse

Opwaarts 0,10 0,04

Horizontaal (<= 30°) 0,13 0,04

Neerwaarts 0,17 0,04

0,04 0,13

0,13 0,1

7



● Laag 1: beton

76

1 Wand

Bouw deel nr. bouw deel beschrijving

w armteovergangsw eerstand [m²K/W] binnen RSI : 0,130

buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140

2. Minerale wol


4. Gevelmetselwerk

5.

6.

7.

8.


14,0 cm

U-waarde: 3,963 W/(m²K)



● Laag 1: beton

77



● Laag 2: isolatie minerale wol

78

1 Wand



buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140

2. Minerale wol 0,050 120


4. Gevelmetselwerk

5.

6.

7.

8.


26,0 cm






N λD : gedeclareerde lambda-waarde • Gemeten onder genormaliseerde omstandigheden voor temperatuur

en relatieve vochtigheid (EN ISO 10456)

N λUi - λUe : nuttige lambda-waarde


N ATG, ETA

N www.epbd.be rekenwaarden

N Certificaat van de fabrikant

N NBN B62-002:2008 (EPB: Transmissiereferentiedocument)

79

http://www.epbd.be/




80



● Laag a: matig geventileerde luchtlaag

81

1 Wand



buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140


3. Matig geventileerde luchtspouw0,556 50

4. Gevelmetselwerk

5.

6.

7.

8.


31,0 cm


=0,05/(0,18/2)



● Laag a: matig geventileerde luchtlaag

82



● Laag 3: gevelmetselwerk

83




84

1 Wand



buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140



4. Gevelmetselwerk 0,770 Cementmortel 0,930 80

5.

6.

7.

8.


28,00% 39,0 cm





N NBN B 62-002

85




N Defaultwaarden

86




87




88

1 Wand



buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140




5.

6.

7.

8.


28,00% 39,0 cm



1 Wand



buiten RSE : 0,040

totale breedte


1. Beton 1,700 140




5.

6.

7.

8.


28,00% 39,0 cm




89

Uit TF


● Bereken de U-waarde van volgende wandconstructie.

N Tip 1: Cellullose van Isofloc L.

N Tip 2: Houtskelet, ρ < 600 kg/m³ N Tip 3: Houtvezelplaat λ = 0,055 W/mK

N Tip 4: volgende slide


● Laag 1: OSB plaat, 18 mm

● Laag 2: cellulose + houtskelet, 30 cm

● Laag 3: houtvezelplaat, 18 mm

● Ra : sterk geventileerde luchtlaag

● R5 : gevelmetselwerk

90



● Laag 2 : cellulose + houtskelet

N PHPP

91


BEREKENING - OPAKE DELEN - Voorbeeld 2 92


BEREKENING - OPAKE DELEN - Voorbeeld 2 93



● R3 : cellulose + houtskelet

N NBN B 62-002

N Defaultwaarden

94

+ 1%


2 Wand



buiten RSE : 0,04

totale breedte


1. OSB-plaat 0,130 18

2. Cellulose 0,039 Houtskelet 0,286 300

3. Houtvezelplaat 0,055 18

4.

5.

6.

7.

8.

Opp. aandeel deelvlak 2 Opp.aandeel deelvlak 3 Totaal

2,7% 33,6 cm



● Tabblad U-waarden

95

0,130 (W/mK) x 2,2

10 (mm) / 600 (mm) + 1%



● R1 : groendak

● R2 : dakdichting

● R3 : isolatie

● R4 : welfsels

96



● R4 : welfsels

R = RUi , Rue (niet-homogene laag)

λUi = d / RUi

N RD : gedeclareerde warmteweerstand • Gemeten onder genormaliseerde omstandigheden voor temperatuur

en relatieve vochtigheid (EN ISO 10456)

N RUi - RUe : nuttige warmteweerstand


97


3 voorbeeld 3


w armteovergangsw eerstand [m²K/W] binnen RSI : 0.10

buiten RSE : 0.04

totale breedte


1. welfsels 0.750 200

2. isolatie 0.023 250

3.

4.

5.

6.

7.

8.


45.0 cm

U-waarde: 0.089 W/(m²K)



98

0,200 (m) / 0,15 (m²K/W)

1.330



● R1 : groendak

● R2 : dakdichting

● R3 : isolatie (variabele dikte)

● R4 : welfsels

99




100

4 Voorbeeld 4



buiten RSE : 0.04

A Bouwdelen met constante dikte totale breedte

Deelvlak 1 l [W/(mK)] deelvlak 2 (optioneel) l [W/(mK)] deelvlak 3 (optioneel) l [W/(mK)] dikte d0 [mm]

1. Welfsel 0.750 200

2. Isolatie 0.023 100

3.

4.

5.


30.0 cm

U0: 0.210 W/(m²K)

R0: 4.754 (m²K)/W

B Bouwdelen met variabele dikte


Isolatie 0.023 150

Opp. aandeel deelvlak 2 Opp.aandeel deelvlak 3 dikte d1 [cm]

15.0 cm

U1: 0.153 W/(m²K)

R1: 6.522 (m²K)/W

U-waarde voor een rechthoekige grondoppervlak: 0.132 W/(m²K)

U-waarde van driehoekige grondoppervlak met het dikste punt bij de apex: 0.151 W/(m²K)

U-waarde van driehoekige grondoppervlak met het dunste punt bij de apex: 0.114 W/(m²K)

1.330




101

4 Voorbeeld 4



buiten RSE : 0.04

A Bouwdelen met constante dikte totale breedte


1. Welfsel 0.750 200

2. Isolatie 0.023 100

3.

4.

5.


30.0 cm

U0: 0.210 W/(m²K)

R0: 4.754 (m²K)/W

B Bouwdelen met variabele dikte


Isolatie 0.023 150

Opp. aandeel deelvlak 2 Opp.aandeel deelvlak 3 dikte d1 [cm]

15.0 cm

U1: 0.153 W/(m²K)

R1: 6.522 (m²K)/W

U-waarde voor een rechthoekige grondoppervlak: 0.132 W/(m²K)

U-waarde van driehoekige grondoppervlak met het dikste punt bij de apex: 0.151 W/(m²K)

U-waarde van driehoekige grondoppervlak met het dunste punt bij de apex: 0.114 W/(m²K)



● R1 : vloer

● R2 : chape

● R3 : isolatie (gespoten pur)

● R4 : betonplaat

102



● R3 : isolatie (gespoten pur)

N NBN B 62-002

RPUR = a x (dPUR/ λui, PUR)

N Daktoepassing: a = 0,85

N Vloertoepassing: a = 0,925

N λui, PUR / a is de rekenwaarde van λ

103




104

5 voorbeeld 5



buiten RSE : 0.00

totale breedte


1. vloer 0.930 12

2. chape 1.300 80

3. isolatie (gespoten) 0.024 200

4. betonplaat 1.700 200

5.

6.

7.

8.


49.2 cm

U-waarde: 0.115 W/(m²K)0,026 (W/mK) / 0,925 (-)

0,028


BEREKENING - OPAKE DELEN

● Tabblad U-lijst

105

TYPE

Con-

struc-

tie

Nr.

Beschrijving constructie Totale dikte U-waarde

m W/(m2K)

1 voorbeeld 1 0.260 0.26

2 voorbeeld 2 0.336 0.14

3 voorbeeld 3 0.450 0.09

4 voorbeeld 4 0.450 0.13

5 voorbeeld 5 0.492 0.12

6

7

8

9

10


BEREKENING - OPAKE DELEN

● Tabblad Oppervlaktes

106

Overzicht

Groep

Nr. Oppervlaktegroep

Temper

atuurzo

ne

Oppervlakte Een-

heidOpmerkingen

1 Gecond. vloeroppervlakte 403.08 m² Leefoppervlak te van de geconditioneerde vloeroppervlak te

2 Vensters noord A 0.00 m² Vensters noord

3 Vensters oost A 0.00 m² Vensters oost

4 Vensters zuid A 0.00 m² Resultaten komen van het werkblad Vensters. Vensters zuid

5 Vensters west A 0.00 m² Vensters west

6 Vensters horizontaal A 0.00 m² Vensters horizontaal

7 Buitendeur A 0.00 m² Trek de oppervlak te van de deur van het desbetreffende bouwdeel Buitendeur

8 Buitenwand contact buitenlucht A 558.42 m² Oppervlak tes van vensters worden automatisch afgetrokken volgens de specificaties in het werkblad "Vensters".Buitenwand contact buitenlucht 0.089

9 Buitenwand contact bodem B 0.00 m² Temperatuurzone "A" staat voor buitenlucht. Buitenwand contact bodem

10 Dak/Plafond contact buitenlucht A 250.80 m² Temperatuurzone "B" staat voor de bodem. Dak/Plafond contact buitenlucht 0.132

11 Bodemplaat B 241.45 m² Bodemplaat 0.261

12 Bodemplaat 2 B 0.00 m² Temperatuurzones "A", "B","P" en "X" mogen gebruik t worden. "I" NIET Bodemplaat 2

13 0.00 m² Temperatuurzones "A", "B","P" en "X" mogen gebruik t worden. "I" NIET Factor voor X

14 X 0.00 m² Temperatuurzone "X": Vul een zelf bepaalde reductiefactor in ( 0 < ft < 1): 95%

Overzicht koudebruggen Y [W/(mK)]

15 Koudebruggen contact buitenluchtA 0.00 m Eenheden in m Koudebruggen contact buitenlucht

16 Koudebruggen perimeter P 0.00 m Eenheden in m; temperatuurzone "P" staat voor de rand (zie werkblad Bodem). Koudebruggen perimeter

17 Koudebruggen bodemplaat B 0.00 m Eenheden in m Koudebruggen bodemplaat

18 Scheidingswand buren I 0.00 m² Geen warmteverliezen, alleen beschouwd voor de verwarmingsvermogenberekening. Scheidingswand buren

Totaal beschermd volume 1050.67 m² Gemiddelde beschermd volume 0.139

Oppervlakte invoerOpper-

vlakte

Nr.

Beschrijving bouwdeelGroep

Nr.Toegekend aan groep

Aant

alx (

a[m]

xb

[m]+

Eigen

berekening

[m²]

-Aftrok

[m²]-

Aftrok

Vensters

[m²]

) =Oppervlakte

[m²]

Geconditioneerde vloeroppervlakte 1 Gecond. vloeroppervlakte x ( x + - ) = 0.0

Vensters noord 2 Vensters noord 0.0 Waarde uit werkblad Vensters 0.000

Vensters oost 3 Vensters oost 0.0 Waarde uit werkblad Vensters 0.000

Vensters zuid 4 Vensters zuid Vervolledig alleen in het werkblad Vensters a.u.b.! 0.0 Waarde uit werkblad Vensters 0.000

Vensters west 5 Vensters west 0.0 Waarde uit werkblad Vensters 0.000

Vensters horizontaal 6 Vensters horizontaal 0.0 Waarde uit werkblad Vensters 0.000

Buitendeur 7 Buitendeur x ( x + - ) - = U-waarde Buitendeur

1 klaslokaal 1 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 32.64 - ) - 0.0 = 32.6 1 0.261

2 klaslokaal 2 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 31.72 - ) - 0.0 = 31.7 2 0.139

3 berging 1 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 7.30 - ) - 0.0 = 7.3 3 0.089

4 lavabo 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 4.32 - ) - 0.0 = 4.3 4 0.132

5 wc 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 1.40 - ) - 0.0 = 1.4 5 0.115

6 wc 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 9.02 - ) - 0.0 = 9.0 0

7 wc 1 Gecond. vloeroppervlakte 1 x ( x + 1.16 - ) - 0.0 = 1.2 0

Gemiddelde U-

waarde

[W/(m²K)]

Bouwdeel overzicht

U-waarde

[W/(m²K)]

Selectie van het

overeenkomstige

constructie-bouwdeel

Nr.



OPAKE DELEN

TRANSPARANTE DELEN

107


BEREKENING - TRANSPARANTE DELEN

● Tabblad Venstertypes (beglazing)

N Certificaat fabrikant Ug cfr NBN EN 673

N Certificaat fabrikant g cfr NBN EN 410

108

Type

Assem-

bly

nr.

Beglazing g-waarde Ug-waarde

W/(m2K)

1 Voorbeeld 1 0.500 0.600

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12 Enkele beglazing 0.87 5.80

13 Dubbele beglazing 4/12mm Lucht/4 0.77 2.90







● Tabblad Venstertypes (raamprofielen)

● Certificaat fabrikant Up cfr NBN EN ISO

10077-1, NBN EN ISO 10077-2

109

R A A M P R O F I E L T Y P E V O L G E N S C E R T I F I C A T I E

voor beglazing, ga naar row: 2

Type Uf-waarde Raamafmetingen Koudebrug Koudebrug

Assem-

bly

nr.

Ramen RamenBreedte -

Links

Breedte -

Rechts

Breedte -

onder

Breedte -

boven Y glasrand Y inbouw

W/(m2K) m m m m W/(mK) W/(mK)

1 Voorbeeld 1 0.65 0.138 0.138 0.138 0.138 0.030 0.040

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12 Passief Huis ramen, medium thermisch kwaliteit 0.75 0.140 0.140 0.140 0.140 0.040 0.040

13 Passiefhuis ramen, goede thermische kwaliteit 0.72 0.140 0.140 0.140 0.140 0.035 0.040

14

15 houten ramen 45 mm 2.50 0.120 0.140 0.120 0.140 0.050 0.040

16 houten ramen 68 mm 1.60 0.140 0.140 0.140 0.140 0.040 0.040

17 Kunststof goed 1.60 0.140 0.140 0.140 0.140 0.040 0.040

18 Kunststof until 98 1.80 0.140 0.140 0.140 0.140 0.050 0.040

19 Kunststof until 72 2.20 0.140 0.140 0.140 0.140 0.050 0.040

20 Metaal met thermische onderbreking 2.40 0.140 0.140 0.140 0.140 0.040 0.040

21 Metaal zonder thermische onderbreking 4.50 0.140 0.140 0.140 0.140 0.030 0.040

22 Metaal zonder thermische onderbreking, paint 5.50 0.140 0.140 0.140 0.140 0.030 0.040

23

24 Bruckner - Variotherm Holz-Aluminium-Fenster - mit Abstandhalter 'Thermix'0.74 0.148 0.148 0.148 0.148 0.035 0.040

25 Buck - VÖRDE-Passivhausfenster - mit Abstandhalter 'Thermix'0.72 0.125 0.125 0.120 0.125 0.034 0.040



● Tabblad Vensters

110

Oriëntatie

venster

oppervlakken

Globale

instraling

(Hoofd-

richtingen)

Schaduw Vervuiling

Niet-

loodrechte

zon-

instraling

Aandeel

glasg-waarde

Reductiefactor

voor

zoninstraling

Venster

oppervlakte

Venster

U-waarde

Glas

opper-

vlakte

Gem.

globale

instraling

Transmissie

verliezen

Warmte-

winsten

zoninstraling

maximum: kWh/(m²a) 0.75 0.95 0.85 m 2 W/(m 2K) m 2 kWh/(m 2a) kWh/a kWh/a

Noord 145 0.75 0.95 0.85 0.593 0.50 0.36 5.76 0.76 3.4 147 317 152

Oost 202 0.75 0.95 0.85 0.000 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0 202 0 0

Zuid 309 0.75 0.95 0.85 0.000 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0 309 0 0

West 204 0.75 0.95 0.85 0.000 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0 204 0 0

horizontaal 285 0.75 0.95 0.85 0.000 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0 285 0 0

Som resp. gemiddelde waarde over alle vensters 0.50 0.36 5.76 0.76 3.4 317 152

Buitenmaat

raamprofielIngebouwd Beglazing Ramen g-waarde U-waarde Raamafmetingen Inbouw Y-waarde Resultaten

Aan-

talBeschrijving

Afwijking

t.o.v. noord-

richting

Hoek t.o.v.

de

horizontale

Oriëntatie Breedte Hoogte

In vlak van het

werkblad

Oppervlaktes

Nr.

Selecteer

beglazing via

het werkblad

Venstertype

Nr.

Selecteer een

venster via

werkblad

Venstertype

Nr.

Lood-

rechte

instraling

Beglazing RamenBreedte -

Links

Breedte -

Rechts

Breedte -

onder

Breedte -

boven

Links

1/0

Rechts

1/0

Onder

1/0

Boven

1/0 Y glasrand Y inbouw

Venster-

opper-

vlakte

Glas-

opper-

vlakte

U-waarde

venster

Aandeel

glas

Graden Graden m m Selecteer: Selecteer: Selecteer: - W/(m2K) W/(m2K) m m m m W/(mK) W/(mK) m2 m2 W/(m2K) %

4 Venster 1 20 90 Noord 1.200 1.200 1 1 1 0.50 0.60 0.65 0.14 0.14 0.14 0.14 1 0 0 1 0.030 0.040 5.8 3.42 0.76 0.59

0 0 0

0 0 0

0 0 0


INHOUDSTAFEL

DEFINITIES

HOE ISOLEREN?



111



● De kwaliteit van de gebouwschil bepaalt het energieverbruik, maar

ook het comfort

● Bij de keuze van het isolatiemateriaal moet rekening gehouden

worden met verschillende criteria: thermische prestaties – milieu ––

kosten

● Gebruik systemen en/of isolatie met een technische goedkeuring (ATG,

ETA, …)

112



● Aandacht besteden aan toepassen basisregel!

N Sterkst isolerende en meest dampopen laag aan de koude zijde

gebouwschil

N Minst isolerende en meest dampdichte laag aan warme zijde

gebouwschil

113


TOOLS EN REFERENTIES

● Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. :

N Transmissiereferentiedocument (NBN B62-002:2008)

N Handleidingen laag energie en passief bouwen voor woningbouw ,

Stad Gent, 2010

N Tertiaire gebouwen in passiefbouw, Stad Gent, 2010

N www.passiefhuisplatform.be

N www.maisonpassive.be

N www.bepassive.be

N www.nibe.org

● Referentie Praktische handleiding voor de duurzame gebouw en

andere bronnen :

N Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van

kleine gebouwen :

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be

• Infofiche MAT 04 – IBGE BIM

• Infofiche MAT 07 – IBGE BIM

114

http://www.passiefhuisplatform.be/

http://www.nibe.org/

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/








CONTACT 115

Pauline DE SOMER

Adviseur duurzaam bouwen

: 02/513.96.13

: [email protected]


116

?


117

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

Opleiding duurzaam gebouw : Passief en (zeer) lage …...2015/10/22 · OPLEIDING « DUURZAAM...

Documents

Transcript of Opleiding duurzaam gebouw : Passief en (zeer) lage …...2015/10/22 · OPLEIDING « DUURZAAM...