16

www.werkgroepisis.be

Dit is het einde van het beekonderzoek.

Vond je het plezant?

Wat vond je het leukst aan het beekonderzoek?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Wat was er minder leuk? Waarom?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

En heb je veel geleerd? Wat heb je bijgeleerd?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

NATUUR-& MILIEU- EDUCATIE

3e

gra

ad

ba

sison

de

rwijs

Is de beek gezond?

©Foto: Theo Van Vlierden

ONDERZOEK

DE BEEK

2

Je doet het beekonderzoek in een natuurgebied. Maak dus geen lawaai

en gooi geen waterdieren of –planten op het droge.

Gedraag je als een echte wetenschapper en bekijk de planten en die-

ren nauwkeurig.

15

WATERKWALITEITSKAART

Zo, het beekonderzoek zit erop. Nu kan je gaan rekenen hoe gezond de

beek is.

Vul per onderdeel het kwaliteitscijfer in. Tel dan alle cijfers samen. Het to-

taalcijfer geeft aan hoe gezond de beek is.

KWALITEITSCIJFER

Water

Kleur

Geur

Helderheid

Temperatuur

Waterplanten

Aantal waterplanten

Is het water gezond?

Waterdieren

Aantal waterdieren

Is het water gezond?

TOTAAL

Mijn besluit: de beek is _____________________ !!!

0 - 15 = ONGEZOND

16 - 23 = REDELIJK GEZOND

24 - 39 = GEZOND

40 - … = ZEER GEZOND

14

Kokerjuffer

Larve van eendagsvliegen

Bloedzuiger Zoetwaterpissebed Duikerwants

1 Rattenstaartlarve

muggenlarve

borstelworm

2

3

4

5

6

3

Vandaag ben jij de beekspecialist. Jij gaat onderzoeken of de

beek gezond is.

Je doet 3 dingen:

1. het WATER onderzoeken

2. de WATERPLANTEN bestuderen

3. de WATERDIEREN bestuderen

Als je klaar bent met het onderzoek...

maak je een WATERKWALITEITSKAART van de beek.

Zo weet je HOE GEZOND de beek is.

Soms hebben mensen het over een gezonde beek.

Dan bedoelen ze niet dat het water goed is om te drinken, maar dat er

veel verschillende waterplanten en waterdieren in kunnen leven.

Soms zie je een beek met heel helder water. Zo’n beek lijkt gezond, maar

dat hoeft niet zo te zijn.

Er kunnen stoffen in zitten die je niet kunt zien, maar die wel slecht zijn

voor de planten en dieren.

Lees dit eerst...

VEEL BEEKPLEZIER!

4

1. HET WATER ONDERZOEKEN

Dit heb je nodig:

Confituurpotten

Thermometer

Helderheidsmeter

Meter

Chronometer

A. Onderzoek de kwaliteit van het water!

Dit doe je:

Schep een pot water uit de beek en starten maar.

Omcirkel telkens de kwaliteitscijfers.

1. KLEUR

licht grijs

5

bruin

3

groen

2

zwart

1

2. GEUR

neutraal

5

aarde

3

olie

2

rotte eieren

1

13

1. AANTAL WATERDIEREN

Waterdiertjes vertellen ons hoe gezond het water is. Hoe meer verschil-

lende soorten in het water leven, hoe gezonder het water.

Hoeveel verschillende waterdiertjes heb je gevangen?

Schrijf het aantal op en omcirkel het kwaliteitscijfer.

Het aantal verschillende waterdieren is _______________

KWALITEITSCIJFER

> 15 5

11-15 3

0 -10 2

0 - 1 1

2. IS HET WATER GEZOND?

Aan de hand van de diertjes die in het water leven, kan je de waterkwali-

teit bepalen.

Kijk naar de tabel WATERKWALITEIT op de volgende pagina.

Overloop de tabel van BOVEN naar ONDER tot je het eerste diertje tegen-

komt dat in de beek aanwezig was. Lees het cijfer af. Kijk dan in het ta-

belletje onderaan welk kwaliteitscijfer past.

KWALITEITSCIJFER

6 5

5 3

4-3 2

2 - 1 1

12

3. WATERDIEREN

Dit heb je nodig:

Schepnetten

Witte bakjes

Kleine schaaltjes

Lepels

Loepen

Zoekkaarten waterdiertjes

Op en in het water, op waterplanten en in de bodem leven allemaal klei-

ne waterdiertjes. Jij mag ze nu gaan vangen.

STAP 1 Doe eerst water in een wit bakje.

Vang met een schepnet waterdiertjes, zowel tussen de

waterplanten als in open water.

SCHEP NIET TE DIEP IN DE MODDER.

STAP 2 Maak het schepnet leeg in het wit bakje.

STAP 3 Schep met een lepel een beestje uit het witte bakje en

doe het in een loeppotje. Bekijk het beestje goed.

STAP 4 Zoek de naam van het beestje op met een zoekkaart.

STAP 5 Schrijf alle diertjes op die je hebt gevonden.

STAP 6 Zet aan het einde alle diertjes terug in het water.

Waterdieren die ik gevangen heb:

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

5

3. HELDERHEID

Neem de helderheidsmeter.

Laat hem in het water zakken totdat je het verschil tussen de witte

en de zwarte vlakken niet meer kan zien.

Teken het peil van het water af op de koord en meet de zichtdiep-

te van de beek.

Tot welke diepte is het water doorzichtig? ________ cm

kwaliteitscijfer

Meer dan 1 meter 5

30 tot 100 cm 3

5 tot 30 cm 2

Minder dan 5 cm 1

4. TEMPERATUUR

Leg de thermometer 1 minuut in het water.

Doe dit op 2 verschillende plaatsen.

Bereken het gemiddelde tussen de 2 metingen.

De gemiddelde temperatuur van het water is ______ graden.

kwaliteitscijfer

10 - 13°C 5

14 - 17°C 3

18 - 21° C 2

22 - 25° C 1

6

B. Bereken de stroomsnelheid van het water!

Hoe snel stroomt het water? Doe de proef.

Doe dit twee keer en bereken het gemiddelde.

Op _______ seconden legt het stokje 10 meter af.

10 meter

Gooi een stokje in het water. Meet de tijd die het stokje nodig heeft om

de afstand af te leggen.

START STOP

Bereken nu welke afstand het stokje

aflegde per seconde.

Afstand = 10 meter

Tijd = ______ seconden

Stroomsnelheid = afstand (in meter) gedeeld door

tijd (in seconden) = ______m/s

Voor in de klas:

11

Pijlkruid 2 punten

Gele lis 3 punten

Watermunt 3 punten

Dotterbloem 3 punten

Totaal aantal punten: _______________

KWALITEITSCIJFER

10-20 5

4-9 3

0-3 2

0 1

10

Zoek de naam van 1 plant per zone. Gebruik de zoekkaarten. En schrijf

de planten bij de zones als voorbeeld.

2. AANTAL WATERPLANTEN

Waterplanten verraden of de beek gezond is. Hoe meer verschillende

planten in en langs de beek staan, hoe beter.

TEL HOEVEEL VERSCHILLENDE WATERPLANTEN je ziet staan.

Schrijf het aantal op en omcirkel het kwaliteitscijfer.

Het aantal verschillende waterplanten is _______________

KWALITEITSCIJFER

> 10 5

6-10 3

0-5 2

0 1

3. IS HET WATER GEZOND?

Sommige waterplanten zijn een teken van zeer gezond water.

Kruis de planten aan die je ziet en tel alle punten op.

Omcirkel het kwaliteitscijfer.

Riet 1 punt

Lisdodde 1 punt

Drijvend fonteinkruid 1 punt

Gele plomp 2 punten

Waterpest 2 punten

7

C. Maak je eigen waterzuiveringsstation!

De voornaamste zuiveraar van het water is de natuur zelf.

De bodem is een filter.

Je gaat nu ontdekken hoe de bodem het water zuivert...

Dit heb je nodig:

Plastic fles (1 stuk)

Watten

Fijn zand

Grof zand

Fijne steentjes

Grind

STAP 1 Neem de plastic fles

STAP 2 Leg in de opening een paar watten

STAP 3 Leg nu een laagje fijn zand en dan een laagje grof

zand erop

STAP 4 Leg een laag fijne steentjes en daarop een laagje grind

STAP 5 Je waterfabriek is KLAAR! Haal een pot vuil water uit de

beek en giet dit heel langzaam in de waterfabriek.

Hoe ziet het water eruit als het onder in de fles drupt?

___________________________________________________________

8

2. WATERPLANTEN

Met waterplanten bedoelen we alle planten die in of op het water groei-

en. Zo kun je op het water kroos en waterlelies zien drijven. Op de bo-

dem van de beek groeit waterpest. En aan de waterkant groeien riet,

lisdodde en gele lis.

KROOS WATERLELIES

WATERPEST

RIET

GROTE LISDODDE GELE LIS

In en rond het water komen heel wat planten voor.

Veel planten helpen het water zuiveren.

Andere planten staan gewoon graag met de voeten in het water.

Dit heb je nodig:

Zoekkaarten waterplanten

9

1. ZONES

Een beek heeft 5 plantenzones naargelang de diepte van het water:

MOERASZONE ● ONDER WATER ZONE ● DRIJFZONE ● OEVERZONE ● OPEN

WATER ZONE

Schrijf de juiste naam bij de juiste zone op de tekening.

Z1 Z2 Z3 Z4 Z5

Z1 = ZONE 1 = _________________________ZONE

Z2 = ZONE 2 = _________________________ZONE

Z3 = ZONE 3 = _________________________ZONE

Z4 = ZONE 4 = _________________________ZONE

Z5 = ZONE 5 = _________________________ZONE