1

WelderNieuws juni 2014 25

Biedt Wijzer met Welder het benodigde uitzicht op zelfregie?

In dit nummer onder meer:

•Resultaten‘Zelfregieinzorgenzekerheid’

• InterviewmetPieterOudenaarden,

bestuurderCNVPubliekeZaak

•Vooruitblik‘Zelfregieopdewerkvloer’

•Interviewmetprof.dr.FransNijhuis

IndezespecialvanWelderNieuwsstaandeonderzoeks-enimplementatieactiviteitencentraaluithetproject‘Zelfregieinzorgenzekerheid’inhetkadervanhetZonMw-programma‘ParticipatieenGezondheid’September 2012 - mei 2014

2

Inhoudsopgave

Samen wijzer worden over zelfregie ...................................................................................................3

‘Wijzer met Welder’: zelfregie in zorg en zekerheid .............................................................................4EenZonMw-projectvanWelderbijCNVPubliekeZaakin2012-2014

“Zelfredzaamheid zit in onze genen” .................................................................................................6InterviewmetPieterOudenaarden,bestuurderCNVPubliekeZaak

Biedt inzicht uitzicht? ......................................................................................................................8SamenvattingvanhetonderzoeksrapportvanhetZonMw-project

Een overzicht van implementatieactiviteiten ....................................................................................11InhetkadervanhetZonMw-project‘Zelfregieinzorgenzekerheid’

“Meer ruimte voor implementatieonderzoek Zelfregie”......................................................................12InterviewmetFransNijhuis,bijzonderhoogleraarInclusieve(arbeids)organisatiesMaastrichtUniversity

Het is heel gewoon .........................................................................................................................14ColumnvanSimonePoortman

‘Zelfregie op de werkvloer’: samen aan de slag ..................................................................................15DehoofdlijnvaneenbasisaanpakmetORenwerknemersindelead

“Je bepaalt zelf hoe je omgaat met dingen die op je afkomen”..........................................................16InterviewmetGertRebergen,ad-interimdirecteurIeder(in)

‘Ja, zelfregie, dat is van mij!’ ..........................................................................................................18Verslagvandeexpertbijeenkomst‘Zelfregieopdewerkvloer’inmei2014

“Zelfregie betekent mensen in hun kracht zetten” ............................................................................22InterviewmetPeterWeyers,directeurStichtingMaat

Werkagenda 2014 ...........................................................................................................................25

Zin en zelfregie ..............................................................................................................................25ColumnvanHeinvanDongen

Publicatielijst ................................................................................................................................26

Inhetnajaarvan2013isWijzermetWeldererkenddoordeonafhankelijkeErkenningscommissieInterventies.MetbegeleidingvanRIVMCentrumGezondLevenheeftWelderdeWijzergoedonderbouwdvanuitwetenschappelijkeliteratuur.DeWijzerwilkenniseninzichtvergrotenvanindividuelewerkendenindeeigensituatietenaanzienvangezondheid,ziekteenwerk.Deinterventiebeoogthiermeeeenhogerematevanervarenempowermentenzelfregie.DemethodiekdiedeWijzerhanteertisnuuitgebreidbeschrevenendownloadbaaropwww.loketgezondleven.nl/i-database/interventies/w/16869/.

3

Participeren is het adagium van deze tijd: iedereen moet meedoen en wordt geacht zijn verantwoordelijk-heid te nemen op de diverse leefgebieden. Voor het thema ‘arbeid en gezondheid’ gaat het daarbij om in-zetbaarheid, flexibiliteit, loyaliteit, verantwoordelijk-heid daarmee de zelfregie van het individu. Essentiële vragen daarbij zijn: wat is zelfregie, hoe is zelfregie te realiseren en kan wel iedereen zelf de regie nemen?

Onderzoek naar effectiviteitSinds2011heeft‘WijzermetWelder’veleindividueleburgersopweggeholpenenzijnermeerderepilot-projectengeweest,zoalsmetVakcentraleCNV,NFK,enkeleanderePGO’senbijUWV.Steedsweerwordtduidelijkdatvelenhetondersteunenenempowerenvanindividuenmeteengezondheidsvraagvangrootbelangvinden.ZoalsdeWijzerookpoogttedoen.Regelmatigkrijgenweechterookvragenoverdeeffectiviteitvanonzedienstverlening:werkthet,vragenindividuenerechtomenhebjeactueleenbetrouwbareinformatieenadvies?DeWijzerbiedtnuaanbodgestuurdedienstverleninggerichtopzelfregierondarbeidengezondheid,dievooralvanuitonzepraktijksinds1989isontstaan.Vraagisdus:doenwehetgoedeendoenwehetopeenmanierenineenvormwaaropmensenoptimaalbereiktenondersteundworden?

DaarnaastisvoorWelderzelfeenbelangrijkevraaghoejeeendergelijkedienst,waarbijjevooralhetindividuineenveiligeenonafhankelijkeomgevingondersteuningwiltbieden,duurzaamkuntexploiteren.Datvraagtvooralomdoen,implementeren,verbreden,nogmeerimplementerenenzorgenvooreensluitendeexploitatie.Almetalwatonsbetrefttijdvooreengedegenevaluatie.ViahetZonMw-programma‘Participatie&Gezondheid’hebbenwein2012dekansgekregenomteinvesterenineen(effect)evaluatieenimplementatietraject.

Vele bruikbare tipsHethoofddoelvanditZonMw-projectwas‘hetgezamenlijkverkennenenhardmakenhoeburgersmeteengezond-heidsvraagofbeperkingmeestoptimaal‘opafstand’kun-nenwordenondersteundbijzelfregierondvragenover(arbeids)participatie,gezondheidenduurzameinzetbaar-heid’.DealgemeneconclusieuithetonderzoekvanTNO,

AnnekeHusonenUniversiteitMaastrichtisdat“opbasisvandegekozenonderzoeksopzetgeeneffectenkunnenwordenaangetoondvandeinterventie‘WijzermetWelder’.”

Wijvindendezetegenvallendeeffectiviteitnatuurlijkjammer.Metdewijsheidvannulijkthetnietkunnenaantonenvaneffectiviteitmedetezijnbepaalddoorenkelebeperkingenaandeonderzoeksopzetwaarvoorwehebbengekozen.HetonderzoekgeeftechterookvelebruikbaretipsvoordeWijzeralswebbasedtoolendedienstverleningeromheen.OokgevendeverschillendeactiviteitenenontwikkeldeproducteninditZonMw-project,zoalsmetdevakbondCNVPubliekeZaak,deanalysesvandeMiniDenk-Tank,afsprakenmetwerkgevers-platform‘DeNormaalsteZaak’,afsprakenmetdienst-verlenersachterBlikopWerkenhetvervolgtraject‘Zelfregieopdewerkvloer’,fikseuit-dagingenenkansenvoordetoekomst.

In gesprek met uIndezespecialvanWelderNieuwszettenwegraagderesultatenvanhetonderzoekendeimplementatieendeverschillendevisiesopzelfregievooruopeenrij.Opbasishiervanwillenwegraagmetualswerkgever,bestuurder,beleidsmedewerkerofonderzoekerhetgesprekaangaanomgezamenlijkdemeestwerkbareengedragenvormvaneenwebbasedtoolals‘WijzermetWelder’neertezetten.Debehoeftehieraanisgroot,alleenalomdewegtevindenindeverschillendedomeinenenniveausvanzorg,socialezekerheid,arboenwerk.

Hetjaar2014hebbenwehardnodigomalleinitiatievengoedenexploiteerbaarvormtegevenenoptestarten.Watonsbetreftzijndesleutelbegrippen:borgingvande(oude)missie,werkenopeenmodernemanier,samenmetanderen,zakelijkenrealistisch,benuttenvanbewezenaanpakkendieaansluitenopdewensenenbehoeftenvanmensenmeteengezondheidsvraag.

Wijwillengraagsamenwerken.Mogenweookopuwactievebijdragerekenen?

Samen wijzer worden over zelfregieVoorwoord

Kerst Zwart, directeur-bestuurder Welder Marjet Veldhuis, projectleider

4

‘Wijzer met Welder’: zelfregie in zorg en zekerheidMarc van Bijsterveldt

‘Wijzer met Welder’ biedt werkenden een (online) plek voor vragen over gezondheid, ziekte en werk(behoud). De webbased tool is bedoeld voor werken-den met gezondheidsvragen, afnemende belastbaar-heid of een chronische ziekte of beperking, die vragen hebben over hun duurzame inzetbaarheid. Hoe is deze groep optimaal te ondersteunen bij zelfregie?

De werkende als stakeholderDeverzorgingsstaatverandertineenparticipatie-samenleving.Meedoenishetmotto,ookopdearbeidsmarkt.Werkendenmoetenzich–samenmethunwerkgever–inspannenominzetbaarteblijven.Vanwerkgeverenwerknemerwordtgroteflexibiliteitverwacht:inarbeidsverhoudingen,contracten,beloningenenpersoonlijkeontwikkeling.Datvraagtomeenberoepsbevolkingdiederegiepaktindeeigenloopbaanendieactiefmeedenkt,ookvanafdewerkvloer.Deoverlevingskansvanorganisatiesgroeitalsdewerknemerserieuswordtmeegenomenendeorganisatiehembeschouwtalsbelangrijkestakeholder.

De interventie ‘Wijzer met Welder’‘WijzermetWelder’biedteenbasisvoorhet‘goedegesprek’tussenwerkendeenorganisatie.Werknemersvindenereeneigen,veiligeomgevingmetinformatie,tips,links,adviespermailentelefoon,pluseenforum.OokbevatdeWijzerdeWAI-test(WorkAbilityIndex),inclusiefeenfeedbackgesprek.DeWAIiseengevalideerdevragenlijstdiehetwerkvermogenmeet,ofweldematewaariniemandlichamelijkenpsychischgezondkanwerken.Detestiseengoedevoorspellervaninzetbaarheid,nuenindetoekomst.‘WijzermetWelder’geeftdewerknemerinzichtinknelpuntenenindemogelijkhedenomzelfwattedoen,zowelophetwerkalsprivé.

Onderzoek en implementatieactiviteitenDeWijzerisonderwerpgeweestvandrieonderzoekendoorMaastrichtUniversityenTNOonderledenvanCNVPubliekeZaak:eeneffectonderzoek,eenkosteneffectiviteitonderzoekeneenkwalitatievestudie.Dekwantitatieveonderzoekenhebbengeeneffectkunnenaantonenopdematevanzelfregieenempowermentvandeonderzoeksgroep.Dezeconclusiekandeelssamenhangenmetdekenmerkenvandeonderzoeksgroepenhetgeringeaantaldeelnemers.Hetgingomledenvaneenvakbond,diealbijdenulmetingaangaveneenbovengemiddeldematevanzelfregietehebben.Eensignificanteverbeteringwordtdanmoeilijkaantoonbaar.Hetkwalitatieveonderzoekbiedtaanknopingspuntenvoordeverbeteringvanhetinstrument.Zozou‘WijzermetWelder’mogelijkhedentottailoring(maatwerk)moetenbieden,bijvoorbeelddooreenbeslisboomstructuur.Zokaneengebruikermeeropmaatantwoordkrijgenopzijnspecifiekevragen.InkadervandeimplementatieheefteenzogenaamdeMiniDenktankeenanalysevanzelfregiegemaakt.Ookisdeaanpak‘Zelfregieopdewerkvloer’ontwikkeld,waarindeWijzeronderdeelwordtvanhetgezondheidsbeleidineenorganisatie.

Basis voor uitwisseling over werkvermogenEenaanbevelinguithetkwalitatieveonderzoekisookdewerkgevertebetrekken,bijvoorbeeldviaeenwebsite,eneffectievergebruiktemakenvandebedrijfsartsals‘vertaler’vangezondheidsproblemennaarwerkvermogen.Cruciaalisdathet‘goedegesprek’ophetwerkopgangkomt.Zelfregiebevordertdedialoogtussenwerknemerenwerkgever,maarookdebedrijfsartskandaarbijeenrolspelen.DankrijgtdeWijzereenplekineenbrederecontext,namelijkvandearbeidsorganisatiealsgeheelenderelatietussenwerknemerenwerkgever.Hetinstrumentondersteuntdannietalleenhetindividuomvragentearticuleren,maargeeftookdeorganisatiehandvattenomeenveiligeomgevingtecreërenvoor‘hetgoedegesprek’overduurzameinzetbaarheid.

Nieuwe onderzoeksdesignsZelfregieiseenkansrijkconcept.Hetisnogweleenzoektochthoehetintezettenisvoorduurzameinzetbaarheid.Hettraditioneleonderzoeksdesignvaneen

5

gerandomiseerdcontrolledtriallijktnietvoldoendeomeendergelijkezoektochtwetenschappelijktebegeleiden.Metdeinzetopzelfregie‘overschrijd’jealswerknemerénalsorganisatieenkeledomeingrenzen,bijvoorbeelddievangezondheidszorg,arbozorgenarbeid.Hetslechtenvandemurentussendedomeineniseenkwestievanexperimenteren.Actiegerichtonderzoekpastmogelijkbeterbijdewetenschappelijkebegeleidingvandergelijkeexperimenten.

Inzetbaarheid als gezamenlijke verantwoordelijkheidEssentieelishetstimulerenvaneenserieuzerolvandewerknemerineengezamenlijkverbeterprocesbinnendeorganisatie.Eengrotererolvandebedrijfsartskandanookeenvalkuilzijn.Alsadviseurmoethijdewerknemernamelijkwélderuimtegevenzelfderegietepakken,‘opdehandengaanzitten’.Dusniettesnelmetoplossingenkomen,maarondersteunenbijhethelderkrijgenvanbelangenenkansenenbijhetcreatiefzoekennaaroplossingengerelateerdaandewerkelijkemogelijkheden

enookdewerk-enleefomgevingvandewerknemer.Somsiserondersteuningnodigmethetbenoemenvanbelangenenformulerenvanoplossingeninsamenspraakmetdewerkgever.Pasdankanzelfregieopdewerkvloerleidentoteenveranderingsproces,waarbijdewerknemerbinnendeorganisatiedaadwerkelijkstakeholderwordtinhetstrevennaarduurzameinzetbaarheid.Inhetvervolgtraject‘Zelfregieopdewerkvloer’isdeondernemingsraadeenactievesparringpartnervoorhetstrategischgezondheidsbeleid,dieermedevoorzorgtdathetduurzaamopdeagendavoordegehelearbeidsorganisatiekomt.

‘Wijzer met Welder’ in het kort

Hetconcept‘zelfregie’kanduurzameinzetbaarheideninclusiefbeleidinarbeidsorganisatiesverbeteren.Onderzoeklaatziendatdeinterventie‘WijzermetWelder’daarbijkanhelpen,mitsheteenduidelijkeplekkrijgtinhetbevorderenvan‘hetgoedegesprek’tussenwerknemerenwerkgever.Dewerkendewordtdaneenstakeholderinhetstrevennaarduurzameinzetbaarheid.Inhetvervolgtraject‘Zelfregieopdewerkvloer’gaatWelderdaarmeeverderaandeslag,waarbijdeORookeencentralerolheeftenstrategischsparringpartnerindearbeidsorganisatiewordt.

Het ZonMw-programma Participatie en Gezondheid

HetprogrammaParticipatieenGezondheidstimuleertonderzoeknaarduurzameinzetbaarheidvanwerknemers.Wielangergezondblijft,kanmetplezierblijvenwerkenendoeteengeringerberoepopdezorg,ooknahetpensioen.Hetgaatomonderzoeknaarde(kosten)effectiviteitvanveelbelovendemaatregeleneninterventiesennaardetoepassingdaarvanindepraktijk(implementatie).

6

Wat betekent zelfregie voor CNV Publieke Zaak en het hele CNV?“Wezijninhetkadervanhetverwachtingenmanagementrichtingonzeledenmethetthemazelfregiebezig.HetiseenbegripdateigenlijkaltijdalindegenenvanhetCNVheeftgezeten.Hetheeftietstemakenmetjepersoonlijkeverantwoordelijkheid.Dewerknemerisiemanddienatuurlijkzijngeldmoetverdienenenvandaaruiteigenlijkeenparallelbelangheeftmetdeeigenaarvandeonderneming,namelijkdecontinuïteitvanz’norganisatie.CNVwilinhoudgevenaanrecht-vaardigearbeidsverhoudingenenzelfredzaamheidophetgebiedvanwerkeninkomen.Datzijndetweesleutelbegrippenvanhetchristelijk-sociaaldenkendiewijheelbewustinonzemissiehebbengezetdiewetweejaargeledenopnieuwgeformuleerdhebben.”

“Bijzelfregiegaatheteromdaterarrangementenzijndieervoorzorgendatmensenhuneigenverantwoordelijkheidwaarkunnenmaken.Dusnietafwachtenofdewerkgeverjeeencursusaanbiedt,maarzelfhetinitiatiefnemenomeenopleidingtegaanvolgen.”

Was er behoefte om zelfregie opnieuw of meer neer te zetten?“Hetonderwerppastgewoonheelgoedbijonsprofiel.TermenalszelfredzaamheidenzelfsturingzitteninhetfundamentvanhetCNV.Datwaswatopdeachtergrondgeraakt.Daarnaastisdevraaghoeweopeenbeteremanierincontactkomenmetdeledenenmetnieuwedoelgroepen,zoalszzp’ersenjongeren.Jongerendenkenandersoverzelfredzaamheidenzeggenvaak:weregelenhetallemaalzelfwel.Wijbegrijpenweldatjehet

allemaalzelfwiltregelen,maarhetkanookuitdehandlopen.Metonzeervaringkunnenwijdezegroepenondersteunen.Hetisdanwelhandigdatereeninstituutiswaarjeheenkuntvoorondersteuningenbegeleiding.”

Op welke manier zijn jullie bezig met zelfregie in ziekte en werk?“Eenvoorbeeldisverzuimbeleid.Wijkrijgenheelveelarbeidsconflictenoponsbordjedoorziekte,ookinhetgrijzegebiedvan‘privacyenziekte’.Mensenkunnenbijvoorbeeldhunwerknietmeerdoendoorprivéproblemen.Tochmoetjealswerknemervoorkomendatjelangziekthuisblijft.Blijfalshetevenkanbetrokkenbijjewerkenprobeeraanwezigtezijn.Hetisnatuurlijkwelafhankelijkvanhetsoortziekte.Alsiemandeenbedreigendeziekteheeft,ligtdatingewikkelder.Hoejedaarnoupreciesmeeommoetgaan,daaroverzijnwenogaanhetnadenken.Bestlastig.”

Wat zie je als knelpunten rond zelfregie en gezondheid? Stel iemand wordt ziek, zit met een burn-out, heeft spanningen op het werk en thuis ook nog wat. Hij komt dan bij jullie langs.“Wekunnentipsenadviezengeven.Vervolgenskunnenwebemiddelentussenwerkgeverenwerknemer,vervolgensonderhandelenenalshetechtlastigwordt,kunnenwejuridischeproceduresvoeren.Maardeuitgebreidegesprekkenmetmensenomteproberenzeineenanderehoudingtekrijgen,kunnenwenietzomaardoenenbekostigen.Weproberenpreventiefindecaoonzeinvloedzointerichtendathetpersoneelsbeleidindebedrijvenprofessionelerenbeterwordt.Weproberenaandevoorkantwattedoen.”

Pieter Oudenaarden, bestuurder CNV Publieke Zaak

“Zelfredzaamheid zit in onze genen”Interview Pieter Oudenaarden, bestuurder CNV Publieke Zaak

Kerst Zwart: “Welder is actief rond de thema’s zelfregie, arbeid en gezondheid, participatie, werkbehoud. We willen via interviews met enkele zogenaamde koplopers meer grip krijgen op wat participatie is, wat zelfregie betekent, en wat dat betekent voor eigen verantwoordelijkheid. We vinden het een uitdaging om daar ook met CNV Publieke Zaak naar op zoek te gaan, en vooral te bedenken hoe zelfregie een plaats kan krijgen in de dienstverlening aan leden van CNV. In het ZonMw-project “Zelfregie in Zorg en Zekerheid” willen we via diepte-interviews met leden van CNV Publieke Zaak proberen meer greep te krijgen over wat wel en niet mogelijk is rond zelfregie, in het bijzonder bij de mensen die gebruik hebben gemaakt van “Wijzer met Welder”.”

7

“Werkgeverenwerknemermoetenerinbeginselmetelkaarvoorzorgentotgoedeafsprakentekomen.Eengoedecaoondersteunthiernetalsadvisering.Dewerknemermoetvertellenwatzijnbelangis.Dathijvanuitdeziektebijvoorbeeldweleerderaandeslagwilgaan,maarmetaangepastetijdenofeenaangepasteomgeving.Alsdatgesprekplaatsvindt,zijnervolgensmijheelwatmogelijkheden,dangaandebelangenweerparallellopen.Bijzo’ngesprekzaldeziekewerknemergeholpenmoetenworden,datkanCNVnudoenmaarwelbinnenbepaaldegrenzen.”

“Eenstapzoukunnenzijndatweopeengoedemaniergaandoorverwijzen.Datwijcontractensluitenmetanderepartijen,zoalsWelder,dieietskunnendoen.Ikdenkdatjenaarnieuwearrangementenmoet.Maaruiteindelijkmoetenmensenerwelzelfmeeaandeslag.”

Wie betaalt dat?“Dekostenkantiseendilemmaennogzekernietuitgedacht.Ikdenkdatdebepalendepartijdewerkgeveris.Hijheeftdekostenvandeziekewerknemer.Maarkunjeeenwerkgeverzoverkrijgendathijinzo’narrangementvertrouwenheeftenervoorwilbetalen?Jehebtookdeverzekeringsmaatschappijen,diehebbeneenschadelast.Indatveldmoetdenkikdefinanciervandezezelfregiegevondenworden.”

“Inonzeeigendienstverleningzijnweaanhetnadenkenofledenvoorsommigehulpnietzelfmoetenbetalen.Oftoevoegingvandienstverleningmeteeneigenbijdrage.Maardatligtheelgevoelig.”

Je geeft aan dat eigen verantwoordelijkheid en zelfregie meer aandacht moeten krijgen. Wat zijn de dilemma’s daarbij?“Dediscussiemetdeledenmoetjeheelzorgvuldigvoerenengoedebegrippenhanteren.Persoonlijkeverantwoordelijkheidklinktbijvoorbeeldwarmerdanzelfregie.Wemoetenookoppassendatweniettevervooronzeachterbanuitgaanlopen.Erzitmeereenspanninginhetprocesdanindeboodschap.Erzijnookverschilleninzelfregiebinnenonzesectoren.Alsambtenaaropeenministeriehebjedatwaarschijnlijkmeerdanalsjepostbezorgerbentofindethuiszorgwerkt.”

“Onzeworstelingisdatjehetwelinjemissiekuntzetten,maarwatbetekenthetconcreetvoorjebeleidenjedienstverlening?Datmoetinlijnmetelkaarliggen.Datisdezoektochtdiewenuhebben.Ikziehetnognietzodatzelfregieincao’sterugkomt,maardatzouwelmoeten.Welkennenwehetcafetariamodelmetkeuzemogelijkhedenvoorjeeigenarbeidsvoorwaarden.Enwemoetenvooraleenhelderbeeldgevenwathetbetekentvoordedienstverleningaanonzeleden.”

Welke randvoorwaarden zijn nodig om met zelfregie aan de slag te kunnen gaan?“Bijdebondenspeelthettypebestuurders.Hoeverzijnzeinhundenken?Hetisheelbelangrijkdathetbestuuruitstraaltdatheteenbelangrijkerichtingisdiezeuitwil.Wantdanziejedatregio-enlokalebestuurderszichookvrijervoelenomoverditsoortpuntendegesprekkenaantegaan.”

“Hetbestuurmoethetverankerdhebben,jemoetdeverenigingmeehebben.Zoalsbijons,dathetinjemissiezit.Alsjeinjemissiezegtdatzelfregiegoedis,danmoetjedusgeencao’safsprekendiehelemaaldichtgetimmerdzijn.Danmoetjefaciliterendecao’sgaanafsprekendiemenseninstaatstellenhuneigenverantwoordelijkheidtenemen.Devolgendestapisdatwedaaronzeledenbijgaanhelpen.Ikkanmevoorstellendatwequadienstverleningzeggenwegaanjoueenjobcoachbieden.Ofeencursushoejeeenfunctioneringsgesprekvoert.Maarookeencursus‘kenjerechten’of‘hoeplanikmijnloopbaan’.Diezijnveellogischerdan‘hoezietmijncaoeruit’of‘watzijnmijnrechtenalswerknemer’.Meerempowermentvoordewerknemersdus.”

Kun je dit vertalen naar gezondheid en werk, naar uitval en duurzame inzetbaarheid?“Jekuntbegrippenalszelfregieenrechtvaardigearbeidsverhoudingenvertalenmethoehoudjeplezierinjewerk.Hoezorgjeervoordatjejepensioenhaalt.Plezierinjewerkhoudjemeestalnietalsjedertigjaarlangbijstandsambtenaarbentenzitteverzurenomdatjenietjeeigenverantwoordelijkheidoverjeloopbaanneemtofkuntnemen.Ikdenkdatjewerknemerslangerduurzamerinzetbaarhoudtdoorzeineenveiligeomgevingomdezoveeltijdvanfunctietelatenveranderen.” >>

8

“BijDefensiehalenzemensennaarbinnenophunachttiende.Daarkrijgenzeeencontractvoorzesjaar.Nazesjaarzijnzeuitontwikkeld.Dankrijgenzeeennieuwcontract.Weervoorzesjaar.Zemoetendancursussendoenomnadiezesjaaropeenbepaaldniveautestaan.Dankaneenderdecontractwordenaangeboden.Jezietdatzenadietweecontractenineenlevensfasezittenvantrouwen,huiskopenenzo.DanhakenzevaakafbijDefensie.Devolgendefaserichtingacademischniveauisdantespannendofteveel.Zezijndanwelzeergeschooldewerknemersvoordeburgermaatschappij.Datiseenconceptwatnognietinonsbeleidzit.Maarikvindhetinteressantalsdenkrichting.”

Wie vind je dat op het thema van zelfregie trekker moet zijn?“Hetstaatinonzemissiedusikvinddatwijdaarwel

aanmoetentrekken.Socialepartnersspeleneenheelbelangrijkerol.Maarhetisaltijdspannendalsjedewerkgeverendeoverheidbijditsoortdingenerbijhaalt.Wantdanwordenertochweerdingengeregelddieopgespannenvoetmetdezelfregiekunnenkomentestaan.Werkgeversenwerknemerszoudenmeersamenkunnenoptrekken,geredeneerdvanuithetgezamenlijkbelangvandecontinuïteitvandeorganisatie.Maardegrotedrijvendekrachtmoettochvanuitdemensenzelfkomen,denkik.”

Jullie zouden daar wel een rol in willen spelen?“Ja,maarwemoetenervoorzichtigmeezijn.Wemoetencontacthoudenmetonzeachterbandieheeldiversis.Maarikvindhetergbijonspassen.ZelfregieisvoorCNVPubliekeZaaknogeenonontgonnengebied,enikdenkdatwenogeenlangewegtegaanhebben.”

Samenvatting onderzoeksrapport

Biedt inzicht uitzicht?TNO, Anneke Huson en Universiteit Maastricht

In de periode juni 2013 – maart 2014 heeft Welder bij CNV Publieke Zaak een pilot uitgevoerd, waarin een aselecte groep vakbondsleden het instrument ‘Wijzer met Welder’ kreeg aangeboden. ‘Wijzer met Welder’ is een bron van informatie over gezondheid, ziekte en werk(behoud). Het doel van de pilot was om te onderzoeken of ‘Wijzer met Welder’ effectief bijdraagt aan het vergroten van zelfregie en empowerment en of het gebruik een positieve invloed heeft op de dienstverlening van CNV Publieke Zaak.

DepilotisonderzochtdoorTNOinsamenwerkingmetdeUniversiteitvanMaastrichtenAnnekeHuson.Hetprocesisgemonitordengeëvalueerdendeeffectenvandeinzetvanhetinstrument‘WijzermetWelder’zijnonderzocht.Daarnaastwerddeinterventie‘WijzermetWelder’economischgeëvalueerd.Vanuithetperspectiefvandeinvesteerder(werkgever)werdeenkosten-batenanalyseuitgevoerd.Vanuithetmaatschappelijkperspectiefwerdeneenkosteneffectiviteitanalyse,eenkosten

utiliteitanalyseeneenkostenconsequentieanalyseuitgevoerd.Indezesamenvattingwordendeopzetenderesultatenbeschrevenvanhetevaluatieonderzoek.

Devolgendeonderzoeksvragent.b.v.deeffect-enprocesevaluatiestaancentraal:• Draagt ‘Wijzer met Welder’ effectief bij aan het

vergroten van de zelfregie en empowerment van de werknemer (lid van CNV Publieke Zaak)?

• Heeft gebruik van ‘Wijzer met Welder’ voor CNV Publieke Zaak een positieve invloed op haar dienstverlening aan de leden?

Hetantwoordopdeeersteonderzoeksvraagisontkennend.Wehebbenmethetonderzoekgeeneffectenkunnenaantonenvandeinterventie‘WijzermetWelder’opdematevanzelfregieenempowermentvandegroepledenvanCNVPubliekeZaakdieaanhetonderzoekdeelnamen.Bijdebeoordelingvanditonderzoeksresultaatmoetmeegewogenwordendatdeonderzoeksgroepkleinwas.Hierdoorwasookdekanskleindatmetdestudieeenwerkelijkeffectindepopulatiekonwordenaangetoond.BovendienspeeltmeedatdedeelnemersaandepilotopT0alrelatiefhoogscoordeninzelfsturingwaardoordemogelijkhedenbeperktwarenomdoormiddelvandeWijzervooruitgangteboekeninzelfsturing.

9

Bijdebeantwoordingvandetweedeonderzoeksvraagzijnwenaderingegaanop:a hetgebruikvanendetevredenheidmetdeWijzerendekenmerkenvandegebruikers(procesevaluatie);

b dekostenenbatenvandeWijzervanuithetperspectiefvandemaatschappijenvandeinvesteerder/dewerkgever(economischeevaluatie);

c debehoeftenvangebruikersaanondersteuningbijhunzelfregie;dematewaarindeWijzeraandiebehoeftenkanvoldoenendemanierwaaropdeimplementatievanzo’nwebtoolhetbestevormkrijgen(kwalitatieveevaluatie).

Ad. a. het gebruik van en de tevredenheid met de Wijzer en de kenmerken van de gebruikers

Gebruik:Eenmeerderheidvandedeelnemersaandeinterventiegroephebbenmeerdantweeonderdelengebruikt.Demeestgebruikteonderdelenzijnachtereenvolgenshetfeedbackgesprekoverdewerkvermogentest(WAI),deonlinekennissiteenhetpersoonlijkadvies.Hetonlineforumisnauwelijksgebruikt.

Tevredenheid:DeelnemerswarentevredenoverhetfeedbackgesprekoverdeWAI(80%),dekennissite(74%)enhetpersoonlijkadvies(65%).Relatiefveeldeelnemersvondendezeonderdelenooknuttig.

Progressie gebruikers:HetgebruikvandeafzonderlijkeonderdelenvandeWijzerdoordeinterventiegroepgafgeenverbeteringtezienvanzelfsturing.LedenvandeinterventiegroepdieprogressiehebbengeboektopalgemenezelfsturingontvingenrelatiefvaakeenWIA/WGA-ofWAO-uitkering.Respondentendieprogressiehebbengeboektopzelfsturingtenaanzienvanlerenen/ofloopbaanhaddenzichvakernietziekgemeld.IndevergelijkingvandeprofielenvandevakbondsledenvanCNVPubliekeZaakmetdevangnettersvanUWVvaltopdatdegenendielaagscoordeninzelfsturingtenaanzienvanleren,welwatbaatblekentehebbenvanhetgebruikvandeWijzer.

Ad b. de kosten en baten van de Wijzer vanuit het perspectief van de maatschappij en van de investeerder/de werkgever

DeWijzerisnochkosteneffectiefvanuiteenmaatschap-pelijkperspectief,nochvanuithetinvesteerdersperspec-

tiefwanneerwordtvergelekenmetstandaardzorg.Vanuithetmaatschappelijkperspectiefstijgtdekansopkosteneffectiviteitt.a.v.werkvermogenbijdegroepwerkendenmetzowelfysiekealsmentalewerkeisentenopzichtevanstandaardzorg.

Ad c. behoeften van gebruikers aan ondersteuning bij hun zelfregie en de mate waarin de Wijzer aan die behoeften kan voldoen

Metbetrekkingtotgezondheidengezondheidsklachtenhebbengebruikersopdevolgendepuntenondersteuningnodig:• handvattenombeteromtegaanmetgezondheidsklachten;

• ondersteuningbijvrageninhetkadervanduurzameinzetbaarheidenlevensloop.

Metbetrekkingtotdeinteractiesmetanderemensen,zoalspartners,familie,collega’s,leidinggevendenen(zorg)professionals,kwamendevolgendepuntennaarvoren:• deprivésfeerwordtalszeersteunendervarendoormensenmetgezondheidsklachten;

• voorcollega’senleidinggevendenishetbelangrijkdatzijrechtdoenaandeproblemendiemensenmetgezondheidsklachtenophetwerkervaren;

• watbetreftarbo-enzorgprofessionalslatendeinterviewsziendathunadviesenbegeleidingwordtgewaardeerd,maardatmensenhetsomsmoeilijkvindenomdezeadviezenindepraktijktebrengen.

Metbetrekkingtothetomgaanmetexterneomstandig-hedenenzelfregiezouondersteuninggebodenmoetenwordenopdevolgendepunten:• concreetadviesoverhoeomtegaanmetwerkomstandighedendieniettoegerustzijnvoormensenmetgezondheidsklachten;

• algemeenadviesoverhoeomtegaanmeteenmoeilijkearbeidsmarkt,reorganisatiesenfinanciëledilemma’sindecontextvangezondheidsklachten.

Metbetrekkingtotgripkrijgenopjezelfenzelfregiezouopdevolgendepuntenondersteuningzinvolzijn:• ondersteuningbijhetzoekennaarmanierenomgezondheidsklachtenbetertebegrijpenentehanteren;

•kennisoverrechtenenplichten. >>

10

In welke mate kan de Wijzer aan de behoeften van gebruikers voldoen?Dedeelnemersgavenaandatzehetprettigvondenombevestigingtekrijgen‘datzeopdegoedewegzaten’.Daarnaastwerddeinformatieoverhunrechtenenplichtenalsprettigervarenomdatdezealsonafhankelijkwerdgezien.

Inditkwalitatieveonderzoekkwamduidelijknaarvorendat‘WijzermetWelder’alsvrijblijvendwerdervarenenweinigaanleidinghadgegevenomdingenandersaantepakken.DeWijzerslootnietgenoegaanopdespecifiekesituatieendewerkzaamhedenvanrespondentenommethunklachtenomtegaanendedilemma’swaarmeezijworstelen.MenvonddeWijzerbovendiennietgoedaansluitenopdeverwachtingendiewarengewekt.Hetcontactmetdedeskundigewerdalssteunend,maarkortdurendenoppervlakkigervaren.Aanhetforumwasweinigbehoefte.ZettenwedeervaringenzoalsdezenaarvorenkomenuithetkwalitatieveonderzoekaftegendeoorspronkelijkedoelenvandeWijzer,danblijktdatdezedoelenvandeWijzernauwelijksverwezenlijktwerden.

Deinteractiesmetdeprivé-omgeving,werkomgevingenprofessionals(zoalseencoach)speeldeneengroterolinhetlevenvandegeïnterviewden.Ditlaatziendathetomgaanmetgezondheidsklachtennietalleeneenindividuelekwestieis.

UithetonderzoekkomenzesaanbevelingenvoordeWijzernaarvoren:• Dedoelgroep(en)beteromschrijvenennagaanhoedezebereiktkanworden(targetting);

• Indeinterventiemeermogelijkhedentottailoring–aansluitingbijhetindividu–bijvoorbeelddooreenverfijndebeslisboomstructuur.Zowordtdekansvergrootdateengebruikervandewebsiteookantwoordkrijgtopzijnofhaarspecifiekevragen;

• Hetonderliggendeveranderingsmodelbeterdefiniëren.Viawelkeingrediëntenindeinterventiemoetwatbereiktworden?Uitgaandevantheorieoverempowerment,zoupreciezeromschrevenmoetenwordenwelkevoorwaardendeinterventiemoetbiedenomdegebruikerdegelegenheidtegevenzijnofhaarkrachtaantesprekenenteontwikkelen;

• Deinterventieintensiverenenhierbijmeergebruikmakenvankennisopgedaanbijpsychologischeinternetinterventies;

• Ookvoorwerkgeverseenwebsiteontwikkelen;• Effectievergebruikmakenvandebedrijfsartsalsvertalervangezondheidsproblemennaarwerkvermogenenwelkeeisenditaandewerkplekstelt.Ookzoudewerknemermeerondersteundkunnenwordeninhoedebedrijfsartsdedialoogmetdewerkgeverkanbevorderen.

Er zijn volgens mij twee sterke

punten in het totale onderzoek.

Ten eerste de systematische opzet,

waarbij eerst de interventie beschre-

ven is, toen de evaluatiemethoden

zijn bepaald en vervolgens tijdens het

onderzoek telkens is getracht

de uitvoering te optimaliseren.

Ten tweede dat de evaluatie met vier

verschillende methoden is uitgevoerd:

effectevaluatie, procesevaluatie,

economische evaluatie en kwalitatieve

evaluatie.

De belangrijkste bevindingen met be-

trekking tot Wijzer met Welder zijn

mijn inziens dat de doelgroep en het

beoogde werkingsprincipe preciezer

vastgesteld moeten worden.

Vervolgens zou beter gebruik gemaakt

kunnen worden van de mogelijkheden van

een internetinterventie om de doelgroep

11

te bereiken, bij de individuele behoef-

ten aan te sluiten en mensen daad-

werkelijk een groei in eigen regie te

laten ervaren.

Het onderzoek heeft me aan het

denken gezet over hoe dit laatste

te bereiken. Paternalisme en aan-

sporen tot stappenplannen werken

contraproductief. Misschien moeten

we gewoon teruggrijpen op de voor-

waarden scheppende principes van de

client-centred approach uit de jaren

zestig en de assertiviteitstrainingen

uit de jaren zeventig? Het gaat

tenslotte om meer kracht en macht.

Maar dan in een eigentijdse vorm.

De persoonlijke reflectie van Angelique de Rijk

AngeliquedeRijkisuniversitairhoofddocentSocialMedicine

aanMaastrichtUniversity

September 2013DeErkenningscommissieInterventiesvanCentrumGezondLeven(RIVM)erkentde‘WijzermetWelder’alsgoedonderbouwdenneemtdezeopinhaardatabank: www.loketgezondleven.nl/i-database/interventies/w/16869

Juni 2013 tot mei 2014CNVPubliekeZaakvoertverschillendeimplementatieactiviteitenuit:•Gesprekkenmetmeerderemantelzorgorganisaties;• Meerdereoproepenine-mail-enpapierennieuwsbrievenvanCNVPubliekeZaak;

• Gesprekkenmet(individuele)dienstverlenersenbestuurdersvanCNVPubliekeZaakenmetCNVvertrouwenspersonen;

• EenfocusgroepgesprekmetCNV-ledenvandesectorZorgenWelzijn;

• Hetmakenvaneenfilmpjeomdevraagvangebruikersscherpinbeeldtekrijgen;

• HetmedemetCNVPubliekeZaakuitwerkenvaneenvervolgtraject‘Zelfregieopdewerkvloer’voordesectorZorgenWelzijn;

• Publiciteit,doordiversepopulaireartikelen,presentatieenperiodiekeinformatieviaWelderNieuws.

Voorjaar 2014WelderbenadertdeNationaleDenktankhetgeenresulteertineenzogenaamdeMiniDenktankommeerinzichttekrijgenindedilemma’srondzelfregie.Ditleverteenuitdagendeanalyseenenkeleinspirerendeoplossingenopdieop14mei2014meteenexpertgroepwordenbesproken.

Mei 2014Welderbrengtdeervaringenmet‘WijzermetWelder’inbijbureauBoelensenbureauDanthe.Hieruitont-staatdeaanpak‘Zelfregieopdewerkvloer’omeenveranderingsprocesopgangtekunnenbrengenwaarbijdewerknemerofzzp’erineenorganisatieechtcentraalkomttestaanenserieuzestakeholderkanworden.DaarbijgaatdeORalsactievesparringpartnerindeorganisatieaandeslag.

Een overzicht van implementatie-activiteiten

12

Specifieke implementatie is nodig‘WijzermetWelder’isgeeninstrumentdatjevolgensNijhuisadrandomkuntinzettenenviaeenbredepro-motiecampagneaandemankuntbrengen.“Erwordtmo-menteelveelbelanggehechtaanzelfregie,maarnietallemensenzitteninhetzelfdestadiumenhebbendezelfdevragen.Belangrijkisdatdeaanpassingendienudoordeonderzoekerszijnvoorgesteld,wordendoorgevoerdindeWijzer.Beschrijfdanjegebruikersgroepof-groepenzoconcreetmogelijkenzorgervoordatjemetpartnersdiegebruikersactiefgaatbenaderen.Vraagaandegebruikerssteedsofzeeffectiefgeholpenzijn,watzemissenenwaterbeterkane.d.Bouwopdiemanierdedienstverleninguit,waarbijjesamenmetdebestaandepartijenaandeslagbenteninstapjesdezelfregiealsaanbiedermaarvooralookvoordegebruikersonderdekniekrijgt.”

Bestaande netwerken gebruiken“VoorhetwerkenmeteengezondheidsprobleemzijndenetwerkenvanBlikopWerkendearbodienstverlenersvangrootbelang.Zijhebbendetoegangtotspecifiekegroepengebruikers.Maarzijhakentotnutoenietzomaaraanomdathetverdienmodel,waarbijveelnadrukligtopdeveiligesettingvandegebruiker,nietzomaarkloppendistemaken.Eenanderekwetsbare

groepzijndevangnettersdievia

UWVzoudenkunnenwordenbediend.Maarookdaarmoetjezorgenvooreenveiligesetting.VoorWelderisinteressantombijvoorbeeldmetDeNormaalsteZaak,BlikopWerk,vakbondenenmisschienbeternogmetpatiëntenorganisatiessamendienstverleningzoalsviadeWijzer,maarookalsgeïntegreerdeaanpak‘Zelfregieopdewerkvloer’,vormtegeven.Beschrijfdekwetsbaregroepen,kwantificeerhunaantallenenbenoemdewinstdiejevoorhenkuntbereikenenzorgvoordegoede,maareenvoudigeboodschap.”

“Belangrijkisookdatvoordewerkgeversdewinstinkaartwordtgebracht.Hetgaatdaarbijomhetvoorkomenvanuitvalbijkwetsbaregroepenenomtezorgenvooreeneffectiefzorgbeleidindearbeidsorganisatiewaarbijaandachtisvoorspecifiekewerkzaamhedenenspecifiekerisico’sdiemensenvaakheelgoedzelfkunnenvoorkomen.Daarmeevoorkomjehogerekosten.Beschrijfmetelkepartnerwaarmeejeaandeslaggaatdetoegevoegdewaarde.Hetgaatdannietomhetmaatschappelijkbelang,maaromhetdirectebelangronddewerkplekwaarzowelwerkgeveralswerknemerbetervanworden.Eendergelijkebusinessaanpakkomtveelalnietvoortvanuithetweten-schappelijkonderzoekmaarvraagtomeenintegratievanonderzoekenpraktijkmeteenbedrijfsmatigeinsteekbijdeimplementatie.”

Frans Nijhuis, bijzonder hoogleraar Inclusieve (arbeids)organisaties Maastricht University

“Meer ruimte voor implementatieonderzoek Zelfregie”Interview Frans Nijhuis, bijzonder hoogleraar Inclusieve (arbeids)organisaties Maastricht University

“Achteraf gezien had in het ZonMw-project ‘Zelfregie in zorg en zekerheid’ de doelgroep van de Wijzer preciezer geformuleerd moeten worden. Naast het probleem dat voor de interventiegroep maar een beperkte groep gebruikers is bereikt, bleek dat bij de CNV Publieke Zaak-leden er veel mensen zijn die bij aanvang van het onderzoek al aangaven veel zelfregie te hebben. Het wordt dan moeilijk om een effect aan te tonen”, stelt Frans Nijhuis, bijzonder hoogleraar Inclusieve (arbeids)organisaties aan Maastricht University. Het onderzoek laat zien dat bij het bevorderen van zelfregie het een groot dilemma is om de juiste groep, de mensen die er het meeste baat bij hebben, te kunnen bereiken. “Bij de implementatie van een instrument als de Wijzer moet daarom specifiek een toegang voor een relevante gebruikersgroep worden gemaakt. Daarnaast moet je via bestaande netwerken aan de slag om die groepen gebruikers te gaan bereiken.” Nijhuis adviseert daarom implementatieonderzoek te doen dat gericht is op het werkbaar en effectief maken van een zelfregietool als de Wijzer, waarbij gebruik wordt gemaakt van de bestaande netwerken en tegelijk wordt gezorgd voor borging. “Voor ZonMw is het een uitdaging om een dergelijke aanpak waarbij het onderzoek meer in een volgende rol terecht komt, actief te ondersteunen.”

13

Eerst bewustwording, dan verandering“Deimplementatievanzelfregievraagtomeenechtanderemaniervanwerken,omeenandereafstemmingetc.IndediscussiemetdeMiniDenktankkwamsteedsnaarvorendathetmiddenmanagementmaarweinigtewinnenheeftbijzelfregie.Enhoegajedanimplementeren?Wewillenofmoeteneigenlijkverdermetzelfregie.Welderheeftmethetonderzoekenimplementatieactiviteiteneengoedimplementatieprojectinvoorbereiding.Zoweldebedrijvenzelf,degebruikersmaarookoverheidenZonMwkunnenhiermeeverder,ommeerevidencevooreenbredeimplementatieoptafelteleggen.”

Erisduseenbrugteslaantussentheorie,onderzoekenpraktijk,maarhoedoejedat?Nijhuis:“Veranderingenvindennietplaatsdooréénonderzoek.Eenaantalonderzoekenbijelkaarleidttotandereopvattingenindemaatschappijendanpastotveranderingbijprofessionals,bijinstantiesenookbijgebruikers.Eerstbewustwording,danverandering.Desnelheidwaarmeedieveranderingenplaatsvinden,isvaakafhankelijkvandeurgentievanhetprobleem.Hetisiniedergevalzaakomalsonderzoekerdichtbijdepraktijkvandeuitvoerderblijven.Datvraagtechterdiscussieoverwatverantwoordonderzoekis.Veelonderzoekersblijvenlieveronderdeglazenstolphunonderzoekdoen.”

Implementatie vereist andere vaardighedenVolgensNijhuisisWeldereenkoploperophetterreinvanzelfregie,participatieengezondheid.“Hetisbelangrijkdatwenuopmeerderefronten,zoalsopdewerkvloer,inbeleidenonderzoek,dediscussievoerenoverhoezijsamenaanveranderingenwerken.Ikdoemetpleziermeeaandieconfrontatietussenpraktijk,implementatieenonderzoek,dieWelderinditZonMw-projectoptafelheeftgelegd.Eenonderzoekerkijktnaarreactiesvanondervraagden,maarhoeftgeenbegripoptebrengenvoororganisatorischeimplicaties.Onderzoeksresultatenzijndannogaleensmoeilijktevertalennaarimplementatie.Implementatievereistanderevaardigheden.Ondanksdeweerbarstigepraktijkisimplementatievanonderzoekvangrootbelang.Groteveranderingenhebbenechtertijdnodig.Vraagisookofdewetenschap,endaarmeeookZonMw,nietanderevormenvanonderzoekmetbijvoorbeeldeenkorteredoorlooptijden/ofmetmeerkwalitatieveelementenzoumoetenstimulerenwaardoorersnellerookgedegenevidenceoptafelkomt.”Nijhuisvervolgt:“Onderzoekbrengtin

“Een effectonderzoek was eigenlijk

een stap te ver in de ontwikkeling

van ‘Wijzer met Welder’: daarvoor

was er te weinig zicht op waar en

hoe de wijzer nuttig kan zijn. In het

kwalitatieve deel van de onderzoeken

zit echter een aantal aanwijzingen

hoe de Wijzer is aan te passen aan

specifieke behoeften van gebruikers.

Een interessante vraag daarbij is

hoe je onderscheidend kan zijn of

worden in het woud van informatie

op internet: waar zit een relevante

niche? Het gaat dan opnieuw om heel

specifieke behoeften die mensen

hebben.”

AgnesMeershoekisuniversitairdocent

Health,Ethics&SocietyaanMaastrichtUniversity

kaartwateraandehandis,maarzetnietzomaareenveranderingsprocesingang.Vanuitdepraktijkwetenweechtdatzelfregienodigis,maarhetisvervolgensdevraaghoejediepraktijkengedegenonderzoekgezamenlijkineenevenwichtigimplementatietrajectkankrijgen.Wiezetjeindeleadbijzo’nimplementatieonderzoek?Enhoezorgjeervoordatdebewezenresultatenookgeborgdwordenbijdepartijendieermeerderejarenmeeverdermoeten.”VolgensNijhuisbiedthetnetwerkvanWelderenderesultatenvanhetnuafgerondeZonMw-projectdaarvooruitstekendehandvatten.

De persoonlijke reflectie van Agnes Meershoek

14

Column

Het is heel gewoon

Zelf de regie houden. Het is trendy, het is ‘in’. Er is zelfs een landelijke wet – de Participatiewet – die zo ongeveer gebaseerd is op het begrip ‘zelfregie’. Ik doe al zo’n 45 jaar aan zelfregie. Als kind kon ik al overtuigd ‘zelf doen!’ roepen en ik was zeer verbolgen als iemand mij dan alsnog het werk uit handen nam. Het is een tweede natuur van mij om de regie in handen te houden. Dat betekent soms ordinair vechten en volhouden. Regelmatig word ik beschuldigd van eigenwijsheid en zelfs eigenzinnigheid.

Maar als ik dit niet zou doen, zat ik hier niet. Dan zat ik thuis achter de geraniums te wachten tot de thuiszorg zou komen om mij aan te kleden of om mijn huis te poetsen. Een belangrijk ingrediënt van zelfregie voor mij is het PGB. Hierdoor bepaal ik hoe laat en door wie ik geholpen word. Hierdoor kan ik iedere dag op tijd op mijn werk zijn en ’s avonds ook uitgaan als ik daar zin in heb.

Zelfregie voor iemand met een handicap is een dagtaak. Iets dat continue aandacht nodig heeft omdat het niet algemeen aanvaard is dat ik mijn eigen regie heb en neem. Dit was heel duidelijk toen een aardig poosje geleden mijn aangepaste bus de geest gaf. Ik belde het UWV om te praten over vervanging. De onmiddellijke reactie was dat ik geen auto meer kreeg omdat sinds de WMO er geen individuele vervoersvoorzieningen meer waren. Omdat ik mij had voorbereid wist ik dat ik als werknemer wel recht had op een vervoersvoorziening van het UWV. Ik zei dus dat ik een baan had, waarop de arbeidsdeskundige reageerde met: “Een echte?” Tja, dan tel ik eerst rustig tot 10 voordat ik minimalistisch “ja” zeg. Daarna was het snel geregeld en toen de gelegenheid zich een paar jaar later voordeed heb ik ook mijn rijbewijs gehaald en van het UWV mijn prachtige totaal aangepaste Volkwagen Transporter gekregen.

Eigenlijk belandde ik toen pas in een echt totaal gespleten wereld. Het blijkt dat ik nu wel mobiel ben en overal kan komen waar ik heen wil, maar de meters tussen mijn auto en plaats van bestemming zijn vaak een hele toer. Vragen die ik voor vertrek beantwoord moet hebben, zijn: Is het gebouw rolstoeltoegankelijk? Hoe krijg ik de toegangsdeur open? Is er geschikte parkeerruimte? Wat is het gehandicaptenparkeerbeleid van die stad? Ik vertrek nooit zonder in mijn mobiele telefoon allerlei nummers te noteren: het algemene telefoonnummer van de locatie, het telefoonnummer van degene die de bijeenkomst organiseert en het nummer van de parkeerpolitie.

Het gebouw waar ik werk is nog geen tien jaar geleden helemaal gerenoveerd. Alleen het skelet stond nog overeind. Toen wij onze eerste rondleiding kregen, was er tot mijn verbazing geen gehandicaptentoilet in het werkgebouw. De etages waar de gasten komen, hebben ieder een ruime en goed aangepast toilet. In de hele toren was er niet een. Ik kan zeggen dat ik mij niet erg welkom voelde als werkwillige rolstoeler. Na overleg werd er ‘voor mij’ een toegankelijk toilet gebouwd op de middelste verdieping. Dit helaas ten koste van het herentoilet.

De toevoeging ‘voor jou’ hoor ik vaak als ergens een aanpassing wordt gemaakt om een gebouw rolstoeltoegankelijk te maken. Ik heb er moeite mee om mij hier dankbaar voor te voelen. De aanpassing is namelijk niet voor mij als persoon bestemd, maar voor alle mensen die een beperking hebben en meedoen in deze maatschappij. Tegenwoordig draai ik de rollen daarom om. De dankbaarheid is mij verschuldigd omdat zonder mij die situatie niet volgens de standaard zou zijn. De standaard? Voor mij is dat een wereld waarin vanzelfsprekend rekening gehouden wordt met het feit dat mensen uniek en verschillend zijn én dat iedereen in staat is om zijn steentje bij te dragen in de maatschappij.

Als er direct bij de renovatie van het kantoorgebouw rekening gehouden was met werknemers met een beperking had de uitvoerder veel geld kunnen besparen. In een ruimte zonder muren is het niet moeilijk om een toegankelijk toilet te plannen.

Het voelt niet welkom, zei ik net. Natuurlijk iedereen staat klaar om te helpen, iedereen is trots dat ik een baan heb. Toch is het jammer dat veel hulp niet nodig zou zijn als toegankelijkheid meer vanzelfsprekend was. En ik ben geen held of superwoman omdat ik een baan heb. Jullie hebben allemaal banen. Het is heel gewoon. En dat ben ik ook.

Zelfregie is een managementtaak, ook lobby, soms onderzoek, maar meestal gewoon volhouden dat dat wat ik wil gewoon is. En voor die houding is weinig begrip.

Als de maatschappij meer open zou staan voor een grotere diversiteit aan gelijkwaardige mensen, als het vanzelfsprekend zou zijn dat er algemene voorzieningen nodig zijn (zoals toegankelijk openbaar vervoer en gebouwen) om die mensen tot hun recht te laten komen, dan is het praktisch mogelijk om zelf de regie te voeren. Nu is het alleen voorbehouden aan de eigenwijzen en eigenzinnigen.

Simone Poortman, netwerkcoördinator CNV

15

Op hoofdlijnenDebasisaanpakvoor‘Zelfregieopdewerkvloer’kentdevolgendestappen:1)KennismakingmetOR,o.a.viadeworkshop‘Zelfregieopdewerkvloer’;

2)Gesprekmetentrainingvandeopdrachtgevers(stakeholders)opdriehoofdthema’srondzelfregie,teweten:‘vraagarticulatie’,‘invloed’en‘besluitvorming’waarbijdebasiswordtgelegdvoorhetzogenaamde‘levenddocument’;

3)Deaftrap-tegelijkmetstap3-met: • DeORenenkeleteamsofafdelingengaanaande

slagmetde7dimensiesvanzelfregie; • Individuelewerknemerskrijgentoegangtot‘Wijzer

metWelder’(eendigitaleup-to-dateenophetprojecttoegespitstevraagbaak)enanderetools;

• MetwerknemersenORsamendetool‘seriousgaming’ontwikkelenenimplementeren;

4)Evaluatieenvervolgacties;5)Monitoring.

Kenmerken voor de aanpak ‘Zelfregie op de Werkvloer’• ORenwerknemersinhetbedrijfzijnaanzetenbepalenderoute;

• Positievepositionering:mogelijkheden,vertrouwen,waarderen,loslaten,tips,vraaggestuurd;

• Groeiendoorgeloofinjezelfenvertrouweninjearbeidsomgeving;

• Instapjes,maardoelgerichtnaar‘zelfregieindegeheleorganisatie’;

• Wederkerigheideninteractiebinnendekadersvanhetreële.

Daarnaastwordtbeoordeeldwelkeaanvullendeondersteuningenextrawensenerperopdrachtnodigzijn.Ofwatzoukunnenwordengedaanomhetleereffecttevergroten.

Heeftuinteresseinonzeaanpak?NeemdancontactopmetKerstZwart,k.zwart@weldergroep.nl.

‘Zelfregie op de werkvloer’: samen aan de slagTegenwoordig moet iedereen meedoen en zo lang mogelijk inzetbaar blijven en verantwoordelijkheid nemen. Om via de ondernemingsraad (OR) en werknemers in bedrijven aan de slag te gaan, is de basisaanpak ‘Zelfregie op de werkvloer’ ontwikkeld. Welder, Boelens en Danthe heb hierin hun krachten gebundeld en gaan als coach, aanjager en ontwikkelaar van zelfregie aan de slag.

‘Zelfregieopdewerkvloer’brengteenactieveenlerendewerkomgevingtotstandwaarookruimteisvoormensendieevenminderkunnenmeekomenoftwijfelhebbenofzehetwerkindetoekomstookvolkunnenhouden.DeORendemensenopdewerkvloernemenzelfmeerregieoverhunwerk,hunwerkbehoudenhunduurzameinzetbaarheid.Bovendiengaathetomkennisdelenbinnenheteigenbedrijfenmetanderearbeidsorganisaties.

16

Waarom vindt Ieder(in) zelfregie belangrijk?“Ieder(in)hechtergaanzelfregie.Voormijishet,netalszelfverantwoordelijkheid,gekoppeldaanhetauto-nomiebegrip.Enautonomiewilnietzeggendatjealleenopdewereldbent,hetwilwélzeggendatjezelfbepaalthoejeomgaatmetdedingendieopjeafkomen.”

Kan iemand uit jouw achterban die verstandelijk beperkt is dat ook?“Erisbijmensenmeteenverstandelijkebeperkingeengrotegradatievandematewaarinzedatzelfkunnen.Maarzelfregiemoetjeinditgevalbrederzien.Bijmensenmeteenzwareverstandelijkebeperkingishetbelangrijkdatdefamilieofanderevertegenwoordigerszelfregiehebbenennietvolkomenafhankelijkzijnvanwatdehulpverlenerofinstellinggoedacht.”

Hebben ze dan ook iets met zelfregie en werk?“Natuurlijk.Ookmensenmeteenverstandelijkebeperkingwillennetalsiedereenkunnenbepalenwateropzeafkomt,aldannietinsamenspraakmethunachterban.Ikmerkdatalsdestemvanmensenmetbeperkingennietlandelijkgeorganiseerdwordt,erweinigruimteisinhetdenkenvanregelmakersomdeimpactvanderegelgevingopmensenmeteenbeperkinggoedinteschatten.”

“Voorbeeld:mededankzijhetfeitdatwijeenlobby-strategiehebbengehadtenaanzienvandePartici-patiewet,endatwijuitdeachterbanmensenvanvleesenbloedindeKamerhunverhaalhebbenlatenvertellenoverdeconsequentiesvoorhenvandewet,isderegelgevingopbelangrijkepuntenaangepast.”

Bij zelfregie kan ook spelen dat mensen zeggen dat ze helemaal geen werk willen.“Jazeker.Maarjemoetuiterstvoorzichtigzijnommensenmetbeperkingendiezeggen“ikkanheternietbijhebben”

perdefinitieteetiketterenalswerkschuwtuig.Somskunnenmenseninderdaadnietwerken.”

Dat is heel ingewikkeld. In de Kamer geef je voorbeelden van mensen die buiten de wet vallen. Daarnaast zie je dat er in die groepen mensen zijn die zeggen laat me met rust.“Alsmensennietkunnenwerkenisdatprima.Verdergeldenvoormensenmeteenbeperkinggewoondezelfderechtenenplichtenalsvooriedereen.Dusalsjekanwerken,moetjedatookproberentedoen.Maarlatenwewelwezen.Hetechteprobleemisdatheelveelmensenmeteenbeperkingdolgraagwillenwerkenmaarnietaandebakkomen.Latenwedatprobleemeersteensoplossen.Datbetekentdatweverhinderendefactoreninderegelgevingmoetenopruimen,enwerkgeverswaarmogelijkmoetenstimulerenommensenmeteenbeperkingaantenemen.”

Kun je voorbeelden geven hoe jullie met het thema zelfregie werk en gezondheid aan de slag zijn?“Overalstaatbijonsvooropdatzelfverantwoordelijkheidenzelfbepalingonvervreemdbaarzijn.Indelandelijkelobbyisbijvoorbeeldhetvoortbestaanvandeonafhan-kelijkecliëntenondersteuningeenheelbelangrijkthemavoorons.Datmagnietdoorgemeentesuitgevoerdgaanworden,wantdangaatdewc-eenddewc-eendkeuren.”

Dat kost geld.“Jazeker,ikvinddatzelfregie,hetsocialedomein,geldmoetkosten.Andersishetgeensociaaldomein,maareenprivaatdomein,maatschappelijkgezien.Datjegeldinvesteertinhetsociaaldomeinisgewooneenmaatschappelijkeplicht.”

Kun je nog meer voorbeelden geven hoe jullie ermee aan de slag zijn?“WehebbenmetVWSafgesprokendatweopzorgcasuïstiek

Gert Rebergen, ad-interim directeur Ieder(in)

“Je bepaalt zelf hoe je omgaat met dingen die op je afkomen”Interview Gert Rebergen, ad-interim directeur Ieder(in)

Ieder(in) is de nieuwe koepelorganisatie van mensen met een beperking of chronische ziekte. Kerst Zwart is benieuwd hoe Ieder(in) over het onderwerp zelfsturing denkt. Gert Rebergen, ad-interim directeur van Ieder(in), is daar duidelijk over: “Ieder(in) hecht erg aan zelfregie.”

17

aanleverenopbasiswaarvaninzichtelijkgemaaktwordtwatdeimpactisvantransities.Erzijndertigmensenbereidhunverhaalvanuitconcretepraktijkenenervaringentevertellendiealsinputkunnenwordengebruiktopcentraalniveau.VoorbeeldenvandeParticipatiewetgaanoverwerk,maardiezijnvergelijkbaar.”

“Wezijnmeteengrootprojectbezig“Invoorburgers”.Daarmeewillenwededialoogoverzelfredzaamheidenzelfregieopgangtebrengentussenmensenmeteenbeperking,hunsocialenetwerkendehulpverlenendepartijen.Wijnoemendatzelfeenstrategievanbovenaf,diewewillenvoedenmetconcretepraktijken.Endezecasuïstiekvanonderopmoetuiteindelijkweerrichtinggevendwordenvoornieuwbeleid.”

Zie je dilemma’s rond zelfregie?“Hetconceptzelfregieisparadoxaal.Absoluteautonomiebestaatniet,erisaltijdcontext.Hetgaateromdatjezelfbeslisthoejejeverhoudttotdatgenewatopjeafkomt.Alswedatconcretiserenenjeneemtdecontexterbij,danishetparadoxalekarakteropgeheven.”

Hoe kunnen jullie mensen helpen om in die interactie een goede rol te vervullen? Iemand die een chronische aandoening krijgt, wordt gevraagd aan anderen uit te leggen wat hij heeft en ervoor te zorgen dat die dan rekening met hem gaan houden.“Ditvoorbeeldisprecieswatikbedoel.Jekomternietmetalleenhetconceptvanopenheidenvoorjezelfopkomen.Hetgaatookomhetcreërenvandejuisteomstandigheden!Alswijkunnenhelpenomvoormensenmeteenbeperkingineenwerksituatieeencontexttecreërenwaarhijkanzijnzoalshijisenoptimaalkanpresteren,dandoenweonswerkfantastisch.”

Welke randvoorwaarden moeten geregeld zijn voordat je met zelfregie aan de slag kunt?“Ikvinddatiedereenrechtheeftopeenplekjeindezemaatschappij.Werkbrengtsocialecontacten,alsjewerkhebt,hebjeookvrijetijd.Jehebtinkomen,jekuntjeverzekeren.Datzijndemeestbasaledingen.”

Wat zie je op dit moment als belangrijke knelpunten in de discussie over zelfregie?“Dathetbegripzelfregiewordtmisbruikteneenmorali-serendeladingkrijgt.Jekrijgtdandeopdrachtomzelfje

zaakjesregelenenjehandoptehoudenbijdemantel-zorgersinjedirecteomgeving.Deverantwoordelijkheidvandeoverheidomparticipatiemogelijktemaken,verdwijntzouitbeeld.”

“Mijndroomisdatmensenzichmeergaanorganisereninkleinelokalestructurendieinhogematevanzelfstandig-heidhuneigendoelennastrevenenmetelkaareenbewegingvormen.Daargeloofikin.”

Zouden de huidige instituties dat soort bewegingen moeten ondersteunen en stimuleren?“Steunen,stimulerenenfaciliteren.Wantjehebtnatuurlijknogsteedsinstantiesnodigdiedejuistevoorwaardencreëreneneenregelgevinguitvoert.Enkleinestructurenmakenookgeennieuwewetten.”

Welke rol kunnen de individuele burgers zelf spelen?“Eenburgerdienietswil,zoekthetduszelfuit.Datisdebottomlinevanhetconceptzelfregie.Alsiemandietswil,moetjeeenmaatschappelijksteunsysteemorganiseren.Sommigewordenhierbijgeholpen,anderenkunnenhetzelf.”

Dat soort trajecten, mensen in die kracht zetten in de verhouding tot hun werkgever bijvoorbeeld, dat kost geld. Wie moet dat betalen?“Datmoetcollectiefbetaaldworden.Allecollectievemiddelenzijnvanons.Ikvinddatjeindeaanwendings-regelsmetelkaarkuntafspreken,alsjijeenuitkeringwil,danstaatdaartegenoverdatwijditvanjouvragen.IkvindeigenlijkdatIeder(in)eenkeerdediscussieaanmoetgaanoverwatwebillijkvindenalsplichtenindieaanwendingsregels.Letwel:zonderfocusopmensenmetdanwelzondereenbeperking.WantIeder(in)staatvoorgelijkebehandeling.”

Wie zou dat podium voor de discussie over die verdeling kunnen zijn?“Decoalitiemoetbestaanuitdegenendiedoordeachterbangemandateerdworden.Hetlijktmijverstandigomdatvrijbreedintezettenwantderegelgevingisinmiddelszoingewikkelddatdeimpactvanhetenedomeinophetanderedomeinheelzwaarwegendkanzijn.Vandaaruitmoethetontstaanenvandaaruitmoetenwenadenken.”

18

Verslag van de expertbijeenkomst ‘Zelfregie op de werkvloer’

‘Ja, zelfregie, dat is van mij!’Peter van Eekert

Op 14 mei 2014 kwam een aantal deskundigen bij elkaar om te praten over het belang van zelfregie van werknemers en de aanpak van Welder, bureau Boelens en bureau Danthe om zelfregie op de werkvloer te bevorderen. Een bijeenkomst georganiseerd door Welder en mogelijk gemaakt door ZonMw. Centrale vraag daarbij: hoe zorg je ervoor dat werknemers zeggen: ‘ja, zelfregie dat is van mij!’ De expertmeeting startte met een inleiding van Kerst Zwart op het thema. Vervolgens nam Louise Boelens de aanwezigen mee in haar visie op zelfregie, en belichtte Theo Brassé de vraag of en hoe de ondernemingsraad (OR) zelfregie kan bevorderen in arbeidsorganisaties. Laura van de Landgraaf, Catherine Endtz, Jesse Arnon en Jules van Oven van de Mini DenkTank presenteerden hun analyse van zelfregie en reflecteerden op de mogelijkheden voor vergroting daarvan. In twee gesproken columns gaven Hein van Dongen en Simone Poortman hun mening. Er was veel ruimte voor respons en discussie, die volop werd benut. Dat leverde goede inzichten en verdieping op, maar ook vragen en dilemma’s. In dit verslag een overzicht van de besproken thema’s.

Welder,bureauBoelensenbureauDanthehebbengezamenlijkeenaanpakontworpenommeerzelfregieopdewerkvloerterealiseren.Dieaanpakrustopdriepijlers:• dewerknemerstaatcentraal,hijofzijmoetzelfregiealsietsvanhemofhaarzelfervaren;

• deondernemingsraad(OR)speelteenactieverol;• hetinvoerenvanmeerzelfregiewordtondersteundmeteenzogenaamd‘levenddocument’:eeninteractiefplatformwaaralleinzichten,voorbeeldenenvragenrondzelfregieindeeigenorganisatiewordengedeeldenzichblijvenontwikkelen.

Waarom zelfregie?Omzelfregiedaadwerkelijktoteensuccestemakenenallebetrokkenenerwarmvoortekrijgen,isallereerstnodigdatduidelijkiswatvooreeniederdevoordelenzijn.Waaromiszelfregieeigenlijkbelangrijk?Envoorwie?Iszelfregievooralprettigvoorwerknemers,ofhebbenookwerkgeversenarbeidsorganisatiesalsgeheelervoordeelbij?Metanderewoorden:welkeproblemenwordenopgelostalswerknemersmeerzelfregievoeren?

Inonderzoekisvastgestelddatmeerzelfregieopdewerkvloerleidttotmeereffectiviteitvandeorganisatie.Zelfregiegeeftmeerplezierinhetwerk.Werknemershebbenmeerenergieenhetgevoelvanverantwoordelijkheidstijgt.Daardoorstijgtookdecollectieveverantwoordelijkheidvoordeorganisatie.Zelfregieiseenmotorvoorzelfontwikkelingenvoorontwikkelingvanhetbedrijf.Meerzelfregieleidttotminderuitvalvanmedewerkersendustotmeerproductieenminderuitgavenaanziekteenre-integratie.Zelfregieleidttotmeerbedrijvigheidenbeterfunctionerendebedrijvendoordatwerknemershuncapaciteitenenervaringenbeterengerichterinzettenenkunneninspelenopveranderendeomstandigheden.Groeieninnovatiekomtvooreenbelangrijkdeelvoortuitslimmerorganiseren.DeWetenschappelijkeRaadvoorhetregeringsbeleid(WRR)zegtdatbeterenslimmerorganiserenverantwoordelijkisvoor75%vande

Door zelfregie stijgt de individuele

en de collectieve verantwoordelijkheid

19

innovatiesendegroei,technologischeontwikkelingvoor‘slechts’25%daarvan.

Altijd en overal?Maarzelfregiekanookangstoproepenbijmedewerkers.Erzullenongetwijfeldwerknemerszijndiegeenzelfregiewillen,diehetprettigofmakkelijkvindenalshenwordtgezegdwattedoen.Erzullenookwerknemerszijndiezelfregienietaankunnen.Zelfregiekannietdwingendwordenopgelegd.Ookhetnietkiezenvoormeereigensturingiseenvormvanzelfregie.Bovendienisdevraagofzelfregieinalletypenfunctieseninallesectorenenbranchesevengoedofingelijkematetoepasbaaris.Eenanderdilemmaisofzelfregieverenigbaarismethetfeitdatveelarbeidsorganisatiessteedsmeerineenketenofnetwerkmetandereorganisatieopererenenerwordtgewerktvanuiteenintegralevisie.Deeigenorganisatiestaatnietopzichzelf,devraagisofdatdespeelruimtevoorzelfregienietverminderd.Dekaderswaaringewerktwordt,moetendanergduidelijkzijn(dusminderspeelruimte)terwijltegelijkertijdeengrotezelfstandigheidwordtverwacht(dusweermeerzelfregie).

NoodzaakDaarstaatinzekerezintegenoverdatzelfregieineenmodernearbeidsorganisatieinfeiteonmisbaaris.Zobezienishetgeenkeuze,maareennoodzaak.Inzo’nmodernearbeidsorganisatiewordenwerknemersgezienalsstakeholdersenstaanwederkerigheid,vertrouweneneerlijkheidcentraal.Daarvooriseeneerstevereistedatmedewerkerswordenmeegenomenindedoelenvandeorganisatie,eneenscherpbeeldhebbenvanhunrol

enfunctieinenbijdrageaandeorganisatie.Vaakwetenwerknemersdatnietofnauwelijks.

VerantwoordelijkheidZelfregieisniet:gewoonalleszelfdoen,opeigenhoutjeenzonderrekeningtehoudenmetanderen.Integendeel.Vrijheidisonlosmakelijkverbondenmetverantwoordelijk,hetzijntweekantenvandezelfdemedaille.Zelfregievraagtwelietsvanwerknemers.Hetverondersteltdewilomteveranderen.Alsdiemotivatieeris,vormtheteenzichzelfaansturendmotortjevoorverdereontwikkeling.Zelfregievraagtookietsvanleidinggevenden.Dieverdwijnennietbijmeerzelfregievandewerkvloer,maarkomenwelineenandererol.Mindergerichtopcontrole,meeropcoachenenloslaten.Envooral:opéchtleidinggeven,uitgaandevandevraag:watisnodigvoordezeorganisatieendezemedewerker?Nietallemanagerszullenditkunnen,datkanduspijngeven.

DraagvlakHoekanzelfregiehetbestwordengeïmplementeerdineenbedrijf?Viaeentop-downofeenbottom-upbenadering?Uitonderzoekblijktdatindienuitsluitendtop-downwordtgewerkthetaantalmislukkingenerggrootis,namelijk70%.Hetdraaitomdraagvlak.Echter,alszelfregieuitsluitendietsisvandewerkvloerlukthetookniet.Deruimtevoorregieisnietalleenietsvandewerknemer,maarookvandeorganisatiewaarinhijofzijwerkt.Echtezelfregievereistzelfstandigheidenflexibiliteitvandewerknemer,maarookvandearbeidsorganisatie.Derolvanhetmanagementisdusweldegelijkbelangrijk,maareengoedeaanpakcombineertdataltijdmetaandachtvoordewerkvloer.Medewerkersénmanagersmoetenzichzelfregieeigenmaken.

MiddenmanagementHetovertuigenvanhetmiddenmanagementvandevoordelenvanzelfregievereistwellichtdemeesteenergie.Zijzieninsterkerematedenadelen,terwijlindetopvandeorganisatieénopdewerkvloer

Zelfregie is onmisbaar in een moderne

arbeidsorganisatie

Zelfregie is niet: iedereen doet zijn

eigen zin

De sleutel ligt in het motief

20

meeroogisvoordevoordelenervan.Maarhetmiddenmanagementheeftookietstewinnenbijmeerzelfregieopdewerkvloer.Hetkanhunstressverminderenendushetwerk

prettigermaken.Meergemotiveerdewerknemerszijnookfijnerecollega’s.

Rol ORDeORspeeltindebasisaanpakvanWelder,BoelensenDantheeencentralerolinhetbevorderenvanzelfregie.Ofzoudatmoetenspelen.DeervaringisdatlangnietalleOR-ennueenproactievehoudinghebbenenzoietsalsdebevorderingvanzelfregieagenderenineenbedrijf.OR-enreagerenenzettenzelfnauwelijkskaders.Vancocreatieisweinigsprake.Onderzoekuit2007maakteduidelijkdatslechts10%vandeOR-enwezenlijkinvloedhadophetstrategischbeleidvanhunbedrijf.Alsdithetbeeldis,hoekandeORdantochwordenbetrokken,sterker,hoekandeORactiefzelfregiebevorderenendaarlijnenvooruitzetten?Datiszekermogelijk,isdeervaringvanbureauDanthediewerktmetparticipatiebesluitvorming.Erisgeenblauwdrukdaarvoor,hetverschiltperbedrijfenOR.DeveleOR-endiezijbegeleidenzijnwelbezigmetthema’salsvergrotenvanparticipatieenbetrokkenheidvanwerknemers.Nietzeldenmoetenzedaarbijjuisteenpassievehoudingvanhunachterbandoorbreken:‘daarzijnjullietochvoor?’.

OndanksdezepositieveervaringenvanDantheblijfthetvoorsommigeaanwezigendevraagofOR-ennietteveelvertegenwoordigerzijnvanhet‘oudedenken’endaarmeenietdeidealeagentvoormeerzelfregiezijn.Geopperd

wordtdathetbeterisomwerknemersdirecteraantesprekenénviamedezeggenschapaandeslagtegaan.Iedereenwordtimmerssteedsmeerzelfverantwoordelijkvoorzijnofhaarloopbaaneninzetbaarheid.Meerzelfregieontplooienbetekentzelfontwikkelingendraagtsterkbijaandieinzetbaarheid.Ineenarbeidsmarktdiewaarschijnlijknoglangetijdmeeraanboddanvraagzalkennen,isdateenwezenlijkbelangvandewerknemerzelf.

Permanente ontwikkelingZelfregieiseenpermanenteontwikkeling.Omzelfregieopdeagendatekrijgenenverdertebrengeninarbeidsorganisatiesisindeaanpak‘Zelfregieopdewerkvloer’vooreen‘levenddocument’gekozen.Nieteengewonenotitieofbeleidsstuk,maareendocument,wikiofplatformdatvoortdurendwordtaangevuld,veranderdwaarnodigenwaarallebetrokkenenverantwoordelijkvoorzijnenzichookverantwoordelijkmoetengaanvoelen.Dit‘levenddocument’iséénvandebelangrijkepeilersvandeaanpakvanWelder,BoelensenDanthe. Erzijnmeervragenendilemma’srondzelfregie.Hetisvoorlopignogzoekennaardebestevormwaarmeezobreedmogelijkedraagvlakwordtgerealiseerd.Erzoubijvoorbeeldookeenstappenplangemaaktkunnenwordendathouvastenoverzichtgeeftommetzelfregieaandeslagtegaan.Hetzoubovendiengoedzijnomtebezienofoudereaanpakken(uitdejarenzeventigentachtig)hierietsbijtedragenhebben,aldannietdoorzeverderteontwikkelen.

Gouden tipsIndebijeenkomstwerddedeelnemendeexpertsgevraagdnaarhun‘goudentips’voorhetbevorderen

Meer zelfregie is geen kwestie van of, maar van wanneer. Hoe dan

ook, het gaat veranderen

Zelfregie is actie en reuring in eenorganisatie

Vooral het midden-management moet worden overtuigd

van de voordelen van zelfregie

Hoe voorkom je dat zelfregie is

voorbehouden aan de eigenwijzen en

eigenzinnigen?

21

vanzelfregie.Hierondereenpuntsgewijsoverzichtvandeoogst.• Laatzienwatdetoegevoegdewaardevoordeondernemingis.Formuleerduidelijkwelkprobleemjeoplostmet‘Zelfregieopdewerkvloer’?Formuleerdatstevigencompactvoorjewerkgeversenwerknemers,enkwantificeerhetwaarmogelijk.VoorwerkgeversiszelfregiegoedkoperdanhetinzettenvanArbo,werknemersmakenzichzelfbeterinzetbaar.Formuleerditsoortzakenookvoor(sub)problemenopdeanderelevels.

• Analyseerhethoofdprobleemvandeorganisatiezorgvuldigengadanpasaandeslag.Komniettesnelmetdeoplossingen!

• Benadruk,bijvoorbeeldviaeenspel/game,dehogeurgentievanhetvraagstukdatjewiltoplossen.Inhetspelkanhetgaanom‘terugblik’en‘vooruitzien’.Maakgebruikvandedaarbijvrijkomendeenergievanmensen.

• Presenteerdeaanpakaanpotentiëleopdrachtgeversenondernemingsraden.Ookdetopvandeorganisatiemoetfaciliteren,naastcommitmentgeven.OR-enkunnenprocesverantwoordelijkwordengemaakt.Maaracteeropverschillendeniveausindeorganisatie.

• Indezorgsectoriszelfregiegeenkeuzeofluxe,maarbitterenoodzaak.Hetisdeenigemanieropdevereistekwaliteitteleveren.

• Werktoenaareen‘lerendeorganisatie’,zelfregieisdaareenwezenlijkonderdeelvan.

• Zorgvoorveiligheid,openheidenvertrouwenbinnendeorganisatie,zekeralsjereuringwilmaken.Datgeeftonzekerheidindeorganisatie.Enwerkaanwaarderingvoormedewerkers.Vandaaruitkunjebouwenenonderzoekenwaardeeigenkrachtvanmensenwerkelijkzit

• Hetgaatomdewijzigingvan‘verticaalleidinggeven’naar‘horizontaalleidinggeven’.

• Vraagaanmensenzelfwelkemeerwaarde(toegevoegdewaarde)zijzelfzoudenkunnenleveren

• Gaimplementeren,doen:laatzienwatendathetwerkt!Investeerop‘willen’.Datiseenzeergoedestartsituatie.Sluitaanopalbekendeofzichtbareproblemenendoorbrakenindeorganisatiewaarjeaandeslaggaat.Alsbijvoorbeeldziekmeldingenmeertemakenhebbenmetdearbeidssituatiedanpuurmetgezondheid,isdateengoedaangrijpingspuntvoorengesprekoverzelfregie.

• OndersteunvertrouwenspersonenofkaderledenvanvakbondenenPGO’s(viaopleidingentrainingen)inhuntrajectommeerzelfregiebijhunachterbanopdewerkvloertebevorderen.

De Mini DenkTankTijdenshetweekendvan28-30maart2014zijnvijfalumnivandeNationaleDenkTank(www.nationale-denktank.nl)inhetkadervaneenZonMw-projectvanWelderookaandeslaggegaanmetdevraagstelling:’Hoezorgjeervoordatwerknemerszeggen:Ja,zelfregie,datisvanmij!’Op14meipresenteerdenzijhundenkwijze,hunanalyseeneenaantalcreatieveenpraktischeoplossingen.HunpresentatieisterugtevindenopdewebsitevanWelder.

De deelnemers aan deze bijeenkomst waren:PeterRooze(Duojob);DeborahdeWeerd(ORgemeenteBergenopZoom);JanVermeer(ORBergenopZoom);RaymondEijsbach(P&OBergenopZoom);BertvandeGevel(RvZ);SonjaHoedjes(VWS);SandraBouckaert(DeepDemocracy);HuubvandenDungen(FNVBondgenoten)DikHermans(RvTWelder,VitaValley);LidySchilder(BlikopWerk);JosBreit(VerbondvanVerzekeraars);SimonePoortman(CNVencolumnist);LauradeLandgraaf(MiniDenktank);JesseArnon(MiniDenktank);JulesvanOven(MiniDenktank);CatherineEndtz(MiniDenktank);PetervanEekert(Arcosz,verslagbijeenkomst14mei);ErikBeune(Wexx);EricavanBroeckhuijsen(SSTStigma);HeinvanDongen(filosoof,columnist);JosvanBeurden(dagvoorzitter);TheoBrassé(BureauDanthe);LouiseBoelens(bureauBoelens);CatrienFunke(Welder);MarjetVeldhuis(Carefully,projectleiderZonMw-project‘Zelfregieinzorgenzekerheid’);LuukvanTerm(communicatie,TermaeTraiectum);KerstZwart(Welder).

22

Coalitie zelfregieWelderonderzoektofwetoteencoalitierondzelfregiekunnenkomen.WehebbenmeteenbestuurdervanCNVPubliekeZaakgesprokenenwillenookpratenmetActiz,UWVeneenaantalpatiëntenorganisaties.WenoemendatKoplopersgesprekken,gesprekkenmetmensendiedenkendaterietsdoorbrokenmoetwordenomzelfregieechtvandegrondtekunnentrekken.Datmoetdaneentotaalplaatjegevenvanwatwegecoördineerdzoudenkunnendoen.Allemaalverschillendedomeinendiehelemaalnietmetelkaarcommuniceren,ofheelmoeilijk.Welderheeftzelfvoorhetthemawerkengezondheiddetool‘WijzermetWelder’.Wekijkenofernoganderetoolsmoetenkomen,dienogmeeropmaatzijn.

Weyers:“Hetvaltmeopdatjevooralsysteemspelersspreekt.Debeleidswereld,ministeries,wet-enregel-geving,koepels,verzekeraarsetc.iseensysteemwereld,demaatschappijenhaarburgerseenleefwereld.Zelfregievanuitdesysteemwereldwilleninvoerenismijnsinzienseenminderwerkbarebenadering.Mensenmoetenhetimmerszelfdoen,hetwoordzelfregiezegthetal...Watwijaldecennialangdoenisvanuitdesysteemwereldspelregelsenfantasieënprojecterenopdieleefwereldvanmensenendiehebbenergeenvaakenkeleboodschapaan.Eenrecentepogingisdeparticipatiesamenleving.”

Maar je vindt wel dat er wat moet gebeuren?“Draaihetom.Hetmoetnietzozijndatdeleefwereldmoetvoldoenaandeeisenvandesysteemwereld;desysteemwereldmoetfaciliterendzijnaandeleefwereld.Bijvoorbeeld:inhetkadervande

WMOwordteenbeleidgevoerdvansteedsminder.Inplaatsvandemensentevertellenwatzeallemaalnietmeerkunnenkrijgen,kunjeookzeggen;‘Hierhebjeeen

paarmogelijkhedenwaardoorjedingenzelfkanregelen’.BijMaatkijkenwewelkeobstakelserzijnvoorzelfregieengaandandeoplossingdaarvoorfaciliteren.”

Kun je daar een concreet voorbeeld van geven?“Probeermaareens,alsjenietingewijdbent,dienstver-leningtekrijgenindezorg.Datisvreselijkingewikkeld.Wijpratenoveralphahulpen,maareennormaleNederlanderheefthetoverhulpindehuishouding.Enalsdezelfdedienstverleningvanuithetverzorgingshuiswordtgeregeld,heethetreikwijdtezorg.Ikhebnognooitiemandomreikwijdtezorghorenvragen.”

“Maatheefteenzoekapplicatieontworpen(www.123Vraagwijzer.nl),dieisgemaaktvanuitdeleef-wereldvandeburgersdienietwetenwelkedienstver-leningerüberhauptbeschikbaaris(erisookgeenenkeleprofessionaldiehetheleoverzichtheeft).Op123Vraagwijzerkunjeopeenprobleemenopeenheldereeneenvoudigemaniersteedsverderklikkentotjebijeendienstofdienstverleninguitkomtdiepastbijjouspecifiekevraag.Jekomtdanuitopdeplekwaardedienstbeschrevenstaatenhoejediekuntkrijgen,dusnietopdehomepagevaneendienstverlener.Daarmeehebjeopeenseenheleboelspecialistischekennisinhuiswaarmeejezelfuitkuntzoekenwatjenodighebtenhoejeeraankomt.”

Je vindt dat een handvat voor de ultieme vorm van zelfregie?“Eenhandvat,ja,ermoetveelmeergebeuren.”

We kunnen wel net doen of dat niet zo is, maar de systemen zijn er. In wezen doe jij het ook. Jij organiseert ook een aantal systemen, een aantal structuren, ook bij Maat.“Onsrichtsnoerisnietwatdesysteemwereldzegt,ons

Peter Weyers, directeur Stichting Maat

“Zelfregie betekent mensen in hun kracht zetten”Interview met Peter Weyers, directeur Stichting Maat

Kerst Zwart praat met Peter Weyers, directeur van Maat, een initiatief van dertien aanbieders van woon- welzijn- en zorgdiensten in de regio Nijmegen. Opgericht om kansen te verzilveren en problemen op te lossen die alleen in gezamenlijkheid verwezenlijkt kunnen worden. “Accepteer de invulling die mensen zelf kiezen. Want succes-volle veranderingen gaan eerder van de werkvloer naar het bestuur dan andersom”, meent Weyers.

23

“Zelfregie betekent mensen in hun kracht zetten”Interview met Peter Weyers, directeur Stichting Maat

Kerst Zwart praat met Peter Weyers, directeur van Maat, een initiatief van dertien aanbieders van woon- welzijn- en zorgdiensten in de regio Nijmegen. Opgericht om kansen te verzilveren en problemen op te lossen die alleen in gezamenlijkheid verwezenlijkt kunnen worden. “Accepteer de invulling die mensen zelf kiezen. Want succes-volle veranderingen gaan eerder van de werkvloer naar het bestuur dan andersom”, meent Weyers.

richtsnoeriswatleefwereldlaatwetenwaarzebelangbijheeft.Endatisietsheelanders.”

Wat betekent dat voor initiatieven rond zelfregie?“Datiemandeenhandicapheeftisopzichnoggeenprobleem.Maariemandmeteenhandicapéneenheelkleinesocialeomgevingdieheefteenprobleem:zoiemandisnamelijkenhulpbehoevend,enheefthetmoeilijkeenberoepopanderentedoen.Watdesysteemwerelddandoetisdiehandicapcompenseren.Wijzeggen:jemoetzorgendatzijnsocialenetwerkgroterwordt.”

En als dat nou niet lukt, wat moet je dan? Daar maakt een deel van de samenleving zich druk om, mensen die werkloos worden en uiteindelijk in de problemen komen.“Defactorbetaaldearbeidwaarwijonzestatusaanontlenen,iszodoorslaggevendgewordendatmensendiegeenwerkhebbenvaaknietindeputzittenomdatzegeeninkomenhebben,maaromdathunmaatschappelijkestatusgedaaldis.Danmoetenwetochnietuitsluitendbezigzijnmeteenbaantezoekenvoordiemensen?Danmoeterookaandachtgeschonkenwordenaancoping,demanierwaaropmensenmethunnieuwestatusomgaan.”

De Eigen Krachtconferenties werken toch op die manier?“Datbeniknietmetjeeens.Watdieconferentiesdoen,isindeomgevingvaneenpersoononderzoekenoferdaarmogelijkhedenzijnwaarmeedeproblemendieiemandheeftgetackeldkunnenworden.Doeliszoweinigmogelijkberoepdoenopprofessionals.Datisietsandersdancoping.”

Jij vindt niet dat dit ondersteunend is aan de zelfregie?“Alsergeencopingplaatsvindtniet,nee.Omdatanderendanvanallesregelen.Mensendiemoeilijktoeganghebbentotdearbeidsmarktendaareenprobleemmeehebben,brengjevolgensmijhetbestnaareenzinvolledagbesteding,ookmaatschappelijkzinvol,dooruittezoekenwaarhunsterkekantzit.Datwordtintheoriewelbeleden,maarindepraktijkzieikhetuitermatezelden.Iniedergevalnooitinderegulierearbeidsbegeleidingstrajecten.Bovendienstaanheelveel

regelsvandesysteemwereldhaaksopdezeaanpak,omdatnietdewegnáárbetaaldearbeidmaarhethebbenvánbetaaldearbeidvooropstaat.”

Zeg je daarmee dat als je met zelfregie en arbeid verder wilt gaan, je het accent op versterking van de leefwereld van het individu moet leggen?“Ja,hetismaatwerk.Uitgangspuntisdepersoonwaarjemeewerkt.”

De samenleving zegt dan natuurlijk dat het wel betaald moet worden.“Datiseenidee-fixe.Alsikzoumoetenbetalenwatnuallemaalvrijwilliggebeurt,danzijnwemorgenfailliet.”

Je boodschap is dus: probeer als je met zelfregie aan de slag gaat veel losser van de systemen te staan en veel dichter bij de leefwereld van de mensen zelf.“Ja,datisechtzelfregie.Hoezetjemenseninhunkracht?”

Welder is ook bezig met zelfregie op de werkvloer. Er is een werknemer die weet dat hij tot zijn 67ste door moet werken. Die denkt dat hij dat niet trekt en wordt depressief. Wat dan?“Ikzouderustnemenomeenstehorenwatderedeniswaaromiemandertegenaanlooptdathijnogeentijdmoetwerken.Waaromdenkthijüberhauptdathijnog12jaarmoetdoenwathijnudoet?Enwaaromishijnietmeergemotiveerdomgewoonteblijvenwerken,eventueelineenanderebaan?Alsdewerkgeverernietvoorzorgtdatergenoegruimteisendatereenverandercultuurvanwaaruitdiewerknemerzelfdenkteenpositievebijdrageaanhetbedrijftekunnenleveren,danhebikereenhardhoofdin.”

Als je meer verantwoordelijkheid bij mensen wilt neerleggen, ook op de werkvloer, dan moet je ook echt de tijd nemen om met elkaar mensen zelf te laten invullen wat dat dan is. Je kunt de boodschap wel neerzetten, maar ze moeten het zelf doen. Jij zegt dan: geef tools, werk aan zingevingsvragen en help mensen in te vullen wat dat kan zijn?“Ja,datklopt.Maaraccepteerookdeinvullingdiedemensenzelfkiezen.Wantsuccesvolleveranderingengaaneerdervandewerkvloernaarhetbestuurdanandersom.”

24

Vanuit verschillende hoeken is behoefte aan een kosten-

batenanalyse van re-integratie. Hierbij denk ik aan de politiek

(maatschappij) die behoefte heeft aan een instrument waarmee

beoordeeld kan worden of het geld dat besteed wordt aan re-

integratie goed besteed is. In dit onderzoek hebben we ons

daarom ook de vraag gesteld of de kosten opwegen tegen

de maatschappelijke baten en hierbij uitdrukkelijk gefocust

op werkvermogen. Hierbij zijn alle kosten en baten voor de

maatschappij meegenomen (gezondheidszorgkosten, patiënt- en

familiekosten en kosten in andere sectoren).

De interventie ‘Wijzer met Welder’ heeft geen significante invloed

op veranderingen in zelfsturing of self-efficacy. De economische

evaluatie voor de subgroep respondenten waarbij het werk zowel

fysieke als mentale eisen stelt laat echter een waarschijnlijkheid

van 80% kosteneffectief (verhoogd werkvermogen) zien in het

voordeel van de interventiegroep, ongeacht de bereidheid tot

betalen.

De meerwaarde van de kosten-batenanalyse ligt vooral in het

blootleggen van de mechanismen waardoor het rendement van

re-integratietrajecten zoals ‘Wijzer met Welder’ tot stand

kan komen. Het is geen precieze berekening en voor een aantal

‘kosten- en batenposten’ hebben we aannames moeten maken

omdat precieze informatie ontbrak. Het is dan ook raadzaam

meer onderzoek te doen naar hoe de effectiviteit van de Wijzer

vergroot kan worden. Denk hierbij aan: “welk kernelement van de

Wijzer moet bij wie op welk tijdstip worden ingezet?” Met behulp

van dergelijk onderzoek kunnen de baten sterk verhoogd worden en

krijgt een economische evaluatie meer draagkracht.

De persoonlijke reflectie

van Cindy Noben

CindyNobenisPhDstudentHealthServicesResearchaanMaastrichtUniversity

25

Column

Zin en zelfregie

Zelfregie op de werkvloer: wat betekent het in de praktijk? En hoe zouden we het kunnen verwezenlijken? We voelen allemaal aan dat zelfregie iets anders is dan ‘zoek het zelf maar uit’. Als een partij waarmee ik samenwerk zich terugtrekt en ik iets ‘zelf maar moet regelen’ is dat nog geen zelfregie: dat is eenvoudig iemand voor een voldongen feit stellen. Zelfregie impliceert dus ten eerste dat iemand zelf kan kiezen om al of niet de regie te voeren.

Mensen zouden voor zelfregie ook een bepaalde soevereiniteit moeten bezitten en daadwerkelijke keuzemogelijkheden moeten hebben, al is dat natuurlijk altijd iets anders dan volledige autonomie. De keuzen van iemand kunnen alleen maar invloed hebben als wat er op de werkvloer gebeurt een bepaalde vrijheidsgraad bezit. De ruimte voor regie is dus niet alleen een zaak van iemand zelf, maar ook van het systeem, het netwerk of de organisatie waarin hij of zij functioneert.

Wat er op de werkvloer gebeurt zal dus zo ingericht moeten worden dat er iets te regisseren valt. Anders gaat het in feite om een lege frase. En daar worden mensen alleen maar cynisch van. Zelfregie impliceert dus ten tweede dat iemands sturing werkelijk verschil kan maken, dat ze werkt als ‘the difference that makes the difference’. Kortom, werkelijke zelfregie vraagt niet alleen zelfstandigheid, aandacht en flexibiliteit van een persoon maar ook van de organisatie waarin hij of zij functioneert. Nadenken over de mogelijkheden voor zelfregie raakt dus ook aan het profiel van organisaties, bedrijven en werknemers. Sommige organisaties zijn traag als het op veranderen aankomt. Zelfregie is dan niet van de ene op de andere dag te realiseren.

Het zou kunnen zijn dat in de toekomst de grote verschillen tussen werknemers en zelfstandigen gaan vervagen. Tegenwoordig wordt er al gesproken van zin’ers in plaats van zzp’rs (een zin’er is een Zelfstandige In een Netwerk). Bij meer zelfregie zou een ‘gewone’ werknemer ook een zin’er worden.

Zelfregie stelt werknemers in staat om bij de invulling van hun arbeid meer uit te gaan van hun eigen ervaring en capaciteiten en makkelijker in te spelen op (veranderende) omstandigheden. Het kan tot meer bedrijvigheid leiden, maar ook tot zinvollere invulling van de arbeidstijd.

Hein van Dongen, filosoof

Werkagenda alsvervolgophetZonMw-project‘Zelfregieinzorgenzekerheid’(2012-2014)

Zomer2014 GesprekmetbestuurdersCNVPubliekeZaakoverzelfregie

Vanafzomer2014 Startpilots‘Zelfregieopdewerkvloer’

8september2014 BijeenkomstmetPGO-supportenPGO’soverzelfregieenwerk

1oktober2014 TrainingHRenzelfregie

13november2014 ConferentiemetbureauDantheovermedezeggenschapenzelfregie

Najaar2014 Workshop‘Zelfregieopdewerkvloer’voorwerkgevers

Eind2014 Conferentie‘Zelfregieopdewerkvloer:detoekomst’

2015-2017 Verdiepenenverbredenvan‘Zelfregieopdewerkvloer’

26

PublicatielijstOnderzoeksrapport ‘Biedt inzicht uitzicht?’ (mei 2014) effect evaluatie van ‘Wijzer met Welder’ EindrapportvanTNO,AnnekeHusonenUniversiteitMaastrichtvanhetonderzoekinZonMw-project‘Zelfregieinzorgenzekerheid’waarbijdewebbasedtool‘WijzermetWelder’ophaareffectiviteitisonderzocht.

Populaire artikelen en interviews over ZonMw-project ‘Zelfregie in zorg en zekerheid’ PeriodiekeinformatieoverhetZonMw-project‘Zelfregieinzorgenzekerheid’datbestonduiteenonderzoekenimplementatieactiviteiten(2012-2014).InWeldernieuws#21,#22,#23,#24en#25isdaarovergepubliceerd.

Verslag conferentie Zelfregie bij ZonMw (7 juni 2012) VerslagvaneenconferentieoverzelfregiedieWelderenZonMwinjuni2012bijZonMwhebbengeorganiseerd.Naareentoekomstagendavoorzelfregie.

Verslag koploperbijeenkomst Zelfregie bij VitaValley (16 april 2013)

Presentatie Mini Denktank 28-30 maart 2014 en bijeenkomst (14 mei 2014)

Verslag van bijeenkomst ‘Zelfregie op de werkvloer’ met experts (14 mei 2014)

Artikel over de basisaanpak ‘Zelfregie op de werkvloer’ (maart 2014)

Filmpje met casuïstiek voor het gesprek over zelfregie op de werkvloer DitfilmpjemetcasuïstiekoverzelfregieopdewerkvloerisinsamenwerkingmetCNVPubliekeZaakgemaakttenbehoevevangesprekkenoverzelfregieenwatzezoudenkunnendoen.

WelderNieuws #25: een special over project ‘Zelfregie in zorg en zekerheid’

Verslag van bijeenkomst ‘Zelfregie op de werkvloer’ met presentatie Mini Denktank in Utrecht (14 mei 2014)

Presentatie Boelens, Welder en Danthe op conferentie ‘Zelfregie op de werkvloer’ in Utrecht (14 mei 2014)

Alle publicaties zijn te downloaden van de website www.weldergroep.nl

27

Mijn ‘gouden tip’ zou zijn om naar

een manier te zoeken om ‘Wijzer met

Welder’ op een indringender niveau met

de gebruiker te engageren over een

langere periode. Een ‘opschudmoment’

volstaat in mijn optiek niet. Eén mo-

ment – hoe indringend ook – blijft nog

steeds slechts één moment. Uit het

onderzoek blijkt ook dat er veel ver-

schillende indrukken, ervaringen en (flar-

den) informatie op mensen afkomen.

De Wijzer is slechts één informatie-

bron in een storm van meningen en

andere informatiebronnen die mensen

helpen om te gaan met hun gezond-

heidsklachten en richting te geven aan

hun levens.

Uit ander onderzoek blijkt hoe moeilijk

het is voor e-health interventies (zoals

de Wijzer) gedragsverandering te be-

werkstelligen bij gebruikers. ‘Wijzer met

Welder’ lijkt daarin geen uitzondering te

zijn. Verder kijken naar manieren om

het instrument meer te onderschei-

den van andere e-health interventies

of lering te trekken uit hoe andere

interventies opgezet zijn, lijkt mij

zeer zinvol.

Mooi aan dit onderzoek vond ik dat

de deelnemers bereid waren om zeer

persoonlijke en indringende gebeurte-

nissen of ervaringen te delen met de

onderzoekers. Hun ervaringen laten

zien dat het omgaan met gezondheids-

klachten een doorlopende zaak is en

continu energie vergt. Het is voor iets

dat nooit afgesloten kan worden en

zij hebben dus altijd – in meerdere of

mindere mate – behoefte aan onder-

steuning hierin.”

De persoonlijke reflectie van Bram Rooijackers

BramRooijackersisjuniorresearcherSocialMedicineaanMaastrichtUniversity

ColofonOntwerpSecondOpinion

Beeld- en eindredactieLuukvanTerm

DezeuitgaveismogelijkgemaaktdoorZonMw

TekstenMarcvanBijsterveldt,HeinvanDongen,PetervanEekert,AnneliesKleinBennink,SimonePoortman,MarjetVeldhuisenKerstZwart

©Welder2014

28

Omval227,1096HRAmsterdam|info@weldergroep.nl|www.weldergroep.nl

Welder is een landelijk kenniscentrum dat mensen wegwijs en mondig maakt op het terrein van gezondheid en duurzame participatie

• Handen en voeten geven aan zelfregie rond gezondheid en werk?• Uw medewerkers in staat stellen om hun werkvermogen te testen?• Wilt u meer bereiken bij mensen met werkgerelateerde gezondheidsklachten?

Maakkennismet‘WijzermetWelder’,dévertrouwensbronvan

mensendiedoorgezondheidsproblemenvragenofzorgenhebben

over(behoudvan)werk.

Persoonlijk,deskundig,onafhankelijkenbetrouwbaar.

Hetgaatoverbetaaldenonbetaaldwerk.

Ganaar

www.wijzermetwelder.nlvoormeerinformatie.

Het loont de moeite om ook aandacht te geven aan duurzame inzetbaarheid!

Word vriend van de Wijzer!

Word vriend van de Wijzer!

Wijzer met Welder