WEEK BOSVA

N H

ET

zonder grenzen9-16oktober 2011

on

twe

rp:

Patr

ick V

an

de

n B

erg

he

, A

ge

nts

ch

ap

vo

or

Natu

ur

en

Bo

s

www.weekvanhetbos.behet volledige programma vind je op :

een organisatie van in samenwerking met

campagnekrant

V.u

. Dir

k B

og

aert

(a

nB

) –

ko

nin

g a

lber

t II-

laan

20

bu

s 8

– 1

00

0 B

russ

el |

Wet

telij

k D

epo

tnu

mm

er: D

/20

11/3

241/

176

| c

reat

ie: w

ww

.mag

elaa

n.b

e

Bos

zonder

gre

nze

n

Op 24 januari 2011 ging in New York het Internationaal Jaar van de Bossen van start. De Verenigde Naties zetten hiermee het bos in de kijker, overal ter wereld en voor alle lagen van de bevolking. Uiteraard doet de Week van het Bos mee! Bos zonder grenzen is de slogan waarmee we dit jaar van 9 tot en met 16 oktober het bos in trekken. Het wordt een editie om U tegen te zeggen.

Een jaar lang internationale aandacht voor bossen is niet zo verrassend. Ruim 1,6 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van bossen voor hun dagelijks bestaan. Ook de overige 5 miljard bewoners van deze planeet gebruiken iedere dag bosproducten. In feite zijn we allen bosmensen.

Het is dan ook fijn om tijdens deze Week van het Bos stil te staan bij de betekenis van bossen en natuur in ons eigen leven. Bossen zijn immers nooit ver weg: als je ’s ochtends een kopje koffie drinkt, op een warme zomerdag de koelte van een schaduwboom opzoekt, je gezellig bij een haard-

Beste lezers, zin in een klein bosspel zonder

grenzen? Beantwoord de vragen in deze

krant. Met de gevonden letters kun je op de laatste pagina een

woord maken en een mooie prijs winnen!

Wat is het logo van het Internationaal jaar van de Bossen?

Beste lezer,

v

r a a g

1

vuur nestelt, de kinderen duwt op de schommel, een fles wijn ontkurkt, de boekenkast afstoft … Of gewoon, deze campagnekrant leest: een krant boordevol informatie over het belang van onze bossen en natuur, samen met een lijst vol boeiende activiteiten waarop we je graag verwelkomen.

Het activiteitenaanbod in de krant is maar het tipje van de sluier. Het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vereni-ging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt en tal van andere vereni gingen serveren je tijdens de Week van het Bos meer dan 200 activiteiten verspreid in Vlaanderen. Meer infor-matie vind je op www.weekvanhetbos.be.

Reserveer in de week van 9 tot en met 16 oktober 2011 al-vast een fijne uitstap in de Vlaamse natuur. Allen van harte welkom!

Marleen EvenepoelAdministrateur-generaal Agentschap voor Natuur en Bos

Forest BiodiversityEarth’s Living Treasure

inte

rnat

ional day For Biological diversity 22 M

ay 2011

B M C

2  |  Week Van het Bos 201 1

in samen­werking met …

Een productie van …

AgentschAp voor nAtuur en BosHet Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) streeft

naar meer en betere natuur, bossen, parken en open-baar groen, van in de stadskern tot in het buitenge-bied. Daarom investeren we in een hedendaags beleid en beheer, en ondersteunen we partners die dezelfde doelen nastreven. Het ANB maakt er immers een ere-zaak van om dicht bij en tussen de mensen te staan, om prominent aanwezig te zijn in de maatschappij. De bos-sen, parken en reservaten in ons beheer spreken het meest tot de verbeelding. Het zijn stuk voor stuk groe-ne pareltjes waar we je graag van laten meegenieten.Maar het ANB doet veel meer: plannen, bebossen, natuur inrichten, reservaten erkennen en onder-steunen, adviseren en overleggen met doelgroepen, subsidiëren, handhaven, dier- en plantensoorten be-schermen, jacht en riviervisserij regelen en kansen geven, campagnes organiseren zoals de Dag van het Park … en natuurlijk de Week van het Bos!

Waar vind je het agentschap

voor natuur en Bos?

Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brusseltel. 02 553 81 02 | fax 02 553 81 05e-mail anb@vlaanderen.bewebsite www.natuurenbos.bewww.facebook.com/natuurenbos

vereniging voor Bos in vlAAnderenDe Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (VBV) is een

milieu organisatie die zich specifiek bezighoudt met bossen. VBV vindt dat bossen er voor iedereen moeten zijn: dieren, planten én mensen.VBV weet dat bossen belangrijk zijn voor de mensen. Ze zuiveren onze lucht, ze zetten ons aan tot bewegen en zijn de ideale plaats om de stress en het jachtige leven even te vergeten. Jammer genoeg is er in Vlaanderen te weinig bos. Ondanks de be-schermende wetgeving sneuvelen er jaarlijks nog steeds te veel bossen. VBV wil in eerste plaats de bestaande bossen bescher-men. Daarnaast willen we nieuwe bossen aanleggen. Want die hebben we dringend nodig!Samen met tal van partners staat VBV onder andere in voor de aanleg en inrichting van speelbossen en stadsbossen, het toegankelijk maken van bossen, de 1 miljoen bomencampagne, CO

2-bossen … We organiseren ook wandelingen, film in het bos, info avonden over bosbeheer en -beleid, ludieke media-acties … en natuurlijk ook de Week van het Bos!

Waar vind je de vereniging

voor Bos in vlaanderen?

Geraardsbergsesteenweg 267, 9090 Gontrodetel. 09 264 90 50 | fax 09 264 90 92e-mail info@vbv.bewebsite www.vbv.bewww.facebook.com/verenigingbosvlaanderen

Week vAn het Bos 9–16 oktoBer

In het midden van deze krant vind je een uitneembare katern met een overzicht van de activiteiten.

Voor het volledige aanbod en voor meer gedetailleerde informatie per activiteit verwijzen we naar:

WWW.WeekvAnhetBos.Be > BosBezoeker > Activiteiten

Met de zoekfunctie vind je informatie over de activiteiten in je buurt en per doelgroep.

Beschik je niet over een internetverbinding? Bel 1700 voor meer informatie.

Programma

nAtuurpuntAls grootste natuurvereniging in Vlaanderen is Natuurpunt al meer dan 50 jaar actief om bos- en natuurgebieden aan te kopen

en voor de toekomst te behouden. Natuurpunt wil meer en betere natuur! Natuurlijk moet er ruimte zijn om te wonen, te werken en ons te verplaatsen, maar hoe drukker het leven wordt, hoe meer nood de mensen hebben aan groen en natuur. Dankzij de inspanningen van duizenden vrijwil-ligers blijven unieke stroken bos, heide, duinen en valleigebieden bewaard voor de volgende generaties. Natuur voor iedereen! Verspreid over Vlaanderen liggen 500 bos- en natuurgebieden beheerd door Natuurpunt. Iedereen is er welkom om te komen genieten, de natuur te bestuderen of een handje toe te steken bij het beheer.Een dagje uit? Maak je keuze op www.natuurpunt.be/natuurgebieden en www.natuurpunt.be/bezoekerscentra.

Waar vind je natuurpunt?

Coxiestraat 11, 2800 Mechelentel. 015 29 72 20 | fax 015 42 49 21e-mail info@natuurpunt.bewebsite www.natuurpunt.be

Bos zonDer grenzen  |  3

Actie !

In het logo van het Internationaal Jaar van de Bossen staat elk symbool voor een bosfunctie. We dagen jullie uit om deze symbolen uit te knippen en doorheen de krant op de juiste plaats in de voorziene ruimtes te kleven (of tekenen)!

?Kleef het juiste

symbool op deze

vlakjes met tips

doorheen de krant.

4  |  Week Van het Bos 201 1

De Verenigde Naties riepen 2011 uit tot het Internationaal Jaar van de Bossen. Een jaar lang internationale aandacht voor bossen is niet zo verrassend. Ruim 1,6 miljard mensen zijn rechtstreeks afhankelijk van bossen voor hun dagelijks bestaan. Voor de overige 5 miljard bewoners van deze planeet dragen bossen in belangrijke mate bij tot hun welzijn.Uiteraard doet de Week van het Bos mee! Met de slagzin Bos zonder grenzen zoomt de campagne in op wat bossen wereld-

wijd betekenen voor de mens en zijn omgeving. Het internationale logo krijgt een prominente plaats in de campagne. En je had het wellicht al door … de verschillende symbooltjes in het campagnebeeld verwijzen naar de vele functies die bossen vervullen. Met een mooi woord noemen we dit ecosysteemdiensten: het ecosysteem bos levert tal van diensten aan de mens en onze omgeving.

2011Internationaal Jaar van de Bossen

Ontwerp je eigen affiche! Laat in je tekening of collage zien waarom jij bossen belangrijk vindt.

Actie !

Bos- en natuurspelen zonder grenzenWoensdagnamiddag 21 september 2011

Op het vormingsmoment stomen we je klaar om een groep (kinderen)

te begeleiden tijdens hun ontdekkingstocht in (de Week van) het bos.

Na een algemene kennismaking met verschillende methodieken, pre-

senteren we vier bestaande educatieve spelen. Je trekt met een ervaren

gids het bos in en beleeft zelf het spel naar keuze. Vanuit deze ervaring

en met een hoop tips ben je klaar om zelf aan de slag te gaan.

D e e l n a m e : gratis maar inschrijven is noodzakelijk

D o e l g r o e p : leerkrachten en gidsen

a f s p r a a k : 13.30u-17u, VBNC De Nachtegaal, Olmendreef 2, De Panne

o r g a n i s a t i e : ANB & VBV i.s.m. VBNC De Nachtegaal

m e e r i n f o e n i n s c h r i j v e n : www.weekvanhetbos.be > educatief > vormingsmoment of 09 264 90 57

Bos zonDer grenzen  |  5

p. 16-17

Forest!

Bosque!

p. 18

p. 10

Bos! Skog!

Las!

Ala!Miombo!

p. 13-14p. 15

p. 9

p. 8

p. 12

Bosoppervlakte

per land (%)*

0-10

10-30

30-50

50-70

70-100

* Bron: FAO. Op de website van FAO vind je heel wat informatie over bossen wereldwijd. Kijk op www.fao.org/forestry/fra/fra2010

!

6  |  Week Van het Bos 201 1

In deze campagnekrant nemen we je mee op reis. We bezoeken wereldwijd negen verschillende bossen waarbij we je telkens een ecosysteemdienst laten ontdekken. Je leest in de tekst waarom die bossen belangrijk zijn voor de mens. Bij een aantal landen vroegen we een inwoner wat bos voor hem of haar betekent. Betekent dit hetzelfde voor jou?

Bos in de wereld

p. 16-17

Forest!

Bosque!

p. 18

p. 10

Bos! Skog!

Las!

Ala!Miombo!

p. 13-14p. 15

p. 9

p. 8

p. 12

Bosoppervlakte

per land (%)*

0-10

10-30

30-50

50-70

70-100

* Bron: FAO. Op de website van FAO vind je heel wat informatie over bossen wereldwijd. Kijk op www.fao.org/forestry/fra/fra2010

!

Bos zonDer grenzen  |  7

Panoramix

eucalyptus

wetenschappers

genezen

chemische stoffen

aspirientje?K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l

Heb jij een taxushaag in de

tuin? Taxus bevat de kostbare stof baccatine die

gebruikt wordt om het belang-rijkste geneesmiddel tegen kanker te maken. Voor 1 kilo

baccatine is meer dan 12 ton taxussnoeisel

nodig!

roze maagdenpalm

De roze maagdenpalm groeit in het regenwoud in Ma-dagaskar. Het is een kleine, altijdgroene plant met licht-roze bloemen. In de jaren vijftig van vorige eeuw ont-dekten Westerse onderzoekers dat muizen met leukemie langer leven na een inspuiting met een extract van de maagdenpalm dan onbehandelde zieke soortgenoten. In 1960 werden testen op mensen uitgevoerd, met succes!Wetenschappers vonden uiteindelijk twee werkzame stoffen in de roze maagdenpalm. Vincristine is een geneesmiddel voor kinderen met leukemie. Met vin-blastine behandelen dokters mensen met de ziekte van Hodgkin. Aan de ontdekking van deze twee medicijnen hebben vele mensen hun leven te danken.

In een recent rapport

schatte de Wereld-gezondheidsorganisatie

(WH0) dat 80% van de bevol-king in ontwikkelingslanden afhankelijk is van plantaar-

dige geneesmiddelen om ziektes te

behandelen.

Als iemand met genetisch mate riaal bv. een geneesmiddel ontwik-

kelt, moet hij voordelen die hij zo verkrijgt, delen met het land waar het genetisch materiaal vandaan

komt. Het Access and Benefit Sharing (ABS)-protocol geeft aan

hoe die verdeling kan verlopen. Dat kan door bv. de wetenschappelijke of technologische kennis te delen

of een deel van de winst af te staan uit de verkoop van het medicijn of

de royalty’s die voortkomen uit een patent op het medicijn.

Het bereiken van dit protocol op de conferentie te Nagoya (2010) was een belangrijke realisatie van het Belgisch voorzitterschap van de

Europese Raad.

Als we ziek zijn, stappen we een apotheek binnen om een geneesmiddel te kopen. Maar wist je dat een

kwart van die geneesmiddelen plantaardige stof­fen bevat? En dat de helft daarvan uit de tropische

regenwouden afkomstig is?Alle planten produceren chemische stoffen: fyto­

chemicaliën. Sommige ervan hebben genezende eigen schappen. Wetenschappers schatten dat slechts

1% van de bekende plantensoorten tot nu toe op geneeskrachtige eigenschappen is onderzocht.

Bossen: apotheken van

de toekomst!

Medicijnen uit het oerWoudWetenschappers zoeken in de hele wereld naar planten

met nieuwe genezende stoffen. Ze trekken daarvoor vooral naar de regenwouden, omdat daar het grootste aantal plan-tensoorten groeit.Het ontdekken van de juiste plant in de tropische regen-wouden, is als zoeken naar een speld in een hooiberg. De kennis van lokale medicijnmannen is daarom zeer welkom. Zij weten uit ervaring welke planten geneeskrachtige eigen-schappen hebben. De regenwouden worden jammer genoeg met een schrikbaren-de snelheid verwoest. Door de ontbossing verdwijnen jaarlijks tot 3.000 plantensoorten. Ook de mensen die er wonen moe-ten hun huizen en hun omgeving verlaten. Daardoor gaat hun uitgebreide kennis van geneeskrachtige planten uiteindelijk voorgoed verloren. Spaarzaam omgaan met de resterende tro-pische bossen is van levensbelang: morgen wordt er misschien een oplossing ontdekt voor een ongeneeslijke ziekte!

8  |  Week Van het Bos 201 1

?dieren

salamander

micro-organismen

diversiteit

zwammen

floragekko?reservaat

eend

fauna

soortenrijkdom

planten

K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n

Een bos vol leven

Primair bos bedekte vroeger tot 90% van Europa. Vandaag zijn deze oorspronkelijke bossen prak-

tisch verdwenen. In Vlaanderen zijn er geen meer. Om verder biodiversiteitsverlies te stoppen

werden de instandhoudingsdoelstellingen of natuurdoelen in het leven geroepen. Elke Euro-

pese lidstaat moet vastleggen wat er nodig is om internationaal belangrijke bedreigde dier- en

plantensoorten en natuurtypen te beschermen.

oerBos = priMAir BosDiep in het Amazonewoud geldt de

wet van de natuur. De weinige mensen die er leven, leven in harmonie met het bos en laten geen of weinig sporen na. Dergelijke ongerepte bossen noemen we oerbossen of primaire bossen. Bossen die wel door de mens beïnvloed zijn, bij-voorbeeld door (duurzame) houtexploi-tatie, noemen we secundaire bossen.

BialoWieza: het laatste oerBos

van europa?

Op zoek naar een oerbos in Europa? Ga dan naar Bialowieza, op de grens van Oost-Polen en Wit-Rus-land. Het bos is zo’n tienduizenden hectare groot en biedt onderdak aan minstens 3.000 verschil-lende soorten paddenstoelen, 1.000 plantensoor-ten en 10.000 diersoorten. Het is de enige plaats in Europa waar de wisent of Europese bizon voorkomt.Een deel van het bos is sinds 1921 beschermd en de UNESCO erkent het als biosfeerreservaat. Er loopt maar één pad door. Enkel met een gids mag je er komen.

Welk dier hoort NIET thuis in een gematigd loofwoud, het typische bos in Midden­Europa?e

[vuursalamander]a

[kleine ijsvogelvlinder]o

[driekleurige gifkikker]v

r a a g

2

Hoe ziet een bos eruit in Polen?

De diversiteit van de Poolse bossen maakt de beschrij-

ving van een bos moeilijk. In vergelijking met een Bel-

gisch bos lijken Poolse bossen meer op zichzelf gelaten,

zonder zichtbare bijdrage van de mens.

Waarom is het bos er belangrijk?

Bossen in Polen zijn vooral verbonden aan familiale en

toeristische activiteiten. De ecologische motieven lijken

er jammer genoeg nog steeds aan ondergeschikt.

Hoe ver is het dichtste bos van je huis?

Op 200 meter van ons huis (Tolcze)

Wat is je lievelingsboom?

De magnolia

Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst bij jou?

Mijn FSC-houten bureautafel

Naam Sebastian Strycharski

Land Polen

Beroep student

31% van de aarde is met bos be­dekt. Toch leven ongeveer 66%

van alle planten­ en diersoorten op aarde in bossen. Deze grote

soortenrijkom is het gevolg van de verschillende leefgebieden die in één bos voorkomen. Zo

voelt bv. de vuursalamander zich thuis in een lager gelegen, nat deel van het bos. De rand van

het bos is een ideale plaats voor tal van vlinders. Diep in het bos

vind je weer andere soorten, zoals de middelste bonte specht, op zoek naar oude dikke bomen.

In één hectare Amazonewoud vind

je tot 300 verschillende boomsoorten: meer dan het aantal boomsoorten

dat in heel Europa voorkomt.

Bos zonDer grenzen  |  9

Een sneukel-haag bestaat uit

struiksoorten met eetbare vruchten, meestal bessen.

Hiermee biedt het aan voor-bijgangers, buurtbewoners en

spelende kinderen een gezond tus-sendoortje: braambessen, hazel-noten, vlierbloesems … Zelf een

sneukelhaag aanplanten? www.tandem.be

Bossen om van te smullenHeel wat dieren vinden voedsel in het bos. Denk maar aan eek­

hoorntjes die beukennoten verzamelen, gaaien die verlekkerd zijn op eikels … Maar ook voor mensen heeft het bos een feestmenu

klaar. Inheemse regenwoudbewoners bijvoorbeeld, voeden zich hoofdzakelijk met wat ze vinden in het bos: tal van bosvruchten,

knollen, insecten, wild … Dichter bij huis, onder andere in de Ardennen, zie je in de herfst heel wat paddenstoelenplukkers. Je maakt de heerlijkste gerechten met morielje, eekhoorntjesbrood

en cantharellen. En wellicht ga je zelf ook wel eens kastanjes rapen, of een handvol bramen plukken? Wist je dat zelfs onze

winkelrekken vol liggen met lekkers afkomstig uit het bos?

Welk product is NIET afkomstig uit het bos?

n s d

v

r a a g

3

Hoe ver is het dichtste bos van je huis?

Tien minuutjes wandelen, en ik sta middenin het

oerwoud! Een koffieboer in Peru beheert ongeveer

tien hectare grond. Zijn koffieplantage en huis

beslaan ongeveer twee hectare. De overige acht

hectare zijn bos.

Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst

bij jou? Hoh, ongeveer alles rondom mij is gemaakt met

producten uit het bos: de meubels en de basisstruc-

tuur van mijn huis, het keukengerei, de houten

kruiwagen om koffiebonen te vervoeren. Vroeger

was zelfs de molen voor de koffiebonen uit hout

gemaakt, maar nu hebben we een metalen molen.

Hoe ziet een doorsnee bos eruit in jouw land?

De bomen zijn er groot en er zijn heel veel soorten.

Er komen ook veel diersoorten voor: apen, eek-

hoorns, vogelspinnen en af en toe een slang …

Naam Leonardo Mamani Peralta

Land Peru

Beroep koffieteler (coördinator van de koffie koepel CECOVASA)

Wist je dat eikelkoffie de oude Vlaamse variant is

van koffie?

Vanillestokjes komen uit het bos.

Het zijn de peulen van de regenwoudorchidee Vanillia

planifolia uit Mexico. Als je ze openbreekt zie je de aromarijke zaadjes

zitten. ?voeden

lekkerseekhoorntjesbrood

bosvruchten

braambes

fruit

?jacht

mmmm ...

paddenstoelen

hazelnoten

smullen

K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n

wild

10  |  Week Van het Bos 201 1

Hier

onde

r vin

d je

een

ove

rzic

ht v

an d

e ac

tivite

iten.

Voo

r het

vol

ledi

ge a

anbo

d en

voo

r mee

r ged

etai

lleer

de in

form

atie

per

act

ivite

it ve

rwijz

en w

e na

ar:

ww

w.w

eekv

anhet

bos

.be

> b

osb

ezo

eke

r >

acti

vite

ite

n

Met

de

zoek

func

tie v

ind

je in

form

atie

ove

r de

activ

iteite

n in

je b

uurt

en p

er d

oelg

roep

.Be

schi

k je

nie

t ove

r een

inte

rnet

verb

indi

ng?

Bel 1

700

voor

mee

r inf

orm

atie

.

Be

la

ng

rij

k!

Ook

voor

de

onde

rsta

ande

act

ivite

iten

kun

je h

et b

est e

erst

nog

een

kijk

je n

emen

op

de w

ebsi

te.

Daar

vin

d je

de

exac

te a

fspr

aakp

laat

s, e

xtra

geg

even

s en

een

(duu

rzam

e) ro

uteb

esch

rijvi

ng.

Mis

je in

dez

e ka

lend

er e

en a

ctiv

iteit

die

je to

ch n

og w

ilt a

anko

ndig

en?

Laat

het

ons

wet

en o

p w

eekv

anhe

tbos

@vb

v.be

of W

eek

van

het B

os,

Gera

ards

berg

sest

eenw

eg 2

67, 9

090

Gont

rode

. Je

kunt

de

activ

iteit

ook

zelf

rech

tstre

eks

invu

llen

op d

e w

ebsi

te.

Programmaweek Bos9–16 oktoBer

van het

provin

cie

gemeente

datum

activ

iteit

aanvang

afspraak

organis

atie

inschrij

ven?

AAA

RTSE

LAAR

zo 9

/10

Gegi

dste

wan

delin

g in

AN

B-do

mei

nbos

Cle

ydae

lhof

10u

Inko

m Z

inkv

alst

raat

NP

Aart

sela

ar

AAN

TWER

PEN

zo 9

/10

Ecod

room

13u

– 17

u30

Cent

rale

wan

deld

reef

gro

endo

mei

n Ri

vier

enho

f Deu

rne

Prov

inci

ale

groe

ndom

eine

n re

gio

Antw

erpe

n

ABA

LEN

do 1

/9 –

di 2

9/11

Wie

wor

dt M

issT

ree

en M

iste

r Woo

d 20

11n.

v.t.

Recr

eati

e- e

n Na

tuur

park

Kei

heuv

el, 1

7de

Esc,

Lic

htvl

iegw

ezen

laan

14

Groe

n-Bl

auw

-Roo

d vz

w

ABA

LEN

do 1

/9 –

di 2

9/11

Eco-

Droo

m-B

oom

en

doe!

Cre

atie

fn.

v.t.

Ter p

laat

se o

f Kei

heuv

elGr

oen-

Blau

w-R

ood

vzw

A

BALE

Nm

a 19

/9 –

vr 1

8/11

De B

omen

Flu

iste

raar

sop

aan

vraa

gRe

crea

tie-

en

Natu

urpa

rk K

eihe

uvel

, Lic

htvl

iegw

ezen

laan

14

Groe

n-Bl

auw

-Roo

d vz

w

ABO

RNEM

za 1

5/10

Avon

dwan

delin

g in

het

sti

lteg

ebie

d W

eert

19u

Stre

ekm

useu

m D

e Zi

lver

reig

er, S

chel

dest

raat

18,

Bor

nem

-Wee

rtGe

mee

nte

Born

em

ABR

ASSC

HAA

Tzo

9/1

0M

et d

e ki

ds o

p on

tdek

king

in H

et P

eerd

sbos

10u

Park

ing

Mel

keri

jVM

PA N

atuu

rgid

sen

A

BRAS

SCH

AAT

zo 1

6/10

Padd

enst

oele

nwan

delin

g in

De

Insl

ag14

uKe

rked

reef

, 50

m v

oorb

ij hu

isnr

. 48

VMPA

Nat

uurg

idse

n

ABR

ECH

Tza

15/

10St

erre

n en

land

scha

psw

ande

ling

19u

Naas

t Cuv

eeho

eve

Brec

ht, B

ouw

dew

ijnst

raat

NP

Antw

erpe

n no

ord,

Ast

erio

n, R

L de

Voo

rkem

pen

& M

ilieu

dien

st

Gem

eent

e Br

echt

AES

SEN

za 1

5/10

Vlee

rmui

zent

ocht

doo

r het

Sta

pper

sven

18u3

0 –

23u

Park

ing

tenn

is, H

uybe

rgse

baan

164

NP

Noor

derk

empe

n

AH

EIST

-OP-

DEN

-BER

Gza

15/

10Ed

ucat

ieve

wan

delin

gts

. 19u

& 1

9u30

Park

ing

tech

nisc

he d

iens

t, H

eren

tals

este

enw

eg 1

12Ge

mee

nte

Hei

st-o

p-de

n-Be

rg &

NP

A

HEI

ST-O

P-DE

N-B

ERG

zo 1

6/10

Fees

tbom

enro

ute

14u

– 17

uBl

okhu

t, P

rovi

ncia

al G

roen

dom

ein

De A

vere

gten

, Boo

nmar

kt 1

2Pr

ovin

ciaa

l Gro

endo

mei

n De

Ave

regt

en

AH

ERSE

LTzo

9/1

0H

eerl

ijk H

erfs

tbos

!14

u –

16u3

0Pl

ein

tege

nove

r Tav

erne

Mie

Maa

n, D

iest

seba

an 2

8Pr

ovin

ciaa

l Gro

endo

mei

n H

ertb

erg

A

HER

SELT

za 1

5/10

Nach

t van

de

Duis

tern

is20

uM

ie M

aan,

Die

stse

baan

28

Gem

eent

es H

erse

lt, W

este

rlo

en L

aakd

al

AH

OOGS

TRAT

ENzo

9/1

0Zo

ndag

swan

delin

g El

sakk

er13

u30

Kerk

plei

n, M

eerl

eN

P M

arkv

alle

i

AH

OOGS

TRAT

ENza

15/

10Be

heer

wer

ken

De H

alsc

he B

eem

den

9uIn

fobo

rd H

alsc

he B

eem

den

NP

Mar

kval

lei

A

HOO

GSTR

ATEN

za 1

5/10

Lich

t zie

n in

het

don

ker

20u

Bezo

eker

scen

trum

De

Klap

ekst

er, K

olon

ie 4

1, W

orte

lN

P M

arkv

alle

i

AH

OOGS

TRAT

ENzo

16/

10Pa

dden

stoe

len

kijk

en14

uBe

zoek

ersc

entr

um D

e Kl

apek

ster

, Kol

onie

41,

Wor

tel

NP

Mar

kval

lei

A

KALM

THOU

Tzo

9/1

0Zi

e je

doo

r het

bos

de

bom

en?

10u

– 17

uOn

thaa

lgeb

ouw

Arbo

retu

m K

alm

thou

t

AKA

LMTH

OUT

zo 9

/10

Her

fstw

ande

ling

met

gid

s14

uOn

thaa

lgeb

ouw

Arbo

retu

m K

alm

thou

t

AKA

LMTH

OUT

zo 9

/10

Wan

delin

g on

der l

eidi

ng v

an e

en n

atuu

rgid

s14

u30

Park

ing

Natu

ured

ucat

iece

ntru

m D

e Vr

oent

e, P

utse

stee

nweg

129

Natu

urgi

dsen

regi

o Ka

lmth

out

A

KALM

THOU

Tdo

13/

10H

allu

cina

nte

vert

elav

ond

Padd

enst

oele

n20

uN

EC D

e Vr

oent

e, P

utse

stee

nweg

129

Gem

eent

e Ka

lmth

out i

.s.m

. NP

Noor

derk

empe

n

AKA

LMTH

OUT

za 1

5/10

Foto

zoek

toch

t doo

rhee

n de

Bot

erbe

rgen

voo

r kin

dere

n tu

ssen

7 e

n 15

jaar

13u3

0 –

17u

De S

ter,

krui

spun

t Fra

ns R

aats

stra

at &

Kas

tanj

edre

efJN

M A

kerl

and

AKA

LMTH

OUT

za 1

5/10

Duis

tern

isw

ande

ling

19u

Onth

aalg

ebou

wAr

bore

tum

Kal

mth

out

A

KALM

THOU

Tzo

16/

10Ve

dett

en v

an d

e he

rsft

: pad

dens

toel

en in

geu

ren

en k

leur

en10

u –

12u

De S

ter,

hoek

Fra

ns R

aats

stra

at &

Kas

tanj

edre

efN

P No

orde

rkem

pen

A

KALM

THOU

Tzo

16/

10Bo

stoc

ht d

oorh

een

de K

alm

thou

tse

heid

e10

u –

14u

NEC

De

Vroe

nte,

Put

sest

eenw

eg 1

29JN

M A

kerl

and

A

KALM

THOU

Tzo

16/

10W

ande

ling

met

gid

s14

uOn

thaa

lgeb

ouw

Arbo

retu

m K

alm

thou

t

AKA

PELL

ENzo

16/

1015

jaar

nat

uur-

en

bosb

ehee

r in

gem

eent

elijk

na

tuur

gebi

ed H

et R

ood

10u

– 13

uGe

mee

ntep

ark

Beau

lieu,

Kap

else

stra

atN

P An

twer

pen

Noor

d vz

w

AKA

STER

LEE

za 1

5/10

Bosw

ande

ling

14u

Park

ing

Prov

inci

aal d

omei

n, H

olle

Weg

NP

Kast

erle

e

ALA

AKDA

Lzo

16/

10W

ande

lzoe

ktoc

ht in

het

bos

14u

Zaal

Den

neno

ord,

Sm

alle

stra

at 4

Gem

eent

e La

akda

l

AM

ALLE

wo

12/1

0Be

kend

mak

ing

win

naar

foto

wed

stri

jd P

rach

t van

een

boo

mw

eekv

anhe

tbos

.be

Foto

inst

uren

tuss

en 1

/9 e

n 1/

10: a

nny.

de.s

chut

ter@

mal

le.b

eGe

mee

nte

Mal

le

AN

B: A

gent

scha

p vo

or N

atuu

r en

Bos | V

BV:

Ver

enig

ing

voor

Bos

in V

laan

dere

n | N

P: N

atuu

rpun

t | R

L: R

egio

naal

Lan

dsch

ap |

BG

: Bos

groe

p V

RIJ

TOEG

AN

KELI

JK

V

OO

RAF

INSC

HRI

JVEN

VO

ORA

F IN

SCH

RIJV

EN V

OO

R EE

N d

EEL

V/H

pRO

GRA

mm

A

wA

Nd

ELIN

G

FIE

TSTO

CHT

wO

RKSH

Op

LEz

ING

S

pEL

FIL

m/V

ERH

AA

L T

ENTO

ON

STEL

LIN

G

EVE

NEm

ENT

mET

mEE

RdER

E A

CTIV

ITEI

TEN

A

Nd

ERE

provin

cie

gemeente

datum

activ

iteit

aanvang

afspraak

organis

atie

inschrij

ven?

AM

ECH

ELEN

zo 9

/10

Het

bos

als

bio

toop

15u

Neer

hofp

oort

kin

derb

oerd

erij

Dom

ein

Tivo

li

AN

IJLE

Nza

15/

10Zi

ntui

genw

ande

ling

19u

park

ing

Krui

sken

sber

gGe

mee

nte

Nijl

en &

NP

Afde

ling

de W

iele

waa

l

ARA

NST

zo 1

6/10

Her

fstw

ande

ling

Zeve

nber

genb

os14

u30

Mar

iagr

ot e

n H

of Z

even

berg

en, K

aste

eldr

eef

NP

Wer

kgro

ep Z

even

berg

enbo

s Ra

nst

ARA

VELS

zo 1

6/10

Rave

ls z

onde

r gre

nzen

met

ope

ning

spe

elbo

s Ba

eten

heid

e10

u –

17u

Bezo

eker

scen

trum

Bos

huis

, Jac

htw

eg 2

7 &

spe

elzo

ne B

aete

nhei

deAN

B, v

zw D

en B

unt,

Bos

huis

Rav

els,

gem

eent

e Ra

vels

, VVV

Rav

els,

ch

iro

Wee

lde

& V

BV

ARE

TIE

za 1

5/10

Her

fstw

ande

ling

met

bos

snoe

pers

ts. 1

9u &

21u

Educ

atie

f cen

trum

Pri

nsen

park

Prov

inci

ale

groe

ndom

eine

n Re

gio

Kem

pen

A

SCH

OTEN

za 1

5/10

Nach

t van

de

Duis

tern

is

wee

kvan

hetb

os.b

eDo

mei

n Vo

rden

stei

n, K

opst

raat

Gem

eent

e Sc

hote

n

ASC

HOT

ENzo

16/

10H

erfs

twan

delin

g in

Vor

dens

tein

14u

Park

ing

Vord

enst

ein,

Kop

stra

atVM

PA N

atuu

rgid

sen

A

VORS

ELAA

Rza

8/1

0 –

wo

12/1

0Zw

erfv

uila

ctie

wee

kvan

hetb

os.b

eCo

ntai

nerp

ark

Vors

elaa

r, Oo

stak

ker

Gem

eent

e Vo

rsel

aar

AW

ESTE

RLO

ma

3/10

– w

o 12

/10

Spri

ng e

en g

at in

de

luch

t wan

t zo

kan

de a

arde

je n

iet

houd

en G

roen

hart

vzw

door

lope

ndGe

mee

nteh

uis

Wes

terl

o, B

oere

nkri

jgla

an 6

1Ge

mee

nte

Wes

terl

o

AW

ESTE

RLO

zo 9

/10

Fiet

stoc

ht10

u –

16u

Star

tpla

ats

voor

zien

per

dee

ldor

pGe

mee

nte

Wes

terl

o

AW

ESTE

RLO

wo

12/1

0Ko

e in

blik

14u

Bibl

ioth

eek,

Kas

teel

park

5Ge

mee

nte

Wes

terl

o

AW

ESTE

RLO

vr 1

4/10

Boss

mos

ke20

uDe

Mer

odez

aal,

Heu

ltje

dorp

1Ge

mee

nte

Wes

terl

o

AW

ESTE

RLO

zo 1

6/10

Culin

aire

bos

wan

delin

g14

uBo

swac

hter

shui

s, P

aped

reef

1Ge

mee

nte

Wes

terl

o

AW

ILLE

BROE

Kza

15/

10W

eek

van

het B

os –

Nac

ht v

an d

e Du

iste

rnis

19u

Broe

k de

Nae

yer,

Stuy

venb

ergb

aan

Mili

eudi

enst

Will

ebro

ek

AZO

ERSE

Lzo

9/1

0 en

zo

16/1

0W

ande

ling

14u

– 16

u30

Bezo

eker

scen

trum

Zoe

rsel

bos,

Bos

huis

weg

2Vr

iend

en v

an h

et Z

oers

elbo

s

BRU

SSEL

BRU

SSEL

di 1

1/10

De B

razi

liaan

se C

erra

do e

n Eu

ropa

19u

Mun

do B

, Edi

nbur

gstr

aat 2

6W

erve

l vzw

BR

USS

ELBR

USS

ELw

o 12

/10

Op re

is n

aar G

inde

rbui

ten

13u3

0 –

16u

Inga

ng D

uden

park

, V. R

ouss

eaul

aan,

Vor

stGR

EEN

vzw

LIBE

RING

ENzo

16/

10Ki

nder

acti

vite

it: s

peel

goed

uit

het

bos

14u

Bezo

eker

scen

trum

De

Wat

ersn

ip, G

rauw

e St

eens

traa

t 7/2

, Koe

rsel

Bezo

eker

scen

trum

De

Wat

ersn

ip

LIBR

EEdi

11/

10On

tdek

par

els

in L

imbu

rgs

priv

ébos

!14

uDo

mei

n Gr

ootb

roek

BG N

oord

oost

-Lim

burg

LIDI

EPEN

BEEK

do 1

3/10

Het

hoe

, waa

rom

en

wat

van

CO 2(m

inde

ren)

thui

s14

u –

16u3

0Bi

blio

thee

k ge

mee

nte

Diep

enbe

ekKi

low

at?u

ur v

zw

LIDI

LSEN

-STO

KKEM

za 1

5/10

Bele

ving

swan

delin

g in

Ber

gerv

en19

uKa

pel v

an d

e W

eers

tand

, Bru

gstr

aat,

Rot

emSt

ad D

ilsen

-Sto

kkem

, RL

Kem

pen-

Maa

slan

d, L

imbu

rgs

Land

scha

p vz

w,

Wild

behe

eree

nhei

d

LIGE

NK

di 1

1/10

Dwar

sbom

en: s

amen

tim

mer

en a

an d

uurz

aam

hou

t – v

orm

ing

voor

leer

krac

hten

hou

top

aan

vraa

gKa

stee

l Bok

rijk

, Bok

rijk

laan

8Gr

oenh

art v

zw &

Kle

ur b

eken

nen

LIH

AMza

15/

10Na

cht v

an d

e du

iste

rnis

19u3

0Na

tuur

cent

rum

Den

Haa

s, B

roek

stra

at z

n, K

waa

dmec

hele

nEu

ropl

anet

ariu

m

LIH

ASSE

LTzo

9/1

0Bo

eboe

ks in

Kie

wit

met

Mar

c de

Bel

14u

– 17

uBe

zoek

ersc

entr

um K

iew

itN

P Li

mbu

rg

LIH

ECH

TEL-

EKSE

Lzo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

eetj

es14

uRe

ster

heid

e, p

arki

ng B

egijn

envi

jver

s, B

egijn

enst

raat

, Hec

htel

NP

Hec

htel

-Eks

el

LIH

ECH

TEL-

EKSE

Lzo

16/

10H

erfs

ttoc

ht, p

adde

nsto

elen

excu

rsie

en

kind

erw

ande

ling

14u

Park

ing

Bos-

en

duin

enge

bied

Den

Bra

nd, K

amer

tstr

aat,

Hec

htel

NP

Hec

htel

-Eks

el

LIH

EERS

wo

12/1

0On

tdek

par

els

in L

imbu

rgse

pri

vébo

s!14

uM

ansh

oven

bos

BG Z

uid-

Lim

burg

vzw

LIH

OUTH

ALEN

-H

ELCH

TERE

Nzo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

14u

Bezo

eker

scen

trum

Lim

burg

s La

ndsc

hap,

Hen

gelh

oefd

reef

6Li

mbu

rgs

Land

scha

p vz

w

LIH

OUTH

ALEN

-H

ELCH

TERE

Nm

a 10

/10

Ontd

ek p

arel

s in

Lim

burg

s pr

ivéb

os!

10u

Dom

ein

Hoe

verh

eide

BG L

imbu

rgse

Dui

nen

vzw

LILO

MM

ELzo

16/

10Sp

eel e

r op

los

in d

e W

eek

van

het B

os13

u30

Saha

ra: E

vene

men

tenh

al D

e So

ever

ein,

Spo

rtve

lden

stra

atBo

slan

d, s

tad

Lom

mel

& V

BV

LILU

MM

ENzo

9/1

0De

geh

eim

en v

an d

e W

illen

kens

berg

ont

slui

erd

14u

Park

ing

Beuk

enho

f, B

euke

nboo

mst

raat

NP

Lum

men

LIM

EEU

WEN

-GR

UIT

RODE

za 1

5/10

Een

spee

lse

nam

idda

g in

het

bos

14u

Kolli

sber

gen

Jeug

ddie

nst e

n M

ilieu

dien

st M

eeuw

en-G

uitr

ode

LIM

EEU

WEN

-GR

UIT

RODE

za 1

5/10

Gean

imee

rde

avon

dwan

delin

g in

het

bos

19u

Kolli

sber

gen

Mili

eura

ad M

eeuw

en-G

ruit

rode

LISI

NT-

TRU

IDEN

zo 9

/10

Klei

ne b

ewon

ers

van

het b

os9u

– 1

2uBe

zoek

ersc

entr

um N

ieuw

enho

ven,

Has

selt

sest

eenw

eg 1

Vorm

ingp

lus

Lim

burg

, CVN

, LM

K, L

IKON

A &

Wer

kgro

ep

Lim

burg

se N

atuu

rgid

sen

LITE

SSEN

DERL

Ozo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

Gerh

agen

14u

– 17

uBo

smus

eum

Ger

hage

n, Z

avel

berg

10

Wer

kgro

ep E

colo

gie

Tess

ende

rlo

vzw

O-

VLAA

LST

zo 1

6/10

Land

scha

psw

ande

ling

Krav

aalb

os –

Put

tenb

eekv

alle

i14

uCa

fé B

ij St

inne

, Put

stra

at 1

16, M

elde

rtSt

rate

gisc

h Pr

ojec

t Lan

dsch

ap v

an E

rem

bald

tot K

rava

albo

s

O-VL

DE P

INTE

za 1

5/10

Weg

van

wou

d19

uSc

outs

dom

ein

Moe

rken

shei

deGe

mee

nte

De P

inte

O-

VLDE

NDE

RMON

DEzo

9/1

0M

ens

en n

atuu

r10

u –

17u

gren

s m

et G

ijzeg

em, S

cheu

tlag

estr

aat,

Mes

pela

reJe

f Key

meu

len

O-

VLEE

KLO

zo 1

/10

– di

6/1

2Bo

s in

de

Wer

eld

door

lope

ndBo

sinf

ocen

trum

Prov

inci

aal d

omei

n H

et L

een

O-

VLGE

NT

zo 9

/10

Bezo

ek jo

ng b

os B

uffe

r R4

10u

– 12

uLi

efke

nsst

raat

thv

Liev

e, W

onde

lgem

Groe

ndie

nst –

sta

d Ge

nt

O-VL

GEN

Tdo

13/

10De

inhe

emse

bev

olki

ng in

ver

wee

r teg

en d

e be

drei

ging

en

voor

het

am

azon

ewou

d en

hun

leef

cult

uur

19u3

0Vr

edes

huis

, Sin

t-M

argr

iets

traa

t 9Gr

oenh

art &

Put

umay

o vz

w

O-VL

GEN

Tza

15/

10Ro

ndri

t naa

r de

klei

ne b

osje

s va

n Ge

nt14

u –

16u3

0Gr

oend

iens

t Gen

t, F

erdi

nand

Lou

sber

gska

ai 3

2Gr

oend

iens

t – s

tad

Gent

O-

VLGE

NT

za 1

5/10

Bosm

enu

op g

astr

onom

isch

niv

eau

19u3

0 –

23u3

0EV

A vz

w, S

int-

Piet

ersn

ieuw

stra

at 1

30EV

A vz

w

O-VL

GEN

Tzo

16/

10Pl

ant e

en g

eboo

rteb

os13

u30

Groe

npoo

l Gen

tbru

gse

Mee

rsen

, Kon

ings

donk

stra

atGr

oend

iens

t – s

tad

Gent

O-

VLGE

RAAR

DSBE

RGEN

zo 9

/10

Wan

delin

g H

et b

ehee

r in

het R

aspa

illeb

os10

uN

MEC

De

Hel

ix, H

oogv

orst

2, G

rim

min

geAN

B, N

MEC

De

Hel

ix,

VBV,

NP,

INBO

& s

tad

Gera

ards

berg

en

O-VL

GERA

ARDS

BERG

ENzo

9/1

0W

ande

ling

Van

Zaad

tot B

oom

10u

& 1

1uN

MEC

De

Hel

ix, H

oogv

orst

2, G

rim

min

geAN

B, N

MEC

De

Hel

ix,

VBV,

NP,

INBO

& s

tad

Gera

ards

berg

en

provin

cie

gemeente

datum

activ

iteit

aanvang

afspraak

organis

atie

inschrij

ven?

O-VL

GERA

ARDS

BERG

ENzo

9/1

0W

ande

ling

Op z

oek

naar

inhe

emse

bom

en e

n st

ruik

en10

uPa

rkin

g M

oerb

ekeb

os a

an d

e vo

et v

an d

e Bo

sber

g, K

apel

lest

raat

, M

oerb

eke

ANB,

NM

EC D

e H

elix

, VB

V, N

P, IN

BO &

sta

d Ge

raar

dsbe

rgen

O-VL

GERA

ARDS

BERG

ENzo

9/1

0Ra

spai

llebo

s: b

os z

onde

r gre

nzen

14u

NM

EC D

e H

elix

, Hoo

gvor

st 2

, Gri

mm

inge

ANB,

NM

EC D

e H

elix

, VB

V, N

P, IN

BO &

sta

d Ge

raar

dsbe

rgen

i.s

.m. R

L Vl

aam

se A

rden

nen

O-VL

GERA

ARDS

BERG

ENzo

16/

10Gr

enze

nloz

e pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

14u

– 17

u30

Bezo

eker

scen

trum

Rie

tbee

md,

Bou

reng

57,

Deu

x-Ac

ren

NP

Bove

n-De

nder

O-

VLH

ERZE

LEvr

7/1

0 –

14/1

0Fo

tow

edst

rijd

en

tent

oons

telli

ngw

eekv

anhe

tbos

.be

vzw

‘t U

ileko

t, G

roen

laan

39

vzw

‘t U

ileko

t

O-VL

KNES

SELA

REza

15/

10 –

zo

16/1

0Dr

onge

ngoe

d in

bew

egin

gw

eekv

anhe

tbos

.be

Dron

geng

oedh

oeve

, Dro

ngen

goed

weg

9, 9

910

Urs

elGe

mee

nte

Knes

sela

re i.

s.m

. AN

B, R

L M

eetj

esla

nd, N

P, N

atuu

rgid

sen

&

gem

eent

e M

alde

gem

O-VL

MAA

RKED

ALzo

16/

10Kl

eine

bee

stje

s in

het

bos

14u

– 17

uDe

Bra

men

tuin

, Gan

zenb

erg,

Sch

oris

seIn

vert

ebra

tenw

erkg

roep

Lam

pyri

s &

Ker

n Ro

ndom

‘t B

urre

ken

O-VL

MEL

LEdo

13/

10Dw

arsb

omen

: sam

en ti

mm

eren

aan

duu

rzaa

m h

out

vorm

ing

voor

leer

krac

hten

hou

top

aan

vraa

gLa

bo v

oor B

osbo

uw, G

eraa

rdsb

ergs

este

enw

eg 2

67, G

ontr

ode

Groe

nhar

t vzw

& K

leur

bek

enne

n

O-VL

MER

ELBE

KEzo

16/

10Do

od h

out,

beg

in v

an n

ieuw

leve

n14

u –

17u

Aan

de Z

oete

Zon

de, B

osst

raat

1, M

unte

NP

Bove

n-Sc

held

e

O-VL

RON

SEzo

9/1

0Pr

oeve

n va

n he

t Bos

14u

Naas

t zij-

inga

ng k

erkh

of R

onse

, Hog

erlu

chts

traa

tN

P Ro

nse,

Gez

insb

ond

Rons

e, V

ELT

Rons

e, F

iets

ersb

ond

Rons

e &

st

ad R

onse

O-VL

RON

SEza

15/

10Dw

alen

doo

r het

dui

ster

e M

uzie

kbos

19u

Dien

st To

eris

me

Rons

e, D

e Bi

eses

traa

t 2St

ad R

onse

O-VL

SIN

T-LI

EVEN

S-H

OUTE

Mzo

9/1

0Co

tthe

m in

de

kijk

er14

uM

arkt

plei

nN

EC D

e Pa

stor

ie Z

onne

gem

& N

P H

oute

m

O-VL

SIN

T-LI

EVEN

S-H

OUTE

Mza

15/

10Co

tthe

m b

y ni

ght …

het

sta

at in

de

ster

ren

gesc

hrev

en19

uM

arkt

plei

nN

EC D

e Pa

stor

ie Z

onne

gem

& g

emee

ntel

ijke

Min

a-ra

ad

O-VL

TEM

SEza

15/

10Av

ondl

ijke

bosw

ande

ling

tijd

ens

Nach

t van

de

Duis

tern

is19

uM

arkt

Dien

st d

uurz

aam

heid

– G

emee

nte

Tem

se

O-VL

WAA

RSCH

OOT

zo 9

/10

Wan

delin

g na

ar d

e St

uive

rse

Boss

en13

u30

Kape

l op

de S

tuiv

erN

P W

aars

choo

t

O-VL

WAC

HTE

BEKE

zo 9

/10

– zo

16/

10Fo

to’s

bos

sen

in d

e w

erel

d en

kor

tfilm

Of F

ores

ts a

nd M

endo

orlo

pend

CC W

acht

ebek

ePr

ovin

cie

Oost

-Vla

ande

ren

O-

VLW

ACH

TEBE

KEza

15/

10In

het

hol

st v

an d

e na

cht

23u

– 1u

Bezo

eker

scen

trum

van

Puy

enbr

oeck

Prov

inci

aal d

omei

n Pu

yenb

roec

k

O-VL

WAC

HTE

BEKE

zo 1

6/10

Een

Kloo

ster

bos

zond

er g

renz

en?

14u

Hoo

fdin

gang

Geb

r. N

audt

slaa

n, d

oodl

open

d st

ukPr

ovin

cie

Oost

-Vla

ande

ren

O-VL

WAC

HTE

BEKE

–

MOE

RBEK

Ezo

16/

10H

eide

bos

zond

er g

renz

en13

u30

– 17

u30

Park

ing

1, H

eide

bos

(Moe

rbek

e)w

ww

.hei

debo

s.be

Natu

urpu

nt M

oerv

aart

-Zui

dled

e

O-VL

WET

TERE

Nzo

9/1

0Eu

rope

se b

osse

n in

Wet

tere

n14

u –

17u

Krui

spun

t Mae

lbro

ekst

raat

– O

orde

gem

sest

eenw

eg, M

asse

men

NP

Sche

ldel

and

& g

emee

nte

Wet

tere

n

O-VL

ZWAL

Mza

15/

10In

‘t h

olst

van

de

nach

t23

u –

1uPN

EC D

e Ka

aiho

eve,

Oud

e Sc

held

estr

aat 1

6, M

eile

gem

Prov

inci

aal n

atuu

redu

cati

ef c

entr

um D

e Ka

aiho

eve

VL

-BBE

ERSE

Lzo

9/1

0H

erfs

twan

delin

g14

u30

Prov

inci

aal d

omei

n H

uizi

ngen

, Tor

leyl

aan

100

ANB

& N

atuu

rgid

sen

Zuid

-Wes

t-Br

aban

t

VL-B

BIER

BEEK

/LEU

VEN

/ OU

D-H

EVER

LEE

zo 9

/10

Wan

del-

, fiet

s- e

n ge

zins

acti

vite

it H

et G

rens

geva

l13

u30

Vers

chill

ende

loca

ties

(ho

ofda

ctiv

itei

t in

Neth

en)

Cult

uurc

entr

um d

e bo

rre

en g

emee

nte

Bier

beek

, AN

B, P

rovi

ncie

Vl

aam

s-Br

aban

t, V

rien

den

van

Hev

erle

ebos

en

Mee

rdaa

lwou

d vz

w,

Stad

Leu

ven

& N

P Ve

lpe-

Men

e

VL-B

HAL

LEzo

9/1

0, z

o 16

/10

&

zo

23/1

0Te

ntoo

nste

lling

: GO

4 bo

s!14

u –

17u

Bosm

useu

m, H

alle

rbos

, Vla

smar

ktdr

eef 4

ANB

& N

atuu

rgid

sen

Zuid

-Wes

t-Br

aban

t

VL-B

HAL

LEzo

16/

10Bo

men

en

hun

sym

bolie

k14

u30

Acht

drev

en, H

alle

rbos

, Vla

smar

ktdr

eef

ANB

& N

atuu

rgid

sen

Zuid

-Wes

t-Br

aban

t

VL-B

HOE

ILAA

RTw

o 3/

10 –

wo

30/1

1Te

ntoo

nste

lling

vle

erm

uize

n13

u –

17u

(enk

el w

o to

t zo)

Bosm

useu

m J

an v

an R

uusb

roec

, Dub

oisl

aan

6NG

Z i.s

.m. I

nver

de

VL-B

HOE

ILAA

RTzo

9/1

0H

et In

tern

atio

naal

Jaa

r van

de

Boss

en14

uBo

smus

eum

Jan

van

Ruu

sbro

ec, D

uboi

slaa

n 6

NGZ

i.s.m

. Inv

erde

VL-B

HOL

SBEE

Kza

15/

10In

het

Hor

st v

an d

e Na

cht

18u3

0Ka

stee

l van

Hor

st, H

orst

stra

at 2

8AN

B, R

L No

ord-

Hag

elan

d, n

atuu

rgid

sen

VHM

, gem

eent

e H

olsb

eek,

VB

V, N

P H

olsb

eek,

BG

Noor

d-H

agel

and,

Erf

goed

Vla

ande

ren

vzw

&

gem

eent

e Ti

elt-

Win

ge

VL-B

KAM

PEN

HOU

Tzo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

10u

– 12

uH

elle

boss

traa

t (=

zijs

traa

t van

de

Perk

sest

eenw

eg)

NP

Kam

penh

out

VL

-BKO

RTEN

AKEN

zo 9

/10

Begi

jnen

bos

Kort

enak

en14

uKe

rk, W

aanr

ode

NP

Gete

-Vel

pe

VL-B

KORT

ENBE

RGzo

16/

10Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

14u

– 17

uGe

mee

nsch

apsc

entr

um C

olom

ba, W

ijnga

ards

traa

tN

P Ko

rten

berg

VL

-BLE

UVE

Ndi

26/

4 –

di 1

3/12

Lezi

ngen

reek

s W

eten

scha

p va

n de

Bos

sen

20u

– 21

u30

Colle

ge D

e Va

lk, T

iens

estr

aat 4

1K.

U.Le

uven

VL

-BM

EISE

za 2

1/5

– zo

6/1

1Kr

iebe

lbee

stje

s va

n he

t Bos

9u30

Nati

onal

e Pl

ante

ntui

n va

n Be

lgië

, Nie

uwel

aan

38Na

tion

ale

Plan

tent

uin

van

Belg

ië

VL-B

MEI

SEza

21/

5 –

wo

30/1

1W

erel

dwou

denp

arco

urs

9u30

Nati

onal

e Pl

ante

ntui

n va

n Be

lgië

, Nie

uwel

aan

38Na

tion

ale

Plan

tent

uin

van

Belg

ië

VL-B

MEI

SEm

a 30

/5 –

za

31/1

2At

elie

r: N

iets

is g

rote

r dan

een

boo

mop

aan

vraa

gH

oofd

inga

ng, N

atio

nale

Pla

nten

tuin

van

Bel

gië,

Nie

uwel

aan

38Na

tion

ale

Plan

tent

uin

van

Belg

ië

VL-B

op a

fspr

aak

za 1

/10

– zo

30/

10Op

sta

p m

et d

e bo

seig

enaa

rop

afs

praa

kop

afs

praa

kBG

Dijl

e-Ge

tela

nd v

zw

VL-B

OVER

IJSE

zo 1

6/10

geZi

n in

Zon

iën

14u

– 17

uGC

de

Bosu

il, W

ithe

rend

reef

1Ge

mee

nte

Over

ijse,

Inve

rde,

AN

B &

VBV

VL-B

PEPI

NGEN

zo 1

6/10

Pajo

tten

land

inte

rnat

iona

l14

uIn

gang

van

het

Par

k Te

r Rijs

t (te

geno

ver d

e pa

rkin

g) K

aste

elst

raat

, H

eikr

uis

NP

Pepi

ngen

& N

EC P

adde

nbro

ek

VL-B

ROTS

ELAA

Rzo

9/1

0 –

zo 1

6/10

Educ

atie

ve o

ntde

kkin

gsto

cht i

n de

nat

uur

op a

anvr

aag

Sint

-Pau

lusc

entr

um, G

alge

nstr

aat 3

6Si

nt-P

aulu

scen

trum

VL-B

SIN

T-JO

RIS-

WEE

RTzo

16/

10Ge

zins

acti

vite

it ro

nd d

uurz

aam

bos

behe

er14

uDo

mei

n De

Klu

is, K

luis

1Ge

mee

nte

Oud-

Hev

erle

e en

FSC

Bel

gië

(vzw

Fai

r Tim

ber)

, Fai

rTra

de

Oud-

Hev

erle

e, P

rovi

ncie

Vla

ams-

Brab

ant &

AN

B

VL-B

TERN

ATzo

9/1

0W

ande

ling

Natu

urpu

nt Te

rnat

14u

Dahl

iala

anN

P Te

rnat

VL-B

TIEL

T-W

INGE

zo 1

6/10

Publ

ieks

even

emen

t in

Wal

enbo

s14

uRo

esel

berg

kape

l, Ro

esel

berg

ANB,

RL

Noor

d-H

agel

and,

nat

uurg

idse

n VH

M, V

BV, N

P, B

G No

ord-

Hag

elan

d, E

rfgo

ed V

laan

dere

n vz

w &

gem

eent

e Ti

elt-

Win

ge

provin

cie

gemeente

datum

activ

iteit

aanvang

afspraak

organis

atie

inschrij

ven?

VL-B

TREM

ELO

zo 9

/10

Bom

en e

n st

ruik

en in

het

Lae

kdal

14u

– 17

uDa

mia

anpl

ein/

Kerk

Trem

elo

NP

Trem

elo

W

-VL

ALVE

RING

EMzo

9/1

0Bo

ssen

, bom

en e

n m

ense

n =

een

oero

ude

rela

tie

14u

Info

rmat

iebo

rd E

vers

ambo

s, S

tave

leDi

enst

toer

ism

e, c

ultu

ur e

n in

form

atie

W

-VL

ALVE

RING

EMzo

9/1

0Bo

men

poëz

iew

ande

ling

met

het

them

a gr

enze

n14

uIn

form

atie

bord

Eve

rsam

bos,

Sta

vele

Dien

st to

eris

me,

cul

tuur

en

info

rmat

ie

W-V

LAL

VERI

NGEM

wo

12/1

0Be

weg

en in

het

bos

voo

r kle

uter

s en

kin

dere

n va

n de

la

gere

sch

ool

13u3

0 –

15u3

0In

form

atie

bord

Eve

rsam

bos,

Sta

vele

Dien

st J

eugd

en

Spor

t

W-V

LAL

VERI

NGEM

za 1

5/10

Ever

sam

bos

Duis

tere

wez

ens

by n

ight

19u

Info

rmat

iebo

rd E

vers

ambo

s, S

tave

leDi

enst

toer

ism

e, c

ultu

ur e

n in

form

atie

W

-VL

BEER

NEM

ma

5/9

– w

o 30

/11

Tent

oons

telli

ng To

verb

osdo

orlo

pend

Bezo

eker

scen

trum

(ka

stee

l) B

ulsk

ampv

eld

Bezo

eker

scen

trum

Bul

skam

pvel

d &

pro

vinc

ie W

est-

Vlaa

nder

en

W-V

LBE

ERN

EMzo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

14u3

0Be

zoek

ersc

entr

um (

kast

eel)

Bul

skam

pvel

dBe

zoek

ersc

entr

um B

ulsk

ampv

eld

& p

rovi

ncie

Wes

t-Vl

aand

eren

W

-VL

BEER

NEM

zo 1

6/10

Zie

jij n

og h

et b

os tu

ssen

de

bom

en?

14u3

0Be

zoek

ersc

entr

um (

kast

eel)

Bul

skam

pvel

dBe

zoek

ersc

entr

um B

ulsk

ampv

eld

& p

rovi

ncie

Wes

t-Vl

aand

eren

W-V

LBR

UGG

Ezo

9/1

0Ee

n Bo

skat

met

neg

en L

even

s14

u30

Hoo

fdin

gang

AN

B-bo

rd L

appe

rsfo

rt P

oëzi

ebos

Bru

gge,

ho

ek Te

n Br

iele

& V

aart

dijk

stra

at la

ngs

kana

alGr

oene

Gor

del F

ront

& B

osdi

chte

rs L

appe

rsfo

rt P

oets

Soc

iety

W-V

LBR

UGG

Ezo

16/

10Pa

dden

stoe

lenk

erm

is –

Kun

stig

e pa

dden

stoe

len

10u

Aan

het k

aste

elSt

ad B

rugg

e &

Nat

uurc

entr

um B

eisb

roek

W

-VL

DAM

ME

zo 9

/10

Padd

enst

oele

nwan

delin

g in

Ryc

keve

ldeb

os14

u –

16u3

0Ka

stee

l van

Ryc

keve

lde,

Sijs

ele

NP

Dam

me

W

-VL

DE H

AAN

za 1

5/10

Nach

twan

delin

g in

de

Duin

boss

en19

uGe

mee

nteh

uis

De H

aan,

Leo

pold

laan

24

Gem

eent

e De

Haa

n i.s

.m. N

P

W-V

LDE

NTE

RGEM

zo 1

6/10

Open

ing

Mei

kens

boss

enw

eekv

anhe

tbos

.be

Poel

berg

site

& M

aria

loop

stra

atAN

B, s

tad

Tiel

t, g

emee

nte

Dent

erge

m, W

estt

oer,

NP

De To

renv

alk

&

prov

inci

e W

est-

Vlaa

nder

en (

via

Euro

pees

Lea

der-

Proj

ect)

W-V

LH

AREL

BEKE

za 1

5/10

De b

oom

in!!

14u

Arbo

retu

m D

e Ga

vers

Prov

inci

e W

est-

Vlaa

nder

en

W-V

LH

AREL

BEKE

za 1

5/10

Duis

tern

isw

ande

ling

20u

wee

kvan

hetb

os.b

eSt

ad H

arel

beke

& M

iNa-

raad

Har

elbe

ke

W-V

LH

EUVE

LLAN

Dzo

9/1

0H

euve

lland

en

zijn

bos

sen

14u

– 16

uM

uzie

kcen

trum

Dra

nout

erAN

B, R

L W

est-

Vlaa

mse

Heu

vels

, gem

eent

e H

euve

lland

&

Muz

iekc

entr

um D

rano

uter

W-V

LH

EUVE

LLAN

Dza

15/

10Bo

sspe

l voo

r kin

dere

n: b

os –

mos

– v

os14

uKo

smos

, Rod

eber

gstr

aat 2

2, W

esto

uter

Jeug

dbon

d vo

or N

atuu

r en

Mili

eu (

JNM

)

W-V

LH

EUVE

LLAN

Dzo

16/

10De

Kem

mel

berg

in G

eure

n en

Kle

uren

14u

– 16

uDr

ies

– do

rpsp

lein

– k

iosk

, Kem

mel

Prov

inci

e W

est-

Vlaa

nder

en &

RL

Wes

t-Vl

aam

se H

euve

ls

W-V

LIE

PER

vr 1

/7 –

di 6

/12

Gezo

cht N

atuu

rtal

ent!

n.v.

t.Be

zoek

ersc

entr

um D

e Pa

lingb

eek,

Vaa

rtst

raat

7, Z

illeb

eke

Bezo

eker

scen

trum

De

Palin

gbee

k

W-V

LIE

PER

do 1

/9 –

wo

30/1

1H

et d

uist

ere

dier

enri

jk13

u30

– 16

u30

Bezo

eker

scen

trum

de

Palin

gbee

k, V

aart

stra

at 7

, Zill

ebek

ePr

ovin

cie

Wes

t-vl

aand

eren

& d

iens

t NM

E BC

De

palin

gbee

k

W-V

LIE

PER

zo 9

/10

Padd

enst

oele

nwan

delin

g9u

Info

luife

l Par

king

Caf

etar

ie P

alin

gbee

k, P

alin

gbee

kstr

aat 1

8,

Zille

beke

Dien

st N

ME

– Pr

ovin

cie

Wes

t-Vl

aand

eren

W-V

LIE

PER

zo 1

6/10

Dier

en V

erzo

rgen

14u

– 17

uSt

allin

gen

mili

eubo

erde

rij d

e Pa

lingb

eek,

Vaa

rtst

raat

7, Z

illeb

eke

Mili

eubo

erde

rij d

e Pa

lingb

eek

i.s.m

. met

die

nst N

ME

prov

inci

e

Wes

t-Vl

aand

eren

W-V

LIZ

EGEM

zo 9

/10

Gele

ide

wan

delin

g in

Man

delh

oek

9u30

& 1

4uRe

serv

aat M

ande

lhoe

kDe

Bui

zerd

W

-VL

IZEG

EMzo

9/1

0Pa

dden

stoe

lenw

ande

ling

in M

ande

lhoe

k14

u –

16u3

0M

ande

lhoe

kN

P De

Bui

zerd

W

-VL

IZEG

EMw

o 12

/10

Groe

ne fi

etst

ocht

voo

r sen

iore

nw

eekv

anhe

tbos

.be

wee

kvan

hetb

os.b

eM

inar

aad

Izeg

em &

gem

eent

e Le

dege

m

W-V

LKO

KSIJ

DEza

15/

10On

tspo

orde

zw

amm

en14

uBe

zoek

ersc

entr

um D

e Do

ornp

anne

, Doo

rnpa

nnes

traa

t 2IW

VA B

ezoe

kers

cent

rum

De

Door

npan

ne

W-V

LKO

RTRI

JKzo

9/1

0W

ande

ling

Jong

bos

doe

t lev

en9u

30Br

ug o

nder

de

E403

, Pre

shoe

kstr

aat

NP

Kort

rijk

W

-VL

LEN

DELE

DEw

o 12

/10

Groe

ne F

iets

toch

tw

eekv

anhe

tbos

.be

wee

kvan

hetb

os.b

eSp

ortd

iens

t & m

ilieu

dien

st L

ende

lede

W-V

LLI

CHTE

RVEL

DEdi

11/

10Gr

enze

loos

Bos

: fiet

stoc

ht, p

adde

nsto

elen

wan

delin

g,

zoek

toch

t … M

eer i

nfo

en in

schr

ijven

: fr

anky

.van

hast

e@lic

hter

veld

e.be

– 0

51 7

2 94

38

10u

– 16

uPa

rkin

g H

uwijn

sbos

, Bev

eren

stra

atM

ilieu

dien

st L

icht

erve

lde

W-V

LM

EULE

BEKE

zo 9

/10

Gele

ide

herf

stw

ande

ling

10u

Jeug

dlok

alen

, Kre

kels

traa

tM

ilieu

raad

Meu

lebe

ke i.

s.m

. gem

eent

e

W-V

LM

EULE

BEKE

do 1

3/10

Thea

terv

oors

telli

ng V

ijf v

oor T

waa

lf10

u &

14u

OC V

onde

l, Ka

rel v

an M

ande

rstr

aat 2

6M

ilieu

raad

& g

emee

nte

Meu

lebe

ke

W-V

LOO

STEN

DEm

a 10

/10

– vr

14/

10Ve

rken

het

sta

dsra

ndbo

s Oo

sten

de!

14u

Pold

erdi

jk 1

0Bu

iten

goed

cvb

a

W-V

LOO

STEN

DEza

15/

10H

erfs

t in

het S

tads

rand

bos

14u

– 16

u30

Krui

spun

t Gis

tels

este

enw

eg m

et G

rint

weg

en

Pold

erdi

jkN

P M

idde

nkus

t

W-V

LOO

STEN

DEza

15/

10Na

cht v

an d

e Du

iste

rnis

19u

– 22

uVO

C Oo

sten

de, N

ieuw

poor

tses

teen

weg

642

Opva

ngce

ntru

m v

oor V

ogel

s en

Wild

e Di

eren

Oos

tend

e

W-V

LOO

STKA

MP

zo 9

/10

Hoe

beg

(h)e

er je

een

bos

?14

uPa

rkin

g in

gang

Her

tend

reef

, Nie

uwen

hove

bos

Gem

eent

e Oo

stka

mp

W-V

LST

ADEN

zo 9

/10

De K

eune

leut

e in

9u30

Open

Hui

s, Ie

pers

traa

t 157

Gem

eent

e St

aden

, Sta

d-La

nd-s

chap

‘t W

est-

Vlaa

mse

har

t,

vzw

Lee

fmili

eu R

oese

lare

, AN

B &

Pas

ar

W-V

LTO

RHOU

Tzo

16/

10Ja

arlij

kse

padd

enst

oele

nwan

delin

g14

u30

Park

ing

bij k

aste

el d

’Aer

tryc

ke, Z

eew

eg 4

2H

outl

ands

e M

ilieu

groe

p, To

rhou

t

W-V

LZE

DELG

EMzo

16/

10Fe

est i

n ‘t

bos

!11

uDo

ever

en (

t.h.

v. b

rug

E 40

3), S

ijslo

stra

at, W

aard

amm

eN

P In

zich

t

W-V

LZW

EVEG

EMza

15/

10Th

e Ca

nal b

y N

ight

19u3

0Pa

rkin

g Si

nt-P

iete

rsbr

ug, K

raai

boss

traa

t, M

oen

NP

Zwev

egem

Het

bos

in d

e kla

s/M

et d

e kla

s in

het

bos

?Ho

nder

den

scho

len

doen

mee

met

de

Wee

k va

n he

t Bos

: een

bos

wan

delin

g, e

en b

ossp

el, e

en zo

ekto

cht,

een

knut

selw

erkj

e m

aken

rond

het

bos

, ee

n (b

os)te

ntoo

nste

lling

bez

oeke

n …

Som

mig

e kl

asse

n ga

an o

p ei

gen

hout

je n

aar h

et b

os, a

nder

en n

emen

dee

l aan

één

van

de

vele

bos

activ

iteite

n di

e ve

rspr

eid

over

Vla

ande

ren

aang

ebod

en w

orde

n do

or h

et A

NB,

edu

catie

ve e

n cu

lture

le c

entra

, reg

iona

le la

ndsc

happ

en, g

emee

nten

…

p B

enie

uwd

waa

r je

heen

kan

? N

eem

een

kijk

je o

p w

ww

.wee

kvan

hetb

os.b

ep

Op

zoek

naa

r ins

pira

tie?

Raad

plee

g da

n ze

ker d

e ed

ucat

ieve

bos

spel

en o

p

ww

w.w

eekv

anhe

tbos

.be

> le

erkr

acht

en/g

idse

n >

educ

atie

fp

Zel

f aan

de

slag

? Ko

m n

aar h

et v

orm

ings

mom

ent b

os- e

n na

tuur

spel

en o

p

21 s

epte

mbe

r 201

1 in

NM

EC D

e N

acht

egaa

l in

de P

anne

.

Mee

r inf

o: w

ww

.wee

kvan

hetb

os.b

e of

09

264

90 5

7.

vochtig BergWoud In (sub)tropische regenwouden is het altijd

warm en vochtig. De meeste woudreuzen staan heel het jaar in blad. Daarom is het onder het dichte blader dek altijd een beetje donker. Daar vind je de kleinere bomen van ongeveer vijftien meter hoog. Op de bosbodem vind je de planten die het minste licht nodig hebben. Dit zijn de water minnende mossen, korstmossen en varens … maar ook heel wat planten die je bij de bloemist als kamerplant kunt kopen! In onze huizen is het namelijk net even donker als in het tropisch regenwoud en de temperatuur is er constant.

Koffie uit het Bos

Gemiddeld negen Belgen op de tien begin-nen hun dag met een kopje koffie. Maar wie van hen weet dat koffie oorspronkelijk afkomstig is … uit het bos? Koffiestruiken zijn ongeveer drie tot vier meter hoge, groenblijvende struiken. Ze groeien onder het beschermende bladerdak van hoge bomen. Koffiestruiken houden van het don-kere en zeer vochtige milieu in het bergwoud.De beste koffie teel je dus in het bos. In volle zon zijn de koffieplanten na twee jaar volledig uitge-put en is de koffie minder lekker. In het tropisch regenwoud profiteren de boeren bovendien van de vele nuttige insecten en dieren die plagen en ziektes te lijf gaan.

1 Miljoen Bomen en AVEVE bieden met ondersteuning van de bosboomkwekers van Vlaanderen en het Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers en groenvoorzieners (AVBS)

iedereen bomen aan.

Van 1 september tot en met 31 oktober 2011 kan je in meer dan 100 AVEVE-winkels verspreid over heel België kwaliteitsvolle bomen kopen aan een democratische prijs.

De bestelde boompjes kan je afhalen vanaf 11 november 2011, klaar om te planten en de natuur in je tuin te brengen.

Meer info: www.1miljoenbomen.be

Ook in Vlaan-deren zetten

organisaties zich in voor het behoud en beheer van

tropisch bos. Onder impuls van het Vlaams Fonds voor

Tropisch Bos bijvoorbeeld ont-wikkelt, realiseert en monitort de

NGO Groenhart projecten die tropische bossen behouden,

beheren, herstellen én aanleggen.

Bos zonDer grenzen  |  11

zonder Bomen geen Warm eten

Tientallen miljoenen mensen zijn voor hun energievoorziening afhanke-lijk van de Miombo Woodlands. Maar liefst 70% van het energieverbruik is afkom-stig van hout. De vrouwen sprokkelen er dagelijks hout om in hun basisbehoef-ten te voorzien: geen bos betekent geen warm eten en geen verwarming in koude maanden.

Tot de 19de eeuw was hout wereldwijd de belangrijkste energiebron. Met de intrede van fossiele brandstoffen en

kernenergie nam het belang van brand­hout in de ontwikkelde landen enorm af. Maar in grote delen van de wereld

zijn mensen nog steeds afhankelijk van hout om te koken en zich te verwar­

men. Door de hoge olieprijzen is ook in Vlaanderen hout als energiebron weer brandend actueel. En zeg nu zelf: wat

is er gezelliger dan met z’n allen genie­ten van de warmte van een kampvuur?

Brandhout: brandend actueel

MioMBo WoodlAnds In grote delen van de wereld kregen mensen nooit toegang tot fossiele brandstoffen of kern-

energie. Dit is o.a. zo in de Miombo Woodlands. Deze bossen bedekken meer dan twee miljoen vier-kante kilometer in de droge zones van Centraal en Zuidelijk Afrika. De bossen zijn er zeer open: de kruinen van de afzonderlijke bomen raken elkaar net. Door de schrale, droge bodems worden de bomen er slechts 15 tot 20 meter hoog. Je kunt ze nog het best vergelijken met onze eiken. In het Swahili, de taal van de lokale bevolking, worden ze Miombo genoemd.

K [eik] U [beuk] M [den]

v

r a a g

4Sommige bomen produceren hars.

Bij hoge temperaturen kan dit leiden tot ontploffingen. Het hout van welke boom steek je daarom best niet in

de kachel?

In de Miombo Wood-

lands groeit ook het zwarte savanne-ebbenhout,

lokaal Mpingo genoemd. Deze houtsoort wordt veel naar

Europa geëxporteerd om er muziekinstrumenten zoals

klarinetten van te maken.

Twee andere belangrijke producten

afkomstig uit de Miombo Woodlands zijn honing en

bijenwas. De Miombo bomen produceren veel nectar en

daar zijn bijen verlek-kerd op.

warmte

groeiringschors

sprokkelen

kachel?K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l

hout

12  |  Week Van het Bos 201 1

Herbos jezelf

spelen in het groenHoe meer we bewegen, hoe gezonder we leven en hoe

hoger ons welzijn! Kinderen bijvoorbeeld die in een na-tuurlijke omgeving buiten spelen, ontwikkelen een be-tere motoriek dan diegene die alleen in de stad spelen. Bos is dan ook voor veel kinderen en jongeren dé plek bij uitstek voor spel en avontuur. Jammer genoeg is spelen in bossen niet altijd evident. Door de schaarse natuur in Vlaanderen en de kwetsbaar-heid van de gebieden is het niet altijd makkelijk om een groene speelplek te vinden. Bossen en natuurreservaten zijn immers in de regel enkel toegankelijk op de paden. Dat is om de dieren te beschermen en jonge planten te behoe-den voor vertrappeling. Gelukkig zijn er overal in Vlaan-deren speelzones: daar kun je ongedwongen ravotten!

Heb je er ook zo’n zin in? Ga op zoek naar de speelbossen in jouw buurt: www.natuurenbosspel.be

?toegankelijk

fietsen

spelen

plezier

fit-o-meter

bospad

kronkelweg

herfst

K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l

Elk seizoen valt er in het bos iets nieuws te ontdekken: bonte

bloemen tapijten in de lente, fris­heid tijdens hete zomers, warme

kleurenpracht tijdens killige herfst­dagen en besneeuwde takken in de

winter. Veel mensen vinden bos en na­

tuur een fijne omgeving om zich te ontspannen: een groene omgeving

is aantrekkelijk om te wandelen, fietsen, joggen of spelen. En geef toe, wie kan kiezen tussen hard­

lopen op de loopband of in het bos, hoeft niet lang te twijfelen!

Het bos vervult zo overal ter we­reld, en zeker in het druk bevolkte Vlaanderen, een belangrijke sociale

en recreatieve functie.

In een bos is het

zelden stil. Het bos produceert een geluids-

niveau van 30 tot 40 deci-bel, dit is bijna evenveel als een vaatwas machine!

Welk geluid verkies jij?

everzWijnBad

De 17 hectare grote speel-zone Everzwijnbad in het Meerdaalwoud-Heverleebos (Oud-Heverlee, Vlaams-Bra-bant) is de pionier in avon-tuurlijk ingerichte speelzones. Langs een wandelparcours staan een tiental uitdagende speel elementen opgesteld. De speelzone is een aantrek-kingspool voor jong en oud!

Het gigantische bossen complex

Meerdaalwoud telt jaarlijks meer dan

750.000 bezoekers!

Bos zonDer grenzen  |  13

s e Z

v

r a a g

5Wat is toegelaten in een speelzone in het bos?

Actie ! Zin in een (ont)spannende boswandeling? Deze tips kunnen helpen:- Om beurt geeft iemand een opdracht: huppel als een haas, ren als een ree, sluip als een

vos, trippel als een vogel …- Zoek in het bos een voorwerp dat begint met de letter … Of raak iets aan met de kleur …

Wie het eerst iets bedenkt, mag de volgende letter of opdracht kiezen!- Zoek een stevige gevorkte tak, aan de twee uiteinden van de tak maak je een elastiek vast.

Mik met eikels of dennenappels op een niet-levend doel. Wie schiet er raak?- Maak bij de start van je wandeling een paar afspraken. Bijvoorbeeld: iedere keer als je een

omgevallen boom ziet, maakt iedereen een sprongetje. Als je een paddenstoel ziet, draait iedereen om zijn as. Hoeveel wandelafspraken kan de groep onthouden?

Meer inspiratie: De Boom in!VBV – GezinsbondUitgeverij DavidsfondsMeer info: www.vbv.be > boswinkel

Hoe ziet een bos eruit in België?Met veel bomen, veel takken en blaadjes op de grond. Soms zijn er harde paadjes, soms paadjes met schors of haksel.Waarom vind je het bos belangrijk? Er moeten genoeg bomen zijn, anders is er niet genoeg zuurstof in de lucht. Je kan er ook in spelen en kampen bouwen. Het is het huis van veel dieren.Hoe ver is het dichtste bos van je huis? Het Calmeynbos in De Panne, dat is ongeveer acht kilometer van mijn huis.Wat is je lievelingsboom?Alle bomen waar je in kan klimmen.Welk product uit het bos bevindt zich het dichtst bij jou? Heel veel producten die gemaakt zijn uit hout: de deur, het werkblad van de bureau, de vloer, de kast, een kader aan de muur …

Naam Saar Cocquyt

Land België/VlaanderenBeroep leerlinge

Op zondAg 9 oktoBer 2011 … … ben je met je

familie en vrienden van harte welkOm

in het raspaillebOs (GeraardsberGen) Op de

officiële openingvan de Week van het Bos

de

boomin Een �oen doeboek

vo� ravo�ers, speurneuzen en knutselaars

abcdefghijklmnopqrstuvwxyz

Eli a Romeijn-PeetersHilde De Weirdt

davidsfonds/infodok

Een groen doeboekvoor ravotters, speurneu en en knutselaars�

Een groen doeboekvoor ravotters, speurneu en en knutselaars�

Op zondag 9 oktober opent Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege, Natuur en Cultuur de Week van het Bos in het Raspaillebos (Geraardsbergen) aan het natuur- en milieueducatiecentrum De Helix. In dit Internationaal Jaar van de Bossen heeft dit evenement een belangrijk doel voor ogen: bosuitbreiding voor het Raspaillebos! En daar hebben we jouw hulp voor nodig …Tijdens deze gezinshappening die in het teken staat van Bos zonder grenzen kan je deelnemen aan een geanimeerde tocht vol boeiende activiteiten naar en in het bos. Welkom! Doorlopend Plant mee aan een bos zonder grenzen: verzamel boompjes langs de infoposten tijdens je wandeling in het bos; per

post is een opdracht voor kinderen voorzien (sporen van dieren boetseren, vlinder-memory-spel, camouflagespel …). Verder: boomklimmen, huifkar en oldtimertractor, wilgenhut bouwen, culinaire zoektocht, muziek- en andere

kinderanimatie Creanima, kortfilm en tentoonstelling Yann Arthus Bertrand, infostanden, koop je bos-postzegel bij het postkantoor-voor-één-dag (collectors item!), publieksprijs scholenwedstrijd, hapje en drankje …

17u Prijsuitreiking scholenwedstrijd: welke school wint een bos? Bomentelling: hoe groot wordt het nieuwe bos? Slotoptreden Creanima Afspraak zondag 9/10 van 14u tot 18u, NMEC De Helix, Hoogvorst 2, 9506 Geraardsbergen (Grimminge)Deelname gratis Meer info: www.weekvanhetbos.be > activiteiten > nationale opening of bel 1700.

(vanaf 14u)

14  |  Week Van het Bos 201 1

??Bob de Bouwer

warmconstructie

ramen E deur

CO2-opslag

K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l

hout: duurzame grondstof

In de Verenigde staten, Canada en Scandinavië zijn 90% van de huizen in hout gebouwd. Hout is een degelijk en duurzaam bouwmateriaal en wordt ook steeds meer in Vlaanderen gebruikt. Hout isoleert goed de warmte. Neem de proef op de som: loop in de winter over een houten en daarna over een stenen vloer. Welke voelt het koudst?Anders dan je zou denken, biedt hout ook langer weerstand tegen vuur dan de meeste andere materialen, omdat het zeer traag brandt. In landen met veel aard-bevingen wordt vaak voor houten huizen gekozen, omdat ze beter in staat zijn om de schokken op te vangen.Ten slotte is hout vanuit ecologisch standpunt hét duurzaam materiaal bij uit-stek: hernieuwbaar, lokaal beschikbaar, recycleerbaar …

Bossen leveren een belangrijke en hernieuwbare grondstof: hout. Kijk maar eens rond in je eigen huis: slakommen van beuk of rubberhout, dakbalken afkomstig van douglassparren, (tuin)tafels en stoelen uit de populaire tropische houtsoort teak …

Een huis zonder hout is bijna ondenkbaar! Sommige mensen zijn nog veel meer afhankelijk van bossen: zij leven in en met het bos. Voorbeelden van zulke volkeren zijn de Pygmeeën in Centraal­Afrika, de Amazone Indianen

in Zuid­Amerika of de Penan in Sarawak (Borneo). Ontbossing betekent voor hen het verlies van hun hele hebben en houden.

Een bos om in te wonen

hout uit BoreAle Wouden De boreale wouden zijn een brede strook van

vochtige bossen. Het is een donkergroene gordel rondom de noordpool: van het westen van Canada over Noord-Europa tot in het verre oosten van Sibe-rië, alleen onderbroken door oceanen. Ze vormen sa-men het grootste bosgebied op aarde en worden ook taiga genoemd, het Russische woord voor oerwoud. Heel wat van ons bouwhout is afkomstig uit deze naaldbossen.

w n t

Wereldwijd leven 300 miljoen

mensen in en rondom bossen. 60 miljoen ervan

zijn praktisch volledig afhankelijk van het bos

om te overleven.

Bos zonDer grenzen  |  15

20 tot 40% van de wereldwijde

houtproductie is afkomstig van illegale houtkap. Wil je zeker zijn

dat je hout koopt afkomstig uit een duurzaam beheerd bos? Koop dan

gecertificeerd hout! Meer info: www.fair-timber.be,

www.fsc.be, www.pefc.be.

v

r a a g

6 Welk voorwerp is NIET vervaardigd uit een boomproduct?

?stormen

regenwolk

waterdamp

waterhuishouding

erosie

overstroming

neerslag

wateropname

Met de voeten in het water?

Bos in zee? Wist je dat er bomen groeien in zee?

Dit is zo in de mangrovebossen, langs de kust en langs grote rivieren in de tropen en subtropen. Mangrovebossen herken je aan de bomen met steltwortels. Deze wortels geven de bomen houvast en die-nen als ademhalingsorgaan. In de bo-dem onder het water is er immers geen zuurstof. Mangrovebossen zijn dicht begroeid. Bij hoogwater steken de kruinen net boven het water uit. Bij laagwater is een doolhof van stammen bekleed met zeewier en mossel- en oesterschelpen zichtbaar.

Bossen als

golfBreKers

De stammen van mangrove-bomen breken de immense kracht van het wassende water en hun wortels verankeren de modderbanken. Zo beschermen mangrovebossen het achterlig-gende land en zijn bewoners tegen zware stormen, overstro-mingen en zelfs tsunami’s. De mangroven vormen als het ware een levende dijk. Indien min-der mangrovewoud was gekapt, zouden er veel minder slachtof-fers geweest zijn van de tsunami in Thailand (2004). Mangrovebossen houden ook het bodemmateriaal dat door rivieren wordt afgevoerd tegen. Zo beschermen ze de koraalrif-fen tegen het schurende zand.

Bomen nemen grote hoeveelheden water op, waar­door ze een belangrijke rol spelen in de water­

cyclus. In een vegetatierijke omgeving stroomt maar 10% van het regenwater naar de rivieren. Op kale grond is dat veel meer. Bij hevige regenbuien kunnen de rivieren de enorme watertoevloed niet

meer slikken, met overstromingen als gevolg. Herinner je voorbije herfst? Verschillende rivieren

traden buiten hun oevers.

Om deze reden herstelt de Vlaamse overheid hier en daar de natuurlijke overstromingsfunctie van

riviervalleien. De grote werken in de Dijlevallei bijvoorbeeld bewezen al hun nut. Bij de zware

regenval (herfst 2010) liepen tienduizenden m³ water de vallei in. Het natuurreservaat werd her­

schapen in een reusachtig meer. Stad Leuven bleef hierdoor gespaard van de overstromingsramp, die

Vlaanderen veel leed bezorgde.

De wilg is een echte

zuipschuit. Hij kan op een doordeweekse

dag tot 160 liter water opnemen en

verdampen!

Ook in Vlaande-ren zijn er bomen

die in het water groeien: we vinden ze

in broekbossen en langs de getijden-

rivieren.

Bomen geven het overtollige water

af via hun bladeren: ze zweten als het ware. Man-

grovebomen zijn in staat om ook het zout via hun bladeren

af te scheiden. Het bewijs: lik maar eens aan zo’n

blad!

K l e e f h i e r h e t p a s s e n d e s y M B o o l

16  |  Week Van het Bos 201 1

De laatste 30 jaar werd 20% van

de mangrovewouden vernietigd waardoor kustlijnen wereldwijd steeds kwetsbaarder

worden.

Waarom is het bos belangrijk in jouw land? Mangrovebossen hebben vele functies. Ze dienen als paai- en broedgebied voor heel veel zeedieren. Met hun wortels verstevigen ze de kust en vormen ze een barrière tegen stormen en overstromingen. Mangro-ven produceren zeer goed constructie- en brandhout. Sommige mangrovesoorten hebben geneeskrach-tige eigenschappen.Hoe ver is het dichtste bos van je huis? Als je het paadje achter mijn huis volgt, kom je aan de lagune. Aan de overkant van de lagune groeit een groot mangrovebos. Waar nu mijn huisje staat, was er vroeger ook een bos. Welk product met het bos als oorsprong bevindt zich het dichtst bij jou? Het hutje in de tuin is gebouwd met rechte takken van mangrovebomen.Hoe ziet een doorsnee bos eruit in jouw land? Een mangrovebos bestaat uit veel verschillende boomsoorten. Alle mangrovebomen beschikken over een speciaal worteltype dat ervoor zorgt dat ze zich vast kunnen houden in de modder als het getij binnen-stroomt. Deze wortels zien er zo eigenaardig uit dat sommige mensen denken dat mangrovebomen kunnen wandelen. Maar dat is een fabeltje.In een mangrovebos is er geen wind. De temperatuur is iets lager dan in de volle zon. Het is er heel vochtig en het krioelt er van de muggen. Je zakt er gemakkelijk weg in de modder. Daarom klimmen we in de bomen en wandelen we over de luchtwortels op een hoogte van twee tot drie meter. Wat is je lievelingsboom? De red mangrove (Rhizophora mucronata). Deze bomen hebben steltwortels waartussen de kleine vissen en garnalen zich kunnen verschuilen en groeien zonder dat ze opgegeten worden door de grote vissen.

Naam Sanath

Land Sri Lanka

Beroep visser

Heb je de weg naar boven gevonden? Zoek dan ook (6x) en (5x).

Bos zonDer grenzen  |  17

Zaadbommen, groene safari’s, verticale tuinen, groene guerrilla’s … in de publicatie ‘Ideeën voor groenere steden en gemeenten in Vlaanderen’ vind je een mooie verzameling van inspirerende ideeën om meer groen in je stad te reali seren! Je kunt het gratis online inkijken. Meer info: wwww.natuurenbos.be

stAdsBossen: een verAdeMing voor de stedenIn en rond steden leven miljoenen mensen dicht op elkaar. Door het drukke verkeer

en de industrie is luchtvervuiling er vaak een groot probleem. Steden zijn ook warmte-eilanden. Door de aanwezigheid van hoofdzakelijk beton is het er warmer dan in groene omgevingen. Tijdens hittegolven krijgen mensen er soms gezondheidsproblemen. Bomen en bossen bieden een deel van de oplossing. In Vlaanderen zijn er plannen om tiental-len stadsbossen te planten. Spijtig genoeg laat de realisatie er van nog even op zich wachten.

stanley parK

In Vancouver (Canada) vind je een voorbeeld van een schitterend stadsbos: Stanley park. Deze groene long is bijna 500 hectare (1.000 voetbalvelden) groot en bestaat grotendeels uit bos waar de natuur vrij spel krijgt. Er groeien een half miljoen bomen waar-van sommige honderden jaren oud zijn en meer dan 70 meter hoog. In Stanley Park leven wasberen, zee-arenden, blauwe reigers … Je kan er wandelen op meer dan 200 kilometer wandelpaden. Logisch dus dat jaarlijks meer dan acht miljoen mensen het park bezoeken.

Bomen als groene longen, stofzuigers en

airconditioners ?bladeren

zuivere lucht

fijn stof

koolstofdioxide

zonlicht

fotosynthese

gezond

?schaduw

kruinbladgroenkorrels

koelte

varenszuurstof

s [plataan] i [beuk] r [zomereik]

v

r a a g

7Welke van deze drie bomen is het best aangepast aan de stad

(uitlaatgassen, strooizout, straatwerken …)?

Actie !

Bomen groeien door water en koolstof­dioxide om te zetten in biomassa. Daar­

voor gebruiken ze de energie van de zon. Deze reactie vindt plaats in hun bladeren en heet fotosynthese. Het restproduct is

de voor ons levensnoodzakelijke zuurstof. Als gratis luchtverfrisser halen bomen

ook giftige chemische stoffen en fijn stof uit de lucht: de stofpartikels blijven aan

de bladeren en de takken kleven. Ten slotte zorgen bomen en bossen ook voor afkoeling op hete zomerdagen. De krui­

nen beschermen ons als levende parasols tegen de zon en door waterverdamping

doen ze de luchttemperatuur dalen.

K l e e f h i e r d e t w e e p a s s e n d e s y M B o l e n

18  |  Week Van het Bos 201 1

kijk eens in de spiegel

petflessen

Bomen die op hoge bergtoppen in een guur klimaat met veel sneeuw en wind groeien, hebben vaak een spiraalvormige stam. Deze spiraalvormige groei biedt meer weerstand tegen weer en wind dan een rechte stam. De whitebark pine uit Noord-Amerika is zo een typische boom die hevige sneeuw stormen doorstaat. Ingenieurs keken zijn oplossing om mechanische druk te weerstaan af. Zo konden ze een stevige petfles ontwerpen met minder plastiek dan gewone petflessen.Waarschijnlijk is de schat aan informatie in de natuur oneindig. Daarom is het ook zo be-langrijk om ze te beschermen. Enkel zo zullen we nu en in de toekomst beroep kunnen doen op de grote encyclopedie die de natuur is.

De mens staat groot en centraal in het logo van het Internationaal Jaar van de Bos­

sen. Na het lezen van deze krant weet je ongetwijfeld waarom. Koken, huizen bou­wen en verwarmen, een frisse neus halen,

drinkbaar water, voedsel, medicijnen … Alle zeven miljard mensen op deze wereld zijn op één of andere manier afhankelijk

van bossen. Naast alle hiervoor genoemde ecosysteemdiensten die bossen ons leveren,

hebben bomen ook nog iets anders in hun mars: we kunnen er heel wat van leren!

Zonder bomen geen mensen

BoMen: sliMMer dAn ingenieursBomen zijn inspirerend. Dankzij hun jarenlange evolutie

bieden ze soms oplossingen voor complexe problemen. On-derzoekers maken gretig gebruik van de informatie die ze in bossen vinden. Voor één keer mag afkijken wel! Het nabootsen van de natuur om problemen in onze men-selijke wereld op te lossen, noemt met een moeilijk woord biomimicry.

Bos zonDer grenzen  |  19

Bij welke plant/dier

haalde de mens zijn

inspiratie voor deze

toepassingen?

Verbind ze met elkaar.velcro P P ijsvogel

plakken zonder lijm

P P klit

hogesnelheids-trein

P P gekko

Antwoord

en meer info:

www.weekvanhetbos.be

> campagnemateriaal

> campagnekrant

Week van het Bos een aanbod zonder grenzen!De Week van het Bos is het moment bij uitstek om bos- en na-tuurgebieden te bezoeken: genieten van de herfstbladeren, een frisse neus halen, je laten verwonderen door de honder-den paddenstoelen … Verspreid over Vlaanderen zijn er meer dan 200 activiteiten! Ze zijn het resultaat van het enthousiasme en harde werk van

het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Natuurpunt en talrijke andere verenigingen, educatieve centra en overheden. Wandelingen, een bosquiz, film in het bos, vleermuizentocht, bosspel zonder grenzen … Er is voor elk wat wils!

progrAMMA 9–16 oktoBer

verantwoordelijke uitgever: Dirk Bogaert, Agentschap voor Natuur en Bos, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel | eindredactie: VBV (Marlies Vanlerberghe) | redactie: VBV (Marlies Vanlerberghe, Emma Denorme, Sander Van Daele), ANB (Johnny Cornelis, Griet Buysse, Carl De Schepper, Dirk Bogaert) en Natuurpunt (Wim Sauwens) | foto’s: VBV, iStock, Vildaphoto (p. 9, wisent en vuursalamander), Marc Van Opstaele, Oxfam Wereldwinkels, Job Van Nieuwenhove , Leonardo Mamani Peralta, Lotte Van Nevel, Katrijn Gijsel, Stephanie Schelfhout, Bert De Somviele, Diana Di Nitto, Katrien Quisthoudt, Guy Kieckens (p. 16, overstroming), www.kuleuven-kortrijk.be/bioweb, www.asknature.org, Griet Van Nevel, Fam. Cocquyt, Wim Sauwens, Johnny Cornelis | vormgeving en illustraties: www.magelaan.be

colofon

Als je het juiste

antwoord gevonden hebt

op alle vragen, dan kun je

met de letters die erbij

staan een woord vormen!

Stuur een mail met de oplossing

in de onderwerpregel naar

weekvanhetbos@vbv.be en

win een van de vele prijzen.

Meer info:

www.weekvanhetbos.be >

campagnemateriaal >

campagnekrant

Kijk snel in de uitneembare middenkatern voor een eerste overzicht van de activiteiten. Ga voor het volledige aanbod en voor meer informatie per activiteit naar:

WWW.WeekvAnhetBos.Be > BosBezoeker > kAlender

Met de zoekfunctie vind je informatie over de activiteiten in je buurt en per doelgroep.Beschik je niet over een internetverbinding? Bel 1700 voor meer informatie.

duurzAAM nAAr het BosAls je een activiteit gekozen hebt, vergeet dan niet de belangrijke boodschap van de Week van het Bos 2008 (thema Bos en Klimaat): kom klimaatvriendelijk naar het bos!

1 2 3 4 5 6 7

20  |  Week Van het Bos 201 1