Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht •...

59
CURSUS Natuurmanagement Biotoop Bos 1 Martin Winnock

Transcript of Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht •...

Page 1: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

CURSUS

Natuurmanagement Biotoop Bos 1

Martin Winnock

Page 2: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Overzicht

• ‘Bos’

• Context van het Vlaamse bos

• Groei van bomen en bossen

Page 3: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

BBB - Bosbeheer deel 1

Page 4: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

• Fase 1 ‘Bos als bodemgebruiksvorm’

“Een bos is een houtopstand voor het kweken van het artikel hout”

Page 5: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Definitie bos

• Fase 2 ‘Bos als plantengemeenschap’

Leibundgut (1951):

“Der Wald, eine

Lebensgemeinschaft”

Page 6: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Van Miegroet (1976): ‘

BOS = ECOSYSTEEM (= fase 3)

Definitie bos

Page 7: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Dominantie

bomen

Page 8: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bomen structuurbepalend

• Voorbeeld : 120 jaar oud eikenbos

– levende organismen : 276 ton DS/ha

• 240 ton stamhout

• 30 ton takken

• 4 ton bladeren

• 1 ton planten

• 1 ton bodemdieren

• 5 kg zoogdieren

• 1,3 kg vogels

Page 9: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Levensverwachting • Commerciële vs. fysiologische leeftijd

• Enkele voorbeelden… – Minder dan 100 jaar: Hazelaar

– 100-250 jaar: Ruwe berk, Haagbeuk, …

– 250-400 jaar: Fijnspar, Zwarte els, …

– 400-600 jaar: Grove den, lork, …

– 600-1000 jaar: Beuk, eik, …

– 1000-2000 jaar: jeneverbes, taxus, …

– Meer dan 2000 jaar?

Page 10: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Klimaat : licht

• Lichtboomsoorten /

schaduwboomsoorten

Page 11: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

licht in bos : 1-35 %

van open veld Fijnspar : 0,1 - 5%

Eik : 10%

Page 12: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 13: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 14: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 15: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 17: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 18: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bosontwikkeling

Van Uytvanck, J

Page 19: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 20: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Mozaïekcyclusconcept

Page 21: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

??

Page 22: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 23: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 24: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 25: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 26: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 27: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 28: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bosontwikkeling

Olff et al. 1999

begraasd

Page 29: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Vb Yellowstone NP

Page 31: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

BOS = ECOSYSTEEM • dominerend element een boom- en

struikvegetatie

• Groeiplaats en vegetatie en fauna vormen een ecologisch geheel

• Minimale oppervlakte en dichtheid

Definitie bos

Page 32: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Overzicht

• ‘Bos’

• Context van het Vlaamse bos

• Groei van bomen en bossen

Page 33: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Het bos op were ldschaa l - Europa

Page 34: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Het bos op were ldschaa l - Europa

• ~1 miljard ha

(80 % in Russische

federatie)

• Gemiddeld twee

voetbalvelden p.p.

(1.42 ha)

• 6 ha p.p. in

Russische Federatie

vs. 0,001 ha p.p. in

Malta

Page 35: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Het bos op were ldschaa l - Europa

Bosindex

• Gemiddeld 47 %

• 1 % in Malta vs.

68 % Finland

Page 36: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Het bos op were ldschaa l - Europa

Bron: MCPFE, 2003

Bosbezit

• Openbaar in O-

Europa

• Vnl. Privé in NW-

Europa

Page 37: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Het bos op were ldschaa l - Europa

Bosuitbreiding

• 0.1 % per jaar

(~2/3 oppervlakte

Vlaanderen)

Page 38: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bossen in Vlaanderen

146.000 ha

Page 39: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Verschuiving bosareaal

van west naar oost!

Page 40: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bossen in Vlaanderen

146.000 ha

Page 41: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Regionale spreiding

Page 42: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Eigendomsverhoudingen België

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

450000

Vlaanderen Wallonië België

ha

Privé-bos

Openbaar bos

Snippers versnipperd

Page 43: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

BBB - Bosbeheer deel 1

Page 45: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 47: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Verhouding loof/naald in Vlaanderen/Wallonië

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

Vlaanderen Wallonië

loofhout

naaldhout

Page 48: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Leeftijdsverdeling Vlaamse bossen

18%

38%

16%

8%

4%

14%

2%

1-20 jaar

21-40 jaar

41-60 jaar

61-80 jaar

> 80 jaar

ongelijkjarig

overige opp.

Page 49: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Overzicht

• ‘Bos’

• Context van het Vlaamse bos

• Groei van bomen en bossen

Page 50: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Ontwikkeling van bomen

• Assimilatie en respiratie

• Bomen groeien in alle richtingen

– hoogte

– breedte

– diepte

Page 51: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Sociale positie

Verschillen in groeisnelheid en leeftijd

Page 52: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Bestandsontwikkeling

• Som van ontwikkeling van individuele

bomen

• Concurrentie

Page 53: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Groeiwetten

(homogene bestanden)

• Stamtal

• Hoogtegroei

• Diktegroei

• Aanwas, productie (volume)

Page 54: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Stamtalafname

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Leeftijd (jaar)

Sta

mta

l (/

ha)

N1

N2

Page 55: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Hoogtegroei

Afhankelijk van de standplaats

Niet van stamtal of behandeling!

Page 56: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer
Page 57: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Diktegroei

• afhankelijk

van stamtal

en

behandeling

• beheerder

kan sturen !

Page 58: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Diktegroei

Page 59: Natuurmanagement Biotoop Bos 1 - ecopedia.be...Biotoop Bos 1 Martin Winnock . Overzicht • ‘Bos’ • Context van het Vlaamse bos • Groei van bomen en bossen . BBB - Bosbeheer

Aanwas (m³/ha/jaar)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

Leeftijd (jaar)

Aan

was (

m³/

ha/jaar)

LJA

GJA