Week 3: Klassiek Griekenland

Margit Pothoven

Opzet

• Groep 1: Perzische Oorlogen (p. 95-97) + vraag A 1

• Groep 2: Sparta/Athene 479-431 vC (p. 97-100) + vraag A 3

• Groep 3: Peleponnesische Oorlogen 431-404 vC (p. 101-102)

• Groep 4: De periode 404-336 vC (p. 103-106)

• Groep 5: Vragen A 4 en A 5

De Perzische Oorlogen

Lex, Tommy, Parcifal, Dave en Marwa

Chronologisch verloop

• Ionische Opstand – 499 v. Chr.

• Perzische strafexpeditie tegen Athene en Eritrea – 492 v. Chr.

• Perzische expeditie om Griekenland te veroveren – 480 v. Chr.

• De slag bij Plataeae – 479 v. Chr.

Ionische Opstand 499 v. Chr.

•546 v. Chr. Perzië veroverd steden westkust

•Steden in opstand (westkust klein-Azië) tegen Perzië

•Athene en Eritrea sturen hulp

•Opstand mislukt

Perzische strafexpeditie tegen Athene en Eritrea

492 v. Chr.

• Darius zweert wraak, wil Athene vernietigen

• Invasie 492 v. Chr.

• Eritrea werd verwoest

• 490 v. Chr. Perzen verslagen bij Márathon (Miltiades)

Perzische expeditie om Griekenland te veroveren 480 v. Chr.

• Motivatie: veilig stellen Klein Aziatische

kust

• Vloot helpt mee met bevoorrading

• Strijdbond en oorlogsvloot (Themistocles)

• Thermopylae en Artemisium

• Athene verwoest

De slag van Plataeae479 v. Chr.

• Zeeslag Salamis• Perzische landleger gestrand• Verslagen bij Plataeae o.l.v. de

Spartaanse regent Pausánias• Grieken bevrijden de steden in Klein-Azië• 449 v. Chr. vijandelijkheden beëindigd

Groep 2

Oorlog tussen Griekse grootmachten.

• 461-449 Oorlog tussen Sparta en Athene.

• Sparta stagneert.

• Athene beleeft hoogtepunt.

• Oprichting Delisch-Attische Zeebond.

• 449 Bondsgebied en kolonies worden Atheens ‘’imperium’’.

Atheense leiders.

• Themístocles (490-470), democratisch gezind, streeft naar Atheense hegemonie.

• Címon (470-461)

• Péricles (460-429), zet het beleid van Themístocles voort met expansionistisch beleid.

Atheense staatsinkomsten.

• Zilvermijnen

• Tol- en havengelden

• Belasting, alleen vreemdelingen.

• Rijke burgers: liturgieën.

• Monopolypositie;handel met graangebieden.

Groep 3Groep 3Peloponnesische Peloponnesische

Oorlogen 431-404Oorlogen 431-404

Ontstaan oorlogOntstaan oorlog

• Vooraf vrede Athene en Sparta (446-431)Vooraf vrede Athene en Sparta (446-431)

• BondgenotenBondgenoten– Corinthe/MégaraCorinthe/Mégara

AtheneAthene

• Grote sterke vlootGrote sterke vloot

• Uitlokking tot dure vruchteloze belegering Uitlokking tot dure vruchteloze belegering van Athene en Piraeusvan Athene en Piraeus

• Grote krijgskasGrote krijgskas

SpartaSparta

• Groot sterk landlegerGroot sterk landleger

• Beperkte krijgskasBeperkte krijgskas

Eerste periode 431-421Eerste periode 431-421

• Goed resultaat AtheneGoed resultaat Athene– Behoudt machtspositieBehoudt machtspositie– Gunstige vredeGunstige vrede

Tweede periode 413-404Tweede periode 413-404

• Atheense aanval Syracúse mislukt 415-413Atheense aanval Syracúse mislukt 415-413

– AlcibiadesAlcibiades– Perzië steunt Sparta met vlootPerzië steunt Sparta met vloot– Spartaanse bezetting Decelea 413Spartaanse bezetting Decelea 413– Sparta verslaat vloot Athene 405Sparta verslaat vloot Athene 405– Voedseltekort, capitulatie 404Voedseltekort, capitulatie 404

404-326 v. Chr.404-326 v. Chr.

• Geen enkele polis had de overmacht

• Grootste poleis:– Sparta– Thebe– Athene

• Perzië verdeel-en-heers politiek

• Voorbeeld:– Corinthische oorlog (395-386 v.C.)

Peleponnesische bond

• Sparta– Overschot aan heloten– Gebrek aan Spartiaten

• 371 v.C. Thebe onder leiding van Epaminóndas verslaat het Spartaanse leger bij Leuctra

• Einde van de Peleponnesische bond• 362 v.c. verslaan Sparta en Athene

Epaminóndas bij Mantinéa

Sociale en Militaire veranderingen

• Vanaf 360 v.C.• Homerisch model

• Phillipus II (359-336)• Goudmijnen in Thracië• 338 v.C. de slag bij Chaeronéa• Corinthische bond

• Isocrates versus Demosthenes

Opkomst Macedonië

Vraag A4Vraag A4

InstellingenInstellingen• Volksvergadering

• Volksrechtbank

• Raad van 500

• magistraten

VolksvergaderingVolksvergadering• Alle mannelijke burgers ouder dan 18

• Geen aanwijzing nodig

• Vanaf 399 presentiegeld(half dagloon)

VolksrechtbankVolksrechtbank• Alle mannelijke burgers met volledig

burgerrecht – 30 jaar

• Aanwijzing door loting

• Vergoeding (half dagloon)

Raad van 500Raad van 500• Mannelijke burgers

– 30 jaar oud– Hoogste drie klassen

• Aanwijzing door loting

• Presentiegeld( half dagloon)

MagistratenMagistraten• 10 archonten en 10 strategen

• Burgers met volledig burgerrecht– 30 jaar

– Hoogste twee klassen

• Archonten = na 487 door loting • Strategen = gekozen door volksvergadering

• onbetaald

Raad van areopagusRaad van areopagus• Bestaat uit archonten

• Conservatief bolwerk

• Macht werd in 462/1 sterk verminderd

Vraag A5Vraag A5

SiciliëSicilië• 545 Stop Griekse kolonisatie

• 480 Poging inname Sicilië

• 474 Vernietiging Etruskische zeemacht

• 415-413 Athene tracht hegemonie te verkrijgen

• 409 Oorlogen tussen Syracuse en Carthago