Samenvatting Arbeidssociologie

Hoofdstuk 1: Inleiding

Wat is werk?

Vroeger: werk was iets slecht, het was voor de slaven.

Later: Protestanten zagen werk als een middel om door God gekozen te worden voor de redding van het einde der tijden.

Nu: moeilijk om te zeggen, de betekenis van het woord werk verschilt doorheen verschillende culturen.

Sociologie van werk?

De Founding Fathers: geboeid met de overgang van een landelijke maatschappij naar een maatschappij van industrialisering en verstedelijking. Ze wilden weten wat dit allemaal betekende voor de verschillende groepen in de maatschappij: individuele personen, families,

Sociologie = opgebouwd door theorie over hoe de maatschappij is gecreerd en veranderd overheen de tijd.

Sociologische verbeeldingskracht = het kunnen bedenken van bredere sociale contexten bij individuele handelingen en concrete sociale verbindingen.

!!!! Veronderstelt decentrering: het afstappen van een egocentrisch maatschappijbeeld.

Bij sociologie naar verschillende niveaus kijken:

Macro = plaats, land

Meso = bedrijf,

Micro = individu

Belangrijk: we mogen niet blijven hangen aan de vastgeroeste visies van vroeger, we moeten outside the box denken.

DEEL 1: Investigating Work

Hoofdstuk 2: Werk theoretiseren

!Theoretisch pluralisme: er is niet 1 theorie die alles kan samenvatten, maar we hebben een waaier van verschillende theorien. Dankzij deze verschillende theorien kunnen we bepaalde zaken dieper bekijken en vergelijken.

Zo kunnen we een studie van een kleine sociale interactie vergelijken met een analyse van een veel grotere organisatie.

Sociale banden zijn de basis om de gendustrialiseerde maatschappij te begrijpen.

Sociologie is kritisch: het probeert niet om alles perfect te maken, maar het probeert om alles te begrijpen

Sociologie werkt het beste als het theorien gebruikt in combinatie met empirisch onderzoek.

Sociologische benadering van arbeid: Basisvraagstukken:

Sociale orde vs. Sociale ongelijkheid

Sociale orde = het op elkaar betrokken zijn en de cordinatie van het handelen van actoren in sociale verhoudingen of verbanden

Sociale ongelijkheid = scheve verdeling van zowel sociaal geapprecieerde zaken als van sociale appreciatie in dezelfde verhouding of hetzelfde verband.

Objectieve kant: ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken in een sociaal verband

Subjectieve kant: ongelijke waardering en behandeling van mensen

Invloed van gestructureerde sociale relaties op het persoonlijk leven

Socialisatie = sociaal worden door zich in verhouding met anderen sociaal gewenst handelen eigen te maken en sociaal ongewenst handelen gaandeweg na te laten.

Genereren van algemene en empirische onderbouwde kennis

Kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethode

Verschillende niveaus rekening houden: macro, meso, micro

Combineren van verschillende theoretische benaderingen

Sociologie als tijdsdiagnose

Kritische reflectie van de hedendaagse samenleving

Grondleggers van de arbeidssociologie

Karl Marx: 1818-1883

Marx probeerde om de ontwikkeling van het kapitalistische systeem te begrijpen.

Hierbij, inspiratie van:

Franse socialistische theorie Franse revolutie

Duitse filosofie Hegel

Britse politieke economie Adam Smith

Voor Marx stond werk centraal om de menselijke relaties en het menselijk bestaan in de maatschappij te begrijpen. Het feit dat mensen hun eigen middelen produceren, onderscheid ons van de dieren.

2 belangrijke implicaties:

Door dit proces werden mensen bewust van henzelf en de wereld waarin ze leven en werken

Het duurde niet lang voor ze begonnen samen te werken in het proces van werk

!!!!! statisch, maar dynamisch: veranderingen op 1 plaats wijzigen dingens op de andere plaats.

De economische basis van een maatschappij en machtsverhoudingen => verklaring voor sociale relaties en hirarchien. Economische basis vs. bovenbouw.

De antagonistische (=tegenstrijdige) relatie tussen bezitters (capitalists) en niet-bezitters (workers) zorgde voor de bewegingen in het systeem.

Marx geloofde dat de antagonistische relatie ervoor ging zorgen dat het systeem ging vallen.

Invloed van Adam Smith: Marx zag dat het kapitalistisch systeem nood had aan herverdeling en specialisatie.

MAAR: Dit zorgde voor een toestand van vervreemding tussen de werkers en diegene rond hen.

Marx: genteresseerd in verschillende niveaus van werk, componenten:

Het werk op zich

Het voorwerp waarop werk wordt uitgeoefend

De instrumenten waarmee ze werken

Het arbeidsproces volgens Marx:

Kapitaal koopt arbeidskrachten in, geen arbeid

Kapitalisme = systeem van uitbuiting

Centraal: arbeidsverhouding:

Werknemers: willen hun arbeidskracht voor zo veel mogelijk verkopen

Werkgevers: willen zo veel mogelijk arbeidskracht voor zo weinig mogelijk geld

KERN van het kapitalisme ongelijkheid tussen arbeid en kapitaal => omverwerping van het kapitalistisch systeem.

Emile Durkheim: 1858-1917

Net zoals Marx, reflectie over de verandering naar een kapitalistische maatschappij (van een leenstelsel)

Durkheim was genteresseerd in wat er onderscheidend is aan moderniteit en zijn sociale vormen en sociale orde.

Zoals Marx en vele anderen, zag Durkheim de toename van arbeidsverdeling als het belangrijkste aspect van de moderniteit.

Nadruk: arbeid in de samenleving in het totaal. Verschillende entiteiten die naast elkaar liggen => weinig interactie tussen de entiteiten, maar veel interactie binnen 1 entiteit.

Visie op sociale orde:

Traditionele systemen mechanical solidarity = dorpen en steden konden functioneren dankzij de nabijheid van de andere personen, het was helemaal niet complex!

Later organic solidarity = Durkheim geloofde dat moderne maatschappijen gekarakteriseerd waren door een meer complexe specialisatie dat lijkt op de natuurlijke wereld

Pardox: In organic solidarity zijn de mensen meer afhankelijk van elkaar, maar toch ligt de individuele vrijheid hoger. In mechanical solidarity was het bestaan meer menselijk, maar dit ging gepaard met het onderdrukken van de individuele noden t.o.v. de noden van de maatschappij.

Meritocratische principes als basis voor de ideale maatschappij en arbeidsdeling.

Mensen waren in staat om een niche te vinden dat het best antwoordde aan hun kwalificaties

MAAR: mogelijk problematisch karakter:

Mogelijkheid van inadequate arbeidsdeling: mensen ergens verkeerd aanstellen

=> Toestand van anomie = soort van normeloze toestand, leidt naar gebrek van sociale orde

=> belang van professionele organisaties die bemiddelen tussen staat en individu.

Max Weber: 1864-1920

Vroeg zich af waarom kapitalisme zich ontwikkeld heeft juist in het Westen.

Verklaring: samenspel van een aantal onderling gerelateerde factoren, geloofsystemen en handelingen.

!!! cruciale factor: protestantse werkethiek

In katholicisme, mensen die zonden hebben kunnen deze opbiechten zodat ze toch in de hemel kunnen. Dit is bij de protestanten niet het geval: zij hebben een groep dat reeds gekozen is door God die gered zullen worden bij de judgement day. De protestanten geloofden dus dat ze hard moesten werken om bij deze groep te horen.

Het kapitalisme gebruikte dit dan om mensen te laten geloven dat ze hard moeten werken om tot de verkozen mensen te behoren.

(OPM: rationalisatieprocessen:ArbeidsdelingBureaucratie)Weber zegt niet dat protestantisme dit veroorzaakt heeft, maar in combinatie met een aantal factoren heeft het er wel toe geleid

Industrile maatschappijen: gekenmerkt door hun rationaliteit en hun berekend handelen.

Door gebruik te maken van het ideaaltype, wou Weber weten waarom actoren doen wat ze doen. Hij geloofde dat elke handeling een rationele actie is in oogpunt van het individu dat de handeling stelt.

Ideaaltype = de beschrijving van het gemiddelde

4 types van handelen:

(Pre-modern)Traditioneel: op basis van tradities en gewoontes

Affectief: op basis van emoties

(Eerder modern)Waarderationeel: een geloof ad basis van het handelen

Doelrationeel: basis van een doel dat men wilt bereiken

Zeer belangrijk voor Weber: Bureaucratie: bepaalde kenmerken dat het kapitalisme nodig heeft in een moderne organisatie:

Organisatorische taken zijn verdeeld over verschillende posities

Hirarchie

Formalisering van regels en reguleringen

A-personeel = onafhankelijk van de persoon

Niet-productieve overheid: bezig met de organisatie draaiende te houden, niet om dingens te maken

Onpersoonlijke uitvoering van de rol: clinten als zaken zien,

Loopbaanpaden op basis van technische bekwaamheid

De Iron Cage met voordelen en nadelen: Het onpersoonlijk karakter is zowel de sterkte als de zwakte van de organisatie, ze zijn eerlijk, maar niet menselijk.

Weber vaak bezien als de pessimist: Hij zag moderniteit als een proces waar individualiteit en creativiteit eruit zou geperst worden en dat de moderne maatschappij zielloos en onmenselijk zou worden.

Latere ontwikkelingen

Frederick W. Taylor => Scientific management of Taylorism

Taylor wou een perfect system verzinnen voor elke taak te volbrengen, hij was dan ook geobsedeerd door het rationaliseren van het productieproces.

Zijn idee was dat als machines op hun hoo