Opening

Emiel Barendsen (foto Floris Schreve)

Dames en heren, goedemiddag,

Toen Herman Divendal mij benaderde met het verzoek een openingswoord tot u te richten ter gelegenheid van de duo expositie van Qassim Alsaedy en Farhad Foroutanian moest ik een moment stilstaan. Immers, ik ben de man die ruim 35 jaar werkzaam is in de podiumkunsten. Weliswaar altijd de niet-westerse podiumkunsten maar toch…podiumkunsten. Herman vertelde mij toen dat hij graag dit soort gelegenheden te baat neemt om anderen dan de usual suspects hun licht te laten schijnen op de tentoongestelde werken. Mooie gedachte die ik met hem deel.Als Hoofd Programmering en interim directeur van het helaas opgeheven Tropentheater was ik in de gelegenheid om veel te reizen op zoek naar nieuwe artiesten en producties die wij belangrijk en interessant vonden om aan het Nederlandse publiek voor te stellen. In die queste

ben je op zoek naar elementen die aan dat specifieke raamwerk appelleren: nieuwsgierigheid, avontuurlijkheid, vakmanschap en ambachtelijkheid, authenticiteit en identiteit maar bovenal de eigen signatuur van de makers.Beide kunstenaars hier vertegenwoordigd vertellen ons mede op zoek te zijn naar identiteit, beide zijn gevlucht uit hun moederland , beide delen een gezamenlijk bestaan; een gedwongen toekomst. En identiteit is verworden tot een lastig te hanteren begrip in de Nederlandse samenleving anno nu. Sinds de opkomst van populistische partijen hebben wij de mondvol over dé Nederlandse cultuur en identiteit ; maar waar bestaat die in vredesnaam uit. Ik heb er de canon van Nederland nog een op nageslagen en als je het hebt over kunst en cultuur frappeert de constatering dat het juist de externe influx is geweest – en nog immer is – die ons Nederlands DNA bepaalt. Aan de vooravond van een Koningswisseling constateren we dat na de Duits-Oostenrijkse, Engelse, Franse en Spaanse adel de elite van de nieuwe wereld hun opwachting maakt in de Nederlandse monarchie. De ultieme uiting van globalisering. Argentinië nota bene een land opgebouwd uit door conquistadores verkrachte indianen aangevuld met voor armoe gevluchte Sicilianen, Ashkenazische joden, Duitse boeren , Britse gelukzoekers en nazaten van de Westafrikaanse slaven die – behalve hun ritme – de Rio de la Plata niet mochten oversteken, levert de nieuwe Koningin. Wat is onze Nederlandse identiteit eigenlijk als onze kunsthistorische canon vooral gebouwd is op het –wellicht door pragmatisme ingegeven- asiel dat wij boden aan gevluchte kunstenaars: geen Gouden Eeuw zonder Vlamingen, Hugenoten, Sefardische Joden of Armeniers. ‘Onze’ succesvolste nog levende beeldend kunstenares, Marlene Duma, is van Zuid Afrikaanse oorsprong.Vanuit mijn vakgebied huldig ik het principe dat men tradities moet begrijpen om het hedendaagse te kunnen duiden. Dit geldt niet alleen voor de podiumkunsten maar in mijn optiek ook voor de beeldende kunst. Traditie als conditio sine qua non voor modernisering.Over de grenzen kijken betekent vooral eerst jezelf leren kennen; wat vind ik mooi, interessant en vooral waarom? Wat zijn die verhalen die je observeert en hoort en in welke culturele context moet ik die plaatsten?Je laten leiden door je eigen nieuwsgierigheid levert een grote geestelijke verrijking op.‘My beautiful enemy’ is de titel van deze expositie en verwijst naar het Irak – Iran conflict uit de jaren tachtig van vorige eeuw. Twee buurlanden gebouwd op de civilisaties en dynastieën die de bakermat van onze beschaving vormen. Een gebied dat een lange geschiedenis van conflicten kent maar waar de culturele overeenkomsten groter blijken te zijn dan de verschillen. In samenlevingen waarin de kunstenaar de mond gesnoerd wordt en waar kritische noten niet meer gehoord mogen worden rest vaak maar één pijnlijke optie: ballingschap. Huis en haard worden verlaten om elders in de wereld een nieuw bestaan op te bouwen. Dit proces is voor iedere balling moeilijk en eenzaam; de geschiedenis verankerd in je geheugen is de basis waar je op terugvalt. Mijmeringen over kleuren, geuren, geluiden en smaken van je geboortegrond bijeengehouden door verhalen.En dat zie je terug in de hier tentoongestelde werken: als ik de werken van Qassim Alsaedy observeer dan herken ik de vakman die in een beeldende taal abstracte verhalen vertelt die een appèl doen op zijn geboortegrond. Als ik mijn ogen luik verbeeld ik mij het landschap te ruiken en hoor ik bij het ene werk de zanger Kazem al Saher op de achtergrond en bij het andere poëtische werk de oud-speler Munir Bachir zachtjes tokkelen.Farhad Foroutanian gebruikt een ander idioom en zijn stijl verraadt zijn achtergrond als cartoonist. In ogenschijnlijk een paar klare lijnen zet hij zijn figuren neer in een welhaast surreëel decorum. De man met de koffers doet mij terugdenken aan mijn eigen jeugd die ik doorbracht in Zuid-Amerika. Toen aan de vooravond van de gruwelijke Pinochet-coup in Chili de dreiging alsmaar toenam zetten mijn ouder twee koffers klaar waarin de meest noodzakelijke spullen zaten om eventueel te moeten vluchten. Paspoorten en baar geld, kleding en toiletartikelen. Wij moesten niet vluchten, gelukkig, maar werden wel verzocht het

land te verlaten. Onze nieuwe bestemming werd het door een burgeroorlog geteisterde Colombia en hoewel dat geweld voornamelijk in de jungle ver van de grote steden plaatsvond waren er momenten dat dat geweld angstig dichtbij kwam. En weer stonden die twee koffers onder handbereik.Zo blijkt dat deze werken prikkelen en vragen stellen. Het is aan het individu echter om daar invulling aan te geven . Daarover te praten met anderen levert vanzelf weer nieuwe verhalen op.In een tijd waarin de overheid net doet of diversiteit niet meer van deze tijd is en moedwillig aanstuurt op ondubbelzinnige eenvormigheid ben ik blij dat er nog een plek in Amsterdam is waar men deze prachtige kunst kan aanschouwen.Ik besluit met het motto “tegenwind is wat de vlieger doet stijgen” en wens Qassim en Farhad alle goeds toe. En u als publiek veel kijkgenot.

Dank u.Emiel Barendsen

Farhad Foroutanian en Qassim Alsaedy (foto Floris Schreve)