Les 4 – vervormingen en standpunten – optische illusiesKern van de les

Leerlingen verkennen hoe je in een ruimte diepte kunt suggereren door de platte vlakke (de wanden, vloer en plafond) te beschilderen/bewerken. Welke soort ‘tekeningen’ zorgen voor meer diepte? Ze maken kennis met diverse vertekeningen en speciale projecties (op een plat vlak), waarmee diepte wordt gesuggereerd. Ze onderzoeken hoe je vanuit verschillende standpunten de dingen anders kunt zien.

DoelenBegrippenMateriaal

Introductie van de les (5 min)Verwijs naar de museumles en laat eventueel de video perspectief in de kunst zien, te vinden op deze pagina: http://onderwijs.boijmans.nl/grote-rekendag-2015/ . Een aantal van de eerder besproken kunstwerken komen daarin terug.

Introductie onderzoeksvraag: hoe kun je diepte laten zien die er niet is? (10 min)Verwijs naar de activiteit die de leerlingen in het museum hebben gedaan naar aanleiding van het werk van Dibbets (perspectief correcties: vierkant op de muur ziet er niet vierkant uit als je langs de muur van opzij ernaar kijkt. Kun je een vorm op de muur plakken die er schuin van opzij wel als een vierkant uitziet?). Hierbij kan ook het werk van de Ploeg betrokken worden: kun je de strepen zo tekenen, dat ze van opzij niet naar elkaar toelopen, maar juist evenwijdig lijken te blijven?Een ander voorbeeld, uit het dagelijks leven, is het fietssymbool op een fietspad: dit ziet er als je eraan komt fietsen uit als een mooi fietsje, maar in het bovenaanzicht zie je dat het vervormd is: hele lange wielen, kort frame. Waarom is dat zo? Kun je ook zoiets op de vloer tekenen?Er zijn diverse (straat)artiesten die met deze techniek 3D-tekeningen maken waarin ze bijvoorbeeld gaten in de weg suggereren. Bekijk met de klas onderstaande afbeeldingen en vraag de leerlingen te beschrijven wat ze zien en of ze dit kunnen verklaren.

Bekijk eventueel enkele fragmenten van deze klokhuisuitzending: http://www.npo.nl/het-klokhuis/21-02-2014/NPS_1238428 waarin een 3D straattekenaar uitlegt hoe hij te werk gaat. Er is ook een video ‘3D straattekenen doos’ waarin de constructie stap voor stap wordt uitgelegd (https://youtu.be/7EUdhbC4ClY ), maar waarschijnlijk is het interessanter de leerlingen eerst te vragen om zo’n constructie zelf te maken. Activiteit (30 min)De opdracht is dat leerlingen uitzoeken hoe ze zelf zo’n figuur met diepte kunnen tekenen op de muur (ala Dibbets) of op de vloer.Voor een meer gesloten opdracht (zie Grote Rekendag 2015, groep 7/8 http://groterekendag.nl/wp-content/uploads/2015/08/Boek-De-grote-Rekendag-2015.pdf pagina 116 en 117).

Bespreek na ca 10 minuten wat de de leerlingen hebben ontdekt laat ze vertellen over hun constructies en bekijk samen de (tussen)resultaten.

Terugblik en bespreking (5 minute)Bekijk en bespreek de ontdekkingen en de resultaten. Ga met de klas na of de twee hoofdregels van het 3D-straattekenen kloppen:

- Regel 1: Alles wat horizontaal is houdt zijn vorm. Dus de onderkant van een doos wordt op de vloer een rechthoek en de bovenkant van een doos wordt ook een rechthoek. De bovenkant van een doos wordt wel een grotere rechthoek, want hij ligt op de vloer verder van het kijkpunt af. De boven- en onderkant van een ronde doos of een rond blikje worden op de vloer cirkels.

- Regel 2: Lijnen die in werkelijkheid verticaal staan lopen in de tekening naar het kijkpunt (dat is de plaats van het oog) toe.

Bekijk en bespreek eventueel de eerder genoemde video ‘3D straattekenen doos’.Blik kort vooruit naar de komende lessen waarin de leerlingen hun ontdekkingen gaan verwerken in een ontwerp voor een ‘prespectiefzaal’ voor Museum Boijmans Van Beuningen’.