Bronnenbundel – Ontgroening vwo 4

BRON !:

Academie, breek met het corpsStudentencorpsOPINIE Studencorpora mogen bestaan, net als Scientology en Hells Angels. Maar waarom die subsidie?

Door: Rosa van Gool 13 november 2017, 18:26

Het Gronings studentencorps Vindicat atque polit doet zijn naam ('handhaaft en beschaaft') weinig eer aan: de club haalde het nieuws het afgelopen jaar vanwege mishandeling, seksisme en vandalisme. De mishandelingszaak, die tijdens de ontgroening van 2016 plaatsvond, zou te maken hebben met een eerder ontstaan 'conflict'. De dader, Wouter B., vond dat het slachtoffer brutaal tegen hem geweest was door hem joviaal te begroeten in de kroeg, dus besloot hij de 18-jarige tijdens diens ontgroening terug te pakken.

Bij een ontgroeningsbijeenkomst in de sociëteit Mutua fides ('wederzijds vertrouwen') ging Wouter B. op het hoofd van het aspirant-lid staan. De jongen belandde in het ziekenhuis en hield er licht hersenletsel aan over. Zo bekeken is de naam van deze vereniging misschien zo gek nog niet: 'vindicat' kan ook 'hij neemt wraak' betekenen.

Deze ontgroening is niet de eerste - en zal ook niet de laatste zijn - die in het ziekenhuis eindigt. In 1997 overleed er een Groningse student tijdens de ontgroening na het drinken van een liter jenever; een paar weken eerder was er tijdens dezelfde ontgroening al een jongen in het ziekenhuis beland na een aanrijding. In 2005 raakte een student van Vindicats concurrent, Albertus Magnus, in coma na het drinken van zes liter water. In 2010 liep een aspirant-lid van Albertus tweede- en derdegraadsbrandwonden op doordat hij in brand gestoken was.

Het is slechts een kleine inkijk in de geheimzinnige ontgroeningscultuur, en dan alleen nog in die van Groningen. Soortgelijke taferelen vinden ook in andere studentensteden plaats. Daarbij is het belangrijk op te merken dat de aspirant-leden, meestal 18-jarige jongens en meisjes, vooraf verplicht een zwijgcontract tekenen, waaraan extreem hoge boetes (bij Vindicat 25 duizend euro) verbonden zijn. Het is dus goed denkbaar dat niet elk incident de pers haalt.

Met hun financiële steun verlenen universiteiten legitimiteit aan de studentencorpora

Natuurlijk staat het iedereen volledig vrij om lid te worden van autoritaire clubs met idiote denkbeelden, zolang zij zich aan de wet houden. Zo hebben bijvoorbeeld ook Scientology en de Hells Angels bestaansrecht. Het vreemde aan de studentencorpora is dat zij niet alleen bestaansrecht hebben, maar zelfs gesponsord worden door universiteiten: het gaat dan vooral om bestuursbeurzen, vaak zo'n 33 duizend euro per jaar. Dat is op de universiteitsbegroting niet veel, maar los van het precieze bedrag geeft de subsidie een verkeerd signaal af. Door deze steun verleent de universiteit legitimiteit aan het studentencorps.

De Groningse universiteit heeft dit jaar het goede voorbeeld gegeven. De vernieling van een sushi-restaurant (september 2017) was de druppel die de emmer deed overlopen. De universiteit trok de bestuursbeurs van Vindicat 'voorlopig' in. Toch houdt oud-rector Stijn Derksen vol dat Vindicat de verenigingscultuur het afgelopen jaar succesvol veranderd heeft. Het sushi-restaurant is volgens hem een 'nieuw hoofdstuk', waarop we de vereniging niet mogen afrekenen. Na een jaar hard werken aan de cultuuromslag, zijn de Groningse corpsleden nu namelijk pas net aanbeland bij de vraag: 'Wat is beschaafd gedrag?' Je vraagt je af wat hun beginpunt was.

Catullus biedt uitkomst voor de verenigingscultuur van bangalijsten, knokpartijen en sletbokalen.

Het is wachten op nieuwe ontgroenings- en corpsongelukken, de komende paar jaar misschien even niet bij Vindicat, maar in Amsterdam, Leiden of Delft. De corpscultuur is door en door hiërarchisch, uitgesproken vrouwonvriendelijk en zowel verbaal als fysiek gewelddadig; ook los van de ontgroening wordt er regelmatig 'gebrast' (een soort vechten), soms tot in het ziekenhuis. Ook stellen deze verenigingen excessief alcoholgebruik min of meer verplicht, met alle gevolgen van dien voor gezondheid, studie en maatschappij.Laat universiteiten zich verre van dit soort clubs houden en de bestuursbeurzen voor zulke 'gezelligheidsverenigingen' per direct afschaffen. Anno 2017 krijgt zelfs de beste student geen studiebeurs, want 'een studieschuld is een investering in jezelf'. Waarom zouden bierdrinkende corpsleden hun bestuursjaar niet ook zo beschouwen? Waarschijnlijk is het helaas ook nog eens een lucratievere investering dan goede cijfers halen.

Intussen kan ik me voorstellen dat Vindicat atque polit, na alle negatieve publiciteit, op zoek is naar een nieuwe naam. Ik heb nog wel een suggestie: een chic klinkend Latijns citaat van de dichter Catullus dat veel beter past bij de verenigingscultuur van bangalijsten, knokpartijen en sletbokalen. Ik presenteer u het Groningse studentencorps Pedicabo et irrumabo. De nieuwe naam is te zeer in de geest van Vindicat om de vertaling in een fatsoenlijke krant op te nemen, maar ik raad u - een gewaarschuwd mens - van harte aan even te googelen. De rest van Catullus' gedichten is ook de moeite waard.

Rosa van Gool is classica

Bron 2:

Opinie - Waarom ik wél lid word van het corps'Ik zie het lidmaatschap van een vereniging als een verrijking van mijn studietijd'Door: Frieda Steinebach 15 november 2017, 20:44

In de discussie over het corps mis ik vaak een correct gebruik van feiten en vooral nuance, zo ook in de opinie van Rosa van Gool. Eerst de feiten:

Reinout Pfeiffer overleed inderdaad aan het drinken van een liter jenever, alleen gebeurde dit niet tijdens de introductietijd van Vindicat, maar tijdens een huisontgroening. Weliswaar vond die plaats in een corpshuis, maar huisontgroeningen heb je niet alleen in corpshuizen.

Ten tweede is brassen niet 'een soort vechten'. Er komt geen geweld en woede aan te pas. Brassen is eerder een gecontroleerde vorm van stoeien, waarbij geduwd en getrokken mag worden, terwijl de revers van het jasje van de tegenstander worden vastgehouden. Het is dan ook een regel dat je elkaar altijd op de been helpt, mocht de ander op de grond vallen. Er zullen hierbij vast weleens ongelukken gebeuren, maar dat geldt ook voor alle contactsporten.

Ook herken ik de nadelige gevolgen voor de studie niet. Van veel vriendinnen heb ik gehoord dat studeren juist beter ging toen ze lid waren geworden van een vereniging. Verenigingen kennen namelijk nogal wat sociale controle. Tijdens een tentamenweek zitten jouw jaarclubgenoten de hele week te studeren en dan ga jij veel minder snel op een terras zitten. Een vriendin zei zelfs dat zij veel vaker in de UB zat en daar ook productiever was sinds zij lid was geworden, omdat ze dan met clubgenoten ging. Met bekenden om je heen ben jij echt niet de zwakkeling die als eerste Facebook opent.

Als er meer aandacht aan hiërarchie besteed wordt, kunnen corpora hun leden iets heel waardevols leren

Zelf zie ik het lidmaatschap van een vereniging als een verrijking van mijn studietijd. Volgend jaar augustus kies ik natuurlijk voor veel feesten, bier en gezelligheid. Maar ik kies ook voor onvoorwaardelijke loyaliteit aan elkaar, tientallen jaren aan tradities en vele mogelijkheden om mijzelf te ontplooien. Waar anders krijg je als twintiger de kans om te leren hoe je een vereniging met honderden leden draaiende houdt of hoe om te gaan met macht en hiërarchie.

Met dat laatste zouden verenigingen zeker meer kunnen doen. Niet iedereen is geschikt om met macht om te gaan. Hier ligt ook een mooie kans, want als hier meer aandacht aan besteed wordt, kunnen corpora hun leden iets heel waardevols leren.

Er zijn genoeg punten voor verbetering van studentenverenigingen en daar zijn zij ook al jaren mee bezig. Gezien het feit dat de Nederlandse corpora zijn opgericht tussen 1815 (Vindicat) en 1916 (RVSV) hebben zij gemiddeld 150 jaar aan tradities verzameld. Het kost nou eenmaal tijd om die te veranderen en afgelopen jaar zijn grote stappen vooruit gezet.

Ik kan me voorstellen dat het mysterie rond verenigingen geassocieerd wordt met foute dingen, maar dat mysterie maakt het juist zo mooi. Het lidmaatschap gaat ook over leven in het hier en nu. Met de keuze om lid te worden van het corps kies je voor een avontuur waarvan je niet w eet wat het zal brengen, behalve dat het mooi wordt. Als het mysterie rond

het corps wegvalt, beschadig je de tradities en dat zou zonde zijn. Het Nederlandse verenigingsleven is immers uniek.

Frieda Steinebach is student media, informatie en communicatie.

Bron 3:

Gedwongen urine drinken kweekt geen bandOntgroeningSamen ontberingen doorstaan versterkt de groepsband. Vernedering ondermijnt juist het groepsgevoel. Over de groentijd: „Hoe erger vernederd, hoe groter de neiging tot wraak.”Freek SchravesandeWubby Luyendijk - 22 mei 2017 NRC

Zeg niet dat de student anno 2017 een watje is. Aspirant-leden van studentenverenigingen hebben er alles voor over om lid te worden. Ze slapen tussen het vuilnis of trotseren een met prikkeldraad gebarricadeerde logeerkamer. Meisjes – van de Leidse studentenvereniging Minerva – lopen rond met een Tenalady in hun onderbroek omdat ze niet naar de wc mogen. En bij het Amsterdamsch Studenten Corps (ASC) laten jongens zich dwingen hun eigen urine te drinken.Dit is het laatste deel van een serie over ontgroeningen. Het eerste deel reconstrueerde hoe de universiteit en hogeschool in Groningen via een toezichthouder tevergeefs grip probeerden te krijgen op ontgroeningen. Deel twee ging over de groei van het aantal incidenten, onder meer bij het Amsterdamse studentencorps. Vandaag deel drie over het nut en de gevolgen van vernederingen bij ontgroeningen.

Afzien, is de gedachte bij deze studentenclubs, kweekt een groepsband. Die staat centraal tijdens de ontgroening, het intredingsritueel waarbij scholieren de nauwe banden met thuis doorsnijden en op een andere plek met gelijkgestemden als ‘volwassen’ student verder leven. Hoe zwaarder je het afzien maakt, constateerde de Amerikaanse sociaal-psycholoog Leon Festinger in 1957, hoe meer de ‘feuten’ of ‘nullen’ hun nieuwe club zullen waarderen.Alleen: psychische vernedering tijdens de ontgroening verbroedert helemaal niet, ontdekte sociaal-psycholoog Liesbeth Mann tijdens onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam. Zij promoveerde in januari op de emotie ‘vernedering’: „het gevoel onterecht te worden gedegradeerd, bespot of gekleineerd”.

Mann betrok ook ontgroeningsrituelen van studenten in haar onderzoek. Ze ondervroeg 124 leden en voormalige leden van studentenverenigingen naar hun ervaringen, bootste een ontgroeningsritueel na in een lab, en deed een scenariostudie waarbij deelnemers zich moesten verplaatsen in denigrerende situaties die steeds erger werden.

Wat bleek? Vernederende ontgroeningsrituelen verbroederen veel minder dan niet-vernederende rituelen.

Samen vliegdennen trekken, je schor zoemen, een nacht doorhalen, je niet douchen, onopgemaakt rondlopen zonder mobiel. Dát werkt: je zit in hetzelfde schuitje, bent elkaars

gelijken en steeds in elkaars buurt. Maar als je aspirant-leden psychisch vernedert, ondermijnt dat het groepsgevoel. Vooral als je ze in hun eentje voor schut zet voor de hele groep – in Leiden werd een stevig meisje voor tweehonderd anderen in een babybadje te kakken gezet.

De groep van gelijken biedt bij individuele vernedering geen bescherming meer. De sociale steun valt weg. Van saamhorigheid is geen sprake meer. Zo’n meisje als in Leiden heeft de neiging zich uit schaamte terug te trekken, zegt Mann. Of ze wordt agressief tegenover haar vernederaars en vliegt ze aan, zoals in 2009 de ontgroeningscommissie van Albertus Magnus in Groningen overkwam. Mann: „Hoe erger ze vernederd waren, merkte ik, hoe groter de neiging wraak te nemen op ontgroeners.”

Mann vroeg verenigingsleden in een online vragenlijst naar hun meest vernederende ervaring. Mannen schreven dat ze eruit werden gepikt om hun bijdehante of verlegen houding, vrouwen werden op hun uiterlijk gepakt. Een jongen vertelde dat hij overgoten werd met biertjes en een ‘lullepot’ – speech – moest houden waarbij hij werd uitgescholden en uitgelachen. Meisjes werden in het zwembad in bikini door mannelijke corpsleden gekeurd. Ze moesten op een rijtje gaan staan, van knap naar lelijk.

Meerdere ondervraagden waren na zo’n ervaring afgehaakt. Wie in tranen uitbarst, hoort er niet meer bij en selecteert zichzelf uit, in elk geval voor een populair huis, dispuut of jaarclub – daarin is het selectiemechanisme meedogenloos. Anderen, veel minder, relativeerden de vernedering en zagen het als „onderdeel van het ontgroeningsspel”.

Maar daarin geeft het onderzoek een vertekend beeld, waarschuwt Mann. „Mensen die bereid waren hun ervaringen met ons te delen, zijn waarschijnlijk het vaakst vernederd en hebben zich dat het meest aangetrokken. Je klapt niet uit de school over ontgroeningen, dat is een ongeschreven regel. Je uitspreken betekent uitsluiting.”

In de Verenigde Staten zijn ontgroeningen eerder onderzocht. Opmerkelijk genoeg concludeerden Aronson & Mills (1959) dat de zwaarte (severity) van de ontgroening een positief effect had op ‘liking’ van de groep. Hun onderzoek wordt vaak gebruikt om ontgroeningen te rechtvaardigen, zegt Mann, maar daarin keken de onderzoekers alleen naar het effect van een vervelende, wat gênante taak; gevoelens van vernedering werden nooit gemeten.

Datzelfde geldt voor de Australiërs, zij onderzochten wat lichamelijk pijn lijden met een groep doet. Samen de handen in ijswater houden, hoe pijnlijk en vervelend ook, verbroedert. Samen fysieke pijn doorstaan, vergroot de onderlinge verbondenheid en saamhorigheid.Wat aspirant-leden kan helpen, zegt Mann, is denken: het is een spel. „En saamhorigheid kan iets oplossen. Als je samen met anderen vernederd wordt, is dat minder ingrijpend dan als je de enige bent. Maar de vraag is natuurlijk: veroorzaakt groepsvernedering een saamhorigheidsgevoel of zorgt het saamhorigheidsgevoel dat je met vernedering kunt omgaan en weerbaar bent. En we ontdekten: hier spelen vele aspecten mee die moeilijk zijn te ontwarren. Als je ouders en grootouders of je schoolvrienden het hebben doorstaan, tolereer je misschien gemakkelijker een denigrerende behandeling.”DehumanisatieHet liefst zou Mann als vervolg vergelijkend veldonderzoek doen naar de kennismakingstijd bij twee verschillende verenigingen. Meelopen met een harde ontgroening waar aspirant-leden worden gestript van hun individuele kenmerken – „dat zijn elementen van dehumanisatie” – om hun oude leven af te werpen en zich te kunnen overgeven aan de nieuwe groep. En ook achter de schermen kijken bij een introductietijd op basis van gelijkheid. Maar ja, kom daar maar eens om bij verenigingen die ‘pottenkijkers’ liever geen blik binnen hun muren gunnen.

Bron 4:

MINISTER JET BUSSEMAKER: ‘DIE ZWIJGCULTUUR BIJ VERENIGINGEN MOET ECHT STOPPEN’„Schokkend”, noemt minister Jet Bussemaker (Onderwijs, PvdA) de ontgroeningspraktijken die NRC afgelopen dagen onthulde. Ze roepen het beeld op van „een verwerpelijke cultuur die niet past bij de voorbeeldrol die bij de academische gemeenschap past. Studenten zijn de waardendragers van de toekomst. Ze leren tijdens hun studententijd hun waarden maatschappelijk vorm te geven en daarbij hoort respect voorop te staan.

„Natuurlijk moeten beginnende studenten hun weg leren vinden, en studentenverenigingen kunnen daar prima bij helpen. De gezelligheidscultuur is belangrijk onderdeel van het studentenleven, en ik heb ook heel goede voorbeelden van introductietijden gezien. Ontgroening bestaat in alle vormen en maten. Maar daarbij mogen verenigingen nooit universele waarden van, 1. respect, 2. veiligheid en 3. rechtvaardigheid uit het oog verliezen. Die hebben we hoog in het vaandel staan in Nederland, ook aan universiteit.

„De grens wordt overschreden als in een ontgroening sprake is van 1. onvrijwilligheid, 2. stelselmatige vernedering, 3. seksuele intimidatie en 4. alle zaken die in het Wetboek van Strafrecht verboden zijn. Het Openbaar Ministerie heeft deze maand drie zaken in behandeling genomen. Ik ben blij dat justitie zich zo actief opstelt en de incidenten zeer serieus neemt. Het gaat niet om een grapje of een interne verenigingsaangelegenheid. Studenten zijn niet anders dan anderen. Zij moeten hard aangepakt als ze strafrechtelijk over de schreef gaan.„Maar dit is niet alleen een juridisch probleem. Het is ook een morele kwestie. Ja, de eerste verantwoordelijkheid ligt bij studentenverenigingen. Maar ook universiteiten en hogescholen mogen zich niet aan hun verantwoordelijkheid onttrekken. Als een studentenvereniging de grenzen overschrijdt, kunnen universiteiten en hogescholen bestuursbeurzen intrekken. Aanvullend daarop kunnen ze de verenigingen ook verbieden gebouwen te gebruiken en ze uitsluiten van universitaire feestdagen als bijvoorbeeld de opening van het academisch jaar. En slaat dat niet aan, dan moeten alle banden worden doorgesneden.

„Wat echt moest stoppen is de zwijgcultuur. Dat is de wereld op z’n kop. Degenen die anderen dit onrecht aandoen, zouden gestraft moet worden, niet de slachtoffers. Decanen, bestuurders , docenten – iedereen moet zich hier helder en duidelijk tegen uitspreken. Een stop op de zwijgcultuur is voor mij een absolute vereiste, verenigingen met zwijgcontracten kunnen we niet langer tolereren. Ik wil ook dat universiteiten en hogescholen meer vertrouwenspersonen aanstellen om de zwijgcultuur te doorbreken. Daar kunnen studenten anoniem misstanden bij verenigingen melden.„Kijk, je kunt met studenten protocollen en gedragscodes afspreken, en nog meer beleid maken. Maar het gaat er ook om dat je hard ingrijpt als dat nodig is. Dat je strak handhaaft, op instellingsniveau. Dat je de introductietijd doorlicht, dat je vertrouwenspersonen aanstelt en dat je ingrijpt waar nodig. Dat moet nu, want nu zijn de universiteiten en hogescholen hun introductie aan het voorbereiden. Dan moet je kijken: weten we zeker dat er geen clubs meedoen die niet open en eerlijk zijn. Als dat zo is, is het eens, maar nooit weer. Pas als we met z’n allen zeggen: dit is ontoelaatbaar en je handelt ernaar, neem je de voedingsbodem voor deze uitwassen weg.”

„De ontgroeningscultuur is niet meer van deze tijd”, zegt Frits van Oostrom, historisch letterkundige

en universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht. „Laten we hiermee ophouden, het doelbewust kwellen van mensen is Nederland-onwaardig.”Over de excessen hoorde Van Oostrom voor het eerst toen hij in 2005 president werd van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Hij werd aangesproken door ouders wier kinderen met flinke wonden terugkwamen van de ontgroening. „Hun zonen en dochters wilden er weinig over kwijt, die hadden een eed afgelegd, maar het deed ouders veel pijn.”Van Oostrom, zelf geen lid geweest, is niet tegen inwijdingsrituelen. Hij ziet de socialiserende functie van verenigingen en daar horen rites bij. „Maar niet zó extreem.” Het probleem zijn volgens hem niet de jaarlijks terugkerende incidenten, maar juist de omstandigheden en het systeem, waarin ontgroeningen plaatsvinden: brave jongens en meisjes, eens zelf ontgroend, die eenmaal in een machtspositie de meest extreme dingen verzinnen. „Het probleem is endemisch, een chronisch mankement.

„Bij het leger lijkt het interne tuchtrecht de laatste jaren effectief, zelfs de katholieke kerk moet zich extern verantwoorden. Maar het lijkt alsof je over studentenverenigingen niets mag zeggen. Die mogen zich nog verschansen, als enige bolwerk in Nederland.”Als president van de KNAW (tot 2008) was Van Oostrom een van de eersten die aan de ontgroeningscultuur structureel iets wilde doen. ‘Er moet eens wat gebeuren’, zei hij tegen de rectoren van alle universiteiten. ‘Trek subsidies in, bestuursbeurzen.’ Maar de rectoren legden de verantwoordelijkheid bij de verenigingen, „terwijl hun interne rechtssysteem onvoldoende werkt”. Het is sindsdien niet verbeterd, constateert Van Oostrom. „Het werkt niet, hoeveel bewijzen moeten er nog komen?”

Individuele verenigingen aanpakken vanwege een exces heeft weinig zin, denkt hij. „Het gaat om de voedingsbodem, díé moet je reinigen.” En dat kan volgens Van Oostrom alleen door een landelijk initiatief: één lijn trekken. „Maak er een positieve wedstrijd van tussen verenigingen, vol eer en prijzen. Of laat ze zich afbeulen voor het goede doel. Laat ze schoenen poetsen, zwemmen met invalide kinderen.”