Seksuele ontwikkeling van kinderen in de basisschoolleeftijd

Naast de cognitieve en sociaal emotionele ontwikkeling van de kinderen in de leeftijd van 4-6

jaar besteden we tijdens de informatieavond (september)van de groepen 1 en 2 ook aandacht

aan de seksuele ontwikkeling van kinderen en alles wat daarbij hoort. Kinderen in deze leeftijd

ontdekken de wereld om zich heen, zichzelf en elkaar.

Typische ontwikkelingsaspecten passend bij de ontwikkeling van kleuters zijn: (zie onder):

Wij zullen altijd alert zijn op afwijkend gedrag. Wij zullen de ouders altijd informeren van het

betrokken kind of kinderen. Zo nodig zullen wij de hulp inroepen van de IB-er of een externe

expert voor informatie hoe te handelen. Wij zullen ook discreet zijn omdat voor veel ouders dit

toch een beladen onderwerp is.

Hebt u vragen of vangt u iets op; ga altijd naar de desbetreffende leerkracht of naar de

schoolleiding. Wij hopen echter dat u vertrouwen heeft in onze kennis om op de juiste manier

met dit onderwerp om te gaan.

Seksuele ontwikkeling van kinderen in de basisschoolleeftijd:

t/m 7 jaar: Oriëntatie op (intieme) relaties

Ontwikkeling van vriendschappen

Seksuele spelletjes (vadertje/moedertje of doktertje

spelen). Vaak buiten het zicht van volwassenen omdat ze

het signaal hebben gekregen dat dit soort spelletjes niet

passen in de sociale code (thuis/van de school).

Behoefte aan aanraken en bekijken van het eigen lichaam

en dat van leeftijdgenootjes.

Grote interesse in voortplanting

Rond het zevende jaar gaat het kind zich in zijn blootje

ongemakkelijk voelen. Er zullen ook minder vragen over

seks gesteld worden omdat hij/zij merkt dat het een

beladen onderwerp is.

8 t/m 11 jaar: Begin van de(pre) puberteit: schaamte en interesse

Begin puberteit (bij meisje rond hun 10e en jongens rond

hun 12e jaar)

Verliefdheid gaat een rol spelen zonder dat daar in eerste

instantie seksuele gevoelens aan worden gekoppeld.

Minder openlijke belangstelling voor elkaars lichaam. In

deze leeftijdsfase zijn kinderen zich duidelijk bewust van de

sociale norm

Tekeningen van geslachtsorganen

Rijmpjes met seksuele woorden fluisteren en schuine

moppen.

Meer schaamte

Interesse in seks in de media

De groepsnorm is gericht op heteroseksualiteit: grappen

over homo’s

Fantaseren en dromen over seks

Zelfbevrediging in privé-omgeving bij jongens neemt toe,

maar dit kan ook groepsgewijs voorkomen.

12 t/m 15 jaar: Groei in lichaam en gedrag

Grote lichamelijke veranderingen

Behoefte aan privacy

Preutsheid

Verliefdheid

Belangstelling voor volwassen sexualiteit

Verder ontwikkelen van de seksuele voorkeur.

Onzekerheid over het eigen lichaam

Stemmingswisselingen

Seksuele interesse in leeftijdgenoten

Een extra toelichting:

Kleuters

Een kleuter kent zijn eigen lijf inmiddels aardig goed; het weet heel goed welke plaats extra fijn

voelt maar begint ook steeds beter te beseffen dat dat privé is. Wanneer een kind het gevoel heeft

dat het iets is om je voor te schamen zal hij ook een schaamtegevoel gaan ontwikkelen; hij wil niet

meer samen douchen of zich omkleden in de grote kleedruimte van het zwembad.

De interesse in het lichaam van anderen en verschillen tussen jongens en meisjes beslaat in de

kleutertijd een groot deel van de seksuele ontwikkeling. Doktertje en vadertje en moedertje spelen

zijn dan ook favoriete spelletjes. Deze spelletjes zijn een normaal onderdeel van de seksuele

ontwikkeling en niets om je zorgen over te maken. Wel kun je natuurlijk regels stellen. Een paar

voorbeelden:

- we laten de deur open

- voorzichtig doen met elkaar

- eerst vragen aan de ander of het mag

- stoppen als de ander nee zegt.

Kinderen met een groot leeftijdsverschil die doktertje willen spelen kun je vertellen dat ze dat

alleen met leeftijdsgenootjes mogen doen. Door het (grote) leeftijdsverschil kan het jongste kind

makkelijker gedwongen worden, of zich gedwongen voelen om dingen te doen die hij niet wil.

Door zulke spelletjes helemaal te verbieden of te zeggen dat het vies is kan een kind een

schuldgevoel ontwikkelen en leren dat zijn eigen lichaam (en zijn seksualiteit) vies is.

Kleuters stellen veel vragen over allerlei onderwerpen, ze willen precies weten hoe alles werkt. Zo

vragen kleuters ook van alles over voortplanting, je kunt er vanuit gaan dat een kind niet verder

vraagt dan waar hij aan toe is. Door zijn vragen over seksualiteit te beantwoorden, kun je

voorkomen dat het kind in de toekomst niet meer naar je toe durft te stappen.

Sekse-identiteit

Jonge kleuters kunnen goed het onderscheid maken tussen mannen en vrouwen, maar beseffen

nog niet dat dit blijvend is. Zo kan een jongen enthousiast vertellen over 'als ik later moeder word'

en is de juf die zich verkleedt als man een echte man geworden.

De basisschoolleeftijd (gr 3 t/m8) In deze periode merken veel ouders minder van de seksuele ontwikkeling van hun kind. Dat komt deels doordat de nieuwsgierigheid naar het eigen lichaam en dat van anderen bevredigd is en de spelletjes als doktertje spelen afnemen tot ze uiteindelijk niet meer gespeeld worden. Ook komt het doordat de meeste kinderen nu een schaamtegevoel ontwikkeld hebben. Als er nog seksuele spelletjes gespeeld worden, gebeurt dat vaak in het geheim. De meeste kinderen willen hun lichaam niet meer zomaar aan anderen tonen. Dit hoort bij de ontwikkeling van het kind. Vanzelfsprekend is het belangrijk respecteren. Ook kunnen kinderen zich beginnen te schamen bij het stellen van vragen over seksualiteit, zeker als voor die tijd weinig over het onderwerp gesproken is. Juist daarom is het goed om luchtig met het onderwerp om te gaan en er met enige regelmaat over te spreken. Sekse-identiteit In het begin van deze fase, zo rond de zeven jaar, beseft het kind dat het geslacht niet meer verandert. Ook ziet het kind nu dat de geslachtskenmerken de belangrijkste basis vormen voor het onderscheid tussen mannen en vrouwen. Rond de leeftijd van acht jaar vormen zich duidelijke jongens- en meisjesgroepen, er wordt niet meer met kinderen van het andere geslacht gespeeld. Ook de allereerste echte verliefdheid zie je in deze fase; hoewel kleuters soms wel verliefd lijken of het zelf ook zo benoemen gaat dat toch om een ander gevoel, het is dan nog meer iets als extra-lief vinden. Meer lezen met peuters en kleuters: Ik vind je lief, Sanderijn van der Doef Dat is fijn, M. Meijer & I. Ivanic In je blootje, M. Meijer & I. Ivanic Met het schoolkind: Ben jij ook op mij? Sanderijn van der Doef Seks en zo, R.H. Harris Zin in mezelf, M.F. Delfos Marjolein Ridderhof

Leerkracht groep 1 /2

Bronnen :

Kleine mensen, grote gevoelens, Sanderijn van der Doef

Pedagogiek van de levensloop, Dieleman & Span

Kleine ontwikkelingspsychologie, R.Kohnstamm

Ontwikkelingspsychologie, Monk & Knoers

Project preventie seksuele intimidatie (PPSI/APS)

Natuurlijke EHBO | Zelf middeltjes maken

Praten met je peuter | Zorg dat je elkaar begrijpt

Gezellig aan tafel | Samen aan de maaltijd

Weerbaarheid vergroten | Nee! tegen misbruik

Gezond zonder vlees | Vegetarische kinderen

Ik ben twee en ik zeg nee | Peuterpubertijd

Overbodige en dure cadeaus | Minder is leuker!

Kraamtijd zonder stress | Een rustige start

Op reis met de fiets | Zeg nee tegen vervuilende vakanties

Enig kind | Bewust 'kiezen' voor geen tweede

Tandenpoetsen is leuk | Borstelen zonder drama

Kikkerpoeltje maken | Van dril tot kikker

De ontdektuin | Natuurgebied aan huis

Dagelijks duurzaam | Bewust in huis, tuin en keuken

KIES voor het kind | Kind in echtscheidingsituatie

Voorleven | Het goede voorbeeld

Kinderen in actie | Projecten door kinderen

Etiketten lezen | Kritisch kijken

Gezonde lunch | Van boterham tot groentesnack

Goede kraamcadeaus | Geschenken voor de kersverse ouder

Koorts | Je afweer in actie

Bang voor badderen | Douche en bad tips

Uitjes in de winter | Goed voorbereid er op uit

Rust en regelmaat | Voorspelbaarheid voor baby's

Fair Feest | Duurzame Decembermaand

Kolven | Het tienstappenplan

Hoekjes in huis | Kleine ruimte stimuleert rollenspel

Kleinbehuisd | Benut je ruimte

Milieubewustzijn | Kinderen redden de aarde

Betaalbaar biologisch | Tips voor je boodschappen

Omgaan met geld | Financiële opvoeding

Consuminderen met kinderen | Het bezuinigingstaboe

Wereldborstvoedingsweek | Zorg voor borstvoeding, stap voor stap

Bevallingsonderzoekjes | Van Doppler tot Apgar

Wandelen is leuk | Activiteiten voor onderweg

Opgroeien met media | De media als medeopvoeder van je kind

Knuffel je kind gezond | De kracht van aanraken

Jongens- en meisjesgedrag | Aangeleerd of aangeboren?

Donormelk | Moedermelk, heel gewoon

Peuter-kleutergeklets | Taalontwikkeling van twee tot vijf

Kindvriendelijke restaurants | Gezond en lekker eten

Van bakfiets tot tandem | Alles over fietsen

Introductie van drinken | Vocht voor kleintjes

Avontuurlijk kamperen | Op survival met het gezin

Voogdij regelen | Wat gebeurt er met de kinderen?

Creativiteit | Vrij denken en creëren

Kennis over borstvoeding | Over informatievoorzieningen

Hooikoorts | Lente en zomer klachten

Kinderopvang naar wens | Kiezen van een dagverblijf

Alles over zonbescherming | Brandende vragen

Omgaan met alcohol | Sterke voorbeeldfunctie

Poepspoelen | Het wassen van luiers

Tasten en voelen | Zintuigelijke ontwikkeling deel I

Vieze activiteiten | Binnen en buiten vies worden

Ontlasting lezen | Wat poep zegt over de gezondheid

Een kindermoestuin | Met de handen in de aarde

Vies is zo gek nog niet | Het belang van vies worden

Seksuele ontwikkeling | Het lichaam ontdekken

Suiker, zout en witmeel | Niet kiezen voor de drie kwaden

Er op uit met je kind | Alle uitjes bij elkaar

De eerste woorden | Dreumes leert praten

Peuteryoga | Rustgevend en uitdagend

Pedagogische tik | Onmogelijke machtsstrijd

Patronen doorbreken | Wisselwerking tussen gedrag

Juridisch ouderschap | Alles goed geregeld

Leuke dingen doen | Aan je relatie werken

Het ouderschapsplan | Zorgvuldig uit elkaar gaan

Aandacht geven | Echt aanwezig zijn

De eerste voeding | Borstvoeding in de kraamtijd

Duurzaam voelt goed | Biologisch textiel

Waanzinnige Winter | Zo kom je de winter door

Slaapritueeltjes | De dag goed afsluiten

Voedingsplan | Gezonde voeding op het dagverblijf

Sinterklaascadeaus | Kiezen van speelgoed

Zelf massages geven | Voor baby en kind

Kinderspel | Leren door te spelen

Zelfstandigheid | Je kleintje kan meer zelf dan je denkt

Babygebaren | Communiceren met je kleintje

Kleuterspel | Bouwen, knutselen en rollenspel

Masseren van kinderen | Ontspannen en gezellig

Een geboorteplan | Je bevalling op papier

Peuterspel | Verkleden en ravotten

Vormen van Kinderopvang | Wat kies jij?

Verhalen voorlezen | Gezellig en zinnig

Zomer zonder zorgen | Kiind helpt je de vakantie door!

Hechting | Van levensbelang

Spelende dreumes | Je hulpje in huis

Natuurlijk Ouderschap | De signalen van je kind

Kleutertjes | Over angsten, zelfstandigheid en "waarom?"

Babyspel 2 | Door spel de wereld leren kennen

Op het Brood | Alles over kant-en-klaar beleg

In de Knoop | Alle draagdoeken op een rijtje

Babyspel 1 | Spelontwikkeling bij pasgeborenen

Dorstlessers | Drinken voor kinderen

Brabbelen | Brrrrrr papapapamama

Spelenderwijs | De waarde van spelen

Draagkind | Waarom kinderen gedragen worden

Goed Geluierd | Wees goed geïnformeerd over wasbare luiers

Lekker Luierloos | Baby op het potje

Rapley-methode | Voeding zonder prakjes

Activiteiten voor kinderfeestjes | Activiteiten voor kinderfeestjes

Pomponnetjes | Zachte pluizebollen maken

Hoesjes maken | Mooie verzamelboekjes

Kookfeest | Kinderpartijtjes

Vakantie in eigen huis | Groeten uit Balkonia

Speurtochten | Tips voor een leuke route

Schortje maken | Voor ouder en kind

Indianenfeest | Kinderpartijtje

Oud papier wordt boekje | Voor nieuw tekenplezier

Jongen(s)mama anno 2011 | Column van Diana

Overbodige en dure cadeaus | Minder is leuker!

De ontdektuin | Natuurgebied aan huis

Tandenpoetsen is leuk | Borstelen zonder drama

Vieren van een kinderpartijtje | Tips voor een topfeest

Kikkerpoeltje maken | Van dril tot kikker

De baby en de malloot | Column van Jannie

Toverstokje | Zelf magisch speelgoed maken

Schaapjeschaapje | Wendie in het zonnetje

Uitjes in de winter | Goed voorbereid er op uit

Bang voor badderen | Douche en bad tips

Raamkristallen | Vouw-en-knipknutsel

Zelfgemaakte cadeaus | Het wichtelmannetje is terug

Samen spelen | Column van Diana

Rammelaar | Knutsel van vilt en hout

Van gordijn tot pietenpak | Duurzame verkleedkleding

Overdaad schaadt | Column van Jannie

Kleinbehuisd | Benut je ruimte

Consuminderen met kinderen | Het bezuinigingstaboe

Een prachtig boek vol inkt | Recensie

Opgroeien met media | De media als medeopvoeder van je kind

Wandelen is leuk | Activiteiten voor onderweg

Hoekjes in huis | Kleine ruimte stimuleert rollenspel

Paddestoelen vilten | Met beschrijving van het Viltpaleis

Een veilig nest | WECF in het zonnetje

Ekobebe | Rene en Santa in het zonnetje

Jongens- en meisjesgedrag | Aangeleerd of aangeboren?

Kinderdag | Column van José

Ballonbal | Speelgoed voor onderweg

Mijn knutselkoning | Column van Diana

Creativiteit | Vrij denken en creëren

Kleine Aap's Grote Plascircus | Kinderboekrecensie

Wees een vent | Column van Christel

Klim- en klauterbroek | Maak zelf speelkleding

Het Weitje | Een natuurspeeltuin in het zonnetje

Vies is zo gek nog niet | Het belang van vies worden

Seksuele ontwikkeling | Het lichaam ontdekken

Een kindermoestuin | Met de handen in de aarde

Foto's van mei | Hele vieze foto's

Vieze activiteiten | Binnen en buiten vies worden

Zaaipapier maken | Zaadjes in een boodschap

Tasten en voelen | Zintuigelijke ontwikkeling deel I

Foto van april | Eerste verjaardag

Foto van maart | Uren spelen

Gezonde traktaties | 25 ideeën in een uitdeelfolder

Peuteryoga | Rustgevend en uitdagend

Spinnen en andere monsters | Het fantasievolle leven (van een mama) van een 3,5 jarige

Aandacht geven | Echt aanwezig zijn

Windlichtje | Sfeervol licht met wolvilt

Cupido | Zelf een pijl en boog maken

Decemberzorgen | Een column van José

Tientalenten | Cindy in het zonnetje

Cadeautjes maken | Het wichtelmannetje komt langs!

Waanzinnige Winter | Zo kom je de winter door

Op de beurs | Verslag van de Ouders Natuurlijk! beurs

Feest vieren | Zo blijft het leuk

Sinterklaascadeaus | Kiezen van speelgoed

Puur Speel Goed | Jane staat in het zonnetje

Herfstslinger | Knutselen met natuurmaterialen

Zelfstandigheid | Je kleintje kan meer zelf dan je denkt

Kinderspel | Leren door te spelen

Labeldoekje | Uitdaging voor de zintuigen van je kind

Kleuterspel | Bouwen, knutselen en rollenspel

Greenjump | Manon staat in het zonnetje

Bloemenpracht | Iedereen kan dit!

Verhalen voorlezen | Gezellig en zinnig

Peuterspel | Verkleden en ravotten

Speelkabouters | Zelf speelgoed maken

Speelgoedzak | Opgeruimd in een handomdraai

Zomer zonder zorgen | Kiind helpt je de vakantie door!

Ode aan het emmertje | Vol met water, zand of aarde

Met Verve | Lekker experimenteren

Boekenlegger | Snel en leuk

Papierkralen | Oud papier wordt ketting

Textuurcollage | Leuk tekenproject

Spelende dreumes | Je hulpje in huis

Tjoeke Tjoeke | Een vrolijk treintje op de muur

Buitenspelen | Het belang van spelen in de natuur

Babyspel 2 | Door spel de wereld leren kennen

Plunjezakje | Traktatie voor peuters

Mei | De beelden van kiind op een rijtje

Kasteelheer | Ontdek de magie tussen het oud-papier

Ode aan het speelkeukentje | Bakken, koken en afwassen

Babyspel 1 | Spelontwikkeling bij pasgeborenen

April | De beelden van Kiind op een rijtje

Spelenderwijs | De waarde van spelen

Speeldernis | Speeldernis in het zonnetje

't Knuffelpopje | Nancy staat in het zonnetje

Je oogst wat je zaait | Lezerspost

Opgroeien in verbondenheid | Recensie

Ouderschap is maatwerk | Column van Diana

Activiteiten voor kinderfeestjes | Activiteiten voor kinderfeestjes

Supermarkten vol spaaracties | Geen fratsen, doe mee!

Ontspannen ouderschap | Overleven in de opvoedjungle

Hoesjes maken | Mooie verzamelboekjes

Kookfeest | Kinderpartijtjes

Natuurlijke EHBO | Zelf middeltjes maken

Praten met je peuter | Zorg dat je elkaar begrijpt

Vakantie in eigen huis | Groeten uit Balkonia

Speurtochten | Tips voor een leuke route

Verzamelen | Column van Diana

Remigratie | Column van José

Weerbaarheid vergroten | Nee! tegen misbruik

Gezellig aan tafel | Samen aan de maaltijd

Weer een kaarsje op de taart | Column van Diana

Indianenfeest | Kinderpartijtje

Genieten van opvoeden | Weg met 'De Opvoeding'!

Ik ben twee en ik zeg nee | Peuterpubertijd

Jongen(s)mama anno 2011 | Column van Diana

Gezond zonder vlees | Vegetarische kinderen

Triple P kritisch bekeken | Hoe positief is Positief Opvoeden?

Enig kind | Bewust 'kiezen' voor geen tweede

Tweedeling | Column van José

Avocadoweek | Gezonde lunchideeën

Sorry | Column van Diana

De ontdektuin | Natuurgebied aan huis

Tandenpoetsen is leuk | Borstelen zonder drama

Vieren van een kinderpartijtje | Tips voor een topfeest

Paprikaweek | Gezonde lunchideeën

KIES voor het kind | Kind in echtscheidingsituatie

Kikkerpoeltje maken | Van dril tot kikker

De baby en de malloot | Column van Jannie

Modetips van zoonlief | Column van Diana

Zoek de moeder in jezelf | Column van Christel

Voorleven | Het goede voorbeeld

Schaapjeschaapje | Wendie in het zonnetje

Babystrikmuts | Lekker warm

We zijn allemaal anders | Column van Diana

Koorts | Je afweer in actie

Cocooning | Column van Jannie

Bang voor badderen | Douche en bad tips

Raamkristallen | Vouw-en-knipknutsel

Wintervogels | Vetbollen en pindaslingers

Handleiding voor het resetten van je baby | Column van Christel

Zelfgemaakte cadeaus | Het wichtelmannetje is terug

De kanjerklas | Kinderboekrecensie

Samen spelen | Column van Diana

Rust en regelmaat | Voorspelbaarheid voor baby's

Kinderen | Lezerspost van Jolan

Fair Feest | Duurzame Decembermaand

Kinderen in actie | Projecten door kinderen

Milieubewustzijn | Kinderen redden de aarde

Dag van de Duurzaamheid | Urgenda in het zonnetje

Gelddieet | Column van Jose

Groene oogkleppen | Column van Jannie

Budgetteren leidt tot consumeren | Column van Diana

Omgaan met geld | Financiële opvoeding

Overdaad schaadt | Column van Jannie

Kleinbehuisd | Benut je ruimte

Consuminderen met kinderen | Het bezuinigingstaboe

Dagelijks duurzaam | Bewust in huis, tuin en keuken

Duurzaam leven en opvoeden | Ervaringsdeskundigen ondervraagd

Een prachtig boek vol inkt | Recensie

Taalbarrière | Column van Jose

Opgroeien met media | De media als medeopvoeder van je kind

Nicky zeven jaar | Column van Diana

Paddestoelen vilten | Met beschrijving van het Viltpaleis

Een veilig nest | WECF in het zonnetje

Ekobebe | Rene en Santa in het zonnetje

Als ik groot ben, word ik een meisje | Column van Diana

Peuter-kleutergeklets | Taalontwikkeling van twee tot vijf

Jongens- en meisjesgedrag | Aangeleerd of aangeboren?

Knuffel je kind gezond | De kracht van aanraken

Crèchekind | Column van José

Voogdij regelen | Wat gebeurt er met de kinderen?

Het breken van de weerbarstige kinderwil | Straffen en belonen

Seksuele voorlichting | Een deel van de opvoeding

Creativiteit | Vrij denken en creëren

Reageren op gedrag | Logisch of natuurlijk gevolg

Alles over zonbescherming | Brandende vragen

Kinderopvang naar wens | Kiezen van een dagverblijf

Vies is zo gek nog niet | Het belang van vies worden

Seksuele ontwikkeling | Het lichaam ontdekken

Zaaipapier maken | Zaadjes in een boodschap

Douchen | Iedere keer een uitdaging

Tasten en voelen | Zintuigelijke ontwikkeling deel I

Brandschoon | Column van Jose

Foto van april | Eerste verjaardag

Groter kijken | Column van Jose

Grenzen van je kind | Wederzijds respect

Jarige Job | Een ontspannen feest

Verjaardagskroon | Vilten knutsel voor de jarige

Vier jaar worden | Column van Diana

Paasmobile maken | Een vrolijke lenteknutsel

De eerste woorden | Dreumes leert praten

Vrouwen met ballen | Column van Jose

Pedagogische tik | Onmogelijke machtsstrijd

Gezonde traktaties | 25 ideeën in een uitdeelfolder

Boomblaadjes | Leuke lentetraktatie

Peuteryoga | Rustgevend en uitdagend

Spinnen en andere monsters | Het fantasievolle leven (van een mama) van een 3,5 jarige

Van stel naar gezin | Hoe jullie band verandert

Juridisch ouderschap | Alles goed geregeld

Patronen doorbreken | Wisselwerking tussen gedrag

Relatietest | Column van José

Het ouderschapsplan | Zorgvuldig uit elkaar gaan

Van partner naar vader | Column van Diana

Kinderyoga | Marjolein Tiemstra in het zonnetje

Duurzaam voelt goed | Biologisch textiel

Aandacht geven | Echt aanwezig zijn

Mama is jarig | Een column van Diana

Foto van december | Lekker badderen

Decemberzorgen | Een column van José

Tientalenten | Cindy in het zonnetje

Cadeautjes maken | Het wichtelmannetje komt langs!

Waanzinnige Winter | Zo kom je de winter door

Het zit in de genen | Column van Diana

Op de beurs | Verslag van de Ouders Natuurlijk! beurs

Feest vieren | Zo blijft het leuk

Hoop voor de toekomst | Vaderschap in Roemenië

De driejarigengroep | Niet werken, toch stress

Introductiecolumn | Moederschap in Roemenië

Geen papa en mama meer | Uit het oog, maar niet uit het hart

Zelfstandigheid | Je kleintje kan meer zelf dan je denkt

Zelf massages geven | Voor baby en kind

Amariskids | Tamara staat in het zonnetje!

Moeder van drie | Voor herhaling vatbaar?

Masseren van kinderen | Ontspannen en gezellig

Babygebaren | Communiceren met je kleintje

Vormen van Kinderopvang | Wat kies jij?

Verhalen voorlezen | Gezellig en zinnig

Aanbod en aanvaarding | Het wordt nog wel wat met me

Hechting | Van levensbelang

Natuurlijk Ouderschap | De signalen van je kind

Ooit wilde ik een groot gezin | Poepluiers

Plunjezakje | Traktatie voor peuters

Mei | De beelden van kiind op een rijtje

Brabbelen | Brrrrrr papapapamama

Kleutertjes | Over angsten, zelfstandigheid en "waarom?"

Balletjes in de lucht houden | Geen oermama

April | De beelden van Kiind op een rijtje

Wolletjewinterlok | Tjardi in het zonnetje

Moeder en Kind | Nienke staat in het zonnetje

drawing

drawing

drawing