Sessie 1 Thema: Kennismaken en gedragsveranderingHuiswerk voorafgaand aan deze sessie: Oefening cameraploeg Vraag iedereen om de map van het eerste COOL traject mee te nemen met pen en papier.Overzicht van data bijeenkomsten plus contactgegevens.Hand-out sessie 1 inclusief lege turflijst.Naambordjes.

WelkomHeet alle deelnemers welkom.Licht hand-out toe en vermeld contactgegevens.Thema van vandaag: kennismaking en gedragsverandering

Doel/wens van deze onderhoudssessies:Algemeen, verdieping ten opzichte van het basisprogramma. Omzetten van kennis (weten) in actie (doen) en doelen formuleren in gedragstermen. Dit leg ik dadelijk verder uit.

Weten hoe gezond jouw leefpatroon is Weten wat je aan wilt passen en hoe je dat in de toekomst zelf goed kunt

regelen Weten hoe je om kunt gaan met omgeving/ valkuilen/ terugval/ gedachten/

emoties/ informatie Weten hoe je goed om gaat met je tijd en energie Leren van elkaar, dus veel ruimte voor interactie

Kennismaking en eerste oefening (wat heb je al bereikt?)Noem je naam en vertel welk gedrag jij al succesvol hebt veranderd in het basisprogramma en hoe je dat nu volhoudt of waardoor niet. Als je meerdere dingen hebt veranderd kies je die gedragsverandering die je de meeste moeite heeft gekost. Hou dit kort.OfVertel waar je het meest trots op bent?

Oefening 2: wat is jouw doel voor deze onderhoudssessies?Opschrijven; waarom doe je mee met deze onderhoudssessies? Wat wil je bereiken? Tip: Mensen kunnen hier gebruik maken van het gedrag dat gevonden is aan de hand van de oefening met de cameraploeg.Gebruik zo meteen het blad met de oefening ‘koelkastposter’. Het gaat erom dat je het doel beschrijft in termen van gedrag. Wat wordt daarmee bedoeld? (Schrijf dit voorbeeld op het bord). Doe dit samen met de hele groep.

Dus niet: Maar wel:Doel: 10 kilo afvallen (afvallen is geen gedrag maar wel een gevolg van een gedrag)

Doel: gezonder eten door maximaal 6 eetmomenten per dag te hebben

OfDoel: al mijn maaltijden afwegen

OfDoel: maximaal 1 keer per dag iets buiten de schijf van vijf eten

Doel: fitter worden (wat is dan het gedrag?)

Doel: drie keer per week een half uur sporten

OfDoel: iedere dag 2 keer een kwartier wandelen

Of:Doel: na dertig minuten zitten even opstaan

Indien tijd: laat iedereen dit doel benoemen. Mocht dit niet concreet genoeg zijn geef dan als tip dat mensen de vraag beantwoorden “ik doe dan anders”? of “wat doe je dan?”Huiswerkopdracht voor de volgende keer is om dit doel thuis verder uit te werken aan de hand van de vragen die erbij staan (ik doe dan anders, ik voel me anders, ik zie er anders uit, ik denk dan anders). Dit mag geschreven, getekend, geknipt of geplakt worden maar wees zo volledig mogelijk. Neem dit volgende keer weer mee.

Nu weet je je doel, wat nu?

Gedrag, gewoontes en het breinDoel; Bewust worden van gewoontes en hoe je ze kunt trainen.

Oefening 3: ABC oefeningDoel: mensen laten inzien dat het geen zin heeft om te blijven hangen in het theoretisch overdenken van hoe het allemaal ideaal gezien zou moeten zijn, in actie komen levert onmiddellijk resultaat. Begin met een kleine stap zodat je wel resultaat merkt maar dat je ook nog kan bijsturen. Verwijs daarna naar de mais/bonen-oefening die iedereen in de basissessie heeft gehad. Zo heeft iedereen gewoontes die in jouw hersenen zo’n spoor hebben getrokken. Sommige van die gewoontes die dienen jou, anderen dienen je niet en zijn zelfs slecht voor je.

Oefening 4: Neem nu zo’n gewoonte (gedrag dat je niet dient, waar je last van hebt of dat je niet helpt om de persoon te zijn die je zou willen zijn). Kijk bijvoorbeeld naar de huiswerkoefening cameraploeg. Geef antwoord op de vijf vragen.Voorbeeld: (of werk een voorbeeld van een deelnemer uit).

1.Dit doe ik nu (ongewenst gedrag):

Ik eet vrijwel iedere avond een half zakje borrelnoten.

2. Waar ben ik dan en met wie?

Thuis op de bank voor de TV samen met mijn man

3. Welke gedachte heb ik daarbij over mezelf?

Ik ben moe, dus ik heb dit verdiend. Ik heb gisteren niets gehad dus vandaag mag het wel. Vorige keer was ik niet bijgekomen van die nootjes dus het kan weinig kwaad.

4. Dit zou ik willen (gewenst Ik eet iedere avond een handje ongezouten

gedrag): noten en ik eet dat met aandacht.5. Welke gedachtes zouden me beter helpen?

Ik zorg goed voor mezelf dus ik eet niet teveel.Ik vind het belangrijk om gezonde voedingsstoffen binnen te krijgen daarom kies ik een handje noten.Ik vind het belangrijk om te genieten van mijn eten.Ik ben moe, ik ga beter op tijd naar bed. Als ik minder eet slaap ik beter.

Ongewenste gewoontes omzetten naar gewenste gewoontes. (actiepunt) Goede voornemens bestaan meestal uit een gewenst einddoel. Formuleer het einddoel altijd positief! “Ik ga gezonder snacken” of: “Ik ga

bewuster genieten van snacken” ipv “ik ga niet snacken”. Zeg wat je wel gaat doen.

Met als-dan-plannen formuleer je exact waar, wanneer en hoe je dat gaat doen (zie ook vraag 3 hierboven). Als ik in situatie x kom, dan doe ik gedrag y. Het liefst nog aangevuld met waarom je dat belangrijk vindt.

Vb: ALS ik zin heb in chips tijdens televisie kijken, DAN eet ik fruit, WANT dan geef ik mijn lichaam iets wat gezond is. Of: Vb: ALS ik chips wil eten, DAN zet ik de film even stop, WANT dan proef ik tenminste wat ik eet en kan ik ervan genieten. Of in bovenstaand voorbeeld: ALS ik ’s avonds thuis met mijn man op de bank zit, DAN eet ik een handje ongezouten noten WANT ik vind het belangrijk om goede voedingsstoffen binnen te krijgen.

Oefening 5 Gewoontes moeten in het systeem worden geprogrammeerd, zodat het geautomatiseerd gedrag wordt. Daarom vaak oefenen (30-100 keer).Uitleg turflijstenEen dag overslaan kan gebeuren, meerdere dagen zal tot een slechter resultaat leiden. Plenair; tips om de draad z.s.m. weer op te pakken. Bijvoorbeeld:

Een nieuwe gewoonte koppelen aan een specifieke situatie. (sporten na het werk, groenten bij de lunch). Water bij iedere maaltijd. Pillen bij het ontbijt.

Voor je het weet, zit je weer in je ongewenste gewoonte. Zorg dus voor een trigger; leg de afstandsbediening op een andere plaats, zet ’s avonds je sportspullen al klaar, doe een elastiek om het pakje sigaretten, zet wandelschoenen klaar in de gang, berg koekjes voor bezoek ergens anders op

Ondersteun je gewenste gewoonte, zet bijvoorbeeld groenten op de plaats waar je luncht. Fles water op je bureau, pomp je banden op.

Huiswerk1. Maak de koelkastposter thuis af en neem het de volgende keer mee.2. Turf de komende maand hoe vaak je je actiepunt(en) uitgevoerd hebt en

neem het de volgende keer mee.Tip: Stop het turflijstje in je agenda en neem elke ochtend/avond één minuut de tijd om terug te kijken op gisteren/vandaag en te noteren of je je actie hebt uitgevoerd. Kies een vast tijdstip om het bij te houden!Tip: Actiepunt in agenda/telefoon en klapper zetten met reminder!

3. Leg je mapje/klapper thuis in het zicht, zodat je aan het traject herinnert wordt (en/of zorg voor een trigger op bv koelkast/snoepkast, kaartje in portemonnee).

4. Wat wordt je beloning als het lukt?

Sessie 2Thema: bewegenVraag iedereen om de map van het eerste COOL traject mee te nemen met pen en papier.Hand-out sessie 2 inclusief lege turflijst. Rode pennen.Naambordjes.

Deze sessie ook het meetmoment van UM. Deel van de deelnemers al van te voren, een deel tijdens de sessie.

Huiswerk sessie 1Pak je actielijst erbij en je turflijst. Kijk ook heel goed naar de huiswerk opdrachten van de vorige sessie:Turflijsten: gedrag programmeren in je systeem door het vaak te doen (30-100 keer). Door middel van turflijsten kan je dat bijhouden.Koelkastposter: beschrijf je doel in termen van gedrag, ik doe,voel en denk anders en ik zie er anders uit.Als-dan oefening: Als ik in situatie x kom, dan doe ik gedrag y. Het liefst nog aangevuld met waarom je dat belangrijk vindt.

Wat ging goed? Waar ben je trots op?Wat wil je anders gaan doen (andere actie of andere aanpak)?

Oefening: reflecteren op eigen beweegpatroonWaar sta je nu? Vaststellen aan de hand van checklist met een getrapte opbouw (eerst buiten komen, dan voldoende beweging, dan sporten). Doe dit met twee kleuren, zet eerst een kruisje in rood waar je stond voor het CooL project en vervolgens een tweede kruisje in een andere kleur waar je nu staat.

Checklist beweging Nooit Soms wel

Vaker wel dan

niet

Meestal wel

Altijd

1. Ik ben dagelijks 15 min in de buitenlucht.2. Ik beweeg dagelijks 30 min (in blokken van minimaal 10min)3. Ik beweeg min. 3x per week waarbij mijn ademhaling versnelt en hartslag flink omhoog gaat.4. Ik sport 3x per week matig intensief.5. Ik doe 2x per week spier versterkende oefeningen.

Waar zie je een kans voor jezelf? Bespreken in tweetallen. Bespreek plenair na door de ander te laten vertellen waar de gesprekspartner kansen ziet.

Actieve werkvorm (beweging laten ervaren) gebruiken als intermezzo

De trainer geeft een beweging aan die hij in hetzelfde ritme kan herhalen en die hij minstens 1 minuut kan volhouden. ( Bijv. Op de plaats stappen of zwaaien.)De cursist rechts van hem neemt deze beweging heel exact in het zelfde ritme over.Als hij de beweging juist heeft, neemt de cursist rechts van hem de beweging exact over. Zo gaat het de hele kring door tot de iedereen de beweging doet.De cursist rechts van de trainer verandert de beweging en van rechts naar links, als een wave, nemen de cursisten de nieuwe beweging over. Zo krijgt iedereen een kans om een nieuwe beweging in te zetten.N.B. Een cursist neemt de nieuwe beweging pas over als deze links van hem is aangekomen.

Vervolg: reflecteren op eigen bewegingHet vervolg van de oefening moet thuis worden gedaan als huiswerkopdracht. Deelnemers formuleren zelf minimaal 1 en maximaal 3 acties adhv hun doelstelling(en) op beweging mede aan de hand van de kansen uit werkvorm (2).

Onderstaande punten worden in de actielijst meegenomen… Hoe moeilijk vind je om dit te realiseren en vast te houden? (0-10) Waar loop je tegen aan bij dit thema/welke problemen ervaar je? In welke situaties gaat het mis/in welke goed Hoe zeker ben je dat je voldoende beweging kunt inpassen? (0-10) Wat zou er nodig zijn voor (een cijfer dat ½-1 hoger ligt)? Hoe komt het dat het geen (lager cijfer) is?

Kennis over bewegingMiddel: stellingen spel (petje op/ pet je af, of met waar/niet waar aan beide zijden van ruimte). In het geval van weinig ruimte gewoon gaan staan (waar) of blijven zitten (niet waar).

A. Wil je zoveel mogelijk vet verbranden dan mag je ook best heel intensief sporten; het hoeft niet per se heel rustig te zijn (voorkeur)WAAR: je verbrandt altijd een combinatie van vet en koolhydraten. De verhouding tussen het aandeel kh en vet wat je verbrandt, verschuift met de intensiteit. Maar de hoeveelheid die je verbrandt verschuift natuurlijk ook. Relatief gezien zul je meer kh verbranden bij een intensievere training. Absoluut gezien verbrand je nog steeds meer vetten bij een intensievere training!

B. Als je elke dag een uur beweegt, zul je sowieso gaan afvallen (voorkeur).NIET WAAR: Van beweging alleen zul je meestal geen gewicht verliezen. Dat kan een aantal oorzaken hebben:

door sporten verandert je lichaamssamenstelling (meer spieren, minder vet) waardoor je gewicht zelfs kan gaan stijgen.

als je (intensief) sport heb je de onbewuste neiging om de hoeveelheid energie die je hebt verbruikt te compenseren door

extra rust (iets langer krant lezen, iets minder huishoudelijke taken, iets rustiger wandelen)

de hoeveelheid energie die je hebt verbruikt bij het sporten wordt vaak teniet gedaan door even een extraatje/tussendoortje – ook al is dit een gezond tussendoortje…

Noot: de kans is groot dat je van sporten natuurlijk wel een veel gezonder lijf en een gezondere geest krijgt!

C. Als je dagelijks een uur beweegt, heeft intensief sporten nog steeds toegevoegde waarde (voorkeur).WAAR: het belangrijkste is dat je dagelijks voldoende beweging krijgt (minstens 30min matig actief) maar intensief sporten heeft zeker toegevoegde waarde. Niet alleen fysiek (hart-longen, bloedvaten, spieren, etc) maar ook mentaal (lekkerder in vel, meer wilskracht)

D. Veel mensen stoppen met sporten op oudere leeftijd, maar dan is het net zo belangrijk om een goede gezondheid te houden.WAAR: zie factsheet NISB mbt belang van bewegen voor ouderen

E. Veel zitten (meer dan 10 uur per dag) is zó slecht voor je gezondheid dat het zelfs met roken vergeleken kan worden…WAAR: zie factsheet TNO mbt sedentair gedrag en gezondheid

F. Bij sporten hoort nu eenmaal: bloed moet, pijn is fijn. Anders doe je het niet goed.NIET WAAR: Juist als je elke keer bij het sporten “tot het gaatje gaat” is het niet goed. Het is goed om je lichaam te prikkelen (door belasting) omdat het daar –na herstel- sterker van wordt. Maar het is niet goed om je lichaam steeds tot het uiterste te prikkelen: dan heb je een grote kans op overbelasting.

G. Korter dan 30min sporten is zinloos (voorkeur).NIET WAAR: Vanaf 10min achtereen sporten is zinvol om je conditie en/of kracht op te bouwen

H. Als je in je jeugd nooit hebt gesport, heeft het niet zoveel zin om er op latere leeftijd mee te starten.NIET WAAR: Ook al heb je nooit gesport in je leven, het heeft ALTIJD zin om ermee te starten. Weliswaar moet je op oudere leeftijd wel rustiger/voorzichtiger opbouwen dan op jonge leeftijd.

I. Topsport is vooral ijzeren discipline en sterke motivatie. WAAR: Topsport bereik je door vooral veel tijd en energie in je sport te steken. Talent is ook belangrijk maar met alleen talent bereik je helemaal niks. Vergelijk het met je werk.

J. Alles wat je traint, wordt beter.WAAR: Vooruitgang is soms moeilijk zichtbaar/meetbaar maar alles wat je (met enige regelmaat) traint, zal vooruit gaan. Dat geldt voor zowel conditie, kracht als coördinatie.

Beweeg–apps (bij onvoldoende tijd laten vervallen)

Wie heeft er ervaring met apps? Wat doet het met je/voor je? Positieve punten/negatieve punten?

Overzicht van bruikbare apps: https://www.digitalezorggids.nl/gids/apps/gezond-bewegen of https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/150305_overzicht_online_interventies_preventie_in_de_buurt_def.pdf

Huiswerk Ga met je 3 actiepunten aan de slag, werk die eerst thuis nog verder uit en

gebruik de turflijsten! Vul de eetmeter (of een voedings app). 1 werkdag en 1 weekenddag (3 +

en 3 verbeterpunten).

SESSIE 3Thema: voedingTerugblik In tweetallen: elkaar uitvragen. Je vertelt plenair verhaal van de ander…Vraag: (positief)

- Wat is je goed vergaan de afgelopen periode? Benoemen: 1 positief punt algemeen. Denk eventueel aan de oefening van het eetdagboek voor de mensen die het lastig vinden om een positief punt te formuleren, waar ben je tevreden over als je naar je eetpatroon kijkt?

Schijf van vijf – wat is er veranderd?Start met het noteren van alle voedingsvragen op de flipover.

Uitdelen: schijf van vijf in een notendop, met behulp van een folder Voedingscentrum.

Nieuwe aanbevelingen:- De aanbeveling voor groente is omhoog gegaan van 200 gram naar 250

gram naar dag, - Nieuw; wekelijks een portie peulvruchten en dagelijks een handje noten. - Bewerkt vlees staat niet langer in de Schijf van Vijf - ideale menu bestaat uit een afwisseling van vlees, vis, peulvruchten, noten

en ei. - 3 koppen groene of zwarte thee per dag bevordert de gezondheid. 

Iedereen heeft als huiswerk zijn eetdagboek bijgehouden. Waar wijkt je eetpatroon af van de schijf van vijf? Heb je misschien een nieuw inzicht gekregen naar aanleiding van deze oefening? Wat zou je kunnen veranderen?

Etiketten A. Etiketten quizEventueel met behulp van gele en blauwe kaarten

1. ‘Vers’ is een beschermde term die niet zomaar op een verpakking mag.

Jouw antwoord: Niet waar.

De term ‘vers’ is niet in de Warenwet vastgelegd. Het is dus eigenlijk een lege term. Het wil ook niet zeggen dat het product gezonder is dan andere producten.

2. Voor het gebruik van claims op een verpakking, zoals 'vezelrijk' of 'light', zijn wettelijke regels.

Jouw antwoord: Waar.

Fabrikanten moeten zich aan wettelijke regels houden bij het gebruik van claims op verpakkingen. Termen als 'vezelrijk' en 'light' mogen dus niet zomaar gebruikt worden.

3. Betekent ‘light’ altijd dat er veel minder calorieën in een product zitten?

Jouw antwoord: Nee.

‘Light' betekent dat er, vergeleken met de gewone variant, minimaal 30% minder calorieën, vet óf suiker in een product zit. In light-chips zit minstens 30% minder vet dan in een soortgelijke chips, maar het bevat maar zo'n 10% minder calorieën. Check daarom de voedingswaardetabel.

Zie hier ook de aparte factsheet over light producten.

4. Dit icoon op een product betekent: een portie van dit product bevat 20% van de hoeveelheid zout die je per dag binnen moet krijgen.

Jouw antwoord: Niet waar.

Vergroten Bij zout (en verzadigd vet) geeft het icoon aan wat maximaal nog past binnen een gezond voedingspatroon voor een volwassene. Het is niet nodig dat je 100% haalt, zelfs beter onder de 100% te blijven.

5. Hoeveel calorieën zitten er in 1 uitdeelpakje van deze melkbiscuits?

Jouw antwoord: 194 kilocalorieën.

Vergroten

De biscuits zijn hier per 2 verpakt en worden meestal ook allebei gegeten. Daarom is de portie 194 kcal. Dit is erg veel voor kinderen.

6. Op de verpakking moeten de ingrediënten op volgorde staan van gebruikte hoeveelheid.

Jouw antwoord: Ja.

Vergroten

De ingrediënten staan op volgorde van wat er in zit. Het ingrediënt dat als eerste wordt genoemd in de ingrediëntenlijst, zit het meeste in dat product.

Als op een verpakking staat ‘zonder suiker toegevoegd’, dan zit er ook echt geen suiker in.

Jouw antwoord: Nee, er kan toch suiker in zitten.Er kan van nature aanwezige suiker in het product zitten (uit fruit bijvoorbeeld) of suiker uit bijvoorbeeld geconcentreerd appelsap. Check in de voedingswaardetabel hoeveel suiker er in het product zit.

B. Etiketten bekijken

Kijk nu naar je favoriete product. Wie heeft een etiket meegenomen? Uitwisselen met buurman/buurvrouw: wat valt je op met de kennis die je nu hebt? Is jouw favoriete product eigenlijk wel de verstandigste keuze?

Het eetpatroon- Check of alle vragen over voeding op flip over nu ook beantwoord zijn.- Waar sta je nu en welke stap wil je maken? (in tweetallen) Uitgaande van

kennis uit je eetdagboek en kennis van etiketten en nieuwe schijf van vijf.

Evt als gesprek niet loskomt: stellingen.- Gezond en lekker gaat niet samen.- Gezond eten is duur.- Gezond eten is saai.

Afsluiting

Rondje langs iedereen:Welke stap ga je maken? (1 zin)….

Huiswerk volgende sessie: voor jezelf noteren- Waar krijg je energie van? (energiegevers)- Wat kost je energie? (energievreters)

Sessie 4Thema: EnergieBespreken huiswerkPak je lijst van energielekken en energiegevers erbij: waar krijg je energie van? En wat kost je energie?

Rondje maken langs deelnemers. Lsc noteert punten op flip over.

Nogmaals onderscheid grote versus kleine “dingen” aangeven: Grote dingen: veel tijd voor nodig, afhankelijk van anderen, ingewikkeld

om uit te voeren, verbonden aan allerlei voorwaarden. Kleine dingen: kost niks, weinig tijd nodig, onafhankelijk.

Benoemen dat verschillen terugkomen uit verschillen in “wie je wil zijn”. Energievreters wil je niet mee bezig zijn,energiegevers wel! Zie ook kapstok uit eerste sessie van choice-point schema (uit theorie Act).

Wat heb je nodig om voldoende energie te hebben door de dag heen?Neem de huiswerklijst als uitgangspunt. Maak daarop een scheiding tussen fysiek en mentaal. (voorbeeld aan de hand van de punten op de flip-over) Hier wellicht ook al de onderverdeling noemen tussen inspanning en ontspanning (beide kunnen namelijk energie geven maar ook energie kosten…)

Essentie is goed voor jezelf zorgen.

Fysiek:- Voldoende brandstof- Voldoende slaap

Mentaal: Wanneer ervaar je veel/voldoende energie?Antwoord is meestal: als je tevreden kunt terugkijken op een dag.

Wanneer ben je tevreden over een dag?Als je alles wat je wilde die dag hebt kunnen doen op ontspannen wijze.

Welke 3 dingen wil je vandaag (of morgen; afh van tijdstip waarop workshop plaats vindt) doen om een tevreden gevoel te hebben? Dit gaat om je energiegevers(!!)1 groot punt, 2 kleine dingen

Zet deze op je actielijst voor vandaag/morgen.

OntspanningsoefeningMaar als de stress hoog oploopt/ je energie helemaal leeg is: deze oefening kun je altijd doen. Je hebt hier niks voor nodig behalve jezelf, een vel papier en een pen….

Ademhalingsoefening: golfjes tekenen gedurende 1 minuut. Daarna nog 1x. Tel de golfjes. Is er verschil?

Deze oefening kun je gebruiken als Je je uitgeblust voelt en je even moet opladen. Je een beslissing moet nemen en je tot rust moet komen Leuke app hierbij is respiroguide (gratis) en respiroguide pro (betaald).

Onspannings en slaap-app’s Wie heeft er ervaring met apps? Wat doet het met je/voor je? Positieve

punten/negatieve punten? Overzicht van bruikbare apps: http://www.digitalezorggids.nl/blog/4-apps-

die-een-beetje-inzicht-geven-in-je-slaappatroonErg leuke gratis app is ook de VGZ mindfulness app.

Huiswerk Uitvoeren actiepunten uit stap (2) en bijhouden van turflijsten Maak een lijst van activiteiten (niet werk-gerelateerd) die je een bepaalde

dag hebt uitgevoerd (liefst drukke (werk)dag)

Apps gerelateerd aan energie

NRGY-app van ONVZ (energiemeter) VGZ Mindfulness coach (mindfulness) Sleepbetter (registratie slaappatroon) Happify (mentale veerkracht) Breathing zone (ademhalingsoef) Headspace (meditatie) Sleep Cycle (statistieken) Sleep Bug (licht achtergrondgeluid) Sleep Care (samenw 3 univ; beter slapen)

GGD appstore: (https://www.ggdappstore.nl) Buddhify (meditatie) Mr Mood (gevoel) Sochicken (leefstijladvies) Benedictime (werk/prive balans) Mentaal vitaal

Sessie 5 Thema: TimemanagementInzicht waar de deelnemer nu zijn tijd aan spendeert (buiten werk)Inzicht in welke van die activiteiten bijdragen aan zijn gezondheidInzicht in welke gezonde activiteiten nu geen tijd lijkt te zijnGeef een cijfer aan jouw activiteit hoe moeilijk je het vindt om dat gedrag uit te voeren (0,1,2 is gemakkelijk, 8,9,10 is lastig)Boodschap: start eens met de kleine stapjes, de zaken met een laag cijfer zijn makkelijk uit te voeren en leveren je veel energie. Bouw ze dan ook voldoende in zodat er ook wellicht ruimte komt om een moeilijkere activiteit aan te pakken.Wat heb je nodig om de volgende stap te kunnen zetten (rust, sommige noemen tijd, dat valt vaak terug te herleiden naar prioriteit).Wens: geen 24 uur maar 28 uur, geen 7 dagen maar 9 dagen, geen 31 dagen maar 35 dagen. Maar dat is geen realiteit. Tijd kunnen we niet maken, wel prioriteit. Bruggetje naar Eisenhower schema.

EIsenhower schema: geef wat achtergrond info (Am generaal, later president van Am, veel verantwoordelijkheden). Stelde zichzelf 2 simpele vragen:Moet het nu?Urgent niet urgent1 23 4

En: Moet het echt?Belangrijk (voor jou, dus niet voor iemand anders ook al is die belangrijk voor jou)Niet belangrijkAl je taken op een dag kan je indelen in dit schema

1. Taken die je meteen zelf doet2. Taken die je moet plannen, als je wacht worden ze vanzelf urgent3. Taken die je moet delegeren (ja, ook het boterhammen smeren van de

kinderen)4. Niet doen. Hier zit vaak je vermijdingsgedrag, je vluchtgedrag (vb uren op

de ipad, voor sommigen sporten, voor mij allerlei onbelangrijke klusjes…)

Conclusies:Het eerder genoemde gezonde gedrag waar geen tijd voor zou zijn valt vaak in categorie 2. En als je dat niet plant (vb ontbijt) wordt het vanzelf categorie 1.Als je taken in 2 toch wilt doen in de 24 uur die je hebt moet je iets anders niet doen. Laat best iets vallen uit categorie 3 of 4.Kiss the frog in the morning: start de dag met datgene wat je lastig vindt, wilskracht optimaalMaak triggers voor jezelf (vb nummer 4 op tablet ‘dit wilde ik minder’ of kookboek open op tafel ‘dit wilde ik meer’)Kijk hoe je slim kan combineren (sporten en familietijd, vakantie en cursus, ook met de dingen uit 1)Sluit af met een concrete actie.

Sessie 6 Thema: Hoe maak ik mijn acties tot een succes? Wat willen we deze sessie bereiken, wat moeten de deelnemers kunnen?

Wat wil je bereiken en vooral waarom (doelen stellen). Wat is er dan anders (eventueel m.b.v. een visualisatieoefening), hoe ziet je leven er dan uit? (stap 6)

Wat ga je doen om dat doel te bereiken? (stap 3, 4 en 5) Het gaat hierbij vooral om te bewegen richting het gestelde doel, veel meer nog dan het gestelde doel behalen. Het proces is m.a.w. belangrijker dan het resultaat.

Welke hindernissen kan je tegenkomen (bepalen a.d.h.v. eerdere veranderpogingen) en hoe kan je die tackelen? (stap 1 en 4)

Hoe zorg je ervoor dat het doel scherp blijft en niet afzwakt bij moeilijkheden? Leg uit dat dit een proces is dat vaak gebeurd, het kan zijn dat deelnemers dit zelfs al noemen als hindernissen die ze in het verleden hebben meegemaakt. (stap 1)

Hoe beloon je jezelf bij succes? (stap 2)

Artikel: 6 tips om succesvol te veranderen Geschreven door Pieter van der Haak.

Veranderen is niet altijd eenvoudig. We zitten over het algemeen nogal vast in patronen. Om een eigen voorbeeld te noemen: als ik op de fiets naar mijn werk ga dan parkeer ik mijn fiets altijd in de fietsenrekken. Vervolgens pak ik mijn tas en loop naar de ingang. Maar wat blijkt, men is momenteel bezig met verbouwen. Dus moet ik ergens anders langs. Je zou denken, dan doe je dat toch gewoon. Maar het is mij nu al vier keer overkomen dat ik ’s morgens aankom en dat ik toch hier de hoek om ga en pas daarna tot de conclusie kom dat ik er niet langs kom. Hardnekkig is dat. Misschien komt het wel omdat ik niet zo’n ochtendmens bent. Maar hoe dan ook, als je niet bewust nadenkt dan loop je op de automatische piloot langs de gebaande paden. Als je zelf wilt veranderen of je wilt graag dat de mensen om je heen veranderen realiseer je dan dat zoiets niet vanzelf gaat. Het helpt niet om mensen door een eenvoudige instructie te geven van de een op de andere dag iets ouds los te laten en iets nieuws op te pakken.

Wat helpt dan wel? Als je iets wilt veranderen zorg er dan voor dat je duidelijk maakt waarom. Als mensen niet begrijpen waarom ze moeten veranderen dan wordt het sowieso al niets. Maar is dat voldoende? Nee. Want voor je het weet valt iemand terug in oude patronen. En dan loop je toch weer dat hoekje om. Dus is er meer nodig. Ik heb zes belangrijke tips voor jou:

Stap 1: Plaats een hek Zorg er voor dat er zo mogelijk geen weg meer terug is. In deze eenvoudige situatie staat er bijvoorbeeld een hek. Er is geen alternatief dus iedere keer als ik terug dreig te vallen in mijn oude patroon dan word ik geconfronteerd met het hek. Als je je eetpatroon wil veranderen, zorg dan dat er geen chips in huis is. Als je flexwerken wilt stimuleren haal dan de ladekastjes onder de bureaus vandaan. Maar als het gaat om wat subtielere veranderingen en er kan geen hek geplaatst worden wat kun je dan doen?

Vraag: Wat is jouw ‘hek’?

Stap 2: Spot op de vooruitgang Alles wat aandacht krijgt wordt groter. Dus schenk geen aandacht aan oude patronen of aan mensen die blijven hangen in het oude. Vestig alle aandacht op datgene wat in de goede richting beweegt. Wat doen we al meer dan dat we deden? Zet de spotlight op geboekte successen. Datgene wat succes oplevert zal uiteindelijk een aanzuigende werking hebben op de omgeving.

Vraag: Wat gaat er al goed, al is het maar heel klein?Vraag: Van wat dat al goed gaat, kan je meer doen?

Stap 3: Neem kleine stapjes (Pas op voor het volle bord syndroom) Een te grote verandering in één keer is soms wat lastig te verteren. Ik noem dat het volle bord syndroom. Als het bord te vol is, dan vergaat je de eetlust. Je krijgt het nooit op. Doe kleine stapjes. Verdeel de verandering in kleine tussenstapjes en beloon jezelf of de anderen telkens als ze weer een stapje hebben gezet. Het gaat niet om het uiteindelijke doel, maar om het bewegen in de goede richting.

Vraag: Wat is jouw stapje in de juiste richting?

Stap 4: Verander ook de context Uit onderzoek blijkt dat het erg lastig is om mensen uit de bijstand weer in het arbeidsproces te krijgen als hun hele sociale omgeving ook leeft vanuit een bijstandssituatie. Onze omgeving drukt ons al snel weer terug in een oud patroon. Als je dus zelf wilt veranderen, kijk dan naar je omgeving. Wat is daarin helpend of belemmerend? In een organisatie kan je bijvoorbeeld onmogelijk van medewerkers verwachten dat ze veranderen als de leidinggevenden gelijktijdig hetzelfde gedrag vertonen wat ze al jaren doen. Neem dus de context zoveel mogelijk mee in de beweging van oud naar nieuw. In verandertrajecten waar P&A Talentontwikkeling voor wordt ingezet nemen we altijd deze context mee.

Vraag: Wat werkt hinderend in jouw omgeving en hoe kan je dat veranderen?Vraag: Wat werkt stimulerend in jouw omgeving en hoe kan je dat meer inzetten?

Stap 5: Maak het een bewust proces Realiseer jezelf dat blijvende verandering alleen slaagt als je er een tijd lang bewust bij stilstaat. Over een groot deel van onze handelingen denken we niet meer na. Wil je dit veranderen, dan zul je eerst weer na moeten denken. Je moet bewust een nieuw pad gaan bewandelen (In mijn voorbeeld letterlijk een nieuw pad). In organisaties zul je moeten kijken hoe je mensen heel bewust maakt van het feit dat ze nieuw gedrag aan het vertonen zijn. Net zolang totdat er een nieuwe gewoonte is ontstaan. Je kunt bijvoorbeeld buddy’s vormen om elkaar scherp te houden. Je kunt wekelijkse korte evaluaties inplannen om stil te staan bij de vooruitgang. Hoe dan ook, je zult eerst heel bewust nieuwe stappen gaan zetten. Een verandering ontstaat niet door een korte training van een dag. Als wij organisaties begeleiden in verandertrajecten dan kijken we altijd hoe we het water gedurende langere tijd aan de kook kunnen houden.

Vraag: Hoe kan jij bewuster zijn van de verandering die je wilt doorvoeren?

Stap 6: Communiceer veelvuldig over het waarom van je verandering

Ik had het in het begin al eventjes genoemd. Mensen willen vaak wel veranderen, maar willen niet veranderd worden. Communicatie over het waarom van de verandering plus het actief bevragen van medewerkers( of misschien wel van jezelf) of ze hier nog achter staan is iets wat in een veranderproces toch nog vaak te weinig gebeurt. Je moet het uit kunnen leggen waarom je wilt veranderen. En dat geldt ook voor je medewerkers. Als zij het niet uit kunnen leggen, waarom zouden ze het dan doen? Ze zullen hun best doen om duidelijk te maken dat het management de verkeerde keuzes maakt. Niemand wil graag veranderd worden. Neem jezelf en je omgeving mee in je dromen. Hoe ziet de toekomst er in het ideale geval uit? Wil je meebouwen aan deze toekomst?

Vraag: de vraag ‘Wat wil je bereiken?’ is een belangrijke, maar kan je ook vertellen waarom je dat wilt bereiken? Wat is er voor jou dan anders?Vraag: op welke manier kan je die ‘waarom’ zichtbaar maken tijdens je verandertraject?

Werkvorm voor bovenstaande:Ken je eigen valkuilen.http://www.voorelkementor.nl/documenten/50-kwaliteiten-valkuilen.pdf

Overzicht van kwaliteiten en van valkuilen.Welke valkuilen zijn (met name) op jezelf van toepassing? Streep er een paar aan. Zelf verzinnen mag ook.

Een andere valkuil is het bijstellen van je doelen (naar beneden) als je merkt dat je er meer moeite voor moet doen dan vooraf gedacht.Maak een aanvalsplan

Lastige situatie Ik doe nu Ik wil doenRuzie met partner Zak chips open trekken Stuk lopen in het bos…

Sessie 7 Thema: Omgaan met informatieWelke bronnen gebruik je, hoe weeg je de ‘waarheidsfactor’?

Huiswerk voor deze sessie: Neem allemaal een (verpakking van een) voedingsproduct mee met daarop een duidelijke gezondheidsclaim.

Startoefening:

Verzamel m.b.v. een brainstorm alle diëten of voedinghypes die mensen weten. De meeste mensen zullen komen met de caloriebeperkende diëten maar er zijn meerdere redenen om een dieet te volgen. Vb:

Religieuze diëten of diëten uit overtuiging (omwille van religie of bepaalde overtuiging volgen mensen een aantal voorschriften)Boeddhistisch dieet, Islamitisch dieet (halal en haram), Kasjroet-dieet (kosher in het jodendom), Mormoons dieet, Yogadieet (dieet binnen het hindoeïsme), Zevendedagsadventistendieet, Veganistisch dieet, Vegetarisch dieet

Gezondheidsdiëten (omwille van gezondheidsredenen volgen mensen een dieet, meestal begeleid door een diëtist).Cholesterolarm dieet, Eiwitbeperkend dieet, Eliminatiedieet, FODMAP dieet, Glutenvrij dieet, Zoutloos dieet, zoutarm dieet

Afvaldiëten (doel, afslanken, vaak gericht op caloriebeperking, vaak door bepaalde productgroepen of voedingsstoffen uit te bannen of te minimaliseren)Atkins-dieet, Cambridgedieet, Low GI-dieet, Montignacdieet, Sonja Bakker-dieetWeightWatchers-dieetBeperking van een of meerdere voedingsmiddelen met als resultaat afvallen. Meestal is het effect tijdelijk en resultaat wordt bekomen omdat iemand gedurende een bepaalde tijd bewuster gaat eten.

Overige diëtenBloedgroepdieetMacrobiotisch dieetPaleodieetBrooddieet

Vertel iets meer over de zin en onzin van diëten. Over het algemeen diëten die iets beloven wat te mooi is om waar te zijn, zijn meestal ook te mooi om waar te zijn!

Verdere uitleg hierbij: dat alle diëten eigenlijk altijd werken…. Voor een korte periode.. Omdat het uit gaat van een beperking (allerlei verboden). Als je die betreffende voedingsmiddelen wegstreept dan streep je dus ook kcal weg. En dat kan prima als je die betreffende voedingsmiddelen dan ook niet meer wilt … voor de rest van je leven!. Wat je ook vaak ziet: hoe meer beperkingen in een dieet, hoe sneller het effect heeft.

Oefening interpreteren van etiketten en voedingsclaims indien nog niet eerder gedaan

Welke info kan je uit een etiket halen en wat kan je geloven (en wat dus niet)! De volgende oefening komt van de site van het Voedingscentrum en kan op verschillende manieren gebruikt worden in groepsverband. Voorstel hier is om dit ook weer te koppelen aan een beweegoefening. Laat mensen naar een van beide kanten van de ruimte lopen waarbij iedere kant staat voor een antwoord.

Wat weet jij van het etiket?

Mooie kreten, fris uitziende verpakkingen en mooie praatjes verkopen beter. Fabrikanten zetten deze middelen dan ook graag in. Weet jij het onderscheid tussen verkooptrucs en nuttige informatie op het etiket? Of laat je jezelf foppen? 

Doe de test! 

‘Vers’ is een beschermde term die niet zomaar op een verpakking mag.

Keuze tussen Waar/ Niet Waar. Juiste antwoord: Niet waar.

De term ‘vers’ is niet in de Warenwet vastgelegd. Het is dus eigenlijk een lege term. Het wil ook niet zeggen dat het product gezonder is dan andere producten.

Voor het gebruik van claims op een verpakking, zoals 'vezelrijk' of 'light', zijn wettelijke regels.

Keuze tussen Waar/ Niet waarJuiste antwoord: Waar.

Fabrikanten moeten zich aan wettelijke regels houden bij het gebruik van claims op verpakkingen. Termen als 'vezelrijk' en 'light' mogen dus niet zomaar gebruikt worden.

Betekent ‘light’ altijd dat er veel minder calorieën in een product zitten?

Keuze tussen Ja/ NeeJuiste antwoord: Nee.

‘Light' betekent dat er, vergeleken met de gewone variant, minimaal 30% minder calorieën, vet óf suiker in een product zit. In light-chips zit minstens 30% minder vet dan in een soortgelijke chips, maar het bevat maar zo'n 10% minder calorieën. Check daarom de voedingswaardetabel.

Dit icoon op een product betekent: een portie van dit product bevat 20% van de hoeveelheid zout die je per dag binnen moet krijgen. (druk dit plaatje af)

Keuze tussen Waar/ Niet waarJuiste antwoord: Niet waar.

Vergroten

Bij zout (en verzadigd vet) geeft het icoon aan wat maximaal nog past binnen een gezond voedingspatroon voor een volwassene. Het is niet nodig dat je 100% haalt, zelfs beter onder de 100% te blijven.

Hoeveel calorieën zitten er in 1 uitdeelpakje van deze melkbiscuits? (druk dit plaatje af)

Juiste antwoord: 194 kilocalorieën.

Vergroten

De biscuits zijn hier per 2 verpakt en worden meestal ook allebei gegeten. Daarom is de portie 194 kcal. Dit is erg veel voor kinderen (maar ook voor volwassenen als je de richtlijn van 100 kcal per tussendoortje aanhoudt).

Op de verpakking moeten de ingrediënten op volgorde staan van gebruikte hoeveelheid.

Keuze tussen Ja/ NeeJuiste antwoord: Ja.

Vergroten

De ingrediënten staan op volgorde van wat er in zit. Het ingrediënt dat als eerste wordt genoemd in de ingrediëntenlijst, zit het meeste in dat product. De fabrikant is enkel verplicht de eerste 10 ingrediënten te noemen…

Als op een verpakking staat ‘zonder suiker toegevoegd’, dan zit er ook echt geen suiker in.

Keuze tussen Ja/ NeeJuiste antwoord: Nee, er kan toch suiker in zitten.

Er kan van nature aanwezige suiker in het product zitten (uit fruit bijvoorbeeld) of suiker uit bijvoorbeeld geconcentreerd appelsap. Check in de voedingswaardetabel hoeveel suiker er in het product zit.

Op gehakt in je koelkast staat de 'Te gebruiken tot'-datum van gisteren. Het ruikt nog goed. Kun je het nog veilig eten?

Keuze tussen Ja/ NeeJuiste antwoord: Nee.

Dat klopt.Gehakt dat over de ‘te gebruiken tot’ (TGT) datum is, kun je niet eten, ook als het nog goed ruikt. De TGT-datum geeft aan tot en met welke datum het voedsel veilig gegeten mag worden. 

Op een pak rijst staat een THT-datum van een jaar geleden. Kun je de rijst nog eten?

Keuze tussen Ja/NeeJuiste antwoord: Ja.

De ‘ten minste houdbaar tot'-datum (THT) geeft aan tot wanneer de fabrikant de kwaliteit garandeert. Als het pak onbeschadigd is en de rijst er goed uitziet en nog goed ruikt, kun je het nog eten.

1. Oefening misleidende informatie in de media

Voor deze oefening hebben de deelnemers hun etiketten/voedingsproducten meegenomen met daarop de gezondheidclaims. Voor het geval dat mensen dat niet hebben gedaan of in het geval je meer materiaal nodig hebt kan je onderstaande voorbeelden ook goed te gebruiken. Neem ook zelf producten van huis mee.

Laat iedereen zijn product presenteren. Vraag wat de gezondheidsclaim precies is en laat mensen zelf bedenken hoe geloofwaardig dit is? Conclusie: fabrikanten moeten voldoen aan de Nederlandse wetgeving dus producten die echt onveilig zijn zullen niet verkocht worden (kanttekening, als je ergens teveel van eet dan wordt het vanzelf ongezond). De meeste producten die veel voedingswaarde bevatten zijn niet bewerkt, daar kan

een fabrikant niet aan verdienen, dus daar zal niet snel een claim op worden geplakt. Claims staan meestal op de hoog bewerkte producten, je kan je op voorhand al de vraag stellen hoe gezond die nog zijn?

of

Waar halen mensen dan wel nog betrouwbare info vandaan?

Voedingscentrum www.voedingscentrum.nl Nederlands Instituut Sport en Bewegen www.allesoversport.nl Nederlands Huisartsen Genootschap www.nhg.org Patiënt verenigingen bijv:

Diabetes vereniging Nederland www.dvn.nl en www.diabetesfonds.nl Obesitas vereniging www.obesitasvereniging.nl Hartstichting www.hartstichting.nl

Aanvullende theorie die kan worden meegegeven of kan worden gebruikt:Tien waarschuwingssignalen die kunnen wijzen op misleidende informatie:

Aanbevelingen die een onmiddellijk resultaat beloven (bv. snel gewichtsverlies).

Angstaanjagende en sloganeske waarschuwingen voor welbepaalde voedingsmiddelen of voedingspatronen.

Beweringen die te mooi klinken om waar te zijn. Simplistische conclusies van een complexe studie. Aanbevelingen gebaseerd op 1 studie. Dramatisch getinte verklaringen die door gerespecteerde

wetenschappelijke organisaties worden weerlegd. Lijsten van “goede” en “slechte” voedingsmiddelen. Aanbevelingen met de bedoeling een welbepaald product te helpen

verkopen. Aanbevelingen op basis van studies die zijn gepubliceerd zonder nazicht

door andere onderzoekers en wetenschappers (“peer review”). Aanbevelingen op basis van studies die het verschil tussen individuen of

groepen negeren.

Theorie:Internet als bron: betrouwbaar en correct?Verifieer de informatiebron De overheid, professionele en erkende gezondheidsorganisaties bieden betrouwbare informatie aan. De informatie van deze organisaties wordt doorgaans geverifieerd door een (multidisciplinaire) wetenschappelijke adviesraad. Probeer een onderscheid te maken tussen zelfverklaarde gezondheidsgoeroes en professionele experts. De drijfveer van commerciële instellingen en organisaties kan vaak uitmonden in eenzijdige informatie. Deze info is niet noodzakelijk verkeerd maar blijf kritisch.

Let op de publicatiedatum Oud nieuws is geen nieuws. Binnen de wereld van voeding en gezondheid worden gegevens regelmatig herzien en waar nodig geactualiseerd. Erkende gezondheidsorganisaties volgen de wetenschappelijke evolutie op de voet en houden hiermee ook rekening in hun adviezen aan de consument. Ga dus steeds na of de publicatiedatum van een onderzoek of berichtgeving niet verouderd is.

Dubbelcheck Raadpleeg verschillende bronnen om na te gaan of de verkregen informatie consequent is.Vraag eventueel na bij verschillende gezondheidsprofessionals of je huisarts of de ontvangen informatie correct is. Hij of zij kan dit bovendien verder afstemmen op jouw individuele behoefte.

Vakliteratuur kritisch bekijken Via het internet kan je ook wetenschappelijk onderzoek, vaktijdschriften en wetenschappelijke boeken raadplegen. Wees ook bij het lezen van wetenschappelijk onderzoek steeds kritisch. De methode waarmee en de manier waarop het onderzoek tot resultaten komt, is van groot belang om na te gaan of het onderzoek voldoende onderbouwd is. Eén onderzoek kan een theorie nog niet staven. Experimenten op dieren hebben niet noodzakelijk hetzelfde effect op de mens. Observationele studies geven associaties maar leveren geen bewijs voor

het verband tussen oorzaak en gevolg. Meer informatie over hoe je voedingsonderzoek correct kan interpreteren vind je hier.

Sociale Media Via sociale media zoals Facebook, Twitter en blogposts wordt heel wat informatie omtrent voeding en gezondheid verspreid. Kijk ook hier steeds de bron na om te verifiëren of de informatie voldoende wetenschappelijk is onderbouwd. Meningen of persoonlijke ervaringen volstaan niet als wetenschappelijk bewijs.

Sessie 8 Thema: Zelfstandig verderNa 2, 3 of zelfs 4 jaar nu alleen verder.Als leefstijlcoach kan je ervoor kiezen om een kleinigheidje mee te nemen voor de deelnemers.

Weer korte stand van zaken na de laatste sessie Andere insteek dan anders, met welk gevoel ben je vandaag naar deze laatste sessie gekomen?

Korte samenvatting van alle sessies

basis

1 veranderen Principes van leefstijlcoaching (eigen regie, kleine stappen, concreet maken, verantwoordelijkheid nemen, hindernissen tackelen)

2 bewegen Bewegen leren zien en inbouwen in dagelijks leven

3 voeding Hoe maak ik goede voedzame keuzes, hoe houd ik maat. Kies voor onbewerkt

4 slaap stress en ontspanning

Slaaphygiene, wat is stress en hoe ga ik ermee om, ontspanningsoefening

5 gezond leven is plannen Maak gebruik van planning om routines te bouwen, hoe ga je om met verstoringen

6 hoe maak ik mijn acties tot een succes

6 strategieën (vermijden, controleren, afleiding, nee zeggen, doelen en regels stellen, doel voor ogen houden) en terugvalpreventie (risicofactoren, signalen en maatregelen

7 hoe gezond is jouw weekend

Gezonde en lekkere keuzes op restaurant, in het weekend en op feestjes

8 hoe blijf ik in beweging Terugkijkend en vooruitkijkend, wat wens je nog

onderhoud

1 gedragsverandering Hoe gaat verandering in zijn werk, gewoontes en terugval maisoefening

2 bewegen Checklist bewegen, actieve beweegvorm, stellingen over bewegen (korter dan 30 minuten bewegen is zinloos?)

3 voeding Etiketten lezen4 energie Energievreters en energiegevers

Wat is echte ontspanning5 time management Eisenhower schema, hoe haal ik druk van de

ketel?6 hoe maak ik mijn acties tot een succes

ABC oefeningDoelen bijstellen (niveau normaal, niveau uitmuntend, niveau minder)

7 omgaan met info Voedinghypes, voedingclaimes op etiketten

8 zelfstandig verder

Loop sessie per sessie over en probeer bij deelnemers boven tafel te krijgen wat ze nog weten van die sessies. Kunnen ze ook zien in hun portfolio. Welke boodschap is blijven hangen?

Inventarisatie oefening:

Terugkijkend op al die sessies maak eens de stand van zaken op.Waar stond je toen? Hoe zou je dat omschrijven? LSC schrijf dit op A4 BEGINSITUATIEWaar wil je heen? Dit is misschien gewijzigd in al die tijd dat je bezig bent, het gaat om wat je NU wilt. LSC schrijf dit op A4 UITEINDELIJK DOEL) en plak beide bladen op de muur met flinke ruimte ertussen.Waar sta je nu op die lijn? Schrijf je naam op een post-it en plak die op een plek tussen de 2 A4tjes. Welke concrete stap wil je nu nog zetten?

Pitch oefeningAlleen doen indien voldoende tijd. Kan je eventueel ook als huiswerkopdracht op voorhand doen. Geef mensen tijd om dit voor te bereiden (minuut of 5-10) en laat hen dit daarna (vrijwillig) voorlezen aan de anderen.

Oefening krachtenveldKijk naar de stap die je nog concreet wilt zetten en breng die in kaart met het krachtenveld. Kijk of je negatieve krachten om kan buigen of kan tackelen op voorhand.

AfsluitingDeel de maatbekertjes uit (van het voedingscentrum met handgeschreven kaartje voor de deelnemers) en neem de tijd om alle deelnemers te bedanken.Op kaartje tekst:Beste naam, 12 sept 2017 zag ik jou voor het eerst tijdens jouw intakegesprek. Nu, dik twee jaar later hebben we de laatste cool sessie achter de rug. Ik heb je sindsdien veel stappen zien zetten en ik weet dat er nog veel zullen volgen. Heel veel succes en plezier daarbij. Ik wens je alle goeds. Groet naam leefstijlcoach