Waterstand 8

Wat

erst

and

8

????

????

5 april open dag Zuiderklip

Rivier de Lek nabij Culemborg

Eén Nationaal Waterplan

Een veilig en leefbaar Nederland

Derde jaargang, nr. 8 - maart 2009

Waterstand - Maart 2009 1

Eind december 2008 werd het Nationaal Waterplan gelanceerd. Met als doel een veilig leefbaar Nederland, nu en in

de toekomst. Al weer een nieuw plan over water? Directeur Generaal Water van Verkeer en Waterstaat Annemieke

Nijhof legt uit dat het Nationaal Waterplan een paraplu is waar alle andere plannen over waterveiligheid, hoeveel-

heden water en de waterkwaliteit onder hangen. “Zo wordt bijvoorbeeld ook rekening gehouden met de Ruimte

voor de Rivier-maatregelen. Om te voorkomen dat we dubbel werk doen. Of maatregelen nemen, die we later terug

moeten draaien.”

Lees verder op pagina 3 u

Annemieke vervolgt: “We houden in het Nationaal Waterplan zo veel mogelijk rekening met alle bestaande plannen. Je moet dan denken aan het programma Ruimte voor de Rivier, het rapport van de Deltacommissie en ook de Europese Kaderrichtlijn Water. Het Nationaal Waterplan omvat water in al haar vormen: de zee, rivieren, meren, drinkwater, grondwater, noem maar op. We proberen alle gebieden waar maatregelen genomen moeten worden in een keer goed aan te pakken.”

Hoe zit het met Ruimte voor de Rivier en het toekomstige waterbeleid?

“De uitvoering van de verschillende Ruimte voor de Rivier-maatregelen past prima binnen het toekomstige waterbeleid zoals beschreven in het Nationaal Waterplan. Hoogwater-veiligheid en ruimtelijke kwaliteit gaan in de Ruimte voor de Rivier maatregel gebieden ook hand in hand. Er is bovendien rekening gehouden met de nog verder stijgende water-standen waar de Deltacommissie ons voor waarschuwt.

Nederland is de trechter waarin bijna al het water van Noordwest-Europa samenstroomt. We moeten actie ondernemen om Nederland veilig en leefbaar te houden. We willen natuurlijk geen dubbel werk doen. Eén Nationaal Waterplan biedt uitkomst. Ruimte voor de Rivier is hier een belangrijk onderdeel van. We zetten flinke stappen. We maken plannen en onderzoeken de gevolgen. Bewoners en betrokkenen kunnen op die plannen reageren, net als in Overdiep. Bij de uitvoer van de maatregelen houden we natuurlijk rekening met de bewoners, de bedrijven, de natuur en de scheepvaart.

In Uitgelicht leest u hoe de bedrijven in Avelingen samen met de gemeente Gorinchem tot hun ontwerp-plan zijn ge komen. Om een idee te krijgen van werk in uit voering, gingen we naar Lexkesveer. Verder maken we een skatetocht met Ronald van der Aa en bezoeken we de inspiratiebron van Krijn en Gerry Coppoolse-Top. Op de achterpagina kunt u de Waterstandwoordzoeker invullen. De prijs? Een paraplu waarmee u het ook in een flinke storm droog houdt. Wilt u meer weten over Ruimte voor de Rivier? www.ruimtevoorderivier.nl

Doen

Een veilig en leefbaar Nederland 1 3

Terpenplan Overdiepse Polder in procedure 1

Up-to-date 2

Tijdelijk water opslaan in Volkerak-Zoommeer 2

Plan Overdiepse Polder in procedure 3

Gastcolumn Maurits de Hoog 3

Uitgelicht: Avelingen 4 5

Kribverlaging onder de loep 6

De rivieren: Werk in uitvoering 6

Ruimte voor de natuur in Millingerwaard 6

7 vragen over afvoerverdeling 7

Recreatie aan het water: skaten 7

Rivierfavoriet 8

Waterstandwoordzoeker 8

Terpenplan Overdiepse Polder in procedure

Centraal in het terpenplan staan negen terpen waarop boerderijen komen te staan. Op de informatieavond van 13 januari kregen de bewoners toelichting op de procedures en de ontwerpplannen. Zij waren met name benieuwd naar het waarborgen van het agrarisch belang in de procedure. Voorzit-ter Sjaak Broekmans van de belangenvereniging onthulde twee maquettes die worden ingezet om het terpenplan te promoten. De provincie buigt zich momenteel met alle partners over de inspraakreacties en het advies van de MER-commissie.

Het terpenplan voor de ontpoldering van de Overdiepse Polder is de eerste maatregel van Ruimte voor de Rivier die de

officiële inspraak is ingegaan. Eerder gaf staatssecretaris Huizinga haar fiat aan het projectplan en stelde gedeputeerde

staten van Noord-Brabant de ontwerpplannen vast. Op deze plannen kwamen uiteindelijk 27 inspraakreacties binnen.

5 april open dag ZuiderklipOp zondag 5 april kunt u per fluisterboot een kijkje nemen in het prachtige natuurgebied Zuiderklip. Kom ook naar de open dag en maak kennis met het gebied en bewonder de duizenden voorjaarsvogels.

Meer informatie? Bel het Biesboschbezoekerscentrum telefoon: 0162-682233 of kijk op www.ruimtevoorderivier.nl/Zuiderklip.

Annemieke Nijhof

Prov

inci

e N

oord

-Bra

bant

/ M

aque

tte

Stud

io S

tens

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl/overdiepsepolder

Dijkteruglegging Lent

Kribverlaging Waalbochten

Kribverlaging Midden-Waal

Kribverlaging Waal Fort St. Andries

Kribverlaging Beneden Waal

Uiterwaardvergraving Brakelse Beneden-waarden en Dijkverlegging Buitenpolder

Het Munnikenland

Uiterwaardvergraving Bedrijventerrein Avelingen

Ontpoldering Noordwaard

Ontpoldering Overdiepse Polder

Kadeverlaging Biesbosch

Dijkverbetering Amer/Donge

Dijkverbetering Steurgat/Land van Altena

Dijkverbetering Bergsche Maas/Land van Altena

Dijkverbetering Oude Maas/Voorne Putten

Berging op het Volkerak Zoommeer

Uiterwaardvergraving Huissensche Waarden

Uiterwaardvergraving Meinerswijk

Uiterwaardvergraving Doorwerthsche Waarden

Uiterwaardvergraving Middelwaard

Uiterwaardvergraving De Tollewaard

Obstakelverwijdering Machinistenschool Elst

Uiterwaardvergraving Honswijkerwaarden, stuweiland

Hagestein, Hagesteinse uiterwaard en Heerenwaard

Dijkverbetering Lek / Lopiker- en Krimpenerwaard

Uiterwaardvergraving Keizers- en Stobbenwaarden en Olster-waarden

Uiterwaardvergraving Scheller en Oldeneler

Buitenwaarden

Dijkverlegging Westenholte

Zomerbedverlaging Beneden-IJssel

Dijkverbetering Neder-Rijn / Geldersche Vallei

Dijkverbetering Neder-Rijn / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard

Dijkverbetering Lek / Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

Obstakelverwijdering Suikerdam en polderkade naar de Zandberg

Extra uiterwaardvergraving Millingerwaard

Dijkverbetering Oude Maas/Hoeksche Waard

Dijkverlegging Cortenoever

Dijkverlegging Voorster Klei

Uiterwaardvergraving Bolwerksplas,

Worp en Ossenwaard

Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld

Dijkverbetering Neder-Rijn / Arnhemse- en Velpsebroek

Hondsbroeksche PleijDijkverbetering Lek / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard

Zuiderklip

De Ruimte voor de Rivier-maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer

moet ervoor zorgen dat de mensen in de regio Rotterdam/Dordrecht beter

beschermd zijn tegen overstromingen. De maatregel wordt alleen ingezet

in uitzonderlijke situaties.

De Waterstandkaart

2 Waterstand - Maart 2009

Het moet anders We beschermen ons in Nederland al sinds jaar en dag tegen hoogwater door dijken te bouwen en te versterken. In 2002 besloot het

kabinet dat het anders moest. In plaats van de rivieren vast te leggen tussen steeds hogere en sterkere dijken, gaan we ze meer de

ruimte geven. Het Programma Ruimte voor de Rivier werd hiervoor opgestart. Een enorm project met verstrekkende gevolgen.

Ruimte voor de Rivier in het kortAanleiding: 1. Hoge waterstanden in 1993 en 19952. Toename van hoeveelheid water

die per seconde ons land binnen komtDoelstellingen: 1. Het op het vereiste niveau brengen van

de bescherming van het rivierengebied tegen overstromingen

2. Het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied

Hoeveelheden water: Via de Rijn komt gemiddeld elke seconde 2.200 m3 water ons land binnen.Maatgevende afvoer: De veiligheidsmaat-regelen voor de Rijntakken worden af-gestemd op 16.000 m3 / sec. Dat zijn 16 miljoen melkpakken per seconde!Start: 2002 Voltooid: 2015Omvat: 39 maatregelenWerkzaamheden: aanleggen hoogwater-geulen, kribverlaging, obstakel verwijdering, ontpoldering, uiterwaard vergraving, zomerbedverlaging, dijkverlegging of dijk verbeteringUitvoering: het Rijk samen met lokale overheden. Totale budget: 2,2 miljard euro

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl

Up-to-date

Het Volkerak-Zoommeer zal alleen voor tijdelijke waterberging gebruikt worden als de Maeslantkering en de Hartel-kering zijn gesloten vanwege hoge stormvloed en tegelijkertijd de Maas en de Rijn grote hoeveelheden rivierwater krijgen te verwerken. Het water kan dan niet naar zee stromen. Hierdoor ontstaan hogere waterstanden op het Haringvliet en Hollandsch Diep. Door

een deel van het rivierwater tijdelijk op te slaan in het Volkerak-Zoommeer wordt de regio Rotterdam/Dordrecht beter beschermd tegen overstromin-gen. Als de stormvloedkeringen weer open gaan, kan ook het water van het Volkerak-Zoommeer weer wor-den afgelaten. De maatregel zal naar verwachting één keer in de 1400 jaar worden ingezet.

Stand van Zaken

Tijdelijk water opslaan in Volkerak-ZoommeerWatercanon: watergeschiedenis

in 25 venstersOp www.watercanon.nl is de zo-geheten watercanon te zien; dat is de Nederlandse watergeschiedenis in 25 kleurrijke vensters. Deze gaan over dijkbouw, waterbeheer, water-kwaliteit, de primaire waterkeringen, visserij, overstromingen en recreatie. Opdracht gever is staats secretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat. Zij wil hiermee jongeren meer betrek-ken bij klimaat- en wateropgaven. Middelbare scholieren mogen een extra canonvenster ontwerpen dat zich afspeelt in de toekomst en mee-dingen naar een prijs. De winnaar wordt in juni bekendgemaakt.

Aquaterra 2009 over inter-nationaal samenwerkenBegin februari werd het internatio-nale evenement Aquaterra 2009 gehouden, georganiseerd door het Nederlands bedrijfsleven en de overheid. Tijdens deze driedaagse conferentie, gericht op deltagebieden en deltatechnologie, werd door 350 deelnemers gewerkt aan een state-ment voor het World Water Forum in Istanbul in maart. Hierin werd de zorg uitgesproken over de huidige manier waarop internationaal wordt gewerkt aan duurzame ontwikkeling op water-gebied door overheden, die vaak in-efficiënt is en onnodig veel kost. Ook

het programma Ruimte voor de Rivier nam deel aan Aquaterra.

Ruimte voor de Waal NijmegenDe verbreding van de Waal bij Nijmegen omvat veel meer dan de dijkverlegging bij Lent. Er komt een nevengeul en volop ruimte voor nieuwe natuur, recreatie, wonen en werken. Kortom het biedt volop kansen. Kansen voor een mooie en aantrekkelijke omgeving, die goed aansluit bij het karakter van Nijme-gen en Lent. De Gemeente Nijmegen neemt dit voorjaar het voortouw bij het opstellen van het inrichtingsplan, dat eind 2010 klaar moet zijn. In het kader van Ruimte voor de Rivier moe-ten vijftig woningen het veld ruimen. De gemeente is bezig met de verwer-ving van de overige woningen.

Meer informatie: www.worldwaterforum.org

Meer informatie: www.nijmegen.nl/ zoek op ruimte waal

Dijkverlegging Cortenoever

Meer informatie: www.verkeerenwaterstaat.nl/onderwerpen/water/ water_en_toekomst/ nationaal_waterplan/

CO

LU

MN

Maurits de Hoog

Lid van het Q-team en hoogleraar steden-

bouwkundig ontwerpen TU-Delft

Reageren op de

start notitie kan tot

6 april 2009.

Kijk voor de locaties

op de website:

www.ruimtevoorderivier.nl/

Volkerak-Zoommeer

InformerenDe maatregel zal gevolgen hebben voor de leefomgeving, gebruiks-functies, de natuur en het milieu. Ook een honderdtal woningen in de buitendijkse wijk Waterfront in Tholen ondervindt overlast van de waterber-ging in het Volkerak-Zoommeer. Alle bewoners van het gebied en andere betrokkenen hebben een brief ontvan-gen met informatie over de maatregel

WaterstadIn Amsterdam hebben we de afgelopen

decennia de Waterstad herontdekt. In het

Oostelijk Havengebied en op IJburg wonen

inmiddels duizenden mensen aan en op het

water en er zullen er nog heel wat volgen.

Sinds twee jaar ben ik ook betrokken bij

Ruimte voor de Rivier, als lid van het Q-team.

Wij adviseren de projectgroepen en ontwer-

pers van de 39 projecten hoe zij de ruimtelijke

kwaliteit van hun plangebied het beste kun-

nen verbeteren.

Als stedebouwkundige in Amsterdam ben ik

gewend geraakt aan stilstaand water. Alleen

als de grachten worden doorgespoeld, be-

weegt het water, heel traag. Rond de rivieren

is dat totaal anders. De rivieren hebben aller-

eerst een richting: ze komen uit het achterland

en stromen naar zee. Aan het water weet je je

verbonden met veel anderen. De rivieren zijn

ook heel veranderlijk. Bij laag water is de IJssel

bijvoorbeeld een vredige stroom. De kwaliteit

van het landschap kan nog verbeteren door

nieuwe geulen te maken – hanken, zoals ze

hier heten –, door het minder diep maken en

versmallen van lelijke zandwinplassen en door

stoere nieuwe waterfronten bij de steden.

Maar de IJssel kan ook heel breed worden,

een complete binnenzee, waar enorme

hoeveelheden water doorheen gaan. Dan zijn

de rivieren ook gevaarlijk! Dit was aanleiding

om mijn aanvankelijke enthousiasme voor

drijvend wonen in de Ruimte voor de Rivier-

projecten flink te temperen. Drijvend wonen

lijkt op het eerste gezicht heel aantrekkelijk.

Toch denk ik dat je beter aan een stevige kade

kunt wonen, met zicht op het beweeglijke

landschap van de rivier.


en de te starten MER-procedure. Op een speciaal voor hen georganiseerde informatieavond op 3 februari konden zij hun vragen stellen. Op 10 maart vond een informatieavond in Bergen op Zoom plaats.

Mening gevenMomenteel ligt de Startnotitie milieu-effectrapportage (MER) Waterberging Volkerak-Zoommeer ter inzage. Hierin

staat hoe Projectbureau Waterberging Volkerak-Zoommeer van Rijkswater-staat de MER oppakt. Iedereen die dat wil, kan z’n mening geven over deze startnotitie. De MER. onderzoekt hoe de maatregel kan worden uitgevoerd en welke voorzieningen daarvoor nodig zijn. Een onderzoek van de oude zeedijken rond het Volkerak-Zoom-meer maakt bijvoorbeeld onderdeel uit van de MER. Er moet namelijk gecontroleerd worden of deze dijken gedurende een aantal dagen een hogere waterstand aan kunnen. Ook zullen de mogelijke effecten van de maatregel op de leefomgeving, de ge-bruiksfuncties, de natuur en het milieu worden onderzocht.

Eén Nationaal Waterplan

Een veilig en leefbaar Nederland u Vervolg van pagina 1

Binnen Ruimte voor de Rivier zijn hiervoor al zogenoemde ruimtelijke reserveringen opgenomen. Dat zijn gebieden waar de komende jaren geen ingrijpende veranderingen mogen plaatsvinden zoals woning-bouw of de aanleg van een bedrijven-terrein. Omdat daar in de toekomst mogelijk nog aanvullende rivier-verruimende maatregelen uitgevoerd moeten worden.”

Gaan ze in 2016 weer in mijn achtertuin graven?

“Dankzij het Nationaal Waterplan voorkomen we dat bijvoorbeeld een maatregelgebied van Ruimte voor de

Rivier binnen afzienbare tijd weer op de schop moet. Het doel van het plan is om alles op een rijtje te zetten en vooruit te denken. Momenteel wordt bijvoorbeeld al onderzocht wat de gevolgen van een eventuele IJssel-meerpeilstijging, zoals de Delta-commissie verwacht, zouden kunnen zijn voor de Ruimte voor de Rivier-maat regel bij Kampen. Dan kunnen we daar nu alvast rekening mee houden. En hoeven we geen onnodig werk te verrichten. Zo hebben bewoners en andere betrokkenen in de maatregelgebieden zo min mogelijk last van de maatregelen

die genomen moeten worden om Nederland veiliger en leefbaarder te maken. Nu en in de toekomst.”

Dus ook de afspraken met onze buurlanden zijn hierin opgenomen?

“Jazeker! Nederland is de trechter waarin bijna al het water van Noordwest-Europa samenstroomt. We grenzen direct aan de zee en veel rivieren stromen door ons land. Tel daar de klimaatveranderingen en de daarmee samenhangende ver-wachte hogere waterstanden bij op en je begrijpt dat één nationaal waterplan een goede zaak is. Door alles in één plan samen te voegen maken we het totale waterbeleid in een keer inzichtelijk voor alle Nederlanders.”

Een veilig leefbaar Nederland nu en in de toekomst

Het Nationaal Waterplan houdt rekening met:

• Alle Ruimte voor de Rivier maatregelen

• Ruimtelijke reserveringen in het kader van Ruimte voor de Rivier

• Advies van de Deltacommissie • Europese Kaderrichtlijn Water

Zoommeer

Uitgelicht

De gemeente Gorinchem vervult een unieke rol in de Ruimte voor de Rivier-maatregel Avelingen. “We zijn

initiatiefnemer en trekken het gehele traject”, zegt projectleider Peter Beerlage. “Zowat geen enkele gemeente

doet dit. Waarom wij wel? De gemeente zag kansen om meerdere projecten te koppelen. Zo willen we het zand

dat vrijkomt uit de uiterwaardvergraving gebruiken als ophoogmateriaal voor een nieuw bedrijventerrein in

Gorinchem-Noord. Ook willen we een flinke vinger in de pap houden in de ontwikkeling van het bedrijventerrein

Avelingen.”

De Boven-Merwede is zeer bepalend voor het aangezicht van Gorinchem maar vormt ook een risico. “Klopt”, zegt Peter “we hebben hier te maken met een flessenhals waardoor bij extreem hoogwater sprake is van overstromingsgevaar. Het is eigenlijk jammer dat de laatste echte dreiging alweer van 1995 dateert. Anders had je de handen makkelijker op elkaar gekregen voor deze Ruimte voor de Rivier-maatregel. Om nu alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en het be-sluitvormingsproces te versnellen zijn we begonnen met versnellingsateliers. Dit zijn bijeenkomsten geweest waar Rijkswaterstaat en de gemeente alle betrokken partijen hebben uitgeno-digd om de maatregel uit te werken.”

Extra waterstanddaling“Tot nu toe kunnen we van een suc-ces spreken”, concludeert Peter. “We lopen redelijk op schema en blijven binnen het budget. Maar de belang-rijkste winst zit hem toch wel in de grotere waterstanddaling dan noodza-kelijk die met de maatregel wordt bereikt. Dit is niet alleen mooi mee-genomen voor Ruimte voor de Rivier, maar is ook goed voor Gorinchem en meer specifiek voor de ondernemers op bedrijventerrein Avelingen. Het ge-bied zat op slot. Dit was de gemeente een doorn in het oog. Het bedrijven-terrein is namelijk een buitendijks- en

stroomvoerend gebied. Hierdoor mag alleen worden gebouwd als elders wat tegen de vlakte gaat en boven-dien geldt zeer strenge regelgeving. De extra centimeters waterstands-daling kunnen we als collectieve compensatiecentimeters gebruiken zodat bedrijven weer kunnen uitbrei-den. Daarvoor hebben we een nieuw bestemmingsplan opgesteld. ”

Meerdere winnaarsDoor de aanleg van de nevengeul en de realisatie van een nieuwe afmeer-kade wordt de bereikbaarheid van

het bedrijventerrein over het water vergroot. Hierdoor kan een aantal overbodig geworden insteekhavens worden gedempt. “Dit levert weer extra kostbare vierkante meters bedrijventerrein op. Dat is pure winst!”, concludeert Beerlage. “Ook de natuur is gebaat bij de maatregel. Tussen de hoofd- en nevengeul komt een langsdam (zie illustratie red.) die een ecologische functie vervult. En het hergebruik van het zand uit de nevengeul levert eveneens een leuke besparing op.”


Avelingen

1 “Wij hebben de touwtjes graag zelf in handen”

Brug over de Merwede

Maatregel in het kort In de gemeente Gorinchem, ter hoogte

van het Bedrijventerrein Avelingen

vindt een uiterwaard vergraving plaats.

Dit terrein ligt aan de noordzijde van

de Boven-Merwede aan weerszijden

van de brug waarmee de A27 de

rivier kruist. In de uiterwaard voor het

bedrijventerrein wordt een nevengeul

gegraven. Om te voorkomen dat de

geul bij lage afvoeren meestroomt,

wordt een drempel aangebracht

(onder de brug). Via de geul zijn

watergebonden bedrijven op het

bedrijventerrein Avelingen bereikbaar.

Daarvoor wordt een nieuwe

afmeerkade aangelegd. Verouderde

insteekhavens worden gedempt en

omgezet in bedrijventerrein.

Peter Beerlage

Langsdam bij Gorinchem

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl/avelingen

Door de ‘ruimtelijke reservering’ die op het gebied zit, mogen geen ingrijpende veranderingen plaatsvinden en kan Logistiek Centrum Gorinchem al enige tijd niet uitbreiden. Al zou Marcel maar een nieuwe wc-unit willen plaatsen op zijn terrein, dan moet hij eerst een hele papierwinkel doorwerken. Marcel legt uit: “De kans dat ze je ook maar iets bij laten bouwen is zeer

“Goed naar de kansen kijken”

klein, aangezien we in een zogenoemd stroomvoerend gebied zitten. Alles wat je bijbouwt zou in geval van hoog water voor opstuwing en nog hogere waterstanden kunnen zorgen.”

Uitbreiden wordt lastigOver de uiteindelijke maatregel is Marcel niet onverdeeld positief: “Aangezien ze de uiterwaard voor

onze deur gaan afgraven en we straks water tot aan de voordeur hebben, zit die gewenste 100 meter extra ter-rein richting de uiterwaard er in ieder geval niet in.” De uitbreidingsmo-gelijkheden voor LCG beperken zich in de toekomst tot de aangrenzende percelen. Marcel vult aan: “Het is vanaf het begin spannend geweest of de maatregel ons zelfs geen terrein gaat kosten. Er staat namelijk een hele grote kade gepland aan de rand van ons perceel. Ze zullen sowieso voor de aanleg hiervan op ons terrein moeten zijn. Dat wordt, gezien de geldende veiligheidsmaatregelen en het toch al krappe terrein, nog best lastig.”

KansenPositief is Marcel wel over de commu-nicatieve aanpak van het project. “We zijn vanaf het begin bij het project betrokken. De versnellingsateliers met vertegenwoordigers van de overheid,

de gemeente en de andere bedrijven hebben veel wederzijds begrip opge-leverd. Maar met begrip alleen ben je er helaas nog niet. Wat mij betreft moeten ze de kansen, die de maat-regelen met zich meebrengen, beter benutten. Nu laten ze op verschillende plekken polders onderlopen terwijl je er prachtige binnenhavens van zou kunnen maken. En die binnenha-vens zijn natuurlijk weer ideaal voor containeroverslagbedrijven”, zegt hij lachend. “Of de maatregel ook kansen biedt voor mijn bedrijf? Zo op het eerste oog wat mij betreft niet. Vooral de beperking in onze uitbreidingsmogelijkheden is een echte belemmering.” En die nieuwe kade dan? Grote containerschepen kunnen hier straks met gemak afmeren. Hier gaat Marcel niet op in. Hij sluit af met: “Hoe het allemaal precies gaat uitpakken moeten we nog maar bezien.”

“Ruimte voor de Rivier is historisch gezien een raar verhaal. In het verleden

hebben ze de rivieren verdiept en de nevengeulen gesloten. Ze hebben de

rivier in een keurslijf geduwd en nu moet hij juist weer de ruimte krijgen.

Hier in Avelingen worden de uiterwaarden vergraven en komt een nieuwe

nevengeul”, aldus Marcel Heuvelman. Marcel is directeur van Logistiek

Centrum Gorinchem (LCG), een zogenoemd watergebonden bedrijf (dat

voor het werk aan het water moet zitten red.) dat containers laadt, lost en

opslaat. Ruimte voor de Rivier heeft vergaande gevolgen voor zijn bedrijf.

“Ik vertrouw erop dat we eruit komen”Jaap den Ouden is 66 maar denkt er nog lang niet aan om met werken te stoppen. Hij is

oprichter van Mercon, een internationale speler op het gebied van offshore, bruggenbouw, de

bouw van sluizen en opslagsystemen voor olie en gas. Jaarlijks vervoert zijn bedrijf duizenden tonnen staal over

het water. Begrijpelijk dat hij zeer betrokken is bij de Ruimte voor de Rivier-maatregel Avelingen.

“Het vervoer over water is voor ons van levensbelang. De objecten die wij maken kunnen niet over de weg wor-den vervoerd. Wij bouwen offshore platforms en hebben bijvoorbeeld ook met Hollandia het Millenium Wheel, het beroemde Londense reuzenrad, gemaakt. Voor het vervoer hiervan moeten pontons zo groot als een voet-balveld aan kunnen meren. Wij hebben dus een flinke kade nodig. Zoals het er nu naar uitziet, moet Mercon als gevolg van de Ruimte voor de Rivier-maatregel een stuk van haar terrein inleveren. “We moeten nog een oplos-sing zoeken voor de enorme kraan die daar nu op staat”, vertelt Jaap “maar ik heb er alle vertrouwen in dat we daar uit komen. Toch zullen nog wel wat harde noten gekraakt moeten

worden. Van iedereen worden offers gevraagd voor hoogwaterveiligheid en dat gaat het beste in goed overleg.”

Goed overlegJaap is erg enthousiast over de overleg-structuur die in Avelingen is toegepast. “Vorig jaar hebben hier zogenaamde versnellingsateliers plaatsgevonden, bedacht door onder andere Ad van Rooij van Rijkswaterstaat. Hiervoor zijn alle bedrijven uit Avelingen uitgeno-digd. Op informele wijze hebben we samen naar oplossingen gezocht voor de invulling van de maatregel. Ik heb me aan het einde van de eerste sessie namens die bedrijven opgeworpen als woordvoerder. Als ik geen vertrouwen had gehad in deze manier van samen-werken en overleggen, had ik hier nooit

mijn nek voor uitgestoken. Ik heb mijn collega-ondernemers gepolst hoe zij in dit project stonden en heb vervolgens met behulp van hun input een concept-nota geschreven. Die hebben we begin dit jaar aangeboden aan burgemeester IJssels van Gorinchem. Het grootste compliment voor mijn inzet voor dit project kreeg ik van Ad toen hij mij zijn boek gaf met de persoonlijke inscriptie ‘Dr. in de fysica der samenwerking’. Daar doe je het voor!”

Slagroom op de taart“In die conceptnota hebben we onze gemeenschappelijke belangen ver-woord. De individuele problematiek moet elk bedrijf zelf oplossen met de gemeente. De niet watergebonden bedrijven krijgen bijvoorbeeld minder mogelijkheden voor ontwikkeling. De ondernemers op het bedrijventerrein Avelingen hebben elkaar in ieder geval door deze unieke manier van overleg-gen als buren beter leren kennen. We zijn dichter naar elkaar toegegroeid. De extra waterstandsdaling die we hier realiseren is natuurlijk de slagroom op de taart. Hierdoor kan het bestem-mingsplan worden aangepast. En ontstaat ruimte voor ontwikkeling voor watergebonden bedrijven. Ook Mercon

kan hier van meeprofiteren en weer doorontwikkelen. We krijgen geluk-kig meer uitbreidingsmogelijkheden. De procedure voor een bouwvergun-ning zal eenvoudiger worden met het nieuwe bestemmingsplan. Wij zijn bijvoorbeeld wel toe aan een nieuw bedrijfspand. Daar gaan we ons straks rustig over buigen.”

Jaap den OudenBouw boorplatform


Avelingen

3

2

Marcel Heuvelman

Op verschillende plaatsen wordt hard aan de rivier gewerkt. Niet alleen in het kader van Ruimte voor de Rivier. Een aantal

projecten, met dezelfde doelstellingen, was al eerder gestart. Een van die projecten ligt aan de Neder-Rijn rond het Lexkesveer.

“Zeldzame dieren en planten, ze maken veel Ruimte voor de Rivier-

projecten spannend”, vertelt Frans van Os (projectleider Millinger waard

van Dienst Landelijk Gebied). “In de Millinger waard willen we de bestaan-

de natuur zo veel mogelijk beschermen en waar mogelijk de bio diversiteit

uitbreiden. Hier zitten bijvoorbeeld zo’n 20 tot 25 volwassen bevers.

Daar houden we rekening mee als we een keuze moeten maken voor een

inrichtingsmaatregel.”

Meer informatie: www.rijkswaterstaat.nl zoek op Lexkesveer

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl/millingerwaard

1. Bouw pijlers brug 2. Verwijderen klinkers van de veerdam 3. Graafwerkzaamheden aan de hoogwatergeul 4. Grondtransport voor aanleg hoogwatervluchtplaats

De rivieren: Werk in uitvoering!

Ruimte voor de natuur in Millingerwaard


Het project Lexkesveer van Rijkswaterstaat omvat werkzaamheden voor rivierverruiming en natuurontwik-keling. Het project levert meer veilig-heid op en maakt het gebied mooier en aantrekkelijker voor omwonenden. Op dit moment werkt de aannemer aan de

Om de rivier die ruimte te geven, komt in de Millingerwaard een beneden-strooms aangetakte geul op de Waal. Frans: “De Millingerwaard bestaat uit een hoger gelegen duinachtig en een lager gelegen moerassig deel. In het rivierduingebied laten we de natuur zijn gang gaan. Hierdoor zien we dat een aantal zeldzame planten is terug-gekomen. Aansprekende voorbeelden zijn de blauwbloemige Ossentong en de Brede Ereprijs, die hemelsblauwe

bloempjes heeft. Deze bloemenrijk-dom trekt op haar beurt weer allerlei insecten aan, zoals vlinders en bijen.”

“In het lage deel, op de grens van water en land, vinden we de bever. Ze knagen aan de jonge twijgen van de wilgen en gebruiken die voor de bouw van hun burchten. Bij het graven van de geul houden we rekening met de huidige beverburchten en zullen we daar waar mogelijk kleine eilandjes

creëeren, die ideaal zijn om nieuwe te bouwen. Tijdens de uitvoering van de Ruimte voor de Rivier-maatregel wordt gewerkt volgens de voorschrif-ten van de vogel- en habitat richtlijn. Dit betekent dat kwetsbare soorten in veiligheid gebracht moeten zijn en dat in bepaalde periodes, zoals het broedseizoen, geen werk uitgevoerd mag worden. Ruimte voor de Rivier en ruimte voor de natuur gaan in de Millingerwaard dus prima samen.”

bouw van een brug, die de oude veer-dam vanaf deze zomer gaat vervangen. Samen met rivierverruimende maatre-gelen, zoals de aanleg van een hoogwa-tergeul en de verlaging van zomerkaden, wordt een forse waterstandverlaging ge-realiseerd. De beek- en kwelmoerassen,

amfibieënpoel alsook hoogwatervlucht-plaatsen dragen bij aan de natuuront-wikkeling. Vanaf het najaar 2009 biedt Lexkesveer meer ruimte voor de rivier en kun je er van de nieuwe natuur genieten.

Aan het einde van de zomer begint Rijkswaterstaat met de verlaging van de eerste honderd Waalkribben

op het proeftraject tussen Nijmegen en Druten. “We willen hier kennis en ervaring opdoen met groot-

schalige kribverlaging”, vertelt omgevingsmanager Karin van Andel.

“Door de kribben met gemiddeld een meter te verlagen, willen we bij hoog-water een waterstandsdaling van 6 tot 12 centimeter realiseren. De kribben staan straks vaker onder water. Hier-door kan de rivier mogelijk aanzanden. Als dat gebeurt zullen we extra gaan baggeren. We hebben over de vaar-diepte van de rivier goede afspraken gemaakt met de scheepvaart. Zo zal

de breedte van de vaargeul identiek blijven en mag de vaardiepte maximaal vijf dagen per jaar onder de minimale overeengekomen laagste rivierwater-stand komen.”

Scheepvaartfunctie goed in beeld

De bakens op de kop van de kribben blijven bij elke waterstand zichtbaar,

zowel op de radar als met het blote oog. Als door een aanvaring een baken afbreekt, wordt meteen een boei ge-plaatst. Omdat schippers straks vaker op de bakens moeten varen, wordt onderzocht of opvallender bakens vereist zijn. “We hebben daarnaast als proef tien bakens in een flexibele voet geplaatst zodat ze minder snel afbre-ken”, legt Karin uit. “Ook tijdens de

uitvoering van de kribverlaging houden we rekening met de scheepvaart. We proberen de mogelijke hinder tot een minimum te beperken. De Waal wordt niet gestremd en de Verkeerscentrale zorgt waar nodig voor scheepvaartbe-geleiding. In 2010 vindt, na de eerste hoogwaters, een evaluatie van deze pilot plaats. Naar verwachting, verlagen we tussen 2010 en 2015 de overige 650 kribben.”

Kribverlaging onder de loep

Kribbaken

G. v

an S

cher

renb

urg/

Staa

tsbo

sbeh

eer

Rub

en S

mit

> 1 > 2 > 3 > 4

Beverburcht

Lees meer over de skatepassie van Ronald op zijn web-log: www.rvdaa.web-log.nl

Kilometerkanjers Ronald en Sina Drogt (winnares vrouwenklassement)

Loevesteintocht door maatregelgebied Munnikenland

1) Wat is afvoerverdeling, waar gebeurt het? De Rijn komt bij Lobith ons land binnen. Na 5 km splitst de rivier zich in Waal en

Pannerdens Kanaal. Na 10 km takt bij Westervoort de IJssel van de Nederrijn af. De verhouding waarin het Rijnwater zich over deze takken verdeelt noemt men de afvoerverdeling. Hoeveel water naar welke tak gaat, hangt bij hoogwater vooral af van de grootte van het rivierbed rondom de splitsingspunten.

2) Is er verschil tussen hoog- en laagwater? Bij laagwater worden de stuwen in de Nederrijn gesloten. Het meeste water gaat

dan naar de Waal: voor de scheepvaart en om bij Rotterdam de indringing van het zoute zeewater tegen te houden. Het resterende Rijnwater gaat naar de IJssel, voor de scheepvaart en de zoetwatervoorziening van het IJsselmeer en de gebie-den daaromheen.

(Bij de volgende vragen gaat het steeds over de afvoerverdeling bij hoogwater)

3) Wat is het belang van een vaste afvoerverdeling? Bij het bepalen van dijkhoogten gaan we ervan uit dat bij een maatgevende

afvoer van 16.000 m3/s bij Lobith, het water als volgt wordt verdeeld: Waal 65%, Neder-Rijn 20% en IJssel 15%. Als de afvoerdeling verandert, krijgt één van de Rijntakken te veel water te verwerken. Dit kan overstromingsgevaar opleveren.

4) Hoe kun je de afvoerverdeling bijsturen? Door benedenstrooms van splitsingspunten een riviertak te verruimen of te ver-

nauwen. Dit wordt gedaan door het verlagen of verhogen van (zomer-)kades en overlaten. Het regelwerk van de Hondsbroeksche Pleij is ook een goed voorbeeld.

5) Waarom is het regelwerk bij de Hondsbroekse Pleij nodig? Zonder dit regelwerk zou er na alle rivierverruimingsmaatregelen teveel water naar de IJssel stromen. Het regelwerk corrigeert dat zodat de afvoerverdeling blijft zoals afgesproken.

6) Wat gebeurt er in Ruimte voor de Rivier met de huidige afvoerverdeling? De Ruimte voor de Rivier-maatregelen moeten zo worden uitgevoerd dat de afge-

sproken afvoerverdeling over de Rijntakken niet verandert.

7) Wat wordt de afvoerverdeling op de lange termijn? Door klimaatverandering kan de maatgevende afvoer in de toekomst toenemen

tot 18.000 m3 per seconde bij Lobith. Bij een gelijkblijvende afvoerverdeling zouden alle Rijntakken meer water te verwerken krijgen en zou daarvoor aanvul-lende rivierverruiming of plaatselijk dijkverhoging nodig zijn. Omdat de mogelijk-heden voor rivierverruiming op de Nederrijn-Lek beperkt zijn, is besloten om deze tak te ontzien en de extra afvoer te verdelen over de Waal en IJssel.

vragen over afvoerverdeling

Splitsingspunt Rijn en IJssel bij Westervoort

77

Waterstand - Februari 2008 5Waterstand - Maart 2009 7

Het afgelopen jaar werd hij tot kilometerkanjer gekroond in het herenklassement: de 43-jarige

Ronald van der Aa reed maar liefst 3866 kilometer in geregistreerde skatetoertochten. Als we ook

zijn trainingskilometers meetellen dan heeft Ronald in 2008 zo’n 5000 kilometer afgelegd.

Het begon acht jaar geleden heel on-schuldig. “Mijn zoon en zwager hadden een paar skates gekocht. Toen ging het bij mij ook kriebelen. Ik kocht skates, beschermers en een helm. Beschermers zijn echt noodzakelijk. Ik draag ze nog steeds. Het allerbelangrijkst is een goede helm. Ik zet mijn helm als eerste op en doe hem pas af als ik mijn skeelers uit heb. Een schaafplek op mijn hersens, ik moet er niet aan denken.”

“Ik heb me vervolgens bij Wednesday Night Skate (WNS), de skateclub in Tilburg aangesloten. Elke woensdag-avond trekken we in een groepje erop uit. Ik heb voor WNS een Loevestein-tocht uitgezet in Munnikenland die ook langs de Waal gaat. Ik vind het heerlijk om over de dijk te skaten. Het uitzicht is prachtig, het asfalt uitstekend en met de wind in de rug kan je snelheden halen van 20 tot 30 kilometer per uur. Als er

een straffe wind staat, moet je er echt de sokken inzetten om het niet koud te krijgen.”

“Na een tijdje had ik het skatevirus goed te pakken. Ik heb me bij de skatebond aangemeld en rijd nu elk weekend toer-tochten. Het afgelopen jaar heb ik alles op alles gesteld om de meeste toerkilo-meters te halen. Ook dit jaar ga ik weer voor de titel. En mijn zoon? Die gaat tegenwoordig liever met de brommer!!”

De Ruimte voor de Rivier-maatregelen moeten de rivieren meer ruimte geven. Ze moeten er ook voor zorgen dat de afgesproken afvoerverdeling in stand blijft.

Het hoe en waarom van afvoerverdeling.

Recreatie aan het water : skaten

Kilometerkanjer 2008 Ronald van der Aa

ColofonWaterstand is een kwartaaluitgave van de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PDR). Met deze nieuwsbrief informeert PDR de bewoners, gebruikers en bestuurders van het Nederlandse rivierengebied over de voortgang van het Programma Ruimte voor de Rivier.

Voor meer informatieProgrammadirectieRuimte voor de RivierAntwoordnummer 52528 3502 VH UtrechtTel.: 088 - 797 29 [email protected]

HoofdredactieMargie de l’ Etang

FotografieRWS tenzij anders aangegeven

Realisatie, tekst en vormgevingAdequaat Communicatie | vM-Design

In het Programma Ruimte voor de Rivier werken regionale overheden en Rijk samen om het rivieren-gebied beter te beschermen tegen overstromingen. De rivier krijgt meer ruimte. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit: het rivierengebied moet er in economisch, ecologisch en landschappelijk opzicht beter van worden. Meer weten? www.ruimtevoorderivier.nl ISSN nummer: 1876 - 1984

RivierfavorietKrijn en Gerry Coppoolse-Top zijn vaak langs de rivier te vinden.

Het dagelijkse rondje van zijn vrouw langs de IJssel inspireerde Krijn

zelfs tot het schrijven van zijn eerste gedicht. Dit gedicht stuurde

hij naar de redactie van Waterstand.

Even kennis makenGerry en Krijn Coppoolse-Top, gepensioneerd verpleegkundige en politiechef, wonen hun hele leven al in de buurt van een rivier. Krijn is geboren aan de Westerschelde. Via de Oude Rijn, Rijn, Bergsche Maas, Schelde en de Amstel kwam hij in 1980 terecht in de aan de IJssel gelegen gemeente Olst-Wijhe.

Wat is er zo mooi aan de rivier?

Gerry: “Alle rivieren bieden weer een ander uniek landschap. De rivier en de uiterwaarden zijn geen dag hetzelfde en je kan goed het wisselen van de jaargetijden waarnemen. Het is bovendien een schitterend trans-portmiddel voor de scheepvaart. Wij wandelen en fietsen er vaak langs.”

IJssellinie Krijn vult aan: “Ook ben ik aangesteld als gids op de IJssellinie. Deze verdedi-gingslinie langs de IJssel bestond uit een stuw en rondom fortificaties en was tijdens de koude oorlog (van 1950 tot 1965) in gebruik. Nu is de pijlerdam afgebroken om ruimte aan de rivier te geven. Het inlaatwerk in de dijk waardoor het IJsselwater het achterland in kon lopen, is twee jaar geleden voor het publiek zichtbaar gemaakt. De IJssellinie is als het ware een groot openlucht museum.

Speciaal verhaalKrijn: “Toen ik een aantal jaren geleden in het ziekenhuis lag, vertelde mijn vrouw mij over het rondje dat zij dagelijks langs de rivier wandelde. Zij vond daar veel bemoediging in. Dit verhaal raakte mij enorm.

Zoek de volgende woorden en streep ze weg. Woorden kunnen horizontaal, diagonaal en vertikaal staan. Van links naar rechts en ook van rechts naar links. Letters kunnen meerdere keren gebruikt worden. De overgebleven letters vormen een woord.

AQUATERRAAVELINGENBAKENSBELEIDBESTEMMINGSPLANBEVERBRUGCONTAINERDELTACOMMISSIEEREPRIJS

GEDICHTINSTEEKHAVENKADERRICHTLIJNKRIBKWALITEITLANGSDAMLEXKESVEERMERCONNATUURPOLDER

SCHEEPVAART TERPTRECHTERVAARGEULWAAL WATERCANON WATERPLAN ZANDZEE

N A L P S G N I M M E T S E B

E T E I N S T E E K H A V E N

G R X Z A O L B K R I B B R J

N A K Z E F N A A V O E E E I

I A E W A E G A N K R V V P L

L V S N A N E R C G E E E R T

E P V A R L D U E R S N R I H

V E E L E T I U M D E D S J C

A E E P T E C T R E L T A S I

B H R R H R H A E D R O A M R

E C E E C P T N L I I C P W R

L S W T E R E N I A T N O C E

E V A A R G E U L G U R B N D

I N A W T G A R R E T A U Q A

D E L T A C O M M I S S I E K

Ik heb toen het volgende gedicht geschreven:

De Ronde

Als het kan, dat is bijna daagsmaak ik ’s avonds graag een rondje.Is hij er; laag, in volle pracht,dan open ik bij het pontje.

Eerst kijk ik recht in zijn gezichtals om te confronterenmet wat van mij hem tegen straaltvoordat ik om moet keren.

Zijn gulle gloed verwarmt dit lijfhet licht stroomt vrij naar binnen.Voegt zich bij wat reeds was vergaarden nog meer aan kracht zal winnen.

Een laatste blik nu fel weerkaatstdoor IJsselstroom, dan terug naar haven.Mijn lichtcel is weer vol en aan de restmag de uiterwaard zich laven.

Dit daaglijks feest gaat door voor mij.Deez overvloed is geen zonde.Zwijmelend in de IJsselstreeksteeds omgeven door “De Ronde”

KC 09 97

Doe mee en winStuur uw oplossing, samen met uw adresgegevens, voor 7 mei 2009 naar: Ruimte voor de Rivier, Waterstandwoord-zoeker, Antwoordnummer 52528, 3502 VH Utrecht of mail uw antwoord naar: [email protected]. Onder de goede inzendingen worden 3 Ruimte voor de Rivier stormparaplu’s verloot en vijf verrassingspakketten.

Weer meer dan 4.000 inzendingen!De oplossing van de vorige Waterstandwoordzoeker was: waterschapsverkiezingen Ook dit keer kregen we een enorme berg goede inzendingen binnen. Het fotoboek Rijzende rivier van Ruben Smit ging naar: A. Nobel, Wer-kendam: mevr. J.G. Pelgrom-Welles, Doesburg en mevr. A.Lub-van Renswoude, Culemborg. De ‘Ruimte voor de Rivier’-verrassingspakketten zijn gewonnen door: Alinde Potkamp, Grafhorst; Wilma Nieuwenhuizen, Gorinchem; W. Tindemans, Herwijnen; Atty Kroeima-Flikkema, Zwolle en Coreanne van Leeuwen, Kampen. De winnaars hebben inmiddels hun prijzen per post ontvangen.

Wat vindt u van Ruimte voor de Rivier?

“Wij vinden het een uitstekende zaak. We leven nu eenmaal in een delta en moeten met het water in evenwicht komen.”

Uw lievelingsplek in Waterstand?Heeft u ook iets speciaals met een rivier? Stuur een mailtje met uw contactgegevens naar: [email protected] of een briefje naar: Redactie Waterstand, Antwoordnummer 52528, 3502 VH Utrecht onder vermelding van Rivierfavoriet.

Waterstandwoordzoeker


Gerry en Krijn Coppoolse-Top

Waterstand 8

Documents

Transcript of Waterstand 8