Wat te doen bij vermeend disfunctioneren van een collega?

Prof dr Marc Noppen, CEO Prof dr Bert Bravenboer*, Endocrinoloog

UZ Brussel en AZ St Maria Halle*

Subtitel:

• Toelichting vanuit verschillende invalshoeken. Hoe dient dit veilig gemeld te worden en hoe dient de leidinggevende vervolgens te handelen?

• Ervaringen uit de praktijk.

Wat is disfunctioneren van een arts?

• Definitie • Literatuur

Eigen ervaring:

Zembla: justitieel onderzoek naar zorgfraude UMC Utrecht 01-06-2016, 06:00

Binnenland

Fictieve casus:

• Specialist werkt al 12 jaar in het ziekenhuis en er komen toenemend klachten binnen over hem via de ombudsdienst

• Melder heeft patienten overgenomen van deze collega die aantoonbaar niet goed behandeld zijn: tevens verkeerde diagnosen gesteld

• Het is onbespreekbaar in associatie/dienst

Melding:

• De melder is ongerust en wendt zich tot de directeur in vertrouwen

• Hij stort zijn hart uit en noemt dossiers

Opbouw:

• Bert Bravenboer doet fictieve melding over vermeend disfunctioneren van collega bij CEO i.c. Marc Noppen

• Wat doet Marc Noppen nu?

• Hoe zoudt u dit willen oplossen?

Wat nu te doen voor directeur?

• “Disfunctioneren…” : hebben we een definitie? • Kunnen we dit meten, documenteren? • Hebben we een Policy, een plan van aanpak? • Wie is bevoegd waarvoor? • Rechten en Plichten? • ...

Definities van Disfunctioneren

• Disfunctioneren is het structureel tekortschieten (door handelen of nalaten) van een beroepsbeoefenaar in het leveren van verantwoorde zorg waardoor een patiënt of de patiëntenzorg wordt geschaad of het risico loopt te worden geschaad (IGZ Nederland)

• Disfunctioneren is een structurele situatie van onverantwoorde zorg waarin een patiënt wordt geschaad of het risico loopt te worden geschaad en waarbij die betreffende arts niet (meer) in staat of bereid is zelf de problemen op te lossen ( KNMG, OMS,LHV,VHN)

https://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiOjPm3k9rRAhUCfRoKHWvxAcsQjRwIBw&url=https://www.dianet.nl/opleidingen/Over%20Dianet%20Opleidingen/canMEDS&psig=AFQjCNGSpNOScBaXZzPHSYj9gh7mVs_vGw&ust=1485325596731546

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiuq6zKk9rRAhWTDRoKHYZ6Ac4QjRwIBw&url=http://www.vub.ac.be/opleiding/specialistische-geneeskunde/maak-kennis&psig=AFQjCNEz0vhP1yiu5lUJi-x9LTcbWido7w&ust=1485325701234327

Aangepaste Definitie van Disfunctioneren

• Zorg-geralateerd • “HR&Management”-gerelateerd

(communicator-manager) • Wetenschap-gerelateerd

Kenmerken Zorggerelateerd Disfunctioneren

Deze twee “zorg”definities hebben drie kenmerken van disfunctioneren gemeen: • 1. het moet gaan om structurele situaties en niet om een

enkel incident; • 2. er moet sprake zijn van onverantwoorde zorg, dat wil

zeggen zorg die in negatieve zin afwijkt van hetgeen wat binnen de beroepsgroep gebruikelijk is en

• 3. de patiënt moet schade oplopen door de problemen dan wel moet er sprake zijn van risico daarop.

De koepelorganisaties en beroepsverenigingen voegen daaraan toe dat de zorgverlener niet bereid is tot discussie, geen zelfreflectie vertoont en/of niet meer bij machte is zelf de situatie ten goede te keren.

Hoe vaak komt disfunctioneren voor?

• Medisch Contact 17 juni 2016: 1-5 % van de artsen disfunctioneert, maar waarschijnlijk is dit een onderschatting.

Wetenschappelijk Disfunctioneren • Wetenschappelijk : duidelijke policy & procedure VUB ( zie

http://www.vub.ac.be/onderzoek/beleid/deontologie ) – Als een inbreuk op de wetenschappelijke integriteit wordt

beschouwd, elke daad waarmee men zich ten onrechte de intellectuele eigendom of bijdragen van anderen toe-eigent, waarmee opzettelijk de vooruitgang van onderzoek wordt belemmerd, waardoor de wetenschappelijke verslaggeving kan worden gecorrumpeerd of de integriteit van de wetenschappelijke activiteiten kan worden aangetast. Internationaal worden drie hoofdtypes van inbreuken op de wetenschappelijke integriteit worden onderscheiden: 'fabrication, falsification en plagiarism'. Maar, naar gelang het geval, kunnen onzorgvuldig te werk gaan bij het verrichten of laten verrichten van onderzoek of subtielere dubieuze onderzoekspraktijken ook een inbreuk betekenen.

Disfunctioneren…

• Nog in opleiding ( ASO) – Evaluatieprocedures vastgelegd in stagereglement – Coordinerend arts en stagemeester bevoegd voor

evaluatie – Tenminste jaarlijks – Gedocumenteerd in e-Portfolio

Disfunctioneren… • “HR”/managerial/deontologisch/ethisch/collegiaal/…

– Geen beschikbare of werkbare definities – Geen “algemene” procedure van melding, afhandeling,

opvolging, … – Veelal “ad hoc” procedures – Systematische en geformaliseerde jaarlijkse

waarderings/evaluatiegesprekken ziekenhuisbreed voor alle gestart in 2016

– Sanctieregeling in Algemene Regeling en Medisch Reglement • Aanmaning, ingebrekestelling, boete, afzetting, afzetting om

dringende reden • Deze bepalingen doen geen afbreuk aan bevoegdheid van CEO,

hoofdgeneesheer, medisch directeur en/of diensthoofd om met onmiddellijke uitwerking alle nodige maatregelen te nemen in het belang van de goede werking van de dienst of het ziekenhuis

Disfunctioneren…niet 1 antwoord • Hangt dus al af van context ( zorg, wetenschappelijk

onderzoek,…) en statuut ( ASO, arbeidsrechterlijke overeenkomst)

• Verscheidene “lagen” van disfunctioneren – Als leidinggevende, managerial – Als medicus ( klinische vaardigheden, charlatanisme,…) – Als collega ( disfunctionerend in teamverband) – Grensoverschrijdend gedrag ( macht, sexueel, status,…) – Fraude ( tarificatie, wetenschappelijk,…) – Herhaaldelijk ziek, depressief, burnout,… – Second victim – Substance abuse – Inbreuk privacy wet – …

Verscheidene meldkanalen*… • Wetenschappelijk: 1 meldpunt + procedure • ASO : opvolging stagemeester • Stafarts

– Bij collega – Bij hiërarchische overste : diensthoofd / hoofdgeneesheer /medisch directeur/CEO – Bij ( voorzitter van) Medische Raad – Bij Orde van Artsen – Bij interne vertrouwenspersoon – Bij ombudsdienst – Bij interne preventie-adviseur – Bij HR dienst – Bij externe preventie dienst – Bij arbeidsgeneesheer – Bij artsensyndicaat – Bij vakbond – Bij Arts in Nood – Bij Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding

* : uit de praktijk….

…leiden tot verscheidene procedures

• Dikwijls ad hoc • In functie van type dysfunctioneren, een

poging tot classificatie – Medisch, wetenschappelijk, opleiding – Leidinggevend/managerial/team/collegiaal – Grensoverschrijdend/laak-strafbaar gedrag w.o.

inbreuk privacy – Persoonlijk disfunctioneren

Bevoegdheden

• Gedelegeerd Bestuurder ( CEO )

Bevoegdheden • Hoofdgeneesheer : “verantwoordelijk voor de goede gang van

zaken in medisch departement”( ZHwet) – Neemt initiatieven om kwaliteitszorg te bevorderen, naleving van

wettelijke bepalingen betr. medische activiteiten, medisch reglement, beheersbeslissingen inzake organisatie en coördinatie van medische activiteiten,

– Samenwerking en groepsgeest bevorderen – Maatregelen om ziekenhuishygiëne te bevorderen – Aanleg en bewaring medisch dossier – Registratie medische activiteit – Medical audit: KB 25 april 2014 belangrijke verduidelijkingen – Medische permanentie organiseren /medewerking van artsen aan – Wachtdiensten – Persoonlijk dossier van artsen

Bevoegdheden • Hoofdgeneesheer : “verantwoordelijk voor de goede

gang van zaken in medisch departement” ( ZHwet)

– Organisatie en coördinatie van medische activiteit i.s.m diensthoofd en medische staf

– Manager van medisch gebeuren – Werkt mee aan integratie van medische activiteit – Werkt samen met o.a. hoofd van verpleegkundig

departement – Streeft naar rationele en adequate organisatie van

zorgverstrekking via zo optimaal mogelijk gebruik van middelen

BMJ-study:

Conclusions This study shows that the disciplinary process and imposed measures can have a profound psychological and professional impact on healthcare professionals. Although a disciplinary measure is meant to have a corrective effect, our results suggest that the impact that is experienced by professionals might hamper optimal rehabilitation afterwards. Therefore, organising emotional support should be considered during the disciplinary process and in the period after the verdict.

Discussiepunten:

• Wat is de correcte procedure voor de melder? • Hoe dient de desbetreffende collega

beschermd te worden? • Wat is de correcte procedure voor de degene

aan wie dit vermeend functioneren is gemeld? • Wat zijn de mogelijke gevolgen voor de

disfunctionerende arts?

Een voorstel van procedure voor zorg-gerelateerd disfunctioneren

Disfunctioneren van een arts

Diensthoofd (hoort de partijen, kadert en motiveert de melding)

Hoofdarts (MR) – CEO maakt kwalificatie aan de hand van geschreven policy

licht matig ernstig -> directe stopzetting

inzicht betrokkene inzicht betrokkene

+ -

werk onder “curatele” coaching, opvolging, evt. bijscholing

evaluatie bij opheffing

+ -

verplichte rust coaching, verplichte therapie

evaluatie heropstart

Bij uitputting van alle mogelijkheden en zo blijvend en ernstig gevaar voor de volksgezondheid kan verwezen worden naar de Provinciaal Geneeskundige Commissie (PGC). Deze kan onmiddellijk het visum intrekken en de fysieke en psychische geschiktheid verder opvolgen. ( Bij eventuele re-integratie kan PGC voorwaarden opleggen)

Oprichting commissie ad hoc - Def. stopzetting contract? - Overplaatsing? Outsourcing? - …........ - Re-integratie op termijn?

Melding van disfunctioneren

Melding

• Kan in principe door “iedereen” • In regel: student, verpleegkundige, ASO,

collega-staflid,… • Moet gemotiveerd zijn • (Moet al overlegd zijn tussen melder en

betreffende arts) • Melding bij Diensthoofd • Strikt vertrouwelijke procedure

Disfunctioneren van een arts • Om de kwalificatie te maken van het disfunctioneren kan een geschreven

policy gemaakt worden (HR, MR, Directie, dienst psychologie,…) • De klacht moet door het diensthoofd gekaderd en gemotiveerd bij het

horen van de partijen (disfunctionerende arts en klokkenluider) • De betrokkenheid van de disfunctionerende is nodig, indien hij/zij niet

meewerkt, wordt dit aanzien als "geen inzicht" en zijn verder stappen voorzien in het belang van de patiëntveiligheid

• Bij de kwalificatie en de genomen beslissingen moet de CEO-Hoofdarts

steeds hun conclusie motiveren

• Als de procedure af is, dient ze voorzien te worden in het arbeidscontact en als verplicht te volgen worden opgelegd

Vragen?