Wat is differentiatie?• Differentiatie wil zeggen dat een leerkracht inspeelt

op de verschillen tussen leerlingen. Onder differentiatie verstaan we de maatregelen die erop gericht zijn het onderwijsleerproces zoveel mogelijk af te stemmen op de verschillen tussen leerlingen.

• Dit is belangrijk, zodat alle leerlingen hulp op maat krijgen en zich optimaal kunnen ontwikkelen! De snellere kinderen moeten uitgedaagd blijven worden en moeten hun kansen optimaal benutten. De zwakkere kinderen moeten ook hulp op maat krijgen, om de minimumdoelen te behalen.

• Differentiatie is het aanpassen van lessen aan de verschillende mogelijkheden van leerlingen, bijvoorbeeld door te variëren in tempo, leerinhoud of werkvorm.

Omdat kinderen verschillend zijn :

     verschil in ontwikkeling     verschil in mentale mogelijkheden     verschil in interesses     verschil in werktempo     verschil in sociale vaardigheden en emotionele beleving     verschil in mogelijkheden om zelfstandig te werken …

Waarom differentiëren?

Differentiatiemogelijkheden

o     in begeleiding (meer/minder/anders)o      in instructie (meer/minder/anders)o      in werkvormen ( klassikaal, zelfstandigheidvormen, coöperatieve werkvormen, enz.)o      in aantal taken (meer/minder)o      in tempo (relatie taak/tijd)o      in moeilijkheidsgraad /complexiteit /aard van de taak o      in interesses (vrij hoekenwerk, binnen project- werk,…)o      in evaluatie en rapporteringo      in gebruik van hulpmateriaal, schema’s,

stappenplanneno      …

De grenzen van het gedifferentieerde onderwijs hebben vooral te maken met de kosten die ermee gemoeid zijn. Men kan zich voorstellen dat volledig geïndividualiseerd onderwijs, waarbij elke leerling zijn eigen leerkracht heeft en zijn eigen leerroute volgt, het meest gunstig is. Maar dan laten we de sociale aspecten buiten beschouwing en bovendien is dit natuurlijk onbetaalbaar.We zijn gebonden aan de eindtermen en leerplannen.

“Op elk ogenblik rekening houden met verschillen kan gewoon niet. Je inzetten om datgene te doen wat binnen je eigen mogelijkheden ligt, is lovenswaardig.”

(Annie Debue en Erna Van Avondt – Daar KIES ik voor)

OK, maar er zijn grenzen!

Twee grondvormen :

Convergente differentiatie

Divergente differentiatie

Divergente differentiatie

Divergente differentiatie neemt als uitgangspunt voor de startsituatie de verschillen die er tussen de leerlingen zijn.

De leerkracht geeft aan verschillende groepen (of in het uiterste geval elk individu) ook een verschillende instructie en vanzelfsprekend zijn ook de inoefening en verwerking verschillend.

Na verloop van tijd worden de verschillen steeds groter en wordt een gezamenlijke aanbieding van de basisleerstof helemaal niet meer mogelijk.

Voorbeelden : individuele leerlijn, geprogrammeerde instructie, niveaugroepen,…

Divergente differentiatie

Divergente differentiatie

Convergente differentiatie

Bij convergente differentiatie wordt ondanks de verschillen tussen de leerlingen begonnen met dezelfde startsituatie. De totale groep leerlingen is bij de instructie en eerste inoefening betrokken, alhoewel de leerkracht rekening houdt met de specifieke kennis die hij heeft van zijn klas. Na de startsituatie kunnen er verschillen optreden in de aard en de omvang van de opdrachten. De leerkracht differentieert in de fase van de inoefening en verwerking, inclusief (en misschien vooral) in de begeleiding hierbij.

Maar vervolgens wordt de hele groep weer benaderd voor een nieuwe startsituatie. Men streeft er dus naar om de vorderingen van de leerlingen in de basisleerstof niet zover uiteen te laten lopen, dat gezamenlijke aanbieding van leerstof zinloos wordt.Voorbeelden : BHV model Basisstof - Herhalingsstof - Verrijkingsstof

Convergente differentiatie

Kiezen?

Uiteraard gaat de keuze hier niet over “het ene of het andere”.

Beide vormen van differentiatie kunnen naast elkaar leven. Waar wij voor kiezen is een basismodel voor onze klasactiviteiten, een model dat in de meeste klassituaties de essentie van onze werking zal uitmaken.

Wij opteren voor het convergent model.

Waarom die keuze?Sociaal wenselijk: Verschillen in ontwikkeling zijn onvermijdelijk maar we willen niet ijveren voor een model waar we die verschillen bewust gaan laten groeien. Samen vorderen, rekening houdend met individuele verschillen, is te verkiezen boven een “ieder voor zich” model.Didactische meerwaarde: Leerlingen die moeilijker leren, evolueren in de meeste omstandigheden sneller in heterogene groepen.Haalbaar: Het divergerend model is moeilijker haalbaar gezien de groepsgrootte en druk van eindtermen en leerplannen.

BHV: basis – herhaling - verrijking

• Het basisprogramma Dit vormt de grote lijn van de methode en omvat de leerstof die aan alle leerlingen aangeboden wordt. Sterke leerlingen hoeven minder van de basisstof te maken en kunnen sneller naar de verrijkingsstof, zodat ze uitgedaagd blijven.

• Het minimumprogramma Bedoeld voor de zwakke leerlingen die moeite hebben met het basisprogramma.

• Het uitbreidingsprogramma of verrijkingsprogramma Bedoeld voor de sterke leerlingen. Voor verdieping, verrijking van de leerstof.

BHVWe zouden naar een systeem willen gaan

met symbolen:

= basisgroep

= herhalingsgroep (remediëring)

= verrijkingsgroep (uitbreiding)

Indeling groepen

Moet flexibel zijn (per vak, per domein, men kan schuiven)

Rekening houden met totale persoonlijkheid: cognitieve, sociaal-emotionele, werkhouding, …

Valkuil:- Als kinderen zelf kiezen of als ouders

dit mee bepalen → overschatten of onderschatten van de mogelijkheden

ADI-model

= schema binnenlesdifferentiatie

Activerende Directe Instructie

Fasen in ADI-model

0. (eventueel) pré-instructie

1. Terugblik en oriëntatie

2. Instructie

3. Begeleid inoefenen

4. Zelfstandige verwerking / verlengde instructie

5. Evaluatie en reflectie

Werk voor de werkgroep

Op zoek naar extra didactische materialen voor verrijking en remediëring

Systeem zon – maan – sterren uitwerken: stempels, klasschikking, …

Hoe communiceren naar ouders/externen? Via website, wilgenblad, infobrief, info-avond, …

Werkgroep opsplitsen1) Didactische materialen:

Inventariseren wat we al hebben, zoektocht naar nieuwe materialen: vergelijken, kiezen, aankopen, integreren→ zowel voor remediëring als voor uitbreiding(eventueel opsplitsen in 2 subgroepen?)

2) Verticale en horizontale lijn opbouwen:Praktisch systeem ontwikkelen

3) Communicatie:Hoe, wat en wanneer gaan we communiceren?

BELANGRIJK: • Steeds feedback geven en vragen aan ganse

leerkrachtenteam via personeelsvergaderingen• Katleen is doorgeefluik van info tussen subgroepen