WALCHERSCHE VERTELLINGEN

SCHETSEN EN NOVELLEN

:: VAN

H. E. BEUNKE.

TWEEDE.' DRUK

ARNHEM--DIERENYBE YBES Co.

WALCHERSCHE VERTELLINGEN

SCHETSEN EN NOVELLEN

:: VAN ::

H. E. BEUNKE.

TWEEDE DRUK

ARNHEM---DIERENYBE YBES & Co.

rellLit

Irt7

A

AAN

MEVROUW JOHANNA VAN LOON-

VAN DEN BERGE-

TWEE TEGEN EEN.

Abram Wouters was in zijn tijd een soort van orakelgeweest. Voor kort echter had het orakel voor altijd opge'houden zijn machtspreuken rond te slingeren : op het kerk,hof wees een versch opgeworpen aardhoop de plaats aan,waar het omhulsel van zooveel wijsheid ter eeuwige rustewas gelegd. «'En diepdenker» hadden zijne vereerders hemgenoemd, en zoo iemand, dan mocht Abram Louters aan,spraak maken op dien naam. In alles zag hij iets, dat eengewoon mensch er niet in zag, en als hij zijne wenkbrauwensamentrok en met zijn pijpesteel boven zijn neus streek, danwas ieder overtuigd, dat daar onder dat geheimzinnig ge,rimpeld voorhoofd denkbeelden rijpten, die slechts kunnengedijen in het brein van «'en diepdenker».

Was Abram's gezag buitenshuis groot, daarbinnen washet onbegrensd geweest. Op zijn hofstede was hij koninggeweest en zijn drie zonen vlogen op zijn wenken. In deSchrift stond : «Eert uwen vader en uwe moeder, opdat hetu welga», en Abram had aan het welzijn zijner kinderenbijzondere zorg besteed. Een tweede gulden spreuk, waar-naar hij zijn opvoedingssysteem inrichtte, luidde : werken iszalig. Van die zaligheid kregen zijn zoons ruimschoots hundeel. Over het huwelijk had hij zijn eigenaardige inzichtengehad. «Trouw nooit, joengers», had hij vaak gezegd ; zoolank as ikke leve, komt er niks van in, dā spreekt vanzelvers, maer ok nae m'n dood motten je 't nie doen. 'Ouwt

2

'et boeltje bie mekaor, dan is 't meer, dan as je 't verdeelen.Julder 'ebben 't geluk, 'en vaoder t' ebben, die ondervindienge'eit van aolles, ok van vrouweliengen en 'ouwelijken, en danzeg ik julder : 't is aollemael niks waerd ; ikke kan 'et weten,want 'k 'eb ik vier vrouwen g'aod.»

Maar nu was Abram dood. Van zijn drie zoons warende twee oudsten van zijn eerste, de jongste van zijn derdevrouw. Lein, die de veertig begon te naderen, begreep, dathij als de oudste de wettige erfgenaam was van vaders wijs,heid en gezag. De op hem in leeftijd volgende, Pieter, hadniets tegen het opperbestuur van zijn broeder — en de jongstebehoefde niet geraadpleegd te worden ; die kwam nog maarpas op de wereld kijken, zooals Abram dikwijls had gezegd,wanneer de vijf'en'twintigj arige Jan zijn oordeel een enkelemaal tegen dat zijns vaders had durven overstellen.

De vierde persoon in het huishouden der broeders wasLeune, de meid, een weduwe, die er lang niet kwaad uitzag,schoon zij nu juist niet piepjong meer was. Toen Abramhaar een vijftal jaren geleden na den dood zijner vierdevrouw in dienst nam, had hij bij zichzelven gezegd : «Ginjoeng tuug in 'uus nimmen ; want dan gaet er meschien nogeen van de kwaejoengers mee van deur.»

De aanspraak van Lein op gezag en wijsheid werd voor'goed erkend, toen hij in vaders plaats lid werd van denkerkeraad. «Noe zien je 't zelvers, joengers», sprak hij bijdie gelegenheid. «Ielkendeen zie mien an voor den rampele-sant van vaoder. Met zi ēn geest rond me z ā 'k julder wē stieren,waer je wezen motten, en tegen Leune en de knech's z ā 'kzeien, dā ze mien den baes motten noemen.»

Een tijdlang ging alles goed op den Broodboom, zooheette de hofstede der broeders. Vaders geest scheen nogte zweven door de ruischende kastanjeboomen op het ruimeerf en alles ging geregeld zijn gang, alsof dezelfden ijzerenhand van vroeger het bestuur voerde. Helaas, spoedig zoudie vrede verstoord worden!

3

Op zekeren zomerdag zat Lein onder het middagmaalonophoudelijk tegen Pieter te knipoogen en te wenken methet hoofd naar den kant, waar Jan zat. Pieter keek ook eensin de aangewezen richting, maar niets bijzonders ziende,haalde hij zijn schouders op en ging voort met eten, totdateen schop onder de tafel tegen zijne schenen hem verschriktdeed opvaren. Weer zat Lein te knipoogen en te wenkenmet . een gezicht, zoo akelig lang uitgerekt, dat de armePieter er koud van werd. Hij kon echter de oorzaak vanal die geheimzinnigheid niet doorgronden, zette zijne voetenop de bovenste sport van zijn stoel en keek verder strakin zijn bord.

Toen Lein uit den Bijbel gelezen en gedankt had, zei hijop onheilspellend plechtigen toon : «Pieter 'k moe joe sprekenen jie, Jan, bluuft in de buurte, wan 'k ae joe strak oknoodig.»

Nadat Lein en Pieter tegenover elkaar hebben plaats ge,nomen aan de tafel in de pronkkamer, die sedert vadersbegrafenis niet meer open was geweest, begon de eerste op •denzelfden plechtigen toon van zoo even : «Pieter, der isonder ,ons 'en verraojer en ikke bin 't nie en jie bint 'etok nie," en hij zuchtte zwaar.

«Wā blie ?»«'En verraojer, die biet uut den appel van 't paredies,

begriep je 't noe ?»«Uut derv. appel van 't paredies ?»«Pieter, was zitten j'n ooren ? Van middag ae 'k espres

dā kepittel uut den Bibel voorgelezen en ielke reis nae denverraojer gekeken, maer i gebaerde vā niks. Dae staet dare :En Evao plukte 'en appel van den verbojen boom en . . .Noe bi je der ? In dien appel eit dien verraojer z'n tandengezet 1»

«Dā was Aodam,» zei Pieter, verlucht en verheugd, dathij zoo goed op de hoogte was. «Maek je der nie kwaedover, Lein : 't is lank gelejen.»

«Wat lank gelejen 1 Gister aovend 'eit i 't gedae!»

4

Pieter gaapte zijn broeder eene poos vol verbazing aan,stond toen op en zei knorrig : «'Oor es, 'k bin in die dien,gen nie zoo onderlegen as 'n lid van den kerkeraed. Verteljie daer je vertelsels ; ze gaen boven mien begriep. Nogwat van j'n orders ?»

«Luuster nog effetjes, dan zā'k 't an je domme verstandzoeken te brengen. Je weet w ē, wā vaoder aoltied van't trouwen zee. Nog den laesten dag van z'n leven z ee i :«'Ouwt 'et boeltje bie mekaore.» Toen 'k gister aevenduut 'et durp kwam, keek ik zoo es over d' 'einienge vanCursjaon Labberdaon — en w ā zien ik, dienk je ? Daeloop Jan -- jae, j onze Jan — naest Mariao van Cursjaonen in ees slaet i z'n erm rond'er midden en i kust ze, jaewerachtelijks, 'k ae 't mee m'n eigen oogen gezien !»

«Crimmenelis !» riep Pieter.«'k Ae der den ganschen nacht gin oog van toe kunnen

doen. In z'n slaep draoide Jan z'n eigen om en zee : «Jae,m'n 'arteblom, ik komme 1» »

«Mariao Labberdaon, Jan z'n 'arteblom,» zuchtte Pietergeheel ontzet en eene rifling voer hem door de leden.

«Wilder motten der 'en spelletje voor steken ; wilder, dieouwer en wiesder bin as Jan, die pas evetjes in de wereldkom kieken, motten oppassen, dat i nie in vaolsche beko,relijk'eden vaolt, daer vaoder aoltied tegen waerschouwde.Mit die vaolsche bekorelijk'eden 'eit Mariao Jan in 'eurnetje gekregen, want 'oe zou zoo'n onnoozele joengen 't aorsin z'n 'essens gekregen 'ebben, om joenge meisen te kussen ?'Ei jie ooit joenge meisen gekust ?»

«Nee, Lein !» riep Pieter, verontwaardigd over eene der,gelijke onderstelling.

«Suust, dat aen ikke of vaoder joe ok nooit geleerd. Maeraolles kom nog t'rech', as wilder eendrachtelijk bin in deverlossienge. 'k Ae der van nacht over leien prakkezeeren.Jie ei niks te doen as aol goed te vinden, wat ik zeggetegen Jan. Beloof je dat?»

Pieter beloofde. Hij vond, dat hij er zoo nog al gemak,

5

kelijk afkwam. Daarop werd Jan binnengeroepen ; Leinzette zich op zijn gemak in vaders armstoel en begon :

«Pieter en Jan, me gaene vergaerienge 'ouwen. Verbeeljulder noe maer 'en stuitje, dat ikke domenie bin en julderouwerliengen. 't Eeste punt, dat er te b'andelen is, is, d ām' eendrachtelijk motten bluven. Lae me daer eest overstemmen ; dat wi zeien — wan julder bin daer niet van opd' 'oogte — bin ik voor zoo'n punt, dan zei ik voor, bin'k der tcgen, dan zei ik tegen. Zoo. Ikke bin der voor,Pieter ok en jie ok, Jan? Goed, dan is d ā punt ange,nommen. Noe 'et tweede." Eerst kuchte Lein, alsof er eenhaar in zijne keel zat, en vervolgde toen :

«Broeders, de wereld is zoo slecht. Over ā leien der voet,angels en klemmen vor menschen, die pas in de wereldkommen kieken, en ... jae, en vrouweliengen. Waer diebin, is ter rusie ... 't eeste frommes is ter ā mee begon,nen ... . 'k ae 't dae strak nog voogelezen ... en toen kwam't vlammende zwaerd ... enne ... toen was 't in ees uut mitde pret. Zood ā 'k mae zeien wou : om eendrachtelijk televen, gin vrouweliengen over den vloer. Je z ūn wel aolle,mael overtuugd zi ēn deur 't gin 'k zee, broeders. Me kundus overgaen, om te stemmen over 't tweede punt, d ā mevrouweliengen uut de fermielje motten 'ouwen tot in lengtevan daegen.» Onder tafel door gaf Lein Pieter een schopen keek hem te gelijk met een zegevierenden blik aan, alsofhij zeggen wou : «'Eb ik 'um of 'eb ik 'um nie ?»

«Bel Lein, j'ei j'n eigen uutgesloofd, 'oor,» smaalde Jan ;»'k wis ik nie, d ā je zoo aorig kos wezen. Stemmen juldermae toe, as je der pelzier in 'ebben, mae je begriep w ē ,dā 'k zā trouwen of nie, net naedā 'k der zelvers trok in 'eb.»

«Jan, Jan,» vermaande Lein ; «bi,je nie bang, dā vaoderz'n eigen in z'n kist omdraoit, as i zukke tael 'oort ? Kom,beloof mae, dan spreken me der nie meer over:»

«'k G een ik der de wip van," zei Jan.«Dan zūn m' over motten gaen tot de stemmienge,» her,

nam Lein, zuchtend over zooveel verstoktheid. «As me der

6

voor bin, dā jie trouwt, dan zeien me voor ; bin me dertegen, dan zeien me tegen. Ikke bin der tegen en Pieter ok.'Et punt is dus verworpen mit twee tegen een. Je ziet,Jan, dat je die dulligheden uut j'n oot zā motten stellen.»

«En dienk je noe, dā 'k m' an al die laori zā steuren?Kom, wis wiesder!»

«Wiesder, zei'jie ? Joengetje, laet de wies'eid maer anmien ; dae zit ze beter as bie joe. Me zūn der nie over'arrewarren, mae je zā je wē van deges motten steuren an't gin me besluten. J' eit goed gevonden, d ā me vergaerienge'iewen, en noe zou je j'n eigen nie an de stemmienge steuren,omdat den uutslag je nie anstaet? Me kossen tot 'en vol,gend punt overgaen.»

«Loop mit aol je punten nae den duvel,» schreeuwdeJan, in woede de kamer uitloopende en de deur met zoo,veel geweld achter zich toesmijtende, dat de porceleinenpotten op het eerwaardige kabinet waggelden als van schrikover de verstoring van jarenlange rust.

Pieter keek zijn broeder uit het veld geslagen aan. Dezezeide eindelijk : «Wie 'ad kunnen dienken, dā de joengenzoo onredelijk en zoo ongezeggelijk zou zi ēn. DA kom noevan die bekorelijkeden van vrouweliengen, dae vaoder aoltiedtegen waerschouwde I 't Is aolles in billijk'eid toegegae,twee tegen ēēn.»

«Jae mae, Lein, is aolles toch w ē zuufder in den 'aek?Jie weet 'et beter, dā spreek van zelvers, maer . . .»

«B ē zoo, gae jie ok ā je verzenen tegen de prikkels slaen?Nie in den 'aek I Ei jie somtemens in den kerkeraed gezeten ?»

«Nee, Lein.»«Bē noe, spreek dan nie over diengen, die boven je be,

griep gaen. Lae me maer es 'en oogenblik prakkezeeren,dan zā 'k der wel wat op vinden, om den joengen in't rechte spoor t' 'ouwen.»

Met gekruiste armen en gefronste wenkbrauwen keek Leinstrak naar de potten op het kabinet, alsof hij van die blauwebloempjes en figuurtjes een goeden inval verwachtte. Die

7

verwaehting scheen niet beschaamd te worden ; want eens'klaps sprong hij op, gaf een klap boven op zijn hoed enriep verheugd : «Ik bin der 1» Toen ging hij naar de deur,keek in den gang, of er niemand de gewichtige ontdekkingkon afluisteren, en plaatste zich daarna weer op zijn stoel,met de kin in de rechterhand geleund, Pieter genadig toe'lachende en toeknikkende.

«Pieter, weet je wel, dat j'en allemachtelijk knap stel van'en man bint? Jae, jae, wor mae niet rood — 'en allemach,telijk knap stel van 'en joengen, dae de meisen gek naezouen ziēn, as je j'n eigen lie' vangen.»

«'k Ae der nooit an , getwiefeld,» zei Pieter, verlegenlachende.

«Dā's goed, dan zā je wē doen, wā 'k je zeien z ā. Jiemot Mariao Labberdaon op gaen vriejen 1»

«Goeie God 1» kreet Pieter, ontzet achteruitschuivende.«Lein, Lein, zukke diengen ao vaoder nooit gezeid.»

«Lae • vaoder rusten, die 'ad wies'eid voor ons aollemaelen die kos aolles alleenig af, maer wilder motten mekaor'elpen. Je zou toch niet willen, d ā vaoders gebojen deurjoe schuld zoo kort nae z'n dood overtrejen wieren?»

«Deur mien schuld ?»c<Luuster'd'es ; j'ei me der strak nie laeten uutspreken.

Jie mot Mariao van Jan aftruggelen — nee, kiek noe zooschaepachtig nie ; 't is niks waerd en 'k z ā je de zaeke isnetjes uut mekaore doen. Jie bint 'en man, 'aest net asikke. De vrouwelienge 'ebben ok liever 'n man, dae watbie zit, as zoo'n ankommelienk as Jan. Dien ei ze genom.men . . . allo, omdat er gin aor was. As jie komt, dan zāj' es zien, 'oe gauw z' 'um lae loopen, as je 't maer 'enbitje slim anleit.»

«En as ikke ze dan van Jan 'eb afgevrejen, dan zit ikkeder mee opgescheept. Nee, 'k bedanke j"oor ; 'k ae dergin aorigheid in ; doe jie 't zelvers maer.»

«Joenge, Pieter, w ā bi-je toch 'en uull As jie 't meisenmit aolderlei aorigheidjes d'r oot op den 'ol gebrocht 'eit,

8

dan zei z' op 'en goeien dag tegen Jan : »Loop nae jegrootje,» en dan zei jie tegen 'eur : «Bedankt voor je vrin,delijk'eid, mae 'k ae der genogt van,» en d' 'istorie is uut.'t Is glad genogt, vin ik.»

«Jae, j' ei makkelijk riddeneeren ; 'k wou 't joe wel iszien doen. Nee, Lein, 't gae nie ; 'k 'eb ik zukke diengennooit bie d' 'and g'aod. Kewa, 'k zou nie ees weten, wā'k zeien moch.»

«Och kom, dā 's aollemael niks. Je gaet er op 'n aevendnae toe ; je wacht z' op en je begunt 'en praetje, bevoor,beeld . . . jae, je zei zoo ie's van verliefdigheid . . . bevoor,beeld-. . . jae, wā zā 'k noe is zeien . . . wacht es — joenge,vwā zou der van julder trecht kommen, as ikke der nie was!Leune is getrouwd gewist ; die weet van aol die foefen af.As je 't 'eur vrindelijk vraegt, dan leer ze je mit pelzier,'oe je die diengen an mot leien. Nee, as je niks aors in tebriengen 'eit as dat, dat leer gauw genogt.»

Lein sprak als een boek en toen de broeders eenigen tijdlater uit de pronkkamer traden, had Pieter alles beloofd,wat van hem gevergd werd, en hij kreeg reeds een zekergevoel van eigenwaarde en trots over zich bij de gedachteaan de groote dingen, die door hem zouden worden vol,bracht.

Dienzelfden avond reeds zou Pieter trachten, om zijneeerste les van Leune te krijgen. Jan werd met eene gezochteboodschap naar een naburig dorp gezonden, en Lein zouonderwijl naar Cursjaon gaan, om hem tegen Jan op tezetten.

Cursjaon was een forsche zestiger. Hij stond bekend alseen groote vrek en even gierig', als hij was op zijn geld,even gierig was hij op zijne woorden. Dat laatste was maargoed. Abram had eens van hem gezegd : «'t Is net 'en yulegouwenaer mit 'en lek ; je moe' j"en ongeluk trokken, omder wat uut te kriegen, en van 't gin der uutkomt, wor jenog onpasselijk op den 'oop toe.»

9

Toen Lein het erf van Cursjaon opliep, zat deze metwijd uitgestrekte beenen op de tuinbanķ achter zijn huiste rooken, verdiept in het schouwspel zijner snel rond-draaiende duimen.

«Anpupen?» vroeg Cursjaon, toen Lein naast hem hadplaats genomen. De duimen kwamen tot bedaren en ton-derdoos en vuurslag werden voor den dag gehaald.

Lein stak zijn pijp aan, blies eene rookwolk naar zijnbuurman en vroeg :

«Kā'je goed je mond 'ouwen?»«Beter as opendoen» ; Cūrsjaon lachte om zijn eigen

aardigheid en de duimen dansten vroolijk.«Zā'j' an gin mensch vertellen, w ā 'k je te zeien 'eb?»«Gosjes man, over 'en 'allef uur bin 'k aolles glad kwiet ;

of 'ouwt 'et mae voor je ; 'k bin nie benieuwd.»«Weet je w ē , dat onze Jan over joe Mariao vriet?«'t Kan vriejen worren,» verbeterde Cursjaon.«En vi.je 't goed ?»«En mensch z'n zinnigheid, 'n mensch z'n leven ; as ter

maer duiten biezitten.»«'t Is dan goed, dā jie die 'eit, want Jan ei ze nie.»Terstond gingen Cursjaon's oogen wagenwijd open en

zijne duimen vlogen in de armsgaten van zijn vest. «Janei ze nie ?»

«Nee, werempel nie. Vaoder is vier keer getrouwd gewist.Aol 't geld was van z'n eerste vrouwe en noe dus van mienen Pieter. Jan ei niks, mae dat weet i nie en je mot 'et 'umok nie zeien. As i bie ons bluuft, den kan i mee bluveneten en zoo, mae je begriept, dā wilder ons nie uut zūngaen klejen voor 'um, as i 't in z'n oot kriegt, om te gaentrouwen. Ik zegge je dat aolles zoo maer in 't vertrouwen,om je te waerschouwen, Mae dat is meschien nie ees noodig,wan jie geef je dochter meschien 'en goeie kluut mee.»

Als verontwaardigd over een dergelijke onderstelling keekCursjaon Lein geruimen tijd strak aan, stak langzaam zijnrechterhand uit en zei : «Zooveel, as ter 'ier op m'n 'and

10

leit. Zoo'n schooier !» Daarop stak hij zijn duim weer inhet armsgat en trommelde met zijn vingers in hevige ge-moedsbeweging een roffel op zijn borst.

Lein zat in een wolk van tabaksrook, die hem voorCursjaon onzichtbaar maakte, te lachen over zijn slimheiden zijn overleg, Net asof i nie wist, dā Cursjaon niks zouafschieten 1 Noe nog ēēn por :

«Nee, dan wae j'en boel beter mee Pieter, as je 't mienvraegt.»

Cursjaon maakte een beweging, alsof hij geld telde, enkeek Lein wantrouwend aan.

«Of i geld 'eit ? Net zooveel as ikke.»«Der is veel zinnigheid nae Mariao,» zei Cursjaon, eene

versche pijp stoppende. «Jan, 'en aorige joengen, maer 'enschooier ; dā gae nie — Pieter 'en druuloor, maer dubbeltjes ;dā kan.» Geruimen tijd verdiepte hij zich in gepeins. Toenzette hij zich op zijn gemak en zei :

«Stiert 'um maer is en zeit, d ā Jan wegbluuft.» De duimendansten weer vroolijk en geheel Cursjaon's uiterlijk druktevoldaanheid uit over het genomen besluit.

«Nee, lae Pieter zelvers z'n padje schoonmaeken bieMariao ; dae moe' m' ons nie viel mee moeien en je zal iszien, 'oe knapjes dat i 't an z ā leien.»

«Stiert 'um maer,» herhaalde Cursjaon.Nadat Lein den oude nog eens goed op 't gemoed had

gedrukt, om nergens van te spreken en alleen zijne dochterden verderen omgang met Jan to verbieden, ging hij hoogsttevreden naar huis. I ao gelogen as 'en Jood. Vaoder aowel is gezeid : «Lieg nooit, vor gin dubbeltje, vor gin kwartje,vor gin gulden zelvers ; want liegen is zunde . . . maer aster 'en zak mee riesdaelders te verdienen is, dan is de zundevan 't liegen geweunelijk kleiner as de zunde, om Go'sgoeje gaeven te versmaojen.» Noe was ter 'eel wat meer teverdienen gewist as 'en zak riesdaelders. Vaoder zou tevrejenover 'urn gewist ziēn.

11

Ondertusschen had Pieter niet stilgezeten. Toen Lein wegwas, voelde hij zich niets op zijn gemak. Hij kreeg een _

vroeger ongekenden aanval van hartkloppingen en om dientot bedaren te brengen, haalde hij uit het hoekkastje aan _

den schoorsteen de jeneverflesch, waaruit hij een grooten .

slok nam. Dat hielp goed en als voorzorg tegen een her'-haling nam hij nog een slok en nog een, totdat hij vanlouter plezier tegen de flesch begon te lachen en te knip,oogen. Dus opgesterkt ging hij naar de deur en riep : «Leune,'aes j"en bitje mi je werk en kom dan es effen binnen !»Hij was thans geheel verzoend met het voorstel van Leinen zag niets meer op tegen de uitvoering.

Leune liet niet lang op zich wachten en terstond begonPieter zijn onderzoek.

«Ziezoo, Leune, noe zit ik 'ier en jie daer, en noe begunt'et. Leune, vertel mien is, 'oe d ā j' an je man gekommenbint.» 't Begun was mooi ; zoo smoegjes an zou i kommen,waer i wezen moch.

«M'n man ? Bel, daer ae 'k is korremisse mee g'ouwen _

en toen eit i me gevrogen.»«En to en ?»«En toen? Bē , toen bin me getrouwd.»«Dā goeng te gauw,» zuchtte Pieter teleurgesteld. «Kor, -

remis 'ouwen, vraegen, trouwen -- d ā kan 'k aollemael niegebruken.»

«Wā zei je daer?»«Goeng dat aollemael zoo maer achter mekaore ?»«Noe jae, dā begriep je wē, zoo'n bitje . . . afien, zoo'n

bitje vrie'6rie der tusschen,» en lachend pluisde Leune aanhet lint van haar schort.

«Ao dat daer net gezet ; dat mot ik suust ae,» schreeuwdePieter, schoof wat dichter naar haar toe en lei zijne handop haar schoot. «En,n,n, Leune, wi je mien es zein, 'oe -

je zukke diengen anleit ?»«Bi,j e nie wies vint,» riep Leune en voort stoof zij, de -

kamer uit en het erf op. Zoo'n astranten aop 1 Bel Gosjes . . ^

12

Ze moest er echter tegelijk om lachen ook: c<Wil je mienis zeien, 'oe je dat anleit !» Wie ao dat ooit achter dauutgestreken wezen gezocht 1 Eensklaps viel haar iets in degedachte. Perjuu, zou ze 'dae d'r eigen glaezen ingegooidae ? 't Was wel 'en raor begun van 'en vrieaozie, mae dienPieter was 'eelegansch zoo'n raor toet'aspel van 'en mensch.I ao dat aolles meschien mae gezeid, om op z'n apperepote kommen, en 't 'ad an 'eur gelegen, om 'um op de goejepad te briengen. Z' 'aod 'er eigen ā zoo lank verbeeld,d.at i 'en goed oogj' op 'eur 'ad . . . zoo 's aevens in dengank liep i in den doenker wel is tegen 'eur an, net of 'ti bie ongeluk dee — maer varder was i nooit gekommen,want de joengen was schrikkelijk bleu. Bel, bel — noe 'adIt an 'eur gelegen — allo, ze was toch ok gin achttiene meer.Meschien was de zaeke noe ā lank en breed bekloenkengewist ; Jan en Lein waeren zeker espres de deure uutge:gaen, om ulder vrie spil te laeten ; bel stom 1

Pieter was ontsteld blijven zitten. «Wat ae 'k noe in•Go'snaem gezeid, d ā z' op moch' vliegen as schietpulver?'t Is wel 'en reden vor zoo'n simpele vraege 1 'k Ae 't okwē gezeid tegen Lein ; wat moch' i der mien in moeien.'k Bedank 'urn schoon varder ; laet i Mariao zelvers opvrie'en ; 'k 'eb ik ā meer as m'n bekomste van dat eersteperbeersel. — Bel God 1 dae kom ze trug, g'lok ! Noe z āze nog kapsies gaen maeken op den 'oop toe 1»

«Pieter,» begon Leune met een kleur als vuur. «Pieter,ik bin der net wel 'n bietje uutschieterig gewist, mae 'kbegreep nie trek, w ā je plan was.»

«En begriep je dat noe ?» vroeg Pieter verschrokken. I aoder toch niks van gezeid ?

«'En vrouwe begriept ā gauw zoo ie's, Pieter. 'En man'oeft van die specie van diengen nie veel te zeien, of zeraoit trek de rest.»

«'t Is knap,» zei Pieter, maar hij begreep er niets van.«'t Is aors nie meer noodig, zie je ; 'k ae m'n eigen bedocht.»

«En ikke dan, Pieter ?»

13

«Jie ? Wā kan joe dien boel schillen ?»'t Is toch 'en raor stik minsch, dacht Leune ; mae wacht,

'k zal 'em weer wel an den gānk kriegen. «Jae, kiekt is,,jie kan doen, wā je wilt ; gin mensch, die je 't zā beletten, ,

maer om noe te zeien, dat 't mien nie kan schillen, d ā 's .toch wel 'en bitje erg ; nee, Pieter, zukke slechte gedachtenmoe je nie van mien 'ebben.»

«God mensche, bluuf toch mi j'n 'anden van m'n gezicht I'k Bin ikke gin katte, d ā je me.n.'oeft t' aoien 1»

«En dae strak vroog je : 'oe gaet dat, Leune, die vrieaozie ?Je bint toch 'en vremdsoortige vint, Pieter, mae toch 'en'eele bestige vint, zie je, daer 'en vrouwe groos op magziēn.»

«Kiek perjuu, dat zee Lein ok,» riep Pieter, verheugdover het compliment, dat hem weer terstond in zijn humeurbracht.

Zie je wel, dacht Leune ; net as 'k gedacht 'eb ; Jan enLein bin espres de deur uut gegaen.

«Zou je dienken Ļeune, me bin der noe toch over doendezou je dienken, dat ikke 'en meisen van 'en aor of zoukunnen vriejen ?»

«Wat 'en raore vraege is dat noe weer, Pieter! Dat 'oeftommers nie -- der zit gin mensch in den wegt, 'oor.»

Pieter lachte geheimzinnig en dacht : 'eelegansch op d''oogte is ze toch nie ; 'k zā ze nie wiesder inaeken ok.

Toevallig keek hij juist op. In de bruine oogen van Leunezag hij iets, dat hij nog nooit had gezien en dat een onge,kend gevoel van welbehagen in hem opwekte. Hij moesthardop lachen en Leune toeknikkende, zei hij ten slotte :«Allo, gae je gank maer ; me zitten der noe toch voor enjie liekt er per slot van rekening meer aorigheid in t' 'ebbenas ikke.»

Toen Lein iets later te huis kwam, ging Leune gauw naarde keuken. 't Is 'en raore, dacht ze weer, maer i begunttoch toe t' 'appen.

op Lein's vragenden blik gaf Pieter glimlachend ten ant,

14

woord, terwijl hij met zijn hand langs de oogen streek:«'k Bin al 'en end op d' 'oogte, 'oor 1» en stil voegde hijer bij zichzelven bij : dien Jan is nog zoo gek nie, as i wēliekt, belange nae nie.

't Was al laat, toen Jan van zijne zending terugkeerde.Aan den blauwen hemel flonkerden duizenden sterren envriendelijk zag de maan neer op het helder verlichte velden de boomen, wier hoofden zich zacht ruischend bewogen,als deden zij elkaar vertrouwelijke verhalen, verhalen vanliefde, in den liefelijken zomernacht.

Jan dacht aan hetgeen er dien ochtend was voorgevallen.Dan was hij verontwaardigd over de handelswijze van Leinen dan moest hij er weer om lachen : net of i z'n eigen zousteuren an die flauwsen ! Mit vaoder was 't nog wat aorsgewist, maer om z'n eigen te laeten koeieneeren deur z'nbroers, dan mock' i toch wē net zoo'n sukkel ziēn as zulderen dat was i Goddank nie. Maar het weer was veel te mooi,om lang te denken aan al die dwaasheid, en weldra dwaal,den zijne gedachten of naar Maria. Op eenigen afstand vanden weg stond een groep zware kastanjeboomen, wier scha,duwen zich sterk afteekenden op het verlichte korenvelderom heen. Onder die boomen bouwde hij in zijn verbeel,ding een huisje met een stal en een schuur. Op den drempelder woning stond Maria hem op te wachten en uit de verteklonk hem al een vriendelijk «G'n aevend, Jan 1» tegemoet.Een zalig gevoel doorstroomde al zijn leden en hij lachtetevreden, toen hij nog voor 't laatst eens omkeek naar dekastanjeboomen, voordat hij zijn weg vervolgde. Voor heteerst van zijn leven luisterde hij met genoegen naar het3eentonig gekwaak der kikkers, want duidelijk riepen - zijhem toe : «Dag brugom 1» overal, waar hij ging.

Voordat hij naar den Broodboom ging, sloeg hij hetzandpad in naar de hofstede van Cursjaon : Maria zou hemnog wel wachten ; zij had het s ochtends beloofd. 't Lichtscheen door de reten van het keukenluik ; zijne verwach.

15

ting werd dus niet beschaamd ; Cursjaon lag zeker reedslang te bed, want hij ging gewoonlijk met de kippen opstok. Zachtjes klopte Jan tegen het luik, sloop toen stilnaar de keukendeur en drukte zich met den rug plat tegenden muur. As ze buten komt en ze zie niks, dan zal i inees vooruut schieten, z'n erm om d'r 'aols slaen en de schrikvan 'er lieve bekje kussen, nog voor ze boe of bao kanzeien. Er was gestommel binnen, de deur ging open, erschuifelde iets naar buiten, Jan sloeg zijn rechterarm uit ....

«'Eila, 'k bin ik 't, vriejer 1» klonk het gesmoord in zijnarm en toen Jan onthutst toezag, had hij niets als Cursjaon'sblauwe slaapmuts in zijne hand.

«'k ZX7is ik nie, dā je zoo'n grappemaeker was, Cursjaon!Dae, daer ei je j musse trug ; aors vat je nog kou op jekaelen knikker. 1k kwam ik eigelijk minder vor joe, zie je 1»

«'t Is 't end van de vrieaozie,» zei Cursjaon, zijne slaap,muts over de ooren trekkende. «'k Wil 't nie langer 'ebben.De groetenis !» Meteen ging de deur toe en of Jan alsmeekte of vloekte, zij ging dien avond niet meer open.

Tegen wil en dank moest hij eindelijk aftrekken. Toenhij te huis kwam, lagen Lein en Pieter al te bed, terwijlLeune hem in de keuken zat te wachten. Aan Naar storttehij zijn gemoed uit en klaagde hij zijn nood. «'k 'Ouw'et er voor,» zij hij ten slotte, «dat Lein der achter zit. Vanmiddag wou i aollemael, dat ik zou beloven, om nooit tetrouwen. Pieter zee niks en zat mae te ginnegappen.»

«Pieter zee niks ?» vroeg Leune lachende en te gelijk methare hand de plooien uit hare schort gladstrijkende. Zi ēbegreep best, waerom i niks zee. I was nog zoo stom nie,'eel dien Pieter. Mae 't scheen w ē, dā Jan nie bekend wasmi Pieter's plannen, en dus : mondje dicht daerover.

»Wat raoi je me, dā 'k doen mot, Leune?»«Raoien ? Dā 's lastig genogt. Gae mergen nae Cursjaon

toe ; i 'eit er meschien niks van gemeend.»«Jae, 't is me der ok net 'en vint voor, om zoo ie's uut

gekkigheid te zeien 1»

16

«Dan zit er niks op, as dat je mit Mariao wegloopt.»«En dat waer nae toe ?'Me zouen van erremoei weer

werom motten kommen.»«Bel, laen ik es kieken. As Lein der achter zit, dan zūn

z' 'eur 'ier nie zoeken. 'k Zal ikke wē zurgen, dā ze ginmensch voor de voeten loopt, en as je ze dan bie Cursjaon'en dag of acht in de pinetensie 'ei lae zitten, dan zā j' eszien, 'oe mak ze bin geworren.»

-c<Leune, je bint 'en jeweel van 'en meid 1» en Jan wreefzich vergenoegd in de handen. «As 'k joe is van dienstekan zien ?»

«Wel bedankt, mae mien zaekjes z ā 'k zelvers w ē reekriegen ; wach' mae,» antwoordde Leune, haastig opstaandeuit vrees, dat zij te veel zou zeggen. »G'n nacht, Jan, enbeslaep je der nog is op.c<

Jan was zoo opgetogen over den inval van Leune, dathij zich met moeite inhield, om niet hardop te lachen, toenhij in de kamer trad, waar hij en zijne broeders sliepen.Beiden in de rust wanende en in die meening door eenluid gesnork versterkt, schudde hij zijne vuist tegen dekatoenen gordijnen van eene der bedsteden en zei : «Wach'mae, Leintje ; twee tegen ēēn, zee jie, maer dien eenen z āje toch te glad af zien, mit aol je punten derbie 1»

Lein, die zich wakker had gehouden en door eene reetvan de bedsteegordijnen lag te loeren, dacht niet anders,of Cursjaon had alles verraden, en om niet van woede teschreeuwen, beet hij een stuk uit zijne deken.

Eenige dagen waren voorbijgegaan. In dien tijd had Leinvan Cursjaon gehoord, dat alles richtig was en dat Jan nadien avond zelfs geene poging had aangewend, om zijnebeminde te spreken. Geheel vertrouwen Oeed Lein de zaaktoch niet en daarom moest Pieter er nu verder voorgespan,nen worden.

17

Op zekeren dag met Pieter op 't land aan 't werk zijndeaan 't uitdiepen van eene sloot, begon Lein :

«Noe, Pieter, j' ei noe tied g'ad, om op d' 'oogte vande vrieaozie te kommen. Toen 'k der Leune zoo is vor,zichtig nae polste. zee ze : «Dien Pieter is wat bleu, zie je,en 'k vind ik 'et 'eel aorig van je, dat je j'n eigen wat uut,de voeten 'ouwt; aors kreeg ik 'em nooit, waer i wezenwilt.» Kiek, Pieter, j' aod 'eur nie aolles an 'er neus 'oevent' 'angen, mae 't besan nie, wan ze wil=d'ons 'elpen ; d ā 'sdudelijk.»

«'k 'Eb ik 'eur niks gezeid, mae ze begreep aolles trekuut 'er eigen. Jae, 't is 'en gladde, die Leune,» en Pieterboog dieper in de sloot, om niet te laten zien, dat hij eenkleur kreeg.

«Z' is glad genogt ; vaoder wis wē, wat i dee, toen i z'in dienst nam. Mae 't is noe tied, om je slag te slaen.Van aevend 'eb ikke kerkeraed ; me gaen saemen de deur.uut ; dan eit er gin mensch erg in, en jie sniedt onderwegstilletjes uut naer Cursjaon. Die laene me der maer buten,want i moch in z'n stommigheid den boel is uutbriengen.Noe, wil je 't doen ?»

«'t Is 'en vuul werk,» riep Pieter uit de diepte. «As 'tLeune nog was, mae die Mariao 1»

«Kom, je kan noe toch nie meer trug. W ā zou Leunewē zeien, as ze zag, dā je z' aol den tied vor den gekg'ouwen 'ad ? Of je 't mergen doet of van daege, d ā 'svor joe toch net eender, mae doen mot je 't, en dan maer'oe ee'der 'oe beter.»

Pieter zuchtte diep en zei : «Noe, 'k z ā 't doe, mae vor'taen 'ouw jie je vrieaozies mae vor j'n eigen ; 'k bedankevoor die akkevietjes.»

«Sst, daer ei j"um !» zei Lein, met zijn hoofd wijzendnaar den kant, vanwaar Jan aankwam. Hij zag er welge,moed uit en een deuntje fluitende trok hij zijn buis uit,nam zijne spade ter hand en sprong in de sloot, om Pieterte helpen. Telkens als hij Lein aankeek, moest hij lachen.

2

18

Zoo even had hij aan Cursjaon's arbeider, Klaas, een briefjemeegegeven voor Marie met de boodschap erbij : «Nie anden baes geēn 'oor 1» Met Leune was hij overeengekomen,dat ° hij van Lein's afwezigheid moest gebruik maken, omBien avond hun plan tot uitvoering te brengen, zoodraCursjaon zich in de rust zou bevinden. Klaas had gezegd,dat Maria in de iaatste dagen niets deed als schreien. Ermschaep, ze zou noe [d'r liev' oogjes kunnen afv ēgen ; wieweet, 'oe gauw ze zi ēn wuufje zou zi ēn, — en Lein zou opz'n neus kieken as 'n schooljoengen, die in den 'oek motstaen. En toen hij een oogenblik, op zijne spa geleund,uitrustte, zag hij over den rand van de sloot heen in deverte Klaas, die met zijn brief naar huis wandelde.

Dien avond scheen Cursjaon weinig plan te hebben, omop zijn gewoon uur naar bed te gaan. Toen het donkerwerd, haalde hij een dikken knuppel uit den musterd, zettedien naast zijn stoel bij 't vuur, zat telkens bij zichzelf telachen en streek dan met beide handen langs zijn beenen,alsof hij wonderveel pret had. Nu en dan keek hij op dehangklok en Maria was dan niets op haar gemak. Eindelijkstond hij op, stak zijn knuppel onder den arm en staptede keuken uit. Op den drempel stak hij zijn hoofd nogeven naarbinnen en riep : cet Zā noe zoo zach'jes an tiedworren, Mariao 1» en schaterend van 't lachen ging hij degang in. Daar deed hij de pronkkamer open en ging opden drempel zitten, vanwaar hij een oog op de voor' enop de achterdeur kon houden. «Deur een van de twee motziē der uut of i der in,» overlegde hij ; «'k zal 'em bie.lichten 1» en dan maakte hij zijne handen nat, omvatte zijnknuppel en zwaaide daarmede over zijn hoofd, totdat hijeen punt van zijn zakdoek in zijn mond moest steken, omMaria niet te laten hooren, wat een pret hij had.

De wachthond blafte ; er naderden voetstappen ; de klinkvan de voordeur werd opgelicht. — «Suust, kom binnen,m'n joengen : je zā der nog gauwer uutziēri I I gae weer

19

wegt ; zeker 'en teiken an Mariao, zooveel as : «'Ouw jegereed ; 'ier bin ik 1» Maer 'k bin ikke der ok, zie je,» enweer zwaaide Cursjaon zijn knuppel en ging achter de voor,deur staan, want daardoor zou hij zeker binnenkomen.

Tegen negen uur was Pieter met Lein uitgegaan. Hij hadniet aan Leune gezegd, wat hij ging doen, voor geen geldvan de wereld ; waarom wist hijzelf niet, want zij Chadimmers toch alles geraden? Toen hij Lein als een boos,doener volgde, had zij hem in 't voorhuis nog even terzijde genomen en toegefluisterd : «Waerom gae je noe weg,Pieter ? Jan is ok uut ; 't is zoo'n schoone gelegen'eid, omes leutig saemen te zitten.» Weer hadden de oogen vanLeune hem aangestaard als op dien avond en 't kostte hemmoeite, om zich los te rukken van het aanlokkend tafereel,dat Leune met weinig woorden voor zijn geest riep. «'t Mot,Leune, 't mot !» en met een zwaren zucht en zijn hoed inzijne oogen trekkend was hij Lein op een drafje nageloopen.

En nu stond hij voor het hek van Cursjaon's erf to over,leggen, wat hem te doen stond. Lein leek w ē gek mit aolz'n foefen. Vaoder no wē gezeid bie wieze van raedge,vienge : «Trouw niet joengers«, maer i ao nooit gezeid :«Je maggen 'et nie doen.» Dat was 'eel wat aors gewist.As Jan trouwde, dan was er kanse, dat 'et gedoei in ulderfermielje bleef en aors goeng aolles naer Jaocob van nomAndries. Mae 't was noe ees zoo ; der viel nie te kiezenof te kaobelen ; i mach' 'et yule werk gaen anpakken enMariao van Jan aftruggelen. DA zou w ē gaen ; Leune aogezeid : »Je bint 'en vint, om groo's op te zi ēn» ; Lein ok.Tegen Jan aon ze nooit zoo ie's gezeid ; dae dost i omjwedden. Die Leune wis .et wē, zoo glad as 'en paelienken zoo bekorelijk as 'en proenkblom. -- Wat i tegen Mariaozeien zou? Zoo rondewegt and i 't an Leune nie durvenvraegen. As ze noe maer 'en bitje toeschietelijk was, zooasLeune, dan and i nie vee te zeien. Afien, Cursjaon zouwel 'en 'andje 'elpen ; die ao gezeid: »Stiert 'em maer»,dat is zooveel as : de zaek, is gezond. Dien Jan ok mit z'n

20

trouwerie&nl As Leune nog es trouwde ... joenges, watzou dat vervelend ziēn, as ziē de deur uut was ... Vremd,ze weunde ā vuuf jaer bie ulder en i ao der nooit an ge,docht, dat zoo ie's zou kunnen gebeuren. Dat kwam ok ādeur die trouwerie&n van Jan. Lein 'ad interziek toch g'liek ;ze moggen bie mekaore bluven : Leune, i, Lein en Jan envarder gin ge'Mariao.

Toen hij zoover in zijne overpeinzingen was gevorderd,stapte hij haastig het hek binnen. De hond blafte ; hijsloeg de hand aan de deurklink, maar liet ze terstond weervallen. Nee, 't was toch maer 'en vuul... i moch' der eestnog es over prakkezeeren, voor i binnen goeng. Stil sloophij om den hoek van het gebouw in de schaduw, want demaan scheen helder op het voorplein. Dien 'ond leek 't okniks op 'urn voorzien t' 'ebben, net of i begreep, dat i watlillijks van tins was. — As Jan 'et te weten kwam, dan zou'et 'en moose 'istorie worren, 'en 'el in 'uus. mat goeng't ulder ok an, of i wou trouwen of nie ; der bleef tochgenogt over voor Leune en ulder beien ; 't was eigelijk veelbeter, dat Jan er uut trok, as dā z' aolderlei spiktaekels in'uus 'aelden. 't Slot van Pieter's overwegingen was, dat hijeensklaps uit de schaduw trad en een aanloopje nam naarde voordeur. »'k Bedanke der voor en dat zā 'k Cursjaonzeien ok ; dan kan die 't mit Lein uutmaeken.

Snel lichtte hij de klink op en gooide de deur open.«Aorom !» klonk het van binnen en voor Pieter zich kon

te weer stellen, kreeg hij een slag op zijn linker en een opzijn rechterschouder en een op zijn hoed, die terstond totover zijne oogen en zijn neus zakte, en bij elken slag klonkde spottende stern van Cursjaon hem in de ooren :

«Daer ei je Mariao !»«'k Bin ik 'et, Pieter Louter en gin moordenaer, joe ouwe

duitedief!» schreeuwde Pieter van onder zijn hoed, met zijnearmen voor zich uit schermende.

«Ao dat trek gezeid,» zei Cursjaon bedaard, zijn stok tenteeken van vrede wegwerpende. «Klaois zee. dat Jan zou

21

kommen. Jie 'oef nie weg te loopen mi Mariao. De deurstaet open ; roef nie weg te loopen.»

«Ikke wegloopen , voor zoo'n veugelverschrikker,»schreeuwde Pieter, zijn hoed uit zijne oogen schuivende.«Kom maer op 1» en hij zwaaide zijne armen door de luchtals de wieken van een windmolen.

«'En slecht begun voor 'en vrieaozie,» hernam Cursjaon.«'k Wou 'k nooit mit julder angelegen 'ad. Den een is 'enbedelaer, den aor 'en weglooper, 'en raore fermielje 1»

«Wat weglooper 1» schreeuwde Pieter, nog naderbij tre,dende. «'Ier staen ik, kom op 1»

«Bē crimmeneel 1 'k Wi nie ae, dā ze mi mien dochter weg,loopen, en noe wilt i me daevor nog op m'n lief kommen 1»

c<Ikke mit joe dochter wegloopen ? 'k Wou jie mit jedochter op de Berrebiesjes zat ; dat wou ikke 1 Om diemeid van joe ae 'k van aolles motten doen : liegen, vriejenen noe nog op m'n gezicht kriegen op den 'oop toe. Kommaer uut j'n 'oek ; dan z ā 'k je 't mi winst terugge ēn.»

«'k Zā gek ziēn,» riep Cursjaon en smeet de deur toe enterwijl hij naar achter ging, zuchtte hij : «Da's twee vriejerskwiet in een weke. W ā 'k mit den derde zal overbriengen ?»

Toen Pieter de deur voor zich gesloten zag, voelde hijeens aan zijn hoofd en zijn woede wendde zich op Lein,de oorzaak van zijn vernedering. Terwijl hij eindelijk metgroote schreden naar huis keerde, mompelde hij : «'k Zal'em es effetjes onder 'anden nimmen, den saotan. Ēēn goeiekant 'eit de zaeke toch : 'k bin noe mit fesoen van 'eel denboel af. Kiek, wie loopen daer voruut op den wegt, 'enman en 'en vrouwe ; 't liekend Leune wē ; zou z' er 'envriejer . . . kiek, dae gaen z' 'et ziepad in nae den Brood,boom ; bel perjuu . . .» Voordat hij wist, wat hij deed, zettehij het op een draf j e, en de twee wandelaars volgden ter,stond zijn voorbeeld. Nu waren zij aan het huis, een breedelichtstreep viel een oogenblik op het klinkerpad tusschende boomen ; toen was 't eensklaps weer donker, de kniphoorde hij op de deur schuiven, en toen hij buiten adem

22

voor de deur stilstond, hoorde hij daarbinnen een verwardgeraas van stemmen.

«Doe open 1» brulde hij, met beide vuisten op de deur slaande.Plotseling was het daarbinnen stil. Die saotansche Leune, 'envint in t' oolijken in 't 'uus van vaoder ; 'k zal 'um . . . «Doe'd,open, gostermanne 1» en hij sloeg zijne vuisten aan bloed.

«Wie is daer ?» vroeg Leune kalm.«Wie geef joe 't recht, om de deur voor m'n neus toe

le doen?»«0 1 bi jie 't, Pieter ?» Terstond werd de grendel weg-

getrokken en de deur opengedaan.«Waer is i ?» riep Pieter, terstond achter de deur kijkende.«Wie dan toch ?»«Bel, den vint, daer je mee binnen goeng. 'Ouw je mae

zoo onnoozel nie 1„0 zoo, dacht Leune; zit 'et 'em daer, m'n joengen. «En

wā zou dat dan nog, Pieter ? 'k Mag ik der toch ok wel'en vriejer op nae 'ouwen as ielkendeen ?»

«Wat joe vriejer I Wae zit i, dan zā 'k 'um . . .» en Pieterduwde Leune onzacht op zij en stoof naar achter.

Leuņe volgde hem in de keuken en hield hem bij depanden van zijn buis vast.

«Je bint toch somtemens nie jaloersig, Pieter ?» vroeg zij,hem over zijn schouder vleiend aanziende.

Ondanks zijn toorn stemde die blik hem een oogenblikzachter en verwijtend sprak hij : «'Ouw jie je bekorelijk'edenmae thuus ; 'k ae ze nie meer van doen.» En weer met eenplotselinge opflikkering van drift : «Geef die maer an dien . . .an dien vriejer van joe, joe slecht frommes !»

Leune schaterde het uit van lachen. Zij duwde Pieterzachtjes op een stoel, hetgeen hij zich pruttelend liet wel'gevallen. Vlak voor hem staande, vroeg zij spottend :

«Die vriejer van mien zit joe toch nie in den wegt ?»«Wie was 't ?» en driftig sprong Pieter op.«Jan, daer dan.»«Jan ?»

23

«Jae, jae, j'n eigen broer Jan. Bi je noe nog jaloersig?»En zij duwde Pieter weer op zijn stoel terug, ging op zijnknie zitten en schoof zijn hoed achterover. «God, joengen,wat schilt er an ? Je ziet 'eelegansch blauw op j'n oot 1»

«Da's aollemael 't werk van dien Lein, mae noe is 't uutweet,je. 'Oor es, Leune,» vervolgde hij vertrouwelijk : «'k ZAjoe aolles uutleggen, al 'ei je 't, glo'k, toch A begrepen,wan je bint zoo glad as 'en paelienk en zoo bekore . . .afien, dA 's tot daer an toe. Je weet A, dA jie mie zoo'nbitje zou 'elpen, om Mariao van Jan af te gaen vriejen . . .jae 1 zei noe mae niks, wan mit je gewone gladdigheid aoje dat A begrepen, zonder dat ik je der over sprak, wantdat moch' nie van Lein. Van aevend moch' ik der op uut,mae toen 'k voor de deure stoeng, ae 'k 't yule werk op,gegeēn, en toen 'k dat an Cursjaon wou zeien . .1 afien, 'tbesan nie 1 Lae Jan trouwen mi wie dat i wilt ; dat zeg ikke.»

Terwijl Pieter deze ongewone lange toespraak hield, wasLeune opgerezen en met gekruiste armen voor hem staande,zeide zij spijtig : «0 zoo! Nee mae, julder bin twee lek,kertjes, 'oor ; je binnen an mekaor gewaegd. Maer as jedienkt, dat Leuue zoo maer kemedie mit 'er laet spelen vorniks, dan bi je 't mis. Mit November ruk ik uut.»

«En ikke dan. Leune, wat mot er van mien trech' kommen?'k Wil ik nie met dien Lein alleenig bluven.»

'En erme weduwvrouwe mi verliefde praetjes d'r oot opden 'ol te briengen,» snikte Leune, met een punt van haarschort langs haar oogen strijkende, «en dan te zeien : dekemedie is uut. 0, joe slechte veint !»

'k 'Eb ikke toch gin verliefde praetjes g'ouwen,» riepPieter met opengespalkte oogen van verbazing. «'k 'Eb ikniks gezeid as : gae je gank maer. 0, dien saotansche Lein 1»

«As 'k de terienge krieg : is 't joe schuld 1» kreet Leuneachter haar schort.

Het angstzweet brak Pieter aan alle kanten uit. «GoeieGod, wat moet ik toch doen, de terienge !» mompelde hijschier wanhopig.

24

«'k Voel A, dā 'k 'em kriegen zal,» snikte Leune op hart;roerende wijze. «As 'k weg bin, zā j' A gauw 'ooren : Leuneis dood van sjagrien.»

Onrustig schoof Pieter op zijn stoel heen en weer.Telkens strekte hij zijne armen uit, maar liet ze weer lang,zaam zakken, totdat hij plotseling opsprong, Leune metbeide armen omvatte en haar toeriep : «Nee, Leune, doedat nie. 'k Wil ik nie alleenig bluven mit dien Lein. Dae,jie bin mien 'artebloni, net as Mariao van Jan, daer l» enhare schort wegtrekkende, gaf hij haar een zoen, die klonk;hij zelf schrikte van zijn vermetelheid.

«Da gaet 'ier van 'arte 1» klonk eensklaps een stem. Dedeur naar de zoldertrap ging open en Jan en Maria, diezich daar schuilerid hadden gehouden, kwamen lachendbinnen.

Dominee had dien avond een royale bui gehad en denkerkeraad op bessenwijn getracteerd. Na afloop van devergadering ging Lein onder den in' vloed van het genotenemet hoogroode wangen huiswaarts. Van pleizier Hoot hijeen deuntje en van tijd tot tijd moest hij bij zichzelvenlachen over zijne slimheid in die geschiedenis van Jan,waarvan nu de slotbedrijven welhaast afgespeeld zoudenzijn. Hoogmoedig blikte hij rond in het maanlicht, prevelende :t<Ik draoi ikke z' aollemael rond m'n pienk, ikke, den baes,den rempelesant van vaoder.»

Er heerschte heel wat rumoer in huis, toen Lein naderde,doch nauwelijks had hij de klink opgelicht, of alles werdstil. Hij ging naar achter — wā 's dat ? Was 't den jeniever.wiēn van domenie, die in z'n oogen zat ? Aan de tafelzaten Jan en Maria, Pieter en Leune naast elkaar. Pieter enMaria zagen bedremmeld voor zich, maar de beide anderenkeken Lein brutaal aan en zeiden een voor een : «Dagbroer Lein 1»

«Mae dā ,gae zoo mae nie 1» riep Lein eindelijk en aldominees bessenwijn was uit zijne wangen gevloeid.

25

«As me 't nie seens bin, dan min me der vergaeriengeover 'ouwen en der over stemmen,» zei Jan lachend. c<Ikkebin voor 't vriejen en jie ok, Pieter? Suust. Twee tegenēēn, dien punt is dus angenommen.»

«En jie, lummel,» sprak Lein, Pieter bij zijn arm schud=dende ; «wat ei jie uutgevoerd van aevend ?»

«Bluuf van m'n lief,» bromde Pieter langs zijn hoofdstrijkende, dat hem meer en meer pijn begon te doen. «Bluufvan m'n lief, of 'k slaen der op. Wat ei je mien an 't vriejengezet ; 't is j'n eigen schuld.»

'k 'Eb ik 'em 'en 'andje g'olpen, Lein ; dat was ommersje bedoelienge ?» voegde Leune er uitdagend bij.

Juist wilde Lein tegen haar uitvaren, toen nogmaals dedeur openging en Cursjaon binnentrad. Hij ging recht opJan af en zei, terwijl Maria zich zoo klein mogelijk maakteen zich achter Jan trachtte te verschuilen : «Jie ei miendochter gestolen, toen 'k mit den dien daer doende was ;zurg zelvers, dā je ze t' eten, geēt, bedelaer I Trekke me derniks van an,» en Cursjaon draaide zich op zijne hielenrond, om weer heen te gaan, toen Pieter uitriep :

«Aallemael leugens, die dien Lein je wies gemaekt 'eit.I wil nie ae, dā me trouwen, en daevoor 'eb ik op m'n rokvan joe g'aod, ouwe boonestaeke, mae j' ei me de verlief,digheid in 't lief geroffeld, eh, m'n pronkblom ! Kiek, Lein !» enhij kuste Leune op den lachende mond, dat Lein ervan rilde.

Cursjaon keek nu den een, dan den ander aan. Lein zager geheel verbijsterd en verslagen uit en op eens begonCursjaon hardop te lachen, streek met beide handen langszijne beenen en ging daarop naar Maria, vatte haar bij dehand en zei : «Dan is aolles goed. Liever Jan dan diendruuloor. Gae mee», en in 't voorbijgaan tot Lein : «Gee denboel maer op, twee tegen ēēn en twee vrouweliengen derbie,'t gae nie. Jie kan m'n zuster Piete nog kriegen,» en lachendverliet hij het huis der drie broeders.

JAN BRAMSEN.

Grooter werkezel dan Jan Barmsen was er niet in hetgansche dorp. De eerste op het land, de laatste naar huis,verzette hij meer werk dan twee gewone arbeiders, al warenzijn bewegingen oogenschijnlijk langzaam en traag. Maaronbeleefder ezel was er evenmin. Spreken deed hij nooitmeer dan hoogst noodig was, en dan kwamen de woordenhortend en stootend uit zijn mond, als waren zij onwilligom voor den dag te komen. Zijn loon streek hij op meteen binnenmonds gepreveld «bedank je», zonder ooit eenaanmerking te maken over het bedrag ; doch de werkgeverwas zeker hem nooit meer op zijn land terug te zien, indiendat bedrag minder bleek te zijn dan hem naar zijn be,rekening toekwam.

Het huisje, waarin Jan allēēn woonde, lag geheel afge,zonderd van het dorp, dicht aan de duinen en half verscholenin het tamelijk hooge bosch, dat het noord.westelijk ge,deelte van Walcheren tegen zandverstuivingen beschut. Hetwas een bouwvallig hutje met rieten dak, waarlangs detakken der boomen bij den minsten wind ritselend heen enweer streken. 's Zondags was Jan onzichtbaar, behalve voordie enkele wandelaars, die hun tochten tot voorbij zijnwoning uitstrekten. Die konden hem op het strand zienliggen met zijn rug tegen het duin, zijn doorrookertje inden mond, recht voor zich uitstarend naar de zee, zonderzich in het minst om hen of om hun groet te bekommeren.

27

Dan zei men: „Jan broeit" ; maar waarin dat broeien be-stond, zou niemand hebben kunnen zeggen.

Tien jaren geleden was Jan plotseling komen opdagenuit een der oostelijke dorpen van het eiland. Men verhaalde,dat hij veel verdriet had gehad, maar 't rechte wist menniet ; want op alle nieuwsgierige vragen had hij eenvoudiggeen antwoord gegeven, of hoogstens bij meerder aanhoudeneen : „'t Raek je nie" gebromd. Volgens den gemeente=secretaris, die hem „in de boeken 'ad gezet", moest hij toenvijf/en/twintig jaar zijn geweest, schoon hij er veel ouderuitzag. Toen men door vragen niet verder met hem kwam,had men hem eindelijk links laten liggen, en zijn verderehandelingen hadden hem de belangstelling zijner medebur,gers niet terug bezorgd.

Op zekeren dag kwam Jan het dorp inloopen in eenfonkelnieuw pak kleeren en met een hoogen hoed op. Hijging rechtstreeks naar de woning van den schoolmeester,deed de voordeur open, stapte zonder plichtplegingen dengang door naar de achterkamer, en vroeg den onderwijzer,die met zijn gezin aan tafel zat : »Der is zeker w ē plekkevor 'en meisen ?»

«Wat blief?» klonk de verwonderde wedervraag, onderhet gegiegel van het jonge volkje over de onverwachte ver,schijning van den min of meer gevreesden zonderling.

Verstoord dat men zijn eenvoudige vraag niet begreep r

ringelde Jan een stoel heen en weer en herhaalde met stem.verheffing : «Der is zeker wē plekke vor 'en meisen ? Opschoole, dā spreekt ommers 1 Wat wou 'k aors bie joedoen '» En als verbaasd over zijn eigen woordenrijkheid,gaapte Jan de aanwezigen een voor een aan.

Nadat hij de verzekering had ontvangen, dat de ge,vraagde plaats beschikbaar was, stapte Jan heen, blijkbaarvoldaan over zijn bezoek, doch zonder verdere inlichtingenomtrent de nieuwe leerlinge to verstrekken.

Toen Kees Lammers eenige dagen later, na den marktdag

28

te Middelburg bezocht te hebben, in zijn wagentje wildestappen om huiswaarts te keeren, zag hij Jan Bramsen ophet achterste bankje zitten, nog even mooi aangekleed enden nieuwen hoed recht op het hoofd. Naast hem zat eenmeisje van een jaar of acht uit een grooten zak met koekjeste snoepen. Jan zag er buitengemeen vergenoegd uit endeed zelfs moeite om te lachen, waarbij hij zijn witte tan,den liet zien, die hij stijf op elkaar geklemd hield om zijndoorrookertje niet te laten vallen.

Op den vragenden blik van Kees, zei hij eenvoudig :»'k Zag ik van ochtienk, d ā j' alleenig was. 't is te varrevor eur.»

«Van joe ?» vroeg Kees bij het instijgen.«Zeit van jaot,» antwoordde Jan ontwijkend, kneep het

kind in de wang, dat op die lief koozing niet gesteld inhaar hoekje wegkroop, waarop Jan eveneens zoover mogelijkvan haar afschoof en, onder het knorrend geluid van zijnpijpje, zich in gepeinzen verdiepte, zonder den geheelenweg over een woord mee te spreken.

Op nieuw trok het huisje aan de duinen en zijn tweevreemde bewoners de nieuwsgierigheid, en deze werd erniet minder op, toen men vernam, dat Jan een stukje grondin de nabijheid zijner woning had gekocht, met een ge,huurdcn wagen zelf steepen aanvoerde, en onmiddellijk methet bouwen van een tweede huisje liet beginnen, in allesruimer en geriefelijker dan het oude. Zoodra was ditnieuwe huis niet bewoorbaar, of men vernam, dat Jan wasgezien, komende van de stad in gezelschap van een knappevrouw. Jan droeg bij die gelegenheid een groot pak op denrug, terwijl de vrouw verschillende kleinere pakjes torschte.Het scheen wel of Jan een heele kolonie wilde gaan stichtenaan de duinen.

Dienzelfden dag had de vreemde vrouw de nieuwe woningbetrokken. 's Avonds zat Jan 'als naar gewoonte buiten opde bank, met den rug tegen ' den muur, te rooken en strakvoor zich uit te kijken alsof er niets bijzonders gebeurd

29

was. De ondergaande zon vergulde met haar laatste stralende toppen der boomen en de wuivende helmen boven opde duinen. Dieper in de vallei smolten de schaduwen Lang:zamerhand ineen met de toenemende duisternis. Uii dedonkere diepten van het bosch liet een enkele vogel nogeen toon hooren, en verder hoorde men niets dan het stillelied der zee — dat lied vol treurige melodie'6n, waarnaarJan zoo menigen lange zomeravond in de eenzaamheid hadgeluisterd. Op vijftig pas van hem af zat de vreemdelingevoor de deur aardappelen te schillen. Het meisje, dat Janvoor eenige 'maanden had medegebracht, was dicht bij haargezeten op een laag stoeltje, en keek hoe de aardappeleneen voor een in den pot met water vielen en de druppelsdeden opspatten tot in haar gezicht. De vrouw zag erzenuwachtig en bedroefd uit. Nu en dan wierp zij steels,gewijs een blik op de beweeglooze gestalte voor het anderehuisje. Dan veegde zij met den rug harer hand langs deoogen, zonder te letten op de verwonderde blikken van hetkind, die schenen te vragen : «Ben je nog niet tevreden ?»

«Vraeg/d.es of buurman nie is komt ?» zei de vrouw naeenige aarzeling.

Het meisje sprong onmiddellijk op en ijlde heen.Jan schrikte op, toen hij een kleine hand op zijn knie

voelde leggen. In een oogenblikkelijke opwelling van gevoeltilde hij het kind van den grond en kuste het herhaaldemalen. Toen zette hij het weer even snel neer en vroeg : _

«Waerom bluuf je nie bie moeder?«Ze vraegt of je nie is bie 'eur komt, vaoder ?»«Vaoder ?» sprak Jan voor zich. «Noe bin 'k gin vaoder

sneer, Fransje. 't Was w ē leutig vor 'en tiedje,» vervolgdehij weemoedig, «noe is de kemedie uut. Zeit d ā 'k gin tied'eb.» De laatste woorden sprak hij op zijn gewonen, stuggentoon, en onderwijl wendde hij zich van de kleinen af omzich als tevoren te verdiepen in de beschouwing van debegroeide duinglooiing.

Zijn rust was van korten duur. Een oogenblik later hoorde

30

hij het zand kraken, en opkijkend, zag Jan zijn beide be=zoeksters voor zich staan. Onrustig schoof hij op zijn bankheen en weer, en hulde zich in een wolk tabaksrook alsom zich onzichtbaar te maken.

«Laene me je noe toch is bedanken. Jan,» begon de vrouwmet haperende stem «God weet 'oe weinig ik al die goeiig'heid verdiend 'ebbe....»

«Maekt er gin praes over mensche, 'k 'eb 'et beloofd,»mompelde Jan met afgewend gelaat.

De vrouw was naast Jan op de bank gaan zitten enhernam, de armen kruisend en met naar den grond geslagenblikken : «Wat bin 'k 'en zottinne gewist, Jan ! 'En slechtemeid, dā 'k joe zoo b'andelde. Vergeeft 'et mien aolles,Jan — aol je goeiigheid brandt me'n/as vier op m'n ziele.»

«'k Ae der nooit meer an gedocht,» antwoordde Jan ge,smoord, zich nog verder afwendend.

«Jan, da's nie waere 1 Wie was d'ee'ste om me t' 'elpenin hen nood, toen ielkendeen me naewees as de vrouwevan 'en dief? Wie stak daedelijk z'n 'and naer me/n'uutuut de varte, waer i tien jaer gelejen deur mien schuld was'eene geloopen?»

'k 'Ad 'et an zien kommen,» hernam Jan zacht. «'t Was'en smoefel ... nee Zoete, 't was joe man ... 't z ā wē ja=loersigheid gewist zi ēn, dā 'k der bange vor was.»

«J'ao gliek, Jan, j'oeft 'em vor mien nie te spaeren. 'Oeaors 'ad aolles kunnen ziēn, 'oe minnige reis docht ik daernie an in de lange jaeren, seed jie weg was 1»

Jan liet het hoofd op de borst zinken, en een snik ont-snapte aan zijn saamgeknepen lippen, «Maek der gin zwae,righeid over, Zoete, 't is aolles lank vorbie.»

«En dat jie der ook onder liejen moch 1»«Maek der gin zwaerigheid over, Zoete,» herhaalde Jan

nauw hoorbaar. «An mien was der nie veel verbeurd ;veel raors was der nie an me, bel neent ; 'oe kos ik zoogek ziēn om te dienken, dā zoo'n knap dienk as jie .. .maer 'k was ik noe eenmael zoo onwies.» En met geweld

31

zijn aandoeningen overmeesterend, vervolgde hij : «'k Aeder seed nie meer an gedacht, kiedae.»

«Vaoder. waerom juul je ?» vroeg Fransje, haar arm rondzijn hals slaande en hem met haar heldere, onschuldigeoogen medelijdend aankijkend. Jan sprong op nam het meisjein zijn armen, kuste het even hartstochtelijk als kort tevoren,en zei half lachend half schreiend : «Jie von' Jan gin boe,man eh mien dot ? Jie 'ieuw wē veel van joe vaoder . . .Vaoder ! As dāt is gewist was ! 't Was me net of 'k jemoeder zag, toen me.n'allebei joenk waeren en op vaoders'of speēlden.»

Eensklaps zette hij het kind op den grond, veegde zichde oogen met zijn bonten zakdoek, klopte daarop met veelgedruisch de asch uit zijn pijp, en vervolgde toen stuursch :«Me liekenen wē gek mit aol die ouwe koeien uut de dulvet' 'aelen. Allo, gaen julder nae bedde, 't is meer as tied.»En zonder meer stapte hij naar binnen en sloot de deurachter zich.

Een uur later ongeveer deed Jan zachtjes de deur weeropen, en stak het hoofd naar buiten. Toen hij zag, datalles rustig was, verliet hij zijne woning en deed de deuraan de buitenzijde op het nachtslot. In de hand hield hijeen groenen, wollen zak, gelijk aan dien waarmede deboeren gewoonlijk de stad bezoeken. Voorzichtig sloop hijaan alle zijden rond het huisje van Zoete, en toen hij zichovertuigd had, dat de bewoonsters zich ter ruste haddengelegd, beklom hij de duinen en ging hij boven zitten.Onderwiji was de maan opgekomen en verlichtte den gan,schen omtrek. Een oogenblik vermeide Jan zich in denaanblik van de zee, die daar schitterde in het zilveren licht.Met het hoofd knikte hij als tegen een oude bekende.

«Zieng jie maer, ouwe joenge», prevelde hij, »je z ā 'tnie dikkels meer voor me doen. We bin aoltied goeievrinden gewist, en 'k luusterde graeg naer je as je mevertelsels dee uut den ouwen tied, toen 'k nog nie zoo'n

32

druuloor was as noe. En as j' op je poot speelde en jegooide me 't schuum 'ier in m'n wezen, dan steef je mein m'n 'aot tegen dien smoefel, die me.n.aolles afgenommen'ad. Dā was nie goed van je, ouwe joengen, mae je wasnie wiesder en ik ok nie.»

Van de zee liet Jan zijn blikken landwaarts weiden. Allevoorwerpen waren helder verlicht. Duidelijk zag hij vlakbij zijn woning den zandhoop, dien Fransje daar voor wei'nige dagen had gemaakt. De blauwe bloemen, die zij inden top had gestoken, lagen er geknakt naast. Iets dichterbij lag Zoete's woning, en daarop vestigde hij het langstzijn oog. «'k Docht ik dat 'et w ē gaen zou, mae 't gae nie,den eesten dag den besten gaet 'et ā nie. En as dien veintuut 'et spin'uus loskomt . . . nee 't zou nooit gaen, 't wasdom om 'et te dienken. 't Is de tweede reis, d ā je mewegstiert, Zoete, maer noe waeg ik me nie an de derdereize. Je moeder vroog me.n.op d'r sterfbed om voor jete zurgen. 'En gekke vraege, te zurgen voor 'en joengemeid ! Noe ei je je belofte vervuld Jan, en noe kan j' op.rukken. Tien jaeren lank tied g'aod om aolles te vergeten,en nog niks wiesder 1»

Lang bleef Jan zitten, en reeds verbleekten maan en ster,ren aan den hemel, toen hij zich oprichtte, een laatsten blikwierp op de plaatsen, die getuigen waren geweest van zijnleed en zijn wrok, en haastig afdaalde om den weg naarMiddelburg in te slaan.

Eenige dagen later ontving Zoete een briefje met reus'achtige letters geschreven, en alleen deze woorden bevattend :

Ik gaan ik naar Amereka. Nottares Bommel heef almen goed op joe naam gezet. Maak der geen zwarig,heid over, want ik eb et beloofd an je moeder. Over't andere eb ik nooit meer gedocht. De groetenisse anFransje en koop en mooie poppe voor eur.

VERTELSELS VAN LOUW.

I.

J A E P.

Nom Jan is ā lank dood. De meesteri weten nie ees meerdat er ooit 'en nom Jan gewist is ; — mae wilder, z'n nevenen nichtes, aen den goeien ouwen man nie vergeten, en nogminder z'n vertelsels ; wan vertellen kos i 1 -- 't joenge j'and er bie motten zi ēn as i an den gang goeng 1 Dan waerenm' aellemael zoo stille as muusjes ; vaoder en moeder luus,terden ok me ē en zeeEn dan aoltied : «'t Is jammer dat igeen domenie geworren is 1» Mae d ā gaet voo' boereluunie makkelijk en dan dā gestedeer kos' perjuus vee' geld,zoo as de schoolmeester lest nog zee — en die kan 't wetenok 'oor ; wan z'n zeun Sarrel stedeert voor ondermeester.

't Was es op 'en kouwen aevend ommenebie Kossemisse,dā nom Jan 'en buurpraetje bie ons kwam 'ouwen ; wan iweunde nie varre van ons van daen. Wilder, guus, sturm,den op 'em los en 'iengen 'em as klitten an z'n lief, om'em to vraegen of i wä vertellen wou. «Binnen je nie wiesderjoengers 1» riep vaoder nog. «Allo, 'ouw je flodders thuusen laet nom Jan eest es op z'n ver'ael kommen 1» Mae deri elp geen vaodertj' of moedertj' an ; nom Jan moch en zouvertellen.

«Noe, as 't dan mot, z ā 'k mae begunnen,» zee nom Jan3

34

en dae'bie pienkte-n'i es tegen vaoder, as of i zeiZn wou :«i mot er weer an 'oor 1» maer i lachte, zie-je en vaoderlachte'n'ok en moeder ok en wilder lachten van den werom,stuut tot kleine Griete toe, en d ā was 'en dienk van 'enjaer of viere ommenebie.

«Kom, gee' me noe nog 'en komme koffie Kaotje» —dā was moeder — «en jie Louw» — dā was ikke — gee' jieme=n.es 'en kooltje vier ,om m'n pupe an te steken. Komkleine Griete, kom jie es op nom Jan z'n knie zitten.»

Me zaeten aellemael gauw op de werme vierplaete rondnom Jan -- en toen i z'n komme koffie uutgedroenken enz'n pupe angetrokken ao, begon i.

«Guus, 'k zal ik julder es 'en aekelik vertelsel doe. 't Isal 'eel lange gelee'6n : je moeder zat nog in de koole en ikzā zoo wat 'en joengen van 'en jaer of zestiene gewist zi ēn.

«'t Was op 't lest van Zeumermaend. De dikke secre,taeris van de Gemeinte ao vorgelezen van de pu'ē van 'tRaed'uus, dā de korremisse dien aevend zou begunnen.Lange Kees, de vaoder van den dezen, en nog 'en boellanger, goeng voruut mit 'en trommel deur 'et dorp en aolde guus achter 'em. En d ā was j"en geschreeuw van «'t Iskorremisse, 't is korremisse 1» kiek, d ā j"ooren en zienvergoeng. De joengers tumelden over der witte kaeskoppenen de meisjes schreeuwde 'et uut van de leute, as ze dochtenan aol de peperneuten en de peperkoek en 't korremisbroodmi krenten en rezienen, dā ze mergen zou&I kriegen. Degrooterē joengers liepen achterop mi der 'anden in ulderbroek en den der best, om nie aol te vrooilijk te kiekenwan dā stoeng zoo kinderachtig vonnen ze. Maer in derzelvers overle'6n ze, w ā ze mergen bie 't bal deur den beugelgooi:6n 't liefst wou .6n aen. En ze droomden er den 'eelennacht van en ielk droomde, dat i 't groote zulveren 'orloziezou winnen, dā de burgemeester gege ēn ao.

«De vinters waeren nie vee' wiesder en zaeten in d' 'erbergete praeten over 't riengriejen en 't gaoi :schieten van mergenen overmergen. Vooral Joost, de zeun van den rieksten boer

35

uut de buurte, aod 'et ieselijk druk en zee an ielk die 't'ooren wou, dat i korremisse goeng 'ouwen mi mooi Betje,de dochter van Klaois den wet'ouwer, en dat i mit 'ertrouwen zou ok ae z' 'em aen wau. Z'n beuze leek ieselijkzwaer te wegen ; wan i trakteerde ielkendeen op 'en borrelklaere mi suker of op stroopjenever, net liek wā z' aenwouen.

«En jaewel, 'oor! Den aoren mergen ā bie tie's, kuierde,n,imi mooi Betj' an z'n erm langs de kraems. En 'en bitjelaeter goeng i mit 'er nae den Zwarten Aerend en zat zedae' beet te pakken en te kussen — kiek dat 'et kloenk as'en klokke. En dan lachte Betje en lie' der mooie tandenzie — en der oogen bloenken van de leute. Ze droenkenniks aors as klienkklaere liefde uut een bakje. 't Was aorigom te zie ; wan 't waeren aollebie knappe menschen. En Betjeder mooje oogen begonnen ā meer en meer te gliensterenen te blienken — ze kropen ā meer en meer bie mekaoreen op 't lest leek 't wel of z'an mekaore gegroeid waeren.

«Ielk aod er schiek in b'alve Jaep, die errebeiir was bieBetje's vaoder. Jaep keek zoo zinnig langs z'n neus as 'enoorebeeste en as z'ie's tegen 'em zee'ēn gaf i geen ees ant,woord. Op 't lest lie'n ze den stultekop zitten en dennet of i der nie was. Joost, die wē wis' waer 't an scholen die 'en goed 'arte,n,ao, zee tegen Jaep : c<«Allo Jaep,lae me,n,es 'en glaesje mi je drienken, 'en klaeren eh ?»««Dank je,» zee Jaep. ««'k Aen ā meer as genogt gedroen,ken, 'k schei der uut.» Noe wis' ielk, d ā Jaep vee' van 'enklaeren 'ieuw en er dus niks van meende. 'En stuitje der,nae' besteld,n,i der zelvers een voo z'n eigen geld en ielkwis' dā Jaep z'n duiten bes' gebruken kos. 'En bitje laeterstoeng i op, goeng nae Joost en vroeg «ccJe doe mergenmeē mit 't gaoischieten aen 'k g'oore van baes van Iesderen,die je geweer 'eit om op te poe'sen, is 't nie waere ?»

«ccJaeme», zee Joost.«c<Noe, 'k gaen ik naer 'uus en 'k mot der toch voobie ;

wi 'k dan je geweer in pesant 'aelen, dan z ā 'k 'et bie baes

36

Klaois briengen ; wan dae zā je mergen toch nog wel eestanleiEn, dienk ik ?» Toen i d ā laeste zee, aod i zoo lillijkgegriensd, dā de meesten laeter zeeEn, d ā ze der bange vangewist waeren.

ccc<Bel, as je zoo goed wil zi ēn, graeg,» zee Joost; c<c<wan'k mot er aors nog 'en 'eel ende vor omloopen. Mae drienkdan toch eest nog wat ?» Mae dae wou Jaep niks van'ooren en baes van Iesderen de smid wier geropen, om tezeeEn, wae Jaep 't geweer vinnen kos. Toen goeng Jaepvort en laeter zeeEn ze, dat i weer zoo 1i11ijk gegriensd aoen dā z'n oogen aon gebloenken as of i de vleischelijkeduvel was. Wat er van an is, wee' 'k nie ; wan ze zeiEnwel es meer van achter af.

«Ielk was blie, dā Jaep weg was ; mae Joost zee nog :«c<'t Is zoo'n kwaoie vint nie. 'k Weet 'k w ē waerom i zoostille was 1» en as i 't zee, gaf i Betj' 'en kus, die kloenkdat 'et klapte. Betje lachte nog 'arder en ielk was ā gauwvergeten, dat er 'en Jaep op de wereld was.

«Toen goengen z' ok dansen, Joost mi Betje vorop enlange Kees zat op 'en stoel boven op 'en taefel mi z'nvietel en i streek der op los van wā bin je me. lelke keeras Kees 'en deuntje gevieteld ao, kreeg i zoovee' leute inz'n lief, dat i zee : ««'k ge ēn ik er de duvel van om langerte strieken 1 'k Wil ik ok nog wel es mi m'n beenen vanden vloer 1» En net aod i 't gezeid, of dae kapte/n.i mistoel en taetel en 'eel den rommelzooi omvarre en lag i zoolang as i was op den grond. Ze zeiEn dat i droenkig was,mae 'k geloof 'et nie ; wan i kos wel 'en immer uut. 'Oe't noe ok was, toen i opstoeng was i bedaerd en goeng iwee zitten strieken tot laet in den nacht.

«De burgemeester -- en d ā was 'en 'eel 'eerschop 'oor 1—kwam ok es kieken en i von 'et er zoo aorig, dat i ok esmi Betje wou dansen. En toen vroeg i der wanneer zedocht te gaen trouwen. Mae Betje lachte en zee : ««trouwenis 'ouwen,» mae ze wier daebie zoo rood, dat ielk bie z'neigen docht : ««de zaek is ā bekloenken.»

37

«Op 't lest wier 'et tied om naer 'uus te gaen ; wan erzee der een : ««de korremisse duurt nog lange.» Joost broch'Betje thuus en vroog of Jaep z'n geweer al ao wezen brien,gen. Mae geen mensch ao Jaep gezie. « c<Noe,» zee Joost,««'t besan' nie, i zā 't mergen w ē bie tie's bezurgen. G'nnacht saēm !» en vort goeng Joost 'en deuntje fluitende.

«Betje zat net an der vaoder en moeder te vertellen wat'en schik ze g'aod ao en was druk bezig mit aolles uutte,pakken, wā Joost voo der gekocht ao ; — toen z' 'en schot'oorden en 'en ieselijken schreeuw.

«Klaois liep drekt de deur uut en nie varre af lee Joostin 'en plas bloed. Jaep stoeng er bie mit 'en geweer in z'n'and ; de maene viel net op z'n wezen -- i zag zoo bleikas de dood, z'n oogen waeren van vier en puulden uut z'noot. Toen i Klaois zag, gooide,n,i z'n geweer weg, lachte,n,ieselijk aekelik en liep den kant van 't strange uut, as ofde duvel 'em op z'n 'ielen zat. Z, aen 'em nooit meer ge,zien. Ze dienken dat i z'n eigen verdroenken eit in zee.En as 't noe 'eel laeg waeter is en de maene schient, dankomt i mit z'n oot en somtie's mit 'eel z'n bovenli ēf uutde baeren steken. Dan branden z'n oogen net as op dienaevend en z'n 'aeren riezen aollemael te berge. Dan wilt iop 't strange kommen, mae de duvel 'ouwt 'em bie z'nbeenen vast. En as 't waeter begint te wassen en 't komtal 'ooger en 'ooger en eindelienge an z'n oogen, dan siestde zee net as of je waeter in 't vier smiet, — en der isniks meer van 'em te zie. Mae dan 'oor je de duvel lachen,net zoo ieselijk as Jaep op dien aevend gedaen ao. Demaene wor' zoo rood as bloed en kroopt dan in ees achter'en wolke, die uut de baeren liekt te kommen. De smideit 't aolles zelvers gezie en 't an mien verteld.

«Joost was mors dood. I wier bie Klaois binnen gebrochten je begriep', dat 'et daer in ees uut was mi de korre,mispret.

«Betje was lange zwaer ziek en toen ze beter was, zagze zoo wit as je moeders trekmusse. Z'ei nooit meer korre,

38

misse g'ouwen en is nooit getrouwd. 'En paer jaer laeteris ze gestorven an de terienge ; ze zeien dat 'et was vansjagrien over der Joost. Ze leit noe ā vuuftig jaer naest'em op 't kerk'of.»

«En noe is 't genogt voo van aevend,» zee nom Jan eni gaf kleine Griete, die in slaep was gevallen an moeder over.

II .

ZWARTE PI ET.

Je begriep noe wē, dā me graeg bie nom Jan waeren :wan i aod aoltied vvā te vertellen. 'k Zien ik 'em nog inm'n verbeeldienge zitten in z'n ermstoel mit 'et groenekerkkussen der op, mi z'n vrindelijke oogen en z'n lachendwezen. Over 'em zat aoltied mooie Sientje mit 'er kouseof 'er naoiwerk in der 'and -- jae as 'k goed kiek, zien ikze nog zitten mit ulder bei6n, de goeie zielen — en 't istoch al 'eel wā gele6n. 'k Vroog ik m'n eigen dikkels af,'oe bin die twee toch zoo bie mekaore gekomm en ; wan 'twas of z' espres voo mekaore gemaekt waeren, aollebieeven vrooilijk en even goed en vee' d ā ze van mekaore'ieuwen 1 't Was net of ze pas gister getrouwd waeren. Aolulder kinders waeren de deure uut en goed getrouwd ok,'oor ! en zoo leefden ze stilletjes mit 'en meid en 'en knecht,die ok ā nie joenk meer waeren en die nom Jan — i wasnog onder Napoleon uutgetrokken — z'n ouwe gediendesnoemde.

We moggen der nog al es 'en boo'schap gaen doe vorvaoder. Me de6n 'et graeg ; wan w' aon aoltied van belangleute op 't 'of en we moggen der nog al 'en potje breken.

Ees op 'en winteraevend, 't was ā doenker, moch ik ermi m'n broer 'Eine nae toe en onderwege kwaemen me'en droenkigen vint tegen. 't Was 'en koopman , die's mergens bie ons an de deure was wezen leur ēn en zeker'en goeien dag ao g'aod. I sloeg zukke raore praet uut,

39

dā me niks op ons gemak waeren en eindelienge op denloop goengen. We kwaemen 'eelemael verbouwereerd bienom Jan an, die ons vroog wat er an schol. I lachte 'arte-lijk en schol' ons uut vor flauwe vinters.

«Aen.je wel es g'oore van Zwarte Piet,» vroog i 'enstuitje laeter, toen me.n:onze boo'schap gedaen aon. «Niedien uut 'et kaertspil weet je.»

Neen/je daer aen me nooit van g'oore en me schovenonze stoelen ā wā dichter bie in d' 'ope, d ā m' 'en vertelselzou6n .kriegen. «Kom Jan,» zee moeie Sientje «w ā moe'jie die joengers nog banger maeken as z' ā binnen, strakdurven ze nie naer 'uus. Kom, 'k zou ik 'et mae laten.»«'t Zal ulder geen kwaed doen mo ēder, as z' es weten water zoo ā te koop is in de wereld,» maer ik gloof toch, dati der leute in ao om ons es goed bange te maeken ; wanlaeter vroog i an vaoder 'oe me thuus gekommen waerenen aollebei aon z'er schik over g'aod. Jae 't was 'en raore,die nom Jan I

«'t Is 'en vertelsel uut d' ouwe dooze, joengers,» begonnom Jan. «'k Aen ik Zwarte Piet nooit gekend, mae m'nvaoder zoo vee' te beter, en die kos i' er ver'aelen van doe,kiek weet je, dā 't zweet j' an aolle kanten uutbrak. Zenoemden 'em Zwarte Piet, omdat i de zwarte kunst konen mi den duvel omgoeng as of 't z'n eigen vaoder was.I weunde in 'en kotje van 'en 'uusje dich' bie de dunen'en endje buten D " en dae wieren 's nach's aolderleiraore diengen gezie. Dan ree i in z'n 'emde op 'en bezem,steel, net zoo makkelijk as 'en aor op 'en paerd en 't goeng'ooge de lucht in, wae nae toe is moeielijk te zei^n.

«Je begriep' dat ielk bange voor 'em was, net as julderderstrak voo dien droenkigen vint, en dat ielk 'en bitjeschoef was om mit 'em te doen t'aen of t' andelen ; wan't geld dat i gaf was wellicht w ē betooverd, maer an denaoren kant dosten z'ok geen nee zei'6n as ie om ie's vroog ;wan dan oad i ulder God weet wā gedaen. 'Eel vee' lastaon z' aors nie van 'em ; geweunlijk was i op 't strange

40

an 't schulpengaeren of aors in z'n *uusje, maer in 't durpkwam i alleenig as i ie's aen moch. 't Moet 'en klein vintjegewist zi ēn mit 'en bruun rimpelig vel, maer oogen, daeje bange van wier. Ze zeiZn dat i z'n ziele,n,an den duvelao verkocht toen i nog joenk was en erg slecht lee. Toenwas i beter geworren en seed aod i de zwarte kunst ge,kunnen. Je wete wā de zwarte kunst is joengers ?»

Nee, dā wissen me nie, mae 't zou wel ie's 'eel aekeliksziēn. Ik kreeg ik temist ā de beverik, voor 'k der van'oorde.

«Noe dan zA 'k 'et je Je ziet dae die pot op 'tkammenet staen eh ? Noe, as der 'ier een was, die de zwartekunst kon, dan zou i dA dienk kunnen laeten spriengen endansen, net liek as i wou, zonder der an te kommen. Maeras j' er dan dicht naest slaet mit 'en stok of 'en saebel, danraek je den vint, die 't doet.»

Gus,je miene . . . wA je zeit nom Jan 1«Jaeme, jaeme 't is geen gekkigheid 1 M'n moeder stoeng

es te kernen en 'oe z' ok kernde, de beuter wae mae nienae boven kommen. 't Zweet liep 'et goeie mensche langsder wezen. Eindelienge begriep' ze wat er achter zit — enwā doe' ze, dienk je ? Ze maekt den poker gloei&d ensteekt 'em perdoef in de tunne — en kiek, in ees vliegt aolde beuter tegliek nae boven. Den aoren mergen kwam der'en oud wuufje vorbie de deure mit 'er erm in 'en doeken ze vroog om 'en aollemoesje. DA wuuf kon de zwartekunst en z'aod in de tunne gezeten en de beuter vas' g'ou,wen, tot m'n moeder ze der mit 'er poker uut boende ender erm verbrandde. DA 's de zwarte kunst en Piet kon z' ok.»

'Eine kniepte me,n=in m'en been van den angst. 'EereJeetje -- en strak 'eel dat ende naer 'uus mi z'n bei'6nalleenig 1 En die zwarte Piet mi z'n zwarte kunst 1 As i onsmae nie lie' dansen . . . nee i was dood, dA was waere. NomJan ao goed praeten, i 'oefde'n.er nie meer deur dien aevend,mae wilder! 'k Was ik bange om meer t' 'ooren, mae von'et toch te mooi, om er nie nae te luusteren.

41

«Der worren aolderlei raore diengen van 'em verteld. Zoowas er es een die 'em om vier vroog, zonder 'em te kennen.Piet zee niks, 'aelde z'n tintelkot uut z'n zak, blaesde'n.erin en zoo waere as ik 'ier zitte, i aod de tintel mi z'naesem angestoken. De'n-aor lie' van de schrikke z'n pupevallen en liep vort as 'en 'aes, tot i buten aesem in 't durpkwam en voo 't eest dorst om te kieken, of de duvel okachter 'em zat.

«Op 'en aoren dag aod i in 't durp lange vor 'en 'uusstillegestae en 'en klein meisje, d ā buten speelde, aol deuran staen kieken tot 'et dienk begon te julen en de moederriep. De vrouwe schrok toen ze zwarten Piet zag en vroog'em wat i aen moch'. Maer i ao z'n oot geschud, zwaergezucht en was toen vort gegaen. Den eigensten dag wier't kind ziek en twee daegen laeter was 'et dood. En toen't ziek lee, ao Piet aollemael om 't 'uus gedwaeld, varre derom 'een ; wan i dorst er nie dicht biekommen, omdat 'et'uus, waer 't kind in lee, van onderen 'eelegaer gewit wasen je wete, dā de duvel geen wit kan verdraegen. I aesdezeker op 't zieltje van 't kind, mae z' aen aolles gedae', om't uut z'n klauwen t' 'ouwen en der ouwe grootemoederao zoo voo' der gebid, dat Onze Lieve.n.'Eere 'eur w ē bie'Em in Z'n 'emel zā genommen en opgepast aen, d ā ZwartePiet 'eur nie kreeg.

<cOp 'en goeien dag vonnen ze Piet dood in z'n 'uusje.Toevaolig kwam der een vorbie, die dienkende d ā Pietop 't strange doende was as ielken dag, es deur de glaezenwou kieken wat er binnen w ē te zien was. I zat op z'nstoel voo' de taefel, en voor 'em stoeng 'en potje mit aol,derlei krujen, zeker toovergoed. De meester zee w ē, dā 'etkemillen waeren en dā Piet zeker z'n eigen nie goed aogevoeld ; mae 'k blief ik dā nie an te nimmen ; wan demeester lachte aoltied mit aolles en gloofd' an niks. I waszeker 's mergens vroeg gesturven ; wan toen aod 'et ieselijkgeweerlicht en gedunderd en 'en uurtje varder aon z' erniks van gemerkt.

42

«Mae je moe nie dienken, d ā mi z'n door aolles op'ieuw,bel neen-ik 'oor I Ielk jaer komt i op den dag dat i ge'sturven is trug, -- 't is zoo wat in Oestmaend, den dagweten ze nie juust — en dan dundert 'et aeltied. Dan riedti op z'n bezemsteel deur de lucht van belang ; aors doendat alleenig de toover'eksen, mae willicht was zwarte Pietok wel 'en verkleed wuuf ; i was der temist niks te fienvor. Pas maer op dā j"em strak nie tegen komt,» zee nomJan ā lachende, «wan dan krieg je zeker 'en opmep miz'n bezem.»

«Wees mae nie bange, 't zā wē schikken,» zee moejeSientje. «Dezen kant zal i nie op kommen, 'oor I »

w' Aeten stille onze botter'ammen op, die moeie Sientjein pesant ao klaer gemaekt, zee'6n g'n nacht en goengennaer 'uus. -

't Was ieselijk doenker buten, je kost 'aest geen 'andvoo' j'n oogen zie. 'k Was ik de.n'ouwste en dee daeromm'n best, om te doen as of ik 'eel op m'n gemak was ;maer m'n 'arte schoot me.n.in m'n keele as 'k docht anZwarten Piet mi z'n bezemsteel. 'Eine 'ieuw me vast as ofi bange was, dā 'k vort zou loopen en 'em alleenig laeten.De joengen beefde over aol z'n

«Kom 'Eine joengen, wees wiesder, wā geē j' om aol dāgepraet van nom Jan ! Kom , laene me 'en deuntje ziengen,dan loopt 'et makkelijker en 't is net of de weg korter is.»Maer me schei6n der mae Pgauw uut ; wan 't kloenk zooaekelik tūsschen de boomen.

«'Oor je niks ?» vroog 'Eine en i bleef stille staen en'ieuw me nog steviger vast.

«Bel neen ik joengen ; wat zou 'k ooren ? Wees noetoch zoo onverstandig bange nie en gae meē deur.» Maerm'n tanden klapperden op mekaore ; wan 'k docht ik dā'k ok ie's g'oore ao, voor me. 't Was wellicht maer 'enuul jae; dā zā 't gewist ziēn. «Kom vort 'Eine, aors kommenme nooit t uus.»

't Wier 'en bitje lichter ; wan de maene kwam op. In

43

't begin was 't niks as 'en schiensel, mae je kos toch 'enbitje beter rond je zien. Brr, wā zaegen die naekte boomener raor uut! 't Leek wel of z' ermen aon, lange maegereermen en as er 'en windje deur goeng, was 't net of z' onsbeet wou'en pakken. En boven an den 'emel zag j' aolderleiraore wolken trekken. Waeren 't w ē wolken ? Dat daegunter leek wel 'en kop, kiek, en 'en lief kwam der bie, —as dat is . . . Ik' keek ik maer gauw wee nae bene ē op dengrond, vlak voor me.

«Daer ei'je 't weer 1» schreeuwde/n/'Eine en i begon 'ard...op te sc reien.

M'n 'aeren riesden overende. 'k 'C)orde/n.ik 'et noe okdudelijk, 't was net of der een lee te snurken en dan 'oordeje wee praeten 1 God, as Zwarte Piet daer es op den wegzat en wilder zoo alleenig 1 'En doenkere wolke was we ēvoo de maene geschoven, zood ā me niks kossen zie — envlak voor ons 'oorden me vloeken en schellen, dat 'et leekof de duvel zelvers uut d' 'elle nae boven was gekommenen van zins was, om ons bie de lurven te pakken — zoodochten me temist. Me stoengen stille op den weg en dostennie voor, of achteruutgae. 'Eine ao z'n ermen om m'n aolsgeslogen en vroog maer aoldeur : «Zā je me nie alleeniglaeten Louw ? Toe, je mag mergen uutzoeken w ā je vanme.n.aen wil, mae lae me toch nie alleenig ; wan i z ā menopeten.» En rond ons joog de wind deur de boomen en denaekte takken rammelden deur mekaore en maekten gelujen,as of de lucht vol zwarte schreeuwende duvels zat. En zezwiepten over ons 'oot 'een.en^de we ēre, as of z' ielk oogen,blik van zins waeren om ons in der maegere ermen me ē delucht in te draegen. «Laene.me bidden 'Eine» zee 'k, mae'k beefde kiek zoovee' da 'k 'aest geen woord uut kosbriengen. «Onze Lieve/n.'Eertje, verlos ons van den booze ...»daer ao je 't1 De maene kwam in ees eelegaere van achterde wolken krupen en 't wier zoo licht op de pad as of 'tdag was. Me gaeven aollebei 'en schreeuw en wouEn trugloopen ; wan voor ons, 'en klein endje van ons van daen,

44

lee 'en vint op den grond en i sloog mi z'n vuusten rond'em, as of i mit iemand an 't vechten was, «Toe Louw,laene we trug loopen, 't is Zwarte Piet,» riep 'Eine en iwou der van deur gae. Maer ik aod ik ā beter gezie en'ieuw 'em trug. «Nee 'Eine, 't is de koopman van der strak ;laene me der gauw vorbie loopen, aors kriegen me nog lastvan 'em 1» En vort goengen me den zatten vint vorbie, diezeker nie varder ao kunnen kommen en dae lee te schellenen te vloeken, dā je der kiek aekelik van wier. I aod onszeker g'oord ; wan i stoeng op en wou ons naeloopen, maer'en endje varder viel i ā neēr en bleef ons daer uutschellenvoor «weerlich'sche aopen» tot me bie 'uus waeren. Weliepen as 'aezen en kwaemen eindelienge buten aesem thuus.

Vaoder lachte toen me 't urn aolles vertelden, mae moeder,^was boos en zee, d ā ze nom Jan zou vraegen, om vortanz'n aekelikke vertelsels thuus t' 'ouwen.

As je noe dienkt, d ā nom Jan alleenig aekelikke ver,telsels dee', dan bin je 't glad mis zie je ; wan i kos somszoo aorig zi ēn; dā je j buuk vas' mock' 'ouwen van 'tlachen. Op 'en aore keer — as je der temist nae luusterenwilt — vertel ik jr der wel • es meer van.

LEUNTJE VAN DE PAERDENBLOM.

'k Aen ik julder 'en paer vertelsels gedaen van nom Jan^en noe za 'k je der es een doe van m'n eigen ; wan vaoder —en i was 'en wies man — zee aoltied : «je moe' nooit 'envlegel 'aelen bie je buurman, as je der zelvers een 'eit.»Noe moe' je nie dienken, dā ie's bizonders zā t' 'oorenkriegen ; bel neen ik — mae wā zā 'k je zei^n , ik kommezoo zachtjes an op jaeren en je wete, ouwe vinters 'ouwender wel es meer van om te praeten over der joenge jaeren.

45

Bin der dan bie, die 't nie 'ooren willen, — bel noe, danniepen ze der ooren mae toe.

'k Zā dan es vertellen 'oe 'k voor 't eeste mi m'n wuuf --toen was ze 't nog nie, weet je — uutgewist bin ; mae jemoet 'et 'er niet zei&I 'oor ; wan dan zou ze niet in dersjas ziēn, de goeie ouwe ziele.

't Was dan kiek ieselijk werm gewist 'eel de ,n,oestmaenddeur. De mosschen gaepten op 't dak van d' 'itte, de koe,beesten stoengen te braoi'6n op de wei:6n en de stommebeesten wisten geen raed mit ulder eigen.

'k Was op zoo'n 'eeten dag op 't land doende, 'k gloofan 't slechten. De paerden lieten der kop 'aest op den grondangen en 'eel vee' trok in 't werken leeken ze nie t' aennet zoo min as ikke.

«El Louw», zee Joost, die op 'et land naest 't miene an't werk was. «El Louw, wā zie jie der van daege droomeriguut 1 As je 't nie beter wis zou je zei'6n d ā je pas uut beddekwam en 't loopt ā nae den middag.»

«Bemoei,j e mi j'n eigen,» bromde,n,ik ; wan ik kos iknie velen, dā Joost ie's tegen me zee, je zā wē zie waerom ---en toen 'k 'et zee, trok ik zoo 'ard an de leist, dā de paer,den er van duisden en toen mit ' en sproeng voruut goengen.

Droomerig zee Joost ? — Jei i ao gliek ok, 'k was ergdroomerig, mae 't was ok 'en aekelik geval — en dan diewermte — pfft I kiek, 't was 't ende,n,uut.

Je moe' weten, dat er de naeste weke 'en groot feest instad zou ziēn en aol m'n kameraes aon 'en vriester gevrogen --en ikke — 'k aon ik er geen 1 Z' aon me,n,aollemael uut,gelachen, omdā 'k nog zooveel astrantigheid nie ao om tevraegen : «Kaotje of Betje -- 'oe z' ok eeten moch' — gaeje mi mien uut ?» 't Was makkelijk genog vonnen ze ; maerik von' ik 'et in geheel nie makkelijk. «Of ik dan nie wis'wie 'k aen wou ?» Noe of ik 'et wis' ; mae juustementdaerom was 't zoo moeielijk, om 'et te vraegen ; wan 'k wougeen mensch aen as Leuntje, — Leuntje van de Paerden-blom, 'en aorig dienk in die daegen, mi blauwe vrooilijke

46

oogen en 'en zoovee' lief bekje, kiek weet'je, dat ielkendeentrok in der ao. Ze weunde in onze buurte en 'k aod ikdikkels bie 'eur an 'uus in de bakkeete m'n pupe gerookten mi der vaoder of der broer over aolderlie diengen zittenpraeten. Mae zoo dikkels as 'k tegen Leuntje ie's wou zei^n,kreeg ik toch 'en zoovee' raor gevoel in m'n keele, dat ergeen ienkeld woord uut wou. 't Was raor, 'eel raor, d āvon 'k zelvers, mae wā zā je der an doe ?

In den laesten tied was 'k nog al es 'en keer op dePaerdenblom gewist mit 'et plan om 'er te vraegen mi memeē nae 't feest te gaen. Der goengen der 'en 'eele boelvan me kameraes, zoo as 'k gezeid aen en m' aon al 'enpaer waegens g'uurd. Maer as 'k dan bie Leuntje was, enze keek me mi der hey' oogjes zoo vrindelijk an, dan wasaol m'n couraosie vort en 'k stoeng te draokn, dan op 'teene en dan op 't aore been en wis' niks te zei6n as : «Mooiweertje voo den oeste, de boel zā gauw binnen zi ēn, dienkj' ok nie Leuntj e ?» Noe, dā docht Leuntj e ok wē — endan dost ik ze nie ees meer ankieken en goeng mae weer'een net liek as 'k gekommen was.

Op weg naer 'uus schol ik op m'n eigen, omd ā ik zoobange was. Bange voo wat, voo wie ? Voo Leuntje 'enmeisje van nog geen achttien:: ; flauwe vint 1 Mae mergen 1Jae mergen z ā 't beter gaen en dan mot 'et der maer uutof 't wild=of nie ! 'k Aod ik ok zoo'n raor gevoel in m'noot en 'oe kā je noe zoo ie's vraegen mi zoo'n raor gevoelin j'n oot ? 't Was ommers te gek om er nog over te dien-ken. Mergen dan mae 1 — mae dan was 't we ē net eender.

Noe begriep je waerom ik zoo droomerig zag en dat erwē reden voo was. Noe kwam der nog bie, d ā Joost aoltiedtegliek mi mien an de dulve kwam, die mien stik land van't ziēne scheē en dan aoltied wā te zekn ao, as : «Bin jevan daege mit 'et lienker been uut bedde gestapt Louwtje ?»of «'Oe is 't mi Leuntje ? 'k Aen ik g'oore, dā ze nie mij' uut wil ; is 't waere ? 'k Dienk ik 'et 'er es te vraegen 1»

De.n.aop wis 'eel goed, dā 'k zin in der ao. 'k Zee niks,

47

mae 'k add ik 'em w ē dood willen slaen en 'k zette m'npaerden wat an, om de volgende reize ee'der an de dulvete ziēn as i; mae der 'ielp niks an, i was er aoltied net zoogauw as ikke. En dā 'k me noe toch zoo moch' laetenkoei .6neeren deur zoo'n schooier, dien deur m'n vaoder, biewien i nog knecht gewist was, weggejogen was, omdat izoo'n luiwammes was 1 Job zelvers zou kwaed geworrenziēn — en der was toch mae niks an te doe .6. En i zee dati Leuntje vraegen zou — perjuus I De meisjes moggen 'emnog ā graeg — en 'en knap wezen ? — noe of,d,i 1der waeren er nie vee' zoo ... God bewaere me 1 Mae nee,dā was te gek 1 Net as of Leuntje der vaoder der maer uutzou laeten gae mit 'en knecht ? nee' dae droog i 't oot t''Maer as es 'en aor . . . ? Daer ao 'k nogvoor. g nie angedocht .. • 't Was net of 't we ērlich' voo m'n voeten in,sloog en 'k bleef in ees stille stae' vlak bie de dulve. 'EereJ eetj e, as då waere was . . .

«Erme Louw,» riep de treiter an d' overkant. «ErmeLouw 1 Daer is me werempel de joengen stoksti ēf bevrozenen dā midden in den zeumer ! De vrouwe van Loth . . .»

«'Ou je rammelaer yule joengen, bemoej je mi j'n eigenbemoeisels en lae mien mi free 1» riep ik zoo kwaed as 'nkoppespinne. Mae de,n aor lachte en zee : «I leef' tochnog ; 't zou jammer gewist zi ēn ok van zoo'n proenkstikvan moeders kammenet . . .»

Meer 'oorde,n,ik nie ; wan 'k ao m'n lesten akker geslecht,en spande m'n paerden uut om naer 'uus te gae.

Dien eigensten aevend goeng ik nae de Paerdenblom —en noe moch' en zou 'et er uut. Maer 'oe dichter bie dā'k kwam, 'oe minder gauw d ā 'k goeng. Ik kreeg ā langer'oe meer trok, om wee mae trug te gae en nog w ā tewachten : 't was ommers nog tie's genog. 'k Begon opde knoppen van m'n rok nae te tellen of ik 'et vanaevend of mergen moch' vraegen : maer of ik van onder ofvan boven af, op m'n vest of op m'n rok telde, 't was

48

aoltied «Van aevend.» Der was dus niks meer an te doe.Leuntje was an 't kippenkot doende, toen ik op 't 'of

kwam.«Leuntje» zee 'k — en 't was net of Leuntje en 't kippen ,

kot en 'eel de boel omdraoiden — «Leuntje !»«Noe», zee ze, «'k 'oore je w ē. Wā schilt er an ?» en

ze zag me kiek zooveel aorig an, dā 'k der 'eelegaor kapotvan was.

«Leuntje . . . 'oe . . . is 't thuus ?» En kiek, dae begonze me noe te lachen, te lachen ! — d ā 'k docht dat er geenend an kwam.

«'Ei/je niks aors te zeien en dā mi zoo'n gezicht? 'El aen'k vā m'n leven Louw, wā moe 'k om je lachen !» En daegoeng ze werempel weer an den gang I 't Was om dul teworren ; maar 'k docht bie m'n eigen :

«Allo Louw, couraosie joengen, noe moe' j' uut den 'oekkommen, aors dienk' ze zeker d ā je nie wies bint !» In ēēnaesem zee 'k, zoo gauw as ik kos :

«'t Is ā gauw feest in Middelburg Leuntje en 'k aen iknog geen meisje gevrogen, om der mi me meē nae toe tegae en 'k zou ik zoo graeg aen dā jie mi me me ēgoeng';wan 'k vin joe o zoo'n lief meisje. Toe Leuntje, doe medā plezier noe mae, vaoder en moeder zou .6n't ok zoo aorigvinnen 1» Dae, 't was der uut en noe wis z' 'et. Ankiekendost ik ze nie. Gusje nee 'k zou gauw genogt 'ooren 'oeze der over docht.

'k Aen ik niks tegen joe Louw en as vaoder en moeder'et goed vinnen, dan wi 'k wel es 'en ienkelde keer mi j'uut gae. Vraeg ze 't maer es.» En ze gaf me der 'and enik keek z'es an — mae der kussen ! — nee, dā dost ik tochnog nie, 'oevee' trok ik der ok in ao. Jae, 'k was wānuchter in m'n tied! 'k Gloove dā 'k 'et noe 'eel aors zouanleien as 'k 'et es over doen moch!

'En paer daegen laeter goengen me der op los, driewaegens vol joenge gasten. Ikke en Leuntje zaeten op de

49

voo'ste banke in d'achtersten waegen en Toon zat voorop,en mende. Vlak achter ons zat Dirk mi dikke Bette en dietwee aon van b'lang leute ; wan ze konnen mekaor ā lange.Zoo noe en dan 'oorde,n,ik zoo'n raor geluud -- noe, jewete wē wā 'k meene -- en dan gaf Dirk mien 'en por inm'n rik en riep : «Kom alla Louw, moe' j' ok nie es'eulen?Je bint er toch nie vies van joeng ?»

Vies ? nee dā was ik der seheel nie van, mae 'k wou noetoch mae liever wachten tot van aevend en dan zou 'k wēmaeken dā 'k van achter kwam te zitten ; wan 'k ao Leuntjenog wel ie's te zeien, dā d' aoren nie 'oefden t' 'ooren. Omde waor'eid te dost ik noe nie best ok, weet je.

Even buten 'et durp kwaemen me Joost tegen. I lachteen zee : «Zoo Louw, ei,j e ze noe toch ?» Mae 'k draoidem'n oot om net of 'k zeien wou : «'k Bemoeie me mi geenschooier as jie.»

Nae 'en paer uur riejens kwaemen me,n,in stad, vrooilijken blie ; wan m' aon onderwege,n,al es 'en glaesje gedroen,ken. w' Aon d' uve van den waegen 'oog opgeschoven entusschen d' 'oepels ons neusdoeken gebonden. En binnenin goeng 't er van b'lang leutig toe ; we zoengen as liestersen 'k ao m'n erm om Leuntje der midden geslogen en alees de couraosie g'oad, om z' es 'eel evetjes te kussen --'t joenge, 't smaekte.n, as zoeten 'eunink

Op de mar't goengen me den waegen uut en erm an ermin twee lange reken liepen m' ā ziengende de stad in.Overal 'iengen er vlaggen uut en 'ier en daer stiengen erblommen voo de raemen. Wat er te doen was bin ik ver,geten, mae wat er dien dag zoo ā gebeurde nie weet,je, endā zā 'k wē nie licht ok, dienk ik. De stad zelvers zag ermooi en vrooilijk genog uut, dā moe 'k zei6n -- mae desteēluu 1 --- ajakkes watte 'outers van kerels bin d āt tochZe liepen ons net aon te gaepen of ze nog nooit 'enmensch aon . gezien, die leute in z'n leven ao. Ze liepenzoo stief en zoo stille as of ze nae de kerke giengen --en dat op zoo'n feeste 1 Noe, wilder aon zoo vee' te meer

4

50

pelzier en liepen d' eene 'erberge uut en d' aore,n=in enoverā was 't annies of liefde — 'k weet ik nie 'oevee'slokjes 'k wē gedroenken aen, maer 'en 'eelen boel, dā 'szeker.

's Aeven's wieren der over ā lichten opgestoken en derwas mesiek op de mart. Toen kwam der ok 'en bitje levenonder 't yolk en ze begonnen aolderlei deuntjes te ziengen.'t. Wier er toen wel aorig en ao 'k nie uut m'n eigenpelzier g'aod, 'k and ik 'et gekregen mit alleenig nae Leuntjete kieken ; wan die ao toch zoo vee' leute kiek weet je I

Voor 'en groot' 'erberge op de mart 'aon ze 'n 'ekkengemaekt en dae binnen zaeten der 'en 'eele boel an taefeltjeswiēn te drienken. Mae je moe' nie glooven, d ā wilder derin moggen 'oor 1 't Joenge, wat was ik kwaed 1 'En vintmit 'en rok mi gouwe knoppen kwam naer ons toe en zeedat 'et 'en — jae 't woord bin ik vergeten — mae 't betei,kende zoovee', as d ā wilder der buten kossen bluven staen.«Bel dā zā je de duvel,» zee Dirk. «Maggen wie der niein ? 'k Kan ik net zoo goed 'en flessche bessewiēn betaelenas die vinters daer mit 'er kachelpupen op der kop I Allo,uut den wege zei,ik 1» En i douwde den vint mi z'n gouweknoppen en z'n gestieselden kop op zi ē, dat i omvarretumelde. Mae toen kwam der 'en vel'wachter an zetten, endie pakte Dirk meē nae 't kot, of i wou,d,of nie. Wievonnen 'et geraoiin, om niks te zeien of te doe ; wan mit'en vel'wachter trek j' aoltied an 't korst' ende. W' aonvan b'lang 't land, d ā begriepje en dikke Bette juulde vansjagrien ; wan zi ē was der 't ergste an toe en was der vrie'6rkwiet. Leuntje's broer Jan plaegde,n'eur der nog me ē enzee dā ze mae bie 'um moch' kommen ; wan dat i besttwee vriesters kos gebruken. Mae dikke Bette wier kwaeden zee, dā ze niks mi zoo'n maegeren puut wou te doenaen, waerop Jan zei dat 'en vet verken beter bie derpestuur kwam. Wie lachten der om, maer leutig vonnenme 't toch nie ; wan Dirk was 'en aorige vint ; en 'engrappenmaeker ? — noe, of,d,i I

51

'Eel lange aen z' 'em nie vas' g'ouwen ; wan 'en paeruur laeter was i weer ā bie ons, en je kan glooven dā m'aollemael blie waeren en i en dikke Bette wē 't meeste.

Ommenebie tien uren wier der vierwerk afgestoken. Wewaeren espres zoo lange gebleven, omdā me 't geen vanaollen ooit gezien aon. 'k Wil ik 'et nooit meer zien ok ;wan 'k bin toch wē zoo vee' geschrokken, en dā vonnenze dae gunter noe mooi; wan ze klapten in der 'anden enze schreeuwden of ze nie wies waeren.

Noe, in 't begin vonnen wilder 't ok 'eel mooi ; mae toenz' uut aol ulder forcie an 't dunderen en weerlichten goen,gen, toen docht ik bie m'n eigen : 'k wou 'k 'ier goed enwel van daen was. En dan, 't is toch mae den 'Eere ver,zoeken, om 't vier en den dunder van den 'Emel nae temaeken.

Eest goeng er sjjt I 'en lange striep vier de lucht in,zoo 'ooge, dā je der draoi'6rig van wier en der op 't lestniks meer van zag as 'en 'eel klein vonkje. En sjjt ! daergoeng er weēr een en sjjt nog een en nog een, 'k dochtdat er geen ende an kwam. Dat noemden ze vierpi ēlen —en mooi was 't as ze zoo 'ooge in de lucht stoengen en eraolderlei sterretjes uut vielen -- aorig was 't, dā moe' 'kzei'ēn. Mae daer in ees vlogen er 'en troep vierige slangennae boven en die begonnen 'en lawaoi te maeken, d ā j''ooren en zien vergoeng. Leuntje kneep me'n.in m'n ermen verstierf as' en doeke en zelvers was 'k ok niks op m'ngemak ; 't liekt er niks nae. 'k Docht ielk oogenblik dām' 'eel den vierigen boel op ons oot zou6n kriegen. Endan bi je nog ā voo je pelzier uut !

«Daer eije 't geduvel al in de glaezen !» riep Gerrit dejaeger. c<Dā komt van der onverstandig geschiet ! Dae staeme, zoo waerezn'as 'k leve 'eel 't stad'uus in den brand !»

En warempel 'oor! 'k zou 't nie g'loofd aen, as 'k dernie zelvers bie gewist was ! Eest zag je boven in den toren'en klein vonkje en dā wier ā grooter en grooter en einde,lienge wier 't zoo groot, dat 'et op de mart zoo licht wier

52

as op klaerlichten dag. Ielk stoeng der van beteuterd enwier zoo bleik en zoo geel as 'en liek ; mae geen menschstak 'en poot uut om t' 'elpen. En kiek 1 dae wier 't weekleiner en kleiner en kleiner en in ees was 't uut. 't Aomaer 'en stuitje geduurd ; maer begriepen ? nee, begriependee 'k der niks nimmendalle van. Laeter bin 'k eest gaenbedienken, dat er 'en vint boven zā gezeten aen mit 'enlantaerentje of zoo ie's, maer 'eel dudelijk is 't me tochnie. Maer wat er noe voo moois an was, kiek dā kan 'kme nie begriepen en der waeren er toch 'en boel, die 't uutschreeuwden van wege 't mooie. Ie1k z'n meūgje, zei 'kaoltied maer 1

'k Neep m'n oogen toe, om nie te zien wat er kommenmoch' en ao 'k Leuntje nie bie me g'aod, dan ao 'k m'n oorenook wē toe willen niepen. An 't geluud 'oorde.n'ik toen,dat er weē zoo'n troep van die vierpielen afgeschoten wierenen 'k dee gauw m'n oogen open ; wan van dien diengerswas 'k nie bange. 't Waeren 'eele mooie, mi rooje en witteen blauwe sterretjes. «El.l:l, Bel /1'1, 'oe mooi !» riepen me ;maer in ees schreeuwde Dirk, die in pesant mit dikke Bettestoeng te vrieEn : «Christe.me,ziele, dae krieg ik 'en sterreznop m'n kop 1» Mae 't was geen sterre, 't was 'en stok I'Oe die zoo uut den 'emel was kommen vallen begriepJoosje, mae dat i goed angekommen was, kos je wel anDirk z'n veraltereerd wezen zien en zoo bange vor 'enknoei en 'en douw was i toch ok nie.

«'Oor es, weet je wat,» zee ik, «'k wete nie 'oe julderder over dienken, maer ik aen ik m'n buuk vol van dieaorigheden. 'k Geēn der de duvel van, om 'ier langer tebluven en nog levendig verbrand te worren derbie I Ajuus 1»En weg goeng ik mi Leuntje, die wā blieE was, dā ze dermi fesoen vandaen kos. De rest kwam van zelvers achteranen 't kos ons al 'eel weinig schillen, dā de stēeluu ons uutschollenvoo «stomme boeren kluten, die bang waeren vor 'en bitjevierigheid 1» 'En raore menier om leute t' aen as j' ielke keer'en stok of 'en stik vier op j'n oot of je liēf kan kriegen1

53

't Was ā laette geworren en daerom goengen me'n'opsproeng naer 'uus. Eest namen me nog 'en slokje, om deschrik weg te drienken en ā gauw aon w' ā net zoo vee'schik of er niks gebeurd was.

'k Zat mi Leuntje achter in de waegen en 't duurdenie lange . . . Mae nee, w ā me dien aevend saemen spraeken —'eel vee' was 't nie — zei ik je nie. Alleenig wil ik je nogzeiZn, dat 'et geen vuuf maenden duurde, of 'k 'ieuw ikbrulof mi Leuntje van de - Paerdenblom.

WULLEM DE POSTRIEJER ENZRV ZEUNTJE.

Sjok, sjok goeng 'et tentewaegentje van Wullem denpostriejer langs den 'obbeligen weg van Duunland naeMiddelburg en bie ielken stap van 't maegere ouwe paerd,drilde de lang' onderlip van Wullem, die op 't voo'stebankje zat, mit de zwiepe tusschen beenen, in ielken'and 'en ende van de leist en mit 'en rik zoo krom as 'enkemeel. En bie ielken stap ok drilden de dikke rooje kaekenvan - Janna van 't Zand, die achter in 't waegentje zat mit'er mande mit beuter voor 'eur ; wan 't was martdag instad. Ze zat te blaezen van d' 'itte achter 't zwaere gouwe'oofdiesder en onder de wichte van aol de keuzen en 't goed,dā z'an der lief ao en dat er nog breejer en zwaerdermaekte as z' ā was, zoodā z' amper in 't waegentje kos endat ouwe dienk 'eel den weg ever liep te zuchten en tekraeken, as of 't ielk oogenblik van zins was, om mit 'eelz'n vrachte nae benee te tumelen en d' ouwe knol alleenigmit de wielen naer de stad te laeten riejen. Ielken dag reeWullem 'een'en/de/weer nae stad en omdat er nog al esmenschen .meerejen, waer i nog 'en aerig stuvertj' an - won, .

aod i 'et ouwe tentewaegentje gekocht, vor 'en appel en'en ei ; wan 'et dienk was nie vee' waerd. Wullem 'ieuwder ok 'en wienkeltj' op nae, waerin krujenierswaeren enbrood verkocht wieren en dā laeste kocht i 's aeven's ineen van de durpen tusschen stad en Duunland en as je

55

dan me ē ree, zat je tusschen 'en paer groote zakken mitvosch brood en 'en 'eele 'oop zakjes mit suker, krenten,koffie en thee ingenepen, net as of je der nooit meer vantusschen moch' kommen.

Wullem was 'en groot dienker en 'en knappe kop āzeed' i nie vee' as i zoo zat, mi z'n kromgetrokken rikaol deur voor 'em te kieken tusschen d' ooren van 't paerd,dat ok op ziēn menier liep te suffen en te dienken onder,wege en d ā somtement zoo diep, dat 'et in ees stille bleefstae, docht da 't op stalle stoeng en op z'n gemak wat gosen blaeren langs den weg begon af te graezen. As dat dan'en stuitje geduurd ao, lichtte Wullem z'n oot 'en bitj' open zee : «Allo, noe is 't genogt kas, voruut 1» en dan goeng't weer varder, sjok, sjok tot 'et slimme beest weer ie's žag,dat 'em anstoeng en dan ao je weer 'etzelfde gedoe. Jaerenlang ao Wullem an 'en stik denzelfden kant uutgerejen,aoltied zag i der eender uut, mi z'n strek gezicht en z'n'angenden lip, die 'em ie's kwae's gaf, en aoltied was iweinig spraekzaem, of je moch' 'em mi geweld tot praetendwiengen, en dan kwam der 'eel wat uut ; wan i doch'vee' en zag vee' deur z'n an'oudend op en ne ēr trekken.

Van daege was i nog stiller as aors en ielke keer keeki naest 'em, as of i daer ie's miste. W ā voo moeite Janna,die as de meeste vrouweliengen vee' van 'en praetje 'ieuw,,ok dee om 'em an den gang t' 'elpen, 't lukte nie en zewas drekt uutgepraet.

«Mooi weer, Wullem,» begon ze.«Wā blie ?» en Wullem keek es over z'n schouwer nae

der om, en drekt weer tusschen d' ooren van z'n paerdlangs den weg.

«Dat 'et mooi weer is.»«Jaeme, de zunne schient,» en uut was 't. 'En stuitje

laeter was 't :«'t Wor werm van daege W ullem.»«Wā blie ?» en Wullem keek weer es over z'n schouwer

nae Janna en toen weer voor 'em.

56

«Dat 'et werm wordt.»«Jaeme, de zunne steekt,» en 't was weer uut. Janna keek

boos, gieng tegen d' achterkant van 't waegentje leunenmit 'en fossie, dat 'et dienk nog 'arder kraekte. Ze zou geenwoord meer zei .6n tegen dien vint dae voo der ; nee, datzou ze net nie, ze kos net zoo goed tegen de stikken beuterin der mande praeten as mit dien bobberd. En nog tweeuur ruum zoo te often zitten zonder 'en woord te zeiZn I't Was 'en temptaosie. 't Duurde dan ook nie lange of 't was :

«Wullem, waer is Izak ?» .

Drekt draoide Wullem z'n eigen om, z'n lip en 'eel z'nwezen leeken te beven en 't was of z'n oog nat wier. I'oestte,n'is, dee net of i wou gaen spreken maer draoidez'n eigen in ees wear om en gaf 'et paerd, dat op z'n gemakstoeng uut te rusten, 'en paer klappen mi de zwiepe, dieankwaemen en trok z'n rik nog krommer as te voren. 'Enstuitje laeter keek i wear om, wees mi z'n zwieppe nae denkant wae Duunland lee, zuchtte diep en zee: «ziek.» Toenkeek i voor 'em en z'n rik stoeng wear erg krom, net 'en'oepel.

«Bel 'Eere m'n tied 1 Ik dacht ik ok ā, wae zou 't vintjeziēn i Wā schilt er an ? Is 't erg ?»

«In z'n been zit 'et. Lam dienkt de meester. 't Was aoltied'en zwak schaep Janna, i kos nie vee' verdraegen en daeromlie' 'ķ 'em mae nie nae schoole gae en nam 'em aoltiedmea nae stad, om 'em bie me t' aen en omdat i 't zooleutig von, 't erme vintje. 't Is noe ā biekant twee jaer, datI ielken dag dae naest me zit en noe -»--» Wullem draoidez'n eigen we ēr gauw om, sloog mi de zwiepe de vliegenvan 't paerd, 'aelde toen z'n pupe uut de pupenkas, stak'em an en sprak 'eel den weg over geen woord meer.

Maer ā sprak i nie, i docht zoo vee' te meer. In z'nverbeeldienge zag i 'en klein kaemertje, dat op de witteblienkende dunen uutzag, waer de zunne noe zoo stark opzou schienen, dā j' er j'n oogen nie op zou kunnen 'ouwen.En dichter bie vlak voor 't raem zag i 't bleikje, waer 't

57

schaep stoeng te graezen mit 't lammetje, 'et lammetje vanSak, z'n zeuntje. I aod 'et beesje er bie ge'ouwen, omdāSak er zoovee' van 'ieuw en er zoo graeg meē speelde as ithuus was.

Mae 't best van aolles zag i 't kaemertje zelvers, mide groote 'angklokke. die zoo 'ard kos tikken en die«koekoek» riep bie ielk uur, en 't kammenet en de glaezenkas mit oal de mooie kommetjes en scheuteltjes en de bordenmit paerden en schepen der op geschilderd. En in dā kae'mertje zag i ok 'en stoeltje mit 'en klein vintje van 'n jaerof zesse, mae dat er nog vee' joenger uutzag, om dat 'etzoo klein en tēer was. En 't beentje van 't vintje lee op'en stoeltje voor 'em en 't gezigtje zag zoo bleik en stoengzoo pienelijk. I 'oorde nog wā Izak tegen 'em gezeid aotoen i 's mergens wegrēe : Vaoder, kom je w ā gauw thuusvan aevond ; wan 'k zā zoo alleenig zien, den 'eelen dag."I zou z'n beste doe, aod i gezeid en in z'n verbeeldiengezag i 'oe 't kleine vintje d' uren telde as de koekoek riepen verlangde nae z'n vaoder, d' eenigste op de wereld, dieer was om 'em lief t'aen. De meid zou zoo dikkels naer'em kommen kieken as ze kos, mae ze most toch ok derwerk doe en op den wienkel passen -- en dan, 'en meidwas toch maer 'en meid en kos onmeugelijk zoo goed ziēnvoo 't vintje as z'n eigen vaoder.

't Was ok in ees zoo 'ard angekommen. Izak was nooitstark gewist en klaegde.n.aoltied trekt over moeiigheid inde beenen, maer lam, en dā wellicht vor 'eel z'n leven, aode meester gezeid, 't was schrikkelijk ; z'n erm lief vintje,daer i juust omdat 'et zoo vee' liefde be'oefde, zoo vee'van 'ieuw, die nooit 'en oogenblik van 'em van daen wasen die soms zoo aorig mit 'em zat te praeten as ze saemenin 't wagentje rejen. En as 't God de.n'Eere es b'aegde,om 'en weg. . . . »Nee, nee, groote God!" riep i uut en ikneep de leist vaster in z'n vuust.

Janna, die achter 'em van de warmte in den dut wasgeraekt, wier wakker en riep beteuterd : »Wā blie !" Mae

58

ze kreeg geen antwoord en zag niks as de kromme rik vanWullem, die weer vlak vooruut zat te kieken mi de zwiepetusschen z'n beenen en an z'n piepe zat te trokken, ā wasdie ā lange uut gegaan ; mae d ā merkte,n'i nie.

Zoo - kwaemen z' eindelienge in stad en toen Janna eest'er benne en toen 'er eigen uut 'et tentewaegentje 'ielp, datonder der zwaerte biena om kapte, vroog Wullem : «Maekje dā je der strak wā vroeg bint Janna ; wan je begrieptdā 'k naer 'uus verlange en nae 't vintje.»

II .

Dicht bie de dunen, in 'en uut'oekje van 't durp stoeng'et 'uusje van Wullem Peper den Postriejer. Mit en glaezendeur, waevoor op 'n groot stik pampier mi vette lettersstoeng te lezen Vliegedood, goeng j' in 't wienkeltje, d āmit 'en raem, wae voor aolderlei diengen laegen as 'englaezen flesch mi stiesel, een mi blauwsel, rooje pakjeserpelblom, kruuneuten en nog' 'en 'eele boel meer, op straetuutzag. Naest 'et 'uusje, 'en bitje naer achter, was d'outenstallienge voo 't paerd en 'et tentewaegentje, dat daer ielkenmergen, — b'alve zundags ; wan dan goeng er en aor mitde brieven — uutg'aeld en ielken aevend weer ingerejen wier.

In 't wienkeltj' achter den toog stoeng Neele de meidbezig om aolles op te rejen en op te vrieven mit 'en'oekev ēger en 'en doek. Je kos er nooit kommen of Neelewas an 't boenen, 't was 'en ziekte van 't mensche leek 'twē , en daer 't 'uus zoo dicht an de dunen lee en er dusaoltied zand nae binnen waoide, kon ze der 'art 'ier op'aelen.

Neele was nie mak an der vest, nee belange nae nie,mae ze was eerelijk en trouw en d ā was Wullem genogt,daer i toch 'aest nooit thuus was en 't dus nie 'oorde asze mopperde. Ze was ā voo den dood van z'n vrouwe, dielange katievig was gewist, in z'n dienst en toen die vrouweeindelienge uutstapte, ao Neele zoo bie der zelvers besloten,

59

dā ziē noe mae mi Wullem zou trouwen, as i 't vroog.Z' ao wē 't land an de vinters, ā van dā ze vuuf en twintigjaer oud was, maar ze dee er 'n goed werk an om 'emwewenaer te nimmen mit 'en kind er bie, jae d ā dee ze neten 'en plekke in den 'Emel kreeg z' er vast me ē . Ze zatdus mae te wachten tot Wullem tegen er zou zeiEn : »Wije m'n vrouwe worren ?" en z' aod ā overlegen, w ā zezou trug zeiEn — mae Wullem vroog niks, tot 'er grootergernisse, dat 'en mensch zoo blind kos zi ēn as die Wullem.Noe, 'eel veel aerigs van binnen of van buten was er niean 'er. Lang 'en mager, mit 'n bruun vel en 'en puntigeneus en 'en gries en 'en groen oog, waevan 't eene linksen 't aore rech's keek — kiedae der po'tret.

A meer as twee jaer was vrouw Peper noe dood eneindelienge, toen Wullem maer aol deur z'n mond 'ieuw.ao ze bie der eigen gezeid : »Zie zoo, i mot 'et mae weten :ā vroeg i 't me noe mergen an den dag, dan zou ik zei6n :»» 'k dank je wel, 'en wewenaer mit 'en kind, wae dienkj' an?" De vinters binnen aopen, aollemael." En daeme ēao ze der eigen getroost.

'i Was noe toch ok net of der ie's an schol wan zezag der mae streepjes uut as ze nae de deure keek, die dewienkel van de weunkaemer schee. 'oe moeielijk 'et okwas, om te zien nae welken kant ze keek.

Achter die deure, mit 'et maegere bleike gezich'je naebuten, nae de blienkende dunen, zat Izak op z'n stoeltje.Wā goeng die tied toch langzaem om, 't was net of dekoekoek 'et er van daeg om dee, om 'um te plaegen. Endae buten op 'et bleikje stoeng 'et sehaep, en 't lammetjesproeng zoo vroolijk en blie rond z'n moeder, zonder z'neigen om z'n baesje te steuren, dat ok zoo graeg butenrond zou spriengen, dae gunter bie de dunen, waer deguus van 't durp speelde en mekaore van de 'oogte afgooi.den. Je kos z' 'ier 'ooren lachen en schreeuwen van deleute. En dan vroeg Izak z'n eigen af of 't lammetje en deguus dae gunter w ē zoo'n leut zou'en aen, as z' ok 'en lam

60

beentj' aon en binnen moggen bluven zitten in 'n wermekaemer, zoo ' ēel alleenig, mit niks aors bie ulder as dekoekoek. Daer aen ze Betje van bure Keetje te pakkenKiek, z' aen der bie der beenen en bie der keuzen vast enof ze schopt en trapt of nie, ze wordt van boven van 'tduun afgetrokken. Kees van dernaest staet te dansen vande leute, 't vintje is wē twee jaer joenger als Izak, maar iziet er 'en boel beter en sterker uut. Kiek dae willen ze'um pakken, omdat i Betje uitgelachen 'eit, maer i loopt 'ardvort en onderwege komt i z'n moeder tegen, die 'ern looptzoeken, en die 'ern noe oppakt en op z'n rooje kaekjeskust, uut bliedschap zeker dat 'er vintje wee bie der is.En ze laet 'ern op 'er erm dansen 'oog de lucht in en danweer laege bie den grond : aollebei schreeuwen ze 't uutvan de pret. Zoo kommen ze langs d' 'aege die 't bleikjevan Wullem van 't pad afscheidt en 't pienelijke gezich'jevan Izak staet nog pienelijker as daer net. Waerom aod itoch ok geen moeder die 'em lief aen kos ? Zou Keesje,as z'n beentje es lam wier, wē zoo alleenig zitten as i,zonder dat er 'en mensch naer 'em kwam kieken, en detraenen wegv ēgde as de piene t' erg wier ? En dae zat iover te dienken tot z'n oote pien die en z'n oogen zwaerwieren en uut de verte 'oorde'n.i nog 't gelach van Keesjeen van de guus, die van 't duun naer 'uus goengen.

»Bin je doof, Sak ?" riep Neele op 'er stroeve menier,ā meende ze 't zoo kwaed nie. »'k Aen ik ā drie keergeropen of je niks noodig eit."

Izak draoide z'n oot 'en bitj' om, om Neele te kunnenanzien, en vroog :

«As jie m'n moeder was Neele, zou je dan net zoo vee'van m'n 'ouwen as bure van Keesje en zou je dan vrin'delijker tegen me zi ēn ?" I keek ze vlak in der wezen, mizukke vraegende oogen, en toch zoo bange om t' 'oorenwā ze zou, leek 't wē .

v'Oe komt 't joenk er bie !" was 't eenigste wā Neele

61

zee en ze pluusde an 't lint van der schorte en perbeerdeom te lachen.

«Waerom bin jie nie vrindelijk tegen me ?» droeng Izak.«Is 'et omdā 'k nie zoo sterk bin as 'en aor en omd ā 'knoe nie loopen kan ? Neele, waerom aen ik geen moederas Keesje ?" en 't kind begon 'ardop te julen mi z'n 'andenvoo' z'n oogen.

Neele streek mi de punt van der schorte langs der oogenen probeerde te gliek om te spreken en te lachen, mae derkwam niks uut as 'en brommerig geluud en in ees draoideze der eigen om en goeng de deure,n,uut. Maer ielke keerkeek ze deur 't glas van de deure . nae binnen en as ze zagdat Izak nog juulde, sproeng ze gauw trug, vagde deroogen af, gooide,n,aolles omvarre wat 'er in den wegestoeng zonder dā ze 't merkte en goeng dan wear voo' 'tglas kieken. Toen Izak eindelienge wā bedaerd was, 'aeldeze' ie's uut 'en doosje, goeng nae binnen en lee tweeblokjes voor 't zieke vintje op taefel, lee 't kussen recht opz'n stoeltje en zee :

«Je moe' nie julen, Sak, d ā 's nie goed vor je. Toe zuugmaer es 1» En toen ze 't wienkeltje weer ingoeng stak zeder 'oot nog es binnen, om te zeie6n : «Je wete w ē dā 'kvan j"ouwe . . . .» en boml dae goeng de deur toe.

Izak zat wear alleenig, te kieken nae 't schaep en 't lam ,

metje op de bleike en varder nae de witte dunen en deblauwe lucht, bezaoid mit aolderlei witte wolkjes, mit schaepenlammetjes. En deur z'n oot draoiden aolderlei diengen deurmekaore, as i docht an z'n vaoder en Neele en an Keesjeen z'n moeder. — En langen tied 'oorde je niks aors as 'ettikken van den koekoek, die ielk uur afliep en dan net deeof i 't vintje uutlachte, as i z'n 'uusje bie ielke keer dat ischreeuwde uutkwam en z'n toeng uutstak. Nog aoltied zat'et vintje stille te kieken, toen de zunne ā lange d'aorenkant van de dunen dee gliensteren en blienken en langeschaeduwen lie' vaollen op 't land tusschen 't uus en de dunen.

62

Den volgenden dunderdag sjokte,n,'et waegentje vanWullem, weer kraekende onder de wichte van Janna ender mande mi beuter, tusschen Duunland en Middelburg.Wullem zat wee net as aoltied, in mekaor as 'en zak mimeel. Izak was eer erger as beter von' de meester, i moch'ok betere oppassienge aen. 't Vintje ao zoo dikkels in dieacht daegen an z'n vaoder gevrogen, waerom i geen moederao. Jae, as de vrouwe nog leefde, dan zou Sak zoo alleenignie 'oeven te lei'6n. En Wullem docht an den tied toen inog joenk was en werk maekte van de zelfde Janna, dienoe achter 'em zat, mae die i laeter ao laeten loopen, omd āze zoo schrikkelijk dik wier. Ielkendeen 'aod 'um uutge,lachen mi z'n vette Janna, zoo as z' 'er noemden. 't Waste gek gewist von' i en i ao der 'en ende an gemaekt. Dejaeren aon 'er nie maegerder gemaekt, nee net aors om ;maer 'en goed 'arte ao ze, d ā wis,i. 't Was gek dat i daenoe net an docht, von' i, -- mae zoo 'eel gek was 'et tochwee nie ; wan i aod er in den laesten tied dikkels an ge,docht, seed Sak was begunnen te vraegen 'oe 't kwam dati geen moeder ao. Janne 'aod 'en goed 'arte, d ā was zeker ;z' ieuw vee' van guus zee z' aoltied. Van Sak zou z' okwē veel 'ouwen, waerom nie ? 't Was ommers zoo'n liefgoed vintje ? As i 't 'er vroog ... i was 't nie van plan . . .mae me zullen es zeiZn as i 't 'er es vroog, dan was 'talleenig vor Sak, nerges aors vor en w ā zou ze wē zei:6n?Zou z' 'um nog willen aen, tien jaer ouwer as i was, seedi 'er lie loopen, en mit 'en ziek kind ? Mae z' 'ieuw vee'van guus en as ze nie van Sak wou 'ouwen, dan wou i z'in seheel nie aen ... dae, 't was net as of i ā van plan wasom 'et 'er te vraegen en zoo varre was i toch nie, neenet nie. I docht zoo maer es an de meugelijk'eid. . .Maer 'oe meer i an die meugelijk'eid docht, 'oe meer z' 'emanstoeng. I ao noe toch nooit rust of duur as i weg wasen z'n zeuntje lee daer alleenig.... en Janna aod 'en goed

63

'arte, dA wis' i bie ondervindienge ; wan z' aod 'um er laeternooit scheel op angezie, dat i mit 'n aor was getrouwd,vooral nie seed den dood van de vrouwe ; wan z' ao toenvee' meeliē mit 'urn, zoo as z" ern zelvers gezeid ao. Omnog meer op z'n gemak te kunnen dienken, 'aelde'n'i z'npupe voo' den dag, sloog vier en gang an 't dampen vanwA bin je me.

Janna aod A verschei:6 keeren 'en praetje zoeken te maeken,mae toen i 'er gezeid ao 'oe 't mi z'n zeuntje was en varderniet vee' meer as «WA blie ?» en «Jaeme» en «Neent,»ao z' ok mae gezwegen en gedocht : «Die lammigheid zit'urn dwars in de maege.» Ze keek raor op, toen Wullemz'n eigen 'en stuitje laeter omdraoide en uut z'n eigenbegon te spreken.

«'k Aen ik gedocht Janna, dA jie. . . .» Nee, dA was niegoed. Toen i tot 'et beslaut was gekommen, dat 'et mae't beste was, om Janna tot de moeder van z'n zeuntje temaeken, oad i in de gauwigheid vergeten dA Janna daerok ie's in te zei:6n ao. Dae docht i pas an toen i 'er zei'6nwou dA ze zien vrouwe moch' worren en toen bleef i botweg steken. Nee 't begin was niet goed.

«Wat eije gedocht?» vroeg Janna, toen er niks meerkwam en Wullem weer recht voor 'em zat te kieken.

«Niks Janna. Maar . . .» en i klopte d' aessie uut z'n pupe,douwde 't vier mi z'n vooste vienger wA nae bene ē , dee'en langen 'ael en toen mit de pupesteel over z'n schouwer.wiezen e en z'n eigen nae der omdraoi'6nde : «Maer , . . .

dienk je nog wel es an vroeger, zoo wat over 'en jaer oftiene?» DA was beter 1 Janna wier nog roojer as z' A was,net 'en keroot. «'k Wis ik nie dA je dae nog an docht, ikdoe 'et temist nie, nee dA doe 'k net nie, je kan 't gloovenof je wil'd.of nie.»

«J' 'ouwt vee' van guus ; is 't nie Janna ?» WA was dAnoe wee vor 'en raore vraege 1 Was de man droenkig ofnie wies ? En i keek 'eur zoovee' raor an, net of i bangewas om t' 'ooren wA ze trug zei'dn zou.

64

«'t Kan er nae wezen ;» zee z' eindelienge. 'En 'eelen tiedzag ze niks aors as Wullems rik en z' ao gelegenigheidom es te dienken over z'n woorden. «Dienk je wel es anover tien jaer.» en «Ouw je vee' van guus,» 'oe kwam dānoe bie mekaor te pas ? Zou i 'er willen vraegen ? B ē ,waerom nie ? Ze was nog 'en wel gedaen mensche en zoo'eel oud nie ok, net 'en 'eele goeie oudte, om op te trouwen.Mae mi Wullem ? Jae over tien jaer was 't ie's aors gewist,mae noe ? 't Kind, daer ao ze nie tegen . . . en kewa, ielkeen

wou op z'n tied wel es getrouwd wezen. Mae mi Wullem!

Eel veel aorigs was der toch nie an 1 Kiek, der kwam leven

in 'em.«'t Is maer 'en aekelik gesukkel, Janna.»«Wā bedoel je ?»»Bel, lni zoo'n meid. 't Is toch nie eigen. En 't vintje ;

dā 's 't ergste weet je. Mien kan 't nie vee' schillen ; wan'k bin ik toch 'em 'eelen dag uut. Jae, as ik er nog es toekwam om te trouwen, zou ik et doe vor Sak, 't erme schaep.M'n vrouwe zou vee' van Sak motten 'ouwen, begriepj e ?»

«Jaenle Wullem.» «Ouw jie vee' van Sak ?» 't Joenge daer aod i ze. Zonder

dā ze 't merkte kos i z' es uut 'ooren en goeng dā goed,dan moch' 'et er mae deur, liever van daege as mergen.

»Och, 'k vin' ik 'et nog al 'en aorig vintje. 'En bitjepetiterig en bleik, mae dā komt omdat i geen moeder 'eitom vor 'um te zurgen.»

«Zou je dienken ? Verbeel j' es, dā jie z'n moeder. . . .»«Gusje miene, wae dienk j' an ?»«Noe, 'k zegge mae,» verbeel j' es 1 «zou jie 'em weer

op kunnen knappen ? -- dienk je dat Janna ?»«Dā zā 'k nie zei^n , 'oorl mae 't zou toch te perbeeren

wezen. Mae dā kan Neele ommers net zoo goed ?»^ ..

a ^.

«'Oor es Janna, je wete we k in m'n tied zinnig'eidin j' ao ; mae . . . toen . . . wije m'n vrouwe worren Janna ?»

«Nim me nie kwaelijk Wullem, mae 't vaol me.n.aollēszoo koud op 't Ha! 'k Dien me der toch eest es op te

65

beslaepen. Je moe' noe nie denken, omd ā 'k dat zegge, d ā'k bepaeld «nee» zā 't kan net zoo goed «jae»wezen -- maer ok net zoo goed «nee» weetje. Jae, netzoo goed.»

Wullem 'aelde diep aesem. De zaeken stoengen goed,'eel goed zelvers en i ao dat maer es netjes an gelegen.

«En wanneer zou je j'n eigen er genogt op beslaepen.aen Janna ?»

c<B ē , laene me zeiZn . . . mergen voo' je weg riedt kom ikbie je, om tegliek es nae Sak te kieken.»

Wullem knikte'n/es. I ao niks meer te zei&i en i zee okgeen woord meer, maer i zag er vrooilijker uut as in langegebeurd was.

Janna ao genog mi der eigen te doe. As ze Wullemtrouwde 'oefde ze nie longer meer te dienen. De bezinnevan 't Zand aod 'eur zoo dikkels getreiterd en noe kosziē 't 'er es betaeld zetten en as ze weer begon, zei&I : loopnae de maene, 'k gaen ik vort, van aevend nog. En zelachte bie der eigen om 't gezicht dat de bezinne zou zetten.Voor z' in stad kwam, ao z' ā bie der eigen gezeid : «'k Zāmergen mae «jae» 'k Wil toch ok wel es getrouwdziēn, en Wullem liekt w ē m'n man te motten worren ā seedtien jaer ; wan 'en aor komt er nie,»

En zoo rejen ze mi z'n bekn nae stad zonder ie's tegenmekaore te zekn en toch zaegen z' er aollebei uut, as ofz' 'eel vee' pelzier aon.

IV.

Nog vol van 't geen i dien mergen ao gedaen vor z'nzeuntje, stapte Wullem 's aevens z'n wienkeltje binnen. AsSak noe weer vroog waerom i toch geen moeder ao, zou itegen 'urn zekn : «Wach' mae vaodertje, ā gauw krieg jeder een en 'en goeie ok 1» en ā lachende goeng i nae binnen.'t Wienkeltje was leeg, mae toen ze Wullem 'oorde, deeNeele de kaemerdeure open en kwam naer 'em toe. 't Was

5

66

net of ze gejuuld ao «M'n God Neele, wā schilt er an,'oe is 't mit 'et vintje ?»

«Mis, 'eel mis Wullem. I is van daege vee' achteruutgegaen en de meester » Maer Wullem 'oorde nie meer.De vrooilijk'eid was as van z'n wezen gev ēgd ; z'n lippenbeefden en de traenen sproengen in z'n oogen, toen i inēēn stap bie de besstee .6 van z'n zeuntje stoeng, z'n eigenover 'em 'eenboog, z'n 'andjes in de zi ēne nam en ze vast'ieuw, as was i bange d ā ze 't kind van 'em weg zou .6nnimmen ; 't kind daer i voo' leefde en dat i nie missen kos ;wan 't was 'en stik van z'n eigen leven geworren.

«Vaoder,» riep 'et kind. «Vaoder, de meester zee in denwienkel tegen Neele dā 'k dood moch' ; wat is dat vaoder?»D' 'angende lip beefde weer, 'en traen viel op 't gezichtvan 't zieke vintje ; mae spreken, nee d ā kos Wullem nie.

«Wat is dā vaoder, dood ? Waerom gee' je geen antwoordnet as Neele ?

I was ā praetende overende gekropen en ao z'n ermenom z'n vaoder's aols geslogen en schreide, d ā j'n 'arte dervan brak. Wullem zweeg nog aoltied. 't Viel 'em zoo rauwop 't lief, dat i nog mae nie kos begriepen, wat er eigenlijkgebeurde. Die vraeg : «Wat is dood ?» kloenk maer aoldeur z'n oot en i dost er z'n eigen en nog vee' minder z'nzeuntje 'en antwoord op geen.

«Vaoder, zā je me noe nie alleenig laeten ? Ze zullenme'n'aors me ē nimmen, en dā wi je toch ok nie, eh?» eni ao z'n ermen nog vaster oni Wullem's aols geslogen enao z'n eigen zoo in slaep gejuuld.

En toen den aoren mergen de zunne de dunen lie' glien,steren en blienken, dā j' er j'n oogen nie op kos 'ouwen,was er 'en zieltje minder op de wereld en scheen z' op 'envaoder, die aolles ao verloren wat 'em lief was en geentraenen ao, om an z'n verdriet lucht te geen. Die kwaemenpas toen Janna binnenkwam, om es nae Izak te kieken.'Eur and i gevrogen, om moeder te worren over z'n kind

67

en kiek, dae lee 'et noe, koud as 'en steen en 't leek nogte vraegen «Vaoder, wat is dood ? en z ā je me nie laeten

•wegnimmen."Janna juulde=nok toen ze 't liekje zag : z' ao zoo'n goed

'arte ; en ze knikte van jae toen Wullem zee : «Van d'afspraeke kom' niks, dā begriep je w ē Janna, nou 't vintjedood is ; wan 't was vor 'um.»

TEIRENIENGETJES MIT DE PENNE.

I.

ERME CU RSJAON

't Was 'en duustre dag weer, zoo duuster, dat, as deklokke nie op tien uur in den mergen ao gestaen, je zougezeid aen, dat 'et nae den aevend goeng. De zunne wasnog geen ienkelde keer van achter de doenkere griezewolken gekommen, om es evetjes mit 'er vrindelijk wezennae beneē te kieken, of er nie ievers 'en traentje te drogen'en treurige op te vrooilijken viel. En toch, er waeren ergenogt op dien triestigen naejaersdag, wie der binnenstenog triestiger was as 't weer buten.

Kiek maer es nae dā klein' 'uusje, wae de luken dichtbin en 'en 'oop strooi, netjes in bossen naest de deureopgestaepeld anwiest, dat dae binnen 'en dooi e,n.is. Geenmensch kan der voobie gae, zonder 'en stuitje stille te bluvenstae, z'n oot te schudden en bie z'n eigen te zei6n : «ErmeCursjaon 1 wat mot er noe van je bloei6n van kinders trechtkommen 1»

Jae, ze maggen wē zei6n Erme Cursjaon 1 'En paer daegengelee6n is z'n vrouwe gesturven en mit zes guus bleef izitten, om te treuren over z'n Betje, mit wie.d.i 't aoltiedzoo goed kos vinnen, van wie'd.i zoo vee', 6 zooveel 'ieuw,i ao nooit geweten 'oevee', as noe ze dood was en nooit,nooit meer tegen 'em spreken zou.

69

Domenie was bie 'em gewist en ao tegen 'em gezeid, dāGod de'n''Eere 'et voo' z'n Betje en voor 'um in Z'nonnaespeurelijke wies'eid beter ao gevonnen, om 'eur naeboven in den 'Emel te roepen, wae ze 't 'en boel beter zouaen as 'ier bene ē . I moch' mae berusten, «wan w ā Goddoet is ommers welgedaen ?»

Cursjaon ao van jae geknikt ; 't zou ommers w ē zoo ziēn ;wan 't stoeng in de Schrifte ; -- maer 'et te glooven opdat oogenblik ? nee, dā kos i nie. Te glooven dā God z'nvrouwe uut goeiigheid tot 'Em ao genommen, z'n vrouwe,die 'ier best tevreē was en die i en de guns zoo amper,nee in seheel nie missen kossen ; d ā was 'em te zwaere. Mitz'n 'anden onder z'n oot, zat i aollemael voor 'em te kieken,aollemael rechtuut asof'd'i 'eel w ā zag, maer i zag of 'oordeniks, en noe en dan liep er 'en traen langs z'n wezen opde taefel zonder dat i 't merkte. En aolles, aolles wat i miter deurleefd ao, kwam wee bie 'em op, van d ā ze mekaorevoo' 't ee'st zaegen tot noe vor 'en paer daegen, toen z' 'emvoo' 't laest genacht zee.

Jae, as i goed keek, dan zag i weer, 'oe ze saemen diendenbie denzelfden boer, en oe gauw z' ā van mekaore begonnent' 'ouwen, 't Was ok 'en aorig dienk dā Betje, zoo vief enzoo vrooilijk as 'en veugeltj' in de lucht. En toen z' 'emgezeid ao, dā z' 'em o zoo graeg IieEn moch', w ā was i toenwē blie gewist 1 't Leek w ē dat ielk der pelzier in ao,alleenig vonnen de menschen 't jammer d ā ze geen vanbeiEn 'en cent 'adden. Mae d ā was niks von i en Betjevon' 'et ok niks. 'Eel lang aod 'et nie geduurd of z' aonbrulof g'ouwen bie den boer an 'uus : 't was de laeste keergewist dā ze saemen uut waeren ; wan riek om veel uutte gae, waeren ze nie. Maer ā waeren ze dan nie riek, ermwaeren z' ok nie gewist : mi der beien aon z' 'ard gewerkten gebrek aon ze nooit geleEn, schuld nooit gemaekt. Z' aonzelvers nog 'en geite kunnen 'ouwen en ielk jaer 'en keugeslacht. En 'aest ielk jaer ok was er 'en kind bie gekommen,mae 't leek wē dat 'oe meer guus ze kregen, 'ee beter 't

70

ulder goeng en dan zee Betje wel es : «Zie.je wē Cursjaon,dat onze Lieve'n''Eer zelverš ons 'elpt ? Z' aen ons wel esgezeid, je binnen beter mit 'en vet verken as mit 'en kind,mae bie ons kommen ze saemen.» I oad ok gedocht, dāGod ulder 'ielp en i was der 'Urn dankbaer vor gevvist,meer as i iemand zei'ēn kos. Mi pelzier oad i aoltied ge'werkt, — gewerkt van dā de zunne in 't Oosten op goengtot z' in 't Westen in zee dukelde ; gewerkt dat 'ern 'etzweet van z'n oot en z'n lief liep. 't Was ommers aollemaelvoo z'n vrouwe en de guus, van wie. 'i zooveel

,

ieuw 1Van 't jaer ok aon ze zoo vee' bie mekaore gebrocht, d āz' 'en klein stikj' erpelland kossen pachten en Betje wasder blie over gewist; wan nou zou'ēn ze van den winterulder eigen erpels eten.

Mae 't moch' zoo nie ziēn 1 Voo' veertien daegen wasze ziek geworren ; mae Cursjaon ao nie gedacht, dat 'etzoo erg was. «Ze was ommers nooit ziek ; de kou zou d'rin 't liēf zitten en mit 'en bitje kemille gieng die der weeruut en dan was ze wee gezond.» Mae toen ze nie beterwier en de koose nie af wou, was i naer den meester ge,loopen en die ao z'n oot ā daodelijk geschud en gezeid;«Cursjaon, je vro awe is mae miesderaobel, man 1» Kiek, toenwas 't 'ern net gewist asof z' 'ern z'n keele mit 'en kniep,tange toenepen en i was gauw nae buten geloopen, omlucht te scheppen ; en 't was net of i stikken moch'.

'Oe . • , • • ,, • ^ •

Oe lang i dae we gestaen ao, wis i nie, mae we wis idat 'ern aolderlei vreemde diengen deur z'n oot aon gespookt,ieselijk aekelik. Eindelienge was z'n ou'ste meisje 'ern wezenzei^n, dā moeder naer 'ern gevrogen ao. Toen ee'st zag i'oe aekelik bleik ze zag, 'aest geen kleur meer op 'erkaeken — en maeger en ingevallen 1 't oad 'ern 'eel wāgekost om nie te gaen julen.

«Cursjaon,» zee ze «'k ae g'oore wā de meester zei en 'kaen 't ok wē gevoeld, dat 'et mis goeng, mae 'k wou ik'et je nie zei^n, om je geen verdriet te doe. Je bint aoltied'en goeie man voo' me gewist Cursjoan, wees noe ok 'en

71

goeie vaoder as 'k der nie meer bin — en dā zā zoo langenie meer duren. Je wete nie 'oevee' nachten ik aen lei^njulen . Cursjaon, as iie sliep en ik der over lee te dienken,wat er van joe en de guus moch' worren, as ik der es niemeer was. Mae noe is d ā vorbie. De:n='Eere eit ons aoltiedg'olpen en i zā 't joe ok doe, wees dae mae nie bangevoo'.» 't Was 'em aolles as koud ies op z'n lief gevaollenen zonder ie's te zeiēn was i op 'en stoel naest de besstee'ēneer gevaollen. Daer oad i in gezonde daegen nooit overgedocht, dā z'n vrouwe zoo sterk, aoltied zoo gezond envrooilijk, zou kunnen sterven. Spreken kos i nie toen z' 'emdat aolles zee ; i oa we willen julen, mae d ā kos i ok nie.I was nie in staet om ie's te doen en 'oorde nie as z' ie'stegen 'en zeeen. En goeie bure kwam zoo noe en dan eskieken en ao de guus me ē nae der eigen 'uusje genommen.Maer op 'en goeien aevend oa Betje gezeid : «Toe Cursjaon,'ael de guus nog es, 'k zou ze nog wel es g'n dag willenzei6n ; wan 'k voel ikke genogt, d ā 'k 'et nie lange meermaeken zā .» As 'en droenkige man was i de deure uutgegae,om te doe wā z' 'em gevrogen ao. E ēn voor ēēn ao ze derkinders g'n dag gekust en toen ao z' 'em wat gevrogen,om der wat op te lichten, omdā ze 't zoo bange:n/ao. Inz'n ermen leiende, zee z' em nog : «Je moe' nie aol te triestigzien Cursjaon ; — zurg voo' de guus.» Toen ao z' 'em okgekust en 'eel zachtjes gezeid : «G'nnacht Cursj aon 1» 'Enbitje laeter ao ze zwaer gezucht, en toen i over der 'eenboog, was ze dood 1

Dat aolles zag i wee voo' 'em en 'oorde'n.i we ēr, end' eene traen liep nae den aoren langs de kaeken. 't Wasaolles duuster in en rond 'em, — en pelzier in de daegen,die kommen moggen kos i net zoo min zie as de zunne`die daer achter de grieze wolken zit, zwaer en zwart aslood, as of ze z'n verdriet nie kos anzie en mit 'em treurde/n-over z'n verlies. I wou zoo graeg dat i dae lee, wae noez'n Betje was, in die nauwe kiste, waer i aoltied zoo bangevoo' gewist was, seed i z'n vaoder aod 'elpen begraeven.

72

En overmergen zou6n ze der ā kommen weg'aelen, voraoltied z'n 'uus uutdraegen, dā z' 'em zoo vrooilijk aoweten te maeken. Dan zou i alleenig, 'eel alleenig zi ēnmit de guus, die mae nie kossen begriepen waer moedertoch bleef, en waerom vaoder maer aoldeur juulde en nietegen ulder sprak .. . . ,

Erme Cursjaon 1

II .

MOOI/WE ĒRS DAEGEN.

Der binnen van die daegen, waerin aolles mooier liektte wezen as aors, de zunne vrooilijker schient, de blommenlekkerder ruken en aolle zurgen vor 'en stuitj' op'ouwen.Ielkendeen — of i mot al 'eel kniezerig en brommerig uut=gevaollen zi ēn — eit wel es van die daegen beleefd en erlaeter dikkels mi pelzier an trug gedocht.

Zoo 'n dag was 't op Landmin. Kiek, dae zit de joengebaes mi z'n pupe in z'n mond, mit 'en wezen d ā blienktvan pelzier bie, de bessteē van z'n vrouwe, daer i flee jaermeē getrouwd is. Aogje ziet er mae bleikjes uut, mae dā's geen ;wonder ok ; wan as j"en bitje varder kiekt, zie j''en wiegje staen, en voor ienkeld' uren is dae voo' 't eest'et joengetj' in gekommen, dae z' aollebei6 zoo 'ard naeverlangd aen. Grootemoeder zit bie 't wiegje en z' 'eit zoo'n schik, asof 't 'eur kind is. 'En stuitje gelee&n eit-ze tegender zeun gezeid : «Ik kan ik merken d ā 'k oud worre,Gerrit ; ā grootemoeder van 'en joengen 1» mae z' aod erstille bij gelachen en zoo groos gekeken, asof er in de wereldniks beters was te bedienken, as om grootemoeder te wezen.Gerrit aod ok gelachen en gezeid : «En ikke ā vaoder van'en dikken stevigen jongen 1 Ik kan 't me nie begriepenmoeder ; ikke vaoder" 1 en i kreeg zoo'n lachbu, dat i naebuten liep om 't kind nie wakker te maeken ; wan d ā zou

73

zonde wezen, zoo lekker lee 't dae. I kwam wee gauw terugen goeng wee bie de bessteeE zitten, bie z'n eigen zeiEnde :«Ikke vaoder!» En dae naest 'em lee z'n Aogje ; mit 'enwezen nog straelender as 't zi ēne, as dā kos, en ielke keerkeek ze van Gerrit nae 't wiegje, en van 't wiegje naeGerrit en lee ā te verlangen tegen dat 'er kleintje wakkerwier ; wan dan moch' z' 'et es bie der aen.

't Was 'en kappetaole vrouwe, dat Aogje, doch' Gerrit,en i lee z'n pupe op taefel, v ēgde z'n mond verscheiEkeeren mi z'n 'and af en gaf z'n vrouwe 'en kus, zoo asi ze nog nooit ao gekust, zoo zachte en toch zoo goedgemeend. 't Was 'en kappetaole vrouwe, dat Aogje, moedervan zoo 'n wolke van 'en kind — grootemoeder zee d āze nog nooit zoo'n schoon kind gezien ao, en z' ao rechtvan spreken, zou 'k dienken : tien kinders groot gebrocht —en i was vaoder van d ā kind ! I moch' weer es na butenloopen om te lachen, en z'n oogen af te vegen ; wan detraenen liepen der uut.

Toe i wee binnen kwam, 'aelde grootemoeder 't kind netuut de wiege en Aogje keek 'er oogen 'aest uut om 'et tezien en stak 'er ermen uut om 'et beet te nimmen. Maegrootemoeder riep : «'Ouw jie j ē noe mae stil in bedde,bedeen zā 'k rum geēn, maer eest mot i z'n vaoder g'ndag zeiEn.» En uut bangigheid dat i 't kind soms mi z'ngroot' 'anden beet nimmen en zeer zou doe, 'ieuw Gerritz' op z'n rik en kwam op z'n teenen dichter bie om esevetjes te kieken. Mae grootemoeder was dae nie meē tevreē :«Kom Gerrit joengen, pak an en d ā je vee' plaizier 'an jezeun meug' beleven !» 'Eel voo'zichtig and i 't in z'n ermengenommen, 't was net 'en pluumpje, zoo luchte, mae tochde groo'ste schat op de wereld vor 'um en z'n Aogje. Entoen i zoo 'en 'eelen tied 'et kleine rooje gezich'j' ao be,keken, broch' i 'et zachtjes nae de bessteeE en lee 't naestz'n vrouwe, die 't in der ermen nam en 't lee an te kiekentot de traenen uut der oogen sproengen. 't Was 'en mooigezicht, von' Gerrit, die twee dae bie mekaore in bedde —

74

grootemoeder von' 't ok en stoeng en endje varder migliensterend' oogen nae der kinders te kieken.

Lang bleef Gerrit zoo zitten, mi z'n oot binnen 't gor=dien van de besstee'6, tot eindelienge moeder en kind inslaep gevaollen waeren. Toen stoeng i op en goeng in den'of op 'en banke zitten rooken ; maer ielke keer was z'npupe uut en rnoch' i we ē van nieuws af an vier slae.

En i docht nae over 't geen gebeurd was en over 't geendā nog gebeurēn moch'. In z'n verbeeldienge kos d ā pluumpjeal alleenig staen en loopen en i goeng er zelvers ā meēnae kerke. 't Zeuntje vorop en i mi z'n vrouwe achteran.Ielkendeen sprak ulder an en zee : «Bel, bel, wat 'en schoonkind is dā toch 1» -- en ikke bin z'n vaoder, zee i dan --En as 'et dan nog 'en bitj' ouwer wier goeng 'et naeschoole en de meester zee : «'k Aen ik nog nooit zoo'nknappen jongen g'aod. Je kan er net me ē doen wā je wil,ā wou j' er 'en gunneraol van maeken 1» Mae nee, i moch'boer worren net as z'n vaoder en i aod alles zoo gauwbeet, dat i 't werk ā gauw net zoo goed kos as vaoderzelvers. En zonder z'n eigen er op te laeten voorstaen:Gerrit stoeng z'n man 'oor, op 't land en in de schure, d āgloof ik ! Kiek, en van 't joengetje groeide'n'er 'en man,en 'en endje varder weunde,n.er 'en meisje, uren in derondte ao j' er zoo geen, en dā meisje ao zinnigheid in'um en i in 't meisje, en

Zoo docht Gerrit maer aol deur en i lachte.n:in z'n eigenvan de leute tot eindelienge grootemoeder kwam dat'et tied was om t' eten en nae bed te gaen.

En toen de maene 'en stuitje laeter vrindelijk deur deruten keek, zag ze dae binnen niks as slaepende menschen,die ā lachende droomden van 't joenge vintje, b'alve 'tjoenge vintje zelvers, dā nie wis' 'oeveel er wel om 'em tedoen was, mae stille lee te slaepen naest z'n moeder, die'em zelvers in der slaep nie losliet.

75

AOBRAM.

Aobram was oud en katievig geworren. De vlugigheiden de kracht waeren uut z'n ermen en beenen gegaen, seedi ziek was gewist, jae en erg ok I Zenuwzienkiengs kooseao de meester gezeid eri 't was 'en wonder dat i der nogvan opgekommen was. Toen i dae zoo lee op z'nbedde aod i Onzen Lieven 'Eere angeropen en gevrogen,om nog wat te maggen bluven waer i was — en I ao dernae geluusterd ; wan kiek, Aobram knapte,n,op — maer as'en stok ouwe man, die geen kracht meer ao om te werken.Nee, zoo aod i 't nie bedoeld, dan was i liever gesturvenen nae z'n vrouwe en de guus gegae, die dae boven inden 'emel wellicht al op 'em gewacht aon — en i was erop voo' bereid gewis ok ; wan domeni aod 'em gevrogen,toen i zoo slechte lee, en i ao gezeid dat i niet bange wasom voo' den 'Eere te verschienen. Nee bange was i inseheel nie

i

gewist ; wan zoo 'eel vee' zonden aod i nie gedae,zoo var wis'.

En noe? Noe was i beter, maer 'oe? Weetje wat 'etzeit oud en katievig, erm en alleenig te zi ēn ? Alleenig!mae wellicht moch' i blie ē ziēn, dā z'n vrouwe der niemeer was ; wan aors zou z' ok gebrek kunnen enēēn mensch kā je aoltied nog makkelijker den mond open'ouwen as twee. Nee, dat aod i nooit kūnnen dienken, dater nog es 'en dag zou kommen, waerop i blie zou zi ēn,dā z'n vrouwe der nie meer was, z'n Anne, waer i vuuftienjaer meē getrouwd was gewist en die i in aol de twintigjaer seed 'er dood mae niet kos vergeten. En de guus aodi ok aollemael nae 't kerkhof gebrocht lange gele'6n ; wanze waeren joenk gesturven, de schaepen. En ā waeren z'inleven, dan was 't de vraege of z' 'em w ē kossen 'elpen ; --wan ēēn ouwer kon ommers makkelijker tien kindersonder'ouwen, as tien kinders ēēn ouwer ? Aod i niet zelvers

76

z'n ouwe moeder nae 't erm 'uus laeten gaen ? Och, ik kosder niks an doe, aod i gezeid. Zeventien stuvers daogs en'en kot mi kinders -- nee, 't was 'em nie meugelijk gewistom ie's voo' der te doe of der in 'uus te nimmen. Ze zou't daer ommers goed aen zonder d ā ze der 'ard vor b'oefdete werken. Mae 't was 'em toch net gewist of i nie goeddee, toen d' ouwe vrouwe 't uusj' uut goeng, wae ze zoolange ao geweund, en juulde asof der 'arte breken wou. Nee,i was 't nie mi z'n eigen seens gewist of i w ē goed dee. Langao d' ouwe ziele 't nie gemaekt — en toen i van de begrae,fenisse trug kwam, aod i tegen z'n vrouwe gezeid : w' aonze maer in 'uus motten nimmen, eh ? Mae toen was 't te laetegewist. En noe zag i pas wat 'et z'n moeder moch' gekost aen,om nae 't erm'uus te motten ; wan noe moch' i der zelversnae toe. Zou 't voo' z'n straffe zi ēn ? En i moch' nog blieziēn toe en der «dankje" vor zei6n, oars zou^n domeni enburgemeester die 'em er 'en plekke bezurgd aon, nog dien=ken : «'t Is 'en ondankbaere vint, die:n.Aobram en 't gee'niks, wā j' ok an 'em doet." En ondankbaer was i tochnie, dā was -nie waere. I was der Suze, waer i bie weunde,'eel dankbaer voor, dā z' 'em zoo goed aod opgepast, toeni mi d' ielende koose in bedde lee. Mae der binne 'en'eele boel menschen, die nie begriepen kunnen, dat 'etpiene doet, om aolles van 'en aer te motten kriegen, aeltiedgenaede brood te motten eten. Kos i 'et dan 'elpen, dat inie van den vloer was opgesproengen, net as 'en kind, dāje wat lekkers ge ēt, toen z' em zee&I : »Aobram, me zullenj' in 't erm'uus douwen, man ; dan k ā je je slappebeenen wā ruste geēn." En burgemeester aod 'em op z'nschouwer geklopt en er bie gelachen toen i 't zee, net of't ie's 'eel aorigs was — en dā was 't toch belange nae nie,

^•von i.Seed waeren der acht dagen vorbie gegaen en noe zat i

voo' 't laestP in Suze der 'ofje onder den grooten pereboom,dien i zoo klein ao geweten, dat i der over'een kos kieken,op 't plekje waer i 's zeumers ielken aevend z'n puupje zat

77

te rooken, ā seed den den dood van z'n vrouwe ; wan iao maer ēēn kost'uus g'aod. En mergen om dezen tied zoui al in 't erm'uus zitten.... kiek, 't was net of z'n oogennat wieren as i daer an docht . . . . nee, d ā kwam van dezunne, die stak ieselijk van daege. En z'n puupje, waer iaoltied trooste,n,uut ao gezogen as i es triestig was -- zoui dat dae gunter me ē maggen briengen ? Maer 'oe zou i anrook centen kommen ? Nee, z'n puupje kosi w ē wegmaer i kos der toch es nae vraegen ; wan i kwam toch oknie vor nimmendalle in 't 'uus, nee net nie, i moch der aolz'n geld an geēn, z'n geld dat i voo' den ouwen dag aodovergeleid ā seed jaeren. Der 'oeng menig druppeltje zweetan en aol z'n moeite was noe voo' niks gewist ; wan 'oedat i ok telde, i kos maer amper ēēn en zeventig guldenbie mekaor kriegen. De,n,ouwe dag was ok zoo vroeggekommen, daer aod i nie op gerekend, pas vuuf,en,vuuftigen dan ā nie meer kunnen werken, zoo as i gedaen ao vandat i op schoole genogt ao geleerd om in den bibel te lezen,tot noe vor zes weken, toen die zienkingskoose kwam. Maenoe was i op en mi zeventig gulden, kom je nie varre, ikos er geen drie maenden van leven en dan ? En noe moch''t aolles weggeēn . . . . 't was zoo as 't 'oorde . . , . mae 'tdee toch piene, om der van te schei ēn.

Makkelijk zou i 't dae gunter aors genogt aen, aon zegezeid : zoo noe en dan de plae's es wien of waeter 'aelen,dā was oal, wat i te doen ao . . . makkelijk was 't genogt.Mae j' ao niks over j'n eigen te zeiēn, nee je vrielgheidwas j' eelegaore kwiet. En de menschen zou ēn 'em ielkendag as i op de stoepe zat voo' 't groote 'uus an 't beginvan 't durp, ankieken as of ze zei'6n wou'6n : «Zoo, levejie nog, ouwe,n,Aobram ? J' eit 'et dae makkelijk man enwilder kunnen der vor werken." De zunne stak weer erg,jae 't wier werm onder den boom. I zou mae nae binnengaen om z'n boeltje te pakken ; en dan strak nog es nae't kerk'of, i was der in lange nie gewist -- en dan zou inae 't 'uus gae . . . . 't moch' toch ees gebeuren.

78

D' ouwe Suze ao der ok w ā meē te doen, dat i vort.goeng. Twintig jaer aod i bie 'er , geweund en noe moch'ze weē mit 'en aoren kos'ganger begunnen. Maer 'em'ouwen zonder geld — nee, d ā kos ze nie, i zou 't 'er niegraeg vraegen, bel neen/ik I De ziele aod 'et maer ermpjesen daebie nog 'en kleinkind t' onder'ouwen, de kleine Mao'en dienk van 'en jaer of vuve. Die zou i noe ok zoodikkels nie meer zie — en i 'ieuw toch kiek zooveel van't joenk 1 Of z'em nog zou kennen as i es 'en dag ofveertiene vort was en of z'm dan nog «grootevaoder» zounoemen ? Wat aod i w ē mit 'er gespeeld en mit 'er gepraet,zoo 's aevens as i van z'n werk kwam 1 Ze was ok zooan'aelig 1 En as z' op z'n knie'6 uute'kasse'perretj e ree, danwaeren 'em dikkels aoderlei diengen deur z'n oot gegaen,van 'eel lange gelee'ēn, toen i zoo mit z'n eigen guus speelde— en dan was i in ees stille geworren, tot kleine Mao derermpjes om z'n 'aols sloog, 'em kuste en vroog waeromgrootevaoder zoo zwart keek en nie meer mit 'er speelde.Dan vroog i z'n eigen wel es af, of God d ā kind nieespres ao laeten kommen voor 'urn, om nog es 'en zunne,straeltje te laeten schienen op z'n pad, dā lange zoo erman zunneschien was gewist. Jae, i oad 'et lief, as of 't z'neigen kind was — mae noe moch' i 'et ok verlaeten net asielk en aolles wat 'em lief was gewist — en 't laeste zunne,schientje, dā z'n ouwen dag opvrooilijkte, wier verduusterdvor aoltied deur 't voruuitzicht op de daegen die 'em tewachten stoengen en die as 'en doenkere wolke vorbie z'noogen trokken.

Ao die zienkiengs koose 'em mae weggenommen, 't was't beste gewist, zeker

Kiek, dae lee6n ze, de dooi6n in der graeven ; veel ao't nie geschollen of i lee der ok. Wā was 't dae stille, j''oorde niks dā j' an de menschen dee denken, niks as 'tsuzelen van den wind deu' de blaeren van de boomen en't was 'em net of i Onzen Leven 'Eer's stemme 'oorde in

79

dā gerissel. Jae op 't kerk'of was 't 'em aoltied of Goddichter bie 'em was en of I uut den 'Emel op 'em ne ērzagas i dae zat bie 't graf van z'n vrouwe en kinders, en asi dan weer weggoeng, aod i z'n eigen aoltied zoovee' betergevoeld. Of ze 't dae boven zou6n weten as i dae zat ?Wellicht zaegen z' 'em wel en waeren ze bie 'em, zonderdat i 'et wis'.

De lucht zag zoo blauw en zoo 'elder en de zunnescheen zoo vrooilijk op de groen' 'oogtetjes en de geleen witte blommetjes, die as grafteikentjes der kopjes uut'et gos staeken. God en de dooi'6n weunden daer en aorsgeen mensch. I zou der ok w ē willen weunen ; kiek, daegunter bis dat 'oogtetje, wae zoo'n boel mooie witte blom,metjes stoengen. Dae laegen z'n vrouwe en de guus — en'en ende varder lee z'n moeder op de plekke, wae demenschen uut 'et erm'uus begraeven wieren. Daer ieverszou i ok ees kommen te Och i ao zoo g'oopt dat inaest z'n vrouwe zou kommen, as z'n tied er was ; 't gafniks, dā wis, i wē, mae 't aod 'em zoo goed gedaen, omte dienken dā ze dan wee voo' goed bie mekaore zou .6nziēn. De zunne stak 'ier ok al even erg en i was toch vandaege zoo raor. Z'n oot woog zoo zwaar en z'n beenen ok,'t leek wel of der lood in zat. I zou 'en bitje gaen zitten,dae bie die witte blommetjes, waer i zoo dikkels ao ge.zeten — mae toen was i stark en gezond en noe was i slap,'eel slap en katievig.

En de'n.'Emel zag zoo blauw en zoo 'elder en de geleen witte blommetjes bloenken in de zunne as of ze vangoud en zulver waren, en 't windje suselde deur de blaerenā meer en meer en 't was of der aolderlei stemmen door 'eenruuschten . .. en 't wier al ondudelijker, al ondudelijker . . .

Toen Kees de doodgraever den aeren mergen op 't kerk'ofkwam, lee Aobram dood op 'et 'oogtetje, en de zunne,straelen vielen op z'n wezen, d ā zoo wit zag as, de blom'metjes, die rond 'em stoengen.

DINA.

I.

Vroolijk en glinsterend dartelen de groene, witgekuifdegolven in het gouden zonlicht en doen tonen van vreugderuischen langs Walcherens kust. De blauwe lucht is slechtshier en daar met witte, vliezige wolkjes bedekt, die krijgertjespelen en lichte voortsnellende schaduwen werpen op hetstrand en tegen de witte helling der duinen. De hitte vanden zomerdag wordt afgekoeld door het frissche .zeewindj e,dat de spichtige helmplanten boven op de duinen doetgolven als de wijde watervlakte daar beneden, en het schuimvoortblaast langs het vochtige strand en over de bontge,kleurde, door den vloed ritselend voortgeschoven schelpjes.

Op het strand spelen de kinderen uit het dorp. Op debloete voeten, met hoog opgetrokken broeken en rokken,plassen zij door het water en telkens gieren zij het uit vanpret, wanneer een golf, hooger dan de vorigen, een hunnermet druipende kleeren de wijk doet nemen. Steeds komthet water hooger, vult de diepste gedeelten, vormt eilandjes,die kleiner en kleiner worden en ten slotte door de woeligewatermassa geheel worden overdekt.

Vlak aan 't water staat Jan de . Lange. Het is al een grootejongen met spierwit haar en blauwe oogen, die op 'toogenblik glinsteren van pleizier. Bij de hand houdt hijzijn jongste broertje, dat hij telkens dwingt eenige stappen in

81

het koele water te doen en dat even dikwijls erbarmelijkschreeuwt ; want Keesje is zoo bang voor water als poes.Maar dan lacht Jan, die bij zich zelven heeft besloten omdeze halsstarige watervrees te overwinnen, en duwt hettegenstrevende kereltje nog verder voort. »Eh /h 1 flauwejoengen I Allo, je moe' leeren, daer bi joenk vor 1" Enzegevierend haalt de twaalf j arige leermeester Keesje weernaar zich toe, met de stellige belofte : »Zoo lank as je bangbluuft, gae je der in." Nu, Jan is nergens bang voor, zelfsniet voor een pak slaag en dāārmede is vader nog al royaal.

Wat verder staan eenige jongens en meisjes met begeerigeblikken en gespannen aandacht rondom Ko Lobbē, die eenschip in de hand houdt, gemaakt van een van moedersafgedankte klompen. Ko's broer, die op 't timmeren ligt,heeft den neus van den klomp afgehakt en er een mastingezet, en Pleuntje, Ko's buurmeisje, vertelt aan ieder datzij zeilen en wimpel heeft vervaardigd ; en zij kijkt zootrotsch om zich heen, als de vrouw van den schoolmeester's Zondags in de kerk, als haar man de tien geboden voor.leest. Eindelijk wordt de klomp in een kreek te watergelaten ; met beide ellebogen duwt Ko de luide hun dienstenaanbiedende omstanders ter zijde, gaat op zijn buik liggenen blaast een kunstmatigen storm in de zeilen — doch zie— een verraderlijke golf zet zijn vaartuig tegen den windin op het droge en doet hem ijlings opstaan ; maar te Iaatwant hij heeft het stortbad al beet.

En steeds hooger komt de vloed, ondergang dreigendeaan het zandkasteel, waaraan eenige jongens met hoogroodekleur de laatste hand leggen. Daar vertoont zich de eerstewaterrimpel in de ringgracht, een deel der muren stort in ,de bouwmeesters moeten zich redden ; van al hun inspan,ning is weldra niets meer te zien en de golfjes spelen lustigkrijgertje over de geslechte wallen en verzande grachten.

Er heerscht daar op het strand een vreugd, die zelfsaanstekelijk werkt op ouderen van dagen, en hen eenoogenblik doet toeven. En over dat alles laat de zon haar

6

82

lachend aangezicht schijnen, als nam ook zij deel aan zooveelonschuldig vermaak.

Eensklaps roept Jan de Lange : »Daer eije Dinao mit debult 1" laat zijn broertje los en loopt naar een klein meisje,dat een eind verder alleen staat en van terzijde het spelder anderen gadeslaat, alsof zij ook zoo gaarne daarin zoudeelen. Maar kinderen zijn gewoonlijk niet zeer inschikkelijken medelijdend uitgevallen, en Dina is nu eenmaal dezondebok. Op den uitroep van Jan laten alien hun spel inden steek, en tot Keesje toe, die haastig zijn oogen afveegten plotseling een held wordt, maakt alles jacht op Dina,die snel haar klompjes in de hand heeft genomen en ophaar kousen langs het strand vlucht en dan het duin beklimt.Achter haar klinkt het voortdurend : »'Oudt 'er, 'oudt 'er !"en sneller loopt zij voort, tot het geschreeuw minder enonduidelijker wordt. Dan valt zij naar adem snakkend bovenop den duin neer. Met hun vuist dreigen de kindersbeneden op het strand tegen haar en zij roepen iets van»bult" en »vraegteiken" ; doch na een poos hervatten zijweer hun spel alsof er geen Dina was, die daarboven inhet mulle zand ligt uit te rusten, en droevig haar oogjeslaat gaan langs die wijde, woelige zee en langs hetgladde strand, waarover de voortrollende golven bruinestrepen teekenen met wit schuim omzoomd. Doch het langsttuurt zij naar het vroolijke spel harer schoolmakkers, en detranen springen haar in de oogen, als de luide juichtonenhaar bereiken. Dan staat zij op en gaat langzaam naar hetdorp. Het zonlicht schittert op de gladde helmen en op depaarse bloempjes daartusschen, die hun kopjes door hetzachte windje laten wiegen en de bijen schijnen toe teknikken, die gonzend om hen heen vliegen. Stroomen vangoud vallen op de boomen rondom en in het dorp, en opde grijze kerktorenspits met het blinkende haantje, dat palnaar het zuidwesten wijst. Schoon is het daarboven 1 Zoover als het oog reikt al die dorpen met hunne roode dakenen spitse torens ; a1 die buitenplaatsen met hunne donkere

83

bosschen ; al die hoeven, omringd door bloeiende akkersen lichtgroene weiden, waarin de arbeiders aan 't werk enhet vee aan 't grazen zijn. Niets werkt zoo opwekkend ophet gemoed als een schoone zomermorgen. Zachtjes eenliedje neuri&nde, hier en daar een bloempje plukkende enhaast haar verdriet van zooeven vergeten, stapt de kleineDina verder. Kijk, daar ginds aan den voet van het duinstaat een schaap, vastgebonden aan een lang touw, om eenpaaltje geslagen. Op een drafje loopt zij er heen ; doch hetbeest is schuw en loopt in een wijden kring, blatend rondomhet paaltje, zoover als het touw toelaat. Een handjevol grasplukkende en haar voet op het touw zettende, nadert Dinahet beest behoedzaam, hem onder allerlei zoete woordjeshet gras voorhoudende. Nu zijn zij bij elkaar ; het schaapkijkt het kind eerst schuw aan, besnuffelt dan haar uitge:stoken hand en begint langzaam, als wantrouwde het deongewone vriendelijkheid, de hem toegedachte versnaperingop te eten ; terwijl Dina hem op den kop streelt, haar eenenarm om zijn hals slaat en haar hoofd tegen zijn zachteyacht aanvlijt. »Jie bint ok maer 'en erme stakkerd," zegtze zacht. »As strakjes de guus van 't strange kommen, danplaegen ze j' ok eh ? en doen ze je kwaed. Daerom bi jezoo schoef; en wegloopen k ā.je nie, zooas ikke daer net,deur die lillijke touw, eh ? As 'k mae dost, dan miek ik jelos 'oor, stakkerd ! Dae, d ā 's vor joe," en onder 't uitspre,ken van de laatste woorden drukt ze een his op den neusvan het schaap, dat verschrikt wegspringt en met het touwhet kind omvertrekt. Vlug staat Dina weer op, plukt nogwat gras en bloempjes, legt ze bij het paaltje neer, en gaatdan verder. Nu en dan kijkt ze om en wuift met haarhand naar het schaap, dat zich te goed, en alles op is,begint te blaten -- en in dat blaten hoort Dina duidelijkeen »bedankje".

In het dorp, over de van ouderdom grijze, hier en daartusschen de voegen der steenen met mos begroeide kerk,woont grootmoeder Kaatje, en daar gaat Dina heen. Op

84

haar toonen staande licht zij de zware ijzeren klink van devoordeur op, en dan gaat zij naar het achterhuis, naar dekeuken, waar Kaatje gewoonlijk is. Bij de tafel aan hetraam, waardoor men uitziet op het moestuintje, zit de oudevrouw met een bak vol suikerboonen op den schoot. Hetis als of er een zonnestraal valt op dat oude, goedige gezicht,als Dina het keukentje vroolijk binnenspringt. Met de eenehand zet Kaatje den bak op tafel en met de andere verzameltzij de boonen die in haar schoot zijn gevallen, terwijl zijhaar kleindochtertje vriendelijk toelacht.

»Dag grootemoeder 1" en »Dag m'n lief kind 1" klinkende welkomstgroeten, en Kaatje zet haar voeten op de stoofwat verder van elkaar, om een plaatsje te maken voor devoeten der kleine Dina, die zij dan optilt en kust, alsof heteen gewoon kind is en geen »lillijk meraokel".

»Kiek es wat grootemoeder deur buurvrouwe uut stadei mee laeten briengen ?" vraagt Kaatje na een poosje, Dinaterzijde schuivende en uit een kast een aangekleede pop tevoorschijn halende.

Van blijdschap weet Dina niet wat te doen en evenminwat zij het meest zal kussen, de roode wangen der pop ofhet lachende gelaat van grootmoeder. En bij 't vuur, waar,over het eten hangt te koken, ligt de oude grijze kat tespinnen en kijkt grootmoeder en kleinkind met haar ronde,groene oogen aan, alsof zij het blijde tooneeltje best begrijpt.

Opgetogen huppelt Dina dan den tuin in. De mooie popwordt vertoond aan de geit ; doch het dier kijkt haar wan,trouwend aan, spitst de ooren en stelt zich op de achter,pooten om een sprong te nemen naar het onbekende voor,werp. »Stoute Mikke," zegt Dina verwijtend en wendt zichnaar de hoenders, die met den haan voorop hun voedselzoeken onder de vruchtboomen. De haan keert even zijnstatig hoofd naar het kind, luistert naar het geroep vaneen onzichtbaren buurman, geeft hem luidkeels antwoorden stapt dan deftig verder, door de geheele klokkendebende gevolgd -- en zoo blijven kind en pop alleen. Lang,

85

zaam wandelt Dina verder met haar schat op den arm,langs het bleekje en over het pad tusschen de akkers metgroente. »Kiek, as ze poppe d'r jurk zoo van achter watopschokt kiek zoo dan ei z' ok 'en bultl net asDinao 1 Gosjes, dā 's aorig, sprekend Dinao !"

En grootmoeder zit weer op haar plaats met den bakmet suikerboonen op haar schoot. Een tevreden lachjeverheldert haar gelaat, terwijl zij een voor een de boonenreept en in de naast haar staande test laat glijden. «Watis 'en kinder'and gauw gestopt," denkt ze en met haaroogen zoekt zij de kleine in den tuin. «Dae kom z' an.Wat is ze bile, mae z' eit ok nie veel, de stakkerd. Maewat voer ze noe uut ? Kiek, dae zet ze poppe tegen d''aege en zi ē loopt weg. Zou ze der noe ā genog . . . wā s' dat ?"

«Vort Diano mit de bult ! Vort lillijk vraegteiken 1»«God, wie roept dat ?" en zoo gauw als haar oude bee,

nen haar toelaten, loopt Kaatje naar buiten. Er is niemandals het kind, dat op een afstand staat, met gebalde vuist.Doch eensklaps -- daar vliegt Dina op de pop los en be,dekt haar altijd lachend gezicht met kussen. «'k Za 't nooitmeer doen 'oor, je nooit meer dreinen 'oor 1" en er blinktiets in haar oogen, als zij grootmoeder bemerkt en tot dezezegt : «Stoute Diano, eh !"

II.

't Is nu a1 over twaalven, De arbeiders komen van hunwerk, de kinderen van het strand, en ook Dina gaat naarhuis om te eten. Vader en Triene, de meid, zitten al aantafel en haastig loopt zij naar binnen, want vader is nietgemakkelijk, dat weet zij bij ondervinding.

«Wae duvekaoter zat je noe weer ?" roept Dania, Dinaasvader, als het kind de karner binnenkomt, en na gegroette hebben een stoel bij de tafel schuift.

«Bie grootemoeder, vaoder. Kiek es wat ik van 'er gekre.

86

gen 'eb ?" en half triomfankelijk, half angstig wordt depop in de hoogte gestoken.

«'t Is mooi. Grootemoeder is gekker mi joe as mi mien ;'k 'eb ik nog 't eerste van 'eur te kriegen. Allo, gae noemae gauw zitten."

't Is nu stil in 't kamertje : alleen het tikken van de hang=klok en het rammelen der vorken is hoorbaar.

«Voader is schrikkelijk in z'n aor van daeg," denkt Dina,als zij DaniEl nu en dan van ter zijde aankijkt en ziet hoehij stil bij zichzelven .lacht, soms heel en al vergeet om inden schotel te pikken, maar recht voor zich uitstaart in demuts van Triene, alsof daar wonder wat grappigs te zienware, en onderwijl gedachteloos met het achtereinde vanzijn vork op tafel klopt. Als hij dan bemerkt dat Dina ofTriene hem verwonderd aankijkt, wrijft hij met zijn linker,hand over zijn gezicht tot het weer in de gewone strakkeplooi staat en begint een vernieuwden aanval op den dam,penden schotel.

Als er eindelijk gedankt en uit den bijbel gelezen iszegt hij op zijn manier vriendelijk tot Dina : »Allo meid,gae jie noe maer 'en bitje in den 'of, dā 's goed voor je.»

Eerst kijkt Dina vreemd op, maar dan springt zij metstralende oogen naar haar vader, houdt de pop, die al dentijd onder de tafel op haar schoot heeft gelegen, hoog opmet haar roode kaken tegen vaders gezicht en zegt op vroo,lijken toon : »Kiek noe toch es effetjes vaoder, 'oe mooi l»

»Kom bi je gek meid 1» roept Dani a met een boos ge'zicht achteruitschuivende, Dinaas hand wegduwende enlangs zijn wang wrijvende alsof de pop hem gebeten had.»Je weet wel dā 'k nie van die an'liengen 'ouw. Toe, gaemae naer buten en nim je lesseboek mee ; wan de meesterzeit, dat je niks vooruit gaet.»

Als een druipstaartende hond gaat Dina naar buiten opde rollaag zitten, met haar pop op de eene en haar leerboekop de andere knie. Ja, dat boek is wat een kwelling voorhaar. Onlangs zeide ze nog tot grootmoeder : »De letters

87

opzeien, dā gae nog, maer as ter zoo'n 'eelen troep op 'enreke staen, dan komt er geen sikkepitje van trecht. Kos jieder nog al mee overwegt grootemoeder?» En deze had ge,antwoord : »Gosjes kind, ik kan ik gin a van 'en b,waeren ze zoo groot as de kerke. Ik weet ik ok nie waeraol die geleerdigheid vor dient.» As grootemoeder dat nieweet, dan weet ikke 't nog minder — redeneert Dina --maer 't is 'n toer om der achter te kommen, net een vande plaegen van Egypte, daer meester 't laest op schooleover 'ad.

Kiek, de zunne schient daer zoo mooi tusschen deur detakken van den appelboom en guchelt lankwerpige rondetjesvan licht op 'et boek en 't wezen en de jurk van poppe --wan as je zoo ies moois bie je eit, dan is 'et toch onmeu-gelijk om aoltied in dien lillijken lesseboek te kieken. Poppe:

moe' toch 'en naem 'ebben. Jammer dā ze der zoo joenkuutziet, aors kos ze Kaotje 'eeten, naer grootemoeder ; maegrootemoeder moe' toch van z'n leven ok joenk gewistziēn en as je poppe goed aankiekt, kiek zóó, mit 'er wezennaer de zunne, jae, dan liekend ze veel op 't ouwe mensche,'t eigenste vrindelijke, zunnige gezicht, net grootemoedertoen ze klein was. Kaotje zā 't ziēn — en noe gae z' onderde schorte slaepen, den lesseboek d'r boven op, d' ellebogenonder 't oot en geperbeerd om 'eel die reke der in tekriegen — brr, 't is om van te griezelen, allinnig van dernae te kieken.

Onderwijl zit Dania nog altijd in de kamer op de straatte kijken, terwiji hij van tijd tot tijd wolken rook uit hetzwart gebrande pijpje met een lachend gezicht wegblaast.Prettige gedachten schijnen hem bezig te houden, en Triene,die de tafel afneemt, kan er maar geen hoogte van krijgenwat er aan de hand is, ziet hem vragend aan en heeft aleen paar maal gekucht en met messen en vorken gerammeldom zijn aandacht te trekken. Eindelijk wendt Dania zichtot haar, klopt de asch uit zijn pijp en begint : »'k Za 't joernaer zeien Triene."

88

»Wā blie?"»Bel jaet, je zā der toch gauw genogt achter kommen.

'k Dienk ik te gaen trouwen," en bij deze woorden knikthij haar met saamgeknepen lippen lachend toe, alsof hijvragen wilde, wat zeg je dāār nu van.

»Trouwen ?" herhaalt Triene en in stomme verbazingleunt zij met gesloten vuisten op de tafel. Dan pakt zijeensklaps den schotel op en loopt op een drafje naar achter.Driftig begint zij in de keuken messen en vorken af tewasschen. »Trouwen!" — rfff, vliegt een mes rechts. »Trouwenl"Hang, vliegt een lepel links. »En waer mot ikke bluven?Kiedae, daer snie ik me nog in m'n vingers derbie, dā 'sok ā ziēn schuld, de'n,aop 1" en verbolgen houdt zij haargekwetsten vinger aan haar mond. »I aod 'et wel ee'derkunnen zeien 1 Noe dienkt i zeker d ā 'k bie 'um zā bluven?Dā kā je begriepen, 'k wou liever 1 'En aor den baes tete zien spelen, waer ikke zoo lank poter en burger bingewist I I ao wel es an mien ook maggen dienken voor izoo ie's dee, ikke, die 'em aoltied geraojen 'eb, die voor'en go'sloontje bie 'em gediend 'eb, omdat . . . . jae omdati 'en verlaeten wevenaer was, daerom. Maar noe is 't uut."En bij de laatste woorden haar handen driftig aan haarvoorschoot afvegende, snelt zij de zoldertrap op, haalt uiteen kartonnen doosje in haar lātafel een geldstuk, en stuiftmet dezelfde vaart weer naar beneden, den gang door entot voor de tafel in de kamer waar Dania zit. Op ge-maakt onverschilligen toon zegt ze : »'k 'Eb ik je gistervergeten m'n dienst op te zeien ; daer ei je m'n 'uurpennienkt'rug," en het, geldstuk keilt over de tafel. In de keukenteruggekeerd grijnst ze bij de gedachte, »dā z' 'um is lillijkin den kniepert 'eit gezet. 'Eur nie ees is te waerschouwen,dat i zooveel as 'n endee in z'n oot 'ad om naer 'n vrouweuut te kieken. 'En vremde 'ier in 'uus, 't morbeldier !"

Bedaard neemt Dani a het geldstuk op en steekt het inzijn zak. »Ze docht zeker d ā 'k om 'eur zou kommen,"zegt hij halfluid met een spottend lachje. »'t Is nog zoo

89

gek nie van die Triene, om dat te dienken, ze kos d'eroogen wel op 'en minderen laeten vaollen," en met eenzelfbehaaglijk lachje lonkt hij tegen zijn beeld in denspiegel. »'t Vrouwvolk is aoltied gek op me gewist. AllinnigLeune ei me.n.'en blauwtje laeten loopen ; mae daer zat 'ermoeder achter glo'k, die jaloersig op 'r was ; en dan ao jeMaotje nog ; mae die aod 'er zinnen al gezet op Piet. Maeraors, ze bin wat zot achter me gewist 1 Z' is om de weergaoinie gek die Triene. En m'n vrouwe, bel, bel, wat 'ieuwdie wē vee' van me ; mae se was eigelijk te simmig voor'n man as ikke. Jans past 'en boel beter bie mien. 'Ad ik'eur tien jaer gelejen gevrogen, dan ao 'k in de laetstejaeren zoo nie gesukkeld," en Dania schudt zuchtend meē,warig het hoofd over zijn eigen rampspoeden. Het duuttechter niet lang of de mistroostige opwelling wordt doorde gedachte aan de vroolijke toekomst onderdrukt. »Kewa"onderbreekt hij eindelijk zijn overpeinzingen, »kewa" 'k zal'et nieuws toch es an m'n lieve schoonmoeder gaen ver:tellen. 'k Weet amper meer 'oe ze der uutziet, in zoo lank'eb ik ze nie gezien. 'Eel veel vrinschap 'eb ik in m'nwevenaerschap nie van 'eur ondervonden, zoo veel as niks,want 't was 'eur nog te veel om es naer me te kommenkieken. Maer je moet gin kwaed mit kwaed vergelden ;daerom zā 'k 'eur 'et nieuws gaen vertellen. 'k Dienke datd' ouwe Kao 'en gezicht zā zetten, om kleine kinders meenaer bedde te jaegen, en daer bin 'k dan kiek ieselijk bangveur 1"

En nog grinnekend en met een versch aangestoķen pijpstapt DaniR naar het huisj e over de kerk. --

»En Diano ?" vraagt Kaatje, als DaniEl haar zijn voor:nemen heeft medegedeeld.

»Jae, kiek, daer ae 'k nog nie ees an gedacht. 't Zā Janswel nie meevaollen as z' 'oort dā ze trek moeder zā zien,maer afiien 't kan nie aors, 't kind is der noe ees en daermee uut."

»Zoo bedoel ik 't nie, DaoniEl," zegt de oude vrouw

90

zacht. »Ik meen, zā die vrouwe wel goed wezen voor 'etkind van mien erme Grietj e ?"

»Goed ? Bel ik dienke as ze goed genog is vor mien,dan zal ze toch goed genog ziēn vor 'eur. D ā zou ik temistzoo zeien. Je bint altied wel schrikkelijk bang en klein,zeerig as 't Dinao angaet. Op mien komt er minder op anzeker? Ei'j e me noe niks is te zeien noe 'k zoo'n grootenstap gaen doen ? 'k Z ā mae zeien, 'en vrind bevoorbeeldfiseleteer je geweunelijk bie zoo'n gelegent'eid. Ei.je nikste zeien?"

»Jae Daonia, 'k 'eb ik net wat te zeien," spreekt deoude vrouw ernstig, en voortgaande ziet zij smeekend inhet misnoegde gelaat van haar schoonzoon. »Kiek es Daonia,op mien leeftied 'echt 'en mensch nie veel meer an 't leven.As je oud wordt zie je aolles ēēn voor ēēn voor j'n oogenwegdraegen, wā je op ei' zien kommen en waer je vang'ouwen 'eit. 't Eenigste waer ik nog in leef is Grietjes kind,en och, ik bin soms zoo bezurgd over 'eur. 'k Weet dater zoo weinig bin die van "er 'ouwen en daerom 'ouw ikkewellicht nog meer van 'eur as 'k aors zou doen. Dan dienkik wel es -- och, nim me nie kwaelijk, 't is meschien slechtdā 'k zoo dienke — maer dat je soms wel es nie goedgenoeg voor d'r bint. Nee, wor noe nie boos, 'k gloovewel dā je 't meschien zoo kwaed nie meent, mae dienkt erbie dā de stakkerd gin moeder 'eit en 'en moeder voeltmeer wat 'en kind noodig 'eit. Och toe Daonia." en zijstaat op en legt de hand op zijn schouder, »'k 'eb et jemeer gevrogen, gee' Dinao maer an mien . . . ."

»Bin raest uutgepreekt?" valt Dania haar spottend inde rede, terwijl hij haar toornig aanziet. »Dinao, Dinaoen nog es Dinao ; 't is 't ouwe spilletje, d ā me kennen. Ikkebin 'en nul in 't ciefer en daerbie 'en beul vor m'n eigenvleisch en bloed. Bel zeker, gae je gank maer mi mien uutte maeken vor al wā lillijk is, strak zā je nog gaen vertellen,dā 'k je dochter vermoord ae, maer roept er dan nog eest'n paer ouwe kwezels uut de buurte bie, d ā 's aoriger. Mae

91

't loopt langs m'n kouwe kleeren aroor 1 En wā 'k joe opmien beurte zeien wou : zoo lank as ik eten 'eb vor mienkind, gaet et de deure nie uut, dat ae 'k j' al meer verteld,maer je schient ieselijk vergeetachtig te wizzen. 't Stae je'eel mooi om me zoo te schandeleseeren; ik komme zondererg nae je toe om je te zeien 'oe 'k 'n tweede moeder anDinao wil geēn, en 't is je nog te veel om mien 'en goedwoord . . . . afien, daer kan 'k best buten en Dinao krieg jenie, de groetenisse en 't zā lank duren eer je me weer bie jeziet." Al sprekende is Dania opgestaan en bij de laatstewoorden gaat hij de deur uit. Driftig stapt hij voort enbij zich zelven schimpt hij : 't ouwe verken, aoltied ei zeme den voet dwars gezet, noe is 't mien beurt es. Me nieees is te fiseleteeren, gin ienkeld woord der over te zeienzelvers en noe zou ik ze zeker nog pelzier motten doen!Nee mae dat kā je' an j'n 'art voelen ! De meeste menschenwillen aolles van ēēn kant 'ebben, aolles willen ze naer uldereigen toekrauwen maer voor 'en aor aen ze niks over. 't Zouaors wē makkelijk ziēn as Dinao de deur uut was . . . asJans is nie wou, as ze van dā kind 'oort . . . 'en 'eele last,post, en as d' ouwe toover'ekse voor 'eur zurgen wil

gin gebliksem 1 ze kriegt ze nie, ā was 't allinnig om'eur te treiteren. Nog haastiger gaat Dania voort met stijftoegeknepen vuisten diep in de broekzakken gestoken enmet een boosaardigen lach om de lippen.

En in het keukentje aan het raam, waarvoor de roodefuchsia's en geraniums zich in de zon koesteren, zit hetoude Kaatje zonder te bemerken dat de kat op haar schootis gesprongen en haar zachtjes streelt. Dien dag weent deoude vrouw, zooals ze niet meer gedaan heeft sedert dendood van haar eenig kind, nu al zeven jaar geleden, zoo,lang als Dina oud is.

Dania heeft zijn aanstaande vrouw, die op een anderdorp woont, eens medegebracht ; want Jans moet toch haar

92

nieuwe woning eens zien en het kind, waarvan hij bij zijnlaatste bezoek terloops heeft gesproken.

»Jans,» heeft hij bij die gelegenheid gezegd, toen hij op't punt stond te vertrekken. »Jans, apperepo, zooas demeester zeit as i wat nieuws te vertellen 'eit, 'k 'ebbe jegezeid dā 'k getrouwd gewist bin, maer nie dā 'k 'en kind'ad. Je zā der wel an wennen, 'en mensch went an aolles.»

»Crimmenelis,» antwoordde Jans daarop, »daer kom j' okmee mit de nachtschute I 'k 'Ouwe der van om te zeienwaer 't op staet, en dan moe 'k eerelijk bekennen, dat dienapperepo me niks bevaolt. \Vat is 't, 'en joengen of 'enmeisen ? Is 't .'en knap kind ?»

»'En meisen, en knap — dā kan 'k zoo trek nie zeien.Maer je zā z' ā gauw zien. Gee' me noe nog maer 'en kus,dan gaen 'k vort.»

Daarbij was het toen gebleven ; maar Dania had goedgedacht toen hij tot Kaatje zeide : »'t Zā Jans wel nie mee'vaollen». Nee, 't viel der net nie mee, Kinders bin goeden wel, maer ze motten van j'n eigen ziēn — dus redeneerdezij. 'En stiefmoeder kan 'et butendien an voorkinders tochnooit naer ulder zin maeken, . al besmeer je ze mi beuteren suker. En was 't noe nog 'en knap kind, dan kan jeer nog zoo wat van verdraegen, maer z' ei wel an Daoniagemerkt, dat die knappigheid nie over 'eit. Zoo'n lillijkjoenk aoltied deur voor j'n oogen en de vaoder aoltied opden loer of je 't nie verabbezakt — 't is 'en pretje en asze 't geweten 'ad voor Daonia 'er vroog in plekke vannoe dat aolles bekloenken is . . . afien, ā gauw goeng zepools 'oogte nimmen.

Grootmoeder heeft tot Dina gezegd : »Je moe' mae vrin,delijk tegen je nieuwe moeder zi ēn as z' overkomt ; dan zāze wē veel van j"ouwen.»

»Zou ze op joe liekenen grootemoeder?» heeft het kinddaarop gevraagd, de gerimpelde wangen der oude vrouwstreelende. »Zou ze ok zukke zochte kaekjes 'ebben en zukke

93

vrindelijke oogen ? Dan zā 'k nie bang voor d'r zi ēn. Asze mae nie zoo zwart kiekt as Triene.»

En grootmoeder heeft ondanks zichzelve moeten lachenbij het denkbeeld, dat de jonge vrouw, die de plaats vanhaar Grietje stond te vervangen, zou gelijken op een menschvan bij de zeventig -- en tot Dina gezegd, die haar nietzonder teleurstelling aanhoorde :

»Bi je zot meid, op mien liekenen I Je zal es zien wat'en knap frommes 't is ; dā zeit je vaoder temist. Wis maer'eel lief tegen 'eur, d ā's aol wā 'k zeien kan.»

En nu is de groote dag van het bezoek daar.Als DaniEl met de nieuwe moeder binnentreedt, staat

Dina tegen den post der keukendeur te leunen, met haarrechter wijsvinger in den mond, angstig naar die vreemde,groote vrouw starende. Haar hartje bonst van vrees -- ochde menschen doen aoltied zoo raer tegen 'eur, nie zoo asgrootemoeder ; daer is ze nie bang van. As moeder noemaer es vrindelijk zeit, »Dag Dinao,» of zoo, dan z ā zenae d'r toevliegen en dan . . .

»B ē zoo, en is dā noe Dinao ?» vraagt Jans aan DaniEl,die er heden bijzonder tevreden uitziet en op de vraag zijneraanstaande vrouw bevestigend knikt.

»Noe, 'eel knap is ze net nie,» lacht deze. »Allo meisen,stae daer nie zoo t' 'angen en de menschen de woorden uutulder mond te kieken."

Weg loopt Dina, den tuin in. Ze heeft niets durvenzeggen — nee, die nieuwe moeder liekt niks op groote,moeder, niks ; net Triene as z' uut 'er aor is en 'eur bekieft.As ze noe mae trek nae d'r toegeloopen was . . . . zou ze't nog doe ? Nee, dan zei ze meschien weer mit die kwaoiebrune oogen : kiek me de woorden nie uut na'n mond 1

En Dina legt haar handen gevouwen op de houten om=heining van het varkenshok en laat haar kin daarop rusten.Het varken ligt lui en lekker, knipoogt tegen de zon ensnorkt nu en dan van genot. Boven in den pereboom, diezijn takken tot over het hok heenspreidt, tjilpen de musschen

94

en doen zich te go ēd aan de rijpende vruchten. En hetkind staart voor zich uit, zonder iets te zien of te hooren,en een traan valt onbemerkt op den gladden rug van hetvarken.

Eensklaps hoort zij vroolijke stemmen achter zich enschichtig omkijkende, ziet zij vader en moeder het huisuitkomen en den tuin ingaan. Vlug verbergt zij zich achtereen groote kruisbessenstruik in de nabijheid. Zij maaktzich zoo klein mogelijk, maar tusschen de kleine blaadjesdoor ziet zij die twee daar ginds met elkaar lachen enpraten. Kiek, noe staen z' onder den prumenboon ; vaoderwiest 'oeveel der wel anzitten en dae schudt i der 'en stikof wat af, vēgt z' an z'n zundagsche rok af, jae werempelen geēt z' an de nieuwe moeder, die z' opeet en de steenenover den muur gooit. Je kan w ē zien, dā vaoder in z'nsjas is om zoo maer 'en 'andvol prumen weg te ge ēn ; aorsis i al op z'n dood as ziē der maer nae wiest. Dae gaenze weer varder. Die vrouwe 'ei zeker w ā geks gezeid tegenvaoder, wan ze lachen aollebei en i licht z'n 'and op alsofi 'eur 'en klap wil ge ēn. Mae ze loopt 'ard weg en i achteran.Bel dā 's gek ! vaoder kriegertje spelen net as de joengers!Ze wis nie dat i zoo 'ard loopen kos. Daer 'eit i z' ing'aelden ze kuiren weer naest mekaore en werempel — flak op'eur af. Dina maakt zich nog kleiner en houdt haar ademin : as z' ' eur es zaegen !

»Jaeme, jaeme," hoort ze vader zeggen. »'t Is 'en aoriglapje, en 'k 'eb ik noch 'en gemet ' of vuve bouwland. Jae,Jans, j'aod 'et 'en boel minder kunnen treffen as bie mien."

»Net 'oor !" lacht de andere. »En 'en beeld van 'en kinden 'een vet verken ! Bel, bel, wat 'en vet beest ; wat zit medaer van den winter lekker van eten !"

»Net zoo'n dikzak as jie," zegt Dania galant, en Dinaziet hoe hij Jans op den rug tikt en haar roode wangenzoent — en 'oe zi ē vaoder o, zoo vrindelijk ankiekt, 'eurerm om z'n aols slaet en 'um weeromkust, dā z'n 'oed der'aest van af vaolt, bie 't verken. Vaoder zeit aoltied, dat i

95

nie van an'aeliengen 'ouwt, mae noe zeit i toch niks, orzou i z'n eigen zoo maer 'ouwen, om die vrouwe te pel:zieren ? As i z'n eigen deur 'eur ook zoo es liet an 'aelen!

»Kom, noe is 't genogt 'oor !" zegt Jans ten slotte ensamen gaan zij verder het huis binnen. Dan kruipt Dinauit Naar schuilhoek, sluipt onbemerkt naar binnen en dezoldertrap op — wan boven leit poppe Kaotje en an diemot z' aolles vertellen, wā ze gezien en g'oord 'eit. Kaotje'ouwt wēl van Dinao d'r an'aeliengen bet jae ; allinnig zeize nooit es wat trug en ze lacht aoltied mae deur — engeruimen tijd achtereen heeft zij niets geen lust om te lachen.--

Dania behoeft nergens op te wachten en den trouwdagdus niet langer te verschuiven dan hem en Jans goeddunkt.Deze , laatste maakt ook geen tegenwerpingen, om harenieuwe huishouding nog voor het invallen van den winterte aanvaarden. Geen maand na het laatst vermelde houdthet bruidspaar zijn intrede in het dorp,

Een lange reeks van huifwagens met bruiloftsgasten volgtdien, waarin de pasgetrouwden zitten, en of het daar bin:nen prettig toegaat behoeft men niet te vragen ; want alsde eerste wagen den tol aan het eene einde van het dorpdoorrijdt, kan men aan het andere eind het gejuich en ge,zang al hooren, en boven alles uit klinkt de harmonicavan krommen Marien, den orgeltrapper, wiens rimpeliggelaat blinkt van feestvreugde en van nog jets, dat in eengroene flesch in zijn rokzak zit. Hij zit naast den voermanin den eersten wagen en speelt er dapper op los. Telkensals hij een oogenblik rust, geeft Daniel, die met zijn vrouwachter hem zit, hem een stoot in den rug en zegt : »AlloMarien, ferm opspelen 'oor ; voor niks-doen wor je niebetaeld." En dan wendt Marien zich om, knipoogt tegenhet tweetal in den wagen, lacht tot er evenveel rimpels zijnin zijn gezicht als in zijne harmonica en zegt : . »De klok is af,geloopen brugom, eest weer es op'aelen !" De voormeldegroene flesch komt dan van onder zijn buis te voorschijn,Marien neemt er een goeden slok uit, smakt met zijn lippen,

96

knipoogt nogmaals tegen Danifēl en Jans, wischt den halsder flesch zorgvuldig af met zijn mouw, behoedt den drankdoor een stevigen slag op den kurk tegen vervliegen, laatde flesch in zijn zak glijden en begint dan weer van vorenaan al de deuntjes die hij kent, en een luid koor vanstemmen begeleidt zijn spel. Dania alleen mengt zich nietin het gezang, maar met zijn rechterarm om het middelzijner vrouw e`n de linkervuist in de zijde, kijkt hij trotscham zich heen en doet zijn best om niet al te vroolijk tekijken. Maar 't straalt hem uit alle pori6n : »d ā gebeur noeaollemael vor mien en vor gin mensch aors."

»'En mensch trouw nie 'ielken dag," heeft hij gezegd ;»en as ikke trouw mot et feestelijk zi ēn, zooas de rieksteuut et durp et doet."

Nu, feestelijk is het, al die wagens met beurtelings roodeen gele zakdoeken tusschen de hoepels der opgeschovenhuiven bevestigd, en dan het spel van Marien, de vlag diehen uit Danigs woning al van verre tegenwappert, dekinderen uit de buurt, die gereed staan hen te bestrooien,met knipsel van goud en veelkleurig papier, en niet hetminste het maal, dat hen in de voorkamer wacht en datal menigeen, die onder de gordijnen door gluurde en niettot de genoodigden behoorde, heeft doen watertanden.

»As 't end is as 't begun, dan zā 't wē gaen, denkt devrouw aan den tol, als zij de wagens natuurt, maar onge'loovig schudt zij het hoofd, -- en onder het tellen van hetontvangen geld, denkt zij aan haar eigen trouwdag, dieveel beloofde, maar weinig gaf.

Dani6l is een dag of tien geleden naar den schoolmeestergegaan, onder voorwendsel van eens naar de vorderingenvan zijn dochtertje te vragen.

»Meester," heeft hij gesproken, »'k gaen ik trouwenzooas je weet en noe kos je me'n''en pelziertje doen, d āvoor joe niks is en vor mien 'en 'eelen boel. Je kan nogal goed wat an mekaore riēmen, -- maok es 'en specie van'en vaars op mien, op m'n trouwen zie je, dan kos Dinao

97

dat op zeien. 't Meisen zou der pelzier in hebben, en 'kdoen 't eigelijk voor 'eur, zie je. Van mienentwege k ā jedan op 't feeste kommen."

»Wel dat zal wel gaan," is het antwoord geweest ; maarbij de deur heeft Danig staan draaien alsof hij nog wat tezeggen had en toen meester de deur achter hem heeft willensluiten, heeft hij moed gekregen om terug te komen en dendichter toe te roepen : »Jae, w ā 'k nog zeien wou, zet indien, in dat vaars . . . . afien, dat Jans moe' ziēn dāze mien kriegt. Dat kan nooit kwaed van wege 't gezag,begriep'je ?"

Meester is terstond aan het werk getogen en heeft eengedicht gemaakt, dat Dina heel wat hoofdbrekens heeftgekost.

Op den dag van het feest, zit meesters kunststuk goedin Dinaas geheugen , maar al een uur voor zij hetzal moeten opzeggen, beeft het kind over al haar leden.Grootmoeder, naar wie ze in haar nieuwe pakje is heqn-geloopen, zegt dat zij zich maar goed moet houden — endat 'et dichsel perjennig mooi is, ze begriep nie 'oe 'tmenschen meugelijk is om zoo ie's an mekaore te prakke,zeeren. En met wat meer moed op slagen dan straks, dreuntDina nog eens op :

0 vaderlief wat ben ik blij,Dat gij een moeder hebt gegeven mij ;En dat zij veel van u zal houwen,Daar kunt gij zeker op vertrouwen.

Wie zou niet houden van een man als gij,Met vijf gemeten grond, van schulden vrij,En daarbij knap van geest gelijk Apol,Die op d'Olymp troont, liefdevol.

In dezen verheven trant gaat het nog eenige koeplettenvoort, waarbij telkens de regels eenige maten langer wor,den, zonder dat dit schaadt aan den indruk.

7

98

Met een kus en de geruststelling, dat »'et 'eel bestig gaenzal as ze 't strak even mooi doet as bie 'eur," wordt Dinanaar huis gezonden.

Kaatje heeft bedankt voor de uitnoodiging om op hetfeest te verschijnen en Dania is daarover niets ontevredenen zegt : »D ā 's 'en zuurpruum minder."

Doch daar naderen de feestvierenden. Dania en Jansstappen uit den wagen, naar het huis, onder het gejuichder buurtkinderen, die het pas getrouwde paar met deninhoud hunner korfjes overstrooien. Meester zet zich inden voorvloer in postuur en maakt zijn schoonste buigingennog voor er iemand op den drempel te zien is. Tegelijker:tijd duwt hij Dina zachtjes naar den ingang en fluistert :»Toe gauw kind 1"

Mae 't is net of aolles deur mekaore draoit veur d'roogen : vaoder, moeder, kromme Marien, en aol d'aoren.In d'er keele klopt er net ie's of z' eel 'ard geloopen 'eiten nie op d'er aesem kan kommen. En achter d'r 'oor zenog is : »Toe dan kind!" — en vaoder kiek zoo zwart naed'r, en . . . och, z' is 't vaars kwiet, glad kwiet, as ze 't begunnoe maer wis 1 En in haar angst hoort zij niet hoe meester,nog dieper buigende dan zooeven, om zich voor de kleineverstaanbaar te maken, haar toefluistert : »O . . . o. o, va . . . —toe clan! — 0, va . . . der . . . lief! — toe dan meid 1" Zehoort of ziet niets meer dan haar vader, die nu vlak bijhaar een oogenblik draalt en met een toornig gezicht enbarsche stem vraagt :

»Noe, 'oe zit 't? Komt er wat of nie ?" maar er komtniets als twee groote tranen. — och -- as ze dat begun noeok maer wis I Z' 'eit 'er eigen ā zoo veel aevenden ver,beeld, voor ze goeng slaepen, oe goed ze 't vaars op zouzeien — en as ze dan d'er oogen stief toekneep, 'eel stief,clan zag z' 'oe moeder tevrejen lachte, net as dien mergenan 't verkenskot en dan 'oorde ze 'eur zeien : »D ā 's knapjesgedaen 'oor Diano," ze voelde 'en kus op 'er kaek en danzee ziē : »Och toe moeder, 'ouwt 'en bitje van me ?" — en

99

ielken aevend was ze o, zoo vrooielijk in slaep gevallen.En noe komt er van aol dat moois niks trecht, vaoder enmoeder gaen deur — z' ei niks tegen ulder gezeid en zul,der niks tegen ' eur 1

Met tranen in de oogen tuurt Dina hen na, hoe zij depronkkamer ingaan, langs de groote tafel waarop allerleilekkernijen staan, en hoe zij eindelijk aan het hoofd diertafel op gekroonde stoelen plaats nemen, recht voor haar.Ze hoort niet dat meester vol ergernis tot haar zegt : «Dommemeid, heb ik daar zooveel moeite voor moeten doen !"maar tegen Triene aangeleund, blijft zij door het deurgatturen, dat telkens door nieuwe gasten wordt versperd, omhaar dan weer een oogenblik te laten zien, hoe vader zijnjonge vrouw omhelst en hoe vroolijk deze hem aankijkt enzijne liefkoozingen beantwoordt.

Triene heeft medelijden met het kind, nu Jans zoo zon,der een enkel vriendelijk woord te zeggen doorloopt. «'tIs 'en mooie medam," pruttelt zij in zich zelve. «'k Gunje de pret van 'arte Daonia je zal der pelzier van ae't Kind nie ees te kussen, omd ā ze dā prullaria van diengek van 'en meester nie kos opzei .6n 1"

Een der gasten stoort hare alleenspraak door de vraag,«of dāt noe 't kind is ?"

«Jae, wat aors ?" is de wrevelige wedervraag.«Hm 1 toch nog al 'en aorig kind," zegt de man maar

als hij de kamer binnengetreden is, tot zijn buurvrouwgewend : «Allemachtelijk, wat 'en morbel ! — en wat 'enstultekop 1 Ze gaf geen ees antwoord, toen 'k wat vroog.'t Is 'en pretje voor Jans, zoo 'n joenk 1"

ccAlla, gae jie noe maar mi mien mee, Dinao," zegt Triene,die, heden bijzonder vriendelijk is voor het kind, dat an,ders niet veel goed bij haar kan doen, maar — die Jans is'en feekse en mergen gae zie toch de deure uut. «Allomeisen, 'ier bi je toch te veel, net as ikke. Mae 'k 'eb ikachter ok wat zie,je, wan z' 'oeven daor nie aolles op te

„snaoien.

100

Samen gaan zij naar de keuken. Uit een kast haalt Trieneeen flesch bessenwijn en een tulband, en als deze hartver,sterking benevens eenige borden op de tafel zijn gezet, .

wordt buurvrouw Piete geroepen.Bij gebrek aan glazen, wordt de wijn in kommetjes ge: -

schonken : «dā smaekt net zoo goed," beweert Triene, het,geen Piete bevestigt met te zeggen : «as 't gin dat er in is .

mae goed is." Dan wordt de tulband verdeeld en de tweevriendinnen beginnen een gesprek, dat naar de levendigheidwaarmede het gevoerd wordt te oordeelen, bijzonder be'langrijk moet zijn. Dina bemoeit zich alleen met haar deelvan den buit ; maar als de twee anderen niet op haar letten. .

verdwijnt er eensklaps een stuk tulband van haar bord enbelandt in haar schort onder de tafel. Een paar malen her,haalt zich deze vertooning, en als haar bord op die wijzespoedig ledig is, vraagt zij :

«Mag 'k 'en bitje uut, Triene ?"«Bel jei, gae maer, en je mag zoo lank wegbluven as je

wilt. Daer ginter zūn nie naer je vraegen en van daegebin ikke nog baes,» en als Dina weg is, vervolgt Trienetot de buurvrouw : «blie toe, zoo'n kiek'in.de'pot kun

^ • >>me we missen." loopt Dina, met de stukken koek in haar schort

gerold, den tuin door, de achterdeur uit, de Duinstraat inen dan rechts langs den Zwarten Arend naar het huis vangrootmoeder.

«'Eere kind, bi jie daer?» vraagt Kaatje vol verwonde-ring, terwijl zij den bril van haar neus neemt en de kous,die zij bezig is te stoppen, op de tafel legt.

«Kom je van je vaoder ?»Dina geeft nog geen antwoord, maar gaat naar de spinde,

haalt daaruit een bord, rolt er de stukken tulband uit haarschort op, zet het voor de oude vrouw op de tafel, endeze om den hals vallende, vraagt zij :

«Mag ik van daeg bie joe bluven, grootemoeder ?»«En moe' je dan nie bie 't feeste zi ēn kind, bie vaoder

101

en moeder ?» Haar wang tegen grootmoeders gezicht aan,gedrukt, knikt het kind van neen. Kaatje kan die kleinehanden om haar hals niet los krijgen om Dina aan te kijken.

«En 't vaars, Dinao, vonnen ze 't mooi ?»«'k Was ik 'et 'eelegans vergeten, grootemoeder,» snikt

het kind. «Vaoder keek zoo zwart nae me, en toen wierik zoo bang, en toen wist ik niks meer, en toen zee moe,der tegen vaoder : «Kom, gae mae mee, me verstoppen 'eelden ingank,» en toen goengen ze deur.»

«En zee .6n ze niks es tegen joe, m'n schaep ?»«Nee niks grootemoeder, dan zou ik der wel op ge,

kommen ziēn -- noe weet ik 't weer wel, .wi 'k 'et noe noges voor joe opzeien ?» en Dina leg haar handen op groot,moeders schouder en kijkt haar door haar tranen lachend aan.

Een toornig woord zweeft Kaatje op de lippen, maar zijhoudt zich nog bijtijds in — 't bin toch 'eur ouwers -- engoedig zegt ze tot het kind :

«Bluuf dan maer 'ier m'n kind, dā 's goed. 'Ael daneerst je poppetje, dan k ā je daermee spelen en mit poes.»

Met Kaatjes zakdoek worden de tranen van het nu weerlachende gezicht afgewischt en met glinsterende oogenspringt Dina weg. Voor zij de deur uitgaat, wendt zijzich even om, wijst naar het bord met tulband en uitroe.pende : «dā 's allemael voor joe,» snelt zij heen.

Stil sluipt . Dina het huis haars vaders binnen en evenstil klimt zij de trap op om haar pop te halen. Weer be,neden gekomen, moet ze toch eens even naar binnen kijken,.'t Schijnt alles goed te smaken. Onophoudelijk worden deglazen volgeschonken en weer leeg gedronken, en bovenhet geraas van messen en glazen, klinkt het lachen en zin,gen der lustige gezellen. Kromme Marien ligt in een hoekvan de kamer boven op zijn harmonica te slapen en zijngeronk wekt de vroolijkheid op van een der gasten, diehem met een stroohalm onder den neus wrijft, waaropMarien begint te niezen, met zijn armen zwaait, een vloekuitstoot en weer begint te ronken. Dan volgt er een oogen,

102

blik stilte, nadat Dania geroepen heeft : «Sst, meester wilwat zei6n glok 1» en meester staat op, hoest eens en houdteen toespraak, zooals Dina daarna aan grootmoeder vertelt.«net 'en preek, wan er kwam in van Onzen Lieven 'eeren meester zag zoo rood as 'en keroot. En vaoder kniktemaer van jae en keek dan is nae moeder, die maer aoldeurlachte en vaoder in ees om z'n 'aols viel en 'em kuste.Toen bin 'k 'ard weggeloopen, maer achter me was 't 'enleven as 'n oordeel, zoo klopten z' in d'r 'anden en optaefel. Zou dā ziēn, omdā ze vaoder kuste grootemoeder,want daer ouwt i nie van en dat weten ze wellicht wē .»

Kaatje lacht even en krijgt twee en een halve cent uithaar beursje, die ze Dina in de hand stopt met de woor'den : «daer babbelaertje, koop noe maer voor vier duitenkrenten, den ei j' ok wat om feest t' 'ouwen.»

En weer schijnt er een zonnestraal te spelen op hetgoedige gezicht van Kaatje als zij een poos later haar kousin den schoot laat rusten en over haar bril heen naar Dinakijkt en naar de poes, die op den grond dicht naast hetkind zit, het strak aankijkt en naar de krenten hapt, diehaar van tijd tot tijd worden toegeworpen. Telkens schatertDina het uit van de pret -- en vader en moeder, die maaralleen voor elkander vriendelijke woorden over hebben,zijn voor het oogenblik vergeten.

Iv.

Een jaar is voorbijgegaan en weder is het zomer. In dehooge boomen pm het dorp zingen de vogels weer hunoude, opgewekte liederen. Door de bladeren suist de windzijne melodi6n, weemoedig en zacht, en verder, achter deduinen, klaagt en juicht de zee als voorheen.

In den voormiddag van een schoonen zomerdag vindenwij Dani6l in dezelfde kamer en op dezelfde plaats, alstoen hij aan Triene zijne huwelijksplannen bekend maakte.Uit zijn pijpje blaast hij dikke rookwolken naar den school.

103

meester, die over hem zit en telkens met zijn oogen knipten achter zijn hand hoest als een versche rookgolf langszijn deftig hoofd strijkt en hem in een dichten nevel hult.

«En hoe zult gij uwen zoon noemen ?» vraagt meester.«Jae lae=n.ik es kieken,» antwoordt Dani a met den steel

van zijn pijp zijn pet in gedachten heen en weer bewegende.«Jans zeit Piet, nae d'r vaoder, maer van 'eur fermielje ae'k genogt an 'er eigen. Dus gin Piet. As me.n-es ze'6enWullem ? Eh ?»

»Een mooie naam,» beweert meester.« Zoo heet de koningook.»

«Suust daerom. Mae God nee, dae bedienk ik me, dat'd ouwe Kao d'r man zoo g'eeten 'eit 1 Ze mocht es dien=ken, dā 'k m'n joengen naer 'um noemde 1 Wi.je wē ge-looven meester, dat d' ouwe sleepdeken nog gin voet overm'n durpel g'aod 'eit seed m'n trouwen, dā ze me toennie ees gefillesesteerd 'eit ?»

Meester maakt eerst met zijn hand een opening in dennevel en schudt dan zijn hoofd vol verontwaardiging.

«De meeste menschen ae niks vor 'n aor over,» peinstDani'61. «As ze d'r natje en d'r droogje 'ebben, wat gaet't ulder dan an of ikke trouw, of ikke 'en zeun krieg, ofikke . . . . uutkniep. dae 1» Danid huivert bij de laatstewoorden en meester maakt weer een kijkgat, waardoor hijals zijn meening te kennen geeft, dat niet ieder zoo weinigchristelijke liefde bezit als Kaatje.

«Me zūn ūm Jan noemen,» zegt Dania, tot zijn eersteonderwerp terugkeerende. «'t Is 'en goeie naem en nie lankok. 'k 'Eb ik nog gedocht an Daonia, mae dan noemenze mien «den ouwe», en daer ae 'k gin trok in. Jans zāwē mopperen, mae dā doe z' aoltied as ze d'r zin niekriegt — en wie z'n eigen deur z'n wuuf op z'n kop laezitten, is 'en stumperd en dā bin 'k nie. Verdomp nee, asje dat dienkt, bi'j e 't mis 1» en Dania lacht en lokt tweetranen achter meesters brilleglazen te voorschijn door eenversche toezending tabaksrook. —

104

Het afgeloopen jaar heeft Dina niet gelukkiger gemaakt.Zij heeft goed gezien, meent zij : «d ā vaoder z'n eigenallinnig maer liet an'aelen, oin de nieuwe moeder te pel.zieren ;» want al heel gauw was dat aanhalen uitgeweestvan vaders kant, en tot nieuwe pogingen scheen moedergeen lust te gevoelen. Neen, lang heeft zij niet naijverigbehoeven te zijn, omdat een vreemde kreeg, wat haar steedswas ontzegd, al wist zij zich zelve niet eens rekenschap tegeven van dat gevoel.

Op zekeren dag heeft zij hooge woorden gehoord tusschenvader en moeder, en later, toen de eerste naar het veldwas, heeft zij moeder bitter zien weenen. «Kiek,» overlegdezij bij zich zelve ; «moeder ei geen bult zoo as ikke, endaerom . oeven ze gin 't land an 'eur t' 'ebben as an mien.Vaoder 'eit 'en grooten mond tegen 'eur opgezet, net aetegen mien. Zou i dat tegen ielkendeen doen ? Zou ze zoobedroefd zi'6n omd ā z' 'um nie meer kussen mag zoo asdie keer an 't verkeskot, en omdat i zoo lillijk tegen 'er'gedaan 'eit? Och, kiek ze is julen 1» En zonder verderberaad is zij naar Jans toe geloopen, heeft de hand weg,getrokken die den zakdoek tegen de roodgeweende oogenhield, en moeder tegelijk medelijdend en smeekend in hetverwonderde gelaat ziende, heeft zij zacht gezegd : »Toe,moeder, juul nie, as vaoder nie wilt dan zal ikke w ē veelvan joe 'ouwen . . .>>

Maar Jans heeft zich intusschen hersteld van hare ver,bazing over de vermetelheid der kleine indringster en hetkind onzacht van zich afstootende geroepen : »Bel noe nogmooier 1 'Eb ik nog gin last genogt van joe, dā je me'n'ieraf komt spiejeneeren ?»

Maar nu zal er een nieuw leven voor Dina aanbreken.Buurman heeft van nacht een broertje meegebracht uit denkinderberg buiten het dorp, waarvan grootmoeder haar zoovaak heeft verhaald. Als zij 's ochtends naar beneden komt,staat de deur van de kamer waar moeder slaapt aan eenkiertje, en even naar binnen glurende ziet zij het wicht in

105

zijn wiegje liggen. Maar terstond komt buurvrouw Piete,die thans dienst doet als baker, naar haar toe, legt metgefronsde wenkbrauwen haar wijsvinger op haar lippen,zegt : «Sst 1 maek zoo gin leven, moeder slaept !» en sluitde deur. «Raor,» denkt Dina, «bure zeit sst Y tegen mienen 'k was ikke zoo stille as 'en muusje en broertje schreeuw:de moord en brand.» Doch het is niet voor het eerst,dat zij beknort wordt voor hetgeen een ander misdoet, en haregedachten nemen al heel spoedig een vroolijke wending.Op het steenen pad langs de huizen aan de overzijde derstraat loopt Keetje van overbuurman met haar jongstebroertje op den arm heen en weer en beiden zien er zoovroolijk uit. Dina heeft hen daar vaak bespied, als zij wan,delde onder de hooge kastanjeboomen, tusschen wier don,ker loover de zon enkele schitterende stralen zond, dochniet zoo schitterend als de oogen van Keetje, wanneerbroertje haar kraaiend van pleizier de armpjes om den halssloeg. En wanneer Keetje dan in huis ging, heeft Dinavaak aan hare zijde van de straat met haar pop op denarm het geluk van het tweetal trachten na te bootsen, envurig heeft zij verlangd ook een broertje te bezitten metwien zij kon wandelen, en die tegen haar zou lachen enin haar verbeelding is zij al even gelukkig als Keetje.

Maar van die wandeling komt voorloopig niets. Bakeris vertrokken en moeder is weer in de huishouding, maarvan broertje krijgt Dina niet veel te zien. Jans zegt dat hetkind erg schrikachtig is en dat Dina er niet te dicht bijmoet komen.

»'En mensch kan nooit weten," zegt zij tot buurvrouwPiete, die zich thans evenzeer iri het vertrouwen van Jansverheugt als vroeger in dat van Triene. »'En mensch kannooit weten, zoon'n scheef meraokel zou 'um de stupenwel op z'n lief kunnen jaegen. "

Piete haast zich hare instemming met deze onderstellingte betuigen.

106

»Jae Piete," vervolgt Jans zuchtend, »as je ooit nog estrouwt, nim dan nooit 'en man met 'en kind. 'k Wil ikkenie zeien as aolles thuus goed gaet en 't is 'en lief kind,dat je der nie an wennen zou, maer aors, 't is 'en saotanschelast en dank ei je gin aesje."

En eenzaam en droevig dwaalt Dina onderwijl rond.»Om mien geēt ok gin mensch thuus. Ik kan ik toch nie'elpen dā 'k nie lief bin, zooas moeder aoltied zeit ; ik zou'et graag willen ziēn. Maar grootemoeder vin mien tochwel lief. Waarom ben ik ook grootemoeders kind nie ?Eh ! Eh I dat zou leutig ziēn, aoltied bie grootemoederweunen, mi poppe en de poes spelen en nooit brommeskriegen." Zoo peinst zij voort en het geluk dat haar alsgrootmoeders kind te beurt zou vallen, stelt zich in zulkelevendige kleuren aan haar voor, dat als werkelijkheid voorhaar wordt en een glimlach op het zwaarmoedige, bleekegezichtje roept. Als zij eenigen tijd later weer in huis gaat,is moeder niet in de woonkamer en klein broertje ligt daaralleen in zijn bedje. In het deurgat staande bespiedt Dinahet kind met verlangende blikken, terwijl zij luistert of erniemand aankomt. Maar zij hoort niets als het kind, dat zacht,jes schreit en met gesloten handjes op het dek slaat. Eenoogenblik overlegt zij wat te doen ; een schuwen blik werpt zijachter zich, en dan snelt zij met kloppendhart en stralende oogennaar de wieg. »Och, wat 'en lief snuutje, en 'oort 'um es julen,"zegt zij half luid, zich over haar broertje heenbuigende.»I ei zeker piene en as j"um noe op j'n erm riimt zooasmoeder doet, en je beweegt 'um zoo 'een/en.de.weer, danschudt je 't er aollemael uut. Zou ik durven ?" en weerziet zij om zich heen. »Moeder is zeker op 't zolder en,oort den stumperd is schreien, al 'arder en 'arder ; i kantoch ok nie zeien wat 'urn schilt ! Allo gauw, voordat moederkomt." Haastig neemt zij het kind uit de wieg, sust hetin haar armen en kust het voor het eerst in haar leven.»Kiek zie je wel," roept zij opgetogen uit, »trek schiedt iuut ; jae 'k wist ik 't wē 1" Het kind kijkt haar een oogen=

107

blik strak aan, doch dan beginnen ziin lipjes te beven eneensklaps barst het in snikken uit, al luider en luider totmen het huizen ver hooren kan. Het angstzweet breektDina uit en te vergeefs tracht zij het kind tot bedaren tebrengen. »Och toe," smeekt zij zacht, alsof haar broertjehaar verstaan kan. »Och toe, schei noe uut, aors krieg Dinaobrommes. Jae m'n lieve joengen, 'k wi we glooven dā jepien 'eit, maēr wis noe stil, dae, 'k zā je poppe Kaotjegeēn ;" maar niets helpt, en met het kind in haar armenen het hoofd voorovergebogen, -wacht zij moeder af, die zijde trappen af en den gang door hoort snellen.

»Bel joe serpent!" schreeuwt Jans bevende van woede,Dina het kind uit de armen rukkende. »Mars, uut m'noogen 1 Zoo'n wurm, dā z'n eigen nie kan verweren, kwaedte doer'!"

»Jae mae moeder 't schreeuwde.n. ā. . ." begint Dina.»'Ouw je mond leugenaerster en gae vort. 'k Zā je vaoder

es vertellen wat 'en lievertje dā je bint. 't Kind is aoltiedzoo zoete, j"oort 'et amper. Jae mien schaep, kom jie maebie moeder."

Dina weet niets meer in te brengen. Als men haar zootoespreekt heeft zij hetzelfde gevoel in haar keel en in haarhart als toen zij dat vers moest opzeggen, en vader zoonorsch vroeg : »Noe, komt er wat of nie ?" In zulk eengeval gaat zij altijd naar grootmoeder, en ook thans sneltzij daarheen om haar nood te klagen, terwijl de tranen haarlangs de wangen loopen.

Nog voor Dina vraagt : »Waerom mag ik nie bie joubluven grootemoeder? Ze ge ēn daer toch nie om mien enik zal 'eel zoet ziēn," is na het verhaal van het gebeurdebij Kaatje het denkbeeld tot rijpheid gekomen, om nogmaalsop een vroeger gedaan verzoek aan haar schoonzoon terug tekomen : om namelijk Dina aan haar af te staan, gedurendede jaren dat haar nog gegund zijn.

En tehuis doet Jans op haar manier een verhaal van het

108

gebeurde aan haar man, en de tranen komen haar in deoogen als zij ten slotte zegt :

»Kort en goed, ēēn van de twee, of ziē de deur uut, ofikke mit den kleine ; wan 'k ae gin trok om 'um te zien verab'bezakken deur dat fenienige joenk. 'k Eb 'et van begin afnie op 'er g'aod en trek gevonden dat er ie's gluperigs in'eur zat. Stille waetertjes 'ebben diepe gronden, dat weetje net zoo goed as ikke. Ze 'eit 't land an me g'aod vandat ik 'ier 't eest in huus kwam ('k wou d ā 'k er nooit ingekommen was, maer d ā 's tot daerentoe) en noe ze d'raes an mien nie op kan 'aelen, doe ze 't an dien stumperd.Jae m'n joengen," zegt ze tot het kind in haar armen :»moeder zā wē voor joe opkommen,"— en weer tot Danilgewend : »maer ik kan toch nie aoltied as 'en gardiaon voorz'n beddetje leien, 'k moe toch ook m'n 'uus'ouwen doen;dus ēēn van de twee, ikke of zi ē !"

De lippen op elkander geklemd en het kind op haarknieēn heen en weer wiegende, ziet Jans haar man strak aan.

Zuchtend zet DaniEl zich op een stoel. Hij is het zeldenof nooit eens met Jans; de man moet toch baas blijven enalles beter weten, — maar nu? »'t Is wat te zeien voor 'envaoder," mompelde hij. »Verdriet van j'n eigen vleisch enbloed, van j'n eigen kind, dae je voor werkt en slooft om 'ett' eten te ge ēn en 't fesoendelijk voor den dag te laetenkommen. 'k Gloove, d ā je gliek 'eit, dā kan zoo nie. Maeder is wel 'en mouw an te passen. As me z' is koeiewachtermieken ? Joost zit nog aoltied in 't kot en der is gin mensch,die trok 'eit in dā beantje 't is om zoo te zeien voor't vraegen. Tot in 't naejaar as 't begunt te vriezen, is zedan van zunsopgank tot zunsondergank van den vloer, envan den winter — noe, die dan leeft, die dan zurgt, en Janis dan al 'eel wat meer mans."

Jans is er mee tevreden, als het niet anders kan, en juistals het besluit is genomen, dat DaniEl den volgenden dagde noodige stappen zal doen, treedt Kaatje de kamer binnen.

»Bel Gosjes, mensche," lacht DaniEl met geveinsde ver/

109

wondering. »Bel Gosjes, mensche, wat ziet m'n oogen ?J' ei m'n durpel niet versleten in den laesten tied, moeder."

»Och je weet w ē DaoniEl," antwoordt de oude vrouwhijgende, want het loopen valt haar zwaar. »Och je weetwē DaoniEl, 'k bin ik gin vuuf/en'twintig jaer meer. M'neenigste gank is 's Zundags nae kerke. Ik komme j' is wāvraegen. Je vrouwe zā tegenwoordig .d'r anden vol genogtaen an 'er eigen kind, en dan begriep ik best, dat Dinaooverkompleet is. Toe, DaoniEl" -- en hier kijkt zij haarschoonzoon smeekend aan — »je weet w ē wā ik j' in dertied gevrogen 'eb, geef ze maer an mien ?"

»Bel, . dat zou kostelijk zi ēn," meent Jans.Maar DaniEl denkt er heel ander over. Het is alsof er

iets in zijn binnenste lacht en een stem zegt : noe kā'j' 'eraolles is goed betaeld zetten ; z'ei joe aoltied b'andeld as 'nvoetvēgsel, noe is 't joe beurte. En luide zegt hij : »'Oores, moeder, en jie daer ok Jans — ikke zā doen wat ikkegoed vin, verstao'je? Al goengen je daer noe naest mekaoreop julder kop staen, dan komt er nog niks van. M'n kindgeēn ik an gin mensch af, en 't allerminst an joe. Bel zeker 1jie je luie gemak 'ouwen, mit je voetjes op 'n lollepotje,en mien kind voor je werken. As 'k is in m'n oot wor!En weet je wā jie is in de kerke moch leeren, daer j' all'innig nog maer nae toe kan gaen ? Dā je gin kinders tegenulder ouwers op mag steken en dat doe jie ielke reizemit die stoute meid an 't aelen as ikke ze straf. Mae daerzā 'k vortaen 'en schotje voor steken. En noe kā j' oprukkenen je kan bluven ok, net liek wat je wilt — as je daerovermae niet begunt." De juichtoon in DaniEls gemoed klinktnog luider en de stem zegt : ferm zoo 1

Kaatje is door dien uitval geheel verslagen. Te vergeefstracht zij te spreken, de woorden stokken haar in de keel.Met moeite staat zij op, met knikkende knieEn gaat zijhuiswaarts -- en onderweg kijken de menschen haar ver,

wonderd na en vragen zich af, wat het anders zoo vriende-lijke oudje zou schelen, dat zij hen niet teruggroet.

110

En nog geheeel verbijsterd, valt de oude vrouw tehuisneer op haar stoel aan het raam. Het avondrood flikkerttusschen de boomen en door de verweerde vensterruitjesop haar doodsbleek gelaat. Een huivering vaart door alhaar leden ; wezenloos staart zij voor zich, en geen traangeeft lucht aan haar overkropt gemoed, noch verzacht denstrakken blik. Haar hoofd weegt zoo zwaar en vreemdegedachten woelen daar dooreen. Overal ziet zij Dani a metdie valsche grijns en daarnaast de smeekende kleine Dina.»Grootemoeder, waerom mag ik nie bie jou bluven ?" »Voorjoe luie gemak, hi, hi, hi 1" — en Dania en Dina verdwijnenin een mist — komen weer — en verdwijnen weer — daneens groot, dan eens klein — maar altijd overschreeuwt dehoonlach des eenen den klaagtoon der andere. Maar eens=klaps houdt alles op en met eer^ doffen slag zinkt het grijzehoofd op de tafel.

En het avondrood vervloeit in het rouwfloers van dennacht. Heldere sterren kijken door het venster, droevig enmedelijdend — en zij zien de oude kat die rustig spint bijhet lijk harer meesteres.

V.

Dina heeft de droeve mare, dat grootmoeder dood inhaar huisje is gevonden, ongeloovig aangehoord. Snel looptzij naar de welbekende woning, tracht vruchteloos de deuropenen, klopt tegen het venster, ringelt met de klink —maar daar binnen is alles stil. Anstig slaat zij den hoekder straat om naar de tuindeur. Gelukkig, deze is open IMet kloppend hart vliegt zij naar 't keukenraam. De fuchsia'sen geraniums staan buiten op de gewone plaats, de stoelder oude vrouw is bij de tafel geschoven alsof zij hemzooeven verliet — maar zij zelve is er niet. Een naamloozeangst maakt zich meester van het kind als ook de achterdeurgesloten blijkt.

Weer keert zij naar het raam, schuift de bloemen terzijde

111

en drukt haar gezicht tegen de ruiten : »Grootemoeder, ochgrootemoederl" snikt ze -- een zacht miauwen is het eenigeantwoord, en naast zich ziet zij de poes, die met veel moeiteuit het huis verwijderd, daar thans omheen dwaalt.

»Waer is grootemoeder, 't is toch nie waer eh ? nee ehPoes ? Met de kat op haar schoot zet zij zich op de rol:laag — en klagend zien de twee verlatenen elkander aan.

Door de bladeren suist dien dag de wind zoo vreemd— alles ziet er zoo heel anders uit, nu grootmoeder er nietis, geen vriendelijk welkom , haar tegenklinkt — vrees grijpthet kind eensklaps aan — en weg vliedt zij, de tuin in,met de kat in haar armen. Doch het dier verzet zich tegendie vlucht, blaast, en weet zich uit Dina's armen los tewringen. En voort ijlt het kind, zonder omzien, en nieteer houdt zij stil, voor zij te huis op den zolder is, enhaar pop met kussen en tranen bedekt »Och Kaotje,Kaotj e 1 —

En beneden zegt Dania tot zijn vrouw : »Jie mag wēgoede maotjes ziēn mi Piete 1 Wtet je wA ze zeit ? Niksmeer of minder as dat ikke de schuld bin van 't ouwe mensched'r dood. Z' 'eit ons afgeluusterd. 'En mooie grap 1 Watao ze d'r eigen in te laeten mi mien zaeken, en d'r eigenzoo kwedaorig te maeken toen ze d'r zin nie kreeg! Asikke me kwaad moch maeken as 'k m'n zin nie krieg,dan ao 'k w ē dagwerk 1"

»Ao d' ouwe ziele toegege ēn, zooas ik zee, dan leefdeze meschien nog.»

«Bel verdomd, begun jie ok A? Je moch je man beklae,gen, dA z' 'um zoo vaolsch 'en klad anvrieven. En wie isde schuld ? Die meid, dae 'k d'r leven lank verdriet vangaod ae. Mae 'k ae der voor gezurgd dA ze nie langer 'en'inder in m'n oog zA zien. Van maendag af an gae ze nae't vroon mit de koeien, de zaek is A bekloenken. 'En menschoverbriengt wat mit kinders !»

En dien eersten n3aandag reeds stapt Dina, met de koevan haar vader aan een touw, naar de duinweide. Daar

112

brengen de dorpelingen elken ochtend hunne koeien, diedaar tot zonsondergang grazen, vroeger onder toezicht vanJoost, thans onder dat van Dina.

Met een stok in de hand en haar pop onder haar schort,drijft zij de kudde voor zich uit, juist als de zon daar,ginds boven de bosschen komt kijken, schitterend gekleur'de strepen over de wolken trekt en den ochtendnevel alseen grijs gordijn oprolt. Wanneer zij een goede weideplaatsvindt, heeft zij niets te doen als op te passen, dat de onderhare hoede gestelde beesten niet te ver afdwalen.

Menschen komen hier weinig : geplaagd op bestraft wordtzij dus niet ; maar 't is zoo eenzaam, zoo vreeselijk een,zaam op die dorre vlakte, waar hare koeien slechts eenkarig voedsel vinden, en waar haast geen geluid wordtgehoord als het suizen van den wind door de heesters aanden rand der duinwaterkom, of het gekrijsch eener zee.meeuw. Met den rug tegen het duin geleund en haar popop den schoot, staart het kind half wakend voor zich heen.Boven haar trekt de zon langzaam voort op haar baan totzij haar Zenith bereikt. Dan brengt men Dina haar mid.dagmaal. En verder trekt de zon door de lucht, tot zij dewolken purpert en met gouden randen omzoomt, ten laatstein de ruischende baren achter de duinen wegzinkt, om denvolgenden dag weer boven het bosch in het oosten heteenzame kind op haar daaglijkschen tocht te beschijnen.Doch niet altijd is haar gouden uurwerk daar hoog in delucht, om haar het langzame verloop van een nieuwen, eento-nigen dag te verkondigen. Vaak is de lucht betrokken,soms regent het gansche dagen, en dan schijnt er geen eindeaan hare wacht te komen. Onder een laag afdakje, aan denvoet van het duin van hout en zoden gevormd, wacht zijdan het vallen van den avond of en de pop is dan haareenige opbeuring. Die is er door den tijd niet schoonerop geworden. Liefkoozingen, en niet zelden tranen, helpen.de kleur der eens zoo blozende wangen doen vergaan.Maar hoe leelijker de pop wordt, hoe meer Dina van haar

113

zoudt. «Grootemoeder 'ad ommers ok zukke gele kaekjes ?»Eenvormig , gaan de dagen aldus voorbij en Dina is er

aan gewoon, bijna altijd alleen te zijn. Maar in haar hartontstaat een pijnlijk gevoel van leegte en onvoldaanheid,dat zelfs haar pop vaak niet bij machte is te verdrijven --en een koe, haar eenig levend gezelschap, heeft niet heelveel aanhaligs of toeschietelijks over zich. En toch heeft zijhaar kudde lief als haar vriendinnen, en als zij om haarheen liggen in het korte duingras, doet zij haar allerleivertellingen zonder eind ; en 't is haar dan alsof de dierenhaar verstaan en haar vriendelijk toeknikken.

De zomerzon heeft de duinweide geblakerd, de herfstbegint de dorrende bladeren der struiken langs de water,kom her en derwaarts te verstrooien, en weldra zal dewinter het begonnen werk der verwoesting voortzetten enDina's tochten tot het voorjaar afbreken. Doch ook danblijft het eenzaam in haar binnenste, eenzamer nog dantoen zij alleen was op de stille vlakte.

VI.

Eenige jaren zijn verstreken. Het gezin van Danid ismet enkele leden vergroot, en op het oogenblik dat wij onsverhaal hervatten, ligt Jans voor de vierde maal in hetkraambed. De vreugde over de komst van dit kind is nietgroot, want het oudste knaapje ligt ziek en eischt een zorg,vuldige oppassing. die moeder het thans niet kan verschaf.fen. Dania zit verlegen met de zaak. Hij zelf moet naarzijn werk en gevoelt buitendien weinig roeping voor derol van ziekenoppasser. Een verpleegster kost geld, en on,willekeurig denkt hij zuchtend terug aan den tijd toen hijmet Triene leefde en geen last had van schreeuwende enzieke kinderen. De herinnering aan dien tijd en daarmedeverbonden aan zijn oudste kind, dat altijd stil en nooitziek was om hem te kwellen, doet een denkbeeld bij hem

8

114

opkomen, dat weldra tot een besluit rijpt. Dina zal deverpleegster zijn, en het valt Dania voor het eerst in : «dati toch eigenlijk 'en groote gek is, om Dinao daer maerom 'en go'sloontje te laeten rondloopen, terwiel i derzelvers thuus al lank zoo veel gemak van 'ad kunnen 'ebben,Suust, Dinao moe' trug kommen, 't is 'eur broertje en zezal der daerom veel beter op passen as 'en betaeldemeid.»

Liefde heeft Dina nooit ondervonden van de kinderenharer tweede moeder ; daar heeft deze wel voor gezorgd.Daar denkt zij echter niet aan, als zij voor het eerst volmedelijden bij het bedje staat en blijde is iets voor hetzieke broertje te kunnen doen. Zij zal heel lief voor hemzijn als hij ongeduldig schreit, en niet snauwen, zooalsmoeder — och, zij weet bij onderving hoe zeer een hardwo ord doet.

Het zieke kind bemerkt het spoedig. Hij behoeft slechtste spreken, en zij doet al voor hem wat zij kan, om hethem gemakkelijk en naar den zin te maken. Het is alsofzij haar leven niets anders als ziekenoppasster is geweest,zoo vlug gaat alles haar van de hand, wat liefde haar in=fluistert en erkentelijkheid beloont. Wat kijkt hij haardankbaar aan, als zij hem de koele hand op het gloeiendevoorhoofd legt, en als zij hem vertelt van het vroon : hoede zon daar speelt op het gras en op de paarse bloemjes— en ginds tegen de hooge duinen, die zoo fel kunnenschitteren, waar bijna nooit een mensch komt, alleen konij,nen, die daar hun huizen bouwen, diep in het zand — enverder een klein meisje dat daar zit, dag in dag uit, al-tijd alleen en daar niemand van houden wil, hoe zij 't ookvraagt ; niemand als de koeien, die daar grazen benedenaan den duinvoet. En het leege gevoel, dat haar kweldebij haar pop en haar kudde, verdwijnt zachtjes aan, nu ertoch iemand is, die zij liefhebben mag en die naar haarverlangt als zij zich slechts even verwijdert. Met glinsteren,de oogen zit zij heele dagen naast het kleine bed en ver.

115

telt op broertjes verlangen maar altijd op nieuw aan het

kleine meisje van wie niemand houden wil.En de oogen van Dina glinsteren al meer en meer,

eindelijk van nog iets anders als blijdschap, omdat er nuiemand is, die van haar houdt. —

«Noe wordt 'et nog mooier,» zegt Dania op zekerenmorgen tot Jans. ((Pas is den een beter en noe begunt d'aore. Ze kroop ok aoltied flak op den joengen, asof idaedeur beter moch' worren.»

«'t Is net wā moois,» antwoordt Jans, die sedert eenpaar dagen weer het bestuur van het huishoudem op ' zichheeft genomen. «'k 'Ebbe je nog zoo gezeid, lae Pietekommen om Jan op te passen, mae nee, jie moch' weergliek ae. Fraoi erven aol de guus de ziekte van 'er overen wat dan?»

«Kan ik 'et 'elpen dā Dinao 't overgurven 'eit ? 'k 'Ebik dikkels genog gezeid : «meid, kruup toch zoo dicht niebie 'um as 't nie noodig is, aors kriegen me 't aollemaelnog.» Gezeggelijk is ze nooit gewist, d ā weet j' ok ; maenoe krieg ikke de schuld weer, dā spreek van zelversi 'k Binespres aoltied op 'en b'oorlijken afstand gebleven, om 't niete kriegen. D ā meisen 'eit ā wat las in 'uus gebrocht 1»

«'ler bluven kan ze nie, d ā begriep j' ok 'oop ik, vanwege de besmettinge.»

«Nee dā gae nie.» zegt peinzend. «Mae kewa,'t is werm zeumerweer, as me z' is in 't schuurtje Iej en ?Piete zā noe en dan wel es nae d'r willen' kieken, die eigin guus dae ze bang voor 'oeft te ziēn — en in Go'snaem,'t mot dan mae wat kosten. An d'r noodlot kun me ze tochnie overlaeten.

Overeenkomstig dit voorstel wordt er gehandeld. Piete,die altijd te vinden is als er een buitenkansje te verdienenvalt, brengt dien eigen ochtend de zieke in een wollen dekengewikkeld naar het schuurtje over. Jans heeft daar zelve eenbed gereed gemaakt — «ze wil aol doen wā ze kan, maemeer mag ze toch nie waegen» — zegt ze tot Piete. Dania

116

gooit vensters en deuren open, «om de lucht weg te kriegen»,waagt zich den volgenden dag in de kamer met een bran 'dende pijp, «om den boel van deges te zuveren» — en danjaat alles weer den gewonen gang, haast alsof er geen Dinaop de wereld was. Maar ē ēn is er toch, die telkens vraagtnaar het zusje, dat zoo mooi kon vertellen, en die overalnaar haar loopt zoeken als hij slecht ontwijkende antwoordenkrijgt en ten slotte het wrevelige gebod : «om mit dat ge,zaonik uut te scheien.»

En eenzamer dan vroeger onder haar afdakje aan deduinen, ligt Dina op haar legerstede. De koorts jaagt haarbloed brandend door de aderen en benevelt vaak hare ge'dachten. Dan trekken de beelden van een droevig verledenvoorbij haar geest — doch altijd is er eene bekende, geliefdegestalte bij, die haar vriendelijk toelacht op haar eenzaampad. Nu eens is zij op de kale duinweide met hare vier,voetige vriendinnen en zij gevoelt zich zoo ongelukkig overde een of andere verongelijking -- en daar ginds in de luchtverschijnt eensklaps grootmoeders goedig gezicht en harestem zegt : «Dag m'n lief kind! kom mae bie grootemoeder.»En als zij zich dan wil opheffen in de lucht — dan is deverschijning verdwenen, zij ziet de naakte wanden van hetschuurtje om zich heen en voelt zich o, zoo zwak en een:zaam. Een andermaal is zij op de bruiloft bij vader enmoeder. Ieder kijkt haar norsch aan, de tranen loopen haarover de wangen en de lekkerste beten laat zij onaangeroerd.En een harde stem roept : «Toe, ruk maer uut, me zūn j''ier nie missen.» Maar aanstonds verandert de omgeving.Grootmoeder zit op haar oude plaats in het keukentje enzegt : «Kom maer 'ier m'n schaep !» Maar hoe zij zich inspantom de oude vrouw te naderen, zij kan dien weg maar nietafleggen, hoe snel zij ook loopt. En steeds wenkt groot'moeder haar en roept : «toe m'n schaep. kom bie groote.moeder !» -- en weenende wordt het kind wakker, afgematvan de inspanning. Maar onder welke omstandigheden zichook die verschijning herhale, steeds wenkt zij om tot haar

117

te komen, steeds is de afstand zoo kort en toch zooonoverkomelijk.

In de lange uren der eenzaamheid tusschen de kortebezoeken der onvriendelijke buurvrouw, denkt zij vaak aanhaar broertje. Zou hij nog wel eens aan haar denken ? Ofzou hij haar al hebben vergeten, nu hij weer gezond is ? Enbij die laatste gedachte weent zij soms bitter en datzelfdegevoel van leegte overvalt haar op nieuw, sterker nog dantoen zij zich onbemint wist.

Maar gewoonlijk ligt zij geduldig neer. Buiten hoort zijde vogels zingen en soms de vroolijke stemmen harerspelende broertjes -- en dan komt er wel eens een wee,moedig verlangen bij haar op naar buiten, naar de ruimezee, die haar zooveel verhalen deed van onbekende landen,als zij soms in haar eenzaamheid den top der duinen be.klom. Uren ligt zij stil te kijken naar de wemelede stof,deeltj es in de zonnestralen, die door het raampje boven dedeur vallen. Vermoeid van het luisteren, van het staren envan een onbestemd verlangen, valt zij dan in slaap — enwederom ziet zij grootmoeder, die haar wenkt en steedsnader komt, steeds nader -- maar die toch niet te naderen is.

Dagen gaan er voorbij. De afgematheid wordt grooter endroomen en werkelijkheid vloeien meer en meer ineen.

«Zou ik dood gaen ?» vraagt zij op zekeren dag aan Pieteen deze schrikt van den kinderlijken eenvoud, waarmee dezevraag wordt gedaan. «Dood gaen, je spreekt of 't zoo niksis! Hu, je doet 'en mensch kippevel kriegen !» en daarmeeis buurvrouw opgetrokken. Maar sedert houdt haar vraaghaar telkens bezig. En dikwijls rolt er een traan langs haarvermagerde wang, als zij denkt aan haar koeien, die haarmisschien zullen missen, en weer dacht zij ook aan haarbroertje, dat zij zoo lief heeft gekregen en dat zij zoo gaarneeens zien zou. Die gedachten en dat verlangen vullen voortaanhaar wakende oogenblikken.

En steeds neemt 'de afmatting toe, steeds komt de wen,kende hand nader.

118

En de vraag die buurvrouw deed beven, voelt zij beves,tigen, en voor het eerst beangst haar de eenzaamheid. Enbuiten zingen de vogels weer, en de stofdeeltjes dwarrelenweer vroolijk in de zonnestralen, die het bleeke gezichtjevoor het laatst beschenen.

Eensklaps gaat de deur behoedzaam open ; met een blijdenuitroep snelt broertje op Dina los. Een glimlach van gelukkomt op haar gelaat en liefkoozend trekt zij het kind naarzich toe, doch even snel doet zij een zwakke poging omhem af te wereti : »Pas op m'n lieve joengen, Dinao isziek, je zal ok ziek worren." Maar 't kind is niet af tewijzen : »'k Ae 't ommers ok gaod Dinao ? o, 'k ben zooblie^ dā 'k bie je bin, 'k 'eb over ā gezocht en eindeliengezee moeder dā je ziek lee bij buurvrouwe en d ā was niewaer en toen bin 'k z' achterop gegaen ... Ei je vee piene.erme Dinao ? Toe vertel je nog es wat as je beter bint ?"

Nog met hetzelfde gelukkige gelaat ziet Dina het kindaan, maar op zijn laatste vraag schudt zij weemoedig hethoofd en zinkt uitgeput achterover. En woorden die hetkind niet begrijpt en hem beangstigen, komen over harelippen. »Kiek, daer is grootemoeder weer, kiek daer! —flak bie, jae noe kan 'k bie je kommen, kiek, ze steekt 'er'and uut . . ,"

En het kind dringt dichter bij haar en smeekt : »toeDinao, spreek niet zoo raor 1"

En als op een schoonen zomermorgen vol helderen zon'neglans het leelijke zusje naar buiten wordt gebracht — dan is ertoch een in Daniels woning, die weent en roept om Dina,die zoo mooi kon vertellen en zoo lief voor hem was —en die daar ginds gedragen wordt, waar het gras zoo hoogen welig opschiet, dicht bij de duinen en de koeien, waar,over zij altijd sprak.

JACOB DE VEERMAN.Walchersche vertelling uit den tijd der Fransche Overheersching.

I.'t Was een zoete zomeravond, droomerig en stil. In de

zachtrood getinte oppervlakte van het Sloe trok de bootvan Jacob den veerman lange, glinsterende rimpels. ZoowelJacob als Dirk, zijn knecht, waren in gepeins verzonken,en slechts traag bewogen de anders rappe handen de riemen.

Dirk verbrak het eerst het stilzwijgen met de vraag :«Wat mot 'et w ē mooi ziēn op zee, Jacob ?»

«Eh ? 0, schrikkelijk kiek, voral as ze mit blauwe boonengooien,» en meesmuilend stootte Jacob Dirk aan met zijnhouten been — een blijvende herinnering aan het gevechtbij Doggersbank.

«En waerom bi jie der dan nae toegegaen ?»«Ikke ?» De oude keek een poos voor zich en vervolgde

toen lachend : «'t Is lank gelejen ; 'k wi 't joe w ē vertellen.'k Was ik in m'n tied zooveel as verliefd gerocht, zie je ;mae 't was 'en slechte tied om te trouwen : geld, net zooveelas blommen op 'en winterdag. Toen zee ik bie m'n eigen :«Jaocob,» zee ik, «ouwe joengen, gaed,'en 'andj' 'elpen, omd' Iengelschen op d'r baoitje te ge ēn, daer is vor 'en ermmensch 'en goed daggeldj' an te verdienen.» Zoo'n Iengels,man loopt uut, z'n vel, ae i maer 'en Zeeuw ruukt — dävertelden ze, zie,je ; j' ei wel es g'oore van De Ruter ?Suust, ik ok — en as i dan op den loop goeng, dan ao jeniks te doen as te pakken, net zooveel as je maer ae wou en. . .»

«En lukte,n''et, Jaocob ?» vroeg Dirk, met tintelendeoogen omziende.

120

«Wach' je beurt af, joengen ; nie zoo 'ard van staepelloopen, dan zit je trek mit je boeg in de slik. Ik zee danop 'en goeien aevend : «Nacht Jans 1» me schreeuwden ielk'en deuntje op z'n eigen 'outje, 'k beloofde 'k weet nietwā vor moois voor d'r mee te briengen, en vort goeng ik.Maer de reuk wou nie overslaen nae den Iengelsman, 'oor !de paluffel docht er nie an, om weg te loopen, mae kwambertaol op ons an -- en in ees, sss 1 — dae komt er 'enkoegel an, zoo groot as de kajuutsk .ap, en voor ik uut dewege kos gaen, was m'n been ā nae de wallevischjes enm'n riekdom vorgoed op de pekel, Net acht maenden nae'k weggegaen was, kwam ik op 'en aevend naer 'uus dansenop m'n ander'alf been — en dien sulferstok was 't eenigstepresentje, dā 'k meebroch' vor Jans. Jae, 't is allemiechtelijkleutig op zee 1»

«En wā zee ziē ?» vroeg Dirk, toen Jacob zweeg.«Zie ? 0, Jans ? Bel, ze zee eigelijk niks ; ze wier zoo'n

bitje witachtig rond 'r neus, en dā 's 'en broerd slechtteiken, Dirk. Z'ao gliek ; 'k was weggegaen as 'en driedekkermit opgetogen zeilen, en ik kwam terug as 'en afgetaekeldebeurtman. Vier maenden nae dien — d ā 's net 'en jaer nae'k weggoeng, as 'k goed telle — toen kuirde ze mit 'endikken paelienkboer uut Nieuwland. Z' ao gliek, 'oor, diezou d'r teenen nie aftrappen, as i is misstapte. Jae dientel'out! — Mae 't ei toch z'n voordeel ok : je weet niet,'oeveel kousen, broekspupen en schoe'ēn 't uutgespaerd eitin die dartig jaer, en verveelt 'et me, an den eesten denbestem boom groeien der net zooveel nieuwe, as 'k maerae wil. . . Mae me drieven 'eelegansch uut de koersel AlloDirk, breien en praeten gae best tegliek, zee m'n grootje.Jae joengen, me kunnen der noe mee lachen, 't is lank ge-lejen, mae toen was 't 'en lillelijke striep deur m'n rekenienk.»

Een poos roeiden zij zwijgend verder. Dirk dacht na overde overeenkomst tusschen zijn toestand en dien van deninvalide. Wat aod i ok nie «dikkels nae zee gewild omgeld te verdienen, noe daer mit den oorlog zooveel kans

121

op was. Nie om 't geld.... jae toch wel, maer alleenig,om der 'en gedoetje voor te koopen en 'en 'uusouwentjeop te zetten. Och, wie weet of Suze 'um wel ees aewou — en 't 'er vraegen, voor i geld genogt verdiende,om 'eur t' onder'ouwen, dat nooit.

«Z' 'adden m'n oot net zoo goed weg kunnen blaezen,»begon Jacob weer ; «dā 's nog 'en geluk bie 'en ongeluk,en 't rimmetiek ae 'k 's winters maer alleenig in m'n lienkerschoe.»

«Seed wanneer weunen Katriene en Suze ā bie je ?»vroeg Dirk.

«Jae, dā 's al 'n 'eele tied,» zeide Jacob, knipte met zijnlinkeroog achter Dirck's rug en dacht : moet je 't weer over'eur ae, m'n joengen? 'k dacht ik ā wae bluuf je zoo lang.«Ze trokken mi volle meziek binnen : Suze schreeuwde as'en lucht metroos, die gekiel'aeld wordt. Ze kos toen mak,kelijk in m'n zuudwesser, kop, beenen en 'eel d'r takke-loazie. 'k Ae toen zoovee' motten ziengen bie d'r wiege,dā 'k seed 'eel m'n stemme kwiet gerocht bin. Katriene is'en specie van 'en nichte van me, dā weet je. 'Eur mangoeng dood en er viel niks t' erven as de kleeren, die igedrogen 'ad, 't bedde, waerin i gesturven was, en 'enwiege mit 'en schreeuwlillijkert derin. Toen zee ik : «Katriene,verkoop den inventaoris maer op die mande mi meziek nae,en lae j'n anker bie mien neervallen as je zenieigheid 'eit.»«Accoord,» zee Katriene, en op 'en goeien zeumerschenmergen, dae trokken me.n.op mit 'et kleine dienk tusschenons beien — en 'k von ikke, d ā 'k an den .besten koopwas, en d ā vind ik nog. 't Kleine dienk is groot geworren,Dirk ; in mien tied zou ze nie lank meer bie nom Jaocobbluven. Mae tegenwoorig dienken de joengers der aorsover,» en weer knipte hij met zijn linkeroog. «Maer 'kgeēn ik gin premissie, of 't mot 'en vint zi ēn as goud,"vervolgde hij, toen Dirk bleef zwijgen. «Wā zei jie ?»

Dirk wendde zich even om ; plotseling betrok zijn gelaaten naar den oever wijzende, dien zij thans tot op korten

122

afstand genaderd waren, riep hij met gedempte stem : »Daneije daer dien je zoekt!»

Driftig keek Jacob in de aangewezen richting. Op dendijk liep zijn nichtie en naast haar Marien Sors de eenigezoon van een rijken boer uit den omtrek. Jacob barstte inlachen uit. «Den dien daer ? Dien lekker van de Franschemeseus ? Nee mae, dā kā je begriepen 1" Bij zichzelvenmompelde hij : de joengen is zoo blind op klaerlichten dagas 'en vleermuus. 'k Zā nog motten zeien : «Allo, pak anjoengen, daer eije ze,» bel verdompeld 1

«Daer zit goud genogt an,» zeide Dirk na een poos.«Wat goud 1 dā zit in 'en mensch z'n lief en nie in z'n

zak ; zuk goud moe' 'k ae,» bromde de oude. «Begriep jenie, dā z' 'um vor den gek 'ouwt, dien zak grauw erten ?»

Er kwam geen antwoord en Jacob's goede luim was weg.«Dā gedraoi — gromde hij bij zichzelven -- dā mot uutziēn, of ik maek ik 'et zelvers uut ; waerom komt i nie uutden 'oek ?» Norsch wierp hij zijn knecht het touw toe,om de boot vast te leggen, en riep : «Kiek dan toch uutj'n oogen ; je zit net of je gin tien kan tellen ; as j"umnie vastleit, drieven me weer trug.»

«G'n aevend saem I» riep Marien van den dijk, toen deschippers de trap naar het veerhuis beklommen. Zonder tespreken zette Jacob zich neer op de bank voor het veerhuis,naast Katrien, die zich met eenig verstelwerk bezighield.

«Mooie,n,aevend, Jaocob 1» begon Marien weer, watnaderbij tredende.

«Dat ae m'n eigen oogen ok gemerkt,» bromde Jacob.«Nog meer zuk nieuws ?»

«Je bin nie erg vrindelijk. Meschien zie je me,n,ā gauwnooit meer. Der is weer lotienge vor 'en nieuwen oorlog,zeien ze, en as 'k der in valle . . . .»

«Bel, dā zou kostelijk zi ēn, joengen, 't beste wā je doenkan voor j'n lieven amperleur — of 'oe 'eet den veint? ---om es voor 'urn te vechten.»

«Dienk jie der ok zoo over, Suze?» vroeg Marien, het

123

meisje verliefd aankijkende. Snel sloeg zij een blik op Dirk s .

Jae. i zag 'eur an, smeekend en angstig, — en met eenzegepralend lachje gaf zij ten antwoord : «Nee Marien, netnie, 'k wou 'k nie graeg, dA je weggoeng.»

Na een korten groet snelde Dirk heen. Wrevelig schoofJacob op de bank heen en weer. I begreep niks meer vande joenge gasten. In zien tied, voor z' um mit dat tel'outopsulferden, 'iewen ze d'r eigen nie op mit aol die poeper,lees. Toen was 't : «Wi je mien ? 'k wil ik joe» — uut.DA gedraoi kwam zeker ok A van die Fransche vrelgheid,God beter 't1

«Zeg er is Fransche meseu, wilder gaen nae kooi ; ' kverbeele me, dA je noe wel op kos rukken,» en zachtervoegde hij erbij : «'k wou, je de wegt nooit meer trug kosvinden.»

«'t Is nog zoo lekker buten,» merkte Katrien op, «dejoenge gasten . . . .»

«0 zóó, doe jie ok A mee? Nee mae 't wor tied dA 'kop gae stappen ; de wereld wor me te knap, dA zien 'k w ē I»

Suze maakte een eind aan het gesprek door naar Jacobtoe te loopen en hem vleiend aanziende te vragen :

«WA schort er toch an, noompje? As je nog lank zoozwart kiekt, dan sprieng ik in 't waeter ; jae, 'k doen 't,'oor I Toe, lach noe es tegen me ? Nie I ? Gee me danmaer 'en erm, dan gaen wilder nae binnen, stap, stap. Dankan Marien z'n praetjes an moeder verkoopen. -- Is 't noegoed ?» voegde zij er zacht aan Jacob's oor bij.

«Je bint 'en kwaedoenster 'eel je leven deur,» zei deoude, glimlachende ondanks zijn gramstorigheid. «Allo,ēēn, twee, drie'6, dae gaen ze.» Arm in arm stapten zijnaar binnen, vanwaar weldra een vroolijk gelach bewees,dat het laatste overblijfsel van Jacob's gramschap was ver.dreven.

En toen Suze eenigen tijd later te bed lag, moest zij bijzichzelve lachen om dien Dirk. Wat 'em gezicht trok i . . .

z'ao toch compassie mit 'um g'ad ok, maer ze zou 'urn

124

net zoolank tempteeren mit dien onnoozelen Marien, tot iuut den 'oek kwam.

Lachend vie! zij in slaap, om weldra te droomen, hoezij bruiloft hield met Dirk. Marien stond op een afstanden dreigde met zijn vuist, tot oom Jacob hem zoo onzachtmet zijn houten been op de toonen trapte, dat hij huilendwegliep.

II.

Een paar weken waren voorbijgegaan. Op een namiddagzat Jacob weer op de bank voor zijn huisje en Suze stondin het deurgat te breien. De loting, waarvan Marien sprak,en waaraan zoowel hij als Dirk moesten deelnemen, haddien ochtend splaatsgegrepen. Reeds vroeg waren zij naarMiddelburg vertrokken, en vol onrust wachtte men aan hetveerhuis den uitslag af. Suze was uiterlijk even kalm alsgewoonlijk, mae daer van binnen -- kiek, daer was 't bie-wielen net, asof ze mit . 'em 'aomer slogen. Jacob wenddeminder moeite aan, om zijn vrees te verbergen. Telkenswas 't : «Toe Suze, jie bint viver ter been as ikke ; kiektes effetjes om 't 'oekje, of je Dirk nog nie an zie kommen,»en blijde van aan haar eigen verlangen te kunnen voldoen,rolde zij dan haar breikous op en liet geruimen tijd haaroogen gaan langs den weg. Even dikwijls kwam zij echterteleurgesteld terug, hervatte tegen den deurpost geleundhaar werk en liet meer steken vallen dan anders in een

jaar.gansc «Die weergaoische Keezen,» bromde Jacob. «Dat ae me

der noe van, om de Fransozen in 't oolijken. Eerst 'aelenze je geld wegt, tot 'et waeter langst je kaeken loopt endan kommen z' om je zeuns, je mannen, je vaoders --- āgauw ziin z' om mien kommen ok 1»

«Om joe, nom Jaocob ? Wā wouwen ze mi joe doen ?In d} eersten den besten slikwegt bleef je vastzitten. Jebint toch 'en aorige nom Jaocob 1»

125

«M'n 'anden !» riep de invalide verontwaardigd uit, zijnvuisten ballende. «Die bin nog goed genog, 'oor ; laen zeme maer in 'en schute zetten of op 't dek van 'en schip,dā 'k nie vee'l loopen mot, dan wi 'k zien dā 'k voor eenVan je tegenwoordige joengers uut den wegt gae. Laen zemaer op kommen, as ze 't 'art ae 1» en Jacob stond op inkrijgshaftige houding. «'k Ae kruut gerooken meisen voorm' om joe dochten, mae toen vochten we voor ons eigenweet je, en voor den prins, dien ze vort gejogen ae, deduvel 'aele ze ?»

«Noe noe, noompje, bedaer mae ; je kiekt net, of je mimien wil vechten en je weet wē, as 'k zoo mi m'n priemkomme, zó6 — dan lei j' a1 omvarre.» Met haar breinaalddeed ze een uitval op Jacob, die lachend weer ging zitten.

«Allo, meisen, kiek nog es om 't 'oekje, dā 's 'en boelbeter as aol die flauwsen.»

Haastig voldeed zij aan zijn verzoek en terstond kwamzij met hoogroode kleur terug. «Daer komt i!» zei ze enging zoover in huis, dat Dirk haar niet zou bemerken alshij den dijk opkwam. Van binnen sloog den 'aomer weervan geweld, maer i 'oefde nie te zien, 'oe ze voor den uut/slag vreesde. In den laesten tied was i zoo raor gewist, ikeek 'er net an, of z" urn 'k weet nie wat gedaen 'ad --ziē kos 'um toch nie om z'n nek vliegen, zoo 'n joenge 1

«'Oe is 't ?» klonk het buiten.«Vrie.»Goddank I juichte het in Suze's , binnenste, en stil nam zij

haar plaats op den drempel weer in.«'Oerāoi ?» schreeuwde Jacob, zich achterover tegen den

muur werpende met zijn beenen recht vooruit. «Je bint vee'te goed, om je vor dien soepjas dood te laeten schieten.'Oor je 't Suze, i is vrie ? Allo, trek noe niet langer van diedoodgraeversgezichten tegen mekaore, of 'k wor tureluurs.»

Suze breide ijverig door ; Dirk zag haar een oogenblikvan ter zijde aan, keek toen voor zich op den grond enzeide eindelij k :

126

«Och, mien ao 't zoo 'eel veel nie kunnen schillen ; 'k aeder dikkels an gedocht, om seldaot of metroos te worren.»

Suze wendde het gelaat af. Nie schillen, of i van 'eurweggoeng! Dae, de traenen kwammen ervan in d'r oogen.

Jacob gaapte zijn knecht vol verbazing aan. Nie schillen ;z'n 'and maer uut te steken en 't mooiste meisen uut denomtrek zeit asjeblieft! I zelvers zou der z'n spaerduitjes angeēn ; vor wie aod i z' aors overgegaerd as voor zi ēn kind !Den blinden vienk — moch' i dan nog dudelijker zeien :je kan ze kriegen ? Nie schillen . . . «Weet je, wat je doet.joengen ? Gae werom ; zonder lotterieboel zal der ok welievers 'en koegel voor je te vinden ziēn?»

«Kan 't joe vee' schillen, of 'k bluve of d ā 'k weggaen,Suze ?» Joengen, wā was ze mooi as ze daer zoo stoengmit dā bleusje op 'er lief bakkesje, 'en vrouwe vor 'enkonienk, nie vor 'en ermen schippersknecht.

Suze boog zich dieper over haar werk. Ja vrindje, lapom leer, noe is 't mien beurte — en zonder op te zien,antwoordde zij zacht :

«Och, me bin an je gewoont ; nom Jacob ei vee' gemakvan joe, en . . . n . . . ne . . . 'en nieuwe knecht is nie oaltied'en betere. En Marien, is die ook vrie ?» -- die was raek !Dirk slaakte nauw hoorbaar een zucht en liet zijn oogenlangs de huppelende golfjes weiden. »Vraagt 'et 'um zelvers ;daer komt i.»

«Die ontbrak er nog net an, om 't spil te volmaeken,»gromde Jacob, van zijn plaats oprijzende. »Die kan 'kvandaag nie onder m'n vierliene velen, wan 'k zou 'um āgauw de volle laeg ge ēn. En 'k zegge julder laet i je maenie te dicht op zi ē kommen, dien Franschen gladdekker !»en bij zichzelven pruttelende stapte hij naar binnen.

«Is 't mis ?» vroeg Suze. «Je kiek zoo streep langs jeneus ?»

«Ei Dirk 't nie gezeid ? Der in, 'k ae nommer 10. EereGod, Suze, wā moe 'k begunnen ! Ikke en vaoder ae vanochtienk aol de zieleverkoopers an gezeten ; m' ae tot vuuf.

127

tien 'onderd zeeuwen gebojen, mae der wilt gin menschop. Vaoder en moeder bin raedeloos. Och Suze, 'k dochtik, dā 'k zoo nae was an m'n geluk en noe . . ,» Marienbarstte in tranen uit.

»Bel, bel, je doe me verschrikken, d ā 's ieselijk aekelik !»Dirk keek strak voor zich naar 't spel der golven. Ze

gean aollemael op en neer, op en neer, en de zunne geefter 'en gouwen striep over, net as mi Sintereklaois de gastenop de spikkelaosie. Kiek, ze blienken 'en štuitje en dangaen ze kepot en 'en aor blienkt in z'n plekke. Net m'neigen ziel, daer viel ok 'en gouwen lichtsstreep op — bel,bel, wat liekt dat lank gelegen en 't is toch zoo kort . . .dae, 't is net, of ter 'en vlies voorkomt . . . bel jee, de waeter,landers in m'n oogen t Bi.je gek Dirk, julen as dien flau:werik daeginter I -- Tegen mien ei ze nie gezeid : »'k zou't ieselijk akelik vinden» ; «'en nieuwe knecht is nie aoltied'en betere», suust, nie aoltied, mae der is net zoo vee' kansvan wel . . . toe, gae maer weg Dirk ; 'k vind 'et niks aekelik;vech' maer, en wel bekommetje . . . Vuuftien 'onderd Zeeuwen!I e kan toch nie aolles kriegen mi geld ; voor 'en paer wekendocht ik van wel, voor mien temist . . . 't is noe mae goed,dā 'k 'et nie ae, wat zou 'k der mee doen . . . gae maevort, Dirk ; de nieuwe knecht is net zoo goed as de.n.ouwe.Kiek, ze gaen aollemael op en neer, boens tegen mekaoran; ze vechten ok die baeren ; jae, slaen julder j koppenmae te berste, dā doe me goed . . . As j' oud wordt Jaocoben te katievig om te werken, dan z ā je 't goed aen mizoo'n rieke neve. Mae 't genaedebrood z ā je zuur smaekenouwe man, van 'en vint, dien je nie luchten of zien kan.As ikke . . . nee, dā 's uut . . . maer in m'n verbeeldiengezag ik j' aoltied bie ons zitten in 't 'oekje van den 'aerd,mit 'en kleinen Jaocob op je knie . . . och jee, wā was dataorig 1 • Jie zou 't wēl aekelik vinnen, as 'k weggoeng ; as't an joe lee . . . en 't was toch vroeger net, of ze van mienok 'ieuw. Och God, waerom kos ik ze toen nie vraegen ;waerom moch ik net zoo erm zi ēn . . .

128

«'t Was vor joe 'en boel minder gewist Dirk,» zeideMarien op klagenden toon, «Tie 'eit gin moeder en ginvaeder, niks as j'n eigen.»

<cĒn 't kan 'um niks schillen, om van ons weg te gaen,»voegde Suze er verwijtend bij,

Dirk hief driftig het hoofd op, doch al sprekende waszij naar binnen gegaan. Noe ae 'k aolles weer goed ge.maekt — dacht ze, en haar hartje klopte weer opgeruimd —dae strakjes was ik toch t' 'ard tegen 'urn, maer an m'ntoon zal i noe w ē begriepen, wā 'k meende. De joengensbin toch vee' jaloerser as wilder. Net of ik nie angegaenzou ziēn daer even, as 'k op Marien verliefd was ! 'Oedien Dirk daer toch 't eest opgekommen is ? 't Is net of ikdocht, dat i op moeder verliefd was, wan daer is i vee'vrindelijker tegen as tegen mien. 'En leutige mosch ok,dien Marien, te julen as 'en schooljoengen, ajakkes 1

«'t Kan me nie schillen, om van joe weg te gaen 1» riepDirk, toen Suze weg was, «zei liever, d ā jie me vortjaegt 1»en Marien schrikte van het bleeke gezicht voor zich enden donkeren blik, dien hij een oogenblik op zich voelderusten.

Den volgenden ochtend verscheen Dirk niet als naargewoonte aan het veerhuis. Men verdiepte zich daar in gis,singen en maakte zich meer en meer ongerust naarmate dedag vorderde. Telkens ging Suze tersluiks door de achter,deur kijken, of zij Dirk den weg niet af zag komen envast nam zij zich voor, hem nooit meer te plagen.

Toen ze gister 'oopte, dat i 'eur achternae zou kommenen i bleef maer aol deur weg, ei z' es effetjes tusschende gordientjes gekeken en gezien, dat i druk mit Marienstoeng te riddeneeren en d ā z' eindelienge weg goengen.Dirk keek zoo zwart en Marien lachte zoo vaolsch — och'Eere, as ter mae niks tusschen uld,er voorgevallen is. Z' 'eit

129

daervan thuus niks durven zeien ; nom Jacob was alevenzoo raor tegen 'er. As Dirk noe voor d'r stoeng, zou z' 'urnzeien, dā Marien 'eur niks kos schillen, d ā z' 'urn lievernie zag as aol, dae. Eh, stoeng i der maer 1 Mae der isniks te zien op den wegt, niks as de joengen van baesLourens, die op de graezende koeien past.

't Werd avond, en nog was Dirk niet terug. Jacob had's ochtends de hulp ingeroepen van zijn naasten buurman,Roojen Kees, voor de bediening van 't veer. Het viertalzat thans in het kleine kamertj e bij een, en weinig werd ergesproken. Rooje Kees was een trouw bezoeker van hetveerhuis. Eens in de week bracht hij er vast een avonddoor, dronk een borrel en ging dan weer heen, zonder veelanders dan eenige weerkundige oprnerken ten beste gegevente hebben. Een vijftiental jaren geleden was dat andersgeweest. Toen kwam hij elken avond, staarde Katrien onaf'gewend aan, lachte luidkeels bij het minste, wat zij zeide,stootte Jacob dan met den elleboog aan en fluisterde: «'Enmerkwaerig frommes i» Jacob had in deze verschijnselen hetbegin eener liefdesgeschiedenis meenen te zien, en toenRooje Kees op een avond luidruchtiger geweest was dananders, hardop zijne bewondering had te kennen gegeven eneens zelfs tegen Katrien geknipoogd had, rekende hij hettot zijn plicht, aan die buitensporigheden een eind te maken.Toen kees vertrok volgde hij hem op den voet, tikte hemop den schouder en vroeg : «Zie je daer die pael bovenwaeter steken ?» «Jaeme,» had Kees geantwoord. «Noe, diezou 'k al zoo lief in de fermilje ae as joe. Vortaen gingegiegel en gelaori meer, of je gaet de deur uut.» Dat hadKees voor goed bekoeld ; zijn bezoeken beperkte hij tot 66navond in de week, en het eenige bewijs zijner vroegeregenegenheid bestond hierin, dat hij steeds op den jaardagvan Katrien, in November, voordat hij ging zitten, stil'zwijgend een versche ham voor de jarige op tafel legde.«Bel, dat ao je nie motten doen 1» zei ze dan geregeld, eneven geregeld zeide Rooje Kees : «Me kunnen 't verkentoch nie ten goeien op.» 9

130

Heden meende hij blijk van deelnem -ing te moeten gevendoor telkens zwaar te zuchten, en reeds driemaal had hijzijn blikken snuifdoos rond laten gaan met een bemoedigend:«Toe, 't verlucht!»

«En Marien bluuf'd.ok ā weg,» zeide Katrien eindelijk.«I was aors in de laeste daegen mi gin stok van de deurete slaen. Dien aekelikken oorlog ok I Jae Suze, kwamdie der nie zoo lillijk tusschen, dan zou j' ā gauw meerdaelders aen as noe duiten, as je 't mien vraegt.»

„En as je 't mien vraegt,» sprak Jacob, «as dien Mariennog lank in m'n vaerwaeter laveert, dan zāl i kk e 'um isvertellen, oe'k over z'n daelders dienke.»

«Wi j"em ok nie in de fermielje ae. Jaocob ? fluisterdeKees.

«Nog liever joe 1»«Dā doe me deugd 1» schreeuwde Kees, lachte luidkeels,

klopte met zijn snuifdoos op zijn knie, hield zich toeneensklaps in en vroeg zacht : «Zou Katrien toch nie betervoor me ziēn ?» Jacob wilde een driftig antwoord geven ;Kees, die zulks aan zijn gelaat, waarop het schijnsel vanhet haardvuur viel, gewaar werd, stak hem haastig de ge,opende snuifdoos toe en riep : »Toe Jaocob ! As jie 't niegoedvindt is 't uut !» — toen de deur openging en delang vervvachte binnentrad. Een kreet van verrassing be,groette hem. Katrien stak gauw de lamp aan, maar Jacob,wiens gramschap plaats maakte, nu hij zijn knecht in leven,de lijve voor zich zag staan, zeide :

«Bel zeker, de joenk'eik kuiren eh, en d'ouwerdom wer.ken ? Nee mae, 't wordt 'eelegansch de verkeerde wereld 1»

Dirk prevelde een groet en ging aan de tafel over Suzezitten met de hand onder 't hoofd en het gelaat half naarJacob gewend.

«Je was gister zoo akelig over 't weggaen van Marien,»begon hij, maar de woorden bleven hem in de keel stokken.

«Och,» zeide Suze, maar eensklaps barstte zij in tranenuit. Een schok voer Dirk door de leden, een pijnlijke trek

131

trilde een oogenblik om zijn mond, mae Goddank, i sloktz'n verdriet op : 'en man was i, en 'en man zou i z'n eigentoonen.

«Droog j'n oogen maer af, Suze. Gister zee je, dā 'k engoeie knecht gewist was ; 'k zou graeg ae d ā je zee, i was'en goeie vrind ok. Wis mae tevree, Marien bluuf,d,'ier.»

c<I kom toch nie in de fermielje,» grinnikte Kees enziende, dat Suze hare tranen met den rug harer handtrachtte af te wisschen, stak hij haar goedig zijn bontka,toenen zakdoek toe, er bijvoegende : «Dae, meisen, maek

gin rooj'oogen. De sop is de kool nie waerd.»«Kom,» sprak Jacob ongeduldig, «je praet vee' te veel,

nae dat je verstand 'eit ; drienk j e glasje uut en gae naer'uus.»Kees deed zooals hem gelast werd, legde vier duiten op

tafel en vertrok zonder iets te zeggen. Maar buiten gekomen,wreef hij zich vergenoegd de handen en mompelde : «'k Bintoch weer wiesder geworren. En pael eerder as ikke, ikkeeerder as Marien ; gooit er je musse mae naer, m'n joengen IEn brom jie maer toe, ouwen diender ; je meent er tochniks van ; ikke en jie kun nie zonder mekaore,» en meteen zeker gevoel van eigenwaarde liep hij den dijk land,waarts af.

«Ziezoo.» hernam Jacob, toen de deur achter Kees toe,gevallen was. «Ziezoo, noe moe 'k is 'en eitje mi julderbeitjes pellen, want dā gezaonik begun me,n,allemiechtelijkte vervelen.»

Maar voordat het daartoe kwam, bracht Dirk een leerenbrieventasch te voorschijn, haalde daaruit eenige papierenen vroeg : »Wi je dā geld vor mien bewaeren, Jaocob ?As 'k over vuuf jaer nie trug bin, is 't alles vor joe.»

«Me . . . . me . . . . mae wā beteikent dat aollemael?» vroegde invalide, verschrikt naar de tafel strompelende.

«'k Ae m'n eigen verkocht ; 'k trek uut vor Marien.»«Verkocht 1» Onthutst trad Jacob achteruit en viel op zijn

stoel neer.«Je bint 'en goeie joengen,» zeide Katrien, een traan weg,

132

pinkende. «Toe Suze, bedank 'um, gauw !» Maar deze wasdoodsbleek geworden. Zij wankelde naar Dirk toe en hemsmeekend aanziende :

«Dirk, om Go'swil, as je wat om mien geet, toe, briengdan dā geld trug.»

Hij zag haar een oogenblik weifelend aan, maar wenddetoen zijn gelaat af.

«Waerom Suze 1 Gaen ik nie, dan zou MarierY mottenuuttrekken. 't Is vor mien ommers niks, 'k 'eb ik gin moederen gin vaoder ; 'k 'eb ik niks — en i 'eit aolles. Maer anzien,dat jie naer 'urn zou zitten verlangen . . . . afien, dā basannoe nl'e 'k mos' wegl». . . .

«Maer Marien gae me niks an! Och toe bluuf, Dirk —as j'is doodgeschoten wier — deur mien schuld . . . .»

«Mergen zā je der 'eel aors over dienken. D ā zei je noezoo maer uut goeiigheid -- 'k Wou, dā je wat minder goedtegen me gewist was. Daedeur kwammen der van die gekkediengen in m'n oot . . . . mae d ā 's uut.»

«Mae begriep je me dan nie ?» riep zij uut ; snikkendknielde zij naast hem en legde haar hoofd op zijne knie'6n.«Van joe 'ouwe ik, joe vrouw wi ik worren 1»

«'Eere God Suze 1 mien vrouwe ? Och toe, 'ouw me noenie vor den gek,» maar toen zij haar gelaat naar het zijneophief, las hij daarop de bevestiging harer woorden. Inzalige verrukking klemde hij haar in zijne armen — en eenoogenblik dacht niemand aan de Jobstijding.

Vergenoegd wreef Jacob zich in de handen en zeide totKatrien : «Dien draoi bevaol me, ouwe zeemer-remin 1»

«Mae mien bevaolt i niks : waerom moe' ze den joengentegen 'ouwen, om dat geld te verdienen ? 'k Begriep derniks van ; eest aelt ze Marien an . . .»

«'k Gloo 't best, d ā je 't nie begriept ; ikke wel 'oor l ,

'k 'Eb ikke gevrejen uut pure verliefdigheid, zie je ; 'k 'ebik verstand van die diengen — mae jie . . . dien petiterigenJ oost van joe . . . maek me noe nie wies, dā je daer zenieig=heid in g'aod 'eit ; dae glo'k niks van 1»

133

«Gae je noe noch weg?» vroeg Suze zacht, Dirk glim,lachend aanziende.

Zijn gezicht betrok. «'t Mot Suze ; 't is te laet, om trugte trekken.» Maar opgewekt vervolgde hij ; «Luuster is, mienlief bekje ; 'k zā j' aolles is vertellen. Toēn je dā gisterzee . . . noe je weet w ē, kiekt er noe mae niet triestig om ;toen ao 'k 'en oogenblik, dā 'k Marien 'en ongeluk aokunnen doen. Mae dā zakte, wan 'k docht ; ik krieg ze dertoch nie deur en 'k maek 'eur nog ongelukkig derbie. Bluvenkos ik 'ier nie langer — en in ees zee ik tegen Marien :«Gee mien dā geld, daer je van sprak, dan trek ik voorj' op.» 't Was nie om dā geld, zie,j e, wā zou 'k der meedoen — mae 't was 'en specie van vraok : ik docht zoo, vorniks krieg je ze nie. En laeter zee ik bie m'n eigen ; 'k zā't an Jacob geēn ; der zal 'en tied kommen, dat i oud wordten katievig en van mien zal i eeder wat annimmen as vanMarien, en omdat i gin nee zon zeien, gaf ik 'et 'urn kon,suus te bewaeren. Mae noe, kiek es op, Suze lief — neetoe, juul noe nie — as 'k trug kom, ae me,n,'n,aorig duitje,om mee te begunnen ; je moeder en je noom kommen bieons inweunen . . . Nee toe, kiek noe is ?»

Een forsche hand werd hem op den schouder gelegd enopziende, stond Jacob naast hem. Een traan liep langs dewang van den oud=matroos ; de mondhoeken trilden zenuw,achtig onder zijn poging, om vroolijk te lachen, en metafgebroken stem zeide hij :

«'Oor es, kameraed, lae je den ouwe maer zelvers voorz'n broodkast zurgen. J'ei noe 'en eigen schip, loop neenie trek van boord, wan dan gaet 'en aor der nog meeonder zeil ; 'ier ei je 't bewies,» en hij stampte met zijnhouten been. «Brieng dā pampier mae vort, gauw !»

«Der is niks meer an te doen ; 'k ae geteikend,» sprakDirk met neergeslagen blikken.

Jacob stond een oogenblik sprakeloos, toen boog hij hethoofd, vatte Katrien bij de hand en voerde haar zwijgendde kamer uit. «Lae de stumperds 'et mit ulder beien uut,

134

maeken,» zei hij met aandoening. «Je zā je zinnigheidkriegen Katriene ; de joengen z ā 't geld motten verdienen.»

En bedrukt zette Jacob zich buiten op de bank. Hetmaanlicht flonkerde op de golfjes, die murmelend hunrusteloos spel speelden en in het land zongen de kikvorschenhun eentonig gezang. En terwijl de oude daar voor zichstaarde in den helderen nacht, daar ontrolde zich voor zijnblik een gansch verleden, waarin zijn pleegkind de lichtendester was. Kiek, daer in 't 'oekje van rt kleine kaemertjestaet de wiege en daerin leit 'en klein dienk met oogjes,zoo blauw as de ver'geet-me.nietjes onder an den diek. Eni zit er naest — twintig jaer joenger as noe — en i ziengt'en deuntje vor 'eur. — 'Eere jae, waer 'en mensch ā nietoe komt 1 -- en 'en oogenblik verbeeldt i z'n eigen, dat'et ziēn kind is, 't kind van Jans — mae, dan vaol z'n oogop z'n been en nee, 't is nie zi ēn kind, mae der van 'ouwen— i kos nie meer van z'n eigen vleisch en bloed jouwenae, en i kust 'et snuutje tot 'et moord en brand schreeuwten Katriene uut de keuken komt loopen, om te kieken water an 't 'andj' is. Dan zit i weer plech'staotig te ziengenen te trokken an 't wiegetouwtje alsof ter niks gebeurd isen as Katreine zeit : «Toch 'en lastig joenk 1» dan zeit i :«Niks van an ; 't is 't zuur, eh, m'n kleine schermienkel ?»

En noe kan 't loopen en zeit : «Bao, bao,» tegen 'um.I is zoo groo's op 'er, dat i wel an ielkendeen, die overgezetmoe' worren, zou willen vraegen : «Kom'd'es effentjes kiekenbinnen, nae m'n vergeet'me'nietje ?» As ze dan soms vraegen :«Dā 's zeker joe kind ?» dan komt er wel is nattigheid inz'n oogen, as i trug zeit : «'k wou 't waer was 1» En destomp van z'n been steekt net, alsof 't pas afgesnejen. is.Mae dā verannert trek, as 't kleine dienk naer 'um toe komscharrelen, mit aollebei d'r 'andjes z'n 'outen been beetpakten roept : «'Oopen 1» Dan staet i vorzichtig op, schuuftzach'jes ziedelienks uut, net as 'en krabbe ; 't kleine dienkstapt mee mit 'er 'andjes rond den stok, en 'eit 'en plezier 1--

135

bienae net zooveel as i. — Och 'Eere, waer 'en mensch Anie toe komen kan!

En 'en paer jaer verder gae ze noe en dan mee in deboot. Ielkendeen 'eit aorigheid in 't kleine babbelaertje enbriengt wA voo' d'r mee, as i voor de tweede reis overmot. En as ze dan mi z'n tweetjes trug roeien, kom zetusschen z'n beenen staen ; mit ielken 'and pak z' 'en riembeet, en dan zeit i : «Douwen meisen, je moe' nom Jaocob'elpen >» i gebaert, asof i niks gin kracht doet en zi ē alleenigde boot vortroeit ; in z'n eigen 'eit i leut in 't ernstigegezichtje voor 'urn, tot i in ees de riemen- loslaet, 'er in z'nermen nimt en 'er kust, dat 'et klapt. Mae 't nist workwaed 'oor en zeit : «Lae me los, noom, ik moe relpen!»Saemen roeien ze nae den kant ; weer dienkt zie, dA z' aol't werk alleenig doet, en an moeder vertel ze — 't grappigejoenk ! — «DA z ē nie zou weten, 'oe nom Jaocob 't zonder'eur zou stellen." En gliek 'ei ze. Oe zou i 't zonder ziēnzunnestraeltje, zonder zi'6n vergeet,me,nietj e motten stellen ?

Dan komt er 'en duustere tied. 't Kind lei ziek. erg ziek.De meester weunt ver wegt, en butendien, ziēn dotje over,laeten an zoo'n veint, die niks as stevige patuffels onderz'n knuusten kriegt, daer kom niks van in. Op 'en goeiennacht as 't kind erger is, loopt i nae stad, twee uur ver ;God weet, wat 'en moeite 'et 'urn gekost eit en toch, iloopt langst den wegt as 'en postpaerd en de wind in deboomen roept maer : «'Aeder, Jaocob, of 't is te laet!» 'tZweet loopt 'urn mit straelen langst z'n wezen, as i in Mid,delburg voor de Slikpoort staet en mi moeite binnen ge,laeten wordt.

Maer aol, wat i voor 'eur gedaen eit, 't is niks bie 'tgin ziē vor 'um gewist is, de zunne van z'n leven, En noezūn ze der 'en doenkere wolk voorschuven net, met noeze schooner zou schienen als ooit -- en zi ēn schuld zA 'tziēn. -- Verschrikt voer de oude met de hand langs hetvoorhoofd. Ziēn schuld 1 I, die aolles vor 'eur zou doen,om 'er gelukkig te zien ? Jae, i ao wiesder motten zi ēn ; i

136

wis 'oe speelsch ze was en 'oe ze plaegen kos uit gekkig:heid ; i ao nae Dirk toe motten gaen en ronduut zeien :«Vraeg ze ; z' ei me zelvers gezeid dā ze j' a e wilt ;» Ochjee, ā was i toen ze daer saemen op de eigenstebanke zatten op 'en avond, en ze lee d'r kopje op z'nschouwer en ze vroeg 'um, mit 'er lief oogjes naer 'urn opgeslaegen : «Zou je 't 'eel aekelik vinnen, as 'k is trouwde,noompje ?» Toen was ter 'en oogenblik gewist, of i 't wēlaekelik zou vinnen, mae dā duurde nie lank en toen zezee : «Dirk en ikke zouen 't wē goed kunnen vinden, dienkik,» aod i mi traenen in z'n oogen gezeid : «As 'k dat noges beleven kos 1» Ze kos zoo vertrouwelijk mit 'urn ziēnas z' alleenig waeren ; ze vertelde:n.'um aolles, meer as and'r moeder — en ziēn schuld was 't , as ze noe ongelukkigwier. «Je bint 'en lieve joengen. Jacob,» — mompelde hijmet een schorren lach. «Je moe' mae vee' zeien tegen 'eur •'k 'ouwe van je, dan ei je kans, d ā ze trug zeit, je liegt . . .

mae 'k 'eb ik toch nie aolles op m'n kerfstok,» riep hijeensklaps, van zijn plaats opstuivende en de vuisten kramp,achtig ballende. «Jie, duvel van 'en veint mit aol je moor,denaers yolk, jie 'eit mien kind 'er geluk gestolen, vervloektedief . . . Mien erm schaep 1» en snikkend viel de sterke manmet zijn hoofd in beide handen op de bank neer.

De dag van Dirk's vertrek was aangebroken. Jacob ver,toonde zich zoo min mogelijk in zijn woning, maar in zijnboot gezeten sloeg hij alles wat daar voorviel, neerslachtiggade. Rooje Kees hield hem trouw gezelschap, was drukin de weer met zijn snuifdoos en gaf allerlei troostredenenaan den hand, als : «Nie elk schot is 'en endveugel, Jacob 1»«Ze man dae gunter ok w ē boomen ae, om achter te krupen,as ter 'en koegel an konit.»

En onderwijl namen Dirk en Suze afscheid van elkander.Beiden deden hun best, om zich goed te houden en Dirkwees haar op 't geluk dat hun wachtte, als hij ongedeerdterug kwam. «En dā zā zeker, Suze, dā voel ik 'ier. Ei je

137

nie 'en klein diengesje voor me, om bie te draegen as 'kverre wegt bin ? As 'k 'et dan bekieke voor 'k gaen slaepen,zā 'k 'et veeŗ'uus zien, en den diek en 't Sloe, en jou zien'k zitten op de banke, en 'k zā j"ooren ziengen, net aszoo minnig keertje, as 'k van den overkant kwam en 'kdocht : 'K wou, 't mien liestertje was !"

Suze bedacht zich een oogenblik ; een glimlach verhel,derde plotseling haar treurig gezichtje. Suust, d ā zā 't zien 1»riep zij en snelde naar boven. In een oogwenk was zijterug met een kartonnen doosje in de hand, en haar hoofdtegen Dirk's schouder aanvlijende, schudde zij daaruit ineen in watten gewikkeld gouden ringetje. Voorzichtig wreefzij het kleinood met haar boezelaar, liet het met een men,geling van weemoed en ingenomenheid in de zon schitterenen vroeg : »Is 't nie mooi ? Ik kreeg 'et van nom Jaocob,toen 'k angenommen wier ; 't is 't eenigste riengetje, dā'k ae. Dae, briengt 'et mae gauw werom,» en haar gevoelniet langer meester, verborg zij haar gezicht snikkend aanDirk's borst, terwijl zij hem het ringetje in de hand stopte.

«En dienk je, dā 'k et mooiste, wā j' eit, mee . . . .»«Sst Dirk,» hernam zij, haar tranen afvegende. «Je z ā 't

wē doen. En as je dae ginter in vremde landen bint en . . .enne je ziet daer mooie meisen, kiek dan maer is nae datriengetje en dienk : zooas Suze zouen ze toch niet vā me,

^n, ouwen.»Een half uur later was Dirk op weg. Toen hij op eenigen

afstand van het veerhuis nog voor 't laatst eens omkeek,zag hij twee mannen op zich afkomen. De voorste wasJacob, die met ongewone snelheid kwam aanloopen en meteen rooden zakdoek wuifde. Hijgend vatte hij Dirk's handen zijn vuist dreigend schuddende, zei hij, terwijl tranenlangs zijn wangen liepen : «As je 't in j'n 'essens kriegt,om mi kepotte pooten werom te kommen . . . .» toen wenddehij zich plotseling om en liep even snel weg, als hij gekomenwas. Kees, de tweede man, riep : «Kruup maer achter 'en

138

boom, as ze schieten. Marien kom toch nie in de fermielje.»Daarop volgde hij zijn vriend, zeer voldaan over zichzelven.

IV.

Zomer en herfst waren vreugdeloos voorbijgegaan inhet veerhuis. De winter had er de tijding gebracht vanNapoleon's nederlagen in Duitschland en de hoop op Dirk'sterugkomst verlevendigd. Walcheren zuchtte nog steedsonder het meer en meer knellende juk der Fransche beer'schappij, doch de verlossing scheen aanstaande, sedert Noord'en Zuid'Beveland zich met Engelsche hulp hadden vrij.gemaakt.

Op een kouden winterdag zaten Jacob, Katrien en Suzein het voorkamertje bij het heldere, knappende vuur. Eengeopende brief lag op de tafel voor den oude en door eengrooten bril zat hij op de letters te turen, tot Suze hemhet stuk afhandig maakte en het misschien voor de hon'derdste maal begon te lezen. Met gretige blikken zocht hijdan op haar gelukkig gezicht te lezen, aan welk gedeeltezij gekomen was, tot hij zich niet langer inhouden kon enuitriep : «'Ardop meisen, dan ae me der ok wat an. 'kWed, dā je dien slag te pakken 'eit ; allo, 't begunt zoo :«'s merges begonnen de koegels ā vroeg te roenken en 'kdocht nog zoo, zou 't mien net as Jaocob gaen ....», allomeissen dan 1»

Lachend wierp Suze hem den brief toe en zei : «Je kept'em . eelegansch ā van buten ; wā wou je der nog van weten ?»

c<Je liekenen wē gek,» bromde Katrien, die in 't geheelniet deelde in de vreugd der anderen.

«Bel meid, dā zā gauw bruloft •zi ēn, as i trug komt.»hervatte Jacob, zonder zich aan de woorden van Katriente storen, en den brief glad uitstrijkende begon hij weer teturen, bij zichzelven lachende : «Broerd, dā 'k nie wies kanworren uut die'aonepooten ; 't bin net koppespinnen. EiSuze, wat staet daer noe ?» en met den vinger wees hij opeen regel, terwiji hij haar over den bril aankeek.

139

Suze bukte zich over hem heen en lachte : «J' eit 'eelden brief 't ondertse boven »

«Je bril deug nie, Katriene.» riep Jacob ; «daer ei,j' 'umtrug, pank an,» en de bril werd in het huisje over de tafelgeschoven.

«'k Bin toch blie^ , » vervolgde hij, zich in de handenwrijvende, «'k bin toch dat i nie nae Kees z'n raed'eit geluusterd en den durf'nie 'eit uutg'angen. 'En flauwe,rik kan 'k nie velen, maer en ferme veint . . . Meisen,»vervolgde hij bewogen, «dienkt er om, dat j' onze Lieve'n,'Eer wel es danken mag ; der kommen der nie veel truguut de oorlogen van dien Franschen duvel.»

«Wis nie verbaerig,» zei Katrien. «De brief is ā driemaenden oud en der stae niks van trugkommen in. Dejoengen is meschien ā lank verongelukt. Maek je nie blie^mit 'n dooie mosch.»

«'k Vin ik 't nie aorig van joe, moeder, om zoo ie's tezeien op 'en dag van vreugd vor mien en nom Jaocob,»sprak Suze met een traan in 't oog, «Vroeger moch' jeDirk toch ok graeg lien en 'k weet nie wat de joengenje in den weģt geleid 'eit, om zoo te spreken over 'em.»

«Bel, dat weet ik wē,» riep Jacob gebelgd. «As de joen,gen der zakken mit daelders op nae 'ieuw, dan zou dewind wel uut 'en aoren 'oek waoien I Kom, gae jie maeres mee nae Kees, Suze, die z ā meer in z'n schik ziēn mit'et goeie nieuws.»

Kees woonde een kwartiertje van den dijk met een ou,dere zuster. Een stukje land, rond hunne woning gelegen,voorzag in hunne dagelijksche behoeften en men beweerde.dat Kees er buitendien een aardig spaarpotje op na hield,hetgeen hij steeds hardnekkig ontkende. Hoe dat ook ware,hij kwam zonder veel inspanning door de wer ēld. SedertDirk's vertrek had hij ongevraagd diens bezigheden opzich genomen, die hij best bij zijn andere werkzaamhedenkon waarnemen. Nadat Zuid,Beveland zich aan de Fran'sche overheersching ontrukt had, was het veer nagenoeg

140

geheel opgeheven en de douaniers, die sedert dien tijd ookaan de oostzijde van Walcheren waren gesteld, hadden inlast gekregen, om op te letten, dat geen boot het veer zon,der machtiging verliet. Toen was Kees weer voorgoed naarhuis gegaan en kwam slechts nu en dan 'savonds een be,zoek brengen op den dijk.

«Ken je Kees z'n zuster Meine ?» vroeg Jacob onderwegaan zijn nichtje.

«'k Ae ze zoowel is in 't deurgat zien staen, as 'k vorbiemoch', mae ze goeng aoltied nae binnen, voor ik bie 'eurwas.»

«Dan zā je ze noe is flak in d'r kluusgaeten kunnenkieken ; mae verschrik nie, wan 't is 'en raoreteit, zooas jez' op de korremisse nie ziet,» en Jacob lachte bij zichzelvenen gaf op Suze's vragen geen ander antwoord dan : «Wach'mae, meid, bedeen binnen me der.»

Toen zij de woning van Kees binnentraden, zat deze bijden haard. Zijn hoed stond achterover op zijn hoofd enzijn hoofd en zijn gezicht drukte de diepste neerslachtigheiduit. Zijn klompen stonden naast hem ; beurtelings hield hijzijn vootzolen voor de vlammen, en tot tijdverdrijf pooktehij nu en dan in het vuur. Meine was voorshands onzichtbaar.

«Ziezoo,» riep Jacob, toen hij de kamer binnen en naarKees toetrad. «Ziezoo, noe kom ik es 'en bitje bie joe voranker leien. Waer is Meine, d' ouwe bruunvissche ?»

«Sst 1» riep Kees, angstig wijzende naar de bedstede,waarvan de deuren openstonden. «'Oe krieg je 't in j'n oot,om naer ier te kommen, as ziē 'et te pakken 'eit ?» en metgroote oogen keek hij zijn bezoekers aan, overbluft doorzulk een heldenstuk.

«Wat schilt er an ?» vroeg Suze.«Wat er an schilt?» herhaalde Kees benauwd: «dā be,

griep gin mensch ; 't vaolt 'er in ees op 't lief en dan kruupze mae trek in bedde. En dā 's 't beste wā ze doen kan,»vervolgde hij met een vervaarlijk geweld in 't vuur pokende,opdat de zieke hem niet verstaan zou, «wan 't is of aol de

141

beesten van d' Openbaerienk in d'r kop zitten, as ze 't beet'eit ...»

«Schei uut mit die saotanische reuteliengen 1» riep een stem,en tusschen de gordijnen kwam een fang en mager gezichtin een lijst van rood haar voor den dag.

Kees hield zich oogenblikkelijk doodstil, en eerst nadathet hoofd verdwenen was, waagde hij 't met een verwij-tenden blik op Jacob te zeggen : «'t Is joe schuld. 't Is watte zeien, as je je leven lank mit zoo'n kwellaozie opge,scheept zitl»

Jacob lachte luidkeels, stampte met zijn houten been enriep : «'k Wed, dā ze net zoovee' mankeert as ikke. Allo,droge kallebas, komt er uut of 'k zette je vierkant op jemaegere sprieten 1»

Vol schrik vatte Kees Jacob bij beide armen en duwdehem met geweld achterwaarts de kamer uit. Toen sloot hijde deur aan den buitenkant en vatte er post voor met wijduitgebreide armen.

«Dat ao je zoo makkelijk niet gedaen gekregen, as ikzoo nie mock' lachen,» zei Jacob, over Kees tegen dengangmuur leunende. «Gae noe mae gauw, uut den wegt.'k Ae 't noe ees in m'n oot gezet om net zoo lank bie jete bluven zitten, as 't in m'n kraem te pas komt, al lejender tien Meines in kooi, en daer bluuft 'et bie.»

«Jaocob, zei Kees plechtig ; c<waerom wou je mien overvu aftien jaer nie in de fermielje ae ? Dan was ik ze kwietgewist en ik docht toen, dan kan zi ē bie joe in 't veer'uusgaen weunen. Jie zou der 'eel goed mee gewist zi ēn en 'kwas ik van d'r of gewist,» en weer keek hij zijn vriendverwijtend en hoofdschuddend aan.

Jacob lachte nog harder, maar zich eensklaps inhoudende,vatte hij Kees bij den schouder : »Je bint 'en erme bloed ;'k ae compassie mit je. Allo, gae maer op ziē ; 'k zā ginwoord meer over of tegen 'erzeien,» en hij schoof Kees terzijde, alsof deze een kind geweest ware.

Bij de tafel strekte Jacob zich op zijn gemak uit in .

142

Meine's leunstoel, schoof een stoel bij voor Suze en zeitot Kees, die hem schoorvoetend gevolgd was : «Noe gindoodgraeversgezicht meer, 'oor 1 Kā je schriefletters lezen ?"

«In m'n tied wē glok,» en Kees schoof zijn hoed op hethoofd heen en weer, zich verdiepende in gissingen, wanneerhij wel op die geleerheid roem kon gedragen hebben.

«Dus noe niet meer,» hernam Jacob haastig ; «suust, dā's goed, wan 'k zou nie graeg willen, d ā jie diengen kos,waer ikke gin gat in zien. Zet j'n ooren maer open, danzal onze schoolmeester 'ier je 't voorcieferen. Allo Suze,zieng op,» en zich op zijn gemak zettende, knikte hij zijnnichtje aanmoedigend toe. »Luuster goed Kees, zukke pam/pieren diengen, 'eelegansch uut Duusland, oor j' ok nieielken dag.»

Suze had reeds lang te voren Dirk's brief gereed gehoudenen voldeed terstond aan 't verzoek van haar oom, die onderde lezing telkens zijne opmerkingen inlaschte. Kees hieldzich met moeite in, doch toen er onder aan den brief stond :«Groet Kees ok ees van mijn en zeid, dat ik zijn raad nieteb gevolgd van dien boom,» toen gooide hij vol verrukkingzijn hoed tegen den zolder en schreeuwde luidkeels :«Oeraoil» hetgeen terstond met niet minder geestdrift doorJacob werd herhaald.

«'t Is 'ier gin kroeg zooas bie dien ēēnpoter,» krijschtede stem in bed. «Wat gae me julder Dirk an 1»

Een oogenblik aarzelde Kees ; toen liep hij naer de bed,stede, smeet de deuren toe, zette er twee stoelen voor enschreeuwde : «Loop van daege nae de maene mi je kwel.laozie, 'k ae leute 1 Alloo Jacob, 'oeraoi !» en weer vloogden hoed tegen den zolder.

Na deze uitbarsting van vreugde stond Jacob op en zei,naar Kees toegaande, op beschermenden toon : «Kees, jemag 'n rooje kop ae as 'en roo'bol, mae valsigheid steekter gin sikkepitje in. 'k Aen ik achtienge vor joe, en noegaen 'k vort. Allo Suze.»

Bij de laatste woorden verdween eensklaps elke uitdruk.

143

king van vreugde en overmoed van Kees' gezicht. Angstigkeek hij naar de bedstede en dan naar Jacob, tot hij plot,seling de deur uitsloop en in 't voorbijgaan tot Suze zeide :«'k Gaen ik mi julder mee.»

Toen het drietal in het veerhuis kwam, vond het Katrienin druk gesprek met Marien. Een wolk trok over Jacobsopgeruimd gelaat. Kees trok Suze grinnekend van plezieruit het kamertje naar buiten. «Laet 'urn mae mit den dien daerbegaen, Suze, je z ā der spul van beleven.» In afwachtingplaatse hij zich naast het raam en nam nu en dan den standvan zaken binnen op, door plotseling vooruit te schietenen met de hand boven de oogen door de ruiten te kijken.Even schielijk trok hij zich telkens teleurgesteld terug, bijzichzelven pruttelende : «Noe eit i 'em nog nie te pakken 1»

«Zoo, m'n lieve joengen,» begon Jacob schamper, toenhij de deur achter zich gesloten had. «Je zit daer nog algemakkelijk glok. Je bin zeker bezig, om de moeder op tevriejen, noe je dochter nie kriegen kan? 'k Zā der in mottenberusten ; wan z' 'eit 'er jaeren van onderscheid, en as Dirktrug is zā der vor mien wel 'en plekje bie 'urn en Suze

.^open zien.»«Jie mit je ge-Dirk !» gromde Katrien, niets gesticht over

de stoornis. «'k Wil wedden, dat i ā lank dood is, aors wasi ommers ā trug ; begriep je dat noe ni 1 'k Wou 't dae straknie zeien vor Suze . . .»

«Nee Katriene, ik begriepe 'et net nie ; mae wat ik welbegriep, is dat je nog aoltied doende bint, om 'en viertjean te stoken, dae je je viengers wel is an branden kos. Noekom ikke derbie biewieze van brandspute.» Onderwijl zetteJacob zich bij 't vuur, het bovenlijf voorover gebogen ende handen op zijn knie'6n gesteund, keek daft den een endan den andere aan en scheen geen plan te hebben, omvooreerst te gaan of het gesprek te vervolgen.

Geruimen tijd heerschte er een drukkende stilte. Marienkeek verlegen in de vlammen, verschoof dan zijn stoel ofkuchte eens en scheen iets te willen zeggen, doch liet aan

144

stonds dat voornemen varen, als hij opkeek naar het mee,smuilende gelaat van zijn vijand. Katrien zat met stijf opelkaar geknepen lippen te breien, en hare naalden knetterdenals van verbeten woede.

Verscheiden malen reeds had Kees hetzelfde tooneel doorde ruit aanschouwd. Eindelijk meende hij zijn vriend eenaanmoediging te moeten geven, klopte tegen het venster,maakte daarop met zijn hand een beweging alsof hij eenoorvijg uitdeelde en drukte terstond zijn neus plat tegenhet glas, om de uitwerking van zijn raad waar te nemen.Weinig ingenomen met deze ongevraagde tusschenkomst,liet Katrien de gordijn vallen.

Eindelijk besloot Katrien een eind aan den gespannentoestand te maken. Zij liet haar breiwerk in haar schootrusten, zette haar gelaat in een vriendelijke plooi en zei opverzoenende toon :

«Kewa Jaocob, laene me nie langer 'arrewarren. M'ae 'tvee' te lank goed kunnen vinnen mi mekaore, om 't noenie seens te worren.»

«Dā's 'en goed begun, Katriene. Mien voorwaerden bingauw gezeid en makkelijk angenommen.»

«Kiek es.» hernam Katrien vertrouwelijk, wat dichtcrbijschuivende ; «je z ā motten bekennen, d ā je nog al 'enstiefkop bint. As j' ees ie's gezeid 'eit, dan bluuft 'et zoo,ā wou je nog zoo graeg aors ; is 't waer of nie ?»

«Best meugelijk ; bedankt voor de goeie gedachten, dieje van me'n'eit. Wat varder?»

«Suust, zoo is 't in die zaeke mi Suze ok. Jie 'eit in dertied de partie van Dirk gekozen. 'k Ae 't toen op z'nbeloop gelaeten, wan 'k docht ; de joengen gaet ā gauwweg, en uut 'et oog uut 'et 'art. Je begriep w ē, dat 'eterremoei troef zou ziēn mit die twee, en dat er dus niksvan komt. 'Ouw jie je noe buten de zaeke, dan kom j' ermi fesoen af en ikke en Marien briengen den boel in't reje.»

«'t End van je riddenansie is slechter as 't begun, Katriene.

145

Je bin zeker bie de Fransosen in de leer gewist ; die kwam,men ok mit ferweele pootjes, en dat lange end mensch 'ierei je dae meugelijk van op d' 'oogte g'olpen.»

«Nee mae, lacht er noe nie mee! 'Ier zit Marien, dienSuze vor den gek g'ouwen eit, dat ielk andere joengenzou gezeid ae : 'k 'eb er genogt van, en toch komt i werom.Dāt noem ik verliefdigheid.»

«As j"en 'ond 'en trap geet, dan lekt i je nog. Mae 'tis noe meer as genogt. As je dienkt, d ā 'k j"elpen zalom ons kind te verkoenkelen an dien geldzak, dan bi je't glad mis. As je me vroog, om den vint, die 'ier verdrietover den durpel gebrocht 'eit, die de bloedzugers van z'nland bluuft aoien, noa ielk, die 'en 'art in z'n lief 'eit, z'neigen gereed 'ouwt om ze der uut te trappen — as je mevroog, om dien vint de deure uut te smakken, dan zou ikzeien : braef Katriene, dae gaet i . . . . Bluuf mae zitten,m'n vintje,» vervolgde hij spottend en eenigszins weemoe,dig tot Marien, die op den uilval een eind was achteruit-geschoven. «'k Z ā je gin kwaed doen. As jie alleenig deschuld ao, jae, dan stoeng ik nie vor m'n eigen in, maer'ier zit er een, die der meer an toegebrocht 'eit as jie, zieje,» en met de vuist sloeg hij zich voor de borst en bleefin somber gepeins voor zich staren. Na een poos hief hijhet hoofd op en zei : «Dat zā me gin rustē laeten, voorik Dirk gezond en wel voor me zien staen, en noe zou jewillen . . . . schaem je, Katriene. En je spreek mae net, ofSuze gin stemme in 't kepittel 'eit. Z' 'ouwt van Dirk enden dien kan ze nie luchten of zien, net zoo min as ikke.»

«Och kom, mit aol die flauwsen,» riep Katrien grimmig ;«praetjes vor de vaeke, aol d ā geleuter over verliefdigheidwis'd-is verliefd mit 'en leegen buuk ? Mit 'en. zak rondezeeuwen kom j"en 'eel ende varder ; 't aore kom vanzelvers.»

«Je praet, asof je 't bie ondervindienge weet,» lachteJacob.

«Nee, mae weet je w ā 'k wē bie ondervindienge weet,10

146

noe ā twintig jaer ? Dat 'et gin leven is, om zoo kortg'ouwen te worren, dā j' amper weet rond te kommen.»

«Katriene,» sprak de oude verbleekende en met tranenin de oogen. «Katriene, d āt ao 'k nie vā je gedocht. Godweet, 'oe 'k overtuigd bin, dat 'et an mien is om te bedankenvor 't gin er nog an vreugde gewist is 'ier in 'uus en niean joe — mae da je me:n'op m'n ouwen dag zou kommenverwieten : da 's gin leven gewist, dāt ao 'k nie vā je gedocht.»

«'t Was zoo nie gemeend,» pruttelde Katrien, met ijverhaar breiwerk hervattende. «Wat doe je mien ok aoltiedte dwarsboomen ; 't is mien kind en nie 't joewe.»

«Daer 'eit dien Iengelschen koegel veur gezurgd, datikke gin vaodēr bin. Maer as je van die riddenansies enkoenkelderie'6n doet as daer net, dan zou 'k gaen glooven,dat jie ee'der de koengel verdiend 'adde en ikke 't kind.»

Op dit oogenblik naderde er een geraas van stemmenen voetstappen; de deur werd driftig opengestooten enSuze kwam binnen, gevolgd door twee landlieden. Keesnam de gelegenheid te baat, om even een nieuwsgierigenblik naar binnen te werpen. Nadat de deur gesloten was,ging hij met groote schreden rond het huis wandelen, bijzichzelven sprekende : »Der z ā gin mensch mit 'en slekken,steker in de buurte kommen, of 'k za je waarschoewen,wis mae gerust Suze. 't Is gin leutig werk, 'ier rond te kuiren,mae toch beter as die kwellaosies van Meine an te zien.»

Ondertusschen hadden de vreemden binnen plaats geno/men en deed Suze een verward verhaal van het doel hunnerkomst, tot Jacob zijn vingers in zijn ooren stak en methet hoofd schuddende uitriep : »Schei uut, meisen, mit jegeziegezaeg ; ik kan 't mit gin touwen an mekaor vastmaken !»en zich tot een der mannen wendende : »Allo, 'elp jie onsuut den brand, maer 'ouwt 'en bitje beter koerse as dierammelaerster.»

«Me kwammen vraegen, om ons over te zetten. DeFransche bullebakken 'ebben ons naegezeten en as z' onste pakken kriegen, dan gaen m' achter de tralj es.»

147

«En dā waevoor ?» riep Jacob ongeduldig. «D ā zeit ziēok en 'k wor ik op die meniere niks wiesder.»

»B ē ze kwamen mit 'en 'eelen 'oop yolk onze waepensaf'aelen, mae dae bedankten me vor en toen ze kwammen,ae me/n.in 't durp de klokken geluud en bin me tegenulder uutgetrokken . . ,»

«Ferm zoo 1» viel Jacob den verhaler met tintelende oogenin de rede «En wat toen?»

« . . . Ze mieken trek rechtsomkeer en wilder z' achterop,tot in de stad. Mae daer kregen ze 'ulpe ; ze draoiden omen begonnen op ons te schieten. Wilder 'adden maer weiniggeweren, meest 'ooivurkes en vluien ; 't was gin pertuur,en toen der 'en paer van ons gevallen waeren, goengenwilder op den loop. Die nie 'ard genog loopen kos, wieringerekend -- en noe kommen me joe vraegen . . . .»

«'t Is dom,» sprak Jacob, het hoofd schuddende : «Met'ooivurkens en vluien nim je gin stad in. Nee, dae ginterbie Noor''Beveland leit d' Iengelsche vleute : ēēn woordje,en me kriegen net zoovee' kruut en geweren' aes m' aewillen. Dan trekken m' eest op Middelburg los en dan opVlissiengen ; in 'en ommezientje ae me ze weggejogen. 'k'Eb der ā zoo dikkels op getamboerd, mae der zit 'ier gindurf in ; ze laeten liever d'r vee en aolles wegpakken enzeien nog bedankje toe, as ze zoo 'n prullaoriao van 'enpampiertj e in de plekke kriegen, daer gin mensch tegen-woorig meer wat voor ge ēt. Flauwerikken, 'k wou liever!»

«Jie zou der nie veel bie verliezen, as 't verkeerd uut-kwam,» waagde Marien in te brengen, die zich tot nog toewijselijk buiten het gesprek had gehouden.

«Wat wou jie, deegvintje ?» riep de oude minachtend.c<D ā jie je koest 'ouwt, begriep ik, mae nie d ā j' astrantig.heid 'eit, om zukke diengen te zeien. 'k Weet eigelijk nie,'oe j"ier nog durf kommen 1 Gae liever je vrindjes mistropie smeren of je vaoders erf wiejen, dae deug je nognet vor.»

Toornig sprong Marien op bij deze hoonende w-oorden.

148

«Schreeuw zoo 'ard nie, Jaocob ; m'n vrindjes, zooas je zenoemt, kossen je wel es 'en toontje laeger laeten spreken y

as ze weten wat jie van ulder vertelt en 'oe jie de menschenop zit te rui . . .» maar hij eindigde niet. Jacob had zich inzijn voile lengte opgericht, ging langzaam en met een blikvol verachting en woede naar zijn tegenpartij en donderde :

«Wat, dreigementen in mien 'uus ? Dae, vertel dat andie schooiers, dae, joe opraepsel!» -- greep hij hem aan enslingerde hem tegen de voordeur. Toen op zijn prooilosvliegende, greep hij hem nogmaals met reuzenkracht aan,trok de deur open en wierp Marien met een laatste inspanninghet huis uit en den dijk op.

«Laen z'n 'um noe maer 'en potje zalf geēn, die lievertjes ; .

dā zal i kunnen gebruken,» zei Jacob, toen hij zich lachendop zijn stoel liet neervallen. «Jae, m'n boventakkelaosie i snog goed ; as de rest zoo was 1»

«Je moch' je schamen 1» riep Katrien met een stem, trillendevan ergernis. «Zoo'n riekeluu's kind as 'en 'oop vuulte dedeure uut te gooien 1»

«Zwieg mensche, en maek me nie dull I zā noe z'n anker'ier nie meer uutgooien, en aors stier ik 'em weer 't eigenstegat uut. I weet noe, 'oe de wind waoit.»

«Knap gedaen, Jaocob 1» riep Kees, zijn hoofd binnen,stekende. «'k Gloof ik, dat i noe vor goed uut de fermieljeis. I is den kant van Rammetjes uutg'ienkeld en in 't vor,biegaen zee i : «'k Zal 'um leeren 1» en noe gaen 'k weeruutkieken.»

«Dā 'š gek genogt,» zei Jacob, toen Kees weg was. «Asi de seldaoten in Rammetjes waerschouwt, dat julder 'ierzitten . . . 'k Ae weer stom gedaen merk ik van achter.M' 'adden Marien 'ier motten 'ouwen, dan 'adden je totdoenker kunnen wachten en dan 'aod ik je stilletj es over,gesmokkeld. As i den verraojer is gaen spelen. bin z' over'en uurtje ā lank en breed 'ier. Afien, julder maggen dernoe onder ; gae mee, dan zet ik je trek over.»

«Je zā toch wē wiesder zi ēn !» riep Katrien uit, Jacob

149

met verbazing en ontsteltenis aanziende. «Je weet, d ā jezonder premissie nie over mag . . .»

«'t Gebeurt en daemee uut 1» zei Jacob beslist. «Voorz' 'ier kommen, bin 'k trug — as der temist gin doeaonderstusschentie's kommen kieken,» voegde hij er zacht bij. «Allamannen, der is gin tied te verliezen, kom mee,» en doorde beide mannen gevolgd stapte hij de deur uit. Buitenvoegde Kees zich bij hen en weldra sneed de boot, doorvier paar krachtige armen voortgestuwd, door het water.

Met kloppend hart tuurde Suze op den dijk de boot na.-«Och *Eertje, laet 'um toch trugkommen, voor dat er eenvan die bemoeials komt; laen z' 'um noe ok nie van onsafpakken,» bad zij onophoudelijk en angstig keek zij omzich heen, of er geen onraad naderde.

Binnen pruttelde Katrien bij zichzelve nog altijd over 'tgebeurde met Marien. «Dien Jacob, omdat i ulder in 'uusgenommen 'ad, docht i dat i aolles mae te zeien 'ad, netasof ziē der nie was. Net of ze zonder 'um ok nie deur dewaereld waeren gekommen 1 As ze Kees genommen 'ad, 'adze 't 'en boel rejaolder g'ad, mae dā moch' ok ā nie. I moeidez'n eigen overa mee, en 't was mae bangigheid om alleenigte bluven — as Suze mit Dirk trouwde, dan bleef aollesbie mekaor, d ā sprak van zelvers, wan waer wou de joengen't geld van daen 'aelen vor 'en eigen gedoe in die dierentiejen ? Suust, die bangigheid was 't alleenig en nie dieverliefdigheid van Suze en Dirk. Verliefdigheid 1 — ziē 'ader nooit last van g'ad, en 't was toch goed gegaen tusschen'eur en Joost.» Deze en dergelijke gedachten hielden haarbezig, tot plotseling Suze doodsbleek kwam binnen snellen,uitroepende : «Dae bin ze, ze kommen langst den binnen,kant van den diek ; gauw, gae jie ze tegen deur d' achter,deure, as je ze maer 'en oogenblikje an de praet 'ouwt.»

«Wie bin der, meisen?» vroeg Katrien ontsteld en werk'tuiglijk naar de achterdeur gaande, om aan Suze's verzoekte voldoen.

«Seldaoten om nom Jacob zeker. Toe gauw moeder 1»

150

Elke wrok tegen haar ouden vriend was terstond onder,drukt bij 't vernemen van 't gevaar, waarin hij verkeerde.Zonder te vragen, hoe haar tusschenkomst hem nuttig konzijn, liep Katrien het huffs uit, om de soldaten te gemoette gaan. Te gelijk ilde Suze de voordeur uit, den dijk af,en met 66n sprong zat zij in de boot, de eenige aan dezezijde van het veer. Nog een oogenblik en met forscheslagen dreef zij het vaartuig voort, dat het schuim hoogopspatte tegen den boeg. Van de overzijde naderde deboot van Jacob. Als zij hem maar tijdig kon waarschuwen,om terug te keeren ! Haar hart bonsde van angst en in,spanning, doch de hoop op welslagen werd grooter metden afstand tusschen haar en den oever. «Goddank, destroom is mee,» prevelde zij, «en nom Jaocob 'eit 'em tegendat win weer wat.»

«'Eila Suze, waer gae jie zoo op los mit de laerzen vanklein duumpje ?» riep de stem van Jacob over 't water.

«Draoi om, nom Jaocob ; der is seldaotenvolk an 't veerik komme je waarschouwen.»

«Dan zūn ze motten zwemmen ; der zit niks aors op,«zei Jacob bedaard. «Riek, daer bin z' al op den diek 1 AlloKees, nog 'en paer slaagen, dan nimmen me Suze opsleeptouw en dan mae trug nae d' overkant in Go'snaem ;der is niks an te doen. Van nacht 'ael ik je moeder over,al staet den diek vol van d ā gespuus ; de pruttelmedam eit'et aors nie verdiend in den laesten tied, dat ik m'n ouwenkop der an waege. Allo Suze, maek 'et touw vast, zóó. Jebint 'en ferme meid, 'oor ! M'ae die aorigheid is zeker an.vrind Marien te danken. Wach' mae vrindje, 'k z ā je tei,kenen, as die poerperlees mae goed en wel weg bin! Z''ebben ons in de gaeten, 'oor ; kiek mae, ze wienken dāme werom motten kommen. Ik krieg der werachtelijks aorig,heid in 1 Der schreeuwt er een deur z'n 'anden ; verstaenjulder, wat i op z'n 'art eit ? of is 't van d ā potjeslatien,daer gin kat uut wies kan ?»

151

«I roep zoo ie's, dA me trek trug motte11 kommen,»meende Suze.

«0 suust, dA bin me net van plan,» zeide Jacob en zijnhanden als een trompet voor zijn mond houdende, riep hijterug : «Trek julder schoeien en kousen maer uut, mooiejoengens, en drieft op de slaoiimmers, die j' op je kopae,» en de riemen weer opvattende, deed hij eenige krach-tige slagen. «Toe Kees, 'ouw jie de boot t'goed in denstroom, dan zūn m' onze vlagge is laeten kieken.» Lachendknoopte hij zijn rooden zakdoek aan den bootshaak, dienhij daarop hoog boven zijn hoofd zwaaide. «WA 's dat ?Ze leien an glok. Bokken Suze, bokken Kees 1» Een flikke,ring, een scherpe knal, en 't was weer stil. «DA briengenje der maar slecht af, joengens ; j"ebben :m'n mooie vlaggenie neer gekregen. Dae, bekiekt 'urn nog maer is vor 'tlaest.» Nogmaal5 wuifde hij met den doek en greep toenweer naer de riemen. «Noe goed anroeien, dan binnen mebuten schot ;» en een poos laeter : «Je kan wel weer op-dukelen, Suze ; ze kunnen ons toch nie meer raeken enzoo slim bin z' ok wel, om dat te begriepen.»

Toen Suze geen gevolg gaf aan zijn woorden, zeide Jacobzacht tot Kees, die voor hem zat : «Z' is ter 'eeleganschvan veraltereerd, d' erme meid. Laene me maer gauw anden kant zien te kommen. As ze Katriene mae gin kwaeddoen.»

Eindelijk bereikten zij de aanlegplaats aan den Zu1d-Be-velandschen wal «Kom Suze,» zei Jacob, over de roeibankvan Kees stappende, om haar te helpen. «Der schil tochniks an ?» en snel keek hij in de tweede boot, doch evensnel deed bij ontzet een stap terug en steunde : «GrooteGod! dA 's mien schuld 1» Voor hem op den bodem derboot lag Suze, doodsbleek, haar hand, waaraan bloedkleefde, tegen de borst geklemd.

«Dood 1» kreet Kees, zijn handen voor de oogen drukkende.«Dood ?» klonk het heesch naast hem. «Zeit, dat 'et nie

waer is, Kees, dA ze slaept,» en met geweld trok Jacob de

152

handen van Kees weg en zag hem met zulke wilde oogenaan, dat hij zich verschrikt aan den ijzeren greep van zijnvriend trachtte te ontworstelen. «Ze slaept, zei ik. Kees ;'k bin toch gin moordenaer ?» en plotseling Kees loslatende,sprong hij in de andere boot, nam de beweginglooze ge,stalte op zijn knieEn en riep op wanhopigen toon : «Suze,Suze I wor toch wakker, mien kind! Spreek es tegen nomJaocob,» en hij bedekte het schoone gelaat met kussen.«Toe kind, kiek op ; strak kom Dirk ; je mag nie slaepen,en dae stae je moeder . . . . nee Katriene nee, 'k 'eb 'et niegedaen 1» gilde hij, over zijn gansche lichaam trillende enmet de hand een afwerende beweging makende. «Z' is niedood ; vraegt 'et maer an Kees. Toe-Kees, jaeg ze vort,» en weermoest Kees het gezicht afwenden voor dien woesten blik. Eenoogenblik scheen de oude tot bedaren te komen. Zacht wiegdehij den dierbaeren last op zijn knieEn, speelde met de langeharen, die uit het inutsj e waren neergevallen, en prevelde : «Jaestrak, as Dirk komt, wor ze wakker ; dan z ā ze zeien : nomJacob 'eit 'et nie gedaen . . . wā gedaen ? Wie zeit daer,dat ik z' ae vermoord Kees, zei dā ze liegen ; Kees, jaegze vort, daer ginter Katriene en Marien ok, kiek, i lacht . . .God. zou 't waer ziēn ?» Dieper boog hij het hoofd neeren bleef geruimen tijd zoo zitten. Telkens voer een hevigetrilling door al zijn leden en dan zat hij weer onbeweeglijkals de gestalte in zijn armen. Eindelijk drukte hij een langenkus op de gesloten oogleden, lei de doode zacht neer opden bodem der schuit en stond op, een gebogen man.Met de hand voer hij langs het voorhoofd ; een duize,ling deed hem een oogenblik wankelen, maar terstond her,stelde hij zich en zonder rechts of links te zien stapte hijaan wal en begon de dijk te beklimmen.

«Jaocob, Jaocob, wā gae je doen ?» riep Kees, zijn vriendnasnellende en zich voor hem plaatsende. Terstond hieldJacob stil en vestigden een wezenloozen blik op Kees. «Gaeweg, man,» zei hij dof; «'k moe' vort nae 't rizzement vanDirk.»

153

«Jaocob, kiek zoo raor nie, toe juuhdeest is,» smeekteKees, zijn ; vriend met deernis aanziende. Jacob maakte eenafwerende beweging en herhaalde ongeduldig : «'k Moe nae't rizzement van Dirk ; i zā ze wakker maeken ; pas op 'eur,»en Kees eensklaps bij de hand vattende : «En 'ouwt Katrienetegen ; kiek, daer is ze weer 1» Angstig schoof hij Kees terzijde en klauterde zoo snel als hij kon den dijk verder op.Kees volgde hem, liet ongemerkt zijn geldbeurs en snuif,doos in den zak van Jacob's wambuis glijden en bleef toenstaan op den dijk, bij zichzelven prevelende : «Vor onder,wegt,» en een glimlach kwam een oogenblik op zijn bedroefdgelaat. Hij zag, hoe de invalide zonder omzien voortschreed';het avondrood viel op zijn hooge gestalte en de windsuisde geheimzinnig door de struiken aan den dijk. Eindelijkverdween hij uit zijn gezicht, en een gevoel van angst maaktezich meester van den trouwen vriend. «I ao Jaocob nie wegmotten laeten gaen, zoo mit d' ielende koorse in 't oote.Zou i 'em naeloopen ? maer i ao gezeid : «Pas op 'eur 1»en i was aoltied zoo rebelsch, as je nie dee, wat i zee. Endat erme meisen kos i toch nie alleenig laeten leien, Joengen,joengen, wat 'en dag 1» en zich op den grond latende vallen,bedekte hij het gezicht met beide handen en snikte luide.«Der was toch gin mensch, om 'et te zien of t' 'ooren.»

Nadat hij dus geruimen tijd aan zijn droefenis den vrijenloop had gelaten, stond hij langzaam op, om den treurigenterugtocht te ondernemen. De gedachte aan een mogelijkegevangenschap, als hij aan de overzij kwam, schrikte hemniet af. «De boel kos 'urn niks meer schillen. Suze dood,Jaocob wegt — 't eenigst verzet in z'n leven was uut.»

Behoedzaam, als vreesde hij dat het plassen de doodezou storen, dompelde hij de riemen in het water en terwijldikke tranen langs zijn wangen liepen, mompelde hij vantijd tot tijd : «Noe is Katriene d' eenigste van de fer.mielje.»

154

V ,

Met denzelfden strakken, wezenloozen blik, die Keeszoozeer had doen ontstellen, liep de invalide steeds verderhet land in, zonder rechts of links te zien.

Voor zich zich zag hij steeds het doel der lange reis,nu eens dichter bij, dan eens verder af en in de inspan,ning van al zijn krachten, geestelijke als lichamelijke, omdat onbestemde doel te bereiken, verdween langzamerhandhet verleden achter nevelen, die slechts zelden een scheme,ring ,Tvan de vreeselijke waarheid doorlieten. Een onweer,staanbare macht, die nu eens de dreigende gedaante vanKatrien aannam, dan in vormlooze gestalte rond hem waardedoor de lucht en door de suisende boomen, joeg hemvoort. Een enkele maal sprak hij een voorbijganger aan,om te vragen : «Bin ik op de goeie pad nae Duusland ?»doch zelden wachtte hij het verbaasde antwoord af enstrompelde verder op zijn moeielijk pad, menig voorbij,ganger ook week verschrikt ter zijde voor die hooge ge,stalte, die daar als een spook uit het schemerdonker eens,klaps scheen op te dagen en `veer even plotseling verdween.

Met den avond kwam hij in een dorp, De meeste in,woners waren reeds ter ruste gegaan, doch in enkele huizenflikkerde nog licht door de reten der luiken.

Na eenige aarzeling klopte hij aan een dier woningen.Een jong meisje deed hem open.

«Laen ik 'en oogenblik bie jie rusten,» vroeg hij ; «'kben zoo moe .6 en de wegt is zoo lank.»

«Kom mee,» antwoordde het meisje, hem in een warmvertrek voorgaande. Aan de tafel zaten de boer en de boerin,lieden van middelbaren leeftijd.

«Wellekom vrind,» sprak de man, toen Jacob op eenstoel had plaats genomen en het meisje zijn verzoek hadmedegedeeld. «Waer kom je van daen en waer gaet dewegt nae toe ?»

«Van 't Sloe en nae 't rizzement van Dirk, ievers in

155

Duusland,» antwoordde Jacob, zich het zweet van betgelaat afwisschende.

«Dā 's 'en lange wegt, ouwe man. Kos dā gin menschvor je doen, joenger en viver ter been as jie ?»

Jacob schudde het hoofd. «'k Moe zelvers m'n joengenzoeken,» zei hij zacht. «Ze jaegen me vort, tot ik 'urn ge-vonden ae."

«1s je zeun in den oorlog ?» vroeg de vrouw medelijdend.«M'n zeun ?» riep Jacob, de vrouw aanziende. »'k Ae

nooit kinders gaod.» Met de hand voer hij over zijnvoorhoofd, als wilde hij zijn herinneringen verzamelen, entot zichzelven sprekende vervolgde hij : «Jae, jaeren gelejen,toen was ter 'en klein meisen en dā zee «bao, bao» tegenmien, lank gelejen, 'eel lank. En ze wier groot ; wā was zemooi, mien vergeet-me-nietje 1 En 's aevens zat ze naest meen saemen keken me nae de golven, tot de maene ons kwamvertellen, dat 'et tied was om nae bedde te gaen, en danleesde z' eest voor uut den biebel en 'k moch' maer aldeurnae d'r kieken en verstoeng de.nPelt nie van wā ze leesde.»Een oogenblik zweeg hij, nog altijd langs zijn voorhoofdwrijvende en zijn oogen strak op den grond gericht. Deanderen zagen eerst elkaar en toen den gebogen grijsaardmet deernis aan. Deze vervolgde even zacht :

«En toen kwam Dirk en z' ieuwen veel vā mekaor en'k docht : Jaocob, joe riek is uut. En toen kwam der nogeen bie . . . . 'k weet nie meer . . . . Dirk goeng nae Duusland ..»

Een hand werd hem op den schouder gelegd en 't meisje,dat hem had binnen gelaten, vroeg met een traan in 't oog :

«En je dochter, ouwe man ?»Jacob vestigde een uitvorschende blik op haar ; 'maar

droevig wendde hij eindelijk het gelaat af. «Nee, jie bint'et nie ; as 'k Dirk gevonden ae, dan . . . .»

«'Eur vriejer is ok in den oorlog,» zeide de vrouw zacht,met het hoofd naar de plaats wijzende, waar het meisjezich snikkend had neergezet.

«0 zoo,» sprak Jacob verward, «en joe dochter leef nog

156

— wie zeit, dā mien kind dood is ?» schreeuwde hij, woestopspringende. «'k Zegge je, d ā ze slaept ! 'k Moe vort naeDirk ; waerom 'ouwen je me tegen ? Kiek, ze jaegen mevort, Katriene vorop en dae . . . . wie is dat I i lacht en iwiest mi z'n vienger, en 'oar I i roept : «Jie 'eit 'et gedaen I»Lae me deur,- gauw, 'k moe' vort I» en 't angstzweet pareldeop zijn voorhoofd.

«Luuster, goeie vriend,» sprak de man sussend. »Ze zūnj"ier gin kwaed doen ; je bin ziek en as je mergen beterbint, zā 'k je de pad wiezen. Je zou verdolen in den doenker.»Met zacht geweld dwong hij den oude te gaan zitten endeze bood niet langer weerstand, maar lei het hoofd opbeide armen en prevelde «Jae mergen, dan za 'k 'em vindenen ze zūn me mi ruste laeten.»

Het avondniaal, dat men voor hem neerzette roerde Jacobslechts even aan en daarna viel hij weldra van afmatting ineen diepen slaap. Om zijn rust niet te storen schoof menzijn stoel voorzichtig bij het vuur tegen den muur, opdathij niet zou vallen. Toen liet men hem alleen en nog langvoordat de slaap ook hunne oogen sloot, verdiepten deeenvoudige lieden zich in gissingen omtrent de geschiedenisvan hun deerniswaardigen gast.

Toen Jacob den volgenden dag wakker werd, zond dezon reeds enkele matte stralen door het venster. Naast hemknetterde en vlamde een vuur van turf en hout, waerboveneen ketel water stond te koken. Dat trok echter slechts eenoogenblik zijn aandacht Bij het vuur stond een meisje vaneen jaar of zes, haar heldere blauwe kijkers nieuwsgierig envrijmoedig naar den vreemden gast opgeslagen. Een schokging Jacob door de leden, toen zijn blik op het kind viel.Hij richtte zich half op, wreef zich de oogen, sprong eens,klaps van zijn rustplaats en drukte het kind in zijn armen,onder den blijden uitroep : «Jae, z' is 't, mien vergeet.me.nietje !» Dikke tranen liepen langs zijn wangen, terwiji hijmet het meisje op zijn knie'6n op de vuurplaat ging zittenen het kleine gezichtje met kussen bedekte,

157

«Mien dotje, waerom ei je nom Jaocob zoo lank allinniggelaeten, stout meisen ... nee, nee, m'n zoete, lieve kindbi,jie . . ,»

Het kind had zich uit zijn hartstochtelijke omhelzing losweten te maken en nog altijd op zijn knie zittende, barsttezij in een schaterlach uit, wees op zijn houten been envroeg : «W at ei,jie vor 'en gek beentje, noompje ?»

Ruw zette Jacob het kind op den grond en sprong opmet de hand voor de oogen. «Nee, dat is mien vergeet,me,nietje nie ; dā lack nie om den ouwen man. God, waer isze dan? Sst 1 ze slaept ; Dirk zā ze wakker maeken ; vortJaocob, waerom gae je nie ... Kiek, daer ei je ze weer, diekwelduvels ... Jae, 'k gaen ā Katriene, j' ei gliek ; 't is mienschuld,» en zoo snel als zijn houten been toeliet, liep hijde deur uit, zonder meer om te zien naar de gastvrijewoning.

En weer traden de wandelaars onwillekeurig terzijde voorden langen man met zijn houten been, zijn verwarde, witteharen en zijn strakken blik, die ver vooruit gevestigdscheen op een voor anderen onzichtbaar voorwerp. Nu endan herhaalde hij ` zijn vraag naar den weg en ging danweer verder, met een onwrikbaar vertrouwen op het wel,slagen van zijn onderneming. Een maal eten en een leger,stede in de hooischuur had ieder gaarne over voor denouden man. Menigeen beproefde hem de weinige kans vanwelslagen onder het oog te brengen en hem den verderentocht te ontraden ; maar wantrouwend hoorde hij steedsdie raadgevingen aan en de angst, dat men hem weerhou,den mocht, dreef hem aanstonds verder.

Hagel en sneeuw joegen vaak heen om den eenzamenreiziger, maar hij scheen zulks ternauwernood te merken ;voort moest hij, al werd zijn gang moeielijk en slepend,en op elke vriendelijke uitnoodiging tot toefen gaf hijhoofdschuddend en vast ten antwoord : «'t Is nog dag, 'kmoe varder ; mergen bin 'k der.»

En dat morgen verschoof zich van den eenen dag op

158

den anderen; vele dagen lang. En altijd joegen de spook,gestalten zijner verbeelding hem voort, dreigend en spottend.

Op zekeren dag tegen den avond beyond hij zich opeen uitgestrekte vlakte. Nergens was in den omtrek eenwoning te bespeuren, waar hij een onderkomen kon zoe-ken voor den naderenden nacht. Telkens stond hij stil,leunde vermoeid op den stok, dien hij onderweg van eenboom had gesneden en liet zijn oogen langs den omtrekgaan ; doch overal breidde zich dezelfde onafzienbare vlakteuit, met dor heidekruid begroeid, hier en daar met sneeuwen rijp bedekt. Aan den helderen hemel vertoonde zichreeds de maan, in glans toenemende naarmate de kleurenin het Westen samenvloeiden en zich in de lucht oplosten.De roode gloed, dien de ondergaande zon geworpen hadop de heide, kroop opwaarts tegen de stammen der lage,knoestige boomen, die zich hier en daar verhieven en ver,lichtte nog even de dorre takken.

«Ze zeei6n van mergen, dā 'k nie 'eel var meer vanDuusland af was,» mompelde de oude, zich met moeitevoortsleepende. «Meschien kan 'k der van nacht nog kom,men, en mergen ochtienk z ā 'k 'um vinden.» Dit laatstedenkbeeld scheen zijn krachten aan te wakkeren ; wantsneller liep hij een poos voort. Doch toen bleef hij weerstil staan en zuchtte : «'t Gae nie ; 'k z ā tot mergen middagmotten wachten om 'urn te zoeken.» Nogmaals het hij zijnoogen om zich heen gaan. In de verte zag hij een licht,dat nu eens hel opflikkerde, dan weer een oogenblik on:zichtbaar was, als werd er een donker voorwerp voorge=schoven. Daarheen richtte hij aanstonds zijn schreden ennaderbij gekomen bleek het licht een groot vuur te zijn,door een aantal donkere gestalten omringd. Een verstrooidebende Hollanders, die na Napoleon's rampspoeden inDuitschland naar het vaderland terugkeerde, was als Jacobeven over de grenzen door den nacht overvallen. De vlam-men beschenen een aantal gebaarde mannen, deels nog inhun versleten uniform, deels in allerlei vreemdsoortige klee'

159

dingstukken gehuld, die zij onderweg meester hadden kunnenworden. Het dichtst bij het vuur gehurkt zat een marke,tenster met een weinig innemend voorkomen. De veerenop haar hoed waren reeds lang door regen en wind geknakten hingen slap neer langs het bruine gelaat, dat met eennorsche uitdrukking leunde op de gesloten linkervuist, terwijlzij met de rechterhand haar vaatje vasthield, als achtte zijhaar gezellen niet te goed, om zich anders te bedienenzonder haar te raadplegen. Het fluweelen keurslijf en deroode rok waren vuil en versleten en hier en daar versteldmet lappen van een andere kleur en stof. Over hare schoudershing een wijde ruitermantel, van voren open, om de handenvrij te hebben. Zij mengde zich zelden in `het luidruchtigegesprek om zich heen, maar keek recht voor zich in 't vuur,slechts dan teeken van leven gevende, als een der mannenhaar onderdanig naderde, om een dronk uit het vaatje tevragen, een verzoek, dat gewoonlijk wrevelig werd afgewezenmet de woorden : «Je staat al genog in 't krijt,» waarop devrager eensklaps zijn onderdanigheid scheen af te schuddenen met een : «Verd . . . . feeks !» zijn plaats weer opzocht.

Toen Jacob nabij genoeg was, om te bespeuren, met welkgezelschap hij te doen had, slaakte hij een kreet van blijd,schap, verhaastte zijn tred en trad binnen den kring vanlicht, uitroepende :

«Is Dirk bie julder 1 Is dit Duusland ā ?»In een oogwenk waren de soldaten op de been en zelfs

de marketentster verwaardigde zich, het hoofd op te heffenen den aankomende met de hand boven de oogen op tenemen. Twee der ruwe klanten snelden joelend op Jacoblos, vatten hem bij beide armen. trokken hem bij 't vuuren drongen hem met geweld op den grond naast de mar.ketentster.

«Zit, prengel, naast de duivel z'n moer 1» schreeuwde deeen, een afgewezen drinkebroer.

«En zuip 1» voegde de andere erbij, Jacob's hoofd tegenhet drankvaatje aanduwende, voor welke moeite een fiksche

160

trap van het houten been hem terstond beloonde en hemachterover op den grond deed buitelen. Dreigend en vloekenddrongen de anderen zich om den vreemden indringer ; demarketenster alleen lachte luidkeels en de hand beschermenduitstrekkende, riep zij :

«Raekt 'em eens an, als je 't hart hebt 1 De ouwe pum:mel laat 'en mensch nog ens lachen, en dien brutalen plat,zak heeft al lang wat verdiend,» en ziende dat deze meteen pijnlijk gezicht zijn zijde wreef, barstte zij opnieuw uitin een schorren lach. Hare vroolijkheid werkte aanstekelijk ;de omstanders wendden zich lachend naar de verslageneen bespotten hem over zijn schielijken aftocht.

Een onderofficier trad naar Jacob toe, die het tooneelbijwoonde, alsof het hem niet aanging, tikte hem op denschouder en sprak : «Dat is d' eerste keer niet kameraad,dat je van leer ' trekt. Waar heb je 't vak geleerd en dietrapmachine verdiend ?»

«Is Dirk bie julder ?» herhaalde Jacob, de aanwezigeneen voor een opnemende.

«Antwoord eerst, onbehouwen brok van 'en mensch,»hernam de ander ongeduldig. «Die knul, daar je 't zoodruk mee hebt, is zeker achtergebleven, met d' een of an:dere Duitsche meid aan 't vrijen, weet ik het. Nou, Beef jeasem ?»

«An 't vrie .6n ?» vroeg Jacob, zijn ondervrager doordrin=gend aanziende. Weer wreef hij met de hand langs zijnvoorhoofd ; zijn oogen begonnen vuur te schieten en eens ;

klaps opspringende, schudde hij den sergeant bij den armen schreeuwde : «Je liegt, saotansche rakker ; Dirk vriet mimien kind ... nee, 'k ae gin kind ... Jans wou ...» Mach:teloos viel zijn arm terug zette hij zich weer neder.

«Wel vervloekt 1» riep de sergeant woedend, »d ā 's noude tweede keer ! Allo mannen pak an, an den boom metden rekel 1»

Bereidwillige handen waren aanstonds gereed, om hetbevel ten uitvoer te brengen, doch weer was het de mar=

161

ketentster, die haar alvermogende bescherming over denvermetele uitstrekte.

«Geen gekheid jongens ; je blijft van 'em af,, dat weetje. Ik trakteer . . . en de sukkel betaalt,» voegde zij er zach,ter bij, achter Jacob's rug de beurs toonende, die Keeszijn vriend had meegegeN, en - en die het wijf dezen hadweten te ontfutselen. «As je hem iets doet, hou ik de buitalleen.»

Het voorstel werkte terstond bedarend op de licht ont-vlambare gemoederen, te meer daar ieder een soort vanontzag begon te gevoelen voor den moedigen grijsaard.

Deze zat onderwijl stil bij het vuur, met de handen opde knie'6n geleund in gepeins verzonken, totdat zijn be-schermster hem aanstootte en het glaasje aanreikende zei :«Kom ooievaar, suf niet en drink eens op je dochter. Laatze dien vrijer maar uit haar kladboek schrappen, want diedeugd niet meer voor zoo'n boerending. «Wor' maar nietboos ; 't is 'en beste ziel, 'k geloof 't graag ; daar gaat ze1»en zelf dronk ze het glas uit, dat zij nog in de hand hield.

«Frommes of veint,» wat of je bint,» sprak Jacob, het wijfvoor 't eerst aanziende ; «d ā meisen was 't licht vā m'noogen en ziē juulde, as nom Jacob is langer as een dagweg was. En toen kwammen der veinsters . . . kiek, daereije ze weer . . . dae ginter bie dien boom . . . en ze jaegenme vort nae d' overkant . . . en ze schieten, kiek, en roojeKees zeit, dā ze dood is . . . God nee I je liegt, zei ik ; zeslaept. Waer is Dirk ; toe, zeit 'et mein ?»

De toon, waarop hij sprak, was zoo wanhopend, dat demannen onwillekeurig luisterden en ontroerden. De marke=tentster wendde zich onverschillig af, geeuwde eens en zei :

«De vent speelt komedie of i is gek. Hij begint me tevervelen. Kom 't is tijd om te gaan slapen. «Bonsoir 1» enzonder omslag wikkelde zij zich in haar mantel, moffeldeJacob's beurs ergens weg in haar kleeren en lei het hoofdop het tonnetje. De anderen volgden weldra hun voorbeeld,op ēēn na, die het vuur wat oprakelde en daarna dicht bij

11

162

Jacob ging zitten. Van tijd tot tijd keek hij van ter zijdezijn buurman aan, die onbeweglijk in de vlammen zat teturen, en toen hij zijn makkers ingeslapen waande, tikte hijhem op den schouder en zij zacht :

«Ga ook rusten, ouwe man ; je hebt het noodig.»Jacob knikte werktuiglijk. «Jae, jae, nae bedde gaen en

droomen, dā mien kind bie me.n-is, en wakker worren deurdie duvels, die me vortjaegen, aoltied vort.»

«Maar waar moet je dan toch heen ?»«Dirk zoeken en 'urn meebriengen. I schreef, dat i in

Duusland was . . . Joeng mensch, jie eit 'en vrindelijk wezen ;'elp den ouwen man, zei jie, waer 'k 'um vinden kan. Isdit ā Duusland ?»

De soldaat was onder deze woorden ontsteld een eindachteruit geschoven en prevelde ; «Pieternel heeft gelijk ; deman is niet wel bij 't hoofd,» en hardop : «Hier ben je nogin Holland, doch wat verder, die zijde op ligt Duitschland.Ga nu slapen ; morgen zal ik je den weg wijzen.»

Jacob knikte verheugd en lei zich neer, gedwee als een kind.Lang nog bespiedde de jonge soldaat medelijdend de rust vanden invalide, totdat ook hij door den slaap werd overmand.

Nog voordat de dag aanbrak, richtte zich een hoogegestalte op in het kamp. De wegstervende vlammen wierpeneen roode gloed op zijn bleek, doorgroefd gelaat en degure wind speelde door zijn witte haren.

«Suust, dien kant mocht ik uut, zee i,» klonk het zachten voorzichtig zocht de gedaante een weg tusschen deslapenden.

En voort ging het weer langs de eenzame vlakte in degrauwe schemering van den wintermorgen. De hoop, dathij spoedig het doel der lange reis zou bereiken, schonkhem nieuwe veerkracht, en telkens als hij een oogenblikstil hield om adem te scheppen, mompelde hij met eenblijden lach : «Nog 'en endje, Jaocob, daer bie dat gunschebosch mot 'et ziēn, daer wees i op ; vort, 't is vor 't laest.»En met nieuwen moed vervolgde hij zijn weg.

163

Tegen den middag bereikte hij het bosch en voordat hijverder ging, zette hij zich neer om even uit to rusten.Nauwlijks was hij gezeten of achter hem klonk het luidde :

«Qui vive 1»Als door een adder gebeten sprong hij op. Uit zijn

oogen straalde een wilde gloed ; zijn neusvleugels trilden ;zijn vuisten sloten 'zich, totdat de nagels in het vleeschdrongen. Het hoofd voorovergebogen en naar adem hijgendeluisterde hij aandachtig. Weer werd de uitroep herhaald enmet een vloek snelde hij het hout in : «Jae, ze bin 't, deduvels, die mien kind ae vermoord 1»

Het bosch was op die plaats slechts enkele ellen breed.Aan de andere zijde beyond zich een vrij ruime vlakte,aan alle zijden door houtgewas beschut. In het middendier vlakte was een talrijke bende soldaten gelegerd. Opverschillende plaatsen in den omtrek waren schildwachtenuitgezet en een hunner had den invalide opgemerkt en hemtoegeroepen. Met de woede van een wild dier stortte Jacobzich op den soldaat en had hem reeds bij de keel, voordathij zich kon hoeden tegen dien onvoorzienen aanval. Aan,stonds snelde er hulp aan en Jacob zag zich in een oogen'blik omringd en door ruwe handen aangegrepen. Eenworsteling ontstond, waarin de oude, die zijn eerste prooilos had moeten laten, zich met reuzenkracht weerde enverscheidenen in 't zand deed bijten, totdat eensklaps dekreet weerklonk : «Groote God, dā 's Jaocob !»

Een paar stevige armen baanden zich een weg door deaanvallers en drongen hen ter zijde, nog een oogenblik, enDirk stond voor zijn ouden vriend en beschutte hem met

zijn lichaam.Een doodelijke bleekte verspreidde zich over Jacob's

gelaat ; zijn armen vielen slap langs zijn lijf ; een duizelingbeving hem, en met den uitroep : «Dirk, Dirk, z' ae zevermoord 1» stortte hij bewusteloos neder.

164

VI.

De lente was weer daar met balsem voor de wonden,die de winter had geslagen. Het zonlicht danste weer vroolijk op de ruischende golfjes van het Sloe, die de bootenvan het veer wiegden en den groenen dijk besproeiden.

Op den vroegen ochtend naderden twee mannen hetveerhuis van de landzijde. De een was een oud man metwitte haren en een houten been, de andere een jongelingin half militaire, half burgerlijke kleeding. De lachendeomgeving scheen weinig invloed op hen te hebben. Deoude keek met een doffen, wezenloozen blik voor zich enliet zich Leiden door zijn jongeren metgezel, die met ont,roering zijn oogen langs den omtrek liet gaan.

«Dā 's den diek, Jaocob,» zei de jonge man, als tot eenkind sprekende. «Kiek, daerginter ei,je 't veer'uus.»

«Jae, jae, den diek.» prevelde de oude, zonder op te zien.«Kiek en daeginter zat Suze zoo dikkels, Jaocob, daer

onder an den diek, as 't boven te vee' waoide, 't ermeschaep 1» Groote tranen rolden langs zijn gezicht en metde hand woelde hij in zijn borst naar een klein goudenvoorwerp, dat daar aan een koordje hing, altijd sinds hijhet veerhuis verliet. «Wat and i z'n eigen dikkels gelukkiggemaekt mit de gedachte, 'oe i dat riengetje bie z'n terug,komst an 'er vienger zou steken : «Kiek Suze, net as dāriengetje bi jie overā bie me gewist. En noe was ze dood ...»Zijn gevoel niet langer meester, liet hij den arm van denoude los en leunde stuipachtig snikkend tegen een boomaan den weg.

Hulpeloos stond Jacob stil. «Toe Dirk,» sprak hij ver,wijtend. «Stae noe nie stil ; je zou me thuus briengen, toe.»

Dirk richtte zich op, nam den arm van zijn vriend weeronder den zijnen en ging langzaam verder. De oude lachteverheugd en zei : »Goeie joengen 1»

Een hevige ziekte had Jacob aangegrepen, nadat hij hetdoel der moeitevolle reis had bereikt. Dag en nacht had

165

Dirk bij hem gewaakt en was toen stuksgewijze achterde vreeselijke waarheid gekomen. De waarde van zijnvriend, wiens innige gehechtheid aan Suse hij kende, wasvoor Dirk de bevestiging geweest van de schijnbaar onsa-menhangende woorden, die de koortslijder uitstiet. Buitenverwachting herstelde de zieke, maar als een afgeleefd grijs-aard. Met zijn kracht was zijn geheugen verdwenen. Suf enin zichzelf getrokken kon hij uren voor zich zitten turen,zonder zich met iets of iemand te bemoeien. Tevergeefshad Dirk getracht om meer te vernemen van den ongeluk,kigen dag, die al zijn hoop op geluk had vernietigd : deoude scheen elke herinnering daaraan verloren te hebben.Toen Dirk van naar huis gaan sprak, toonde hij eenigebelangstelling ; terstond was hij bereid den terugtocht teondernemen, doch het bleek niet of zijn verward brein zicheen duidelijke voorstelling vormde van de plaats, die hijsedert dien tijd met koortsachtig ongeduld zocht te bereiken.

Op eenigen afstand van het veerhuuis beklommen dewandelaars een smal voetpad naar de dijkskruin. Metvochtige oogen keek Dirk langs den breeden waterplas, denkronkelenden dijk en het land daarachter met zijn groenebosschen en ontluikende akkers, alles beschenen door denzachten glans der lentezon. Maar het langst vestigde zichzijn blik op gindsche kleine woning, waar het geluk hemzoo kort helaas 1 uit twee dierbare oogen toelachte. Dieonvergetelijke dagen trokken nog eens voorbij zijn geest,gelouterd nog door het lange tijdsverloop. Eindelijk wektede invalide hem uit zijn droef gepeins door een ruk aanzijn arm en den ongeduldigen uitroep : «Toe Dirk, aorskommen me nooit thuus 1»

Dichterbij gekomen, zag Dirk voor het veerhuis op debank een man zitten, met gekruiste armen en een pijp inden mond. «Amper bi je wegt,» prevelde hij, of 'en aornim je plek in ; zeker ā de nieuwe veerman. Wā duvel,'t is Kees 1» riep hij luide. «Jaocob, kiek is, dae zit Kees;ken je Kees nog ? Kiek, i 'eit ons ok in de gaeten glok.»

166

«Jae, jae,» zei Jacob, een anderen kant uitziende, «ik kenik 'urn wē .»

Kees was opgestaan en stond met de hand boven deoogen naar hen te kijken. Eensklaps wierp hij zijn pijp wegen vloog op hen af. Reeds uit de verte schreeuwde hij'k Ae 't gedaen, 'oor Jaocob ; 'k ae 't gedaen, 'oeraoi 1»

«Wat eit i gedaen ?» vroeg Jacob verstrooid.«Vor 'eur gezorgd en vor Katriene ok ; ze wouwen me

veerman maeken, mae 'k zee : Jaocob kom trug ; 't geld leitin 'en komme op 't kammenet en noe kan 'k trug nae m'neigen,» en na dien woordenvloed vatte hij de reizigers iederbij een hand en trok hen goedschiks, kwaadschiks mee. Opweinige passen afstands van het huisje rukte Dirk zich metgeweld los en wankelde doodsbleek terug.

«God, wā 's dat 7»Op den drempel verscheen Suze, schooner dan ooit, en

met een luiden kreet van blijdschap snelde zij hen te gemoet.«'k Ae voor d'r gezurgd,» grinnikte Kees, zijn handen

wrijvende. «Onderwegt wier ze weer ā levendig en toenbin 'k om den meester geloopen en Katriene ei z' in pesantgevriefd. Toe Jaocob, kiek noe zoo gek nie 1» Verschriktweek de goede man achteruit, «Jaocob, kiek toch naer 'eur ;j' ao gliek net as aoltied, ze sliep maer, toe Jaocob 1»

Maar de oude keek verwonderd om zich heen en zei opden toon van een pruilend kind :

«'k Moe naer 'uus !»Suze rukte zich los uit de armen van Dirk en snelde

met een van geluk stralend gezicht naar den ouden man.»Noompje, bi je jaloersig d ā je niks zeit, omdā 'k eest . . . .»moar halverwege bleef zij staan «Wat 's dat Dirk,» riepze, terwiji de kleur uit haar wangen week, maar de jongeman gaf geen antwoord en wendde zich ontroerd af.

«Nom Jaocob, ken je mien nie, joe kind, joe Suze ? Toe,kiek zoo aekelig nie . , . .»

«Jae, Jae,« zei de oude zacht, haar afwerende, «Ik kennejoe wel. Gae d''en bitje uut den wegt, allo Dirk !» En de

167

arme liep zijn vrienden en zijn oude woning voorbij enwenkte Dirk om voort te gaan.

Een jaar was voorbijgegaan. Dirk en Suze waren in dientijd getrouwd en woonden met Katrien en Jaocob in hetveerhuis. Geen zorgende liefde had den laatste uit zijntreurigen toestand kunnen redden. Stil en ingetrokkenbracht hij zijn dagen door buiten op de bank of binnenaan den haard en een groot gedeelte van den dag hieldKees hen daar gezelschap. Over zijn ouden vriend gezeten,met zijn pijpje in den mond, kon Kees uren in het veer,huis doorbrengen, de eene pijp na de andere stoppendeen onder dat bedrijf Jacob beschermend toeknikkende. Bijde minste beweging van zijn buurman vroeg hij : «Zit jenie goed Jaocob ? Wacht effetjes,» en terstond ging hijdan met een grappig vertoon van gewicht den oude hel,pen, die hem met een vriendelijk «bedank je» bromde.

En nu was 't weer lente. Buiten op de bank zat Jacob ,

zich te koesteren in de zonnestralen. Een buitengewonedrukte en bedrijvigheid hadden geheerscht in het veerhuis,herinnerde hij zich flauw. Toen had Kees hem op zekerenavond medegenomen naar een ander huis, vanwaar hij hetSloe niet zien kon en daar had hij zich zeer treurig gevoeld.Doch heden zat hij weer voor 't eerst op zijn oude plaats.Met stralende oogen keek hij naar de golfjes, die kabbelendopsprongen tegen de palen van de aanlegplaats, naar deschommelende booten en naar de zeemeeuwen, die pijlsnellangs het water scheerden, dan weer omhoog vlogen enzich in de blauwe lucht aan 't oog onttrokken. Doch eens,klaps was het alsof dat alles aan zijn aandacht ontsnapte.Half van de bank opgerezen, de handen opgeheven en hethoofd eenigszins ter zijde gebogen, luisterde hij opmerkzaam.

«Schilt er wat an, Jaocob ?» vroeg Kees, die naast hemzat en hem den ganschen morgen met meer dan gewonebezorgdheid had gadegeslagen.

Jacob schudde driftig het hoofd, lei Kees met de hand

168

het zwijgen op en in zijn blik lag jets van de oude op 'vliegendheid.

En zacht klonk binnen een vrouwenstem :

Slaep, slaep, kindje,Dan wor j' 'en fiksche meid ;

Moeders 'arte doe zoo'n zeer,As klein wuufje schreit.

Eenig gedruisch deed de jonge moeder aan de wiegomzien. Achter haar stond Jacob met ingehouden adem.Zijn oogen schitterden, zijn borst zwoegde.

«Nom Jaocob 1» riep Suze verschrikt, hem met de handtegenhoudende en voor de wieg post vattende.

t<Uit den wegt meisen ; laen ik kieken,» sprak de oudeheesch en met geweld schoof hij haar op zijde, knieldevoor de wieg en stak het hoofd tusschen de gordijnen.

Op Suze's hulpgeroep kwamen Katrien, Dirk en Keesbinnenstormen. De laatste verontschuldigde zich over zijnschijnbaar gebrek aan wāakzaamheid : «Ik kos ik 'um nietegen'ouwen Dirk ; i liep me glad onderste boven.»

Dirk, die altijd eenig overwicht op Jacob had, tikte hemop den schouder en zei:

«Toe Jaocob, gauw, gae nae buten in de zunne daer is't zoo lekker.»

«Kiek is, Dirk, kiek is gauw ; daer ei je mien vergeet'me.nietje, mien kleine Suze,» klonk het ontroerd, en op /staande nam Jacob het schreiende kind uit het wiegje enging er mede op een stoel zitten, voordat iemand het hemkon beletten. Met aandoening bekeek en kuste de oudehet kleine gezichtje, wiegde het kind dan in zijn armen enzong met afgebroken stem het wiegeliedje, dat twintig jaargeleden zoo vaak in hetzelfde kamertje had weerklonken:

Slaep, slaep, kindje,Dan wor j' 'en fiksche meid ;

Oomes 'arte doe zoo'n zeer,

As klein wuufje schreit.

169

Zwijgend en ontroerd blikten de anderen elkaar aan.Katrien ging naar Jacob toe. qaocob ken je dat ouwedeuntje nog en ken je mien nie meer ?»

Hij hief het hoofd op, alsof hij uit een droom ontwaak,te, streek met de hand langs de oogen en fluisterde : «Sst,wis stille ; 'k ae geslaepen, glok. 't Is lank gelejen, d ā 'k'ier zat bie die wiege daer, is 't nie ? En der was nog 'enkind, 'en meisen van 'en jaer of vuve, dae 'k mee speelde. . , . nee, 't was grooter . . . 'k zat mit 'er in 'en boot enin ees, dae schoten ze . ..»

«Nom Jaocob, ikke bin 't ; kiek me'n/is goed an,» ensnikkend knielde Suze bij hem neer.

Weifelend keek Jacob nu eens de zuigeling, dan deknielende aan ; 't was of er langzaam een licht voor hemopging, maar het schijnsel was nog te sterk voor zijn zwakbrein. Met wantrouwen in blik en houding wendde hijzich af van Suze, drukte het kind dichter aan zijn hart enzei : «Nee, ze zūn mien nie wies maeken, d ā je mien ver,geet-me.nietj e nie bint 1»

«Jaocob,» riep Kees, wat n āderbij tredende. «Jaocob,dienk nog es 'en bitje. 'k Zat ik ok in de boot, toen zeschoten, en ikke zee : z' is dood, en jie zee : je liegt, zeslaept, en jie ao gliek net as aoltied. Allo ouwe joengen,dienkt is 'en bitje ; 'k zā je wel op de pad 'elpen, as jede klus kwiet raekt.»

«I zee, dā ze dood was, en ikke zee : ze slaept,» zeiJacob peinzend. «Wie was dat dan ? 't Zit aolles in 'enmist, en daer steken gezichten uut.. . . ik kan 't nie an me'kaor prakkezeeren . . . en dan die nacht mit aol die spokenen aekelikke droomen.» Een rilling ging door al zijn ledenbij de herinnering aan hetgeen hem thans een lange nachttoescheen. Toen sloeg hij weer een uitvorschenden blik opSuze. «Mae wat is dit dan ?» en aarzelend betastte hij hetkind ; doch eensklaps slaakte hij een kreet van verrassing :«Dat is mien vergeet-me.nietj e nie ; kiek, 't ei bruun oog-jes en 't miene 'ad blauwe 1»

170

Dichter schoof Suze naar hem toe, sloeg haar zachteoogen naar hem op en vleide als weleer : «Noompje, wābi je dom, dā je dā kleine dienk voor mien anziet. 't Ismien kind, 't kind van Dirk, die in den oorlog gewist is,die jie trug g'aeld eit . . .»

Aandachtig had de oude geluisterd ; zijn gelaatspierenbegonnen te werken ; een nevel trok voor zijn oogen ; zijnarmen breidden zich wijd uit en snikkend riep hij : «Jae,jae, noe bin 'k wakker ; Suze, m'n lievelink, kom 'ier 1»

Langzamerhand keerde Jacob's geheugen terug en ver'dween de lustelooze gedruktheid van zijn gemoed.

Op zekeren dag vertelde Kees hem, wat er sedert zijnvertrek aan den dijk had plaats gegrepen en besloot zijnverhaal met de woorden : «Z' ae me veerman willen maeken,Jaocob, mae 'k docht ik : Jaocob kom trug. Dirk nimt 'etok mae voor joe waer.»

«Kees,» sprak de grijsaard bewogen. «Kees, der zit meerin dien roojen bol van joe, als 'k der in vuuftien jaer ingezocht ae. Wā 'k toen is gezeid ae, van de fermielje --je weet wē ? -- 'aelt er 'en dikke striepe deur. 'k Zou groo'sziēn, as je der in zat, kiedae.»

«Ik ok,» zei Kees droog en hij keek onafgewend naarde rookwolken, die hij uit zijn pijp blies. «Der is noe 'enaor tegen, 't besan nie.»

«En wie dat?»«Gae mee,» fluisterde Ke'es, Jacob mee naar buiten troo.

nende. «Wie ? b ē 't frommes zelvers 1 Marien is 'ier wizzen'ooren nae Suze, Katriene wou nie glooven, dat i 't viertjeangestoken 'ad, en toen bin 'k 'um mit de sliepplanke opz'n lief gekommen. Di von Katriene nie goed en ielkenmergen zee ze : «Gae vort, rood verken 1» en dan zee ik :«'k Moe voor je zurgen, tot Jaocob werom is,» en dan zeeziē : «Jie 'oort 'ier nie, je jaegt de menschen van de deure,»en dan zee ikke : «Marien kom toch nie in de fermielje,»en dan zee Suze : «Accoord.»

171

Jacob lachte. «Noe Kees, Katriene is ter over'een dā Dirken Suze getrouwd bin. As je zenielgheid eit, je zou 't 'en'eel ende stieren.»

Kees schudde het hoofd en hulde zich in tābaksdamp.«Dank je Jaocob, der is gin reden voor ; Meine is inpesantopgestapt ; 'k ae noe ruste, en 't vrouwvolk I --- ze temp,teeren je, ze schellen j' uut, ze maeken je nie wies — 'kae der m'n bekomste van. Ajuus 1» en haastig stapte Keesheen en verscheen in geen dagen op den dijk.

Geluk en voorspoed heerschten weder in het kleine veerhuisaan het Sloe. Jacob scheen zijn stem teruggekregen te hebbenen zat als voor twintig jaar te zingen en aan 't wiegetouwtjete trekken, als het kind schreeuwde. Dan keek hij Katrienaan en zei vol verrukking : «Katriene, 'oor toch is ! Preciesons klein dienk 1»

'OE PIET AN Z'N TWEEDEVROUWE KWAM.

I.

Piet was wevenaer en i ao gin cent in de wereld.Louwtje was 'en weduwvrouwe en z'aod 'en aorig stuvertje.Piet lee in de kost bie vrouw Piersen, ok 'en weduwvrouwe,en vlak der over weunde Louwtje in d'r eigen 'uusje.

Piet docht dikkels : «'k Wou 'k ok 'en eigen 'uusje aoen van vrouw Piersen af was,» wan vrouw Piersen wasbelange nae nie mak as z' op 'er poot speelde, en d ā deeze nog ā dikkels. En as ze dan goed op 'er dreef was,dan stapte Piet nae buten, goeng op de banke voor dedeure zitte, mi z'n rik tegen den muur en mi z'n beenenlankuut op de banke, stak z'n pupe'n'an en zuchtte : «'k Wou'k niks meer mit 'er te maeken ao !» En dan keek i naed' overkant, nae 't ' uusj e van Lo uwtj e mi d'r aegelwitteschuufgordientjes — en as i 'eur zelvers zag dan knikte'n/ies tegen 'er en zee bie z'n eigen : «Gin guus, 'en eigen'uusje en 'en aorig stuvertje !» en bie ielk van die driediengen sloog i met z'n pupestele tegen 'en vienger, mi z'nduum te begunnen.

't Was niks raor d ā Piet zoo docht ; 't bin gin diengen,die je zoo maer ielken dag tegen 't lief loopt, en in zi ēnplekke aod ā minnigeen . . . mae Piet was nie gauw in z'ndoen, en i ao dat aolles wel 'en jaer lank drie keer in deweke gedocht, voor i der met iemand over sprak. Maer op

173

'en keer dā vrouw Piersen d'r musse nog ā goed stoeng,zee i : «Raor dā dat Louwtje nog nie es trouwt, vi,je nie ?»

«Bel neen,ik, dā doen 'k net nie. 't Mensche was w ē gekas z' 'en man nam. Z' ei goed 'er broodje en waevoor wouze 't dan doen ?»

«Eh, van wege de gezelligheid.»«Van wege de gezelligheid! Nee mae je binnen me,n'ok

gezellig goed, moe' je gelooven 1 Wi 'k j'es wā zeien ? 'Engekkinne, die tweemael trouwt, wan de vinters bin aopen,tuug, van groot tot klein, d ā zeg ikke. De vrouweliengenmotten mae sloven en werken en 'en vrooielijk gezichtzetten derbie, aors is 't mis, en julder bin allinnig goed asje mit de werme vierplaete onder je kousen kunnen zittensmoken, dā je der aokelik van wordt om j'n 'arte. Nie d ā'k ie's van mien man wou zeien, weetje, d ā was 'en kaolfvan goeiigheid.» En vrouw Piersen wier in ees schrikkelijkbedroefd en dee net asof ze mit den punt van 'er schorte'en- traen wegv ēgde ; mae Piet wis 'eel goed, d ā ze d'r mannet zoo lank getreiterd ao, tot i op z'n kouwe rik lee —en op 't durp zee ielkendeen : «z' eit'er man doodgedreind 1»

't Viel Piet niks mee, d ā vrouw Piersen der zoo overdocht en toen z' 'en stuitje laeter vroog: «Wou jie zesomtemens vraegen ?» zee i niks as : «D ā binnen mienzaeken,» en toen was i weer mae gauw nae de banke ge,loopen, van waer i vrouw Piersen 'oorde lachen en bie d'reigen 'oorde zeien, maer 'ard genogt dat i 'et ok kos ver,staen : «Wā zā ze blieeē ziēn, dā Louwtje 1 Dumen en viengerszā ze lekken vor zoo'n vetzak van 'en vriejer !»

Piet was dat i 't eten deur z'n keel ao en nie meernae binnen moch. I was w ē nie bange van 'eur, -- k ā jebegriepen, mae . . . noe 't besan nie 1 Kiek, an d' overkantzag i de witte trekmusse van Louwtje en i knikte,n,es tegen'eur, en mit de pupesteel tegen z'n duum zee i : «Ginguus 1» en tegen z'n vooste vienger : «'En eigen 'uusje 1» entegen z'n middeste vienger : «'En aorig stuvertje 1» DA laestevon,i schrikkelijk mooi leek 't wē ; wan i bleef 'en 'eelen

174

tied mi de pupesteel tegen z'n vienger zitten lachen en toeni eindelienge z'n pupe weer in z'n mond stak was i uut,en moch' i vier kissen om em weer an te steken.

Eindelienge zee i bie z'n eigen : «'k Z ā 't 'er vraegen,»en toen i zoo varre gekommen was knikte'n-i nog ees zoodikkels nae d' overkant en docht : «'k Wou 't mae Zundagwas 1» wan dan moch' de koegel deur de kerk.

's Zondags goeng Louwtje aoltied nae Nieuwedurpe terkerke. Dae stoeng Dominie Fienebuuk en die preekte tochā vē zoovee' mooi, dā 'je der 'eelegaer kapot van was, kiedae,as je der van daen kwam. Den domenie 'ier op Duunlandwas nie in den 'Eere ; je dee meer kwaed as goed an jeziele mit er nae toe te gaen, dā zee domenie Fienebuukzelvers — en dā was 'en man 1 Nee mae zoo vin j' ernie veel.

Nieuwedurpe leit 'en uurtje buten Duunland. Den eerstenden besten Zundag zou Piet ok nae Nieuwdurpe gae enonder wegt Louwtje in'aelen en . . . begriep je 't ? En as 'tdan niet goeng, dan kos i 't 'eur nog es vraegen op detrugwegt. 't Was slim overleid von' Piet, 'eel slim zelversen ielke reis as i der om docht, moch' i der bie z'n eigenom lachen. Glad was i toch, zou 'k zoo dienken, ā dochtvrouw Pierson, dat i zoo stom was as de keu in 't kot, jaenog vee' stommer, wan d ā zee z' 'em ielken dag w ē tien keer.

Den volgenden Zundag zat Piet ā vroeg op de bankeuut te rusten. Vrouw Piersen wist van 'eel 'et plannetjeniks, dā spreek van zelvers. Zie mocht 'er puntige neuzeder mae buten 'ouwen, tot i daer an d' overkant achter degerdientjes zat, of daer op de banke van z'n eigen 'uus —en i lachte bie z'n eigen, 'oe i dan tegen 't kwaoie gezichtvan vrouw Pierson zou salleweeren as ze voren zat, netasof i zeien wou :

«Jae, wor nae mae zoo kwaed as 'en koppespinne, d ā doeme deugd. Je kan toch nie bie me, ouwe toover'ekse !» Jae,'en mensch kan soms raore diengen in z'n oot kriegen, daej' om lachen mot, ā bi je moederziel alleenig.

175

Eindelienge kwam Louwtje vor den dag mit 'er kerkboekin 'er eene.n.'and en 'er groote groene perrepl ū in de'n.aore ;wan de lucht zag er buig. Piet docht bie z'n eigen, 'oe zesaemen wel es onder die perrepl ū naer 'uus kossen kommenen 'oe gek vrouw Piersen d ān wē zou kieken. I moch' derweer om lachen, mae liever aod i toch maer, dat 'et nieregende ; wan i ao z'n nieuwen rok an.

«Ge mergen Louwtje,» riep i nae d' overkant. «Gae jenae kerke ?»

«Ge mergen», bromde ze trug en vorbie goeng ze en zebiesde as de lokkemetief langs den spoorwegt.

Piet lie' z' 'en goed end voruut gaen stoeng toen op engoeng z' achteran, eest langsaem y mae toen i 't durp uutwas mi groote stapen : wan Louwtje was den eesten draoivan den wegt A vorbie.

't Joengen, wA beenderde dA Louwtjel 't Was om t'ende'n.aesem te kommen. Ze waeren gin kwertier meer vanNieuwdurpe, toen i z' eest in'aelde.

«Bel, bel is dA loopen Louwtje l» begon Piet.«,k 'Eb ik j' ommers nie gevrogen om m' achternae te

loopen?» vroog Louwtje en ze keek niks vrindelijk.«Foefen,» docht Piet ; «aors niks as foefen. Je zal es zien,

'oe gauw ze bedeen biedraoit.» «Jae, mae 'k was ik bangeda 'k te laete in kerke zou kommen, omda 'k joe zoo zagloopen. 'En godzaelige man, dien domenie Fienebuuk,Louwtje.» .

c<Dā 's 't net,» zee ze, 'en bitje vrindelijker. Daer ei je't ā --- docht Piet -- dae gaet i : «'Oe lank is je man Adood, bure l»

«'k Vind ik 'et niks aorig van je' d ā je me dae noe netopbriengt. As j' aors niet weet l»

«Noe, noe, 'ik zee 't zoo maer, omdA 'k A zoo dikkelsgedocht an : 't Is toch fremd, dat er gin mensch om 'eurkomt, nog zoo'n knap wuuf d ā Louwtje en z' ei nog 'enaorig stu . . . och l . . . zood ā 'k allinnig mae zeien wou, 'tis raor, 'eel raor zelvers.»

176

Louwtje zee niks, mae ze biesde nog veel 'arder as daenet ; Piet ao werk om ze bie t' 'ouwen.

«'t Is toch maer eenzaem, zoo allinnig ; spreek me dernie van, 'k weet 'et bie ondervindienge, seed' den doodvan m'n goeie vrouwe.» Louwtje zee nog aoltied niks.«En dan aen ikke nog wat anspraeke an vrouw Piersen, alis 't nie 'eel vee', mae jie ei zoo niks es.» Louwtje zee nogaoltied niks. «Kiek es Louwtje, ikke bin allinnig en jie bintallinnig ; as me noe mi z'n beien waeren, dan . . . dan waerenme mi z'n twee'6n, en . . .»

«Ae 'k 'et nie gedocht, dat 'et daer op neer zou draoien ?Jae, je moe' dienk.en d ā 'k gek zā ziēn ! Allo, ruk uut enlae me mi free.»

Piet bleef t' midden op den wegt staen. «Christemeziele Idie kā j' ok je vet geēn ! Me zū noe mae wachten toe naekerke, en dan nog maer es geperbeerd. 't Bin aollemaelfoefen van 't mensche, ze bin aollemael zoo pot zoo poi'lepel, eerst spelen ze : «'k moe' nie ae en laeter is 't : asjeblieft.'t Was ok stom vā me om over d'r man te begunnen endan trek te zeien : wi je mien ae. Daerom wou ze niks v āme weten. Strakjes nae de preeke zā 't beter gaen.» EnPiet goeng Louwtje achterop en bienae tegliek mit 'eur dekerke in, wae domenie net op den stoel klom.

't Was 'en mooie preeke, net as aoltied. Zonde was 't,mae Piet docht meer an 't gin i strak moch zeien as an depreeke, en zoo noe en dan docht i, dā domenie Fienebuuk't er dien mergen om dee, om de kerke zoo lank an t''ouwen en dat i nooit meer «Aomen !» zou zeien. Maareindelienge, dae kwam 'et en i was uut de piene.

Piet wachtte tot aol de menschen uut de kerke waerenen toen goeng i ok. 't Regende 'en bitje en 'eel in devarte zag i de zwarte faolie en de groene perreplū vanLouwtje. 't Duurde nie lank of i was weer naest 'er.

«'En schrikkelijke mooie preeke gewist Louwtje. Bel, bel,ik kreeg der 'en roerienge van in 't lief.»

«Dan zā je meschien ok w ē begriepen dat 'et niks moo

177

vā je staet, om 'en erme weduwvrouwe zooveel overlast ante doen en m'n stichtienge weg te nimmen.»

«Kom, kom Louwtje, dA meen je zoo kwaed nie, dA wee'k wē beter, nee, je meent 'et zoo kwaed nie. As 'k zoodag in dag uut op de banke zat en ik keek es nae d'overkant, dan zee 'k bie m'n eigen : «Kiek Piet, dA zou 'enkolfje nae j'n 'andje ziēn zoo'n vrouwe, die aoltied iefderigis, en zoo goed, en zoo go'sdienstig, en.n.n . . . jae kiek,'k 'ouw ik ieseleijk vee' van joe Louwtje, kiek, 't is, 'tende.n.uut.»

Louwtje zee niks, mae ze keek zoo kwaed as 'en oorebeest,mae dā zag Piet nie, van wege d'r perreplū. I docht suustdat. aolles in 't reeje was, omdā ze niks zee.

«Kiek Louwtje, dan gaene me vortaen mit ons beien naekerke. Och toe, mag 'k onder je perreplū kommen ?» en itrok 'eur an 'er faolie. «'t Begun zoo 'ard te regenen en'k ae m'n besten rok . . .» .

«Lae los, rakkert van 'en veint, lao los zei ik, of 'k leggcje de perreplū op je goddelooze ziele 1»

Piet bleef staen asof i van 't onweer geslogen was, enLouwtje liep fort asof de duvel op d'r 'ielen zat.

Vreed voo de wereld, wat 'en tange van 'en wuuf isdatl doch' Piet. 'Ad i dae z'n mooien, nieuwen rok voran motten doen, daer i zoo lank voor 'ad motten spaeren?En der noe mee, in den regen te motten staen I 't Viel 'emdan lillijk tegen, i aod op zoo ies in scheel nie gerekend.Saetan was 't wuuf in d'r lief gevaeren, dA was zeker. Maezeker was 't ok, dat i ze noe nie ees meer ae wou ; i kosnet zoo goed vrouw Piersen vraegen, brr . . . i kreeg debeverik A, allinnig van er an te dienken.

Eindelienge stapte Piet ok weer deur, lankzaempjes an,i was noe toch nat en i wou dA wuuf vor gin geld in'aelen.'t Was toch mae miesderaebel kiek, om de duitjes en 't'uusje van Louwtje zoo mae te laeten loopen, voral as j'er zoo goed as zeker van bint gewist. 'Eur kos i missen,bel jaet, i aod 'et zoo lank zonder vrouwe gedaen -- mae 't aore

12

178

«Zoo bi/je daer eindelienge ?» vroeg vrouw Piersen toeni thuus kwam. «Gosjes I kiek me zoo'n vint er es uutzien,zoo nat as slik I Di komt er van om vrouwelingen na tezitten, schaem je je nie ? Zoo'n ouwen vint 1 Louwtje isdae net bie me gewist ; 't mensche was d'r 'eeleganschverbouwereerd van. Gae je daevor nae kerke, ouwe zun.daer ? En dā bederf me werempel z'n nieuwen rok 1 Maedā doe me deugd, j' aod er nog vee' meer van mottenae . . .» Zoo raesde ze maer aol deur en Piet zee niks trug,maer toen i g'eten ād, goeng i naar 't voorkaemertje endeur 'en garretje tusschen de schuufgerdientjes keek i naed' overkant, waer de gerdientjes 'eelegaer toegeschovenwaeren ; en i schudde mi z'n oote en zee ā zuchtende biez'n eigen : «'t Is toch jammer, me- zouen dae zoo leutigtjesgezeten ae mi z'n beidies en 'k aod ikke m'n gemak kun.nen 'ouwen. DA ze dat noe nie begriept, d ā frommes I Gin'uusje Piet, en gin cent,» en i draoide z'n eigen om mit'en gezicht asof i nik in z'n aor was.

II .

Daegen en weken goengen vorbie en Piet was ter angewoont gerocht, om an 'eel de zaeke nie meer te dienkenen dikkels goeng i z'n kost'uus uut of in, zonder ees naed' overkant te kieken en as i 't ā dee en i zag de wittetrekniusse van Louwtje, dan keek i trek weer voor 'um.Nee, 'eel die zaeke aod i uut z'n oote gezet, errebeierwas i en errebeier moch i bluven tot an z'n dood toe, endaermee uut.

Op 'en goeien dag, d ā vrouw Piersen in den 'of doendewas, wier der an de klienke van de voordeure geriengelden 'en stemme riep : «'Ola !»

Vrouw Piersen goeng nae voren en in 't deurgat stoeng'en man, i leek wē van den kant van 't Nieuweland vandaen, en i aod 'en rouwband rond z'n 'oed en 'en strik

,an z n erm.

179

«'Ier weunt Piet Klaoisen, is 't nie ?» vroog de man mide rouwstrikke.

«Jaeme; maer i is nie thuus, as j"um ae moch. Mae d ābesan nie, doe mien de booschap mae, wan of je 't anmien zeit of an 'um, d ā 's toch net eender.»

«Bi jie dan z'n vrouwe ?»«lkke 1 ? Den 'Eere bewaere me veint ; bi j' in j'n oote ?

Mae . . . noe, 't eit er toch wel 'en bitje van ; wan i vertelmien aolles. Zei mae gerust w ā j' op je lever eit. Maekom eest binnen, 'ier in den voorvloer, dan z ā 'k 'enkomme koffie voor j"aelen, dae z ā je wē trok in ae.»

Vrouw Piersen was ieselijk vrindelijk op 'eur meniere :wan ze wou graeg weten w ā de man te vertellen ao.

«'t Is 'en aekelik gevaol,» begos de man, en i knieptez'n oogen toe en blaesde in de werme komme koffie inz'n 'and.

«Dat ao 'k motten weten,» -- doch' vrouw Piersen. «'Enaekelik gevaol, dae k ā j' ielken dag toe kommen en noedrienkt i m'n koffie nog uut ok. Ao 'k 'em maer op stoepelaeten staen.»

«'En schrikkelijk aekelik gevaol,» zee de man weer en inam 'en grooten slok en knikte mi z'n oot van jae.

«Zeit dan je gezegdes, wan 'k ae w ē wat aors te doenas nae joe geleuter te staen luusteren.»

«Noe, noe,» zee de man, eergister is moeie Leuntje ge,sturven,» en i nam weer 'en grooten slok.

«God in den nacht is dat aolles ? Loop mi je moeie vormien part nae Perdamme. Allo 1» en vrouw Piersen dee devoordeure open, woenk mit 'er oot nae buten en sloog d'rlange viengers nae de komme. Mae de man goeng 'en staptrug en zee gauw ; «Jae, mae 't is ok 'en moeie van PietKlaoisen en ikke en i motten van 'er erven.»

«Ao dā trek gezeid I Wi je somtemens nog nie 'en kommekoffie ? Z' is aors nog goed 'oor I En is 't vee' ?»

«Wā blie ?»«B ē d' erfenisse !» Christeneziele wat 'en sukkel, «w ā blie >»

180

«D' erfenisse meen je? Doe je? Noe lae' d ā mae loopen,.dā zā genogt meeloopen, rieke bin me,n,'oor, aollebei . . .mae 't spiet me van moeie zie,je, d ā 's vreed ; wan 't waszoo'n goeie ziele . . .»

«Jae, dat wi 'k graeg glooven 1 En 't z ā dan nog ā mee,vaollen dienk je ? En jie en Piet motten gliek op deelen ?»

«Jaeme, dat ei ze temiste tegen me gezeid : «Jan,» zee ze,«'k aen ik nog 'en neve op Duunland weunen,» zee ze, «endie mot ok van me,n'erven,» zee ze, «net as jie. 't Staet inm'n testement.» Mergen wor ze begraeven. de ziele, en daemot Piet ok bie ziēn.»

c<I zā der wizzen! Waer weun jie en 'oe 'eet je moeie?»«Leuntje Meraones op 't Nieuweland, 't midden in 't durp.»«'k Zā 't Piet zeien, 'oor ; en i wor rieke ? I z ā der ziēn

'oor I Goeie reize trug en goeie mergen 1» sprekende aovrouw Piersen den man zachtjes an 't voor'uus en de deureuutgeboend, die ze noe mit 'en boens achter 'em toegooide.

«Dat is me,n,ok 'en schoone medam !» riep Jan veront,waerdigd. «Vier uur motten loopen en dan nog nie ees 'enstoel kriegen om wat op uut te rusten ! Zei jie es,» vroogi an Louwtje, die net bezig was mit 'er padje te schuren.«Zei,jie es, bin z' 'ier aollemael zoo vrindelijk ? Nee mae't is de piene waerd 'oor 1 En dat nog ā, as je komt ver,tel'en, dā z' 'en erfenisse gekregen 'ebben !»

Louwtje sloog d'r 'anden in mekaore. 't Is zonde,n,ale,vel ist ware? Wat 'en vee !' ' Kom binnen man en as j''en bitje rusten wilt, 't is je van 'arte gegund, kiek. En eivrouw Piersen zoo 'en erfenisse gekregen ? 't Is zonde d āziē 't kriegt, de sloore, wan z' is 't nie nut. Toe vertel noemaer es.»

Jan Meraones trof 'et dien dag overal mae maegertjes,wan toen Louwtje' um 'eelegansch uutg'oord ao, zee zedā ze schrikkelijk vee' compassie mit 'urn aod, mae d ā z'an d'r werk moch' -- en dae mee kos i optrekken.

«'k Lae me trappen as 'k mergen achter 't liek naest dienvremden indrienger wil loopen,» zee Jan bie z'n eigen toen

181

i Duunland afgoeng ā mopperende over de vrindelijkeontvangste.

«Dat verandert Ic< zee Louwtje bie 'eur eigen, toen Janvort was. «Piet ei me lest es gevrogen, mae toen ao di niksen noe in ees rieke, zee dien vint. Nee mae dat ao'k mot-ten weten, wan riek zou 'k ok w ē willen ziēn. Piet . . .noe . . . der bin der wē betere . . . mae, de zunne schientnooit an twee kanten tegliek en der is aoltied wat d ā jenie bevaolt. Mae riek . . . ao 'k 'em zoo mae nie afgejak,kerd laest. I zā me noe nie meer vraegen, dā 's gek ge.nogt. Wacht 'k weet er ā wat op 1» riep z' in ees uut --en ā vroeg goeng z' in den achtermiddag in de voorkaemerzitten, mit 'er Zundagsche jak an en 'en schoone trekmusseop, schoof de gordientjes 'en 'eel ende open, keek rechtuutnae den wegt en as z' in 't achter'uus moch' wezen, liepz' as 'en kieviet, om toch weer gauw werom te ziēn enop straete te kunnen kieken.

In pesant ao vrouw Piersen 't 'eure gedocht over 't ginze g'oord ao. «Bel, bel ; ik kan 't mae nie op, ik kan 'tmae nie op, dien simpele Piet, 'en erfenisse! 't Was beterdat 't vor mien was. Dae zeg ik zoowat . . . zou der ginmeugelijkeid . . . Piet is toch ok zoo nie — en kwa, i eitoch niks in te briengen, dā spreek van zelvers. 'k Bin iknoe toch ees an 'em gewoont, en 'en erfenisse is gin dienk,om zoo mae zonder ie's te zeien of te doen langst j'nneuze te laeten strieken. — 'k Zal 'em w ā suker in z'nkoffie geēn as i thuus komt, dan is i in z'n aor — en as^ riek wordt 'eit i toch 'en vrouw noodig. Goed d ā Louw-tje,n.'em zoo afgesnauwd eit : wan buten 'eur kent i ginvrouwelingen as mien — en 'k zal 'em wel 'en bitje op depad 'elpen ; wan 't is zoo'n raore sul. Jae, 'k zal 'em 'engoeien schep suker in z'n koffie ge ēn.»

Toen Piet dien aevond van 't land kwam, aor i zeker niekunnen dienken, dat er twee vrouweliengen op 'em zattente wachten. Toevaellig keek i nae 't 'uusje van Louwtje.

182

Nee mae, was 't waer of nie wat i dae zag? Was dat dateigenste Louwtj e van laest, die dae voo 't glas zat te knikkentegen 'em en 'em woenk om binnen te komen ? En warempelkiek, dae goeng de voodeur open en dae woenk z' in 'tdeurgat tegen 'em :

«Kom Piet, kom es binnen? 'k Moe' j' es w ā vraegen.»Twee stappen dee i nae d'r toe, mae toen bleef i stok,

stiēf staen. Was dat dat eigenste mensche ? En weer riepziē : Allo, kom mae binnen ?» en eindelienge stapte Pietnae d' overkant, 'et 'uusje van Louwtje binnen.

«Noe bure, as je 't dan mae nie lank maekt,» zeed i ;«wan aors wor m'n koffie koud thuus en je weet, d ā vrouwPiersen nog al uutschieterig . . . noe d ā besan nie. Wat aoje te vertellen ?"

«Bel, bel, buurman! wat ei.je noe 'en 'aeste,» zee Louwtjeā lachende, 'urn 'et voorkaemertje inschuvende. «Over 'enpaer weken ao.j e meer tied 'oor 1»

«Jae maer 'oor es, as je daer over begunt . . .» zee Piet,maer i bleef bot weg steken en i docht voor 't eest vanz'n leven : «'k Wou 'k bie vrouw Piersen zat

Zee 't zoo maer, om je te plaegen Piet! Mae gaenoe toch nae binnen, dae staet de koffie klaer en 't broodmi stropivet. Lae bure noe vor van aevend maer es brommen.»

Piet gaepte'n''eur maer aol deur an, mit oogen as thee.bakken. Kiek dae zatten ze noe mi z'n beidjes achter dewitte gerdientjes, mae nie zoo as i indertied wel es g'ooptao en i ao noe wē 'k weet nie wat willen gee, as i dernie zat. En as i zoo noe en dan es nae d' 'overkant keek,zag i 'oe vrouw Piersen ielke reis over d'r onderdeurtjelee te kieken, of i nog nie an kwam en dan weer 'eengoengmit 'en gezicht as 'en oorebeest. 't Joengen der zou watop zitten as i thuus kwam!

Piet ao z'n vuufde komme koffie uut en z'n vierde sneebrood mi stropivet op en Louwtje droeng 'em om nog watt' eten ; maer i schoof z'n mes weg, keerde z'n kommetj'om en stoeng op om naer 'uus te gaen. Mae Louwtje zee :

183

«Kom, bl u uf nog 'en bitje zitten? Ei/j e nog wel es ge,docht, an 't gin je me laest gevrogen 'eit, Piet ?»

«Om je de waor'eid te zeien . . . nee, temiste nie vee'.Nee dat ae 'k maer uut m'n oot gezet. G'n aeved bure,'k danke je . . .»

«Bluuf dan toch nog 'en bitje I Kiek es Piet, ik 'eb iktoen nie 'eelegansch g'andeld as 't 'oorde ; mae 'k dee 'tespres Piet, espres, ā begriep je dat noe zoo nie, mae 'kzā je 't uut leien.»

'k Tweefel der gin oogenblik an bure of je meende.n,'et.'k Bedanke je w ē vor je lekker bakje en 't aore, mae 'kmoe' fort. De groetenisse 1»

I begriept er niks van, den stommen uul — docht ze, en'ardop zee ze : «Nog 'en ienkeld oogenblikj e ; toe, gae nogeven zitten, zóó. Kiek Piet, toen je lest zee . . . afien, dā jezoo vee' van me.n''ieuw en zoo, toen docht ik trek ; dienPiet zou toch 'en goeie man vor me ziēn, mae 'k dienetoch eest te weten of i aolles wē meent -- werachtiges datdocht ik. Wan kiek es Piet, jie bint erm, j' ei zoovee' nieas ter 'ier op m'n leegen 'and leit en ikke . . .»

«Dat is 't 'urn net, ikke bin erm, vier gulden tachtig inde weke, dae wor je nie riek van, en jie ei ze zitten, daezit 'et 'urn 1 en Piet zuchtte en stoeng weer op, wan zoonet was vrouw Piersen vor de vuufde reize boven d'r onder,deurtje wizzen kieken.

Ziezoo, i weet nog van niks -- docht Louwtje en 'ardopzee ze ; 'k Zegge dā nie omdā je der minder om bin 'oorPiet, bel neentl Mae je begriept, dā 'k eest wou weten ofje mien meende of dat 'et was om m'n. geld . . .»

«Suust,» zee Piet, z'n stoel op z'n plekke tegen den muurschuvende.

« . . . mae toen 'k je daenae nie meer op de banke zag

zitten en jie der aoltied zoo triestig uutzag, toen zee ik biem'n eigen : Piet meent 'et goed en as 'k 'em es spreek,dan zā 'k 'em zeien, dā 'k 'um wel ae wil. Kiedae, noe

184

weet ret,» en Louwtje keek strek in 'er schoote en kwis,pelde mit 'er dumen.

Piet zag der niks uut as iemand die blie .6 is, nee inseheel nie ; wan dien Zundag kwam bie 'urn op, toen z' 'emzoo op z'n rok gege ēn ao en i docht : 't is gin zuufderekoffie, 'k wou 'k 'ier van daen was.

«'k Vind ik 'et 'eel aorig van joe bure, d ā je zoovee'trok in me'n='eit, mae . . . kiek weet je, 't gaet aolles zoogauw en zoo raor in z'n werkienge, d ā 'k der nog wel esover dienken wou.»

Mae toen i d ā gezeid ao. doch i trek an de drie diengendaer i aoltied zoo'n aorigheid in ao -- en net wou i 'eurzeien, dat i toch ok nog ā vee' zinnigheid in 'eur 'ad, toende deure openvloog en vrouw Piersen binnen sturmdeschreeuwende ;

«'k Wis ik nie dā je zoo'n slange was, Louwtje, ommansluu in se oolijken I 'k 'Eb aolles g'oore van bure Jans'oe j' op den loer ei gelegen en Piet binnen getruggeld'eit. En jie Iummel, lae die katte mit 'er freweele toengloopen, z' 'ouw je toch voor den gek, begriep je d ā nie.Mae je bluuft bie mien 'oor, en as j"en vrouwe noodig'eit, dan bin ikke der ok nog. Allo, gae mae gauw m ēme mee.»

Piet ao dan d' eene en dan d'aore an staen gaepen engedocht : maeken julder 't maer uut mi z'n beien, 'k binik der 'eelegansch buten ; mae toen vrouw Piersen zee«As j"en vrouwe noodig 'eit dan binne ikke der ok nog,»nee mae kiek, toen sloeg de schrikke.n.'um 'eelegaer in z'nbeenen. Vrouw Piersen mit 'er bruun vel zi ēn vrouwe, omok dood getreiterd te worren ? Nee dan mae liever Louw,tje mit 'er 'uusje en 'er centjes. Trouwen moch' i tochleek 't wē , i aod allinnig mae te kiezen tusschen die twee.

«Nim me nie kwaelijk, N rouw Piersen,» zee i, «maeLouwtje is ter 't eeste bie gewist en vor vier weken ae 'kā gevrogen of ze zenieigheid . . .»

«Jie moe' mae weten wā je doet 1» riep vrouw Piersen,

185

toen ze bleik van kwedaorigheid de deur. uitliep. «V ā mienzā je nie te weten kommen van wie je g' -urven 'eit, ondank,bare vint ?»

«Dat 'oeft ok nie,» schreeuwde Louwtje achterop ; «wandā weet ik net zoo goed as jie !» Ze vertelde toen aolleswā Jan gezeid ao en Piet docht : «Dat ao 'k 'en bitje vroegermotten weten,» maet trek derop : «Nee, 't is toch zoo maebeter, aors ao 'k vrouw Piersen motten nimmen.»

Trek moch' Piet van Louwtje nae burgemeester loopen,om ulder an te geven — zoo bange was ze, dat 'er buur,vrouwe nog mi Piet zou gaen strieken en mit d' erfenissederbie.

Leentje Meraones ao beschreven, dat 'er testement eest'en maend nae d'r begraefenisse moch' open gemaekt worren.In dien tied trouwde Piet mit Louwtje — en toen 't teste:ment opgemaekt wier, kwam 'et uut d ā Piet niks g' urven'ad as d' ouwe kleeren van Leuntjes man, die ā zes jaerdood was ; «omdat» — zooas ter stoeng — «omdat Piet z'neigen bie 'er leven nooit an 'eur gesteurd ao en zi ē tochte vee' meelieje mit 'em aod, om 'um niks te ge ēn.»

Vrouw Piersen lachte.n.in 'er vuusje, da begriep je enLouwtje was niks op 'er gemak, da begriep j' ok. MaePiet lachte en zee bie z'n eigen : cek 'Eb ik der toch 'eneigen 'uusje en 'en aorig stuvertje mee verdiend en 'envrouwe op den 'oop toe !»

EEN KWAĒJONGEN.

Iedereen zeide dat Joost een deugniet was en omdatiedereen dat zeide, zal het wel waar geweest zijn. Toenzijn moeder gestorven was en begraven werd, had geen menschhem een traan zien laten en daarna had hij in 't armhuis metzooveel smaak een stapel boterhammen opgegeten, alsof deplechtigheid hem geheel had uitgeput. Toen hij alleenmeende te zijn met zijn vijfjarig broertje, dat van verdrietof van de vreemde omgeving luidkeels jammerde, had hijbij wijze van troost gezegd : «'Ouw je toch stille Louw,en eet je botter'am op. Me zūn 't 'ier beter 'ebben as ginter.Moeders sloffen bin thuus gebleven.»

Welke reden tot troost gelegen kon zijn in 't achterlatenvan moeders sloffen, begreep de dominee, die juist binnentrad, niet best. Hij nam Louw op den schoot, poogde hemtot bedaren te brengen, hetgeen weldra gelukte en vroegaan Joost hoe oud hij was. «Dertien», luidde het antwoord.«Je broertje moest je beschaamd maken , Joost.» Joostlachte onnoozel, zonder dominee's woorden te begrijpen.Daarop volgde een verhandeling over de moederlijke liefdeen over verstokte gemoederen, onder welke toespraak Joosteven onnoozel bleef lachen, nu en dan een scheef gezichttrok, terwijl hij met de hand over zijn rug wreef en eens,klaps tot Louw zei, die weer erbarmelijk was gaan huilenzoodra niemand zich meer met hem bemoeide : «Wis maezoete, de nieuwe vaoder en moeder draegen gin sloffen,dat ae'k al in de gaeten.» Daarop had hij een bokkesprong

187

gemaakt, als verrukt over deze gewichtige ontdekking enwas de deur uitgeloopen, dominee in de vaste overtuigingachterlatende : «dat er geen spit met den jongen te delvenviel.»

De zon scheen op den gewitten muur van het armhuisen op den persoon van Joost, die in zalige verrukking eeneindje sigaar rookte, dat hij ergens op den weg had ge:vonden. Van tijd tot tijd zoog hij zijn wangen in tot zijelkaar inwendig aanraakten, maakte daarop met de linker,hand, waarin zich dan het bewuste eindje sigaar beyond,een sierlijken zwaai door de lucht en blies met kracht denrook in een fijne straal uit, tot het water hem uit de oogenliep en een hoestbui den rook in zijn maag afdalen of doorzijn neus naar buiten deed kronkelen. Doch Joost liet zichniet gauw ontmoedigen en herhaalde telkens wat hij voor't meesterstuk van rookkunst hield.

Eensklaps begonnen zijn oogen te schitteren en een lichtegloed kleurde zijn bleeke wangen. De sigaar werd voor,zichtig op het raamkozijn gelegd, een steen uit den grondlosgewoeld en mompelende : • «Wacht lillijkerd, 'k z ā jebielichten 1» zette hij zich in postuur met den steen in dehand. Over den lagen muur van buurmans tuin, wandeldede dikke poes van buurmans vrouw behoedzaam voort.Maar Joost had ook gezien, dat in den vruchtboom, diezijn takken tot over den muur liet hangen, een spreeuwzich te goed deed. Dicht bij den boom hield de kat stilen maakte zich gereed om haar sprong te maken, toen eengoedgemikte steen haar met een schreeuw van den muurin den tuin deed buitelen, «Goed gedaen, Joost 1» zei Joostmet een hoofdknikje voor zich zelven en keek de spreeuwna, die ijlings voortvloog op het gerucht.

Joost was juist bezig om met bolle wangen het laatstevonkje vuur aan zijn sigaar aan te blazen, toen het woedendegezicht van buurmansvrouw boven den muur keek. Daar'naast vertoonde zich terstond een gebalde vuist en een

188

van gramschap trillende stem schetterde den schuldige inde ooren : «Galgebrok, docht ik 'et nie dā jie 't was ? Kom'ier, dan za'k j'n ooren es wasschen, opvreter van degemeinte !»

«'k Zā der wē zaelig op passen,» zei Joost bedaard.«Maek je zoo boos nie, bure, je z ā bersten. Doe/d.as ikkeen gae naar 'uus, 't is 'ier veel te werm.»

Na 't uiten van dezen welgemeenden raad stapte Joostnaar binnen, doch niet zonder eerst met een hoffelijk hand,gebaar afscheid genomen te hebben van het roode gezicht,dat nog steeds een stortvloed van woorden braakte.

Bij zich zelven overleggende, dat buurvrouw niet heelver te loopen zou hebben om een aanklacht tegen hem inte brengen en dat het daarom wenschelijk was om eenigentijd ongenaakbaar te zijn, ging Joost zijn broertje zoekenen verkreeg met niet veel moeite toestemming tot het doenvan een wandeling, daar men hen in het gesticht als tweelastposten beschouwde, die best gemist konden worden.

Hand in hand sloeg het tweetal den weg in naar hetstrand, Joost met groote schreden, Louw op zijn klompjesdravende zoo hard als hij kon en telkens tot spoed aangezetdoor de verleidelijke belofte : «Toe joengen, dan gaen mepootjes wasschen 1»

De zee • en het strand baadden zich in stroomen licht.De golfjes speelden en stoeiden met elkaar en de zonteekende gouden kroontjes op hunne hoofden, zoodra zijzich verhieven uit den altijd bewogen plas. Voort sne!denzij naar den oever en schenen daar een zucht te slaken,omdat hun loop werd gestremd. Op het duin .gonsdenbijen en fladderden kapellen rond de kleine bloempjes,die de zandmassa's tooien, half verborgen en tegen denwind beschut door hooge helmplanten.

«Eh, kiek es wat 'en mooie 1» riep Louw eensklaps enmaakte met de pet in de hand jacht op een bonten vlin'der. Joost koelde echter zijn opgetogenheid of met eenfikschen tik om zijn ooren en een kort : «Af bluven 1»

189

Het weeke gemoed van Louw gaf zich aanstonds luchtin een stroom van tranen, waarop Joost hem op zijn knietrok, de handen van voor het gezichtje wegtrok en opbeschermenden toon zeide : «Je bint eigelijk 'en naegel anm'n doodkist, weet je. Seed moeders dood bin ikke zoowat je moeder, wan die dae ginter . . . dā 's niks waerd !»en hij maakte een verachtelijk gebaar naar de zijde van hetdorp. «Eten en drienken is genogt, dienken ze, maer 'enmoeder moe' meer doen, weet je stoute bengel 1» Hier meen:de Joost zijn toespraak kracht bij te moeten zetten doorLouw bij zijn oor te trekken, hetgeen de tranen nog rijke'lijker deed vloeien. «Ziezoo, noe weet je 't Louw, en noebin 'k weer broer Joost. Stumperd, wat ae ze joe gedaen ?»Medelijdend wiegde hij het kind in zijn armen, kuste hetherhaaldelijk en zij : «Wis noe mae zoete, moeder is vort 1»Een oogenblik later snelden beiden gierend van pret deduinen af, wie het eerst beneden zou zijn en in de besteeensgezindheid stapten zij dan naast elkander naar hetwater, om hun plan uit te voeren.

Door een geul langs een der steenen hoofden, die zichuitbreiden van de duinen tot voorbij de laagwaterlijn, golfdehet zeewater naar een laag gedeelte van het strand en vorm,de daar een kreek, die zich uitstrekte tot het volgendehoofd, en daar weer met de zee in verbinding stond. Tus,schen de zee en de kreek lag een breede en hooge zand,strook, waartegen de branding bruisend aansloeg.

Nabij deze kreek zette Joost zich op een der zwaresteenen van het hoofd en trok Louw naast zich. «KiekLouw,» begon hij, «der bin groote diengen en der binkleine diengen in de wereld. Noe bi jie 'en 'eel klein dienktegen mien, net as die krieke tegen de zee. Kleine diengen'ooren bie kleine diengen en groote diengen bie groote : asme pootjes wasschen dan bluufjie in de krieke en ikke in dezee, en as je 't 'art 'eit om me.n-ach'terop te kommen, danfluit ik effetjes 'en zeemerremin en die eet je glad op. Kiekzoo,» en zijn twee voorste vingers in zijn mond stekende,

190

liet hij een schril gefluit hooren. Na dezen voorzorgs,maatregel hielp hij Louw's kousen uittrekken, sloeg zijnbroekspijpen zoo hoog mogelijk op en zond hem met eenduwtje in het koele water, waarna hij zijn eigen klompenen kousen uittrok en met die van zijn broertje op eenhoogen steen zette, op at ze niet nat zouden worden.

Reeds geruimen tijd plasten zij door het water, toenJoost een kreet achter zich hoorde en omziende niets vanLouw gewaar werd. Op een glibberige, half onder 't zandbedolven derrielaag was Louw uitgegleden en toen Joostaan kwam loopen, zag hij hem op zijn rug spartelen. Hemuit het water en op het hoofd trekken was het werk vaneen oogenblik. Toen schudde Joost bedenkelijk het hoofd.«Joenge, joenge, wat ae 'k 'en dul van je 1 Je wil okmeedoen en je kan nie. Wie zā der vor opdraoien ? . . . ikke'k Ae vee' trok om j"en pak slaeg te geēn ; dat ei,je wēverdiend, mae 'k zā 't vor deze reize is deur de viengers zien.»

«'t Is zoo nat,» klaagde Louw, zijn kleeren, die aan zijnlijf kleefden, los schuddende.

Joost keek eens om zich heen . of er ook iemand aan,kwam en zei toen : «Allo wurm, 'k zā j'elpen, trek je boel,tje maer gauw uut, dan kan je mien 'emd andoen en joegoed zit m' 'ier in de zunne drogen. Gauw maer 1 — 'tZit zoo vol rimpels as 't vel van doove Jans,» vervolgdehij glimlachend, toen hij Louw zijn eigen hemd had aan,getrokken. «'k Zal ik 'et noe maer alleenig mi m'n rokmotten stellen. Wat eit 'en mensch toch 'en dul mi guusEn waer bi,je mit de klompen gebleven, joe aopekees ?»

«Die ae 'k laeten vaeren Joost, aolle vier, kiek maer 'oemooi . . . .» maar verlegen stak Louw zijn vinger, waarmeehij zijn schepen wilde wijzen, in den mond, toen hij in degansche kreek geen klompen zag. Deze waren ongemerktmet de eb naar zee gedreven en dansten vroolijk op eenrij over de branding en uit elk stak een eind grijze kousals zeil.

«Joe kraoi 1» riep Joost, wierp zijn weinige kleedingstukken

191

uit en snelde het water in. Doch te vergeefs ; reeds stondhet water tot aan zijn kin, maar de klompen dansten aleen heel eind verder voor hem uit en niet kunnende zwem,men, moest hij omkeeren. Gauw ontmoedigd of ter neergedrukt was Joost nooit. Ziende dat zijn poging vruchte'loos was, zei hij eenvoudig : «Patiencie, de groetenis an d'overkant,» en welgemoed plaste hij terug naar het strand.

Een poos later en de twee kinderen gingen weer handin hand huiswaarts. De schelpen staken in hun blootevoeten, hetgeen Louw deed klagen «0 m'n voetjes, m'nvoetjes 1»

«Wie is ter de schuld van ? Dienk je dat mien voetenvan 'out bin ? Eigelijk moch' ik je 'ier vor straf 'en 'allefuur op en neer laeten kuiren. Allo, kom maer op,» en zichneerbukkende, liet Joost den kleinen op zijn rug klauterenen vervolgde op een sukkeldrafje en voorovergebogenzijn weg.

Zoo kwamen zij aan 't armhuis, waar hun geen vriende'lijke ontvangst wachtte. Buurvrouw was wezen klagen ende toestand van het tweetal toonde maar al te duidelijk,dat de steenworp naar de kat niet het eenige misdrijf wasvan dien dag. Joost verklaarde zich terstond schuldig aanal het gebeurde, waaraan trouwens bij zijn ondervragersgeen den minsten twijfel bestond. Louw zocht zijn troosten verdediging in tranen en klachten over koude, die hemterstond het medelijden en de omhelzing van een der vrouwenin 't gesticht bezorgden en tevens de zwaarte van zijnsbroers overtreding nog meer deed uitkomen.

Na een welverdiende bestraffing te hebben ondergaan,werd Joost zonder eten naar bed gezonden, waar Louwhem reeds was voorgegaan. In den gang ontmoette hij Jans,de oudste in het gesticht. Medelijdend vroeg zij : «'Ebbenze je zeer gedaen, m'n joengen ?» Verwonderd zag hij haaraan en 't was alsof er in zijn oog een traan kwam, die descherpe kastijding hem niet had kunnen afpersen. Aan 'teind van den gang wendde hij zich nog eens om naar de

192

oude vrouw, groette haar met de hand en liep toen haastigvoort.

Naast zijn broertje onder de dekens kruipende, zeide hij,rillende van koude : «Sloffen ae z' 'ier nie, mae wel diengen,die nie vee' beter bin. Dā 's vroeg nacht van daeg, Louw.Allo, gee me.n''en kus, zóó. Die Jans . . .»

Onder de lastpostjes van het armbuis behoorde ook deoude Jans. Zij had ook weinig aantrekkelijks over zich.Betere dagen gekend • hebbende, schikte zij zich slechts noodein haar lot, onder voortdurend klagen en verlangen naarhaar dood, waar echter niemand meer naar verlangde danhaar omgeving. Hare deelneming in het leed van Joost kwammisschien alleen voort uit de overweging, dat beiden gelij,kelijk de vijandschap der anderen te torsen hadden. Tusschenbeiden bestond sedert een soort van genegenheid, waarvande oude de meeste vruchten plukte. Had Joost een buiten,kansje met het verrichten van den een of anderen kleinendienst, Jans deelde altijd gelijkelijk met Louw in de gekochteversnaperingen. Uren kon hij geduldig zitten luisteren ofdoen alsof hij luisterde naar de eindelooze klachten deroude vrouw, tot hij plotseling wegliep, met de woorden :«Mergen 't res'je 1» — om morgen hetzelfde relaas methetzelfde geduld aan te hooren.

't Was een nijpend koude winteravond. In haar omslagdoekgewikkeld, zat Jans in haar kamertje en niet ver van haaraf stond Joost bij de tafel in zijn handen te blazen en metde voeten te trappelen om warm te worden. Na zeker uurmochten de bewoners geen licht of vuur hebben, uit vreesvoor brand.

«Gae nae bedde, Jans,» zeide Joost klappertandend.«'k Danke je. As 'k zóó, mi zukke kouwe voeten nae

bedde gaen, dan bin 'k mergen wē versteven. 't Is 'enschandaol, di z' 'en oud mensche zoo b'andelen.» Joostdacht een oogenblik na en hernam toen : «As 'k d'achter.

193

deure uut kos kommen, zou 'k wel 'en kooltje vier biePietje kunnen kriegen voor 'en cent.»

«Eh toe, doet dat 1» riep de oude verrukt.«Jae, mae 't mag nie Jans. Gae j' in de keuken wermen.»«Om uutgelachen en vor den gek g'ouwen te worren,

eh ? Toe Joost, je bint zoo'n goeie joengen,» en in deduisternis tastte Jans met de hand rond, om haar vriendnaar zich toe te halen. «Toe, aol wā je 'en oud menschedoet, zā je laeter driedubbeld trugkriegen — dā za je moederj'ok wē geleerd 'ebben.»

«Wā 'k, van m'n moeder geleerd ae, kan 'k wel op,»zei Joost norsch, maar naar haar toegaande vervolgde hijzachter : «J'eit eigelijk gliek, 't is 'en schandaol. Je bint 'enstumperd. Allo, geef je teste maer.»

«Beste joengen,» vleide Jans, Joost op den schouderkloppende toen hij zich voorover bukte om de test uit haarstoof te halen.

«Zāje me niet verraojen ?» vroeg Joost, toen hij met detest , met vuur terugkwam, schuw naar de deur kijkende.«Z'ae gemerkt dat er een uut gewis is, mae ze weten niewie. Bedeen kruup ik mae stilletjes nae bedde.»

«Danke je wel, beste joengen I Wis mae gerust, d'ouwe

Jans zā je nie verraojen. J'ei goed je boo'schap gedaen 'oor,'t is 'en lekkere werme, je zou der. 'eel 't durp wē mee

an kunnen steken,» en vol welgevallen wikkelde de oude

zich in haar doek.«'Eel 't durp in brand steken 1 Dā zou 'en mooi viertje

ziēn Jans, om je rimmetieke beentjes an te wermen. Slaep

lekker 'oor 1» Met zijn klompen in de hand sloop Joost dedeur uit,

Dien zelfden nacht werden de dorpelingen door hetgeroep van «Brand!» uit hun slaap gewekt. Uit het armhuis

sloegen de vlammen door deuren en vensters. De bewoners

liepen half gekleed en jammerend heen en weer ; slechts

drie werden er gemist : de oude Jans, Joost en zijn broertje.

Doch eensklaps weken de vlammen in de voordeur uiteen13

194

en een zwarte hoop goed rolde voor de voeten der om.standers. Het bleek Joost te zijn met geschroeide haren enkleeren. In zijn armen hield hij zijn broertje vast. Nogeven richtte hij huiverend een blik naar den vuurpoel,prevelde : «Jans, Jans, dat 'ad je nie motten doen 1» en vieltoen in zwijm.

De verdenking van den brand aangestoken te hebbenviel weldra op Joost. Een vrouw uit de buurt verklaarde,dat hij bij Naar op den avond van het onheil vuur waswezen halen en dat hij er uitzag: «net as of i ie's in 'tzin 'ad ; mae z' 'ae er geen erg in g'aod.»

Een bewoner van het armhuis had hem door den gangzien sluipen, iets onder de panden van zijn buis verbergendeen die had ook gedacht : «'t is nie pluus mit den bengel,maar allo, 't was zi ēn zaeke nie om er z'n eigen mee temoeien.» Sedert stond het bij ieder vast, dat Joost dedader was.

De justitie had den jeugdigen boosdoener nog onge,moeid gelaten, wegens den toestand waarin hij verkeerdeen die den dokter met vrees voor zijn behoud vervulde.

Dominee meende nogmaals op het gemoed van Joost temoeten werken. Voor het bed van den jongen gezeten,trachtte hij hem tot bekentenis te brengen door hem tewijzen op den hemel, waarin berouwvolle zondaars opge,nomen worden en de hel, vier poorten zich voor eeuwigsluiten achter verstokte zondaars en brandstichters. Hetantwoord van Joost was steeds : «'k Ae 't nie gedaen.»

«Jongen, jongen,» vermaande dominee, «verlang je nietom je moeder weer te zien daarboven ?»

«Is die in den 'emel?» vroeg Joost, zich een weinig op,richtende en dominee scherp aanziende.

«We willen 't hopen Joost.»«En brandstichters gaen d'aoren kant uut,» zei Joost

peinzend en voor zich mompelde hij : «dan is Jans daerok.» Een poos dacht hij na, toen zei hij : «Dan gaen 'k

195

ok maer liever d'aoren kant uut, as je blieft.» Na dezewoorden wendde hij zich om, met het gezicht naar denmuur en dominee moest onverrichterzake weggaan.

Eenige dagen later werd er op het gemeentehuis eennaam geschrapt uit de bevolkingsregisters en de wereldwas een deugniet minder rijk.

GEVONDEN EN VERLOREN.

Wae ze van daen kwam en wie ze daer ao geleid, wiezā 't zeien ? Mae zeker is 't dā Marien ze vond, tusschende struken langst den wegt, toen i op 'en goeien mergennae 't land goeng. As i der laeter van sprak — en i deeniks liever as dat — dan vertelde.n/i z'n vonste ommene,bie zoo : «'t Was op 'en Diesedagmergen, d ā 'k mit 'enoot vol muzenisten — 'k ao m'n Pleuntje den vorigen dagbegraeven zie.je -- nae 't land goeng. In ees 'oor ik be,ziejen den wegt 'en geblaet en 'k dienke zoo, 't zal 'enjoenge geite zi ēn. Mae 't geblaet wordt al 'arder en 'arderen afien, ik kos 'et niet over m'n 'arte kriegen om as 'enstaek deur te loopen. Kort en goed, ik schuuf de takkenwat weg — en wat raoi.je dā 'k zien ?» As i zoo ver miz'n vertelsel was gekommen, dan kiek Marien de luusteraerseen vor een vraegend an, net asof ze nie ā lank wissenwat i zag en der 'eel nieschierig naer moggen zi ēn, sloogdan mi z'n vuust op taefel en riep : «'En kind, vor denduvel1» en aors vloekte Marien nooit.

En zoo was 't gebeurd. Dicht an den kant van de dulvelee de stumperd in 'en mandje, te schreeuwen, d ā je deraekelik van zou geworren ziēn, en Marien wier der zooaekelik van, dat i trek 'en deuntje mee goeng julen, destruken nog verder van mekaore boog, op z'n 'ukken nae't kind toekroop en er op zi ēn meniere bie wieze vantrooste 'en praetje tegen goeng 'ouwen. «Bel mien rood,snuutje,» begos i, «wat 'en lekkertje van 'en moedertje

197

'ouw jie der op me! Crimmeneel wat 'en 'onsvotters binder toch onder Go's zunne I En daeginter zit m'n wuuf,te julen, te julen, d'r oogen uut 'er kaeken en weet je waer.om ? Nergens aors om as om net zoo 'n blaeter as jie bint.»'Ier 'ieuw Marien 'en stuitje op en toen i nog wat dichterbieschoof, viel der 'en groote traen op 'et «roodsnuutje,»dā nie vee' pelzier in Marien en in z'n riddenansie leek tevinden ; wan 't schreeuwde nog ees zoo 'ard. «Dae wetenme wē wat op,» zee Marien weer. «Me bin vor niks gindrie maenden vaoder gewis ; een, twee drie; joepsa 1 daegae je,» en i lichtte=n.'et pakje uut 'et mandje op z'n knie'ēn,langde.n''et 'orlozie uut z'n zak en uut de kopere kasse,'ieuw 'et an 't kind z'n oortje en zee : «Schreeuw noe esnie en luuster es. Dat tikkerdienk an j'n oor noemen z' 'en'orlozie. Ei j' er gin aorigheid in ? k Wi wedden d ā jevaoder der geen 'eit, den smoeffell Toe, toe klein duumpjeschreeuw noe zoo nie, 'k 'eb ā lank gemerkt dā je goeieloengen 'eit. Kewa, dan m'n mes maer es geperbeerd, daewas Pleuntje ok zoo gek nae, jae, Pleuntje, die noe in den'emel, is bie Onzen Lieven 'Eer -- mae dae weet jie niksvan. In pesant langde Marien z'n mes uut z'n zak en streeldemit de punt van de scheej langst 'et kind z'n 'andjes endan weer langst z'n gezich'je. In ees pakte.n/'et kind descheej beet, stak 'em in z'n mond en begos der an te zugen.«Stommelienk dā 'k bin om nie te begriepen dat ze dost'eft! Noe dienk ze dā m'n messescheej 'en todde is. Ajakkes,zoo 'n vuul leeren dienk 1 'k Wou 'k wat vor j"ad.Koffie?» -- en i stak z'n 'and al uut nae de pulle, die iop den wegt naest z'n botter'ammenzakje ao laeten staen —«Nee, dā gae toch nie» -- en lankzaem trok i z'n 'andweer trug, asof i 't nog nie seens was mi z'n eigen of i 'tnie es zou perbeeren. «Mae wacht es, 'k ae toch wat I Kiekzoo 'n zocht kosje van m'n botter'am is toch beter as d āyule dienk, Gee' dat noe weer maer 'ier, z661»

't Kind was noe stil en lee te zugen, dat 'et 'en pelzierwas om der nae te kieken, maer toch aekelik ok, -- zoo 'n

198

'oengerigen stumperd ! Zoo von' Marien temist, toen i streknae 't vrachj' op z'n knie .ēn keek en noe en dan z'n oot'een.en'de weer schudde, vol meeliejen en verontwaerdegieng.En terwiel i dae zoo zat op z'n 'ukken, gieng der 'en 'eelenboel om in z'n oot. I zag 'zn vrouwe thuus zitten mit rooj' oogen,zonder trok om ie's as 'et 'oog noodige te doen, aollemaelkiekende naer 't wiegje, waeruut gister zooveel 'oop enzoovee' vreugd is weggedrogen -- 't was 'en landerig ge:zicht en i keek liever nae 6 kleine dienk op z'n knie&i.En zoo kiekende, veranderde d ā langdurige gezicht thuuslankzaem an. In 'et wiegje lee 'en nieuw leventje ; de gor-dientjes waeren toe, mae ze beweegden toch en Jannetjed'r oogen waeren nie langer rood, maer stoengen zoovrooielijk en lachten zoo vrindelijk, net as vroeger, toendat eerste Pleuntje der nog was, 'et iengeltje daerboven.

Om lank zoo te bluven suffen zat Marien nie 'eel mak=kelijk. Z'n eene voet sliep al en om dae den ganschendag tusschen de struken te bluven, dā kos toch nie . . . endat erme schaep daer laeten, dā goeng toch ok nie. Maeras Jannetje 't es nie goed voon' . . . 'en vremd kind . . . mae't leege wiegje weer vol en . . . «Kiek de stumperd es flok,ken an die koste brood en Jannetj' ei wel zog vor drie. . .Kom allo 1 gin gesukkel! dae gaene me ; jae, j Pleuntjeikke en jie nae moeder de vrouwe.» Zachtjes lee Marien'et kindje in 't mandje, lee er z'n neusdoek over 'een, om=dā gin mensch zou zien wat er in was en goeng toen voor,zichtig de strukerr uut, achteruutkrupende, omdat de trug,slaende takken 'et mandje nie zouen raeken. Z'n pulle enz'n botter'ammenzakje 'oeng i an z'n erm en vort goeng i,naer 'uus toe, mit 'en wezen, dā voo 't eest seed 'en paerdaegen bloenk van pelzier, Zoo noe en dan lichtte'n.i dedoek van et kleine gezich'je, knikte-n'er es tegen en zeedan : «Kiek dā 's noe joe schuld, d ā 'k weer 'en bitje leutein m'n leven ae en moeder zal ok in d'r sjas zien mit 'ernieuwe Pleuntje . . . jae d ā zā ze wē dienk ik,» en dan leei de doek weer goed en 'en stuitje keek i minder vroolijk

199

as i docht «dat Jannetje wel es nie in d'r sjas kos ziēnmit 'er nieuwe Pleuntje.» Dat 'et kind net zoo goed 'enjoengen kos zi ēn, daeran docht i gin oogenblik. 'En endjeverder lichtte'n'i'dan weer de doek op en zee : «As 'enprincesse zā je 't nie bie me'n'aen 'oor, mae toch net zoogoed as dat aore Pleuntje,» en toen i dat zee en z'n eigenvoroverbukte, verbeeldde:n.i z'n eigen dat 'et kind tegen'em lachte. Nee, i verbeeldde-n.'et z'n eigen nie, i was terzeker van en jaeren laeter sprak i der nog over. Vrooilijkgoeng i deur, zoo vrooilijk, dat 'et Sentine de tolvrouweopviel, die net bezig was om tolgeld an te nimmen en in:pesant tegen den vremden voerman zee : «Zou je w ē zeiendat dien dae gister z'n eenigst kind ei wizzen begraeve ?'k Dienke dā 'k vor meraokel op den vloer zou le1En, as'k een van m'n vier wurmen van kinders moch' afge ēn,Mae j'ei van die menschen -.zonder 'art in d'r lief,» — enSentine schudde nog van verontwaerdegieng d'r oot 'een,en.de.weer, toen de waegen al uut zicht was.

Jannetje was bezig om 'er kaemertje op te reejen toenMarien binnenkwam, maer 'eel vlug goeng 'et 'er nie af.

Maer 'en erm mensch ei gin tied om op z'n gemak overz'n verdriet te dienken ; i moe' voruut, werken zoo goeden zoo kwaed as 't gaet — en in 't end ge ēt dat nog af.leidienge.

«Moeder,» zee Marien, die z'n vrouwe seed de geboortevan Pleuntje nooit aors noemde as moeder ; «Moeder gae=des zitten, 'k ae wat voo' je meegebrocht,» en toen Janne-tje zonder te spreken op 'er plekke bie 't raem goengzitten, zett.n.i 't mandje voo' d*r op taefel en trok de doekweg. Jannetje schoof 'en 'eel ende achteruut toen ze zagwat er in zat en 'er oogen schoten vol traenen.

c<D ā's nie mooi vā je Marien, » riep ze. Me noe nog'en annermans kind onder m'n neus te douwen 1 Allo briengt'et mae gauw werom,» en ze gaf 'en douw tegen 'et mand,je, dā de broodkoste uut 'et kind z'n mondje viel en 'etschaep 'ardop begos te schreeuwen. Marien z'n wezen wier

200

wel 'en elle lank, toen z'n vrouwe 't zoo opnam. Schoefkeek i 'eur van terzieje an en dan weer 'et kleine schreeu,wertje, maer eindelienge zee i : «'t Is nie van 'en aor 'oor,'t is van mien, 'k ae 't eerelijk zelvers gevonden en noegeēn ik 'et weer an joe, dae 1» en zachtjes schoof i 'etmandje weer wat nae d'r toe.

«Gevonden?» vroog Jannetje, 'er neusdoek van 'er oogennimmende om toch nog es effetjes te kieken.

«Jae, jae, gevonden naest den wegt bie de dulve, ginmensch der bie of omtrent. 't Schaep is 'allef dood van den'oenger, kiek maer es 1» Maer Jannetje aod 'et kleintje on=derwiel al opgepakt en 'ieuw 'et noe 'en endje van 'er af,in tweestried wat te doen. Och, 'et juulde zoo 1 'En oogen,blik laeter lee 'et op 'er schoot en 'er lienker'and woeldein 'er jakje en 'er 'aolsdoek Nog 'en oogenblik laeter, en'et kind lee, waer Pleuntje zoo dikkels ao gelegen. Mit 'entraen in 'er oogen en 'en lachje van meeliejen rond 'ermond keek Jannetje eest naer 'et kind, dā ze vaster tegen'er andrukte en toen nae d'r man en zee : «Kiek es wat 'enslok.op ? Stakkerd 1» en Marien voelde ok ie's nattigs inz'n oogen, en toen i z'n eigen omdraoide nae 't veinster,om n_ ie te laten zien wat er in 'um omgoeng — kiek, toenwas 't net of er 'en zunnestraei, die de gousblommetjesdae gunter in den 'of lie' gliensteren as klaer goud, in z'ngemoed viel en daer kloenk 'en stemme : dā kind zal netzoo'n zunnestrael wizzen in j'n 'uus, Marien, en in 't 'artevan je vrouwe.

Minnig keer kropen de gele bladjes van de gousblom,men in Mariens 'ofje uut de knopjes, net zoo dikkels vielenz' af en wieren deur den wind verstrooid — maer Pleuntjebleef in z'n 'uus 'et eigenste zunnestraeltje, dat scheen,zeumer en winter. Der waeren kleintjes biegekommen, maerPleuntje was 'et ouwste zusje en geen indriengster, die dereigelijk nie 'oorde en 'en 'oengerige maege meer meebrochtan de schraele taefel, waeran bekant ielk jaer 'en nieuw

201

plekje moch' gemaekt worren. Marien en z'n vrouwe miekengin 'aeste, om 'er te vertellen 'oe z' an 'eur gekommenwaeren. Mae der waeren meer die dat wissen as Marienen Jannetje. Op 'en keer kwam Pleuntje ā jiilende uutschoole, pakte moeder bie 'er schorte en vroog : «moeder,is 't waere wā buurmans Mietje zeit, d ā 'k 'en vondelienge bin?"

«Kom, kom,» zee moeder 'er schorte zach'jes en verlegenlosmaekende. «Mietje is zot, je bin vaoder en moedersPleuntje, dā weet je w ē .»

«Wat is 'en vondeliengetje moeder ? Is 't ie's aekeliks ?»en 't kopje goeng weer in moeders schorte.

«B ē neent gekke meid! 'En . . . jae, 'en vondeliengetje is'en kind, dat gevonden is.»

«En 'en ander kindje moeder?»«Dā wor gebroch bie z'n moeder deur den buurman.»«Ei jie mien dan gevonden moeder ?» vroog 'et kind

weer, keek Jannetje evetjes an en stak toen d'r ootweer weg.

«Vroeg 'et bedeen maer es an vaoder as i thuus komt,»zee Jannetje mi de zaeke verlegen.

«'t Moe toch ie's 'eel aekeliks zi ēn. Mietje zee zoo ; «ochkom, wā bi jie,» zee ze, «je bin maer 'en vondeliengetje,'j ei nie ees es 'en vaoder of 'en moeder as ikke en 'enaorl» Jae d ā zee z' 'oorl»

«Daer is vaoder !» riep moeder, d ā ziē verlost wiervan die lastige vraegen. Zoo 'n kind kā je 't somtemenslastig maeken in z'n onnoozel'eid.

Marien was nie binnen of Pleuntje vloog naer 'em toeen vroog 'em 'et eigenste w ā z' an moeder ao gevrogen.Marien was ter ok mee verlegen, en beuzelen goeng 'emnooit goed af. «Wat Mietje ?» riep i eindelienge uut. «Zeittegen 'eur dā 'k 'er ooren es werm z ā vrieven, d' eestereize dā 'k ze tegenkomme. Jie gin vaoder 1 Je bin vanmien 'oor, 'k ae je zelvers gevonden» ; en Marien kuste detraentjes weg van 'eur rooje kaekjes. Pleuntje was nogjoenk, noch gin acht jaar, maer ze begreep toch dat er meer

202

achter zat, as vaoder en moeder zeeEn en as ze vaoderlaeter 's aevens bie 't vier zag spelen mit een van dekleintjes, dan zat zi ē op 'er stoeltje an d' overkant van devierplaete strek naer 'um te kieken en zach'jes zee ze danbie d'r eigen : «'k bin toch ok van 'um ; wan i ei me zelversgevonden.»

Seed dien eenen keer was er nooit meer over de zaekegesproken en Marien en Jannetje waeren bleE, d ā ze 't kindzoo makkelijk tevree gesteld 'adden.

't Was winter. Koude N. W. winden oaden geblaezenlangst torens en schouwen, langst de zee, die z' aoden op,gejogen tot 'emel'ooge bergen van waeter en schuum.Dunderend asof ter duzend geweren tiegliek afgeschotenwieren, kwammen die bergen ansturmen tegen den zeediek,waer ze d'r oot tegen ten berste slogen en die zelversminnig stik kwiet rocht, ā bleef i staen as 'en muur.

Maer de wind was gedraoid en zat noe in 't Oosten, āverscheiE weken lank. Sneeuw was der kommen vaollen,die lange witte striepen trok op de boomtakken, en deakkers en weiEn wermpjes toedekte. Toen was ter ies ge,kommen op dulven en vaerten, en 'oog in 't land, op derevieren. Bie ielke eb kwammen er groote schossen afdrievenvan boven, varre de zee in. Mit wassend waeter kwammenze trug, de rivier weer op, maer 'en boel waeren van d'rwegt afgedwaeld en wieren tegen den diek gezet, waer zetusschen de tunen en staegen bleven 'angen. Ze schovenover en langst mekaore tegen de glooiienge, dat 'et op 'endestansie gezien was asof ter 'en zak mi groote riesdaelderswier uutgestrooid.

't Was 'en genot vor de guus om te slieren langst degladde en te klauteren tegen de ruge stikken — wie 't niedo'st moch' al 'en flauwe vint zi ēn, ā wiegelden z' 'enbitje en ā zakten ze soms 'en end nae benejen.

Marien docht er 'eel aors over. «Nie nae den diek

203

joengers, trek uut schoole naer 'uus !» zee i ielken mergenen ielken middag. 't Was maer 'en gevaerelijk spilletje voni, je kos der best ermen en beenen bie breken. Wat i deein ziēn joenge j ? . . . jae dā was ā zoo lank gelejen,maer i lachte achter de-n.'and waermee i over z'n gezichtvreef as i daeran docht. Mariens kinderen waeren 'eel ge.'oorzaem en ielken schooltied kwammen ze trek thuus,zonder dā Pleuntje overbrocht 'oevee ze te kaveeren aogaod om ze mee te kriegen. Maer op 'en dag dā ze zouengaen eten, was Joosje -- 'en joenge van 'en jaer of zesse —der nie. Overā gezocht en geropen — gin Joosje. Pleuntjebegreep trek 'oe de vurke an den steel zat. De joengers opschoole aoden Joosje ā lank lekker gemaekt op den diek —toen ziē uut schoole goeng, was Joosje ā weg, ze dochtvoruut naer 'uus, mae noe begreep ze best waer i zat. Toend' aoren in de schure en in den 'of riepen en zochten,liep ziē recht nae den diek, op 'en drafje. As z' 'um von'en trugbroch', dan spaerde z' 'urn meschien 'en standje enzeker wat ergers. Zoo 'ard as ze loopen kos goeng 'et deur't durp, rech's langst 'et 'uus van den diekbaes, 'et smallepadje op, en gejogen, mit kloppend 'arte van 'et loopenstoeng ze stil. De groote zee lee voo' d'r en 't geklos vande baeren kloenk in d'r ooren mit 'et gejuuch van de guusdaer an den waeterkant. Kiek 1 werempel dae was Joosje!Mi Jan Leuns, dien grooten lummel stoeng i op 'en stiki ēs, dat aol op en neer wiegelde. Dan drukten ze mit'er eene been en dan mit 't aore, net as de kwaejoengersdoen, as z' 'en schute willen laeten wiegelen.

«Joosje, Joosje !» riep Pleuntje. I keek en zwaoide mi z'n

'and nae d'r. Z'n wezen glom en was rood van pelzier.«Joosje !» komt er gauw af, vaoder z ā zoo kwaed wizzen 1»riep ze weer, maer Jan Leuns lachte'n''er 'ard uut, wiegel,de nog ees zoo sterk en schreeuwde trug, om 'eur te plae.gen : «Me gaane bedeen vaeren, wach maer 1» Amper aodi 't gezeid of de scho's, deur 't wiegelen losgeworren, zaktemit 'en vaert nae benee en schoot 'et water in. Jan, die an

204

den diekskant stoeng, sproeng der bie tie's af, mae Joosjedreef mee, eest verbouwereerd en toen julende van denangst. Pleuntje gaf 'en schreeuw, sproeng de glooienge af,douwde Jan op ziē en liep 'et ieskouwe waeter in. 'Enoogenblik wier 'et stik ies tegen'ouwen deur 'en pael, dieboven waeter stak. «Sprieng der of 1» riep Pleuntje, naer 'tvintje toestappende, dat erbaermelijk angoeng en raedeloosnaer aolle kanten rondkeek — mae 't was aol water wat izag. Nog ees riep z'n zusje : «Sprieng der of 1» maer i waste vee' verschrokken om nae d'r te luusteren. 'En stuitjelaeter zat ze naest 'em op de scho's, mit 'er eene,n,and depael vast'ouwende, om nie varder zee,in te drieven, en mitde,n,oare Jan wienkende, om 'er t' 'elpen. «Allo Jan, gauw 1't Is joe schuld. Toe, ik kan nie langer vast'ouwen, m'n'anden binnen sti ēf, toe gauw !» Jan kwam 'en endje 'twaeter in mae bleef 'alleverwege stilleštaen. Brr, 't was zookoud 1 «Toe dan Jan I» klaegde,n,'et meisen en ze begos teschreien van kouwe en aekeligheid. 't Was toch ok nogmaer 'en kind 1 Mae Jan bleef staen waer i was en schreeuw,de : «'Elp, 'elp 1» Mae der was gin 'ulpe. De guus an denkant liepen langst den rand van 't waeter op en neer mit'er 'anden voor d'r oogen ; 'en paer waeren 'et durp Inge,loopen, mae 't duurde zoo lank' voor iemand uut uldergeroep begreep wat er gaende was — zoo lank, dat 'et telaet zou ziēn voor de twee kinders as ter iemand kwam.In ees lie' Pleuntje, die aol dien tied op 'er knie&I ao ge,legen, de pael los pakte,n,eur broertje bie z'n 'and en rieptegen Jan : «Alla pak an, gauw 1» Eindelienge kwam Janwat dichter bie en mit 'en vaertje zette Pleuntje 'et tegen,stribbelende vintje in 't waeter en gaf 'em 'en douw naeJan toe. Toen stoeng ze op om gauw achteran te spriengen.. .maer o God ! deur 'er broertje vooruut te schuven,was de scho's van achter de pael en mit 'en verschikkelijkevaert zee,in,geschoven 1 Versteven van kouwe en van angstenoe z' allinnig voo' d'r eigen ao te zurgen, wis ze nie watte doen, en ielk oogenblik goeng ze varder en varder van

205

den kant. Der afspriengen dos' ze nie meer : 't waeter zouboven d'r oot staen — en aoltied dreef ze varder, die wiejezee in, lankzaemer en lankzaemer, maer aoltied varder.Raedeloos viel z' op 'er knie'ēn en ze bad : «Och 'Eertje'elp me 1» en toen ze weer nae den kant zag — jae kiek 1dae kwam 'ulpe 1 Mannen en vrouwen kwammen angeloo:pen en jae, kiek 1 de voo'ste was voader ! «Dank j e ' Eertj e 1»zee z' 'ardop. «Vaoder z ā ziēn Pleuntje nie naar Iengeland laetenwegdrieven 1» Kiek, dae vliegt i 't waeter in — 't staet ātot an z'n knie'ēn — tot z'n midden, en wat is i nog 'en'end van 'er van daen 1 De menschen an den kant schreeu'wen ie's, dā ze nie verstaet — en vaoder bluuf stillestaen.Zou i nie kommen ? Dae zet i z'n 'anden an z'n mond eni roept ie's tegen 'er. Ienkelde woorden verstae ze : «Bluufzitten . . . bedeen trugdrieven mit opkommend waeter . . .»Jae, ze zā bluven zitten, mae die kouwe en 'er verstevenbeenen . , . Varder drief ze weg, noe 'eel lankzaem, maartoch aoltied varder. En de grauwe wolken strooien wittevlokken, die as witgevleukte veugeltjes om 'er 'eer. dwaelen. . .en Onzen Lieve.n.'Eer luuster nie achter die groote grauwewolke as 'et kind vraegt : «Och 'Eertje, laet 'et waeter noemae truggaen as.je.blieft, nae vaoder, die z ā me wel 'elpen.'k Ae zoo'n kouwe 1»

En eindelienge is 't waeter truggegaen en as voor veeljaeren loopt Marien mi z'n Pleuntje in z'n ermen naemoeder de vrouwe. Mae noe lacht i nie as i kiekt nae datblauwe gezich'je mit de gesloten oogjes. Maer in ees, jaenoe lacht i en een zunnestrael vaolt diep in z'n boste. Ivoelt 'oe Pleuntje d'r eigen tegen 'em ansluut, i ziet deoogjes opengaen, lankzaem en zwaer, 'en rilli ēnge gaet deurd'r lejen en dan lacht ze tegen 'em, net as toen i ze voo''t eerste droog, jaeren gelejen.

«'k Bin toch joe Pleuntje, vaoder.»«Zeker mien kind.»«Dan is Joosje noe . . . vā . . . mien 1» en weer lach' z'

206

'eel eventjes en sluut 'er eigen zachjes tegen vaoder an,mae dan vaol ze zwaer in z'n ermen trug.

Marien loopt 'arder deur mit zi ēn Pleuntje in z'n ermennae moeder de vrouwe en i let nie op de witte veugeltjesdie dichter en dichter rond . em 'eenvliegen — nerges 'eit ioogen voor as voor ziēn gevonden kind, dat i verloren 'eit,al idraegt 't in z'n ermen.

INHOUD.

Bladz.Twee tegen een . . 1.Jan Bramsen . . . . 26.Vertelsels van Louw.

1. Jaep 33 2. Zwarte Piet 38 .3. Leuntje van de Paerdenblom 44.

Wullem de Postriejer en z'n Zeuntje 54 Teikeniengetjes mit de penne.

1. Erme Cursjaon I 68.2. Mooi.Weērs daegen 72 3. Aobram 75

Dina. . . . . 80.Jacob de Veerman 119 'Oe Piet an z'n tweede vrouwe kwam. 172.Een Kwaējongen 186 Gevonden en Verloren 196.