Wekelijks magazine bij jouw krant • 24 februari 2018

werken én leren? - p. 3België loopt achter op buurlanden

Het nieuwe leren - p. 5/6Schakel vooral technologie in

Opinie AlexAnder de CrOO - p. 62 jaar bijscholen voor iedereen

WAAROM WE IN BELGIË MAAR NIET BIJLEREN

BANK ACHTERUIT, GEEN KUS VAN DE JUFFROUW

3 vacature.com- 24 februari 2018

LEVENSLANG LEREN OP HET WERK

Aan onderwijsaanbieders geen gebrek. En toch komen veel werknemers in onsland amper aan bijscholen toe. In de Europese klas scoren we ruim beneden degemiddeldes. Waarom slagen we er maar niet in om levenslang te leren? Tekst:HERMIEN VANOOST

WE WETEN DAT HET MOET, EN TOCH GEBEURT HET NIET

De ontgoocheling was enorm, het slagveld veel groter dan verwacht. Eindjanuari zette Carrefour in België 1.233 banen op de helling. Ook die van MiekeBerden, die in de getroffen vestiging inGenk werkt. Haar opmerkelijke getuige-nis verscheen de voorbije weken in zowatalle kranten. Voor de vrouw was het immers al de vierde keer dat ze een be-drijfssluiting meemaakte. Eerder werkteze voor Velda, Philips en Ford en telkensdraaide het op een collectief ontslag uit.

WERKZEKERHEID, GEEN JOBZEKERHEIDPech. Verkeerde tijd, verkeerde plaats.Een samenloop van omstandigheden.Toeval. Zo zou je het parcours van Miekekunnen samenvatten, maar het is niet deanalyse die Vickie Dekocker van SyntraVlaanderen maakt. Ook al lijkt het ver-haal erg uitzonderlijk, volgens de socialewetenschapster is het dat niet. Of tenmin-ste niet meer. «De echte waarheid is dat dejob voor het leven niet meer bestaat. Weweten ondertussen dat de digitaliseringjobs overbodig maakt. Over zulke ontslag-rondes mogen we niet meer verbaasd zijn.Het gebeurt nu en het zal in de toekomstnog vaker gebeuren. In plaats van telkensin een kramp te schieten, moeten wewerknemers weerbaar en wendbaar

maken. Vóór ze hun baan verliezen. Haalde bemiddeling naar voor en leid mensennaar relevante opleidingen terwijl ze aanhet werk zijn. Laten we eindelijk tandenpoetsen in plaats van tanden trekken.»Dat levenslang leren dé manier is om oplange termijn werkzekerheid te geven, be-seffen de beleidsmakers zeker. Zo steldenVlaams minister van Onderwijs Crevitsen Vlaams minister van Werk Muyters vorig jaar nog de ‘Startnota transitieprio-riteit Levenslang Leren en de dynamischelevensloopbaan’ voor. De komende tweejaar willen ze gezamenlijk een langeter-mijnvisie rond leren en werken ontwikke-len. Een plan dat professor-emeritus Herman Baert (KU Leuven) bekend in deoren klinkt. In 1995 al legde hij over dat-zelfde thema samen met zijn collega DirkVan Damme – vandaag onderwijsexpertbij de OESO – een rapport met 82 aanbe-velingen bij de toenmalige minister vanOnderwijs neer. «Maar veel van die maat-

regelen zijn nog niet in de praktijk gebracht of staan pas in de kinder -schoenen», vertelt hij. «Dat het een moei-zaam proces is, is het minste wat je kuntzeggen. De omstandigheden zijn intussenwel drastisch veranderd. Niet alleen de digitalisering, ook de inburgerings -problemen en de verhoogde pensioen -leeftijd dwingen meer dan ooit tot actie.»De Europese arbeidskrachtenbevragingvan 2016 maakt de achterstand met deons omringende landen alleszins pijnlijkduidelijk. Slechts 6,8 procent van de werkende Belgen tussen 25 en 64 jaarvolgde in de vier weken voorafgaand aande enquête een opleiding, tegenover 21,6procent van de Nederlanders, 21,5 pro-

cent van de Fransen en 16,8 procent vande Britten. Met die score – die overigens aljarenlang vrijwel gelijk blijft – zitten wever onder de ambitie van 15 procent dieEuropa vooropstelt en die ook de Vlaamseoverheid in het Pact 2020 heeft

wie als veertigerbeslist om opnieuwte gaan studeren,

stoot op allerlei vooroordelenHerman Baert, professor-emeritus (KU Leuven)

Sommige jongeren studeren op dit momentvoor een job die over

tien jaar niet meer zal bestaan.Voor andere, nieuwe jobs is er dan weer geen (degelijke) opleiding beschikbaar

lees verder blz. 4 >

424 feruari 2018 - vacature.com 5 vacature.com- 24 februari 2018

onderschreven. Bovendien gaapt er een grotekloof tussen laag- en hooggeschoolden, tussenwerkzoekenden en werkenden, tussen ouderen en jongeren. Telkens is het de meestkwetsbare groep die het minst aan opleidin-gen deelneemt.

EÉN DIPLOMA IS GENOEGOp zoek dan naar verklaringen. Hoe komt hetdat we dat cijfer maar niet omhoog krijgen?Hoe komt het dat we tijdens onze loopbaan zoweinig bijscholen en herscholen? Alle expertsdie we erover spreken, verwijzen naar de dubbelzinnige leerhouding van de Belgen. Diploma’s vinden we belangrijk, maar dan welvooral voor onze carrièrestart. Baert: «Wie alsveertiger beslist om opnieuw te gaan studeren,stoot op allerlei vooroordelen. Hij krijgt reac-ties als ‘Op jouw leeftijd nog? Dat zal toch nietzo makkelijk zijn!’ Zelden zal hij er felicitatiesvoor ontvangen. In plaats van aan te moedi-gen, ontmoedigen wij elkaar om te leren.»Reinhilde Pulinx van de Vlaamse Onderwijs-raad ziet het zo: «In België gaan we er sterkvan uit dat de initiële opleiding volstaat om deloopbaan door te komen. Het diploma is voorons een toegangsticket. Heb je dat in handen,dan heb je zogezegd de competenties beet omhet in het leven ‘te maken’.»

Een bijkomende verklaring vindt professorHerman Baert bij de sterke reputatie van onsonderwijs. «In vergelijking met andere Europese landen heeft ons onderwijssysteemhet in het verleden altijd goed gedaan. Wie uit-stroomde, was klaar om aan het werk te gaan,zonder dat daar nog een vervolgopleiding voornodig was. De kwaliteit van ons onderwijsmaakte het met andere woorden mindernoodzakelijk om levenslang te leren. In hetVerenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, waar hetonderwijsniveau niet overal even hoog is, of inlanden met een kortere leerplicht zoals Italiëis dat een ander verhaal. Daar zijn die oplei-dingen op de werkvloer nodig om werknemersop niveau te krijgen.»

Of die redenering vandaag nog vol te houdenis, is zeer twijfelachtig. Niet alleen haalt onsonderwijs tegenwoordig minder goeie pun-ten, ook de jobs evolueren sneller. Sommigejongeren studeren op dit moment voor een jobdie over tien jaar niet meer zal bestaan. Voorandere, nieuwe jobs is er dan weer geen (degelijke) opleiding beschikbaar.

in België gaan we er nog sterk van uit dat deinitiële opleiding volstaat

om de loopbaan door te komen Reinhilde Pulinx, Vlaamse Onderwijsraad

Zwitserland 34,7%Zweden 29,6%Finland 29,2%Denemarken 27,8%IJsland 25,7%Nederland 21,6%Frankrijk 21,5%Noorwegen 20,6%Luxemburg 18,6%

Verenigd Koninkrijk 16,8%Oostenrijk 15,8%Portugal 10,4%Spanje 10,2%Italië 9,1%Duitsland 8,2%België 6,8%Ierland 5,5%Griekenland 4,7%

WERKEN ÉN LEREN: BELGIË LOOPT ACHTER OP BUURLANDEN

% Belgen (25-64 jaar) dat in de voorbije 4 weken een opleiding volgde

Geen diploma secundair onderwijs 2,8%Diploma secundair onderwijs 5,3%Diploma hoger onderwijs 11,5%Bron: Eurostat, Europese Arbeidskrachtenbevraging, cijfers 2016

DIT IS NODIG OM WERKNEMERSLEVENSLANG TE LATEN LERENBouw de leerwinkels (verder) uitIn West-Vlaanderen, Brussel, Gent en Genkbestaan ze al, maar eigenlijk zouden deleerwinkels overal aanwezig moeten zijn.«Mensen hebben vandaag geen idee meerover de richting die de wereld uitgaat enwelke competenties ze zich best eigen kunnen maken», vertelt professor-emeritusHerman Baert. «In de leerwinkels kunnen zekennismaken met het onderwijs- en op -leidingsaanbod, maar ook inzicht krijgen inhet eigen kunnen en toekomstmogelijk -heden.» Het Europese proefproject GOAL,waar ook Vlaanderen aan deelnam, heeftde meerwaarde van zo’n aanpak al bewe-zen. De werkzoekenden en laaggeschool-den die persoonlijke begeleiding kregen,zetten vaker de stap naar opleidingen enrondden ze met meer succes af. Ook hunzelfvertrouwen nam toe. «Het is een aanpakwaar sowieso iedereen baat bij heeft», vindtVickie Dekocker. «We denken vandaag nogheel collectief als het gaat over opleidingen.De sectorale vormingsfondsen zijn daar

een voorbeeld van. Een persoonlijke coachdie op verschillende momenten in de loopbaan de behoeften van de individuelewerknemer identificeert en vervolgens eenadequaat traject voorstelt, daar hebben wenu nood aan.»

Lanceer duaal leren in het secundair en hoger onderwijsBij duaal leren laat je jongeren deels op dewerkvloer en deels op de schoolbankencompetenties verwerven. Onderzoek toontaan dat jongeren in landen met een sterk uit-gebouwd duaal systeem sneller werk vindenen zich tijdens hun loopbaan meer blijvenontwikkelen. «Leren is voor die jongeren eengewoonte geworden», analyseert Vickie Dekocker van Syntra Vlaanderen. «Die hou-ding blijven ze de rest van hun loopbaan aan-houden. Vernieuwingen pikken ze snel op.»

Schakel de technologie inOm het advies zo gepersonaliseerd mogelijkte maken, pleit Vickie Dekocker (SyntraVlaanderen) ervoor om meer gebruik te maken van online tools. «LinkedIn bijvoor-beeld vertelt heel veel over de trajecten enopleidingen die mensen met een bepaaldprofiel volgen. Analyseer die informatie en jekunt mensen heel gericht advies geven.» Verder vindt ze dat we de technologie zelfook meer als leermethode moeten inzetten.«Online learning kennen we al een beetje,maar waar blijft de volgende stap? Wat houdter ons tegen om operatoren in virtual realityte leren hoe ze bepaalde onderdelen in elkaar moeten steken?»

Haal praktische drempels wegDe combinatie werk en gezin maakt het voorveel volwassenen lastig om opleidingen tevolgen. Ook de afstand is vaak een reden omniet in te schrijven. Reinhilde Pulinx, VlaamseOnderwijsraad: «Het aanbod verruimen, cur-sussen op meer gezinsvriendelijke uren enmeer verschillende plaatsen laten plaatsvin-den – en waarom ook niet in de virtuele klas?– kan de aantrekkelijkheid ervan verhogen.»

Erken competenties die niet op school zijn verworvenIn tegenstelling tot andere landen hechten wein België niet veel waarde aan wat buiten deschoolmuren geleerd is. «Maar mensen verwerven ook vaardigheden door van job te veranderen of door een engagement op te nemen in het verenigingsleven», stelt Rein-hilde Pulinx. «Maak die kwaliteiten zichtbaar.Ontwikkel procedures om informeel ver -worven vaardigheden te erkennen, want zocreëer je opstapjes naar iets nieuws. Het isduidelijker wat mensen kunnen en op welketrajecten ze verder kunnen bouwen.»

Stimuleer bedrijven om loopbaangesprekken aan te knopen met werknemers«Ook werkgevers moeten een signaal geven», vindt Herman Baert. «Het is inder-daad logisch dat zij in de eerste plaats aan rendement of ‘return on investment’ denkenwanneer ze werknemers een opleiding latenvolgen. Maar het gevolg is dat ze alleen in bepaalde werknemers investeren, terwijl zejuist iedereen zouden moeten aanspreken.Verder dan de eigen business kijken, dat iswat hen te doen staat.»

Maak van levenslang leren een verkiezingsthema«Als Vlaanderen zijn ambitieus toekomst -project wil waarmaken, dan zullen de politiekepartijen met voorstellen moeten komen om investeringen in levenslang leren substantieelte doen toenemen», stelt Herman Baert. «Datzullen niet alleen investeringen van de Vlaam-se overheid moeten zijn, maar gezamenlijkeinspanningen van de overheid, de arbeids -organisaties, de vakbonden, de beroepsver-engingen en de individuele deelnemers. Enwat die laatste betreft: dat zal moeten ge -beuren volgens ieders draagkracht en met demogelijkheid om de eigen financiële inspan-ningen over meerdere jaren te spreiden.»

>Vervolg blz. 3

% werkenden (24-64 jaar) dat in de voorbije vier weken een opleiding volgde

Bron: Eurostat, Europese Arbeidskrachtenbevraging, cijfers 2016

Tekst: Hermien Vanoost en Matthias Van MildersFoto:Tom Verbruggen

624 feruari 2018 - vacature.com 7 vacature.com- 24 februari 2018

nOOit meer knikkeBOllen tijdenS de OpleidinG

Natuurlijk zijn ze er wel, de bedrijven die van opleiden een speerpunt hebben gemaakt.Soms uit noodzaak, soms uit pure overtuiging. Opvallend vaak kiezen ze daarbij nietvoor de klassieke leermethodes. Maak kennis met ‘het nieuwe leren’.

BedrijVen inVeSteren in nieuwe leermetHOdeS

COlOFOn redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VuDirk DewulfContent manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys redactieHermien Vanoost, Joni Horemans, Matthias Van Milders, Kristina Rybouchkina, Piet Verbeest Vormgeving Pieter Tirry SalesMarijke Van Impe OrderingAn ParewijckOntdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcomof volg ons op Twitter via @vacaturedotcomen Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.

AlexAnder de CrOOVICE-EERSTEMINISTER EN MINISTER VAN DIGITALE AGENDA

«Zijn de huidige benade-ringen van on-the-job

training en levenslang lerenonvoldoende en ontoereikend? Ik

denk het wel. De investeringen op hetvlak van levenslang leren zijn niet inlijn met de fundamentele transfor-matie die we doormaken. Vaak zijnhet vooral mensen die al heel watkwalificaties op zak hebben die er ge-bruik van (kunnen) maken, terwijl demeest kwetsbaren uitgesloten blij-

ven. Ook hangen werknemers nogvaak af van de goodwill van bedrijven,al zijn er gelukkig ook al veel uitzon-deringen.»

«Mijn voorstel is dat iedereen hetrecht krijgt om gedurende zijn loop-baan twee jaar de eigen vaardigheden

bij te spijkeren. Dat kan ononder -broken gedurende één lange periodeof tijdens verschillende momenten inde loopbaan. De trainingen moetenvooral gericht zijn op het ontwikkelenvan technologische vaardigheden encompetenties waarmee we ons alsmensen van machines en robots kunnen differentiëren, denk aan creativiteit, emoties, interactie metanderen, omgaan met fouten of ondernemersvaardigheden.»

Geef elke werknemer 2 jaarom bij te scholen

«Empro Europe transformeert kippenveren tot een hoogwaardigverteerbaar en eiwitrijk meel. Datwordt vooral gebruikt in de petfood-industrie en de aquacultuur, maarook als meststof en in de toekomstmogelijk ook in cosmetica. Van eenafvalstof maken wij dus een nuttigproduct. Dat is best wel innovatief enduurzaam. Wij zijn één van de weini-ge firma's in België die dit doen.»«Ik studeerde voor bio-ingenieurmet specialisatie in voedings- en biotechnologie. Ik moet zeggen datik na mijn opleiding al heel wat wistover eiwitchemie, maar theoretischekennis is nog iets anders dan de praktijk. Met boekenwijsheid verza-mel je heel wat bagage, maar enkeldaarmee kom je er niet. Continu bij-leren is dan ook cruciaal om mijnhuidige job te kunnen uitoefenen.»

«Empro Europe bestond net toen ikhier begon te werken. Ik werd directbij de start van het productieprocesbetrokken en dat bleek een goedeeerste leerschool. Oplossingen zoe-ken om het product te optimaliserenwas dagelijkse kost. Fouten maken,hoorde daar zeker ook bij. Je moetfouten dúrven maken, want daaruitleer je altijd meer.»

«Om onze producten nog te verbeteren, onderzoek ik voort -durend hoe we het productieproceskunnen bijstellen. Daarom is hetdoorgronden van de grondstoffenvan cruciaal belang. Tegelijk is hetheel belangrijk om te ontdekken watde klant nodig heeft. Ik leer dan ookveel bij door te praten met mensen inde sector. Een specialist op vlak vanaquacultuur kan mij heel wat

bijleren over de nutritionele eisenvan bepaalde vissoorten.»

«Ik bestudeer geregeld wetenschap-pelijke websites of duik in vaklitera-tuur. Voor een vorming vond ik tot nuhelaas geen tijd, maar binnenkortschrijf ik me in voor een cursus overprocessingengineering in een industriële context. In mijn opleiding leerde ik vooral chemietoepassen op nano- en microniveau,maar in een industrieel bedrijfspreek je eerder over tonnen en kubieke meters. Bijleren over die in-dustriële realiteit is noodzakelijk endat hoop ik te doen in die cursus.»

«Bij Empro Europe krijg ik de tijd enruimte om voortdurend bij te leren.En dat geldt niet alleen voor mij. Alsstarter krijg je hier een opleiding van

verschillende maanden om het pro-ductieproces te doorgronden. Blijk jedaarna sterk in een bepaald facet,dan kan je jezelf daarin verder specialiseren. Je krijgt dan heel watverantwoordelijkheid, maar je leertook samen met collega’s naar oplossingen zoeken. Zo leer je niet alleen intellectueel iets bij, maar ookop persoonlijk vlak. Voor mij is datbelangrijk. Ik ben van nature namelijk een nieuwsgierig persoon.»

Ceder Alloo (29)is verantwoordelijke research en productontwikkeling bij Empro Europe

WOONPLAATSwaasmunster

PENDELTIJD20 minuten

ANCIËNNITEIT3 jaar

BRUTOLOON4.400 euro

«Met boekenwijsheid alleen kom je er niet. Bijleren is dan ook cruciaal om mijn job te kunnen doen»

WHY I WORK HERE

Leren via FacebookDankzij sociale media is het heel makkelijk geworden om online

interactieve cursussen op te zetten. Ook SBMBedrijfs opleidingen experimenteert momen-teel met die manier van lesgeven. In het kadervan Iedereen LEERT!, het lerend netwerkwaarin ruim veertig Vlaamse bedrijven verte-genwoordigd zijn, organiseerde de opleidings-aanbieder de voorbije maanden verschillendelivesessies in haar social media academy, ondermeer over rekrutering en marketing. «Bedoeling is om dat aanbod in de toekomstverder uit te breiden», vertelt coördinator JanVan Huffel. «Op die manier maken we de oplei-dingen voor de werknemers van de deelnemen-de bedrijven nog toegankelijker. Ze moeten nietmeer in de file gaan staan, maar kunnen bij wijze van spreken vanuit hun zetel deelnemen.»

Leren via gamesDat ze bij AS Adventure avon-tuurlijk aangelegd zijn, wisten

we al. Nu blijkt dat ze die lijn ook doortrekkennaar de opleidingen voor hun werknemers.Om medewerkers met nieuwe producten te laten kennismaken, laten ze hen op outdoor-training gaan. «Medewerkers kunnen zo zelfervaren hoe het is om in een bepaalde tent teslapen of om op een gasvuur te koken», vertelthr-manager Freddy Carrette. De theorie achterbepaalde persoonlijke vaardigheden brengt dewinkelketen aan via games. «Hoe je best feed-back kunt geven bijvoorbeeld, kunnen onzemedewerkers in een online spel ontdekken. Inde toekomst zullen we daar ook nog filmpjesaan toevoegen. Uiteindelijk willen we er zo toekomen dat medewerkers korte leermomentenkunnen inbouwen in hun werkdag.»

Leren via collega’sAls er één sector is die onderimpuls van de digitalisering

een nieuw gezicht heeft gekregen, dan is hetwel die van de banken. In dat kader hebbenveel banken in de voorbije jaren al heel wattrainingen georganiseerd. Ook Marleen VanGompel, hr-manager van Crelan, is ermee bezig: «Net als bij vele andere banken heltonze leeftijdspiramide sterk door naar derechterkant. Voor onze oudere medewerkersis de switch naar het digitale niet vanzelf -sprekend. Daarom maken we de lessen bewust heel laagdrempelig. En we koppelendigitaalvaardige medewerkers aan collega’sdie het moeilijker hebben om de handelingenin de vingers te krijgen. De ene trekt de anderezo mee vooruit.»

OPINIE