VRAGEN DIE ONDERZOEKEND LEREN STIMULEREN · 2017. 11. 18. · • Alleen vragen stellen aan de...
12
© 2010 University of Nottingham 1 VRAGEN DIE ONDERZOEKEND LEREN STIMULEREN Welke vragen moeten we stellen om wetenschappelijk denken en redeneren te ontwikkelen? Introductie Dit document bevat een aantal professionele activiteiten die ontworpen zijn om docenten te helpen om te reflecteren op: • de vragen die ze vaak stellen en het effect daarvan; • eigenschappen van vragen die leerlingen uitdagen en stimuleren om te reflecteren, te redeneren en na te denken; • manieren waarop docenten hun leerlingen kunnen stimuleren om uitgebreide en doordachte antwoorden te geven, zonder bang te zijn om fouten te maken; • manieren van vragen stellen die recht doen aan niveau verschillen, waarbij noch de zwakkere noch de betere leerlingen afhaken. Onderstaande activiteiten zijn gegeven als een ‘menu’ van voorbeelden om de cursusdocent te helpen met het maken van een selectie en een plan. Ze zijn in logische volgorde weergegeven, opbouwend in kennis en expertise. Elk professioneel ontwikkelingsplan zou docenten de mogelijkheid moeten bieden om nieuwe pedagogische methodes uit te proberen in de klas en dan daarop terug te komen en te reflecteren op de ervaring. Opdracht D is daarom essentieel in het programma. Opdrachten Opdracht A: Reflecteren op de vragen die we stellen .......................................................................... 2 Opdracht B: Welke vragen stimuleren een onderzoekende houding? ................................................. 4 Opdracht C: Observeer en analyseer een les ........................................................................................ 6 Opdracht D: Maak een les, geef de les en reflecteer op de uitkomst ................................................... 8 Opdracht E: Los een probleem al "hardop denkend" op .................................................................... 11 Dankwoord: Dit materiaal is aangepast voor PRIMAS uit: Swan, M; Pead, D (2008). Professional development resources. Bowland Maths Key Stage 3, Bowland Charitable Trust. In Engeland online beschikbaar: http://www.bowlandmaths.org.uk Met toestemming van het Bowland Charitable Trust mogen wij dit gebruiken.
Transcript of VRAGEN DIE ONDERZOEKEND LEREN STIMULEREN · 2017. 11. 18. · • Alleen vragen stellen aan de...
©2010UniversityofNottingham 1
VRAGENDIEONDERZOEKENDLERENSTIMULEREN
Welkevragenmoetenwestellenomwetenschappelijkdenkenenredenerenteontwikkelen?
IntroductieDitdocumentbevateenaantalprofessioneleactiviteitendieontworpenzijnomdocententehelpenomtereflecterenop:• devragendiezevaakstellenenheteffectdaarvan;• eigenschappenvanvragendieleerlingenuitdagenenstimulerenomtereflecteren,te
redenerenennatedenken;• manierenwaaropdocentenhunleerlingenkunnenstimulerenomuitgebreideen
doordachteantwoordentegeven,zonderbangtezijnomfoutentemaken;• manierenvanvragenstellendierechtdoenaanniveauverschillen,waarbijnochde
zwakkerenochdebetereleerlingenafhaken.Onderstaandeactiviteitenzijngegevenalseen‘menu’vanvoorbeeldenomdecursusdocenttehelpenmethetmakenvaneenselectieeneenplan.Zezijninlogischevolgordeweergegeven,opbouwendinkennisenexpertise.Elkprofessioneelontwikkelingsplanzoudocentendemogelijkheidmoetenbiedenomnieuwepedagogischemethodesuitteproberenindeklasendandaaropterugtekomenentereflecterenopdeervaring.OpdrachtDisdaaromessentieelinhetprogramma.
OpdrachtenOpdrachtA: Reflecterenopdevragendiewestellen..........................................................................2 OpdrachtB: Welkevragenstimulereneenonderzoekendehouding?.................................................4 OpdrachtC: Observeerenanalyseereenles........................................................................................6 OpdrachtD: Maakeenles,geefdelesenreflecteeropdeuitkomst...................................................8 OpdrachtE: Loseenprobleemal"hardopdenkend"op....................................................................11 Dankwoord:DitmateriaalisaangepastvoorPRIMASuit:Swan,M;Pead,D(2008).Professionaldevelopmentresources.BowlandMathsKeyStage3,BowlandCharitableTrust.InEngelandonlinebeschikbaar:http://www.bowlandmaths.org.ukMettoestemmingvanhetBowlandCharitableTrustmogenwijditgebruiken.
©2010UniversityofNottingham 2
OPDRACHTA: REFLECTERENOPDEVRAGENDIEWESTELLEN
Benodigdetijd:15minuten.
Geefdocentendetijdomdevolgendevragenintweetallenofkleinegroepentebespreken.Vraaghenomhungezamenlijkeideeëntenoterenopeenkopievandehand-out.Houvervolgenseengroepsdiscussieomideeënteverzamelenenuittewisselen.Indiendocentenverschillendesuggestieshebben,vraaghendanomspecifiekevoorbeelden.Docentenstellenveleverschillendesoortenvragenmetveledoelen.
• Welkeverschillendesoortenvragenzijner?• Watzijndeverschillendefunctiesvandezevragen?• Welktypevraaggebruiktuhetmeest?• Welkefoutenmaakturegelmatiginhetstellenvanvragen?
Watisdaarheteffectvan?
Westellenvragenomvelemogelijkeredenen,waaronderdevolgendeacht:• interesseren,aandachtvasthoudenenuitdagen;• hetvaststellenvaneerderekennisenbegrip;• hetstimulerenvanhetgeheugenomzonieuwevormenvanbegripenbetekenistecreëren;• degedachtegangrichtenopdebelangrijkstebegrippenenkwesties;• leerlingenhelpenomhundenkpatroonuittebreidenvanfeitelijknaaranalytisch;• hetbevorderenvanredeneren,probleemoplossen,evaluerenenhetmakenvanhypotheses;• leerlingenbeternalatendenkenoverdemanierwaaropzegeleerdhebben;• leerlingenhelpenverbandentezien.Hierondervolgteenlijstvanveelgemaaktefoutendoordocenten:• Hetstellenvanteoppervlakkigeofirrelevantevragen.• Eenvraagstellenendievervolgenszelfbeantwoorden.• Devraagvereenvoudigenwanneerleerlingennietdirectantwoorden.• Alleenvragenstellenaandemeestcompetenteofaardigeleerlingen.• Meerderevragentegelijkstellen.• Alleengeslotenvragenstellenwaaropslechtseengoed/foutantwoordmogelijkis.• Vragenstellenwaaropualleeneenvastantwoordwilthorendatalleenbijubekendisenelk
antwoorddatdaarvanafwijktnegerenofafwijzen.• Elkereactievaneenleerlingbeoordelenmet‘goedgedaan’,‘bijna’of‘niethelemaal’.‘Goed
gedaan’kanontmoedigenomalternatieveideeënaantedragen.• Leerlingennietdetijdgevenomerovernatedenkenoftebesprekenvoordatzeeenantwoord
geven.• Fouteantwoordennegerenendoorgaanmetdestof.
©2010UniversityofNottingham 3
Hand-out1 Nadenkenoverwaaromwevragenstellen
©2010UniversityofNottingham 4
OPDRACHTB: WELKEVRAGENSTIMULERENEENONDERZOEKENDEHOUDING?
Benodigdetijd:20minuten.
Geefdocentendetijdomdevolgendezakentebespreken.Vraaghenomhungezamenlijkeideeëntenoterenopeenkopievandehand-out2.
• Welkevragenstimulerenonderzoekendleren?• Geefvoorbeeldenvanvragendieurecentheeftgebruikt.• Hand-out3omschrijfteenaantalkenmerkenvangoedevragen.
Reflecteeropdegevolgenvandezeideeënvooruwpraktijksituatie.
BekijkeventueeleendeelvandeAppel-les1eninventariseerhettypevragendatdedocentdaarsteltenderelatiemetonderzoekendleren.Opvallendepunten:
• Veelvragenaanleerlingenomhentebetrekkenbijdecontext.• Doorvragen(‘waaromdenkjedat?’).• Meerderemeningenvragen.• Alleinbrengwordtgewaardeerd(metargumenten);geengoed-foutoordeel.• Hetduurtlangvoordatereen(reken-wiskundig)probleemwordtgeïntroduceerd.Daardoor
iservoordeleerlingenweinigsteunomtebedenkenwaardelesheengaat.DeelnaderhandkopieënuitvanHand-out3.Hieropvindtueensamenvattingvanonderzoeksuitslagenoverhetstellenvanvragen.Daaruitblijktdatgoedevragenvoldoenaanvijfkenmerken:• Dedocentmaakttijdvoorhetstellenvanvragendiehetnadenkenenredenerenbevorderen.• Iedereenwordterbijbetrokken.• Leerlingenkrijgendetijdomnatedenken.• Dedocentvermijdteenoordeeltegevenoverdereactiesvanleerlingen.• Erwordtopdereactiesvanleerlingeningegaanopeenmanierdiediepernadenkenstimuleert.
Nodigdedocentenuitderesultatenvanhetonderzoekinkleinegroepjestebespreken.
• Welkevandezeregelsgebruiktumeestalzelfinuweigenlessituatie?• Welkeregelsvindtuhetlastigstomuittevoeren?Waarom?
1 http://www.primas-project.eu/artikel/en/1266/Questioning+a+bag+of+apples/
©2010UniversityofNottingham 5
Hand-out2 Welkesoortvragenstimulerenonderzoekendleren?
Hand-out3 Vijfstelregelsvoorhetstellenvangoedevragen
©2010UniversityofNottingham 6
OPDRACHTC: OBSERVEERENANALYSEEREENLES
Benodigdetijd:30minuten.
WerkaanhetprobleemdatbeschrevenstaatopHand-out4.
• Vergelijkdetweeoplossingen.Welkevindtubeterenwaarom?BekijknudevideovanGwenslesendenknaoverdevolgendevragen:
• WelkevandevolgenderegelszietuteruginGwensles?Geefvoorbeelden.o Maakvragendiehetnadenkenenredenerenstimuleren.o Stelvragenopeenmanierdatiedereenbetrokkenwordt.o Geefleerlingentijdomnatedenken.o Vermijdhetgevenvaneenoordeelopdereactiesvanleerlingen.o Gaopdereactiesvanleerlingeninopeenmanierdiediepernadenkenstimuleert.
• Watdenktudatleerlingenvandezelesgeleerdhebben?
• Maakvragendiehetdenkenenredenerenstimuleren.
Gwenheeftdeleszorgvuldiggeplandzodatdenadruknietlagopdeantwoorden,maarophetredeneren.Zebegintdelesdoortebenadrukkendatdelesgerichtzalzijnopdekwaliteitvanhetnadenken,redenerenenuitleggenvandeleerlingenenophetluisterennaarelkaar.Dezeboodschapwordtsteedsonderstreeptdoorhaarcommunicatiemetdeleerlingen:“Kunjemeuitleggenwaaromdateerlijkis?”;“Watvindjevandereis?Kunjemeuitleggen…”;“Hoegajewerkenaan…”;"Watzoujouverdernogkunnenhelpen?Datisalleswatikgazeggen.Blijfnadenken.”
• Stelvragenopeenmanierdatiedereenbetrokkenwordt.Gwenheeftderegelingestelddatniemandzijnhandopmagsteken,zodatzijkankiezenwiehaarvraagzalbeantwoordenenzodatleerlingendoorblijvendenkenterwijldereactiesgegevenworden.Zeprobeerteenserievanreactiestekrijgenenvraagtleerlingenomopelkaarsantwoordtereageren.
• Geefleerlingentijdomnatedenken.Gwengeeftdeleerlingendetijdomvoorzichzelfnatedenkenvoordathetbesprokenwordt,zodatzeallemaalietsoverhetonderwerpkunnenzeggen.
• Vermijdhetgevenvaneenoordeelopdereactiesvanleerlingen.Gwenverzameltdeeersteideeënvandeleerlingenenschrijftdezeophetbord.Zesteltvervolgvragenomteverduidelijken(“Kunjedatnogeenbeetjeverdertoelichten.”)enbedankthenvoorhunaandeelzonderdereactiestebeoordelenmet“goedgedaan”,of“niethelemaal”.
• Gaopdereactiesvanleerlingeninopeenmanierdiediepernadenkenstimuleert.Bijvoorbeeld,Gwennodigtleerlingenuitomtoetelichten:“Kunjedatnogeensherhalen?”;vraagtleerlingenhardopnatedenken:“KunjediegedachteganguitleggenAlex?”;spoortaantotalternatieveantwoorden:“Bethany,watvindtjijhetbesteaanHannah’svoorstel?“;“Meiden,zienjulliehoeditjezoukunnenhelpen?...Hoezoudatjekunnenhelpen?”.
©2010UniversityofNottingham 7
Hand-out4 Hetobserverenvaneenles
©2010UniversityofNottingham 8
OPDRACHTD: MAAKEENLES,GEEFDELESENREFLECTEEROPDEUITKOMST
Benodigdetijd:
• 15minutenbesprekingvoordeles• 1uurtijdensdeles• 15minutennadeles
Kieseenprobleemominuwklasuitteproberen.GebruikdegeheugensteuntjesvanHand-out5omeenlestemakendienadenkenenredenerenstimuleert.
• Hoegebruiktuhetlokaalendehulpmiddelen?• Hoebegintuhetvraaggedeelte?• Welkehoofdregelssteltuop?• Watisuweerstevraag?• Hoezorgtuervoordatleerlingendetijdhebbenomnatedenkenvoordatzereageren?• Ishetnodigdatuopenigpuntingrijptomopnieuwdeaandachterbijtekrijgenofomde
verschillendestrategieëndiezijgebruikentebespreken?• Watvoorvragengebruiktuinplenairebesprekingentijdensofaanheteindvandeles?
Omdatdocentendenadrukzullenleggenopdevragendiezijstellenendemanierwaaropleerlingendezevragenbeantwoorden,stellenwevoordatzijvaneenaantalklassikalevraaglesseneengeluidsopnamemakenominopdracht5tebespreken.Eenschematischlesplanvoorhetprobleemvan“hetdelenvandebenzineprijzen”isgegeveninHand-out6.Ditkandoordocentengebruiktwordenalsvoorbeeld.Inhetlesplanvoorhetpraktischonderzoek“Vallen,modellenenslimzijn”isnoggeenaandachtvoorvragenstellen.DocentenkunnengezamenlijkhetlesplanvoordieopdrachtaanpassenophetaspectvanVragenstellen.Nadatuuwlesuitgeprobeerdheeftmetuweigenleerlingen,bespreektudevolgendepunten:
• Welkevragenlekenleerlingentestimulerentotdemeestdoordachteenberedeneerdeantwoorden?Waarom?
• Welkevragenwerktenmindergoed?Waarom?• Welkevandevolgendevierregelsheeftugebruikt?Geefvoorbeelden.
o Maakvragendiehetdenkenenredenerenstimuleren.o Stelvragenopeenmanierdatiedereenbetrokkenwordt.o Geefleerlingentijdomnatedenken.o Vermijdhetgevenvaneenoordeelopdereactiesvanleerlingen.o Gaopdereactiesvanleerlingeninopeenmanierdiediepernadenkenstimuleert.
• Watzalueenvolgendekeerandersdoen?
©2010UniversityofNottingham 9
Hand-out5 Hetvoorbereidenopgoedevragen
©2010UniversityofNottingham 10
Hand-out6 Zelfeenlesplanmaken
©2010UniversityofNottingham 11
OPDRACHTE: LOSEENPROBLEEMAL“HARDOPDENKEND”OP
Benodigdetijd:20minuten.
Docentenpresenterenwiskundeennatuurwetenschappenvaakalseeneenduidigstelselvanuitkomstenenregels.Leerlingenherkennenvaakhetonzichtbareniet,lastigegedachtegangendieplaatsvindeninhethoofdvanwetenschappers.Eenvanderedenenwaaromsommigeleerlingennietdoorzettenisomdatzijnietherkennendathetheelnormaalisomvasttelopen,foutentemaken,terugtegaanenopzoektegaannaaralternatievemethodes.Hetisdaaromooknuttigvooreendocentomdezegedachtegangenzichtbaartemakendooreenprobleemvanbegintoteindaantepakken,hardoptedenkenendeklastebetrekkendoorzorgvuldigevragentestellen.Bijdenascholingsbijeenkomstishetnuttigvoordocentenomgezamenlijk‘hardopdenkend’eenprobleemoptelossenenzodoorhetprocestelopen.Probeeralhardopdenkendeenoplossingtevindenvoorhetvolgendeprobleem:
HoeveeltandartsenzijnerongeveerinNederland?Bedenknaderhandhoehetzouzijnomdittedoenmeteenklaszonderdatuopvoorhandhetantwoordheeft.
Alsumeteengroepdocentenwerkt,vraagdantweevrijwilligersomvoordeklas,alhardopdenkend,hetprobleemaantepakken.Deanderedocentennemendanderolvanleerlingopzichenproberentehelpenwanneerdatvanzegevraagdwordt.Nadienbespreektumogelijkeanderemethodesdieleerlingenkunnenhelpenomtebegrijpenwelkmentaalprocesscheikundigenenwiskundigenelkedaggebruiken.Voorbeeldenhiervanzijn:
• Hetmakenvaneenvideovanuzelfeneenaantalcollega’sterwijluhardopdenkendeenprobleemoplost,endatvervolgensbesprekenmetuwklas.Wehebbenzo’nvideotoegevoegdaandebronnen.
• Biografieënvanwiskundigenofscheikundigenlatenbekijkenoflezendoorleerlingenwaarinzijvertellenoverhunworstelingenendoorbraken.BekijkbijvoorbeeldhetverhaalvanAndrewWilesopYoutube:http://video.google.com/videoplay?docid=8269328330690408516
• Nahetwerkenaaneenprobleempogingentotoplossingenlezendiegemaaktzijndoorandereleerlingenendiedefoutenenverschillendepogingenendodesporentonendiezijtegenkwamen.Vraagdeleerlingensamentewerkenom‘denkfouten’tevinden,teverbeterenenoptereageren.Zemoetendanookaangevenwaardeberedeneringkloptezodatzedezeideeënnogmaalskunnengebruiken.
©2010UniversityofNottingham 12
AANBEVOLENLEESLIJST
EffectivecollectionofquestionsformathematicalthinkingBills,C.,Bills,L.,WatsonA.,J.Mason(2004),Thinkers,AssociationofTeachersofMathematics,Derby.www.atm.org.ukMoreeffectivequestionsforpromotingmathematicalthinkingBills,L.Latham,P.andWilliams,H.(2002)‘Encouragingalllearnerstothink’MathematicsTeaching,181,pp14-16http://www.atm.org.uk/mt/archive/mt181files/ATM-MT181-14-16.pdfQuestioningtoenableeffectivelearningandassessmentforlearningLee,C.(2006)LanguageforLearningMathematics–assessmentforlearninginpractice.OpenUniversityPress.Questioninginthemathematicsclassroom,whatreallyhappensandwhatcouldhappen?Martin,N.(2003),‘Questioningstyles’,MathematicsTeaching,184,pp18-19http://www.atm.org.uk/mt/archive/mt184files/ATM-MT184-18-19-mo.pdfIsquestioningreallyimportant?Smith,J.(1986),‘QuestioningQuestioning’,MathematicsTeaching,115,p47.ThequestionsthatmakepupilsthinkmathematicallyWatson,A.andMason,J.(1998)QuestionsandPromptsforMathematicalThinking,AssociationofTeachersofMathematicsDerby,www.atm.org.uk
