Vooruitblik

OMMENoost

MMX X V II

in 2027

Ommen Oost, MMVII

1

Visie vooreen duurzaam Ommen-OostWe schrijven 2027. Ommen-Oost is een unieke wijk waar het goed wonen is. Tot in lengte van jaren blijft het een gewilde wijk en dat is mede te danken aan de visie uit 2006. Zelfvoorzienend in energie; zuinig met water en afval; veiligheid en geborgenheid troef. Economisch gaat het de wijk goed en er is een levendig en betrokken wijkleven. Die duurzame ambities staan bij iedereen die er woont en werkt én ieder die werkt aan de realisatie van de wijk hoog in het vaandel.

2

3

Voorwoord Met trots presenteren wij u dit visieboek. Hierin vindt u onze ambities voor de ontwikkeling van een nieuwe duurzame woonwijk ten oosten van Ommen. ‘Duurzaamheid’ staat momenteel volop in de belangstelling. Ook het nieuwe kabinet ziet duurzaamheid als een belangrijke beleidsdoelstel-ling die zij wil realiseren door meer samenhang op alle terreinen waar duurzaamheid vorm kan krij-gen, zoals ruimtelijke ordening, natuur, landschap, infrastructuur en energie. De gemeente Ommen onderschrijft dit belang. We plannen immers voor toekomstige generaties. De nieuwe wijk moet een voorbeeld worden van hoe wonen in de toekomst kan.

Bij de gemeente Ommen heeft duurzaam bouwen altijd hoog op de agenda gestaan. In Alteveer, de laatst gebouwde woonwijk in Ommen, is de afgelo-pen 10 jaar ervaring opgedaan met duurzaam bou-wen zowel bij het stedenbouwkundig plan als in de bouwfase. Nu de gemeente Ommen aan de voor-avond staat in Ommen-Oost een nieuwe woonwijk

voor de komende 20 jaar te ontwikkelen, kan in de gemeentelijke ambities een visionaire stap op het vlak van duurzaam bouwen en duurzame ruimtelijke ontwikkeling worden gemaakt. Wezenlijk onderdeel van duurzaamheid is voor de gemeente het proces. De wijze waarop Ommen-Oost tot stand komt is dan ook gestoeld op draagvlak, betrokkenheid en bovenal inspiratie bij alle partijen.

Als start van de ontwikkeling is een werkgroep op een ongebruikelijke maar ambitieuze en inspireren-de wijze de ‘diepte’ in gegaan met als resultaat een visie voor de toekomst. De visie en bijbehorende ambities zijn tot stand gekomen in een aantal work-shops en excursies langs wijken die gestoeld zijn op vergelijkbare ambities. Wij hebben hier zelf met veel plezier aan meegedaan en het als zeer inspi-rerend ervaren om vanuit de toekomst te denken. Dit boek is de weerslag van dit visieproces. Hope-lijk wordt u als lezer net zo enthousiast als wij. Wij wensen u veel leesplezier en hopen dat u met ons uitziet naar de ontwikkeling van deze duurzame woonwijk in Ommen-Oost. En wellicht dat u aan de uitwerking daarvan zelf ook een bijdrage kunt leve-ren. Laat het ons weten!

Wethouder Arent Beugelink, Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting / Woning-bouw, Plattelandsvernieuwing, Sport en accomodaties, Drieslag

Wethouder Ilona Lagas-Meijer,Economie (intern), Natuur en Milieu (duurzaamheid), Centrumvisie, Masterplan de Strangen

4

Inleiding Een duurzaam project vraagt om samenwerking. Dit is inherent aan de integrale aanpak die ken-merkend is voor duurzaamheid. De samenwerking begint bij het ontwikkelen van een gezamenlijke visie, aan het begin van het project, zoals de werk-groep heeft gedaan. De visie en de uitgangspunten ofwel ambities worden het vertrekpunt voor ver-dere ontwikkeling en samenwerking. Daarvandaan wordt het project verder uitgewerkt.

Gebleken is dat voor elk project partners te vinden zijn omdat er altijd een belang is en dus bereidheid om in enige vorm te investeren, financieel of in uren. Dit zijn doorgaans de gebruikelijke partijen, zoals woningcorporatie en waterschap. Maar in dit geval kan ook gedacht worden aan energieleveranciers en organisaties met technische expertise en ambities. Verder liggen er mogelijkheden voor internationale samenwerking. Zo heeft VROM een nieuw inter-nationaal stedelijk initiatief opgezet en heeft VNG International een speciaal programma dat samen-werking met Kaapstad/Zuid Afrika ondersteunt. Een nieuwe mondiale dimensie van duurzaamheid komt dan in beeld, evenals kennisuitwisseling over bijvoorbeeld sociale cohesie en inzet van expertise. De TU Delft en de Universiteit van Utrecht hebben bij VNG international al interesse getoond.

De vernieuwing in het proces zit in de vroegtijdige betrokkenheid en de vorm ervan: partnerschap! Opmerkelijk is ook dat het bij elkaar brengen van verschillende partners leidt tot creatieve processen om oplossingen te creëren voor de geformuleerde ambities. Partnerschap en samenwerking, dat is dus wat wij zoeken om een unieke wijk te realiseren.

Alvorens we ingaan op de ambities, het proces, de instrumenten en de financiën willen we in het navol-gende eerst even stilstaan bij het onderwerp ‘duur-zaamheid’.

P

P

P

5

Duurzaam is... ‘Het creëren van een ideale leefomgeving.’Er zijn honderden definities in omloop, vandaar dat we voor Ommen-Oost ‘het creëren van een ideale leefomgeving’ als leidend principe hebben gehan-teerd. Dit met voortdurend de alom bekende defini-tie van duurzaamheid in het achterhoofd:

‘Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aan-sluit op de behoeften van het heden zonder het ver-mogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen... ‘

(Brundtland Commissie van de VN )

Om duurzaamheid nog concreter te maken, hebben we het volgende model gebruikt:

De drie P’s staan voor:PeoplePlanetProfit

Deze drie aspecten komen bij de ontwikkeling van een duurzame leefomgeving in Ommen-Oost alle-maal aan bod. De People (de mensen) bijvoorbeeld door te bou-wen voor alle leeftijden en leefstijlen en door in de wijk al voorwaarden voor sociale samenhang te cre-eren. De Planet (het milieu, afval) door zowel bij de bouw als in het gebruik aan alle milieuaspecten te den-ken. De Profit (winst, de cijfers) door de uitdaging aan te gaan om een economisch gezonde wijk te creëren waar de kosten voor bijvoorbeeld energie en onder-houd laag zijn ten gevolge van slimme bouw.

Een vierde P: procesHet Proces (organisatie, samenwerking) is voor Ommen-Oost een absolute randvoorwaarde: hoe zorgen we dat we de juiste partners erbij krijgen en houden en hoe houden we draagvlak in de Ommer samenleving. Vandaar dat wij een vierde P aan dit bekende model toevoegen.

Het kenmerk van een duurzame aanpak is de inte-grale benadering. Dat wil zeggen dat bij alle beslis-singen alle P’s tegelijk(!) worden beschouwd. Be-slissingen worden dan niet genomen op basis van slechts één voordeel (bijvoorbeeld prijs), maar op basis van een zorgvuldige afweging van de effecten op alle P’s.

6

Ambities (wat en waarom) en Suggesties (hoe concreet)In de navolgende pagina’s zijn de ambities die de visiewerkgroep heeft ontwikkeld nader uitgewerkt. Aan de ene kant ziet u wat onze ambitie is met een korte toelichting, aan de andere kant een aantal concrete uitwerkingen. In de achtergrond ziet u hoe in 2025 de lokale krant zou kunnen schrijven.

De krantenartikelen zijn eveneens opgenomen in de nieuwskrant ‘Rondommenoost’ die u als losse bijlage bij het visieboek aantreft. In de nieuwskrant geven we op een ludieke manier een doorkijkje naar de ambities in de praktijk van 2027. Of dat werke-lijk op die wijze tot uiting komt is natuurlijk zeer de vraag. De toekomst moet immers uitwijzen welke technische ontwikkelingen zich hebben voorge-daan en hoe de interactie tussen mensen in onze samenleving zal zijn.

De ambities moeten in onderlinge samenhang wor-den gezien. Elk onderwerp komt pas tot bloei, tot zijn recht in het samenspel van het grote geheel. Vandaar dat u sommige ambities bij meerdere on-derwerpen aantreft.

7

8 1Sociale functie van de openbare ruimte

Het ‘Brink-gevoel’De brink: ontmoetingsplaats waar je ‘thuis’ bent. Geborgen, veilig, herkenbaar. Met buren die er, zo nodig, voor elkaar zijn. Met voldoende privacy. De plek voor ontmoetingen, sociale activiteiten, feest, cultuur en kunst. De eigenheid van de gemeenschap.

Suggestie:

• Woning voor een ieder

• Gedeeld materiaal gebruik

• Noaberschap (geen ‘verzorgingstehuis’)

• Brink

• Toezicht

• Veilig

• Levensloop bestendig mens/huis

• Multifunctionele ruimte

(zowel ‘ruimte’ als in de vorm van een gebouw)

11

12 2‘Slimme’ openbare ruimte

Flexibel tot in lengte van dagenDe openbare ruimte voegt zich naar de primaire behoeften van de mens. Schoon-heid, rust, natuur, veiligheid, belevingswaarde. Daarin is als vanzelfsprekend de infra-structuur opgenomen met primaat voor langzaam verkeer. De routes zijn logisch, kort en aantrekkelijk. De sociale veiligheid is ‘100 %’. Er is een leidingtracé, mis-schien wel in een soort ‘tunnel’. Flexibiliteit tot in lengte van dagen! Geringe kosten voor uitbreidingen, veranderingen en onderhoud van leidingen. Innovatieve technie-ken zoals een flexibele openbare verlichting passen hier: er is licht waar het nodig is, geschakeld door de gebruikers. Het bouwen van één ondergrondse laag met parkeervoorzieningen opent een enorm scala aan mogelijkheden! Veilig, met gezonde lucht en rust.

Suggestie:

• Kwalitatief goede fiets- en wandelpaden

• Korte fietsroutes

• Wandelpaden, voor ‘ommetje’ én voor flinke wandeling

• Auto’s aan de buitenkant (wegen)

• ‘Blik uit Beeld’

• Auto’s bij huis, maar uit het zicht (parkeerkelder)

• Parkeerkelder = fundatie woningen = kabel- en

leidingengoot

• ‘Bezoekers’ centraal, voor de rest geen parkeren

op ‘publiek erf’

15

16 3Blauw en groen met meerwaarde

Actieve en educatieve belevingDe grote gezamenlijke openbare ruimte geeft ruimte om te ‘beleven’. Water, bomen, planten, dieren en heuvels. Groter dan in je eigen tuin. Daardoor gevarieerder én met meer mogelijkheden. Zwemvijvers, varen, stromend water om in en mee te spelen, ruimte voor dieren. Variëteit in beplanting, kleuren, geuren. ‘Eetbaar groen’, appels, peren, pruimen, noten, bessen, bloemen, kruiden. Een aantrekkelijke omgeving voor dieren zoals egels, vlinders, vogels en insecten. Wat denkt u van een jaarlijkse ‘appel oogstfeest’ van de bewoners? Samen plukken, appeltaarten bakken en cider maken? Waar ga je naar toe om over de natuur te leren? Je school is om je heen! En waar-heen om te spelen? Je speelplaats is overal!

Suggestie:

• Boomgaard tussen woonwijk en Arriën

• Landschapeigen groen (Vlierbes)

• Behouden bestaande groenelementen

• Ecologische verbindingszone Galgengraven

• Beleving/educatie

19

20 4Multifunctioneel gebruik openbare ruimte

Samen meer dan alleenDe verhouding ‘privé’ en ‘openbaar’ is radicaal anders. Het relatief grote eigen kavel is bij wijze van spreken geschikt voor slechts ‘1 hole‘ van de golfbaan. Wij kiezen voor méér openbaar of gemeenschappelijk gebied (minimaal 65%) en creëren daar-mee een ‘hele golfbaan’ voor iedereen. Een grote zwemvijver, een boomgaard, een heuvel, een bos. En tegelijk zorgen we voor voldoende ruimte voor ieders privacy!

Suggestie:

• 10% van oppervlak reserveren voor toekomstige

ontwikkelingen

• Ruimte in infrastructuur

• Investeren in openbare ruimte ten behoeve

van ‘gezamenlijkheid’

• ‘Collectief belang’ eerst

• Slimme openbare ruimte

• Educatieve/beleefbare openbare ruimte

23

24 5Energie: zelfvoorzienende wijk

Dthuis in ommen

O M U S

Het complete overzicht van beschikbare woningen in

Ommen-Oost is te vinden op: www.domus.oo

Energie binnen de wijk tenminste CO2-neutraal opwekkenDe wijk is zelfvoorzienend, ook wel ‘autarkisch’ genoemd. Dat betekent dat de wijk niet afhankelijk is van de gebruikelijke nutsvoorzieningen. Dit bereiken we door super energie-zuinig bouwen, gebruik maken van zonne-energie voor warm water, verwarming en elektriciteit. Gecombineerd met warmte-opslag (in de bodem), warmtepompen en andere slimme technieken. Het eigen afval uit de wijk van riool en GFT vergisten we en het gas wordt benut voor koken en verwarmen. Kleinschalige windenergie wordt fraai ingepast in de ontwerpen van de gebouwen. Een netwerk zorgt voor het uitwisselen van energie tussen opwekkers en gebruikers.Stijgende energieprijzen, leveringsonzekerheid... díe toekomst is verleden tijd!

Suggestie:

• ‘Tochtgaten’ met windturbine

• 100% zelf energievoorzienend, zowel privé + openbaar

• Aardwarmte en wijkverwarming

• Extreem energie zuinig, maximale isolatie

• Biomassavergisting/waterstof

• ‘Waterkracht’

• Warmteterugwinning

• Zonnecollectoren/panelen

• Warmtepomp voor koelen en verwarmen

• Vergister levert gas voor eigen net (o.a. verbrandingsoven

voor winkel- en voorzieningengebied)

• Eigen verbranding tuinafval en verpakkingsmateriaal

(allesbrander)

27

28 6Huishoudelijk afval: 50% reductie

Innovatieve toepassingen voor grote winstPassend in het idee van zelfvoorzienendheid is het drastisch reduceren van het aanbod van afval. Natuurlijk kan dat niet volledig worden bereikt. De relaties met de ‘buitenwereld’ zijn daarvoor veel te belangrijk. Maar het ‘importeren’ (in de vorm van verpakkingen) en ‘exporteren’ van de aanzienlijke hoeveelheden afval kan belangrijk worden verminderd. De winst is evident. Bijdragen aan het inperken van afvalstromen worden onder meer geleverd door de verkoop van streekproducten, kleinschalige lokale bedrijvigheid, recyclesystemen en gedrag. Hierdoor ontstaan nieuwe diensten (werkgelegenheid) en neemt het vervoer af (minder uitstoot).

Suggestie:

• Gescheiden afval inzameling via ‘buizenpost’ vanuit huis

naar centrale verwerking of opslag

• Eigen verbranding tuinafval en verpakkingsmateriaal

(allesbrander)

• Schredder voor GFT

• Vacuüm toilet

• Urine naar bewerkingspunt/verwerking tot struviet

(hoogwaardige kunstmest korrel)

31

32 7Waterneutrale grondbalans en 100% grijs water

Zinvol én met een extra belevingsdimensie!De vrijkomende grond voor het ondergronds bouwen blijft binnen het gebied. Daar-mee wordt het gebied opgehoogd. Als gevolg daarvan is de helft minder ontgraving nodig. Bij alle veranderingen in het gebied blijft het waterbergend vermogen gelijk. Voorzieningen voor infiltratie en berging zijn nodig. Tegelijk ontstaat daarmee een extra dimensie aan de beleving: natte en droge tijden, wisselend waterpeil, over-stroomde stukjes. Mooi om te zien, leuk om te spelen.Het afvalwater van de huishoudens en kleine bedrijven wordt nuttig gebruikt. Vergis-ting en energie-opwekking met het geproduceerde gas is één van de toepassingen. Een andere mogelijkheid is het opwerken van het afvalwater tot ‘struviet’, een kunst-mestprodukt. Behalve opbrengst heeft een verwerking van het afvalwater op deze wijze het grote voordeel dat er geen waterzuivering hoeft te worden aangelegd.

Suggestie:

• Water ruimte geven (berging/groen) o.a. met stuw

• Gesloten grondbalans, waterneutraal

• ‘Wildwater’-baan door beïnvloeding peil

• Water multifunctioneel

• Waterstroming

• Regenwateropvang

• Beleving/educatie

35

36

Dthuis in ommen

O M U S

Het complete overzicht van beschikbare woningen in

Ommen-Oost is te vinden op: www.domus.oo

Bouwen: minimaal één bouwlaag ondergronds

8

Dthuis in ommen

O M U S

Het complete overzicht van beschikbare woningen in

Ommen-Oost is te vinden op: www.domus.oo

Pure ruimtewinst én aantrekkelijke omgevingElk gebouw in de wijk heeft minimaal één ondergrondse bouwlaag. In elke woning wordt hierdoor een bijzondere ruimte gecreëerd. Kelder, muziekstudio, recreatie-ruimte, garage, opslag, hobbyruimte, slaapkamer, wijnkelder. Er blijft bovengronds meer ruimte over. De vrijkomende grond wordt gebruikt om hoogteverschillen te creëren. Ook hoeft daardoor maar ongeveer de helft te worden uitgegraven om één laag ondergronds te maken.Door het bouwen in clusters is het eenvoudig de ondergrondse laag centraal be-reikbaar te maken en parkeervoorzieningen aan te leggen. Oók voor gasten. Zo raakt het ‘blik’ uit het zicht. De openbare ruimte is aantrekkelijk, veilig, schoon en biedt eindeloze mogelijkheden voor invulling.

Suggestie:

• Minimaal één laag ondergronds (multifunctioneel)

• Duurzame materialen

• Modulair bouwen

• Innovatieve technische voorzieningen

(bijvoorbeeld voor senioren)

• Innovatieve (historische) constructies bij bouwen gebruiken

• Aan- en bijgebouwen beperken

(liever onderdeel van het ontwerp)

39

40 9Verkeer:

in bestaande structuren

Primaat voor de voetganger en fietserHet verkeersvraagstuk is in belangrijke mate bepalend voor de opzet van de wijk. Om die reden is daar nu al aandacht aan geschonken. Doorgaande routes voor auto’s zijn taboe. De bestaande structuren in het gebied zijn uitgangspunt voor nieuweinfrastructuur. We gaan uit van een primaat voor langzaam verkeer, (sociale) veilig-heid en flexibiliteit, gericht op de toekomst. De routes zijn logisch, zowel kort als aantrekkelijk.

Suggestie:

• Bestaande structuren inpassen

• Geen doorgaand gemotoriseerd verkeer in de wijk

• Directe, korte routes voor langzaam verkeer

• Veel wandelroutes door groen, langs blauw

• Blik uit het zicht

• Toegang voor openbaar vervoer (ruimte laten)

• Aantrekkelijk voor mensen zonder auto

43

44 10

Beeldkwaliteit van niveau

Mooi blijft aantrekkelijkHet is de bedoeling dat we ‘Arriën laten groeien met behoud en versterking van het karakter en de kwaliteiten. Een bijna organische ontwikkeling die leidt tot evenwicht en schoonheid. En tegengesteld aan de wijze van ontwikkelen die doorgaans wordt gevolgd. Hierin past ook het benutten van cultuur historische elementen. De locatie biedt allerlei mooie elementen zoals bossages, houtwallen, weggetjes en watergan-gen die een eigen, uniek karakter bieden. Zij bieden letterlijk een ‘natuurlijke’ basis voor de ruimtelijke invulling en voor beeldkwaliteit.

Suggestie:

• Ingetogen (vanuit Arriën werkend)

• Van traditioneel naar modern

• Eenheid in stijlen

• Kleur (gebieden en delen)

• Wonen op de rand (vrij uitzicht/speelplaats/groen)

• Vertrouwd (herkenbaar)

• Herkenningspunt (specifiek)

• Uitnodigend qua sfeer, activiteiten en opzet wijk

verf

47

48 11

Realisatie: bouwen voor de toekomst

Dthuis in ommen

O M U S

Minimaal 70% ‘gestuurd’ bouwen (projectmatig) De visie en ambities vragen om een aansturing van de ontwikkelende partijen. Zowel van de projectmatige bouw als van de individuele opdrachtgever. Begrippen die daarbij horen zijn modulair (‘Legoïstisch’), doelgroepgericht, flexibel. Slimme modu-les maken variatie mogelijk tegen relatief lage kosten. Bouw ‘Lego’-steentjes’. Dat maakt het bouwen voor een speciale doelgroep gemakkelijk en mogelijk ook meteen flexibel. Doelgroepen veranderen. Behoeften ook. Het huis wordt te klein of juist te groot. Is het mogelijk straks een slaapkamer te koop aan te bieden?

Suggestie:

• Levensloop bestendig;

• Verplaatsbare wanden;

• Flexibele leidingsystemen;

• Gemakkelijk uitbreidbaar door ‘ingebouwde’ constructieve

voorzieningen;

• Multifunctionele modulebouw;

• Gebouwen multifunctioneel ontwerpen

(utiliteit wordt woningen).

51

52 E V A – Lanxmeer / Culemborgfoto-verslag

53

Bouwen op draagvlak en partnerschapDe ontwikkelde visie is een blik op de gewenste toe-komst van Ommen Oost. De bijbehorende vraag is natuurlijk : ‘hoe komen we daar? ’ We hebben deze weg onderzocht en beschreven. De belangrijkste uitgangspunten zijn:Het creëren van draagvlak bij alle betrokkenen. Zo-wel bij ‘interne’ betrokkenen als de politiek en ‘ex-terne’ partners;De ontwikkeling moet ‘organisch’ gebeuren. Niet ervan uitgaan dat alles ineens zal worden gereali-seerd, maar dat ook een gedeeltelijke realisatie tot de mogelijkheden behoort;Dit duurzame project is inspirerend: het trekt part-ners (en fondsen) aan en dient uiteindelijk als voor-beeld.

We denken bijvoorbeeld aan de volgende partners:

Partners ‘intern’— Bestuur (college, raad)— Afdelingen van de gemeente— Collegae

Partners ‘extern’— Burgers / toekomstige bewoners— Provincie— Rijk— Waterschap— Corporatie— Projectontwikkelaars— Ministerie van VROM / VNG— Diverse (maatschappelijke) organisaties— Energieleveranciers— Zuid-Afrika— Onderzoekcentra / universiteit

Essentieel is dat er een procesvorm wordt gecre-eerd waarbij de visie wordt ‘bewaakt’. We staan een andere aanpak voor dan normaal. Daar gaan betrok-kenen niet altijd als vanzelf in mee. Actief levend houden van de visie is dus nodig. Zo voorkomen we dat de ambities uit het oog verloren raken en daar-mee de creatieve spanning die daarvan uitging.

54

InstrumentenVoor het vastleggen van ‘duurzaamheid’ voor het project staan een aantal formele instrumenten ter beschikking:

— Bestemmingsplan— Flexibiliteit— Groen structuurplan— Bouwvoorschriften— Verkavelingsplan— Woningtypologie— Doelgroepenbeleid (m3)— WBO— Woonplan met ‘overlaten – afspraken’

(bebouwingsdichtheid)— Geld— Subsidiëren— NU geld uitgeven voor de toekomst

(anticiperen)— Modulair bouwen— Gestructureerd— Andere bouwtechniek— Startmodel

Financiën: hoe duur is duurzaam?Het grote verschil tussen duurzaam en ‘conventi-oneel’ is dat de lange termijn is meegerekend. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat de kosten van toekom-stig onderhoud aan het begin van het ontwerppro-ces worden meegenomen. Zodoende worden de totale kosten over de levensduur van het project als uitgangspunt genomen. Niet de initiële investering (‘liefst zo laag mogelijk’) geldt als richtinggevend. Mogelijk is de investering hoger dan bij een conven-tioneel project, maar de kosten over de levensduur lager. Uiteindelijk zijn bijvoorbeeld ook de risico’s lager, zoals die van fors stijgende energieprijzen. Ook is het mogelijk dat een duurzaam project goed-koper is door slimme combinaties te maken of zelfs dingen niet te (hoeven) doen, zoals een regenwa-terriool aanleggen.

Duurzaam ontwikkelen vraagt een nieuwe aanpak van alle betrokkenen, nieuwe rekenmethodes, cre-ativiteit en durf. Het resultaat is dat de kosten over de levensduur lager zullen zijn dan gebruikelijk. En, belangrijk: het (financiële) risico is lager. Dit laatste doet zich met name voor bij de energiekosten. De prijzen stijgen dermate snel dat extra initiële inves-teringen bijzonder interessant zijn.

55

Van financiële winst naar ‘Ecologische’ winst Dit is het leidend motief voor de nieuwe financiële aanpak. Overigens blijft financiële winst nog steeds belangrijk, alleen verschuift deze van winst op korte termijn naar winst op lange termijn en verminderd risico. Hier verstaan we onder ‘ecologische winst’ méér dan alleen dat wat betrekking heeft op natuur en milieu. Juist het ‘welbevinden’ van de gebruikers, schone omgeving (lucht!), energiebesparing en vei-ligheid, samengevat als ‘kwaliteit van de leefomge-ving’, zijn belangrijk.

En daarmee was de visiewerkgroep begonnen:

Het creëren van een ideale leefomgeving.

ExcursiesDe werkgroep heeft de volgende duurzame projecten bezocht:

EVA – Lanxmeer / Culemborg,

De Brink / Zutphen,

Het Broek / Hengelo,

Alteveer / Ommen

56

57

De werkgroep-ledenDe werkgroep visieontwikkeling bestaat uit :

Gemeente Ommen:Ilona Lagas / wethouder, Sandra Hoogenkamp / projectleider, Huib Noltes / hoofd afdeling ruimtelijke ontwikkeling, Guus Bröring / medewerker grond- en economische zaken, Jan Kamping / medewerker RO/stedenbouw, Zeljko Zoric / medewerker verkeer en vervoer, Jan Blaauw / hoofd afdeling milieu- en bouwzaken, Bernadette Kroese / juridisch medewerker milieu-zaken, Theodoor Warner / medewerker vergun-ningverlening bouwzaken, Sake Pol / projectleider weg- en waterbouw /openbare werken, André van Eck / financieel consulent

Waterschap Velt en Vecht:Henry Legtenberg

Commissie Plaatselijk Belang Arriën: Luuk Vogelzang, Loeki van Beekum-Leeuwerik

Buurtvereniging Alteveer: Hennie Veurink, Gerdien Minkjan, Jolanda van Beesten

58

WensenDe werkgroepleden wensen:

— Dat een unieke prestatie wordt gerealiseerd

— Dat de wijk een vrolijk en opgewekt leven leidt

— Succes!

— Dat de ambities die we hebben opgeschre-ven overeind blijven

— Een unieke plek die mensen aanspreekt

— Dat het project zó zal worden dat het nog jaren belangstelling trekt en nagevolgd wordt

— Succes, realisatie en draagvlak!

— 100% realisatie van de ambities

— Dat de wijk zo wordt als wij uitgedacht hebben (kleine aanpassingen mag)

— Succesvolle toekomst

— Blik uit zicht

— De landelijke pers halen bij de 1e handeling in het veld

— Resultaat door creëren draagvlak voor de hoge duurzame ambitie

— Enthousiasme voor Visie

— Dat het project slaagt en niet aan politiek ten onder gaat

59

60

ColofonWorkshopbegeleiding, excursies en advisering Alan Lentz / CEA Groep Arnhem/Delft

TekstenAlan Lentz / CEA Groep Arnhem/DelftMarjan Engelen / Delden

Ontwerp en vormgeving Ontwerpbureau Lood / Delden

DrukDDMC Digitale druk / Raalte

Dit boek is gedrukt op milieuvriendelijk papier (kringlooppapier gecombineerd met chloorvrij ge-bleekt papier).

OMMEN

MMX X V II