voortgezet onderwijs

inHoUdVoorwoord 7175 jaar 9Educatie 11Kerndoelen 13

Programma’sNieuw: Verlangen naar Mekka 15Roots, Rhythm & Rap 17Interactieve rondleidingen 19Museumcolleges 21

workshopsBalinese gamelan en dans 23Afrikaanse djembé en dans 27Salsa 29Maori Haka 31Nieuw: Arabische patronen 33Maskers maken 33

online educatie Museumkennis 35Les 2.0 35Volkenkunde.nl/collections 35Downloadbare lessuggesties 35

overigSpeciaal onderwijs 37Denk mee 37

Praktische informatieReserveren 39Tijden 39Manieren van betalen 39Cultuurkaart 39Andere wensen 41Voorwaarden 41Belangrijk 43Voordelig busvervoer 43Toegankelijkheid 43Ligging 43Routebeschrijving en parkeren 45

Anne Marie Woerlee

Hoofd Tentoonstellingen & Educatie

Stijn Schoonderwoerd

Algemeen directeur

voorwoordRijksmuseum Volkenkunde wil de jeugd inspireren om met een open blik naar de wereld te kijken. Het is het ideale museum om iets te leren over de cultuur van mensen uit verschillende landen. We hopen dat de leerlingen tot inspirerende ontdekkingen en ontmoetingen komen.

Wat kunt u schooljaar 2013-2014 van ons verwachten? Naast de interactieve rondleidingen, waarin leerlingen kennismaken met verschillende cultuurgebieden, zijn er dans-, muziek- en creatieve workshops om bepaalde culturele uitingen zelf te ervaren. In september opent de nieuwe tentoonstelling ‘Verlangen naar Mekka, de reis van de pelgrim’. De tentoonstelling vertelt het verhaal van de hadj, de bedevaart naar Mekka, en bevat alle ingrediënten voor een boeiend, educatief aanbod.

Alle programma’s, ontwikkeld in samenwerking met docenten, sluiten aan bij de kerndoelen en liggen zo dicht mogelijk bij de belevingswereld van de leerlingen. In deze brochure staat het aanbod voor het schooljaar 2013-2014.

Wij verwelkomen u en uw leerlingen graag in het nieuwe schooljaar!

7

175 jAArHet stichtingsjaar 1837 maakt Rijksmuseum Volkenkunde tot een van de oudste volkenkundige musea ter wereld. Het beheert meer dan 240.000 voorwerpen en 500.000 audiovisuele bronnen vanuit de hele wereld. Van indianentooi tot ijsberenbontbroek en van magische Indonesische krissen tot zeldzame oude foto’s. De totale collectie is digitaal toegankelijk. Toonaangevend wetenschappelijk onderzoek, spraak- makende publieksprogramma’s en de vele internationale samenwerkingsprojecten maken Rijksmuseum Volkenkunde tot een van de belangrijkste expertisecentra op het gebied van wereldculturen.

9

edUCAtie Jongeren komen steeds vaker in aanraking met mensen met een andere culturele achtergrond. En juist in de levens-fase waarin ze op zoek zijn naar hun eigen identiteit worden jongeren zich bewust van verschillen en overeenkomsten tussen culturen. Rijksmuseum Volkenkunde wil bijdragen aan een open houding tegenover anderen. Wij laten de schoonheid, vindingrijkheid, complexiteit en de originaliteit van andere culturen zien. Zo worden denkbeelden over andere culturen gevormd en bijgesteld. Wij geloven ook in leren van elkaar. Onze educatieve activiteiten stimuleren de onderlinge samenwerking tussen culturen en generaties. Wij willen leerlingen uitdagen om hun kennis te vergroten, hun fantasie te prikkelen en te inspireren. Onze museumprogramma’s bieden de mogelijkheid tot observeren, reflecteren, ervaren, doen en verankeren.

11

KerndoeLenHet museumaanbod raakt onder meer de vakken aardrijkskunde, geschiedenis, godsdienst en dramatische expressie: dans, muziek en handvaardigheid. De vakoverstijgende programma’s sluiten aan bij verschillende kerndoelen van het voortgezet onderwijs.

domein Mens en MaatschappijKerndoel 36 De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.Kerndoel 37 De leerling leert een kader van tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen.Kerndoel 38 De leerlingen leren een eigentijds beeld van Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen.Kerndoel 43 De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert zijn eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. domein Kunst en CultuurKerndoel 48 De leerling leert door het gebruik van elemen- taire vaardigheden de zeggingskracht van verschillende kunstzinnige disciplines te onderzoeken en toe te passen.Kerndoel 50 De leerling leert, op grond van enige achtergrondkennis, te kijken naar beeldende kunst.

13

ProgrAMMA’snieUw: verLAngen nAAr MeKKA, de reis vAn de PeLgriM

De hadj, de bedevaart naar Mekka, kent naast religieuze ook veel maatschappelijke aspecten die te vertalen zijn naar de hedendaagse Nederlandse context. Aan de hand van ervaringen, gebruiken en rituelen wordt het onderwerp geïntroduceerd.

Na een gezamenlijke introductie over de tentoonstelling, maken de leerlingen met een museumbegeleider een interactieve rondreis langs de onderdelen van de hadj. Zij horen het verhaal over de oorsprong van de ka’ba en de abrahamitische religies (jodendom, christendom en islam). Hierna mogen de leerlingen zelf aan de slag met de digitale vragenroute.

Het programma wordt gezamenlijk afgesloten met een korte nabespreking. Een optionele workshop Arabische patronen zorgt voor verdieping. Het programma is te boeken van 23 september 2013 t/m 7 maart 2014. Bij het programma wordt gratis downloadbaar voorbereidings- en naverwerkingsmateriaal aangeboden.

doelgroep: onderbouw vmbo/havo/vwo Aantal: max. 30 leerlingenduur: 90 minutenPrijs: € 75,-

15

roots, rHYtHM & rAP

De leerlingen ontdekken tijdens het muziekprogramma Roots, Rhythm & Rap dat de oorsprong van veel heden-daagse muziek terug te vinden is in Afrika. Ook gaan zij zelf aan de slag tijdens de workshop djembé. Herkenning, begrip en overeenkomsten voor elkaars culturele achtergrond spelen bij dit programma een belangrijke rol.

Het programma maakt onderdeel uit van het project BeMused: een unieke verzameling van actieve en stimulerende lesprogramma’s voor het vmbo. Dit project is ontwikkeld door de zes Leidse musea, het Regionaal Archief Leiden i.s.m. docenten en leerlingen uit het vmbo. Kijk voor meer informatie en boekingen op bemused.nl

doelgroep: onderbouw vmboAantal: max. 30 leerlingenduur: 90 minutenPrijs: € 75,- (per 15 leerlingen)

17

interACtieve rondLeidingen

Het aanbod van interactieve rondleidingen bestaat uit een combinatie van luisteren, kijken, reageren, discussie en zelfwerkzaamheid. Er is keuze uit acht verschillende cultuurgebieden: Indonesië, Oceanië, China, Japan/Korea, de Noordpoolgebieden en Noord-Amerika, Midden- en Zuid-Amerika, Afrika en West- en Centraal Azië. Ook kan gekozen worden voor thema’s als Indianen, rituelen, voc, slavernij of topstukken. Deze interactieve rondleidingen, met de iconen van Rijksmuseum Volkenkunde als uitgangspunt, vormen de basis van een educatief concept binnen de doorlopende leerlijn. Dit aanbod kan worden uitgebreid met een muziek-, dans- of creatieve workshop.

doelgroep: alle niveausAantal: 15 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 75,- (per 15 leerlingen)

19

MUseUMCoLLeges

Voor bovenbouwleerlingen van het vwo worden speciale museumcolleges ontwikkeld over uiteenlopende onderwerpen. Deze worden verzorgd door conservatoren. Hiermee wil Rijksmuseum Volkenkunde hun expertise delen, nieuwe doelgroepen binnenhalen en bewustwording creëren bij leerlingen. Zo leren zij het museum als informatiebron te gebruiken. De onderwerpen van museumcolleges zijn collectiegerelateerd en kunnen op aanvraag worden geboekt.

doelgroep: bovenbouw vwoAantal: maximaal 100 leerlingenduur: 60 minutenPrijs: € 100,-

21

worKsHoPsBALinese gAMeLAn

Onder begeleiding van gamelan-docent Henry Nagelberg gaan de leerlingen zelf aan de slag. Het gamelanorkest wordt altijd door meerdere muzikanten bespeeld. In het Balinese hindoeïsme ligt de nadruk namelijk niet op het individu, maar op het collectief. Het draait in deze workshop dus om samenwerking.

doelgroep: alle niveausAantal: max. 20 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

BALinese dAns

Gehuld in kleurrijke sarongs oefenen de leerlingen een eenvoudige Balinese dans. Elke beweging heeft een eigen betekenis die dansdocente Yvonne van Beukering aan de leerlingen uitlegt. Op het eiland Bali is het hindoeïsme de belangrijkste godsdienst. De Balinese dans is eigenlijk een ritueel voor hindoeïstische goden en onlosmakelijk verbonden met de cultuur en religie van het eiland.

doelgroep: alle niveausAantal: max. 15 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

23

AFriKAAnse djeMBÉ

Afrikaanse djembé staat voor aanstekelijke ritmes. Muziekdocent John May leert de leerlingen de basisslagen van djembé spelen en uiteindelijk speelt de groep gezamenlijk een Afrikaans ritme. Een energieke workshop met een geweldig eindresultaat!

doelgroep: alle niveausAantal: max. 15 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

AFriKAAnse dAns

Met opzwepende beats voert dansdocent Regilio Sedoc je mee naar warm en kleurrijk Afrika. De dansbewegingen, waarbij je je hele lichaam gebruikt, brengen je in nauw contact met Moeder Aarde. Afrikaanse dans is echter veel meer dan lekker vrij bewegen op muziek. In Afrika maken de mensen via dans contact met goden en voorouders. Ook vertellen ze verhalen met dans. Er wordt gedanst op feesten en begrafenissen, maar ook gewoon voor de lol.

doelgroep: alle niveausAantal: max. 30 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

27

sALsA

Waan je in tropische sferen: dansdocent Edoardo Ramos Anaya brengt de leerlingen de basis bij van de salsa. Ze leren swingen op het ritme van de muziek en te genieten van het dansen. Passie en gevoel zijn de belangrijkste elementen van deze populaire dans!

doelgroep: alle niveaus Aantal: max. 30 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

29

MAori HAKA

De imponerende Haka van de Maori’s uit Nieuw-Zeeland, is een combinatie van zang en dans. Zelfs de All Blacks, het nationale rugbyteam voeren deze dans uit vóór hun wedstrijden om zo hun tegenstanders angst in te boezemen. Op het ritme van stampende voeten wordt met de ogen gerold en de tong uitgestoken tot een dreigend geheel. Hoe dit precies gaat en met welke woorden, leren de leerlingen tijdens deze workshop.

doelgroep: alle niveaus Aantal: max. 30 leerlingenduur: 45 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. een museumprogramma € 80,-)

31

nieUw: ArABisCHe PAtronen

Tijdens de tentoonstelling ‘Verlangen naar Mekka, de reis van de pelgrim’ kan het museumbezoek op een creatieve manier verwerkt worden door het gezamenlijk maken van een groot kunstwerk. In een inleiding wordt de betekenis van kalligrafie in de islamitische cultuur besproken en bepaalde patronen toegelicht. De leerlingen gebruiken informatie en persoonlijke indrukken die zij tijdens het museumbezoek hebben opgedaan. Het programma is te boeken van 23 september 2013 t/m 7 maart 2014.

doelgroep: alle niveaus Aantal: max. 30 leerlingenduur: 60 minutenPrijs: € 100,- (i.c.m. Verlangen naar Mekka € 80,-)

MAsKers MAKen

Het opdoen van een masker is een vorm van (spirituele) transformatie die in veel culturen wordt gebruikt. Tijdens de workshop putten de leerlingen informatie uit maskers uit verschillende cultuurgebieden. Zij krijgen hiervoor een inspirerende rondleiding in het museum en gaan vervolgens aan de slag met kunstenares Tineke Jacobs.

doelgroep: alle niveaus Aantal: max. 15 leerlingenduur: 90 minutenPrijs: € 175,- excl. materiaalkosten (i.c.m. een interactieve rondleiding € 155,-)

33

onLine edUCAtieMuseumkennisDe educatieve site museumkennis.nl is een goede hulp bij het maken van een werkstuk. Leerlingen vinden hier antwoord op al hun vragen over oude culturen, verre volken en de natuur. Museumkennis is een gezamenlijke site van Rijksmuseum Volkenkunde, Rijksmuseum van Oudheden en Naturalis.

Les 2.0 LES 2.0 biedt digitale lesplannen voor het voortgezet onderwijs. Hierbij wordt gebruik gemaakt van onder andere Rijksmuseum Volkenkunde. Een lesplan bestaat uit een studiewijzer en bronnenlijst voor op het digitale schoolbord. In combinatie met de lesconcepten en suggesties, ontwikkeld vanuit de eigen collectie, biedt dit een breed spectrum aan curriculum gerelateerde inspiratie en mogelijkheden. Meer informatie vindt u op arrangerendoejezo.nl, les20.nl en edit-extra.nu

volkenkunde.nl/collectionsOp de site van het museum is veel informatie te vinden. In de digitale catalogus zijn alle 240.000 voorwerpen van het museum te vinden. Daarnaast vindt u hier 40.000 titels uit de bibliotheek, 13.000 foto’s en talloze brieven uit het museumarchief.

downloadbare lessuggestiesBij de programma’s ‘Verlangen naar Mekka’ en de workshop ‘Balinese gamelan’ is gratis informatie ter voorbereiding en verwerking van het groepsbezoek te downloaden via de site.

35

overigspeciaal onderwijsRijksmuseum Volkenkunde ontvangt regelmatig leerlingen uit het speciaal onderwijs. In overleg passen wij bestaande programma’s zo aan dat zij ook geschikt zijn voor uw leer-lingen. U kunt hiervoor contact opnemen met de afdelingen Reserveringen op 071 51 68 718.

denk meeOns educatief aanbod maken we in samenwerking met docenten uit verschillende soorten onderwijs. Wilt u ook eens deelnemen aan een klankbordgroep? Meld u dan aan bij de afdeling Tentoonstellingen en Educatie: esther.vanderploeg@volkenkunde.nl

37

PrAKtisCHe inForMAtiereserveren Wij verzoeken u vriendelijk om een schoolbezoek uiterlijk drie weken van tevoren aan te melden bij het museum. Dit kunt u telefonisch doen via 071 51 68 718 of per e-mail: reserveringen@volkenkunde.nl

tijdenSchoolgroepen zijn welkom van dinsdag t/m vrijdag binnen de volgende tijdsblokken:- tijdsblok 1: 09.30 - 11.00 uur- tijdsblok 2: 11.00 - 12.30 uur- tijdsblok 3: 13.30 - 15.00 uur

Manieren van betalenU kunt op de volgende manieren betalen:- contant of per pin bij de kassa- per weborder: de cultuurkaart gegevens (kaartnummer

en naam kaarthouder) moeten drie weken van tevoren zijn doorgegeven, de weborder moet door de school zijn

goedgekeurd voor aanvang van het bezoek- op rekening: u ontvangt een factuur na afloop van

uw bezoek (incl. € 25,- administratiekosten)

CultuurkaartGroepen uit het voortgezet onderwijs kunnen gebruik maken van de cultuurkaart. Deze persoonsgebonden digitale kaart mag voor collectieve en individuele bezoeken gebruikt worden. Het besteden van het saldo op de cultuurkaart is niet voorbehouden aan CKV-docenten. Alle docenten kunnen hierop aanspraak maken voor een museumbezoek.

39

Andere wensenWilt u het museum bezoeken met meerdere groepen, tegelijk of met de hele school, op een maandag of een afwijkend tijdstip dan de bovengenoemde tijdsblokken? Neem dan contact op met de afdeling Reserveringen. Wij denken graag met u mee voor een programma op maat.

voorwaarden- Voor het voortgezet onderwijs geldt een minimum van

1 begeleider per 10 leerlingen. Begeleiders hebben gratis toegang.

- Zorg dat u op tijd bent met uw groep. In verband met de planning van onze museumdocenten moeten wij ons aan de afgesproken eindtijd houden. Bij vertraging tijdens uw reis belt u met 071 51 68 718. Er wordt dan overlegd hoe het programma kan worden aangepast.

- Er zijn speciale afsluitbare verrijdbare kooien in de garderobe aanwezig voor jassen en tassen van schoolgroepen. Ook kunt u gebruik maken van de kapstok (onbewaakt) of kluisjes (met borg van € 1,-).

- Meegenomen eten en drinken kan in de voorhal op de begane grond of in de museumtuin worden genuttigd.

- De docenten en begeleiders zijn verantwoordelijk voor de orde en het gedrag van de leerlingen.

- Tot drie werkdagen voor de geplande bezoekdatum kunt u kosteloos annuleren of wijzigen. Daarna brengen wij het volledige bedrag in rekening.

41

Belangrijk- Scholen die een eigen programma willen uitvoeren zijn

van harte welkom, maar vergeet uw groepsbezoek niet te reserveren. Alleen dan betaalt u het schooltarief van € 3,- per leerling.

- Zonder reservering worden reguliere entreeprijzen gehanteerd.

voordelig busvervoerBovo Tours biedt scholen binnen 55 km van Leiden korting aan op het busvervoer naar Rijksmuseum Volkenkunde. Kijk voor meer informatie op: bovotours.nl

toegankelijkheid Voor leerlingen met een fysieke beperking is het museum goed toegankelijk. Wij verzoeken u om bij de boeking duidelijk te vermelden dat er leerlingen meekomen met een fysieke beperking.

LiggingHet museum (Steenstraat 1) ligt op vijf minuten loopafstand van het NS-station Leiden Centraal.

43

routebeschrijving en parkerenVanuit Den Haag/Amsterdam A44:Afrit 8 Leiden, richting Leiden Centrum, Plesmanlaan, Morssingel.

- Pendelbus Rechts Morsweg, over het spoor links, links Haagwegparkeerterrein (gratis pendelbus naar het museum).

- Parkeergarage Rechts parkeerterrein Morspoortgarage.

Vanuit Den Haag/Amsterdam A4: Afrit 7 Zoeterwoude-Dorp/Leiden, richting Leiden Europaweg (N206), links Voorschoterweg, rechts Churchillaan, rechts Haagweg.

- Pendelbus Over het spoor, rechts Haagwegparkeer- terrein (een gratis pendelbus brengt u naar het museum).

- Parkeergarage Voor het spoor links, rechts over het spoor, Morsweg, links Morssingel, links Morspoortgarage.

45

20142013Steenstraat 1, Leiden | Postbus 212, 2300 AE Leiden071 51 68 800 | volkenkunde.nl | info@volkenkunde.nl

Reserveringslijn: 071 51 68 718