Vollegrondsgroenten Koerier jun 2010

Uitgave juni 2010

VOLLEGRONDSGROENTEN KOERIER

Koolplanten staan er prima opJohan Bruin van de firma P. Bruin &

Zonen in Heerhugowaard maakt een

kleine inspectieronde langs de zojuist

geplante kool. Op een paar plekken zet

hij even een plantje recht; verder is hij

dik tevreden over het plantwerk.

De witte kool op de foto is in de derde

week van mei geplant. Hoewel kou en

regen de werkzaamheden aanvankelijk

wat vertraagd hebben, is het planten

tot dan toe toch prima verlopen. ,,Over

het algemeen hebben we mooi droog

weer gehad met vaak een klein zon-

netje erbij; dat is ideaal voor dit werk'',

vertelt Bruin. Direct na het planten is

de kool een keer beregend en is er een

bodemherbicide toegepast. De - tot nu

toe - geplante percelen zijn daardoor

prima op gang gekomen en bovendien

mooi schoon gebleven.

De firma P. Bruin & Zonen verbouwt dit

jaar zo'n 50 hectare kool, waarvan 39

hectare witte kool, 6 hectare rode kool

en 5 hectare spitskool.

'Rudis belangrijke aanwinst tegen echte meeldauw in kool',,De toelating van Rudis in kool is een belangrijke aanwinst voor telers. Vooral de goede werking tegen echte meeldauw zie ik als een belangrijke troef, want daartegen is Rudis echt veel beter dan de bestaande middelen.''

Aan het woord is Jan Schipper, specialist

groenteteelt bij Agrifirm. Hij schetst in enkele

zinnen welke rol nieuwkomer Rudis in kool

zal gaan spelen. Hoewel het middel een

breed spectrum aan schimmels - waaronder

Mycosphaerella en Alternaria - bestrijdt, zit

de meerwaarde vooral in de goede bestrij-

ding van echte meeldauw.

Echte meeldauw rukt opVolgens Schipper heeft echte meeldauw zich

de afgelopen twee, drie seizoenen behoorlijk

laten gelden ,,Daarvoor wisten we amper

hoe de ziekte eruit zag'', zo schetst Schipper

de toch wel vrij plotselinge opmars. Hoewel

de oorzaak hiervan niet helemaal duide-

lijk is, vermoedt Schipper dat een aantal

droge zomers de ziekte flink in de kaart

heeft gespeeld. ,,Echte meeldauw houdt

van droog zomerweer en dat hebben we

de afgelopen twee jaar volop gehad.'' Ook

heeft Schipper de indruk dat de nieuwere

rassen gemiddeld genomen wat gevoeliger

zijn voor echte meeldauw dan het rassen-

pakket van pakweg tien jaar geleden.

'Echte meeldauw vooral onder de

kool', lees verder op pagina 5

Meer hindernissen bij toelating van middelen

De komende jaren zal het lastiger wor-den om nieuwe gewasbeschermings-middelen toegelaten te krijgen. Dat verwacht Mieke Hoogendoorn, hoofd registratie bij Bayer CropScience. Vooral voor insecticiden zullen de ver-zwaarde toelatingseisen tot proble-men leiden.

Het 'taaiere' toelatingstraject is vooral het

gevolg van Kaderrichtlijn Water die sinds

2007 in Nederland van kracht. Alle nieuwe

en bestaande werkzame stoffen moeten

aan deze nieuwe milieu-richtlijn worden

getoetst. In de praktijk blijken de vei-

ligheidseisen voor water(leven) dermate

zwaar, dat veel middelen de eindstreep

niet halen. Aanvullend onderzoek of extra

studies helpen vaak niet om het enorme

gat tussen de voorheen gebruikte gewas-

beschermingsnorm en de nieuwe milieunor-

men voor water te dichten. ,,Gebruikers

moeten er dus rekening mee houden dat

er de komende jaren minder nieuwe mid-

delen toegelaten worden'', zo waarschuwt

Hoogendoorn alvast.

'De werking tegen Sclerotinia maakt het verschil'

,,De technische resultaten in het gewas zijn gewoon goed en het middel is gemakkelijk in gebruik'', zegt akkerbouwer Thomas Keur over het nieuwe peenfungicide Nativo. Zijn vaste adviseur, Arno Meijer van Profyto, ver-wacht dat de keuze voor Nativo vooral op het 'plusje' voor Sclerotinia wordt gemaakt.

Meer op pagina 2

'Nativo prima middel om mee te starten'

,,Door zijn goede werking tegen Sclerotinia is Nativo een prima optie om het spuitsei-zoen in peen mee te starten'', zegt Hendrik Eerkens van Agrifirm. ,,Aan het begin is het gewas namelijk nog wat open, waardoor het middel goed onderin - bij de Sclerotinia - kan komen.''

Meer op pagina 3

'Rudis zeer welkom in preiteelt'

,,De afgelopen jaren is de schimmeldruk in prei steeds verder toegenomen. Vooral zwakte schimmels als Alternaria en Stemphylium zien we steeds meer. Sterke en breed wer-kende middelen zoals Rudis zijn daarom zeer welkom in de teelt'', zegt preiteler Geert van der Sterren in Maasbree.

Meer op pagina 4

Nieuwkomer Flint een welkome aanvulling

Met de komst van Flint - dat afgelopen winter is toegelaten in knolselderij - krijgen telers er dit seizoen een sterk middel tegen blad-vlekkenziekte bij, zegt gewasbeschermings-adviseur Daan Goense van Agerland.

Meer op pagina 6

'Afgehard onkruid vraagt om volle dosering Basta'

Om de uitlopende aspergeplanten een mooie, onkruidvrije start te geven, is een radicale onkruidbestrijding absoluut noodzakelijk, zo stelt Rob van den Oever van Vlamings B.V. Hét basismiddel hiervoor is Basta 200.

Meer op pagina 7

MRL: geen risiconorm, maar handelsnorm

Bij veel mensen bestaat het idee dat de MRL een maat is voor voedselveiligheid en dat er bij overschrijding van de norm risico’s zijn voor de volksgezondheid. De MRL is echter geen maat voor voedselveiligheid maar is uitsluitend een handelsnorm.

Meer op pagina 5

Kaderrichtlijn Water zorgt voor

onzekerheid en vertraging,

lees verder op pagina 3

2 Vollegrondsgroenten Koerier

Nativo: maximale bescherming tot aan de oogstNativo is een nieuw fungicide in de vollegrondsteelt van prei, bos-, was- en winter-peen en Parijse wortelen. De combinatie van de actieve stoffen trifloxistrobine en tebuconazool zorgt voor een uitstekende bescherming tegen een breed spectrum aan ziekten in prei en peen.

De actieve stoffen van Nativo hebben twee verschillende werkingsmechanismen. Hierdoor

werkt het middel zowel preventief als curatief. Nativo is daardoor zeer flexibel in te zetten,

onafhankelijk van de weersomstandigheden.

Nativo heeft een zeer breed werkingsspectrum, waarmee alle belangrijke schimmelziekten in

prei en peen worden afdekt. Dit zijn onder andere roest, Alternaria, Phytophthora, Sclerotinia,

meeldauw, etc.

Advies in peen

• Toepassen tegen loofverbruining (Alternaria dauci), echte meeldauw (Erysphe

heraclei) en rattenkeutelziekte (Sclerotinia sclerotiorum)

• 0,3 kg/ha in 200 tot 500 liter water per ha

• Altijd een uitvloeier toevoegen (als er niet gemengd gespoten wordt met andere

fungicide, insecticiden of bladvoeders)

• Interval: 14 dagen

• Maximaal 2 toepassingen per seizoen

• Veiligheidstermijn: 3 weken

• Mengbaar met alle gangbare fungiciden en insecticiden

• Altijd eerst Nativo in water oplossen, daarna andere middelen toevoegen

• Tijdens mengen, transport en spuiten de spuittank constant blijven roeren

Advies in prei

• Toepassen tegen roest (Puccinia allii), bladvlekkenziekte

(Alternaria porri) en papiervlekkenziekte (Phytophthora porri)

• 0,4 kg/ha in 200 tot 500 liter water per ha.

• Altijd een uitvloeier toevoegen (als er niet gemengd gespoten

wordt met andere fungiciden, insecticiden of bladvoeders)

• Interval: 14 dagen

• Maximaal 2 toepassingen per seizoen

• Veiligheidstermijn: 2 weken

• Mengbaar met alle gangbare fungiciden en insecticiden

• Altijd eerst Nativo in water oplossen, daarna andere middelen

toevoegen

• Tijdens mengen, transport en spuiten de spuittank constant

blijven roeren

• Nativo geeft een goede preventieve bescherming tegen

papiervlekkenziekte. Op een bestaande infectie moet echter

een specifiek curatief fungicide worden gebruikt.

De kracht van NativoBreed werkingsspectum

(tegen alle belangrijke schimmelziekten in peen en prei)

• Preventieve en curatieve werking

• Flexibele toepassing, onder alle weersomstandigheden

• Snelle opname en lange nawerking

• Zeer goed regenvast

• Goed mengbaar met alle gangbare fungiciden en insecticiden

• Positieve bijdrage aan opbrengst en kwaliteit

'De werking tegen Sclerotinia maakt het verschil',,De technische resultaten in het gewas zijn gewoon goed en het middel is gemak-kelijk in gebruik'', met deze woorden geeft peenteler Thomas Keur zijn eerste ervaringen met het middel Nativo weer. Hij paste het middel zowel in 2008 als in 2009 op proefschaal toe. Zijn vaste gewasbeschermingsadviseur, Arno Meijer van Profyto, heeft het middel wat breder en intensiever gevolgd. Hij verwacht dat de keuze voor Nativo vooral op het 'plusje' voor Sclerotinia wordt gemaakt.

,,Peen is een van de meest rendabele teelten op mijn bedrijf. Dat product wil ik dus zo goed

en gezond mogelijk de koeling in krijgen én houden. Een goede en vooral complete ziektebe-

strijding tijdens het groeiseizoen is dan absolute noodzaak.'' Thomas Keur schetst in het kort

hoe hij tegen de ziektebestrijding in peen aankijkt. Voor hem zijn het niet zozeer de ziekten

in het veld, maar meer de ziekten in de bewaring die hem elk jaar weer zorgen baren. ,,Elke

winter vinden we wel wat vlekjes of rotjes in de bewaring. Vaak gaat het om combinaties van

ziekten zoals Cavity Spot, Alternaria, Sclerotinia en soms zelfs Phytophthora. Welke schimmel

aan de basis stond voor de besmetting is vaak niet meer vast te stellen. Dat maakt het extra

lastig om er iets tegen te doen'', zo legt hij uit.

Aandacht voor ziektebestrijdingOm het gewas zo gezond mogelijk de koeling in te krijgen, probeert Keur - naast een gedoseerde

stikstof bemesting - de ziektebestrijding zo nauwkeurig mogelijk uit te voeren. Hiervoor overlegt

hij tijdens het groeiseizoen regelmatig met Arno Meijer van Profyto. Als algemeen advies geeft

Meijer aan dat het verstandig is om middelen uit verschillende groepen te gebruiken. Daarmee

wordt het risico van resistentievorming zo klein mogelijk gehouden. Een veel toegepaste optie

is starten met een middel uit de groep van de EBR's (preventief en curatief) en daarna twee keer

met een middel uit de groep van strobilurines (vooral preventief, iets minder curatief).

Tweede en derde bespuiting met NativoVoor de tweede en derde (strobilurine)bespuiting is Nativo een prima optie, vindt Meijer.

Een belangrijke plus ten opzichte van andere peen-fungiciden is de sterke werking tegen

Sclerotinia. ,,Dat kan nét even het verschil maken, zowel in het veld als in de bewaring. Zéker

als Sclerotinia wat regelmatiger voorkomt, zoals hier in de Noordoostpolder, is het raadzaam

om Nativo op te nemen in het spuitschema'', zo stelt de adviseur. Door Nativo vroeg te

spuiten kan het middel nog wat meer onderin het gewas komen, daar waar de Sclerotinia zit.

Nog een ander pluspuntje dat Meijer tijdens een van de veldproeven is opgevallen, is dat Nativo

in vergelijking met andere middelen het loof iets steiler overeind houdt. ,,Dit schept net even

wat meer lucht en ruimte in het loof, waardoor het gewas ook net iets minder vatbaar is voor

schimmels.''

Thomas Keur (rechts) heeft een akker-

bouwbedrijf in Nagele (NOP). Jaarlijks

verbouwt hij 8 à 9 hectare peen. Arno Meijer

is gewasbeschermingsadviseur bij Profyto.

vollegrondsgroenten2010.indd 2 04-06-2010 20:08:08


,,Door zijn goede werking tegen Sclerotinia is Nativo een prima optie om het spuit-seizoen in peen mee te starten. Aan het begin is het gewas namelijk nog wat open, waardoor het middel goed onderin - bij de Sclerotinia - kan komen.''

Hendrik Eerkens beschrijft in enkele zinnen waar in zijn ogen de kansen liggen voor het

nieuwe middel Nativo. Het afgelopen seizoen is er binnen zijn klantenbestand op kleine

schaal mee geoefend. ,,Al met al zullen er enkele tientallen hectares met Nativo zijn ge-

spoten; onze ervaring is dus nog vrij gering'', zo benadrukt hij alvast.

'Nieuwkomer moet een plus hebben'Hoewel Nativo een prima werking heeft tegen alle belangrijke ziekten in peen, zal het middel

zich toch eerst stevig moeten bewijzen in de praktijk, zo verwacht Eerkens ,,Op dit moment

beschikken we over een behoorlijk breed pakket aan middelen. Tegen schimmels hebben we

er zelfs zeven. Dat is een ongekende luxe, zéker als je bedenkt dat het er vijf jaar geleden

nog maar twee waren.'' Om een plaats te veroveren tussen de bestaande middelen moet

een nieuwkomer een duidelijk plus hebben. Bij Nativo is dat de werking tegen Sclerotinia.

,,In proeven hebben we gezien dat Nativo het heel erg goed doet op deze ziekte. Dat komt

vooral door de tebuconazool-component. Hiervan was al langer bekend dat het bovengemid-

deld goed scoort tegen Sclerotinia.'' Eerkens verwacht dat Nativo vooral een plek zal krijgen

in gebieden met intensieve bouwplannen met veel peen, aardappelen, witlof en sla. ,,Deze

gewassen zijn allemaal redelijk vatbaar voor Sclerotinia.''

Nog een belangrijk pluspunt van Nativo vindt hij de goede prijs-prestatieverhouding als gevolg

van de brede werking (Sclerotinia, Alternaria en meeldauw) en zijn relatief gunstige prijs.

Nativo liefst vroeg inzettenVolgens Eerkens komt Nativo het beste tot zijn recht in de eerste (en eventueel ook tweede)

bespuiting van het seizoen. ,,Het gewas is dan nog wat open, waardoor het middel goed

onder in het gewas komt. Dat is gunstig omdat Sclerotinia vooral onder in het gewas zit'', zo

legt hij uit. Bij zo'n vroege bespuiting wordt ook het risico van teveel residu in het product

zoveel mogelijk ontlopen. Eerkens: ,,Van de werkzame stof tebuconazool is - vanuit het

middel Horizon - bekend dat er soms wat residu terug te vinden is in peen. Omdat afnemers

steeds strengere residu-eisen stellen, zijn we voorzichtig met tebuconazool-houdende mid-

delen. Door Nativo vroeg in te zetten is de kans groot dat we de problemen omzeilen.''

De teeltspecialist benadrukt overigens dat het om een mogelijk probleem gaat. ,,De residu-

waarden die we in de afgelopen jaren van het middel Horizon hebben gevonden, bleven ver beneden de MRL-norm, maar overschreden

soms de bovenwettelijke eisen van enkele supermarkten. Nativo bevat bijna de helft minder tebuconazool dan Horizon. Onderzoek heeft

deels aangetoond dat de residu-risico's hierdoor veel minder groot zijn.'' Om hierover voldoende zekerheid te krijgen wordt er dit seizoen in

samenwerking tussen Bayer CropScience en Agrifirm een aantal residu-proeven uitgevoerd.

'Prima middel om mee te starten'

Hendrik Eerkens is specialist vollegrondsgroente bij Agrifirm.

Vervolg van voorpagina

'Kaderrichtlijn Water zorgt voor onzekerheid en vertraging'

Moeizaam traject voor insecticidenHoewel er over deze kwestie regelmatig overleg is met het Ctgb en de betrokken

Ministeries, lijkt er op korte termijn geen overeenstemming te komen tussen de partijen.

Om elk risico uit te sluiten, wordt op dit moment vaak uitgegaan van het 'worst case'

scenario, zo weet Hoogendoorn. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat wanneer een middel

slechts kort in een hoge concentratie in de sloot voorkomt, het tóch aan de strenge lange

termijn normen moet voldoen. ,,Hoewel wij vinden dat zo'n eis niet realistisch is, hebben

we er voorlopig wél mee te maken. Dat zorgt momenteel voor veel vertraging bij de toe-

latingen van middelen. Bovendien hebben we vanwege deze situatie een aantal middelen

'on hold' gezet, omdat de onzekerheid rondom toelating te groot is.''

Vooral de toelating of verlenging van insecticiden - en in mindere mate ook herbiciden en

fungiciden - zal de komende jaren moeizaam verlopen, zo verwacht Hoogendoorn. Voor

deze categorie middelen zijn de eisen die de Kaderrichtlijn Water stelt niet of nauwelijks

haalbaar, zo is de afgelopen jaren meermaals gebleken. ,,Er kan wel een factor honderd

of meer verschil zitten tussen de voorheen gebruikte gewasbeschermingsnorm en de

nieuwe milieunorm. Zo'n verschil trek je niet zomaar even recht met wat aanvullende

informatie.''

Mogelijk versoepeling op komstHoewel er de komende jaren waarschijnlijk wat meer hindernissen zullen zijn bij de toe-

lating van nieuwe middelen, verwacht Hoogendoorn op de langere termijn juist weer wat

versoepeling van de eisen. Haar hoop is daarbij vooral gericht op de nieuwe EU-gewasbe-

schermingsverordening die de komende jaren wordt uitgerold. Bij deze verordening - die

het toelatingsbeleid binnen de EU moet harmoniseren - is Europa ingedeeld is in drie

verschillende klimaatzones. Nederland is ingedeeld in de centrale zone, samen met onder

meer Groot-Brittannië, België, Duitsland en o.a. nog een aantal Oost-Europese landen.

Als een middel in één van deze landen is of wordt toegelaten, dan geldt de toelating in

principe ook voor Nederland.

Hoewel Nederland waarschijnlijk de mogelijkheid wil houden om aanvullende eisen te stel-

len voor water, verwacht Hoogendoorn dat ons land zich wel wat meer conformeert aan de

eisen van de andere landen in de centrale zone. ,,Ik verwacht dat de meeste extreme eisen

er dan uitgefilterd worden en richtlijnen daardoor wat soepeler zullen worden.''

Mieke Hoogendoorn is hoofd registratie bij Bayer CropScience.

Het meest lastige van de nieuwe Kaderrichtlijn Water is de onzekerheid die het met zich meebrengt. Hoogendoorn: ,,Op dit moment is niet altijd duidelijk hoe we de aanvullende richtlijnen voor water moeten interpreteren en hoe we deze moeten vergelijken met de algemeen geldende normen voor gewasbeschermingsmiddelen. Wanneer is het water goed beschermd en wanneer niet? En welke definities passen we daarbij toe? Over dit soort vragen heerst nog veel onduidelijkheid, waardoor het voor ons zeer lastig is om de gewenste gegevens aan ons dossier toe te voegen.''



Rudis in prei: ijzersterk tegen roest en AlternariaRudis heeft zich de afgelopen jaren bewezen als topmiddel tegen bladvlekkenziek-ten in prei. Belangrijke ziekten als roest en Alternaria worden er uitstekend mee bestreden. Het middel werkt zowel preventief als curatief.

Rudis is een fungicide op basis van prothioconazool. Deze werkzame stof verstoort de

opbouw van celwanden van schimmels. Hierdoor worden alle processen die na de kieming

van de schimmels op gang komen geblokkeerd.

Rudis werkt zowel preventief als curatief. Hierdoor heeft het middel een zeer sterke en

langdurige werking tegen een groot aantal schimmelgroepen. Diverse bladvlekkenziekten,

waaronder roest en Alternaria, krijgen hierdoor geen kans om zich te ontwikkelen.

Toepassing & doseringRudis kan preventief worden toegepast óf zodra er een aantasting van roest of Alternaria

wordt waargenomen. De dosering is 0,4 l per hectare. Als er al een aantasting in het gewas

is, dan kan het beste met een interval van 14 dagen worden gespoten.

Voor prei geldt een veiligheidstermijn van 3 weken.

Alternaria in prei Roest in prei

Vanaf dit seizoen is Rudis ook toegelaten in rode en witte kool, savooie kool, spitskool en spruitkool. Alle belangrijke ziekten, waaronder Mycosphaerella, Alternaria en echte meeldauw, worden er uitstekend door bestreden.

Rudis nu ook toegelaten in kool!

De kracht van Rudis• zeer sterke preventieve en curatieve werking tegen alle belangrijke

bladvlekkenziekten, waaronder roest en Alternaria

• mengbaar met alle gangbare fungiciden en insecticiden

• ook effectief bij lage temperaturen

'Toenemende ziektedruk vraagt om sterke en breedwerkende middelen',,De afgelopen jaren is de schimmeldruk in prei steeds verder toegenomen. Vooral zwakteschimmels als Alternaria en Stemphylium zien we steeds meer. Sterke en breedwerkende middelen zoals Rudis zijn daarom zeer welkom in de teelt.''

Aan het woord is Geert van der Sterren, preiteler in Maasbree (L.) Eind mei zit hij volop in de overgang van het oude naar het nieuwe seizoen. Dat betekent dat de laatste winterprei wordt verwerkt en tegelijkertijd het nieuwe plantmateriaal wordt geplant en verzorgd. De eerste zomerprei is op 20 maart de grond in gegaan. Deze hebben de eerste twee bespuitingen tegen schimmels er alweer op zitten.

Scherp op Alternaria en roestBij de ziektebestrijding is Van der Sterren vooral scherp op Alternaria (purpervlekkenziekte) en roest. Met name Alternaria is de afgelopen jaren

steeds prominenter aanwezig. ,,Vroeger spoten we zo'n zeven weken na het planten voor de eerste keer. Nu is dat vaak al na vier of vijf weken'',

zo geeft hij de huidige situatie weer. Volgens Piet van der Haas, adviseur bij Mertens B.V. in Horst, is het een algemeen verschijnsel dat zwakte-

schimmels zoals Alternaria, maar ook Stemphylium en Cladosporium steeds vroeger en steeds heftiger opduiken. Een belangrijke oorzaak ziet hij

in het steeds extremere voorjaarsweer, waardoor de jonge preiplanten zwakker zijn en minder weerstand kunnen bieden tegen schimmels. Ook

de overgang van zaadvaste naar hybride rassen heeft veel schimmels in de kaart gespeeld. ,,Het grote voordeel van hybride-rassen is dat ze zeer

homogeen opgroeien, maar het nadeel daarvan is dat ook alle planten gelijktijdig aangetast kunnen worden, waardoor schimmels breed in het

gewas toe kunnen slaan'', zo geeft Van der Haas het dilemma weer. Nog een derde punt dat meespeelt bij de toegenomen ziektedruk is dat het

grootste winterras (Harston) gemiddeld genomen wat gevoeliger is voor Alternaria en roest dan andere rassen.

Nadruk op preventief spuitenOm de schimmels goed onder duim te kunnen houden - en om resistentievorming te voor-

komen - raadt Van der Haas aan om een rasgericht afwisselingsschema te maken van middelen

op basis van Triazolen en Strobilurinen. De nadruk moet hierbij vooral op preventief spuiten

liggen. ,,Zorg ervoor dat er geen schimmels in het gewas kúnnen komen, want de curatieve

werking van de meeste middelen is niet zo goed als hun preventieve werking. Bovendien

neemt een ziek gewas minder makkelijk middel op en moet er daardoor vaker gespoten

worden om het weer gezond te krijgen, waardoor het ook duurder wordt. Tenslotte krijg je met

aangetaste prei ook nog eens veel meer schoningswerk in de schuur.''

Basisplaats voor RudisBinnen het huidige middelenpakket heeft Rudis bij vrijwel alle preitelers een zekere basisplaats

verworven, zo weet Van der Haas.. ,,Rudis is sterk tegen alle belangrijke schimmelziekten

en heeft ten opzichte van andere middelen ook nog eens een duidelijke plus op roest en

Stemphylium. Van de acht tot tien bespuitingen in herfst- en winterprei worden er daarom

gemiddeld twee à drie met Rudis uitgevoerd'', zo geeft hij de kracht van het middel aan.

Preiteler Van der Sterren voegt hier graag aan toe dat Rudis door zijn vloeibare formulering vrij

gemakkelijk te doseren is en dat het middel de afgelopen jaren zeer zacht is gebleken voor het

gewas. Een prettige bijkomstigheid is ook dat er maar 0,4 liter per hectare nodig is. ,,Al met al

kunnen we Rudis dus prima gebruiken en zal het voorlopig een belangrijke standaardmiddel

blijven in onze teelt'', zo besluit hij het gesprek.

Geert van der Sterren (rechts) heeft samen met zijn vrouw Germy een preiteelt-

bedrijf in Maasbree (L.). Jaarlijks verbouwen ze ca. 30 hectare prei. Piet van der

Haas is adviseur vollegrondsgroenten bij Mertens B.V. in Horst.


Ziekte lastig te bestrijdenOmdat echte meeldauw vooral aan de onderkant van de kool zit, is de ziekte vrij lastig te

bestrijden. De spuittechniek is daarom extra belangrijk voor een goed resultaat. Om goed

onderin het gewas te kunnen komen adviseert Schipper om voldoende water te gebruiken,

het liefst in combinatie met luchtondersteuning. Verder raadt hij aan om het gewas vooral

goed aan de groei te houden, want daardoor is het minder gevoelig voor echte meeldauw

en is de werking van de middelen in de regel ook beter. De beste maatregel om het gewas

aan de groei te houden is beregenen, al beseft Schipper dat dit voor bewaarkool ook zijn

negatieve kanten kan hebben.

'Rudis beste middel tegen meeldauw'Voor wat betreft de middelenkeuze is Rudis zonder meer de beste optie tegen echte meel-

dauw, zo stelt Schipper. Volgens hem is dit vooral duidelijk geworden op het sluitkoolplatform

van afgelopen jaar, waarin zes verschillende bestrijdingsobjecten tegen schimmels waren

aangelegd. ,,Bij het spuitschema met Rudis lag het percentage aantasting door meeldauw

rond twee à drie procent. Alle andere objecten kwamen rond de tien procent uit. Zo'n verschil

geeft wel aan hoe sterk Rudis tegen echte meeldauw is, temeer de proef ook nog eens is

uitgevoerd in een tamelijk ongevoelig ras.''

Hoewel Schipper hoge verwachtingen heeft van Rudis, adviseert hij het middel voorlopig

alleen in de meeldauw-gevoelige rassen (= ca. een derde van het huidige koolareaal). ,,Met

deze insteek zetten we niet alles op één kaart en kunnen we er toch ruim voldoende ervaring

mee opdoen'', zo besluit hij.


Vervolg van voorpagina

'Echte meeldauw vooral onder in de kool'

Jan Schipper is specialist groenteteelt en bloembollen bij Agrifirm.

Een lastig punt van echte meeldauw is dat de ziekte zich - in tegenstelling tot de meeste andere schimmelziekten - vooral op het onderste deel van de kool ontwikkeld. ,,Meestal begint het bij de overlapping van het blad, enkele centimeters boven de steel. In deze V-vormige inkeping kan de schimmel zich vrij gemakkelijk nestelen. Om de kool dan weer schimmelvrij te krijgen moet er vaak veel blad worden verwijderd.'', zo legt Schipper uit. Vooral witte kool kan behoorlijk last hebben van echte meeldauw, zo is de afgelopen jaren gebleken. Maar ook in andere koolsoorten kan echte meeldauw voor flinke problemen zorgen. Schipper waarschuwt ervoor dat de ziekte zich flink kan uitbreiden in de bewaring, waardoor de bewaarverliezen fors op kunnen lopen.

zijn dan proefdieren én omdat sommige mensen (bijvoorbeeld kinderen, zwangere vrouwen of ouderen) extra gevoelig kunnen zijn.

De acute en chronische norm zijn dus de twee risiconormen voor de volksgezondheid (worden beiden uitgedrukt in mg/kg lichaamsge-

wicht). De overheid gebruikt deze normen om vast te stellen of bij aanwezigheid van de maximale hoeveelheid residu op een product (dus

residu hoeveelheden op MRL niveau) er risico’s zijn voor de volksgezondheid. Mocht er een conflict zijn tussen de normen dan komt er óf

geen toelating voor een product óf moet er nieuw residu-onderzoek worden gedaan met bijvoorbeeld een langere veiligheidstermijn om

de MRL te kunnen verlagen.

Vrijwel altijd zien we dat er bij aanwezigheid van maximale hoeveelheden residuen op groente en fruit er heel veel gegeten kan worden

zonder dat er risico’s zijn voor de gezondheid.

Samenvattend: voor de volksgezondheid worden in het kader van de toelating van gewasbeschermingsmiddelen twee voedselveiligheids-

normen vastgesteld: de acute norm (ARfD) en de chronische norm (ADI). Deze normen zijn relevant voor risico’s voor de volksgezondheid.

De ADI en ARfD zijn nooit in conflict met de MRL.

In de verschillende voedingsgewassen is de term MRL een algemeen gebruik-te term geworden. Er wordt veel over gepraat en bij veel mensen bestaat het idee dat de MRL een maat is voor voedselveiligheid en dat er bij overschrij-ding van de norm risico’s zijn voor de volksgezondheid. De MRL is echter geen maat voor voedsel-veiligheid maar is uitsluitend een handelsnorm.

De afkorting MRL staat voor het Engelse begrip maximum residue level (maximaal

residu niveau). Het is een norm waaraan groenten en fruit moeten voldoen op het

moment dat ze in het handelsverkeer worden gebracht. Deze norm wordt vastgesteld

op EU-niveau en is geldig voor alle EU-landen.

Hoe wordt de MRL vastgesteld?De MRL wordt vastgesteld op basis van goed landbouwkundig gebruik van een mid-

del. Dat wil zeggen dat het middel op een bepaald gewas wordt toegepast zoals het

beschreven staat op het etiket. Daarbij wordt altijd de worst-case situatie opgezocht.

De hoogste dosering wordt gehanteerd, het maximale aantal bespuitingen dat volgens

het etiket mag worden uitgevoerd wordt ook daadwerkelijk gespoten en de laatste

bespuiting wordt uitgevoerd op basis van de veiligheidstermijn. Voor de meeste

gewassen wordt het onderzoek uitgevoerd in minimaal acht proeven verdeeld over

twee jaar. Op verschillende momenten worden monsters genomen en worden residuen

gemeten. Op basis van deze resultaten stelt de Europese overheid het maximale residu

niveau (MRL: uitgedrukt in mg/kg groente of fruit) vast dat mag worden gevonden.

Hierbij is de gedachte dat als de teler een product toepast volgens het etiket, er geen

kans is dat hij de MRL overschrijdt. De overheid bouwt daartoe altijd een redelijke

extra veiligheidsmarge in tussen de gemeten waarden in het residu-onderzoek en de

daadwerkelijke MRL.

Samenvattend: de MRL wordt vastgesteld op basis van goed landbouwkundig gebruik

en niet op basis van risico’s voor de volksgezondheid.

Is er een link tussen de MRL en voedselveiligheid?Door de overheid worden twee voedselveiligheidsnormen vastgesteld voor de mens. De

eerste is de hoeveelheid van een actieve stof die eenmalig ingenomen kan worden zon-

der risico voor de gezondheid (acute norm: ARfD, Acute Reference Dose). Daarnaast is er

de chronische norm voor dagelijkse inname zonder risico’s voor de gezondheid (chroni-

sche norm: ADI, Acceptable Daily Intake). Deze normen worden vastgesteld op basis van

onderzoek bij proefdieren. Daarbij wordt er een veiligheidsfactor (100x) ingebouwd voor

vertaling van het onderzoek van dieren naar mensen omdat mensen mogelijk gevoeliger

MRL: geen risiconorm, maar een handelsnorm!



'Extra middel tegen bladvlekkenziekte is zeer welkom'

Flint: vertrouwde kracht met zeer brede toelating

PreiTer bestrijding van purpervlekkenziekte (Alternaria porri) en roest (Puccinia alli). Flint preven-

tief inzetten met intervallen van 14 dagen. Stemphylium vesicarium en fluweelvlekkenziekte

(Cledosporium allii-porri) worden ook bestreden door Flint.

Als er al een aantasting aanwezig is op het moment van de eerste behandeling, dan de eerste

behandeling uitvoeren met een middel met curatieve werking.

Dosering: 0,4 kg/ha (400 g/ha)

Spruitkool en sluitkool Ter bestrijding van spikkelziekte (Alternaria brassicae) en bladvlekkenziekte (Mycosphaerella

spp.) Zodra de eerste aantasting wordt genomen, een behandeling uitvoeren. De behandeling

om de 14 dagen herhalen. De toepassingen met Flint bij voorkeur laten volgen op bespuitingen

met fungiciden uit andere chemische groepen zoals bijvoorbeeld Folicur.


Ter bestrijding van witte roest (Albugo candida).


Bloemkool, broccoli en boerenkoolTer bestrijding van witte roest (Albugo candida) in de onbedekte teelt van bloemkool, broc-

coli en boerenkool

Dosering: 0,4 kg Flint per ha (400 g/ha). Een dosering van 0,25 kg Flint per ha is toereikend

voor de bestrijding van Mycosphaerella spp. en Alternaria spp.

Veredelings- en zaadteelt van koolgewassenTer bestrijding van witte roest (Albugo candida) in de bedekte teelt van de veredelings- en

zaadteelt van koolgewassen.


Sla en andijvieTer bestrijding van Sclerotinia en Botrytis in

de bedekte teelt van sla en de bedekte en

onbedekte teelt van andijvie. Ook effectief

ter bestrijding van valse meeldauw.


Bleekselderij en knolselderijTer bestrijding van bladvlekkenziekten (Septoria apiicola) in de onbedekte teelt van bleekselderij en knolselderij.


Witlof en cichoreiTer bestrijding van echte meeldauw (Erisyphe cichoracearum) in de onbedekte pennenteelt van witlof en cichorei.


Bos-, was- en winterpeen in de vollegrond Ter bestrijding van loofverbruining (Alternaria dauci) en meeldauw (Erysiphe heraclei) in bos-, was- en winter peen in de vollegrond. Zodra

de eerste aantasting wordt waargenomen een behandeling uitvoeren. De behandeling om de 14 dagen herhalen. De toepassingen met Flint

bij voorkeur laten volgen op bespuitingen met fungiciden uit andere chemische groepen zoals bijvoorbeeld triazolen.

Dosering bij bestrijding van meeldauw: 0,25 kg/ha (250 g/ha)

Dosering bij bestrijding van Alternaria: afhankelijk van de ziektedruk: 0,25-0,4 kg/ha (250-400 g/ha).

De kracht van Flint• zeer brede toelating in vrijwel alle vollegrondsgroenten, waaronder sinds

kort ook cichorei, witlof (pennenteelt), knol- en bleekselderij, bloemkool,

broccoli en boerenkool

• effectief tegen een grote reeks van schimmels, waaronder Alternaria,

Mycosphaerella, meeldauw, roest en valse meeldauw

• zeer regenvast door snelle opname en sterke binding aan waslaag

Flint heeft zich de afgelopen jaren bewezen als een zeer sterk en effectief fungicide in een groot aantal vollegrondsteelten. Het bestrijdt een brede reeks van schimmels, waaronder Alternaria, Mycosphaerella, meeldauw, roest en valse meeldauw. Vanaf dit seizoen is Flint ook toegelaten in bloemkool, broccoli, boerenkool, sla, andijvie, cichorei, witlof (pennenteelt), knolselderij en bleekselderij.

,,Knolselderij is een relatief dure en gevoelige teelt, maar tegelijkertijd ook één van de meest renderende gewassen op ons bedrijf. '' Met deze woorden vat Joes Korst de status van de knolselderijteelt op zijn bedrijf samen. Samen met zijn broer Wim verbouwt hij al meer dan 35 jaar knolselderij. Dit jaar telen ze zo'n 15 hectare, bestemd voor de versmarkt.

Een van de meest kritieke periodes bij de teelt van knolselderij is het planten.,,Er gaat voor een behoorlijk kapitaal de grond in en daar willen

we op het eind natuurlijk wel iets van terugzien in de portemonnee. Hoe minder planten er wegvallen, des te meer knollen we per hectare

kunnen oogsten. De opkomst is dus een zeer belangrijke factor bij het uiteindelijke rendement '', zo geeft Korst het belang weer.

Vanwege kou en regen zijn de plantjes dit seizoen wat later dan normaal de grond in gegaan, zo vertelt de akkerbouwer op één van zijn

percelen. ,,Normaal gesproken zijn we eind april of begin mei wel klaar met planten. Dit seizoen gingen de laatste plantjes er pas half mei

in.'' De vertraging bij het planten heeft gelukkig geen nadelige gevolgen gehad. Door het donkere weer met af en toe een buitje is de aanslag

juist zeer gunstig geweest. Vrijwel alle planten staat er uitstekend op, zo blijkt tijdens een rondje over het perceel.

Bladvlekkenziekte onder controle houdenEen tweede belangrijke fase in de teelt is de ziektebestrijding. Daarbij draait het hoofdzakelijk om bladvlekkenziekte (Septoria apiicola).

Jaarlijks spuit Korst 6 à 7 keer tegen deze schimmelziekte. Voor het bepalen van het optimale spuittijdstip maakt hij onder meer gebruik van

een Beslissing Ondersteunend Systeem (BOS). Verder overlegt Korst regelmatig met gewasbeschermingsadviseur Daan Goense van Agerland

over het beste spuitschema en de middelenkeuze. Volgens Goense is bladvlekkenziekte over het algemeen goed onder controle te houden,

mits er tijdig wordt gespoten. ,,Vooral de maanden augustus en september zijn gevaarlijk, omdat het loof zich dan meestal flink gaat ontwik-

kelen. Als je het dan laat versloffen, dan kan de opbrengst gemakkelijk met de helft onderuit gaan'', zo weet hij.

Nieuwkomer Flint een welkome aanvullingMet de komst van Flint - dat afgelopen winter is toegelaten in knolselderij - krijgen telers er dit seizoen in ieder geval een sterk middel tegen

bladvlekkenziekte bij, zo stelt Goense. Met het oog op resistentie-management adviseert hij om Flint afwisselend toe te passen met een middel

op basis van difenoconazool. ,,Beide middelen hebben een verschillende werkzame stof; dat past dus goed bij elkaar'', zo besluit hij.

Joes Korst (rechts) heeft samen met zijn broer Wim een akkerbouw- en kleinfruitbedrijf in

Steenbergen (N-Br.) Jaarlijks verbouwen ze ca. 15 ha knolselderij. Daan Goense is gewas-

beschermingsadviseur bij Agerland.



'Afgehard onkruid in asperges vraagt om volle dosering Basta'Nog een paar dagen en het aspergeseizoen 2010 zit er weer op. ,,Officieel is 24 juni de laatste dag dat er wordt gestoken. Daarna krijgen de gewassen weer rust'', zo weet Rob van den Oever, adviseur bij Vlamings B.V. in De Mortel. Jaarlijks begeleidt en adviseert hij zo'n 15 telers met gezamenlijk een kleine 50 hectare asperges.

Om de uitlopende aspergeplanten een mooie, onkruidvrije start te geven, is een radicale onkruidbestrijding absoluut noodzakelijk, zo stelt

Van den Oever. Hét basismiddel hiervoor is Basta 200, een middel op basis van glufosinaat-ammonium. ,,Met Basta raak je bijna alle voor-

komende onkruiden, waaronder meldes, perzikkruid en een groot aantal grassen, in één keer kwijt. Alleen bij kleine brandnetel adviseren we

om 1 tot 1,5 liter linuron toe te voegen, want daarop komt Basta 200 vaak net even tekort'', zo weet de adviseur. Verder benadrukt hij dat

er op het einde van de oogst niet vergeten moet worden om bodemherbiciden in de mix mee te nemen.

Taaie en afgeharde onkruidenDoor het relatief droge en koude voorjaar zijn de onkruiden in de looppaden dit seizoen

wat taaier en wat meer afgehard dan normaal, zo verwacht Van den Oever. ,,Het is daarom

raadzaam om in ieder geval niet onder de adviesdosering van Basta te gaan zitten'', zo

waarschuwt hij. Hoewel de dosering op het etiket 3 tot 5 l/ha aangeeft, raadt Van den Oever

aan om liever 4 tot 5 l/ha aan te houden. ,,Dan weet je zeker dat je goed zit, ook als de

weersomstandigheden na het spuiten net even minder zijn als verwacht, bijvoorbeeld door

regen of door weinig groeizaam weer.'' Voor een zo goed mogelijke werking raadt hij aan

om Basta bij voorkeur tijdens een zonnige dag in de ochtend te spuiten en daarbij minimaal

400 liter water te gebruiken.

Folie eraf, bedden bevochtigen en spuitenHoewel er meerdere manieren zijn om het gewas onkruidvrij te maken, geeft Van den Oever

er de voorkeur aan om één of tweede dagen voor de geplande afsluiting van het seizoen

de folie eraf te halen, daarna de bedden even vochtig te maken (via regen of beregening)

om vervolgens nog enkele dagen te kunnen steken en tot slot met vier à vijf liter Basta per

hectare het hele perceel schoon te spuiten. ,,Op die manier haal je het beste uit de teelt én

uit de onkruidbestrijding'', zo besluit hij.

Rob van den Oever is adviseur bij Vlamings in De Mortel.

Bescherm uw huid - draag handschoenen!

tip 1

Handen zijn de meest bloot-gestelde lichaamsdelen (>95%) tijdens het klaarmaken van de spuitoplossing. Bescherm ze.

VÓÓR toepassing van gewasbeschermingsmiddelen

Werk nooit zonder handschoenen met het onverdunde product.Draag handschoenen die be-stand zijn tegen chemicaliën bij het werken met een gewasbe-schermingsmiddel, omdat die de huid van de hand beschermen.

tip 2

Niet alle handschoenen zijn geschikt om om te gaan met onverdunde gewasbeschermings-middelen. Draag nooit katoenen of leren handschoenen! Deze nemen het product op en stellen u zelfs meer bloot aan product iedere keer als u ze draagt.

tip 3

NÁ toepassing van gewasbeschermingsmiddelen

Gooi uw handschoenen op een veilige manier weg als ze veront-reinigd zijn, of als u er niet zeker van bent dat ze u afdoende zullen beschermen. Bij twijfel een nieuw paar handschoenen gebruiken!tip 10

Trek handschoenen op de juiste manier uit, ze kunnen sterk verontreiningd zijn!

tip 9

Was de handschoenen iedere keer als ze verontreinigd zijn door onverdund product.Was de handschoenen alvorens ze uit te trekken.Wassen verlengt de levensduur van handschoenen.

tip 8

Draag handschoenen over de mouwen van uw bovenkleding bij het werken met onverdunde producten. Meet het product zorgvuldig af.tip 5

Gebruik handschoenen bij het schoonmaken en het onderhoud van apparatuur!

tip 7

Gebruik handschoenen wanneer u de verpakking en de maatbeker driemaal schoonspoelt!

tip 6

3 x

Gebruik nooit beschadigde handschoenen! Controleer ze altijd vóór gebruik. Vervang beschadigde handschoenen.

tip 4

TIP

SV

AN

DE PROFESSION

ALS


COLOFONConcept en realisatie:

Bayer CropScience B.V.Reed Business B.V.

Vormgeving en opmaak:Claudia Roorda

Fotografie:Bayer CropScience

Drukwerk:Ascend

Dit is een uitgave van:Bayer CropScience B.V.Energieweg 1P.O. Box 231NL-3640 AE Mijdrecht

Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitge-breide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toe-passing zich aan onze controle onttrek-ken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.


Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Jessica Biermann Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht

BON

Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Bedrijf + aantal ha. groenten:

De oplossing van de puzzel is:

Actievoorwaarden

Deze prijsvraag loopt van 10 juni t/m 15 juli 2010. Uit de goede inzendingen worden vijf winnaars getrokken. De prijswinnaars krijgen tussen 15 en 31 juli bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

A B C A B C A B C

1 2 3

,,Als Sclerotinia wat regelmatiger voorkomt, zoals hier in de Noord-oostpolder, is het raadzaam om Nativo op te nemen in het spuit-schema voor peen.''

Thomas Keur, akkerbouwer in Nagele en Arno Meijer, gewasbeschermingsadviseur bij Profyto

,,De komende jaren zal het lastiger worden om nieuwe gewasbe-schermingsmiddelen toegelaten te krijgen. Vooral voor insecticiden zul-len de verzwaarde toelatingseisen tot problemen leiden.''

Mieke Hoogendoorn, hoofd registratie bij Bayer CropScience

,,Rudis is sterk tegen alle belangrijke schimmelziekten in prei en heeft ten opzichte van andere middelen ook nog eens een duidelijke plus op roest en Stemphylium.''

Geert van der Sterren, preiteler in Maasbree en Piet van der Haas, adviseur bij Mertens B.V. in Horst

,,Het onkruid in de looppaden van de aspergevelden is dit jaar wat harder dan normaal. Het is daarom raadzaam om in ieder geval niet onder de adviesdosering van Basta te gaan zitten.''

Rob van den Oever, adviseur bij Vlamings B.V. in De Mortel

Puzzel mee en win kaartjes voor de Efteling!Zin in een gezellig dagje uit met uw gezin, familie of vrienden? Los dan de onderstaande fotopuzzel op! Uit de goede in-zendingen worden vijf winnaars getrokken. Zij krijgen elk vier entreekaartjes voor attractiepark De Efteling in Kaatsheuvel.

1. Welke schimmelziekte is hier te zien?a. roestb. Pseudomonasc. Alternaria

1. Welk insect is hier afgebeeld?a. Bladluisb. Koolmotc. Koolwittevlieg

3. Welke ziekte is hier afgebeeld?a. Phytophthorab. Mycosphaerellac. Colletotrichum


Vollegrondsgroenten Koerier jun 2010

Documents

Transcript of Vollegrondsgroenten Koerier jun 2010