Voedselallergieën: Implicaties voor de voedingsindustrie

Lutgart HendriksAIB-Vinçotte

Jan Olieslagerslaan 35, 1800 – Vilvoordelhendriks@aib-vincotte.be

Studieavond WAVFH-Flanders16 juni 2005

Inhoudstafel

VoedselallergieënRelevante wetgevingVoedingsindustrie

Retailer & RL 2001/95GFSI & goedgekeurde Standaarden

RL 2003/89 in deze StandaardenBRCIFS

Voorbeeld vertaling van de RL 2003/89 door een KlantEnkele vragen uit de praktijk

Voedselallergieën

http://www.efsa.eu.int/science/nda/nda_opinions/catindex_en.html

Volledig en zeer gedetailleerd overzicht te declareren voedselallergenen:

« Opinion of the Scientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies on a request from the Commission relating to the evaluation of allergenic foods for labelling purposes.(Request Nº EFSA-Q-2003-016) (adopted on 19 February 2004) »

Voedselallergieën

Allergy to cerealsAllergy to crustaceansAllergy to fishAllergy to eggsAllergy to peanutsAllergy to soyAllergy to milk and dairy products including lactoseAllergy to nutsAllergy to celeryAllergy to mustard Allergy to sesameAdverse reactions to sulphites

1. Background2. Frequency3. Clinical features4. Identified allergens5. Cross-reactivities6. Possible effects of food processing on allergenicity and derived products7. Threshold doses8. Conclusion

http://www.allergenendatabank.nl/

De databank ALBA verzamelt en beheert gegevens van stoffen die voedselallergie kunnen veroorzaken. In samenwerking met het Voedingscentrum maakt zij deze informatie beschikbaar voor consumenten. Momenteel leveren ca. 140 fabrikanten en leveranciers gegevens over ruim 18.000 producten.

De Allergenendatabank is gevestigd bij TNO Kwaliteit van Leven in Zeist.

Uit « Albaproductbladjuni2005.pdf »Melkeiwit PeulvruchtenLactose NotenEi NotenolieSoja-eiwit PindaSoja-olie Pinda-olieGluten SesamTarwe SesamolieRogge GlutaminaatRundvlees SulfietVarkensvlees KorianderKippenvlees SelderijVis WortelSchaal- en schelpdierenLupineMaïs MosterdCacao

Relevante wetgeving

RICHTLIJN nr. 2000/13/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 20 MAART 2000 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgeving der lidstaten inzake de etikettering en presentatie van levensmiddelen alsmede inzake de daarvoor gemaakte reclame

Wijzigingen: RL 2001/101/EG van de Commissie van 26 november

2001 (PB L 310 van 28.XI.2001) RL 2003/89/EG van het Europees Parlement en de Raad

van 10 november 2003 (PB L 308 van 25.XI.2003) RL 2005/26/EG van de Commissie van 21 maart 2005 (PB

L 75 van 22.III.2005)

RL 2005/26/EG

BIJLAGE IIIbis-2

Lijst van voedselingrediënten of stoffen die tijdelijk (tot 25 november 2007) worden geschrapt uit bijlage IIIbis bij Richtlijn 2000/13/EG van het Europees Parlement en de Raad

Glutenbevattende granen  [glucosestroop op basis van tarwe, m.i.v. dextrose; maltodextrinen op basis van tarwe; glucosestroop op basis van gerst; granen gebruikt voor sterk alcoholische dranken]

  Eieren [lysozym (geproduceerd uit eieren) gebruikt in wijn; albumine (geproduceerd uit eieren) gebruikt als klaringsmiddel in wijn en cider]

  Vis [visgelatine gebruikt als drager voor vitaminen en smaakstoffen ; visgelatine of vislijm gebruikt als klaringsmiddel in bier, cider en wijn]  

RL 2005/26/EG

BIJLAGE IIIbis-2 (vervolg)

  Soja [volledig geraffineerd(e) sojaolie en –vet; natuurlijke gemengde tocoferolen (E306), natuurlijk D-alfa-tocoferol, natuurlijk D-alfa-tocoferolacetaat, natuurlijk D-alfa-tocoferolsuccinaat van soja; fytosterolen en fytosterolesters van plantaardige oliën van soja; fytostanolesters geproduceerd uit fytosterolen van plantaardige oliën van soja]

  Melk [wei gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken; lactitol ; melk- (caseïne) producten gebruikt als klaringsmiddel in cider en wijnen]

  Noten [noten gebruikt in distillaten voor sterk alcoholische dranken; noten (amandelen, walnoten) gebruikt (als smaakstof) in sterk alcoholische dranken]

  Selderij [olie van selderijblad en –zaad; oleohars van selderijzaad]

  Mosterd [mosterdolie; mosterdzaadolie ; mosterdzaadoleohars] 

« Voedingsindustrie »[in het kader van deze lezing]

Voedingsbedrijven die producten maken onder naam van de Klant: « Private LabelPrivate Label »

Voedingsbedrijven die gecertificeerd worden tegenover Standaarden « van de Klant »

KlantKlant: de Retailer

Standaarden zijn StandaardenStandaarden goedgekeurd door GFSI: The Global Food Safety Initiative, Guidance Document (4th Edition)

http://www.ciesnet.com/

Retailer & RL 2001/95

RICHTLIJN 2001/95/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

van 3 december 2001 inzake algemene productveiligheid

« De distributeurs moeten ertoe bijdragen dat de toepasselijke

veiligheidseisen worden nagekomen. De op dedistributeurs rustende verplichtingen zijn naar

evenredigheidvan toepassing op hun respectieve

aansprakelijkheden. »

Het doel van deze richtlijn is ervoor te zorgen dat de op

de markt gebrachte producten veilig zijn.

GFSI & goedgekeurde Standaarden

BRC GLOBAL STANDARD -FOOD (Issue 4)

http://www.brc.org.uk/standards/about_food.htm

International Food Standard:http://www.food-care.info/

EISEN voor een op HACCP gebaseerd VOEDSELVEILIGHEIDSSYSTEEM  Samengesteld door het Centraal College van Deskundigen – HACCP, Nederland. ’s Gravenhage, Nederland: september 2002 (3e versie)

SQF 2000 Code en SQF 1000 Code (primaire sector) http://www.sqfi.com/

RL 2003/89 in BRC versie 3(van toepassing tot 30 juni 2005)

5.5 Specifieke behandelingIndien materialen een speciale aanpak nodig vergen (bijv. allergenen) dan moeten daarvoor procedures zijn, zodat de productveiligheid, wettelijke eisen en kwaliteit gehandhaafd blijven.

5.5.2 (B)Speciale aandacht moet geschonken worden aan het vermijden van kruisbesmetting door ingrediënten die een veiligheidsprobleem kunnen inhouden, bijv. pinda's, of ingrediënten die leiden tot grote klantontevredenheid, zoals vlees in een vegetarisch product.

RL 2003/89 in BRC versie 4(van toepassing vanaf 1 juli 2005)

4.2 Eisen voor de behandeling van specifieke materialenFundamenteel

Indien materialen een speciale aanpak vergen (bijv. bekende allergenen, organisch gecertificeerde producten of een gegarandeerde kwaliteit) dan moeten daarvoor procedures zijn, zodat de productveiligheid, wettelijke eisen en kwaliteit gehandhaafd blijven.

Vereisten

4.2.1Het bedrijf dient een risicobeoordeling uit te voeren van grondstoffen om het risico van besmetting met specifieke allergenen, bijv. pinda’s en andere bekende allergenen, te analyseren, of om het verlies van een « identity-preserved » status, bijv. Organisch, te voorkomen en zal maatregelen implementeren voor het behoud van de veiligheid en de wettelijkheid van het product.

RL 2003/89 in BRC versie 4(van toepassing vanaf 1 juli 2005)

4.2.2Tijdens de opslag en bewerking moet in het bijzonder worden gelet op het risico van kruisbesmetting door ingrediënten die een veiligheidsprobleem kunnen inhouden, bijv. pinda’s, of ingrediënten die leiden tot grote klantontevredenheid, zoals vlees in een vegetarisch gerecht.

4.2.3Indien herverwerking van toepassing is, of herbewerking wordt uitgevoerd, moeten er procedures zijn geïmplementeerd die de veiligheid, wettelijkheid en kwaliteit van het eindproduct garanderen.

RL 2003/89 in IFS versie 4

1.2.3.8 (B)De bereik van de HACCP-studie dient allergenen en andere parameters te omvatten die relevant zijn om te voldoen aan de verwachtingen van de afnemer met betrekking tot voedselveiligheid. (zie ook criterium 4.20)

=> Allergenen in de gevarenanalyse (naast biologische – scheikundige en fysische gevaren), in de risicobeoordeling, in de beheersmaatregelen…

RL 2003/89 in IFS versie 4

4.20 Allergenen risico4.20.1 (B)De organisatie dient systemen en procedures in werking te hebben voor de identificatie van de meest gangbare voedselallergenen (zie IFS deel 2, bijlage 2 Definities: “allergenen”), inclusief additieven, hulpstoffen en andere stoffen die een

mogelijk allergenenrisico vormen.

=> Procedure allergenenmanagement

RL 2003/89 in IFS versie 4

4.20.2 (B)De gedocumenteerde beheersing van traceerbaarheid van voedselallergenen houdt de relatie in stand tussen grondstoffen, tussenproducten, halffabricaten en eindproducten.

Naspeurbaarheid van allergenen, inclusief herverwerk; recall procedure

Voorbeeld: recall « ijsjes met gluten »

4.20.2 (B)Auditbevindeningen, praktijkvoorbeelden

Voorbeeld: recall « ijsjes met gluten »  

AH haalt Aardbei-choco ijsjes met gluten uit de schappenAlbert Heijn heeft besloten om met onmiddellijke ingang AH Aardbei choco-ijsjes 4 x 90 ml. uit de winkels terug te halen.

Klanten met een gluten-intolerantie wordt dringend verzocht het product niet te gebruiken. Voor mensen zonder gluten-intolerantie bestaat er geen enkel risico.

De supermarkt neemt de maatregel omdat bij de allergie-informatie op de verpakking staat dat het product geen gluten bevat.  

http://www.agriholland.nl/nieuws/

RL 2003/89 in IFS versie 4

4.20.3 (B)De grondstofspecificaties identificeren producten met een allergenenrisico (inkoopinformatie). Hiertoe behoort ook een gedocumenteerde verklaring van de leverancier met betrekking tot aan- of afwezigheid van allergenen. Er wordt een grondstoffenlijst bijgehouden, die alle geïdentificeerde, in de fabriek gebruikte allergenen bevat en de mixen of recepturen waarin deze voedselallergenen worden gebruikt. Deze lijst wordt geverifieerd, geactualiseerd en gevalideerd door degene, die daarvoor verantwoordelijk is.

Inkoopinformatie over de producten; over het productieproces bij de leverancier

http://www.allergenendatabank.nl/_Rainbow/Documents/ALLERGENEN%20NL2004.pdf

RL 2003/89 in IFS versie 4

4.20.4 (B)De productie van allergenenbevattende producten en producten zonder allergenen vindt zodanig plaats dat een mogelijke besmetting van (toevallige aanwezigheid in) allergeenvrije producten wordt geminimaliseerd. Er zijn procedures aanwezig om te waarborgen dat de productielijn afdoende wordt gereinigd, alvorens te starten met de productie van allergeenvrije producten. Adequate beheersmaatregelen worden genomen om kruisbesmetting te voorkomen.

Maatregelen ter voorkoming van kruisbesmetting tijdens opslag en productie

RL 2003/89 in IFS versie 4

4.20.5 (B)Er is een programma voor om ervoor te zorgen dat etiketten de juiste informatie bevatten. Dit omvat de controle bij ontvangst van alle eindproductetiketten, waarop allergenen zijn vermeld om de juistheid te waarborgen. Registraties van de ontvangstcontroles en van de reguliere etiketcontroles van eindproducten worden bijgehouden.

Etikettering en de controle hierop

Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant

« Allergenen-beleid van een retailer: voorschrift voor producenten van private label »

1. Wettelijke etiketteringverplichtingenDe 12 vastgestelde allergenen, inclusief de verborgen allergenen =>

dragerstoffen in o.a.technische hulpstoffen, aroma’s, additievenVoorbeeld: aroma (bevat soja)

2. Hoe allergenen vermelden op het etiket?A. De 12 vastgestelde: in de ingrediëntendeclaratieB. De « verborgen » komen in een afzonderlijk infoblok:

Allergie-informatie

Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant

« Allergenen-beleid van een retailer » - vervolg

3. Contaminatie « Gemaakt in een bedrijf waar ook pinda’s en / of noten worden

verwerkt » Vermelding enkel bij onbedoelde dwz onvermijdbare

contanimatie met pinda’s en /of noten Bij de overige allergenen doen we dit niet

Voorbeeld vertaling RL 2003/89 en RL 2005/27 door een Klant

« Allergenen-beleid van een retailer » - vervolg

4. Hoe omgaan met de te verwachten lijst van niet te declareren allergenen [RL 2005/26]

Arachideolie (pindaolie) opnemen in de allergie-informatie

5. Zwaveldioxide en sulfiet?Declareren indien toegevoegd én 10mg /kg of 10 ml/l uitgedrukt als

SO2, in het eindproduct zoals verkocht

Enkele allergene-vragen uit de praktijk

Declaratie technische hulpstof transglutaminase (kleven gerookt vlees) met als drager caseïne? => melkeiwit: allergeen, dus declareren

Is knolselder een allergeen? => ja – zie ook « Wijziging van de etiketteringvoorschriften ingevolge de publicatie van RICHTLIJN 2003/89/EG VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 10 november 2003 tot wijziging van Richtlijn 2000/13/EG met betrekking tot de vermelding van de ingrediënten van levensmiddelen:

Een Handleiding » http://www.vwa.nl/download/infobladen/Voedselveiligheid/65_etiketteringsvoorschriften_allergenen.pdf

Allergene-vragen uit de praktijk

Zijn Kerimi-noten ook allergenen? => ja

Gerookte sprot – vis (allergeen) nog afzonderlijk vermelden? Neen

Lutgart Hendriks, AIB-VinçotteJan Olieslagerslaan 35, 1800 – Vilvoordelhendriks@aib-vincotte.be