VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...

Licapnummer: D/1995/0279/053Amei 1995

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK

SECUNDAIR ONDERWIJS

Guimardstraat 1 - 1040 BRUSSEL

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Studierichting

ZEEFDRUK

Derde graad BSO

3de leerjaar

- Licap-uitgave - Brussel -

Lessentabel Zie website: www.vvkso.be

INHOUD

blz.

1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DESTRUCTUUR SECUNDAIR ONDERWIJS 1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2 BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

4 TAXONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

5 RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

6 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN ENMETHODOLOGISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

PV Prakijk/Stages Grafische technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8PV Stages Grafische technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

TV Grafische technieken - Grafische technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22DEEL 1: TECHNOLOGIE REPROGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22DEEL 2: TECHNOLOGIE ZEEFDRUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Complementair gedeelte

TV Grafische technieken - Calculatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

TV Grafische technieken/Toegepaste informatica - Toegepaste informatica . . . . . . 46

7 BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

4

1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DE STRUCTUUR SECUN-DAIR ONDERWIJS 1989

1.1 Inleiding

Tijdens het schooljaar 1994-1995 bereikte de eenheidsstructuur het 2de leerjaar van de 3de graad. Destudierichtingen BSO kregen in de 3de graad een geactualiseerde of een vernieuwde inhoud. Vanzelf-sprekend hebben inhoudelijke aanpassingen aan de 3de graad gevolgen voor de op de 3de graad aanslui-tende specialisatiejaren.In de sectoriële commissies van de VLOR werd nagegaan in welke mate het aanbod van specialisatiejarenmoest worden aangepast, rekening houdend met de hieronder vermelde en op het BSO gefocuste visie-tekst. Dat resulteerde in een reeks adviezen voor schrapping, naamwijziging, actualisering en toevoegingvan 3de leerjaren van de 3de graad.

1.2 Het concept van 3de leerjaren van de 3de graad BSO

1.2.1 SPECIALISATIEJAREN BSO

Specialisatiejaren BSO zijn een verdieping van een bepaald onderdeel van de leerstof van de 3de graad.Zij hebben een rechtstreekse koppeling naar tewerkstelling in bedrijven of instellingen. Zij bouwen zoalsde specialisatiejaren TSO voort op de kennis die de leerlingen verworven hebben in de 3de graad. Despecialisatiejaren kunnen wel vrij eng of vrij breed zijn. (We passen de definitie van specialisatiejarenTSO dus ook toe op specialisatiejaren BSO.)

De link naar tewerkstelling heeft belangrijke kwalitatieve consequenties. Die hogere kwaliteitseisenpassen trouwens in een maatschappelijke tendens om in algemene zin hogere opleidingsvereisten te stellen.De 3de leerjaren van de 3de graad kunnen in een aantal sectoren een middel zijn om daaraan tegemoet tekomen.

Door het volgen van een 3de leerjaar van de 3de graad (en de erin opgenomen stages of andersoortigeaanwezigheid in bedrijven) hebben de afgestudeerden een grotere kans op tewerkstelling of krijgen zijgrotere troeven op de arbeidsmarkt.

Specialisatie is een rekbaar begrip. De specificiteit zal gedeeltelijk afhankelijk zijn van de betreffende(deel-)sector. De kwalitatieve invulling van 3de leerjaren van de 3de graad moet geregeld door de sec-torcommissies worden geëvalueerd. De hoge kwaliteitseisen vragen op hun beurt adequate uitrusting engoed voorbereide lesgevers.

Men moet hieruit afleiden dat de specialisatiejaren niet voorbereiden op het hoger onderwijs. Ze hebbendus als doelpubliek "finalisten van het secundair onderwijs". Dit belet niet dat een leerling toch de smaakvoor het hoger onderwijs in zo'n jaar zou te pakken krijgen. Een belangrijke doelstelling, zo niet debelangrijkste, is in ieder geval jonge mensen een betere instap in de tewerkstellingswereld verzekeren.

Negatief kunnen we het zo stellen: de specialisatiejaren kunnen geen heroriënteringsfunctie hebben. Ditlaatste veronderstelt immers dat de leerlingen in dit leerjaar met een ander beroepsprofiel zouden kennismaken. Deze leerjaren kunnen ook geen actualiseringsfunctie hebben in opgedane kennis. Het zou ong-erijmd zijn verouderde technieken te gebruiken in de 2de en de 3de graad om in het 3de leerjaar van de3de graad dan alle nieuwe technologieën aan te leren. Zowel de heroriëntering als de actualisering horennormalerwijze thuis in het gewone deeltijds volwassenenonderwijs of onderwijs voor sociale promotie.

5

Specialisatiejaren kunnen tenslotte ook geen vervolmakingsfunctie vervullen. Hierdoor zouden we erken-nen dat de eigenlijke studieduur van het secundair onderwijs zeven leerjaren omvat. Dit mag nooit debedoeling zijn. De vormingscyclus moet "afgerond" zijn op het einde van het 2de leerjaar van de 3degraad.

De specialisatiejaren BSO hebben echter ook nog een andere functie. Deze leerjaren leiden ook tot hetdiploma van secundair onderwijs. Men zou in een bepaalde visie kunnen zeggen dat de studieduur in hetBSO zeven leerjaren bedraagt. Hierbij zou dan kunnen aansluiten dat de 3de leerjaren van de 3de graadin het BSO pure vervolmakingsjaren zijn of de gewone afronding van een vormingscyclus. In die visiezou de eis van de regelgever daarbij heel zinvol zijn: de jongeren moeten een bepaald aantal uren alge-mene vakken horend tot de basisvorming volgen, willen ze een diploma behalen. Er bestaat tenslotte eenvrij algemene consensus vandaag om inderdaad de leerlingen aan te moedigen dit 3de leerjaar te volgen.Het gevaar is immers niet denkbeeldig dat het precies de BSO-jongeren zijn die morgen als eerste moetenaanschuiven bij allerlei vormingsinstanties om zich bij of om te scholen.

Toch wordt tot op vandaag ook in het BSO het 2de leerjaar van de 3de graad algemeen erkend als eeneindjaar. Zo wordt de geïntegreerde proef ook in dit leerjaar georganiseerd.

De regelgever heeft ook gesteld dat in 3de leerjaren van de 3de graad BSO die ingericht worden als speci-alisatiejaren het diploma kan worden uitgereikt. Er is dus geen echte reden voorhanden om te stellen datdeze specialisatiejaren anders zouden zijn dan de andere specialisatiejaren. Het begrip specialisatie moeteenduidig blijven. In deze zin kan het hierboven beschreven concept ook op de specialisatiejaren BSOzonder meer verder toegepast worden. Dit sluit niet uit dat de specifieke vorming die men bijkomendverwerft, samen met het diploma, in uitzonderlijke gevallen als een voorwaarde tot de uitoefening van eenbepaald beroep zou gesteld worden.

Ons land investeert veel in onderwijs. De inspanningen die men in het begin van de jaren '80 geleverdheeft om de leerlingen van het TSO en het BSO via derde graden tot een diploma te brengen, kunnen nooitgenoeg geprezen worden. Vroeger bestonden er immers veel studierichtingen enkel op lager secundairniveau, namelijk de A3- en A4-opleidingen.Specialisatiejaren TSO en BSO vinden hun bestaansrecht in de verhoogde kansen op tewerkstelling. De3de leerjaren van de 3de graad BSO krijgen via de mogelijkheid tot diplomering een heel belangrijketoegevoegde waarde. De gemeenschap investeert in een doelgroep die in onze maatschappij zeker niet totde meest weerbaren behoort. Vanzelfsprekend kan de gemeenschap een kader opleggen waardoor er opeen verantwoorde wijze met deze 3de leerjaren van de 3de graad omgesprongen wordt.

1.2.2 SAMENWERKING MET DE SOCIALE PARTNERS

Uit de omschrijving van de specialisatiejaren TSO en BSO hierboven is zo af te leiden dat de opleidingrealiteitsnabij hoort te zijn, dat de opbouw van een nieuw specialisatiejaar in nauw overleg dient te ge-beuren met de sociale partners. Er valt in dit verband een behartenswaardige tendens waar te nemen omde betrokkenheid van onderwijsverstrekkers, overheid en sociale partners vast te leggen in een convenant.In ieder geval moet het mogelijk zijn met de sociale partners tot hechte samenwerkingsverbanden te ko-men, moeten meer projectmatige co-financieringsprojecten gerealiseerd kunnen worden.

De samenwerking met de sociale partners heeft voor de specialisatiejaren belangrijke gevolgen:

- de klemtoon komt veel meer dan vroeger te liggen op "specialisatie". Dit zal enerzijds de kwaliteit vandeze 3de leerjaren van de 3de graad opvoeren;

6

- de klemtoon ligt ook uitdrukkelijk op de tewerkstelling. Dit wil zeggen dat deze specialisatiejarenrealiteitsnabij moeten uitgewerkt worden in samenwerking met bedrijven en instellingen. Deze samen-werking mag zich niet beperken tot de technische, praktische of kunstvakken, maar ook de algemenevakken moeten meer dan vroeger ook in dit teken staan;

- op basis van de band met tewerkstelling en het realiteitsnabij leren zal reëel contact met bedrijven eninstellingen in de regel meer dan wenselijk zijn. Dit kan zich onder meer vertalen in kort- en langlo-pende stages. Er kan worden overwogen voor bepaalde jaren formules van alternerend leren te bekij-ken, van opleidingen in duale vorm. Dat vereist dan wel een uitstekende begeleiding, ook op pedago-gisch-didactisch vlak, op de werkvloer;

- tot op heden werd de idee van een spreiding in de tijd van specialisatiejaren nog niet gerealiseerd. Alsde vrijgekomen tijd wordt ingevuld met regulier werk (en verloning) kan deze mogelijkheid overwogenworden. Als werksituatie en studies bij elkaar aansluiten, komt men tot een goede constructie. Na hetbeëindigen van het specialisatiejaar (b.v. twee jaar) zou de jongere mogen verwachten aan een full-timejob te geraken. (Hier komt men dicht bij het domein van het deeltijds volwassenenonderwijs, zeker alsmen ook een modulaire opvatting van specialisatiejaren zou overwegen. Hierover moet alle overlegnog plaatsvinden).

Tot hier de visietekst van de VLOR Afdeling TSO-BSO.

2 BEGINSITUATIE

De leerlingen die dit specialisatiejaar willen starten komen uit de 3de graad van één van de overeenstem-mende studierichtingen (zie Ministeriële omzendbrief Overeenstemming van onderverdelingen in hetvoltijds secundair onderwijs). Als specifieke vooropleiding wordt verwezen naar één van de volgende stu-dierichtingen:- Grafische technieken;- Drukvoorbereidingstechnieken;- Druk- en afwerkingstechnieken.

3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN

Zeefdruk bezet een belangrijke plaats in de grafische nijverheid. Het procédé is dikwijls een artistiekewaarde toebedeeld, waardoor een opleiding tekenen, gelijktijdig of vooraf als waardevol wordt be-schouwd. Ook de mechanisering is bij zeefdrukken terug te vinden.De half- en volautomatische zeefdrukpersen hebben hun plaats in de ateliers en vergen een degelijkevakkennis. De computer verdringt geleidelijk het manueel snijden van sjablonen, letters of tekeningen.De informatica moet worden aangeleerd. Een kennis van hardware en software, toepasselijk bij tekenenmoet worden bijgebracht en mogelijks geoefend.Ook de reproduktiefotografie is bij de voorbereiding van zeefdruk-werken niet onbelangrijk. Een grondi-ge kennis van de lijnen rasterfotografie moet worden bijgebracht.Ook het maken van kleurselecties is aan de orde. De zeefdruk is een volwaardig drukprocédé en moeilijkmet de andere druktechnieken te vergelijken. De drukmateries zijn zeer verscheiden: van papiersoortentot glas, hout, polyester, stoffen, enz.Hierdoor zijn de drukvormen zeer verscheiden, de inkten steeds aan te passen, de verdunningen en droog-stoffen verschillend naargelang van de beelddrager. Een leerstof over kleur, kleurgebruik, inkt, inktsa-menstelling en eigenschappen bij drukken is belangrijk. Ook het oefeningenpakket moet een ruime ver-scheidenheid omvatten; waardoor het belang van de gaassoorten, de weefdichtheid, de inktlaag en beeld-laag kunnen geïllustreerd worden. De leerlingen worden op kwaliteitszorg en kwaliteitscontrole voorbe-reid en geoefend.

7

Het leerprogramma zal omvatten:- creativiteit en tekenvaardigheid verder beoefenen;- technische kennis over de uitvoertekening;- hoe lijnraster en selectieopnamen maken;- kennis van technische reprocamera, half- en volautomatische drukpersen, computer;- het maken van sjablonen en kopieën naargelang van hun doel;- ruime kennis over grondstoffen, filmen, drukmateries, kopieën;- theoretisch en praktisch benaderen van kleurgebruik, kleurenleer, inktsamenstelling.

4 TAXONOMIE

De Technische Vakken (TV) in dit leerplan zijn opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwer-king die samen de doelstellingen. Het minimum niveau van de verwerking wordt ook aangegeven.Hiervoor wordt de taxonomie van BLOOM toegepast met de volgende afkortingen :

K = Kennen B = Begrijpen T = ToepassenA = Analyseren S = Synthetiseren E = Evalueren

Voor de Praktische Vakken maakt men gebruik van de taxonomie voor de psychomotorische doelstel-lingen volgens BRION, met de volgende afkortingen :

W = Waarnemen N = NabootsenI = Inoefenen B = Beheersen

De B en U in deze kolommen betekenen BASIS en UITBREIDING. De basisdoelstellingen MOE-TEN bereikt worden terwijl het voor uitbreidingsdoelen wenselijk zou zijn dat ze behandeld worden.

5 RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF

De wettelijke en reglementaire basis voor de geïntegreerde proef is te vinden in:- het besluit van de Vlaamse Executieve van 13 maart 1991 betreffende de organisatie van het voltijds

secundair onderwijs;- de ministeriële omzendbrief SOZ(91)7 van 3 mei 1991 met betrekking tot de structuur en de organisatie

van het voltijds secundair onderwijs.

Het VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, publiceerde in verband met de geïntegreerde proef reedsvolgende uitgaven:- mededeling van 6 mei 1994 betreffende "De geïntegreerde proef" (Kl.50.01.03);- mededeling van 22 november 1994 betreffende "De geïntegreerde proef - aanvulling vademecum"

(Kl.50.01.03).

Voor de 3de leerjaren van de 3de graad zal later een speciale publikatie volgen. Toch moet men bij detoepassing van de leerplannen tijd voorzien voor een zinvol opgebouwde proef.

Verder verwijzen we naar de Algemene Pedagogische Reglementering (Kl. 62) en naar de mededeling van16 november 1994 over "De voorwaarden voor een diploma van secundair onderwijs in het 3de leerjaar(= specialisatiejaar) van de 3de graad BSO (Kl. 50.01.03).

6 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN EN METHODOLOGISCHEWENKEN

8

PV Praktijk/Stages Grafische technieken 14 u./w.

PV Stages Grafische technieken 2 u./w.

1 VAKDOELSTELLINGEN

De praktijkopdracht is tweevoudig:1 Praktijk/Stages Reproduktiefotografie: 7 uur2 Praktijk/Stages Zeefdruk: 7 uur

De twee opdrachten vormen de taak van de zeefdrukker en worden vaak door dezelfde persoon uitge-voerd.De opdracht begint bij het ontwerpen of uitvoertekenen. Films en sjablonen zijn nodig voor het vervaardi-gen van de drukvormen.Het drukken geschiedt op half- of volautomatische drukpersen.Het toetsen van de theoretische kennis aan de Praktijk is noodzakelijk.Vaardigheid, preciesheid en kwaliteit worden absoluut vereist.De praktijk moet een weerspiegeling zijn van de theoretische leerstof.


9

Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN METHODOLOGISCHE WENKEN W N I B

1

1.1

REPRODUKTIEFOTOGRAFIE

Camerawerk

- Horizontale camera- Verticale camera- Compact camera

Instellen van de camera.Het gebruik van verschillende originelen.(B)Vertrouwd zijn met het materiaal.Verschillende camera's gebruiken. (U)

Toepassen.

BBB

UUU

1.2 Lichtgevoelig materiaal

- 0910P/LITEX- RA 7150P/RAPIDOPRINT- CPN- CPP Copyproof- NPC negatief- CPF positief

Verschillend gevoelig materiaal gebrui-ken. (U)

Toepassen. BBBBBB

1.3 Contactwerk

- Contactraam- Contactkast

. Doka

. Daglicht

Contactmethoden kennen.

BB

UU

- Gevoelig materiaalN515p/LijnfilmCPNCPP copyproofNPC negatief

Gevoelig materiaal voor contactwerkkennen en toepassen. (U)

Toepassen.BBBB

10


CPF positiefDL 515p DaglichtDLD 515p Film

BBB

1.4 Ontwikkelapparatuur

- Pako- Rapidoprint- Copyproof- Manuele ontwikkeling

halftoonzeer fijn lijnwerk stilstand ontwikkelen

Verschillende ontwikkeltoestellenkennen en gebruiken. (U)

Toepassen.

BBBB

1.5 Rastertechnieken

- Indirect. via contactraam. via contactkast. met inlegrasters van verschillend %

- Directin de camera/contact met grijs- of ma-gentaraster

Leren omgaan en opnemen van grijstrap-pen.Leren beoordelen van grijstrappen.Vastleggen van densiteitswaarden. (B)

Toepassen.

B

B

1.6 Moeilijke lijnopnames

- Van slechte originelen- Van gekleurde originelen met filters

op orthochromatisch materiaal

Probleemoriginelen toch bruikbaar kun-nen verwerken. (B)

Toepassen. U

11


Maskersnijfiltertechnieken en Monta-ge

- Maskersnijfilterselectie+ 2-3-4 deelkleuren

volle vlakken+ 2-3-4 deeltonen

rastervlakken- Vrijstellen met maskersnijfilm op ras-

ter- en halftoonnegatieven en -positie-ven

Maskersnijfiltertechnieken toepassenvoor verschillende doeleinden. (B)

Toepassen en beoefenen.

Toepassen.

B

B

U

- Illustratie snijdenCombinatie rasterwerk en lijnwerk

Toepassen. B

1.7 Retouchetechnieken

- Positiefretouche: halftoonoriginelen inzwart-wit en kleur

- Filmretouchelijn-raster-halftoonnegatievenlijn-raster-halftoonpositieven

- Chemische retoucheFarmers verzwakker op film of papiergeheel of plaatselijk

Technieken om opnamen of contacten teverbeteren kennen en toepassen. (B)

Toepassen.

Toepassen.

B

B

1.8 Micromontage

- Vrijstelling fotografisch manueel- Contourletter- In mekaar belichten van rasternega-

tieve of diapositieve of negatieve tek-sten

Met verschillende fotografische verwer-kingen een nieuw geheel maken. (B)

Toepassen.

Toepassen. BBB

12


- Verbeteren en/of versmallen van eendrukbeeld voor de sluitbaarheid van dekleuren onderling

- Aanmaken van kleuren naar Europa-schaal

- Pantomekleurenvolvlakkenrastergradaties

- Registersystemeninvouwsysteemperforatiesysteemluiksysteem

Toepassen.

Toepassen.

Toepassen.

B

B

B

B

- Schaduwletters makenAlles in 1-2-3-4 kleuren. volvlakken. rastertonen met inlegraster. rasterfoto's: negatief - positief

Toepassen. U

1.9 Kopiemontage

- PapiermontageBladmontageMontage per twee/vier bladzijdenMontage van 2 kleuren

- Montage van 2 talen- Filmmontage

repeteerwerkvoor- en zijaanleggebruiken van een stramien4-kleurenmontage lijnwerk/quadri chromie

Verschillende montagetechnieken invoorbereiding van de zeefdruk kennen entoepassen. (B) Toepassen.

Toepassen.

B

B

13


1.10 Kleurselectie

- Fotografische selectie. additieve kleurmenging. substractieve kleurmenging

- Werking van de kleurfilters- Gekleurde maskertechnieken- Densiteit/opaciteit

zwartingsomvang- Absorptie-reflexie

transmissie-rastertoonwaarden- Elektronische selectie scanner

Verschillende kleurselectiemethodes ken-nen en toepassen.

Toepassen.

Toepassen.Toepassen.Toepassen.

Toepassen.

Demonstratie. U

B

BBB

B

U

UUU

U

Alle praktische werken worden zo voor-zien dat deze uitvoerbaar zijn in functievan zeefdruk. Alle resultaatfilms moe-ten leesbaar positief zijn

2

2.1

ZEEFDRUKKEN

Drukvormvervaardiging

- Opzetten van een watersnijfilm- Voorbereiding gaas- Drukken eenvoudig motief wit op

zwart, zwart op wit, in rode kader

Een goed watersnijfilmsjabloonmaken. (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)

Demonstratie.Inoefenen.Beheersen.

B U

2.2 Drukvormvervaardiging

- Opzetten van een cellulosesnijfilm- Voorbereiding gaas- Drogen van het gaas

Een goed cellulosesjabloon kunnen ma-ken. (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)


B U

14


2.3 Drukken op stof

- Instellen van de druktafel- Hoe juist leggen- Hoe drukken- De textielinkt aanmaken- Drogen van de inkt

Leren drukken op textiel (motief met 3 à4 kleuren). (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)


BB

BB


- Maken van een goed direct-sjabloonmet vloeibare emulsie

- Van ontvetten gaas tot uitwassen vanhet beeld

- Nabehandeling van de sjabloon- Sjablooncontrole

Een direct-sjabloon met vloeibare emul-sie leren aanbrengen op het gaas. (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)


BB

B

B

UU

U

U


- Maken van een sjabloon met capillairefilm

- Van ontvetten gaas tot uitwassen vanhet beeld

- Nabehandeling sjabloon- Sjablooncontrole

Een sjabloon maken met capillairefilm. (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)


BB

B

B

UU

15



- Maken van sjabloon met indirecte film- Van ontvetten gaas tot uitwassen van

het beeld en het op zeef brengen vande film

- Nabehandeling van het sjabloon- Sjablooncontrole

Sjabloon kunnen maken met een indirec-te film. (B)Materialen herkennen en het gebruikervan toelichten. (U)


BB

B

B

U

U

2.7 Opspannen van gazen

- Techniek van het opspannen van ga-zen (mechanisch)

- Spanningsmeter gebruiken- Kleven van het gaas

De algemene methode voor het opspan-nen van gazen kennen en leren toepas-sen. (B)Werkwijze kunnen toelichten en verkla-ren. (U)

Demonstratie.Inoefenen.

B

BB U

2.8 Handdrukken

- Inrichten van de druktafel- Aanlegpunten- Afsprongafstand- Rakelstand- Praktische tips- De inkt

Weten hoe de handrakel wordtgebruikt. (B)Verschillende stappen herkennen en toe-passen. (U)


B

BBBBB

2.9 Inkten

- Soorten inkten- Oplosmiddelen en verdunners- Hulpstoffen en toevoegingen- Drukklaar maken van de inkt

Soorten inkten herkennen en goed ge-bruiken. (B)


BBB

B U

16


2.10 Drukken met transparante inkten

- Samenstelling- Hoe goed drukken- Inrichten van de druktafel- Hoe een goede overdruk maken- Controlemethode voor een goede

overdruk

Drukken met transparante inkten. (B)

De verschillende handelingen verduide-lijken. Praktische tips kennen en beheer-sen. (U)


BB

B

BB

2.11 Mengen van kleuren, inkten

- Hoe kleuren mengen- Inkten mengen- Gebruik maken van een mengsysteem- Hoeveelheden

Kleuren aanmaken. (B)

Inzicht verwerven in het kleur-mengen. (U)


B

BB

UBU

2.12 Drukken met de halfautomaat

- Hoe werkt de machine- Instellen van de machine- Juist leggen- Drukken- Onderhoud van de machine

Drukken met een halfautomaat. (B)Stap voor stap het drukproces verdui-delijken. (U)


BBBBB

UUU

2.13 Verwijderen van sjabloon

- Produkten- Spookbeelden- Nabehandeling- Bewaren kaders

Het gaas weer "open" maken. (B)De produkten kennen en goed gebruiken.(U)


BB

BB

17


2.14 Drukstoringen

- Oorzaken en gevolgen van de meestvoorkomende fouten. Hoe die verhin-deren en oplossen

Weten hoe men drukwerk kan verbete-ren. (B)De belangrijkheid van elk onderdeel inhet drukproces aantonen. (U)


B U

2.15 Drukken van een quadri

- Sjablonen/moiré- Gaaskeuze- Inkten/densitometer- Drukken

Weten hoe een quadri kan worden ge-drukt. (B)Begrijpen van de problematiek bij eenquadri. (U)


BBBB

UU

2.16 Drukken op ronde voorwerpen

- Principe- Gaas-sjablonen- Rakel- Inkten- Hoe drukken/juist leggen

Drukken op ronde voorwerpen. (B)Begrijpen van het aanpassingsvermogenvan de zeefdruk aan de vorm van de ma-terialen. (U)


BBBB

B U

2.17 Drukken op dikke materialen

- Inrichting druktafel- Aanleggen- Afsprongafstand- Sjablonen

Drukken op tegeltjes. (B)Begrijpen van het aanpassingsvermogenvan de zeefdruk aan de vorm van dematerialen. (U)


UUUU

18


3

3.1

CONSTRUCTIEF TEKENEN

Inleiding

Van ontwerp tot drukwerk- Ontwerp/lay-out- Zetwerk- Werktekening- Film- Gedrukt werk

Logische volgorde bepalen bij de voor-bereiding van een drukwerk. (B)Verschillende specialisaties onderschei-den in hun logische volgorde. (U)

Aanleggen van een werkmethode in vasteuitvoeringspunten.

B

3.2 Materialenkennis (gebruik)

Potloden, tekenhaak, driehoek, passers,snijmessen, papier, snijfilms ....

De voorhanden zijnde materialen kennenen gebruiken. (B)Soorten en gebruik van verschillendematerialen aanleren.

B

3.3 Overeenkomsten in verband met deuitvoering

Vergelijking en overeenkomsten tussende verschillende materialen. (B)

B

3.4 Basis van meetkundige constructies

- Rechten- Rechte hoeken- Cirkels- Afgeronde hoeken- Gebogen lijnen- Oprichten van loodlijnen- Evenwijdige hoeken,

evenwijdige rechten

Meetkundige basisconstructies kennen enuitvoeren. (B)

Inoefenen.

B

19


3.5 Proportioneel vergroten en verkleinen

- Grafische rekenschijf- Diagonaalmethode- Optische vergroter (dia)- Rekenmachine- Uitkaderen van foto's

Aanpassen van fotomateriaal. (B)Verschillende hulpmiddelen gebrui-ken. (U)

B U

3.6 Werken met zetsel

- Uitstellen van een kopij- Omvangberekening

Teksten berekenen. (B)

B

3.7 Uittekenen van een stramien (groot-montage)

- Uitzetten en invormen- Aanlegpunten- Recto/verso- 2 blz. 1 vorm

2 vormen R/V- 4 blz. 1 vorm

2 vormen R/V- 8 blz. 1 vorm

2 vormen R/V4 vormen R/V

- Stoffen- Losse katern- Katernen in elkaar- Verdeling van een rechte- Bissectrice- Driehoek

Een drukvorm voorbereiden. (B)

B U

20


- Vierhoek- Cirkel- Verdeling van de cirkel- Raaklijn aan de cirkel- Gemeenschappelijke raaklijn- Het ovaal- Het eirond- De spiraal- De korfboog

3.8 De uitvoertekening

- Positieve uitvoertekeningZwart/WitKleur/WitZwart/KleurKleur/Kleur

- Negatieve uitvoertekeningZwart/WitKleur/WitZwart/KleurKleur/Kleur

- Lineaire uitvoertekeningContour getekendFotografisch verwerktSnijfilm verwerking

- Fotografisch contourNegatiefPositief

- VerbredingenFotografischSnijfilm

Een uitvoertekening in functie van dezeefdruktechniek maken. (B)Vertrouwd raken met de verschillendetechnieken. (U)

Inoefenen van de technieken aan de handvan bestaande of nieuwe ontwerpen.

B

B

B

U

U

U

21


3.9 Papiermontage/Werktekening (Micro-montage)

- Tekstblokken en illustratie monteren- Tekstcorrectie inbrengen met lichtbak

zonder lichtbakregel tekst opnieuwspatiëren tekstblok opnieuw interlini-eren

- Werken met onder andere interlini-Cringsdiagram

- Regel tekst rond zetten/zelfkleven- Bordertape-in verstek snijden

Werken met papiermontage en werkte-kening in functie van de micro-montage. (B)Vertrouwd raken met fotografisch gezet-te teksten. (U)

B

22

TV Grafische technieken Grafische technologie

4 u./w.

DEEL 1: TECHNOLOGIE REPROGRAFIE

1 VAKDOELSTELLINGEN

Tekeningen, teksten en beelden op film overbrengen.Uitvoertekeningen en montages worden op camera vergroot of verkleind, en bijgewerkt.Een grondige kennis van camera, filmsoorten, dokawerk is noodzakelijk.De zeefdrukreproduktiefotografie vormt de basis voor de drukvormvervaardiging.De basiskennis van reproduktiefotografie moet aan de zeefdrukker grondig worden bijgebracht.


23

Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K B T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN

1.1 Reproduceren

- Inleiding/situering- Druktechnieken- Welke film, waarvoor

Reproduktiefotografie situeren. (B)Kennis bijbrengen over het te repro-duceren beeldend materiaal. (U)

B Didactisch aantonen en beoefenen.

1.2 Originelen

- Soorten- Reproduktie met en zonder raster- Kwaliteit- Lijnorigineel

• netafdruk• tekening - opzicht

- doorzicht• schrijfmachineschrift• slechte ondergrond• invloed van vergroten en ver-

kleinen- Halftoonoriginelen

• contrastrijke foto's• contrastarme foto's• foto's op maten

korrelig papier• gevlekte/vergeelde foto's• fotomontages

- Rasteropnamen van gerasterdeoriginelen

- Kleuroriginelen- Beoordeling van originelen

Werken met verschillende originelenen dit beoordelen. (B)Kennis over goede tekening; foto's,beelden indelen naar de diverse druk-procédés. (U)

B

B

B

BB

Leren.Onderscheiden door voorleggen vanverschillende filmen.

Uitgaan van bestaande voorbeelden.

24


1.3 Maataanduidingen op originelen

- Maateenheden- Combinaties

Werken met verschillende maateenhe-den. (B)Kennen van maateenheden.Kennen en aanleren van procenten.Kennen en ontleden van een lay-out;een maquette, een voorontwerp. (U)

B U

Beoefenen door opzoeken van beel-den en nameten van reeds gedrukteopdrachten waar fouten werden invoorzien.

1.4 Soorten negatieven en materiaal-keuze

- Lijnnegatieven- Rasternegatieven- Halftoonnegatieven- Positief/negatief- Leesbaar/onleesbaar

Verschillende materialen kennen. (B)Kennen van filmsoorten.Kennen van ontwikkelaars.Kennen van lichtbronnen, randappa-ratuur/contactkast, ontwikkelmachine,densitometer enz. (U)

B U

Begrippen door testen, drillen aan dehand van filmsoorten.

1.5 Lichtbronnen

- Soorten lichtstraling- Toegepaste lichtbronnen

Soorten lichtbronnen kennen. (B)

B

Illustreren met behulp van folders.

1.6 Kleurtemperatuur

- Waarneming-weergave- Kleurbeoordeling

De functie van de kleurtemperatuurkennen. (B)Kennen en ontleden van belangrijkeonderdelen van de camera (lens-modellen, bord, filmdrager, belich-tingsbronnen). (U)

B

25


1.7 Verlichting van het origineel

- Fotometrie- Luxmeter- Plaatsing van de lichtbronnen- Invloed van de lichtafstand- Berekeningen

De verlichtingsbron op de camerakennen en bedienen. (B)De leesbaarheid van een origineelbepalen.Kennen ven leesbaarheid. (B)Kennen van begrippen.Hoofdbelichting.Voorbelichting.Flashbelichting. (U)

B

Demonstratie en beoefenen aan decamera.

1.8 Beeldvorming

- Camera obscura- Lenzen-objectieven- Reproverhouding- Eigenschappen van objectieven- Brandpuntsafstand

De onderdelen en de functies van decamera kennen. (B)Inzichten over programmeren- Camera,- Ontwikkelen.

B

BB

U

B

Aanduiden op een schema.

1.9 Reproduktieapparatuur

- Horizontale camera- Verticale camera- Compact camera- Vergrotingsapparaat- Contactkast

Soorten camera's en contactkastenkennen. (B)

De horizontale camera.De verticale camera.De tweekamer camera. (U)

B

Demonstreren.Gebruiksfiche opstellen.Bedienen.

26


1.10 Diafragma

- Regeling- Diafragmacijfers- Beeldscherpte

Belichtingsregeling kennen.

B

Beoefenen en inzicht bijbrengen metbehulp van didactisch materiaal entekeningen.

1.11 Optisch omkeersysteem

- Prisma- Omkeerspiegel

Omkeersysteem kennen. (B)

B

Demonstreren en tekening opbouwen.

1.12 Ontwikkelmachines

- Automatische ontwikkeling• rapideprint• copyproof• pako

- Regeneratie

Ontwikkelmachines kennen. (B)Geprogrammeerd ontwikkelen en le-ren inzien en toepassen- snelheid,- temperatuur,- regenereren van ontwikkelaar en

fixatief,- controle strips. (U)

B U

Demonstratie.Vergelijken met manueel ontwikke-len.Bespreken van resultaten.

1.13 De doka

- Eisen- Opstelling

Inrichting van de doka kennen. (B)

B

Demonstratie.

27


1.14 Lichtgevoelig materiaal

- De emulsie- Samenstelling- Kleurgevoeligheid- Herkennen van de emulsie- Bewaren materiaal

Lichtgevoelig materiaal kennen. (B)Inzicht over panchromatisch en ortho-chromatisch materiaal.Filmsoorten.Daglichtfilm. (U)

B U

Werkfiche over film.Eigenschappen.Uitwerken ter vergelijking.

1.15 Sensitometrie

- Lichtgevoeligheid- Waarde-aanduidingen

Sensitometrische en densitometrischebegrippen kennen. (B)

B U

Leren opmaken en vergelijken vanlichtcurves.

1.16 Densitometrie

- Meten van de zwarting- Wat meten- Meetprincipe- Meetapparatuur- Logaritmen- Invloed

• ontwikkeltijd• belichtingstijd

- Berekenen belichtingstijd- Meten van zwartingen

B

B

BB

Beoefenen op densitometrie.Uitzetten van curves.Gebruik van de grijstrap.Vergelijkingen maken.Resultaten ontleden.Bestendige controle.

1.17 Fysische eigenschappen van emul-sies

- Stripfilm- Omkeerfilm- Duplicaatfilm

Speciale filmmethoden kennen. (B) BBB

UUU

Preciese oefeningen bedenken waarinstrippen, omkeerfilm en duplicateurmaken kan worden beoefend.

28


1.18 Standaardisatie

- Belichtingscomputers- Werkmethoden

Hulpmiddelen voor de belichting ken-nen. (B)

BB

Demonstreren.

1.19 Fouten en afwijkingen

- Soorten oorzaken- Strooilicht

Speciale verwerkingen kennen. (B)

B U

Verzamelen en vergelijken met goederesultaten.

1.20 Inleiding kleurreproduktie

- Additieve/substractieve kleurmen-ging

- Ideale inkten- Filters

Begrippen, additieve/substractievekleurmenging kennen. (B)

B

B

B

2.1 De opname

- Instellen van de camera- Belichting- Gewenste verlichting- Fijnlijnorigineel opnemen- Lijnopnames met filter op ortho-

chromatische film- Contacten maken

De verwerking op de camerakennen. (B)

B

Demonstreren en beoefenen.

2.2 Ontwikkelen

- Lichtreactie- Fysische werking

De verwerking van het lichtgevoeligmateriaal kennen. (B)

BB

Demonstratie.

29


- Samenstelling van de ontwikkeling- Chemische werking- Factoren die de ontwikkeling be-

nvloeden- Soorten ontwikkelaars- Manueel ontwikkelen- Automatisch ontwikkelen

BBB

B

UU

BB

2.3 Nabewerking van de films

- Stopbad- Fixeerbad- Verzwakken- Handretouche- Versterken- Spoelen- Drogen- Terugwinning zilver

Een ontwikkelde film verwerken enbijwerken. (B)Kennen van retouche materialen. (U)

B

Demonstratie.

2.4 Rasterfotografie

- Doel- Rasterliniatuur- Rastersoorten- Werking- Belichting- Negatief- Rastermethoden- Ideaal rasterbeeld- Positieve-negatieve contactrasters- Speciale rasters

De functie en de verwerking van degerasterde opnames kennen. (B)Raster op camera kennen.Leren contactrasteren.Begrippen bijbrengen van rasterlinia-turen. (U)

BB

B

B

B

B

BB

B

U

Maken van opnamen en beoefenen tothet nodige uitzicht werd bereikt.

30


2.5 Sensitometrische eigenschappenvan fotografische emulsies

- Invloed belichting-ontwikkeling- Zwartingscurve

Gammawaarde-gradement

Werken met sensitometrische endensitometrische hulpmiddelen. (B)Kennen van de begrippen contrast,grijstrap. (U)

BB

Demonstreren en beoefenen.

2.6 Kleuroriginelen

- Opzicht- Doorzicht- Kwaliteit

Originelen onderscheiden. (B) BB

B

Didactische voorbeelden gebruikenals demonstratie materiaal.

2.7 Kleurseparatie

Fotografische kleurscheidingIdeale separatieFoutenKleurenrangschikkingBepalen van reflectiesKleurcorrectieMaskeren

Basiskleurselectie kennen. (B) BB

BB

B

BB

UU

Demonstreren met behulp van foto'sen dia's.

2.8 Fotografische kleurselectie

- Opbouw kleurorigineel- Kleurzweem- Reproduktiecurve- Kleurbalans- Strooilicht- Zwart als vierde kleur- Uitschakelingen in raster

Fotografische kleurselectiekennen. (B)

BB

B

B

B

BB

Demonstratief ontleden van een kleu-rengeheel.

31


2.9 Elektronische kleurselectie

- Werking scanners- Onderdelen- Detailweergave- Kleurcorrecties- Vergroten- Beeldcombinaties- Rasterpositieven

Scannertechnieken kennen. (B)

U

Demonstratie aan scanner.

2.10 Micromontage

- Algemene begrippen- Methoden- Praktische voorbeelden

Inbelichtingsmethoden kennen.

B U

Demonstratie en werken in een oefe-ning.

32

DEEL 2: TECHNOLOGIE ZEEFDRUK

1 VAKDOELSTELLINGEN

Historiek van de zeefdruktechniek leren kennen.De vergelijking met andere drukmethodes en de typische kenmerken van elke drukmethode kennen.Kennis bijbrengen over ramen (drukvormen), gaassoorten, snijfilms, rakels, drukmachines en andere.Het maken van sjablonen: indirect en direct.Het belichten van drukvormen, kennis van de inktsoorten en de aanlengmiddelen.De verschillende beelddragers, voorzorgen en problemen. Bespreken van diverse drukwerken, voor- ennadelen van het zeefdrukprocédé.


33


INLEIDING TOT ZEEFDRUK

- Oorsprong-historie- Ontwikkeling- Bestaansrecht- Wat is drukken, wat is zeefdruk

Weten wat zeefdruk is. (B)Zeefdruk situeren binnen de totalegrafische wereld. (U)

BBB

B

Brochures gaasfabrikant bekijken.Zelfgemaakte sjablonen beoordelen.Soorten gaas didactisch voorlichten.

PRINCIPE VAN ZEEFDRUK-KEN

- Het weefsel- De overdracht van de inkt- De wijze van zeefdrukken- De specificiteit van zeefdruk

Het bewustmaken van het universeelkarakter van zeefdruk. (B)De enorme toepassingsmogelijkhedenvan de zeefdruk kennen. (U)

B U

Demonstratie geven.De leerlingen maken daarna zelf eenafdruk met verschillende gaassoorten.

HET GAAS

- Functie en gebruik- Soorten gazen- Herkennen van verschillende ga-

zen

De sjabloondrager, ook beelddragergenaamd, kennen. (B)Herkennen van raam en bespan-ning. (U)

B

B U Documentatie gaasfabrikanten bekij-ken.Staaltjes bekijken met een vergroot-glas.Macrofoto's of onder microscoop.

- Weven van het gaas- Kleuren van het gaas- Gaasfijnheid- Gaasnummer

Herkennen van verschillende gaas-soorten. (B)Achtergrondinformatie: het wevenvan gaas en het waarom ... (U)

BBBB

Documentatie gaas in leerboek inkle-ven. Maken van schema's over we-ving en structuur.

34


- Maasopening- Maasgrootte- Open drukvlak- Theoretisch volume

inktopdracht- Dikte van het gaas

De invloed op de inktopdracht lerenkennen. (B)

Het gaas kiezen in functie van hetdrukwerk. (U)

B U Documentatie gaasfabrikanten bespre-ken, werken uit de nijverheid verge-lijken en bespreken. Verband leggentussen drukresultaten en gebruiktegaassoorten.

Gaaskeuzetabel in functie van hetdrukwerk

Het gaas en de invloed op de inktop-dracht. (B)Het gaas kiezen in functie van hetdrukwerk. (U)

B U Documentatie gaasfabrikanten bespre-ken, werken uit de nijverheid bespre-ken en vergelijken.

- Voorbehandelen van gaas- Reinigen van gaas- Drogen van het gaas- Bewaren van het gaas

Weten hoe het gaas dient behandeld teworden. (B)Herkennen en goed gebruiken vanprodukten en droogapparaten. (U)

Voorschriften gaasfabrikant nauwkeu-rig naleven.Didactische demonstratie.Omschrijving en uitleg bij de gebruik-te produkten.

HET DRUKRAAM

- Soorten- Voor- en nadelen van verschillen-

de soorten ramen- Formaat tegenover het drukbeeld- Behandelen en bewaren van kaders

Weten hoe het gaas op het drukraamgespannen wordt. (B)Weten waarom er zoveel soorten zijn.Inzien waarom er zoveel drukramennodig zijn. (B)

Vergelijken van verschillende soortenramen. Het gebruik in de bedrijven.

35


SPANNEN VAN EEN ZEEF-DRUKGAAS

- Handspannen- Mechanisch spannen- Pneumatisch spannen- Opspanapparatuur

Weten dat een goed gespannen gaas,een noodzaak is voor goeddrukken. (B)Verschillende manieren van opspan-nen theoretisch kennen. (U)

B Werken met opspanapparaten.Documentatie gaasfabrikant.Documentatie aanwenden voor andereopspaninstrumenten.

- De juiste spanning- Spanningstabel- Spanningsmeter- Kleven van het gaas- Gaaskleefstoffen

Weten hoe men het gaas moet op-spannen. (B)Planmatig opstellen van de werkvolg-orde bij het opspannen van hetgaas. (U) B

BBBB

Werken met aanschouwelijk materi-aal. Documentatie leveranciers.

- Zelf een gaas op een raam kleven- Techniek van het spannen

In praktijk een kader met gaas be-spannen. (B)

B U Theoretische kennis toepassen.

DE RAKEL

- Functie van de drukrakel- Soorten- Rakelstripmaterialen- Rakelstripprofielen- Slijpen van rakelstrips- Rakelslijpmachines- De rakel tijdens het drukken- Rakel en oplosmiddelen- De techniek van het rakelen, rakel-

hoek, rakelstand, rakeldruk- Bewaren van rakels

Weten dat de rakel het belangrijkstegereedschap is. (B)Het belang inschatten van een goedebehandeling van de rakel. (U)

BB

B

B

Documentatie leveranciers doorne-men.Staaltjes van rakelstrips bekijken.Praktijkervaring opdoen.

36


ZEEFDRUKSJABLOON SNIJ-DEN

- Manuele sjablonen- Soorten snijfilms- Snijgereedschap- Hoe snijden?

Weten op welke wijzen men sjablonenkan maken. (B)De eenvoudige sjablonen en hunplaats in het huidige zeefdrukgebeu-ren kennen.Inzicht in hun gebruik. (U)

BB

BB

Documentatie leveranciers bekijken.Leerlingen mogen in snijfilm snijdenen maken een aangepaste snijoefe-ning.

ZEEFDRUKSJABLONEN AAN-KLEVEN EN/OF VERWIJDE-REN

- Hechten van de snijfilm- Oorzaken en gevolgen van slecht

snijden- Verwijderen van snijfilms

Maken van sjablonen.Manueel.Aangeven van andere methodie-ken. (U)

BB

B

U

U

Demonstratie.

ZEEFDRUKSJABLONEN ALSFOTOGRAFISCHE TECHNIEK

- Foto-chemische sjablonen- Principe- Directe sjabloonmethode aanbren-

gen direct-film- Belichten- Ontwikkelen- Oorzaken en gevolgen bij foutieve

bewerking

De belangrijkheid van fotografischesjablonen in de huidige zeefdruk ken-nen.De manier waarop er mee gewerktwordt toelichten. (U)

BBB

B

BB

Demonstratie; na de theoretischebenadering mogen de leerlingen zelfoefenen.

37


ZEEFDRUKSJABLONEN BE-LICHTEN

- De lichtbronnen: soorten, belich-tingstijd

- Het kopieerraam- De werkruimte- Aangepaste apparatuur

B

BBB

Documentatie leveranciers inkijken.Gebruikte lichtbronnen demonstreren.

ZEEFDRUKSJABLONEN "INDI-RECTE METHODE"

- Indirecte sjabloonmethode- Voor- en nadelen- Hoe verwerken- Belichten en ontwikkelen- Oorzaken en gevolgen bij foutieve

belichting

Zeefdruksjablonen maken. (B)De werkwijze toelichten. (U) B

B

B

B

UB

Demonstratie.Documentatie van leveranciers ge-bruiken.

ZEEFDRUKSJABLONEN"DIRECTE METHODE"

- Capillair directsjabloon- Voor- en nadelen- Hoe opzetten- Belichten en ontwikkelen- Hoe sjabloon versterken

Het meest gebruikte sjabloon in dezeefdruk kennen. (B)Het gebruik van produkten en filmsleren aanwenden. De werkmethodein juiste volgorde plaatsen.

BB

BBB

Demonstratie.Documentatie van leveranciers ge-bruiken.

38


ZEEFDRUKSJABLONEN

- Retoucheren en afwerken van eensjabloon

- Drukklaar maken van een sjabloon- Apparatuur voor sjablooncontrole

Het sjabloon drukklaar maken. (B)Het sjabloon drukklaar afwerken. (U)

B

B

B

HET DRUKKEN

- Inrichten van de druktafel, druk-machine (gebruiksaanwijzing)

- Instellen afsprongafstand, af-spronglift, aanleg, rakels, rakel-weg enz.

- Inkt op het gaas brengen- Proefstuk maken- Correcties aanbrengen- Drukken- Schoonmaken van de drukvorm- Reinigen materiaal

Weten hoe men moet drukken. (B)Het belang van een goede organisatieinzien.Werkwijze punt per punt toelichten enleren kennen. (U)

B U

B

BBBBBB

Demonstratie.De leerlingen drukken zelf.De leerlingen testen de logische werk-opbouw uit door zelf te drukken.

INKTEN

- Opbouw inkt- Oplos- en verdunningsmiddelen- Hulpstoffen

Weten wat er gebeurt met inkten. (B)Ontleding en samenstelling van debasisinktsoorten. (U)

BBB

De eigenschappen van de gebruikteinkten leren kennen door het aanwen-den van de documentatie van de leve-ranciers.

39


HET MENGEN VAN INKTEN

- Mengen- Algemene begrippen en aanwijzin-

gen bij de meest gebruikte inkten- Kenmerken van de inkten- Droging van de inkten

Algemene richtlijnen bij het verwer-ken van inkten leren kennen. (B)Verdunningen en droogstoffen lerenaanwenden. (U) B

B

BB

UU

DE MONTAGE

- Gereedschap en materialen- Monteren- Blauwkopie- Tekens op de montage- Controlelijst montage

Kennis hebben van een goede monta-ge. (B)Tekens op de montage aanbrengenteneinde het controleren tijdens hetdrukken mogelijk te maken. (U)

BB

BB

Bedrijfssituatie vergelijken aan dehand van voorbeelden uit de Praktijk.

HET VOORKOMEN VAN STO-RINGEN EN FOUTEN BIJZEEFDRUK

- Waarop kunnen we allemaal lettenom zo weinig mogelijk fouten tebegaan

Weten wat er gebeurt tijdens hetdrukken. (B)

B

B

Met werkmethode en gebruiksmateri-alen aangewend op school .Drukfouten verzamelen beoordelen enbespreken. Hoe storingen voorko-men.

40


SPECIALE TOEPASSINGENVAN ZEEFDRUKMEMBRAANSCHAKELAARS

- Principe- Werkwijze- Produkten

Inzicht hebben in enkele specifieketoepassingsgebieden van de zeef-druk. (B)

U

Aanwenden van folders als didactischmateriaal. Opbouwen van tekeningenter illustratie en bijbrengen van denodige kennis.

TEXTIELBEDRUKKING

- Sjablonen, inkten- Gazen, textielgrondstoffen

Inzicht hebben in enkele specifieketoepassingsgebieden van de zeef-druk. (B)

U Aanwijzen tijdens studiebezoeken.De nodige kennis bijbrengen met be-hulp van theoretische kennis en litera-tuur.Visuele verduidelijking tijdens studie-bezoeken.Demonstratie - proeven.

41

COMPLEMENTAIR GEDEELTE

TV Grafische technieken Calculatie

1 u./w.

1 BEGINSITUATIE

De leerlingen komen voornamelijk uit het 2de leerjaar van de 3de graad BSO 'Grafische technieken' enhebben reeds 1 jaar Calculatie gekregen.Ze hebben reeds kennis gemaakt met een reeks rekenkundige bewerkingen, die betrekking hebben op hetberekenen van omvang van teksten, papierformaten, inschiet, inkt, papier-hoeveelheden en papierkost-prijzen.Verder is er gestart met de algemeen gangbare economische begrippen. Dit mondt uit in de eigenlijkekostenbegroting.

2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN

De leerlingen moeten een basisinzicht hebben op de wijze waarop calculeerbare elementen berekend,verzameld en geregistreerd worden.

Het is de bedoeling om in dit leerjaar verder te werken, waar men in het 2de leerjaar van de 3de graadBSO is geëindigd.

Volgende items worden systematisch doorgenomen: grondstoffen en grondstofkosten, de opbouw van deuurkostprijs arbeid en materiaal, en algemene kosten. Eens deze berekeningen gekend zijn, beschikt menover een gefundeerde leidraad voor de prijsofferte of de voorcalculatie.


42


1 Terminologie van de algemenegangbare bedrijfseconomischebegrippen, produktievormen

De verschillende begrippen toelich-ten.De produktievorm van een grafischbedrijf kennen.

B

B

2 Vaste, variabele, directe en indi-recte kosten

Vernoemde kosten kunnen verklarenen hun onderling verband.

B

3 Kostenanalyse De kennis aanbrengen over kostenter-reinen, kostengroepen nodig om eenkostenvoorziening budget of begro-ting op te stellen.Weten wat een kostenterrein, een kos-tengroep is.

B

B

Door vragen de leerlingen de kostendoen opsommen die de kostprijs uit-maken.

4 Kostenclassificatie Weten waar de kostengroepen zijnonder te brengen.Classificeren van de kosten onder dekostenterreinen.

B

B

Klassikale oefeningen.

5

5.1

Opbouw uurkostprijs materiaal

Vaste materiaalkosten

- afschrijvingen

- rente op geïnvesteerd kapitaal- verzekering machinebreuk

Het begrip toelichten.

Een paar soorten afschrijvingssyste-men bespreken en berekenen.Verklaren, berekenen.Toelichten.

B/U

BB

Oefeningen ter illustratie.

43


5.2 Variabele materiaalkosten

- onderhoud, herstellingen- energieverbruik van elektrische

motoren- toeslag algemene kosten- andere verwervingsvormen: lea-

sing- uurkostprijs materiaal

Het begrip toelichten.

Toelichten.Berekenen.

Berekenen.Begrip toelichten.

Vastleggen van uurkostprijs vanmachines

BB

B

B

U

Opzoekwerk in catalogi voor prijzenof % leren berekenen.

6 Opbouw uurkostprijs arbeid

- Bruto uurloon, loonklassen

- Sociale loonlasten- Patronale lasten- RSZ-bijdragen- Bijkomende sociale lasten- Betaalde uren, aanwezige uren,

rechtstreeks produktieve uren, nietproduktieve uren

- Jaarkost per arbeider- Toeslagen: meestergast algemene

kosten

De collectieve arbeidsovereenkomstinterpreteren.Rechten en plichten van de arbeider

Toelichten.Toelichten.Begrippen toelichten, berekenen vande coëfficiënten.

Bespreken en berekenen van een jaar-uitgave voor een arbeider, de loonlastvan een arbeider, de sociale last.

B/U

B

BBB

BB/U

CAO-documenten.

Leren gebruik maken van de hulpmid-delen die door de overkoepelendeorganisaties verstrekt worden.

Totale jaaraanwezigheid per perso-neelslid

De totale jaaraanwezigheid per perso-neelslid berekenen:- één ploeg,- twee ploegen.

U

44


7 Opsommen van niet-betaalbareuren en in mindering brengen vanhet jaartotaal

De rol van niet-betaalbare uren ken-nen.Bewust maken van produktieve enniet produktieve tijden.Verantwoording van de niet-betaalba-re uren.

B

U

8 Berekenen van uurlonen Enkele praktische voorbeelden rondhet kennen van een uurloon voor eenarbeider:- offsetdrukker,- snijder,- tekstverwerker,- monteerder,- afwerker.

B U

9 Algemene kosten

- Percentage algemene kosten

- Huisvestingskosten- Beheerskosten- Verkoopkosten- Andere kosten

ToelichtenBerekenen.Opsommen en verklaren.Opsommen en verklaren.Opsommen en verklaren.Opsommen en verklaren.

B

BBBB

UDoor geleide vragen komen tot bijnaalle kosten die deze groep in een be-drijf uitmaakt.

10 Totale uurkostprijs: arbeid en ma-teriaal

Berekenen uit verzamelde gegevens. B

45


11 De prijsofferte

- Orderdossier- Magazijnfiche- Snijorder- Werkfiche- Calculatieformulier- Kostenregistratie- Tijdsnormen voor werkzaamheden- Produktienormen

Opstellen.

Opstellen.Opstellen.Opstellen.Opstellen.Opstellen.Opstellen.Raadplegen.Raadplegen.

B

BBBBBBBB

Het belang van een zo nauwkeurigmogelijke offerte laten inzien.

12 Drukwerken ontleden

- Werkzaamheden- Grondstoffen

Analyseren.

Leren herkennen.Verrekenen van basisgrondstoffenvan aankoop tot verkoop en winst.

B

BU

Begeleid groepswerk, uitgevoerdewerken berekenen.

13 Bepalen van de kostprijs naar

- Oplage- Aantal drukgangen- Kleur(en)- Schoondruk/weerdruk- Soort drukdrager

Het werken met vaste fabricatieprij-zen.Coëfficiënt per machine.

Leerlingen het prijsverschil doen in-zien van een zelfde drukwerk op tweeverschillende papiersoorten.

B

U

U Vergelijkende oefening maken.

46

TV Grafische technieken/Toegepaste informatica Toegepaste informatica

1/2 u./w.

1 BEGINSITUATIE

Het vak Toegepaste informatica bouwt verder op de Toegepaste informatica van de 3de graad en zal inhoofdzaak op DOS PC gebeuren, daar de leerlingen in de vakken Grafische technieken kennis maken hetandere voor hen belangrijke computerplatform: Apple Macintosh.

2 ALGEMENE LEERPLANDOELSTELLINGEN

Als algemene leerplandoelstellingen kunnen gelden:

- De computerevolutie gaat snel en een concrete blik op de nieuwigheden, die tijdens of kort na de 3degraad op de markt zijn gekomen, is belangrijk. Daarom wordt aandacht besteed aan alle innovaties opgebied van PC-hardware en -software die voor de leerlingen interessant kunnen zijn.

- De PC is zo algemeen en zo een gewoon gebruiksvoorwerp geworden, dat elke individuele gebruikerde eigen kleine softwareproblemen moet kunnen vaststellen en oplossen.

- Een prepress-afdeling van een grafisch bedrijf krijgt veel vreemde tekstinvoer en beeldinvoer te ver-werken. Daarom is het noodzakelijk dat de leerling een goed inzicht heeft in soort tekstinvoer die hijte verwerken kan krijgen. Daarom krijgen de leerlingen een algemeen overzicht van drie belangrijkesoorten programma's: kantoortekstverwerkingsprogramma's (WordPerfect), een werkblad (Excel) eneen database (Exces).

- De grafische nijverheid wordt meer en meer een ruimere communicatie-industrie waarin nieuwe tech-nologieën ontstaan, met nieuwe apparatuur en software.Het is zeer nuttig dat de leerlingen, vooraleer zij gaan werken, een inzicht in deze trends hebben mee-gekregen.Enkele van deze nieuwe trends zijn:- Elektronic publishing.- Multimedia.- Digitale fotografie.


47


1 Innovaties

1.1 Besturingssystemen/gebruikersinter-faces

- Macintosh: Finder/System 7 - DOS PC: Windows

Alle nieuwigheden op gebied vansoftware kennen en hun functie ken-nen.

B Alle nieuw bijgekomen software-kenmerken demonstreren.

1.2 Hardware

- Computertechnologie: micro-computer, bus, intern geheugen,cache geheugen, interfaces

- Opslagmedia

Overzicht hebben van alle nieuwighe-den op gebied van hardware en demogelijkheden van deze innovaties.

B De hardware-kenmerken zoveelmogelijk tonen en de gevolgen voorcapaciteit van en werking met decomputer bespreken.

2 Herhaling basiselementen

2.1 Programma's installeren Systeemsoftware en programma'sfoutloos installeren.

B Demonstreren en enkele keren latenuitvoeren.

2.2 Oplossen problemen

- Herstellen harde schijf, diskette- Virusprotectie en remediëring- Geheugenbeheer: RAM-disk,

virtueel geheugen

Veel voorkomende problemen juistduiden en remediëren.Virtueel geheugen en RAM-diskinstellen.

U Demonstreren en enkele keren latenuitvoeren.

48


3 WordPerfect (MS WORD)

3.1 Pagina-opmaak

- formuliergrootte- paginering- lay-out structuren- styles en fonts- kop- en voetregel

Een tekstpagina typografisch verant-woord kunnen opmaken.

B Talrijke oefeningen met stijgendemoeilijkheidsgraad.

3.2 Werken met kolommen (krantenstijl,blok) en tabellen

Vlot met eenvoudige kolommeninde-ling en eenvoudige tabellen werken.

B Demonstratie en klassikaal uitwerken,daarna inoefenen.

3.3 Macro's

Soorten macro's: ALT-letter, naam-macro, tijdelijke macro

Een eenvoudige macro leren opstellenin functie van het aanpassen van eenvreemd binnengekomen tekst ofbeeld.

B Via geleide oefeningen het nut vaneen macro aantonen en inoefenen.

3.4 Voet- en eindnoten

- invoeren van noten- vormgeving van noten- wijzigen van noten

Eenvoudige toepassingen met voet- eneindnoten kunnen instellen en devormgeving aanpassen aan de tekst.

U Door middel van een voorbereidetekst voet- of eindnoten leren plaat-sen.

3.5 Inhoudstafels, indexen Inhoudstafels en indexen automatischlaten genereren.

U Geleide oefening.

3.6 Conversies

- documentconversie- grafische conversie

Vreemde documenten en illustratiesbinnenbrengen via een conversiepro-gramma in WPW en integreren in detekst.

B Na demonstratie, en klassikale be-spreking van de problematiek, enkeleoefeningen.

49


3.7 Gegevensimport en -export viaclipboard, DDE en OLE

Gegevensimport en -export vlotuitvoeren op verschillende manieren.

B Enkele oefeningen met kleine tekstenvan zeer verscheiden oorsprong.

3.8 Werken met grafische afbeeldingen:inlezen uit bibliotheken, inscannen,vormgeving aanpassen

Grafische afbeeldingen kunnen invoe-ren en behandelen.

U Oefeningen met eenvoudige grafischeafbeeldingen.

4 Database

4.1 Bestandsstructuur Onderscheid kennen tussen sequen-tiële en random-bestanden.

B Bespreken van enkele voorbeelden endemonstratie met het programma.

4.2 Relaties tussen dBase-bestanden,soorteren en indexeren

Kennen. B Aantonen.

4.3 Export- en labelfuncties

- naar kantoortekstverwerking- naar prepress-systemen- naar werkblad- naar PostScript

Data op typografisch verantwoordemanieren leren exporteren naar pre-press-pakketten. B

BBU

Verscheidene voorbeelden ontledenen uitvoeren.

4.4 Importfuncties

- van kantoortekstverwerking- van werkblad

Tekst in database leren importeren.

BB

Enkele oefeningen.

5 Werkblad

5.1 Toepassing met calculatie-oefeningvoor de grafische nijverheid

Doel van het werkblad begrijpen bijvoor- en nacalculatie.

B Enkele reeds voorbereide calculatie-oefeningen doornemen.

50


5.2 Pagina-opmaak

- corps en lettersoort- witverdelingen- rasters en kaders- kapittels, pagineren

Een typografisch verantwoord werk-blad met tekst, indelingen enz. kun-nen maken.

B Enkele voorbeelden klassikaal uitwer-ken, daarna veelvuldig inoefenen.

5.3 Grafieken

- aanmaken- presentatievormen- opslagmethodes (line-art)

Grafisch verantwoorde en toepas-singsgerichte grafieken kunnen ma-ken. B

BB

Via vergelijking van bestaande gra-fieken inzicht in de definitie van eengoede grafiek bijbrengen.Inoefenen.

5.4 Export

- naar kantoortekstverwerkers- naar prepress-systemen- naar dBase-pakketten

Op een grafisch verantwoorde wijzewerkbladdata en -grafieken tussenpakketten uitwisselen. B

BU

Exportoefeningen met kleine conver-sieproblemen.

5.5 Import

- van kantoortekstverwerkers- van dBase-pakketten

Data van kantoortekstverwerkers endBase-pakketten importeren.

BU

Importoefeningen met kleine conver-sieproblemen.

6 Nieuwe ontwikkelingen

De informatica-elementen (hardwareen software) van nieuwe ontwikke-lingen in overzicht behandelen:- Electronic Publishing- Multimedia- Digitale fotografie

Een algemeen overzicht hebben vanwat evolueert in de grafische sectoren wat de gevolgen zijn voor ge-bruikte hardware en software.

U Tonen van technische documentatieen bespreken.Bij voorkeur demonstratie in enkelefirma's die over deze technologiebeschikken.

51

7 BIBLIOGRAFIE

- CERMAK, W., Lehrbuch für den Siebdrucker. Leipzig.

- EHTLERS, K.F., Siebdruck.

- ROSSEEUW, L., Zeefdruk - Werkboek en naslagwerk voor drukkers, grafici en kunstenaars. HIGRO, Gent.

- VAN DUPPEN, J., Vademecum voor de zeefdruk. Leeuwarden.

- Forschungsberichte FOGRA. Rastersiebdruck, München.

- Trechnical Manual Screen Products. Autotype International.

- La Sérigraphie. Monyl Information, Suisse.

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...

Documents

Transcript of VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...