tekst: Innofun18 19

VIVES 140 VIVES 140

Een verantwoorde inzet van tablets en sociale media in het onderwijs­leerproces is niet alleen belangrijk voor het leerrendement, maar ook voor

het leren van de vaardigheden van deze

eeuw. Bij 21st century skills hebben we

het over vaardigheden die belangrijk

zijn voor het leren & innoveren,

werken & leven, en infor matie, media

& technologie. Leerlingen leren deze

vaardigheden zowel met als zonder

digitale middelen vanuit betekenisvolle

contexten, namelijk in verbinding met

de “echte” wereld.

6-stappen didactiek voor blended leren

WIL JE MEER WETEN OVER BLENDED LEREN? SURF DAN NAAR WWW.IPON.NL/WHITEPAPER

AUTEURS INNOFUN [INNOFUN.NL]Michiel Maas (Managing Consultant) Michiel.maas@innofun.nl / @_blikveld_Astrid Ottenheym (Strategisch Onderwijs & Innovatie Consultant) Astrid.ottenheym@innofun.nl / @AstridOttenheymDanielle Kooistra (Adviseur / Trainer) Danielle.kooistra@innofun.nl / @daniellekooistr

hoe integreer je apps & sociale media in je les?

onderzoekende houding start met het stellen van een leervraag die uitdagend is.

‘Ik laat leerlingen nu regelmatig samen een mindmap maken met popplet. Daarna openen we die op het digibord, zodat ik met ze in gesprek kan gaan over wat ze al weten en wat we nog kunnen leren. Ik zie dat de leerlingen gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan met het thema, ze stellen immers zelf de vragen’.

2 Informatie selecteren Om leervragen te kunnen beantwoorden heb je informatie nodig. Daarvoor gaat

de leerling informatie zoeken én selecteren. Informatieselectie houdt meer in dan bronnen zoeken. Het betekent ook dat er wordt gekeken of deze informatie antwoord op de vraag geeft, of de informatie betrouwbaar en valide is, hoe de leerstof geleerd kan worden, het tijdspad en hoe de leerling het leerproces en leerpro-duct gaat presenteren. Met het leerproduct laat de leerling zien wat de leervraag was, hoe hij er aan gewerkt heeft, wat hij geleerd heeft en welke leerdoelen behaald zijn. Informatie-selectie heeft alles te maken met (digitale) geletterdheid. Een vaardigheid die cruciaal is voor het al dan niet succesvol goed kunnen beantwoorden van een leervraag.

‘Ik wist al dat Pinterest super leuk is om recepten te verzamelen op je online prikbord. Nu gebruik ik het ook om pins te verzamelen met filmpjes over de leerstof die mijn leerlin-gen gemakkelijk kunnen vinden. Leerlingen zouden ook zelf zo’n bord kunnen maken om informatie te verzamelen voor hun werkstuk of spreekbeurt’.

3 LeerinteractieLeerinteractie is een essentiële fase waarin leerlingen hun ontdekkingen met

anderen delen. Samen delen, samen werken, samen leren en samen creëren zijn hier belang-rijke elementen. De leerlingen ontwerpen een leerproduct waarin ze hun kennis en vaardig-heden in verwerken. Dit leerproduct maken ze samen met anderen of leggen ze voor aan hun medeleerlingen, zodat ze feedback en feedfor-ward kunnen krijgen om het te verbeteren of te verrijken. Leren in interactie is zo belangrijk, omdat de mens van nature een sociaal wezen is en graag met anderen en van anderen wil leren. Tijdens dat samen leren word je gesti-muleerd om de inhoud uit te leggen aan een ander. Dat zorgt voor diep leren. Het onder woorden kunnen brengen van je kennis en opvattingen in gesproken of geschreven tekst is daarom van grote waarde.

‘In mijn groep 5/6 wilde ik mijn leerlingen ook leren hoe ze kunnen communiceren op het inter-net over wat ze geleerd hebben. Ik vond Twitter daarvoor niet geschikt. Nu gebruik ik regelmatig Padlet, omdat het eenvoudig en afgeschermd is. Leerlingen vullen nu zelf een pagina op Padlet met informatie over hun onderwerp, waarna ze de link delen met klasgenootjes. Die kunnen het

bekijken en een berichtje achterlaten met tips en tops. Soms zie je dat ze zelfs links toevoegen met nieuwe filmpjes die die leerling vervolgens ook kan gebruiken’.

4 PresenterenIn deze stap werken leerlingen aan een presentatievorm waarin ze hun opgedane

inzicht kennis en vaardigheden verwerken en delen met anderen. Ze laten zien wat ze geleerd hebben en hoe ze dat geleerd hebben. Voor het leren is zowel het proces als het product belangrijk. Het presenteren kan op vele manieren.

‘Ik vond het best wel even spannend om mijn leerlingen met online programma’s te laten werken die ik zelf nog niet helemaal in de vingers had. Maar ik zie nu dat leerlingen elkaar prima helpen als ze een Prezi of Glogster maken. Ik leer zelfs van mijn leerlingen en merk dat ik nu meer ruimte heb om te begeleiden. Ik stel ze vragen over de inhoud en ook over de presentatievorm. Dat stem ik af of wat een leerling kan. Zo kan ik ze uitdagen en dus dif-ferentiëren.’

5 ValiderenDe essentie van deze fase is dat zowel het leerproces als leerproduct wordt gewaar-

deerd. De waarde wordt bepaald door de mate waarin de vooraf bepaalde leerdoelen (inzicht-, kennis- en vaardigheidsdoelen) en criteria zijn behaald. Een belangrijk aspect is dat leerlingen met de validering handvatten krijgen van wat goed is en wat er nog geleerd moet worden. De leraar benoemt in deze stap wat het leerpro-duct zo goed maakt.

‘Ik heb tijdens de training zelf mogen ervaren wat het met je doet als iemand je werk vali-deert. Je voelt dat je gaat groeien als een ander jouw werk bespreekt en uitlegt waarom het zo goed is. In mijn lessen probeer ik dat samen met mijn leerlingen toe te passen. We geven tips, maar vooral ook tops. Voor leerlingen is het soms nog best lastig om uit te leggen waarom ze iets top vinden’.

6 ReflecterenIn deze stap blikken leerlingen terug op het leerproces én op de leerdoelen. Deze

stap is cruciaal om zicht te krijgen op de eigen leeropbrengsten. In deze fase krijgt de leerling vaardigheden aangereikt om zichzelf te leren kennen in relatie tot hoe hij leert. Deze psycho-educatie (Jolles 2011) is een belangrijk element om leer- en ontwikkelbehoeften te bepalen; het biedt zowel de leerling als de leraar informa-tie om het onderwijsleerproces beter af te stemmen.

‘Ik maak eenvoudig met Google Forms enquêtes voor mijn leerlingen om een reeks lessen te evalueren. Dit deed ik eerst niet. Nu krijg ik zicht op wat de leerlingen geleerd hebben, maar ook wat ík aan de opdrachten kan verbeteren.’ W

at is een handig model om effectieve ICT- en sociale media-rijke lessen te maken, waarbij leerlingen werken aan hun 21e

eeuwse vaardigheden? Onze 6-stappen didac-tiek voor blended leren is daarvoor ontworpen en wordt veelvuldig en succesvol toegepast. (zie afbeelding)

De leraar ontwerpt vooraf aan de hand van de 6-stappen het leerproces. Leerdoelen, onder-werp, visie van de school, mate van gewenste integratie met andere vakken en de buiten-wereld vormen het ontwerpkader. Tijdens het

onderwijsleerproces is de leraar veel meer een coach, facilitator en observator van het leerproces van de leerlingen.

De leerling wordt door deze opzet een actieve betrokken leerder, die door het stellen van leer-vragen vanuit het grote geheel (big picture) onderzoekend en ontdekkend aan de slag gaat met de leerstof en de betekenis daarvan in de echte wereld. Leren is dan een werkwoord waarbij niet één gebied maar het hele brein wordt geactiveerd. Leerlingen leren dan vanuit een integrale benadering: hands-on, minds-on, hearts-on (Jolles, 2011)

Hoe ziet de 6-stappen didactiek van blended leren eruit?

1 Voorkennis activeren en aanscherpen leervraagDe essentie van deze stap is dat leerlingen

zelf passend bij de leerdoelen en onderwerp nadenken over: wat weet ik ervan, wat vind ik ervan, wat kan ik er mee en wat weet ik nog niet. Leerlingen doen dit aan de hand van een opdracht. Het resultaat van deze opdracht is een concrete leervraag. Hiermee weet de leerling wat er te leren valt en leert hij keuzes te maken op basis van aanwezige kennis, leerervaringen en van ontbrekende kennis. Het stimuleren van een