Rondleiding dooR

de MeevaaRt

van de toekoMst slimme ruimtes voor iedereen

2015 Ik ga je een verhaal vertellen van een bezoek dat ik

onlangs bracht aan Buurtcentrum de Meevaart. Ik was er nogal

van onder de indruk en daarom wil ik dat graag met je delen.

Ik werd namelijk spontaan meegenomen op een rondleiding

waarin ik mijn ogen uitkeek. Ook kreeg ik veel informatie over

hoe dit buurthuis in 2010 en 2011 omgetoverd werd tot een cen-

trum dat vandaag de dag zeven dagen per week 14 uur per

dag geopend is en bruist van de activiteiten. De kern van het

succes ligt in de slimme indeling van ruimtes die door iedereen

gebruikt kunnen worden, een aanbod aan activiteiten die elkaar

versterken en een uitstraling waarin openheid en transparantie

sleutelwoorden zijn. Bovendien, oh wacht, nu loop ik al vooruit

op mijn verhaal… laat ik even terug gaan naar die ene dag en

jou vertellen wat ik zag en hoorde.

kern van het succes ligt in slimme indeling van ruimtes, aanbod aan activiteiten die elkaar versterken en openheid.

Zodra je in de buurt komt van de Meevaart van de Toekomst, dan gebeurt er iets met je. Voordat je binnen bent, is je aandacht al getrokken door de kunstzinnige uitsparing boven de ingang. Hé! Zie ik dat nu goed? Dat is grappig. De buitenmuur is zo beschilderd met een tafereel van kinderen die hip aan het dansen zijn, dat het net is alsof je er bij aanwezig bent. Geinig zeg. Ik gluur snel even door een van de prachtige hoge ramen die met hun bijzondere glaswerk kunstwerken op zich zijn. Ik verwacht eigenlijk die dansende kinderen te zien of misschien wel knutselende mensen of mensen die iets aan het leren zijn. Want, dit is toch een buurthuis? Ik schrik bijna als mijn eerste blik getrokken wordt door mensen die aan een soort flextafel werken, met een laptop voor zich. Dat is wel het laatste wat ik zou verwachten! Het is me nog niet helemaal duidelijk wat die Meevaart nu is, maar laat ik eens naar binnen gaan. Mijn nieuwsgierigheid is wel geprikkeld.

De entree is overduidelijk aanwezig. Pontificaal in het midden van het gebouw. Het is alsof het buurthuis daarmee wil zeggen: hier zijn wij! Om ons kun je niet heen! Als je goed kijkt, zie je trouwens dat die entree een kunstwerk op zich is. Ik herken er ook invloeden van diverse culturele achtergronden in: Nederlands, Turks, Indisch, Marokkaans... Ze hebben er op een heel subtiele manier werk van gemaakt. Later verwonder ik mij binnen ook over de her en der aangebrachte kunstzinnige vondsten, of ze nu in een lamp of in een tafel zijn verwerkt.

Zodra je in de buurt komt van de Meevaart van de toekomst, dan gebeurt er iets met je.

Voor mij rijdt een vrouw in een scootmobiel. Het is Caroll Sastro en we zeggen elkaar gedag. Als ze net als ik bij de entree is, zie ik haar zonder veel moeite op een duidelijk zichtbare knop drukken. Daarmee opent ze de automatische deuren. Ze kan, mocht ze daar behoefte aan hebben, wel om hulp vragen via de intercom. Ik kom haar later nog een paar keer tegen; ze manoeuvreert haar scootmobiel behendig door de brede gangen. Dit gebouw blijkt nergens drempels te hebben. Het is op verschillende manieren toegankelijk gemaakt voor minder validen. In de kleurstelling van het gebouw, die ook leidraad is in de logische routering, is rekening gehouden met kleurenblinden, hoor ik later. Dat spreekt me aan.

‘er moet indertijd hard gepleit zijn voor toegankelijkheid.’

Als ik binnenkom, ben ik trouwens blij verrast. De looproute is zo logisch dat – ook al sta ik direct in een grote ruimte – het mij wel direct duidelijk is waar de ontvangst is. Leuk detail is dat je blijkbaar iemand aan kunt spreken voor informatie, maar dat je ook zelf kunt rondneuzen. Op een digitaal scherm zie ik in een oogopslag wat het programma is in de Meevaart. Ik scroll met mijn vingers over het touch screen door de opties. Eens even kijken: kinderen bakken taarten voor moederdag, ambachtelijke activiteiten in de werkplaats, cursussen op computergebied. En kijk eens: je kunt advies krijgen als je een eigen onderneming wilt starten. Er is hier een Vraag & Antwoord Loket ingericht door de Kamer van Koophandel. En ik zie meer: Nederlandse les, hulp bij het invullen van formulieren zoals je belastingaangifte, workshops zelfverdediging voor vrouwen, de Kids van Oost dansen, er is creatieve expressie in een theaterzaal, yoga voor beginners, bewegen voor ouderen, koken, geluidsopnames maken, foto bewerken. Hmm… leuk aanbod!

Terwijl ik in de ontmoetingszaal sta, neem ik een moment de tijd om goed om me heen te kijken. Het voelt goed hier. Het valt me op dat dit gebouw enorm licht en ruimtelijk is, terwijl het tegelijkertijd een knusse uitstraling heeft. Een beetje een huiskamergevoel krijg ik er bij. Warme kleuren, met zorg uitgezochte planten. Dat kleuren een belangrijke rol spelen, is goed zichtbaar.

Als ik de ruimte globaal scan, zie ik dat op verschillende plekken mensen met elkaar in gesprek zijn. Op een loungebank vertelt een oudere dame druk gebarend een verhaal aan een jonge knul. Ik zie ook een grote ronde, soort leestafel waar verschillende personen aan zitten. Sommige lezen een boek, anderen hebben de laptop voor zich. Ik zie ook mensen vol aandacht van een scherm lezen, een boek? Waar halen ze die koffie eigenlijk vandaan? Oh! Ik zie het al. Er is een koffiecorner , die net groot genoeg is om de mensen niet de deur uit te hoeven laten lopen voor een versnapering.

‘dat kleuren een belangrijke rol spelen, is goed zichtbaar.’

Een dame tikt mij aan en zegt: ‘Kan ik u helpen? U bent nieuw hier? Ik ben vrijwilliger in de Meevaart. Ik zie dat u al rondkijkt op het digitale menu. Ik wil u ook met alle plezier informeren of rondleiden.’

Dat laatste lijkt me wel wat. Eerlijk gezegd kom ik nooit in een buurthuis. Misschien is er inderdaad wel iets van mijn gading bij. De dame zegt: ‘Loopt u maar met mij mee. Wij vinden het heel leuk om nieuwe mensen te verwelkomen. Maar ik moet u wel waarschuwen hoor’, voegt ze er met een schalkse glimlach aan toe. ‘Deze plek is zo leuk, dat mensen hier liever komen dan thuis blijven!’ Ze heeft een aanstekelijke lach waardoor ik direct vrolijk word. Wat een vriendelijkheid!

Ze heet Sarah en komt al meer dan 20 jaar in De Meevaart. Ze heeft jarenlang Nederlandse les gegeven aan mensen van allerlei achtergronden maar dat doet ze al enige tijd niet meer. Ze beleeft nu vooral plezier aan het rondleiden van nieuwkomers en vraagbaak zijn voor bezoekers. ‘Service hebben we hoog in het vaandel staan’, vertelt ze me. ‘Dat was vroeger wel eens anders en dat leidde tot klachten. We hebben het nu zo georganiseerd dat mensen uit de buurt samen met jongeren en zelfs met input van kinderen het programma-aanbod samenstellen. Een coördinator – wij noemen hem de marktmeester - zorgt er voor dat alles goed reilt en zeilt. Hij wordt betaald en om hem heen zijn allerlei vrijwilligers, waaronder ik, die zorgen dat zowel de gebruikers als deelnemers goed bediend worden. ‘

‘kan ik u helpen? ik ben vrijwilliger in de Meevaart. ik leid u met alle plezier rond’, zegt sarah.

Sarah neemt me mee naar de eerste verdieping. Maar eerst lopen we nog een stukje de ruime ontmoetingsruimte door waar ze opmerkt: ‘Ik zag je zonet kijken naar die mensen die daar werken’. Ze wijst naar de leestafel. ‘We hebben hier een ook vaste leer-, werk- en leesruimte, de kantoortuin. Er zijn vaste schermen maar ook plekken waar je een eigen laptop kunt inpluggen. Het wordt door heel veel verschillende mensen gebruikt. Alsof ze mijn vraag al raadt, voegt ze daar aan toe: ‘Ja, het was best

wennen voor sommige mensen om daar gebruik van te maken. We bieden daarom ook cursussen aan om hen wegwijs te maken in alles wat met dit soort ontwikkelingen te maken heeft. Wat ook werkt, is dat dit soort activiteiten in de centrale ontmoetingsruimte plaatsvindt. Het is open en toegankelijk. Mensen raken nieuwsgierig en nemen zo sneller een kijkje dan wanneer we het in een afgesloten ruimte zouden ‘wegstoppen’. Het nodigt gebruikers en potentiële gebruikers uit om met elkaar in contact te treden en elkaar te helpen.’

‘We hebben hier een vaste leer-, werk- en leesruimte waar mensen kunnen lezen, studeren, bladen kunnen inzien.’

‘Best knap hoe ze er in dit buurtcentrum schijnbaar in geslaagd zijn om ook mensen binnen te halen die je niet direct zou verwachten.’

Later laat Sarah me de sfeervolle kantoortuin zien, die als een natuurlijke verlenging van het gebouw is ingericht. Ik zie mensen van diverse leeftijden en diverse achtergronden. Best knap hoe ze er in dit buurtcentrum schijnbaar in geslaagd zijn om ook mensen binnen te halen die je niet direct zou verwachten. Sarah zegt daarover: ‘Dat is ook niet gemakkelijk geweest, zoals alle veranderingen tijd nodig hebben. De wensen voor de toekomst varieerden behoorlijk: de een wilde alleen een lik verf , de ander sprak de ambitie om kansrijke en kansarme groepen op een aangename manier met elkaar te in contact te brengen. Het begrip empowerment viel in dat verband.’

‘Zo was er ook de wens’, vertelt ze verder ‘om een aanbod samen te stellen dat activiteiten zou versterken en verbindingen tot stand zou brengen. Niet ieder zijn eigen ding dus, maar samenwerking zoeken. Netwerken. Ook met het aanbod buiten de Meevaart. Niet alleen prettig, maar overigens ook een noodzaak. De subsidie voor activiteiten is de laatste jaren eerder afgenomen dan gegroeid. Alleen door een meer efficiënte samenwerking zou het voortbestaan van bepaalde programma’s en clubs gegarandeerd kunnen worden. Daarom was een uitgangspunt voor de verbouwing dat de ruimte multifunctioneel ingericht moest worden. Niet iedereen zijn eigen ruimte, maar slimme ruimtes voor iedereen.’

Ik begrijp uit Sarah’s verhaal ook dat de angst heerste dat een vernieuwde Meevaart de vaste bezoekers zou afschrikken, omdat ze zich er niet meer thuis zouden voelen. De heer El Mesri vroeg daar aandacht voor. Niet te veel fratsen. Geen hoogdravend gedoe. ‘Het is echt even zoeken geweest om alle wensen en ideeën zo vorm te geven, dat de Meevaart een plek zou worden waar iedereen zich thuis zou voelen, zowel de vaste bezoeker als de hoger opgeleide of de zelfstandige ondernemer uit de buurt ’, vertelt Sarah. ‘Het kost tijd en ja, soms haken mensen af, hoe zeer je ook je best doet. Maar er komen ook mensen bij. En na verloop van tijd zien we mensen ook weer terug komen.’

Ze lacht en voegt daar aan toe: ‘Veranderen is moeilijk, maar stilstaan is geen optie.’

‘Het is echt even zoeken geweest om alle wensen en ideeën zo vorm te geven, dat de Meevaart een plek zou worden waar iedereen zich thuis zou voelen.’

Ik volg Sarah de trap op naar de eerste verdieping. Het trappenhuis is nog zoals het was voor de verbouwing. Dat geldt ook voor de hoge, karakteristieke ramen. Daarnaast is nog steeds duidelijk dat dit gebouw oorspronkelijk een schoolgebouw was. ‘Bewust’, zo laat mijn gids weten, ‘want juist die elementen belichamen de ziel van dit gebouw.’

De eerste indruk die ik hier weer krijg is openheid. Sarah vertelt mij even later dat deze gangen ooit een onprettig en ongastvrij gevoel gaven, omdat er geen daglicht kon komen. We wandelen door de gang waar nu dus veel licht vanuit de lokalen binnenstroomt, omdat deze zijn voorzien van glazen wanden. Ik zie in een oogopslag wat er in die ruimtes gebeurt.

We wandelen door de lange gang waar nu dus ongelofelijk veel licht van buiten binnenstroomt omdat de lokalen zijn voorzien van glazen wanden. ik zie in een oogopslag wat er in die ruimtes gebeurt.

‘Hoi sarah!’, roept ze vrolijk. ‘Zaterdag hebben we onze uitvoering in het Muiderpoorttheater, kom je ook kijken?!’

Terwijl ik een moment om me heen kijk, wordt Sarah begroet door een jong meisje. Zij neemt deel aan de dansactiviteiten van Kids van Amsterdam Oost. ‘Hoi Sarah!’ roept ze vrolijk. ‘Zaterdag hebben we onze uitvoering in het Muiderpoorttheater, kom je kijken?!’ ‘Tuurlijk’, zegt Sarah, ‘dat wil ik niet missen hoor!’.

Sarah vertelt dat deze kinderen hun lessen krijgen in de theaterzaal op de 3e verdieping. Die is zo ingericht dat ze zich heel goed kunnen voorbereiden. Voorzieningen als geluid, een mobiel podium, spiegels, alles is aanwezig. De ruimte in de Meevaart is primair bedoeld voor kleinschalige optredens. De grote uitvoeringen vinden plaats op locaties buiten de Meevaart. ‘We wilden als buurtcentrum niet gaan concurreren met andere voorzieningen, die zijn er tenslotte al voldoende. Ook hierin geldt: zoek de samenwerking die aanvult en versterkt.’

Het is een verademing om door een gebouw te lopen waar de sfeer en authentieke elementen van het oorspronkelijke schoolgebouw bewaard zijn gebleven, terwijl het tegelijkertijd modern, ruimtelijk en functioneel is; waar je van buiten ziet wat er van binnen gebeurt en je uitgenodigd voelt om overal een kijkje te nemen.

Om dat te illustreren, doet Sarah de deur open naar een ruimte die als Kookplein is ingericht en waar een groep mensen druk aan het kokkerellen is. Een aardig detail: een aantal van de ruimtes is zo ingericht, dat je zonder de activiteit te storen even mee kunt kijken. Natuurlijk kun je ook lekker door de glazen wanden gluren, maar als het je interesse heeft, neem je plaats in het meekijk-plekje. Zo kun je zonder verplichtingen sfeer proeven. Ook dit was nieuw’, vertelt Sarah. ‘Het was in eerste instantie onduidelijk of dit wel

als het je interesse heeft, neem je plaats in het meekijk-plekje. Zo kun je zonder verplichtingen sfeer proeven.

zou werken. Mensen die komen kijken als we bezig zijn, zou dat niet te veel de activiteit verstoren, was de vraag. Ik kan je zeggen dat het snel wende en als positief werd ervaren. Vaak worden mensen uitgenodigd om ter plekke mee te doen!’Goed concept, denk ik bij mezelf als Sarah en ik de drukte op het Kookplein bekijken. Op dit moment is de activiteit ‘Anders koken’ gaande. Iedere week worden menu’s bereid waarin een bepaald land centraal staat. ‘

Sarah nam mij mee op een rondleiding door het hele gebouw. Er heerste een gezellige drukte. Ik zag ook nog kinderen sporten in de buurtsportzaal, mensen les krijgen en besprekingen voeren in wat Sarah Stiltekamers noemde en nog veel meer. Hoewel de behoefte aan ruimte vaak afhankelijk is van het moment, begreep ik dat de Meevaart ‘levensloopbestendig’ is ingericht. ‘Als de behoefte verandert, kunnen de ruimtes zonder al te veel inspanningen mee veranderen’, zei Sarah.

Wat ik erg fijn vond, was dat je lekker rond kon dwalen in de Meevaart, overal even sfeer kon proeven en ook lekker een plekje kon zoeken om een kopje koffie te drinken. Het is prettig om in zo’n aangename omgeving te kunnen vertoeven. Of je er nu een les wilt volgen, of een uurtje gaat werken, een boek leest, het internet opgaat of elkaar wilt ontmoeten, dat kan schijnbaar allemaal. Bijna alsof je op een markt bent. Dan loop je ook van kraam naar kraam, staat hier even stil, koopt daar iets, maakt een praatje… Een markt is ook zo’n plek waar bijna iedereen graag komt. In de Meevaart is het in ieder geval een ‘markt’ waar je zeven dagen per week veertien uur per dag terecht kunt. Heel fijn!

Het is hier bijna alsof je op een markt bent: ook zo’n plek waar bijna iedereen graag komt.

Nog een belangrijk ding: je kon duidelijk merken dat alles professioneel georganiseerd was. Daar moet indertijd echt op gehamerd zijn. Die professionaliteit en – moet ik er aan toevoegen – kwaliteit in de afwerking en opzet, maken dat de Meevaart echt een plek is geworden waar mensen zich thuis voelen.

Aan het einde van de rondleiding bedank ik Sarah hartelijk voor de tijd die ze heeft genomen. Ik ben onder de indruk, beslist. Sarah schudt mijn hand en zegt ter afscheid: ‘Ik hoop dat we je hier weer mogen begroeten’. Daar hoef ik niet lang over na te denken en ik besluit: ‘Natuurlijk kom ik hier weer terug. Ik heb de smaak te pakken!’

‘de Meevaart is echt een plek geworden waar mensen liever komen dan dat ze thuis blijven zitten’.

nawoord

Dit verhaal is geschreven op basis van de informatie die naar voren is gekomen in een uitgebreid participatietraject gedurende de maanden maart en april 2010 met experts op diverse vakgebieden (negen in totaal) en gebruikers van buurthuis de Meevaart (ruim twintig vertegenwoordigers van organisaties).

De vraag die centraal stond in het creatieve proces, was:

Hoe ziet de Meevaart van de toekomst eruit?

Het doel van dit traject, waarin creatieve werkvormen zijn gebruikt om mensen actief mee te laten denken en doen, was om haalbare scenario’s te ontwikkelen voor de verbouwing en het toekomstige gebruik van de Meevaart.

Op basis van de geleverde input, een interpretatie van de informatie en toetsing aan de projectopdracht, is dit verhaal ontstaan dat de basis zal zijn voor het Functioneel Plan van Eisen en het ontwerp van de architect. De foto’s schetsen een beeld van het participatietraject.*

Wij danken de experts en de deelnemers voor hun inzet!

Kijk voor meer informatie over het project en de voortgang van de verbouwing op onze website: www.oost.amsterdam.nl/meevaart.

Het projectteam De MeevaartStadsdeel Oost, september 2010

* De foto’s in de rest van het visiedocument zijn puur illustratief en niet in de Meevaart genomen.

einde